Έκθεση Β Λυκείου. Η εξέταση στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας απαιτεί από το μαθητή να

Transcript

1 Επιμέλεια ασκήσεων Μάνθου Άρτεμις Έκθεση Β Λυκείου Η εξέταση στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας απαιτεί από το μαθητή να διαθέτει την ικανότητα να απαντά σε μια μεγάλη ποικιλία ερωτήσεων. Από αυτές άλλες ελέγχουν το βαθμό κατανόησης του κειμένου και την ικανότητα του μαθητή να πυκνώνει το περιεχόμενό του (περίληψη και ανάπτυξη παραγράφου) άλλες αναφέρονται στη γλώσσα και το ύφος του κειμένου άλλες στη δομή του και φυσικά υπάρχει πάντα η ανάπτυξη ενός κειμένου λέξεων. Αφού διαβάσεις του τύπους των ερωτήσεων, προσπάθησε να απαντήσεις στις ασκήσεις. Οι περισσότερες αναφέρονται σε ύλη που θα διδαχτείς στη Β Λυκείου. Αν δυσκολευτείς, δεν πειράζει! Να θυμάσαι ότι πάνω από όλα αξία έχει η προσπάθεια. Τύποι ερωτήσεων Ερωτήσεις σχετικές με περιεχόμενο του κειμένου Στις ερωτήσεις αυτές μπορεί να ζητηθεί από το μαθητή 1. Να αναπτύξει το περιεχόμενο ενός αποσπάσματος σε μία παράγραφο λέξεων 2. Να συντάξει την περίληψη ενός κειμένου. Ασκήσεις

2 Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΟΘΟΝΗΣ Αυτήν την περίοδο τα διάφορα κανάλια της ιδιωτικής τηλεόρασης διαφημίζουν τα νέα τους προγράμματα. Παρατηρούμε ωστόσο, ότι ο ανταγωνισμός, ο οποίος υποτίθεται ότι θα έπρεπε να συμβάλλει στη δημιουργία καλύτερων προϊόντων και στον πλουραλισμό των επιλογών, οδηγεί αντίθετα σε μια διαρκή πτώση των ποιοτήτων και σε μια όλο και μεγαλύτερη ομοιομορφία. Οι υπεύθυνοι για τα τηλεοπτικά προγράμματα υποστηρίζουν συνήθως ότι η τηλεόραση δεν είναι παρά ένας καθρέπτης της κοινωνίας μας. Πρόκειται βέβαια για ένα βολικό άλλοθι, που τους χρησιμεύει για να δικαιολογούν τις-συχνά απαράδεκτεςεπιλογές τους. Οφείλουμε όμως, να αναγνωρίσουμε ότι όλοι εμείς που ασκούμε κριτική στην κακή ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων θα ήμασταν πιο αξιόπιστοι, αν δεν επιβραβεύουμε ως θεατές αυτό που στιγματίζουμε με το δημόσιο λόγο μας. Εκτός από τη δική μας ευθύνη, υπάρχει ωστόσο και η τάση αυτών που αποφασίζουν για τα τηλεοπτικά προγράμματα να θεωρούν το κοινό περισσότερο απαίδευτο και πιο επιρρεπές στον εκχυδαϊσμό από όσο είναι στην πραγματικότητα. Υπάρχει βέβαια πάντα η δυνατότητα να κλείνουμε την τηλεόραση που μας προσφέρει χαμηλής ποιότητας προγράμματα. Μπορούμε να υιοθετήσουμε μια κριτική ή ειρωνική στάση απέναντι στο τηλεοπτικό μέσο, χωρίς κατ ανάγκη να το δαιμονοποιούμε. Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του. Το πεδίο στο οποίο οι κριτικές αντιστάσεις είναι εκ των πραγμάτων ελάχιστες ή ανύπαρκτες και επομένως εκδηλώνεται ακόμα πιο αρνητικά η ικανότητα της τηλεόρασης να εισβάλλει παντού, είναι κυρίως εκείνο της παιδικής ηλικίας. Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα δημοτικό σχολείο στο Τορίνο, μια δασκάλα ζήτησε από τους μικρούς μαθητές της να μη δουν τηλεόραση για μια βδομάδα και έπειτα να καταγράψουν και να σχολιάσουν στο ημερολόγιό τους αυτήν την εμπειρία. Τα παιδιά περιέγραψαν αυτές τις επτά ημέρες σαν μια σκληρή και βασανιστική δοκιμασία. Ένιωθαν λυπημένα σα να τους είχε αφαιρεθεί το αγαπημένο τους παιχνίδι. Δεν ήξεραν τι να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, σαν να είχαν χάσει τον επιστήθιο φίλο τους, που τους συντρόφευε στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Προφανώς είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η τηλεόραση είχε αφαιρέσει από τα παιδιά την αναρχική ελευθερία της φαντασίας και που συνοδεύει την παιδική νεότητα

3 Η τηλεόραση, επομένως, δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο τεχνικό εργαλείο που αναπαριστά τον κόσμο ή «καθρεφτίζει» την κοινωνία, αλλά είναι ένα πανίσχυρο μέσο που επηρεάζει και συχνά διαμορφώνει την κρίση μας για τον κόσμο. Γι αυτό και το χρέος όσων διαχειρίζονται μια τέτοια δύναμη είναι να αναλογίζονται αυτοκριτικά την ηθική, πνευματική και πολιτική τους ευθύνη και να μην υποτάσσουν την εργασία τους αποκλειστικά σε εμπορικές σκοπιμότητες. (Θαν. Γιαλκέτση, από τον ημερήσιο Τύπο.) ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. Β.«Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του»: Να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο λέξεων Ερωτήσεις σχετικές με τη γλώσσα του κειμένου Στις ερωτήσεις αυτές μπορεί να ζητηθεί από το μαθητή: Να εντοπίσει και να αιτιολογήσει την επιλογή του πομπού: στην ενεργητική ή στην παθητική σύνταξη. στη χρήση ευθέως λόγου στο ρηματικό πρόσωπο στο ρηματικό χρόνο στη ρηματική έγκλιση στο μακροπερίοδο ή όχι λόγο Στην παράταξη ή στην υπόταξη Στα ρηματικά ή ονοματικά σύνολα Στην αναφορική ή ποιητική λειτουργία της γλώσσας Στα σημεία στίξης Σε λόγιες ή λαϊκές λέξεις, σε ειδικό λεξιλόγιο, ειδικούς όρους Να ερμηνεύσει λέξεις του κειμένου Να σχηματίσει φράσεις με ορισμένες λέξεις του κειμένου Να αντικαταστήσει λέξεις του κειμένου με συνώνυμα, με αντώνυμα

4 Ασκήσεις 1. «Η νόθη ψυχαγωγία είναι απόπειρα φυγής, επιθυμία απόδρασης από τον κλοιό μιας ζωής που μόνο πληγές μας δίνει και απογοητεύσεις ή που μας έγινε αφόρητη από το αθεράπευτο κενό της. Απόπειρα φυγής, όχι φυγή. Επιθυμία απόδρασης, όχι απόδραση. Γιατί σε λίγο ξαναγυρίζουμε στην αρένα βαρύτερα πληγωμένοι, βρισκόμαστε και πάλι στο πηγάδι μας με μεγαλύτερο άγχος η απελευθέρωση ήταν ψεύδος, τραγική αυταπάτη. (...) Αντίθετα προς τη νόθη, η γνήσια ψυχαγωγία ως ανάγκη γεννιέται από τη δύναμη και τη χαρά της ζωής. Αυτήν ακριβώς που φθείρει και αφανίζει η νόθη. Δε νομίζω ότι χρειάζονται αποδείξεις για να βεβαιωθεί κανείς ότι άλλο πράγμα είναι να ρίχνεσαι στο ξεφάντωμα από αμηχανία και άγχος, για να «διασκεδάσεις» την ανία που σε ρημάζει, και άλλο (εντελώς άλλο και στις προθέσεις και στα αποτελέσματα) να διασκεδάζεις από περίσσεια δυνάμεων και ευφρόσυνη διάθεση, για να κρατείς υψηλά την εσωτερική σου θερμοκρασία και να απολαμβάνεις την ακμή του σώματος και τη χαρά της ψυχής» (Ε. Π. Παπανούτσος). Να σχολιάσεις τη χρήση του β ενικού και α πληθυντικού προσώπου στο παραπάνω απόσπασμα. Στο απόσπασμα κυριαρχεί ο ενεστώτας. Να σχολιάσεις τη λειτουργία του συγκεκριμένου ρηματικού χρόνου. Να εντοπίσεις μία περίπτωση παρατακτικής και μία περίπτωση υποτακτικής σύνδεσης και να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. Να εντοπίσεις μία περίπτωση μακροπερίοδου και μία περίπτωση μικροπερίοδου λόγου και να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. Στην πρώτη παράγραφο κυριαρχούν τα ονοματικά σύνολα. Να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. Να αναφέρεις δύο περιπτώσεις ποιητικής χρήσης της γλώσσας και να σχολιάσεις τη λειτουργία της. Να σχολιάσεις τη χρήση της παύλας, των εισαγωγικών και των παρενθέσεων στο παραπάνω απόσπασμα.

5 Να χαρακτηρίσεις το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη σου και το γεγονός ότι πρόκειται για δοκίμιο. Να αναλύσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις στα συνθετικά τους και να σχηματίσεις για κάθε λέξη μια παράγωγη με βάση το δεύτερο συνθετικό. 2. «_Γεννηθήκατε λοιπόν με αυτές τις ικανότητες σε μια οικογένεια που μπορούσε να σας στηρίξει. Ήσασταν τυχερός, σαν να λέμε... _Τυχερός; Ούτε που την ξέρω αυτή τη λέξη. Δεν υπάρχει «τύχη» στο δικό μου λεξιλόγιο! Θεός, ναι. Προσπάθεια, ναι. Αλλά τύχη, όχι. Καμιά Θεά Τύχη δεν υπάρχει που να σου χαρίζει τίποτε σε αυτόν τον κόσμο. Ο καθένας στο τελικό μέτρημα παίρνει ό, τι του αξίζει» (Συνέντευξη του Μόρις Γκριν στον Θανάση Λάλα). Να σχολιάσεις τη λειτουργία του α, β και γ ενικού προσώπου. Να σχολιάσεις τη χρήση του ερωτηματικού, του θαυμαστικού και των εισαγωγικών στο παραπάνω απόσπασμα. Να χαρακτηρίσεις το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη σου ότι πρόκειται για συνέντευξη. 3. «Ένα νέο εθνικιστικό φαινόμενο, που θα το ονόμαζα μικροεθνικισμό, έχει ανακύψει πρόσφατα και εντείνεται ολοένα. Το συναντούμε ιδίως στα Βαλκάνια, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του αποκληθέντος υπαρκτού σοσιαλισμού. Ορισμένες μειοψηφικές ομάδες πληθυσμού, που επί σειράν πολλών δεκαετιών ή και αιώνων συμβίωναν στο πλαίσιο της πολιτικής κοινότητας ενός εθνικού κράτους, έχουν αρχίσει να κατασκευάζουν, διαμορφώνουν και προβάλλουν τη συλλογική ύπαρξή τους, αυτοπροσδιοριζόμενες ως μειονότητες με ιδιαιτερότητες εθνοτικές, γλωσσικές, φυλετικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές-, διεκδικώντας σε πρώτη μεν φάση τη θεσμική αναγνώρισή τους, προοπτικά δε την αυτόνομησή τους ή και την απόσχισή τους από το συγκεκριμένο κράτος και τη ίδρυση δικού τους κράτους ή την ένταξή τους σε οικείο όμορο κράτος. Σε αυτούς τους μικροεθνικισμούς όμως αντιτάσσεται αναποφεύκτως αναζωπυρούμενος ο εθνικισμός της πλειοψηφίας του συγκεκριμένου λαού, με αποτέλεσμα τη δημουργία και την όξυνση ενδοκρατικών τοπικών αντιπαραθέσεων και διενέξεων που τείνουν να προσλάβουν ρατσιστικό εκατέρωθεν χαρακτήρα» (Αριστόβουλος Ι. Μάνεσης).

6 Στο παραπάνω κείμενο γίνεται εκτενής χρήση λόγιων λέξεων. Να εντοπίσεις πέντε λόγιες λέξεις και να σχολιάσεις της λειτουργία τους. Να αναφέρεις δύο περιπτώσεις ειδικού λεξιλογίου και να σχολιάσεις τη λειτουργία του. Να εντοπίσεις μια περίπτωση μακροπερίοδου λόγου και να σχολιάσεις τη λειτουργία του. Στο κείμενο γίνεται ευρεία χρήση μετοχικών φράσεων. Να εντοπίσεις τρεις περιπτώσεις και να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. Στο κείμενο κυριαρχεί το γ ενικό και πληθυντικό πρόσωπο. Να αναφέρεις ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση και να σχολιάσεις της λειτουργία τους. Στο κείμενο κυριαρχεί η ποιητική ή η αναφορική λειτουργία της γλώσσας. Να αιτιολογήσεις και να τεκμηριώσεις την απάντησή σου. Να χαρακτηρίσεις το ύφος του κειμένου. Να δώσεις συνώνυμα για τις υπογραμμισμένες λέξεις. 4. «Ακριβώς επειδή οι κοινωνικές ταυτότητες γίνονται αντιληπτές από τον κοινό νου σαν στατικές και φυσικές, η ζωντανή απόδειξη με την παρουσία άλλων που είναι διαφορετικοί προκαλεί καχυποψία και εχθρικότητα. Η παρουσία και μόνο άλλων διαφορετικών αμφισβητεί τη φυσικότητα, γιατί καθρεφτίζει την απόδειξη ότι όλες οι ταυτότητες είναι ιδιαίτερες και καμιά δεν είναι ούτε φυσική ούτε αυθεντική. Οι προκαταλήψεις και οι διακρίσεις στηρίζονται σε στοιχεία των ταυτοτήτων που θεωρούνται αυτονόητα. Με τα αυτονόητα και αυθεντικά της χαρακτηριστικά η κάθε κοινωνική ταυτότητα γίνεται στερεότυπο και αυτό οδηγεί στις κοινωνικές διακρίσεις. Εύκολο παράδειγμα είναι οι κοινωνικές ταυτότητες φύλου» (Άννα Φραγκουδάκη). Να σχολιάσεις τη χρήση των εισαγωγικών. Να μετατρέψεις την παθητική σύνταξη σε ενεργητική και το αντίστροφο και να σχολιάσεις τη λειτουργία τους. Να χαρακτηρίσεις το ύφος του κειμένου. Ερωτήσεις σχετικές με την οργάνωση / δομή του κειμένου

7 Στις ερωτήσεις αυτές μπορεί να ζητηθεί από το μαθητή: Να δώσει πλαγιότιτλους σε παραγράφους Να χωρίσει το κείμενο σε παραγράφους Να οργανώσει το διάγραμμα του κειμένου Να σχολιάσει τη συνοχή του κειμένου (διαρθρωτικές λέξεις κ.λ.π.) Να επισημάνει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος, πχ με αιτιολόγηση, με σύγκριση αντίθεση, με ορισμό κλπ. Ασκήσεις Να επισημάνεις τη βασική δομή των παραγράφου (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα). Ποια είναι η αποδεικτέα θέση των παραγράφων; Με ποιο τρόπο αναπτύσσονται οι παράγραφοι; Πώς εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των περιόδων των παραγράφων; Η εργασία, για να γίνεται γρηγορότερα και καλύτερα, έχει κατανεμηθεί σε μικρά κομμάτια και ο καθένας διεκπεραιώνει, συχνά εφ όρου ζωής, το μικρό κομμάτι που του έλαχε. Έτσι, βέβαια, η προσπάθεια τυποποιείται. Και αν αυτό στην περιοχή της πρακτικής ενέργειας είναι επικίνδυνο στην περιοχή του θεωρητικού στοχασμού γίνεται επικινδυνότατο. Η τυποποίηση αποτελεί άρνηση της προσωπικής ελευθερίας. Το ιδανικό του «στάνταρντ» μπορεί να είναι χρήσιμο στα βιομηχανικά προϊόντα. Αλλά ο άνθρωπος, τουλάχιστο ίσαμε τη στιγμή τούτη, δεν είναι βιομηχανικό προϊόν. Αργότερα, φυσικά, μπορεί να γίνει. Μπορεί να δημιουργηθούν απέραντα εκκολαπτήρια ανθρώπινων υπάρξεων. Τούτο το πρώτο και κατώτερο στάδιο της μάθησης, θα το ονομάσουμε ετερόφωτη, ετερόνομη, ανεύθυνη μάθηση. Είναι η μάθηση που παίρνει το φως από αλλού, το νόμο της από αλλού, και δε σηκώνει η ίδια το βάρος της ευθύνης. Όσα, στο στάδιο τούτο, αισθανόμαστε, σκεπτόμαστε, εγκρίνουμε αποδοκιμάζουμε, λέγομε και πράττομε

8 άλλοι τα έχουν αντιληφθεί, κρίνει και καθιερώσει. Εμείς τα βρήκαμε έτοιμα και, χωρίς ούτε να τα συζητήσουμε ούτε να τα βασανίσουμε, τα ντυνόμαστε όπως ένα φόρεμα, ή καλύτερα τα κολλούμε απάνω μας σαν το δέρμα μας που δεν το αποβάλλουμε (Ε. Π. Παπανούτσος) Πολλά είναι τα αγαθά του πνεύματος, πολλοί οι δρόμοι που οδηγούν προς αυτά, πολλοί οι τρόποι της παιδείας. Όσα αγαθά, τόσες και οι μορφές παιδείας. Παιδεύεται ο άνθρωπος και για τη θεωρία και για την πράξη. Παιδεύεται στον πρακτικό λόγο για να γίνει ηθική προσωπικότητα, για να γίνη αυτόγνωμος πολίτης, με κοινωνική συνείδηση. Παιδεύεται στο θεωρητικό λόγο για να γίνη εργάτης μιας ειδικής επιστήμης ή της καθολικής επιστήμης, της φιλοσοφίας. Παιδεύεται στον αισθητικό λόγο, για να φθάση στη νόηση και στην πλαστουργία του ωραίου (Κων. Τσάτσος) Όσο για τη σχέση της επιστήμης με τις ηθικές αξίες, και εδώ υπεισέρχεται η σύγχυση που προανέφερα ανάμεσα στην επιστήμη και την τεχνολογία. Η επιστήμη έχει ως μοναδική αποστολή τη γνώση και έχει καμία σχέση με την ηθική. Η συμμαχία αντιθέτως, της τεχνολογίας, της πρωτογενούς ή της ψευδούς πληροφορίας των μαζικών μέσων ενημέρωσης και των εθνικών ή δημόσιων συμφερόντων εναντίον της φύσης αποτελεί ένα σύμπλεγμα που επιβάλλεται να υπαχθεί πάραυτα σε ηθικές αξίες. Η καθαρή επιστήμη και η ηθική δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα συγκατοίκησης (Ζακ- Υβ Κουστώ). Ενώ όμως η σχετική αφύπνιση των εθνών και του ανθρώπου ως προς τους οικολογικούς κινδύνους είναι μια νέα και σημαντική παράμετρος, τα περιθώρια για κάποιου είδους αισιοδοξία παραμένουν αναιμικά. Ο λόγος είναι ότι ο πλανήτης έχει ήδη τραυματιστεί σοβαρά, και το κοινωνικό κόστος ή η δράση που απαιτούνται για μια αργή ανάκαμψη υπερβαίνουν κατά πολύ τις παρούσες δυνατότητες κινήσεων. Διότι οι διεθνείς διαδικασίες είναι πολύπλοκες και χρονοβόρες, και η απαραίτητη εμπιστοσύνη ως προς τη μείωση, για παράδειγμα των εξοπλισμών ή της παραγωγής διοξειδίου του άνθρακαδεν είναι πάντοτε δεδομένη (Γιώργος Γραμματικάκης). Από τη στιγμή που το νέφος εξαρτάται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, πρώτο μέτρο θα πρέπει να είναι η ελάφρυνσή της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Πράγμα που σημαίνει μερικά απλά πράγματα όπως π.χ., οι περιφερειακοί

9 δρόμοι. Όταν ο σημερινός περιφερειακός του Υμηττού είναι γεμάτος και τον χρησιμοποιούν χιλιάδες Αθηναίοι καθημερινά, γιατί εμποδίζουμε οι «οικολογούντες» εξ ημών με πάθος- την επέκτασή του; Από πού θα πήγαιναν όλοι όσοι σήμερα χρησιμοποιούν την Κατεχάκη; Ας πηγαίνουν λοιπόν ο ένας πίσω από τον άλλο κάθε Δευτέρα πρωί στη Μεσογείων και στην Κηφισίας οι «οικολόγοι» μας που φθάνουν με πονοκέφαλο από τους ρύπους των εξατμίσεων προτού ακόμη ξεκινήσουν τη δουλειά τους (Ν.Σ. Μάργαρης). Δε δεχόμαστε ότι είναι δικαίωμά μας η ελευθερία να βγούμε έξω από το μεγάλο ποτάμι της «παράδοσης» που όλους μάς έχει πάρει μαζί του και μας κυλάει με τα νερά του. Όπως, όταν ακούσομε το συνομιλητή μας να κατασκευάζει μια φράση παραβαίνοντας τους συντακτικούς κανόνες της γλώσσας ή τη σημασιολογία του λεξικού της, τον επιτιμούμε με την παρατήρηση: «Όχι! αυτό δεν λέγεται», επειδή έχομε την εντύπωση ότι ανατρέπει κάτι αμετακίνητο, έτσι και όταν πιάσομε τον εαυτό μας να βιάζει τον κώδικα των «κοινών τόπων», έχομε αίσθημα ενοχής και εξεγειρόμαστε σα να επιχειρούμε κάτι ανεπίτρεπτο (Ε. Π. Παπανούτσος). Παραγωγή λόγου «Δημοσιογραφία της διαβούλευσης» Ζούμε σε μια εποχή όπου κατακλυζόμαστε από πληροφορίες. Αυτό όμως που απαιτεί η δημοκρατία είναι ο δημόσιος διάλογος, όχι πληροφορίες. Κανείς δεν παραβλέπει την αξία των πληροφοριών, αλλά χρειαζόμαστε το είδος των πληροφοριών που είναι αναγκαίο για να δημιουργηθεί ενεργός διάλογος. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, πρέπει να θέτουμε τα σωστά ερωτήματα στο πεδίο της δημόσιας αντιπαράθεσης. Πώς θα γίνει αυτό εφικτό, όταν από το πλήθος των πληροφοριών που εισπράττουμε καθημερινά έχουμε αρχίσει να χάνουμε την ικανότητα να τις ξεχωρίζουμε και στην πράξη τις δεχόμαστε με παθητικό τρόπο; Από αυτή την παρατήρηση συνάγεται ότι ο στόχος των μέσων ενημέρωσης πρέπει να είναι η ενθάρρυνση του δημόσιου διαλόγου και όχι η παροχή πληροφοριών στους πολίτες. Όπως όμως έχουν τα πράγματα, τα μέσα ενημέρωσης τείνουν να προσφέρουν σχεδόν αμέτρητες πληροφορίες, τις οποίες ουσιαστικά δεν ξέρουμε τι να τις κάνουμε. Δεν είναι μυστικό ότι το κοινό γνωρίζει λιγότερα για τα δημόσια ζητήματα σε σχέση με το

10 παρελθόν. Χιλιάδες συμπολίτες μας δεν μπορούν να πουν τι είναι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ποιο είναι το έργο της Βουλής, τι προβλέπει το Σύνταγμα για τις εξουσίες, πώς εμφανίστηκε και λειτουργεί το πολιτικό σύστημα. H άγνοια για τις δημόσιες υποθέσεις συνήθως αποδίδεται στην αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος και μόνο δευτερευόντως στην αποτυχία των MME να επιτελέσουν τον ενημερωτικό τους ρόλο. Ωστόσο, από τη στιγμή που το κοινό δε συμμετέχει στα εθνικά ζητήματα, δεν έχει λόγο να είναι καλύτερα ενημερωμένο. Όταν λοιπόν ο διάλογος έχει αρχίσει να υποβαθμίζεται, η παροχή πληροφοριών δεν κάνει τη διαφορά. Γιατί γίνεται αυτό; Ο δημόσιος διάλογος διεθνώς άρχισε να παρακμάζει από τότε που τα MME, ιδιαίτερα ο Τύπος, έγιναν περισσότερο επαγγελματικά, πολιτικά ουδέτερα και «περισσότερο συνειδητοποιημένα» για τον πολιτικό τους ρόλο, με αποτέλεσμα η πληροφορία, εκτός κι αν συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο, να καθίσταται άσχετη, αποπροσανατολιστική, χειραγωγική - στην καλύτερη περίπτωση. Όλο και περισσότερο, η πληροφορία παράγεται από εκείνους που επιθυμούν να προβάλουν κάτι ή κάποιον - μια άποψη, έναν πολιτικό - χωρίς να υποστηρίζουν τα προσόντα - τις ιδιότητές του ή σαν να πρόκειται για κάποιο προϊόν. Έτσι, μεγάλη μερίδα των μέσων ενημέρωσης στην προσπάθειά τους να ενημερώσουν το κοινό έχουν μετατραπεί σε αγωγό παρόμοιο με «άχρηστο ταχυδρομείο», όπου οι πολίτες γίνονται παραλήπτες πλήθους άχρηστων πληροφοριών που κανείς δεν θέλει, οι περισσότερες από τις οποίες καταλήγουν στον κάλαθο των αχρήστων. Παρά ταύτα, ο όγκος των πληροφοριών αυξάνεται και το σημαντικότερο αποτέλεσμα αυτής της τάσης - πέραν της καταστροφής των δασών και του προβλήματος διαχείρισης των σκουπιδιών - είναι η υποβάθμιση του κύρους της λέξης. Όταν οι λέξεις χρησιμοποιούνται ως εργαλεία για δημοσιότητα ή προπαγάνδα, χάνουν τη δύναμη της πειθούς. Σύντομα καταλήγουν να μη σημαίνουν τίποτα για κανέναν. Οι άνθρωποι χάνουν την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν τη γλώσσα με ακρίβεια και σαφήνεια ή ακόμη και να ξεχωρίζουν τη μία λέξη από την άλλη. Μάλλον τα μοντέλα του προφορικού λόγου κυριαρχούν στον γραπτό παρά το αντίστροφο και ο καθημερινός λόγος αρχίζει να επισκιάζει το γραπτό, που απαιτεί σκέψη και επιχειρήματα. Μία από τις λύσεις είναι οι δημοσιογράφοι να πάρουν ξανά στα χέρια τους την ενημέρωση. Στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία η δημοσιογραφική κοινότητα έχει προτείνει τη δημιουργία της «κοινωνικής» δημοσιογραφίας (public journalism). Βασική

11 πρόταση αυτής της κίνησης είναι ότι η δημοσιογραφία πρέπει, αφενός, να αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της κοινωνικής ζωής και, αφετέρου, να ενθαρρύνει τη συμμετοχή και το διάλογο στην κοινωνία. Στόχος είναι η μετατόπιση από τη «δημοσιογραφία της πληροφορίας και της ψυχαγωγίας» στη «δημοσιογραφία της διαβούλευσης», που θα προκαλεί διάλογο και αντιπαράθεση. Με αυτή την προοπτική, η δημοσιογραφική λογική της ουδέτερης και αντικειμενικής ενημέρωσης δεν έχει νόημα, ούτε όμως σημαίνει επιστροφή στην κομματικοποιημένη ή στρατευμένη δημοσιογραφία. Για να το πούμε απλά. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στον 21ο αιώνα δεν είναι η διακίνηση των πληροφοριών, αλλά με ποιον τρόπο οι πληροφορίες θα μετατραπούν σε γνώση. Τα μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα οι εφημερίδες, πρέπει να απεμπλακούν από την παροχή πληροφοριών και να στραφούν στην παροχή γνώσεων, δηλαδή συγκροτημένες πληροφορίες που εντάσσονται σε κάποιο πλαίσιο και οδηγούν κάποιον να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες με σκοπό να κατανοήσει κάτι που αφορά τον κόσμο. Χωρίς οργανωμένες πληροφορίες, όπως έχει επισημάνει ο Νιλ Πόστμαν, μπορεί να γνωρίζουμε κάτι από τον κόσμο, αλλά πολύ λίγα σχετικά με αυτόν. Όταν κάποιος έχει γνώση, μπορεί να βγάζει νόημα από τις πληροφορίες, γνωρίζει πώς να τις συσχετίσει με τη ζωή κάποιου. Ειδικότερα, γνωρίζει πότε οι πληροφορίες είναι άσχετες. (Στέλιος Παπαθανασόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, 06/04/2006) Ασκήσεις Αφού διαβάσετε το παραπάνω κείμενο, να συντάξετε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας, στο οποίο να εξετάσετε κατά πόσο η τηλεόραση όπως λειτουργεί προωθεί το δημόσιο διάλογο και να προτείνετε συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους ο δημοσιογραφικός λόγος μπορεί να καταστεί ουσιαστικό βήμα για το διάλογο των πολιτών.

12 Ασκήσεις για το καλοκαίρι Μ.Μ.Ε. Πολυφωνία- Δημοκρατία Αφού διαβάσεις τα παρακάτω κείμενα, προσπάθησε να κάνεις τουλάχιστο τις ασκήσεις που αναφέρονται στα δύο πρώτα. Καλό διάβασμα!!! Κείμενο 1 Μιράντα Ξαφά: Το κλείσιμο της ΕΡΤ είναι η αφετηρία μιας αναγκαίας πορείας απολύσεων από το υπερτροφικό Δημόσιο :04 Η οικονομολόγος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ουάσινγκτον το 2004 και στέλεχος του κόμματος Δράση Μιράντα Ξαφά εξηγεί σε άρθρο της γιατί το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν απαραίτητο και επικρίνει το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ που έκλαιγαν για τους υπαλλήλους της ΕΡΤ όταν από τον ιδιωτικό τομέα έχουν ήδη απολυθεί 850 χιλιάδες άνθρωποι. Γράφει η Μιράντα Ξαφά στο άρθρο της το οποίο δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή λίγο πριν τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης:

13 Για κάποιον που δεν γνωρίζει την ελληνική πραγματικότητα, η κυβερνητική κρίση που παρά λίγο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές είναι σουρεαλιστική. Και οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι συμφωνούν ότι η ΕΡΤ χρειάζεται μεταρρύθμιση. Και οι τρεις συμφωνούν ότι η νέα δημόσια τηλεόραση πρέπει να λειτουργεί αξιοκρατικά, μακριά από τον εναγκαλισμό των κομμάτων. Και οι τρεις συμφωνούν ότι η χώρα χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, όχι εκλογές. Παρά λίγο όμως να τις προκαλέσουν. Το κλείσιμο της ΕΡΤ δεν ήταν παρά η αφετηρία μιας αναγκαίας πορείας απολύσεων από το υπερτροφικό Δημόσιο για την οποία η τρόικα πίεζε από την αρχή αλλά το πολιτικό σύστημα δεν ήταν πρόθυμο να ακολουθήσει, προτιμώντας τις οριζόντιες περικοπές, τις απλήρωτες υποχρεώσεις και το μπαράζ νέων φόρων προκειμένου να μην αγγίξει τις ιερές αγελάδες του Δημοσίου. Ο κ. Σαμαράς έκανε την υπέρβαση, κόβοντας τον γόρδιο δεσμό στον οποίο είχε οδηγήσει η αναβλητικότητα και η απροθυμία των υπεύθυνων υπουργών για την εξυγίανση του Δημοσίου. Ο επικείμενος ανασχηματισμός της κυβέρνησης μπορεί να αποτελέσει μια νέα αρχή για τις μεταρρυθμίσεις που έχουν βαλτώσει. Οι κ. Βενιζέλος και Κουβέλης θα μπορούσαν να είχαν στηρίξει ευθαρσώς την απόφαση Σαμαρά, αναγνωρίζοντας ότι προϋπόθεση για να βγούμε από την κρίση είναι η άμεση και αποφασιστική συρρίκνωση του κομματικού κράτους και η διάλυση των συντεχνιών που το στηρίζουν. Όμως αντί να επικεντρωθούν στη δομή και λειτουργία του νέου φορέα, επέλεξαν να αναλωθούν σε ενστάσεις για το καθεστώς που θα ισχύσει τη μεταβατική περίοδο, επιδιώκοντας την επαναπρόσληψη όλων ή έστω των περισσότερων απολυμένων της ΕΡΤ. Όμως οι απολυμένοι της ΕΡΤ -πολλοί από τους οποίους θα επαναπροσληφθούν- είναι το 0,05% του εργατικού δυναμικού, σε σύγκριση με εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα που έχασαν τη δουλειά τους από την αρχή της κρίσης, εκτινάσσοντας την ανεργία στο 27%. Για κάθε θέση εργασίας που διατηρείται στο Δημόσιο χάνεται τουλάχιστον μία στον ιδιωτικό τομέα. Το σωματείο ΠΡΟΣΠΕΡΤ και άλλοι συνδικαλιστικοί φορείς καταγγέλλουν ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ δήθεν «θέτει θέμα συνταγματικότητας», λες και οι φορολογούμενοι είναι υποχρεωμένοι να επιδοτούν την κρατική σπατάλη αιωνίως, ενώ «καταστρατηγεί θέματα πολιτικής προστασίας, ασφάλειας και εθνικής άμυνας της χώρας», επιχείρημα που θυμίζει τις αντιδράσεις στην ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ που επιχειρήθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη το Όμως ο ΟΤΕ μετοχοποιήθηκε επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ το 1996, και αργότερα εξαγοράστηκε από την Deutsche Telecom, προσφέροντας πολύ καλύτερες υπηρεσίες χωρίς ουδόλως να πληγούν η ασφάλεια και η εθνική άμυνα. Το επιχείρημα ότι «υπάρχει ζήτημα ασφάλειας εκεί όπου δεν πιάνει το σήμα της ΕΡΤ» είναι γελοίο: όπου υπάρχει τηλέφωνο ή κεραίες κινητής τηλεφωνίας υπάρχει και internet. Οσο για την ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ παραβιάζει το «δικαίωμα στην ενημέρωση» (στην εποχή του internet και των ιδιωτικών καναλιών!) θυμίζουμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποκαλούσε την ΕΡΤ «όργανο μνημονιακής προπαγάνδας» μόλις πριν από ένα μήνα. Οι ίδιοι που κατηγορούσαν την ΕΡΤ για «κατευθυνόμενη ενημέρωση από την κυβέρνηση» τώρα μιλούν για «φίμωση της ελευθερίας του λόγου»! Παρά τις διαφωνίες, προς τιμήν του ο κ. Βενιζέλος επέλεξε να παραμείνει στην κυβέρνηση μετά τη διαφαινόμενη αποχώρηση του κ. Κουβέλη. Κανείς από τους δύο όμως δεν πείθει ότι έχει την πολιτική βούληση να συγκρουστεί με «τα σπλάχνα» της παράταξης για να εφαρμόσει ριζικές μεταρρυθμίσεις που θίγουν τα συμφέροντα των συντεχνιών που την στηρίζουν. Με τα ποσοστά τους διαρκώς να μειώνονται, οι κ. Βενιζέλος και Κουβέλης έχουν κάθε λόγο να προσπαθούν να περιορίσουν τη διαρροή

14 ψηφοφόρων προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Επιδίδονται έτσι σε ξεπερασμένες μικροκομματικές τακτικές και μάχες οπισθοφυλακής, μη διστάζοντας να συναντηθούν με τον επίορκο πρόεδρο της ΠΟΣΠΕΡΤ, κ. Καλφαγιάννη, ο οποίος κατηγορείται για απάτη κατ' εξακολούθηση κατά της ΕΡΤ. Σημειωτέον ότι ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος, που σήμερα ασκεί εσωκομματική αντιπολίτευση στον κ. Σαμαρά, πέρασε τον νόμο που επιτρέπει τη διακοπή της λειτουργίας της ΕΡΤ και άλλων κρατικών οργανισμών με ΠΝΠ (Ν. 4002/2011, άρθρο 66) ως υπουργός Οικονομικών το 2011! ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων, αρκεί να μην αγγίξουμε την κομματική τους πελατεία. Σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης η ΕΡΤ ήταν αριστεροκρατούμενη, προπύργιο του κομματικού κράτους και των εξ επαγγέλματος συνδικαλιστών που συμμετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης, εξασφαλίζοντας αυξήσεις και επιδόματα που δεν συνδέονται με την παραγωγικότητα, και αποφασίζοντας απεργίες από ασήμαντες μειοψηφίες των εργαζομένων. Με τις μαξιμαλιστικές τους θέσεις, οι συνδικαλιστές οδήγησαν στη μόνη δυνατή λύση για την εξυγίανση της ΕΡΤ: Το κλείσιμο και τη δημιουργία νέου φορέα. Ψηφοθηρικές προσλήψεις ημετέρων, διαχειριστική ασυδοσία, έλλειψη λογοδοσίας, εξωφρενικό κόστος λειτουργίας, απαξίωση. Ο εξορθολογισμός της λειτουργίας της κρατικής ΕΡΤ -προϋπόθεση για την επιβίωσή της- ήταν αδύνατο να γίνει με το ισχύον καθεστώς. Όπως επισήμανε ο υπουργός Οικονομικών κ. Στουρνάρας στη Βουλή, όταν δεν μπορείς να μετακινήσεις έναν τεχνικό από τη Ρηγίλλης στην Αγία Παρασκευή, τι αναδιοργάνωση να κάνεις; Και πότε έγινε αξιολόγηση προσωπικού για να αποφασιστεί ποιοι θα μείνουν και ποιοι θα φύγουν; Την περασμένη τριακονταετία δεν υπάρχει ούτε ένα παράδειγμα κρατικού οργανισμού που εξυγιάνθηκε εν λειτουργία. Αντί να κλαψουρίζουμε για το κλείσιμο ενός τηλεοπτικού καναλιού που οι περισσότεροι είχαμε πάψει να παρακολουθούμε, ας μπούμε στην ουσία του δημόσιου διαλόγου που πρέπει να γίνει: τι είδους δημόσια τηλεόραση θέλουμε; Αν ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ επιμείνουν στις μάχες οπισθοφυλακής, θα επιτρέψουν στον κ. Σαμαρά να μονοπωλήσει τα πολιτικά οφέλη που αναμφισβήτητα θα προκύψουν τελικά. Οσοι αντιδρούν στο κλείσιμο της ΕΡΤ, ας αναρωτηθούν αν θέλουν πραγματικά μια Ελλάδα αξιοκρατική και παραγωγική. Αν ναι, ας το επικροτήσουν. Κείμενο 2 Σουλτς: Εγείρονται ερωτήματα για τη συμβατότητα της απόφασης με το νομικό πλαίσιο της Ε.Ε. Την έντονη δυσαρέσκεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αιφνίδια απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να διακόψει τη λειτουργία της ΕΡΤ, εκφράζει ο πρόεδρος της Ευρωβουλής Μ. Σουλτς, με επιστολή του στον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά. Αναλυτικά η επιστολή του Schulz στον Σαμαρά έχει ως εξής: Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ, Με έκπληξη και λύπη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πληροφορήθηκε την απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη διακοπή λειτουργίας του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ΕΡΤ, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς να έχει προηγηθεί δημοκρατικός διάλογος

15 στο πλαίσιο της Κυβέρνησης, της Βουλής των Ελλήνων, καθώς και με τους φορείς. Με βάση τη Συνθήκη του Άμστερνταμ και του σχετικού Πρωτοκόλλου, η λειτουργία των δημόσιων φορέων μετάδοσης στα Κράτη Μέλη συνδέεται με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας, καθώς και με την ανάγκη διατήρησης της πολυφωνίας στα ΜΜΕ. Παράλληλα, η Συνθήκη αναγνωρίζει την αρμοδιότητα των Κρατών Μελών να διασφαλίζουν τη χρηματοδότηση της δημόσιας υπηρεσίας. Σύμφωνα με το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ελευθερία και η πολυφωνία των Μέσων θα πρέπει να γίνεται σεβαστή, ενώ θα πρέπει να διασφαλίζεται η έγκαιρη ενημέρωση και διαβούλευση με τους εργαζομένους ή τους εκπροσώπους τους, στα ανάλογα κλιμάκια, στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπει η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εθνική νομοθεσία και πρακτική. Κατά τη γνώμη μας, η αιφνίδια απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης να προβεί στη διακοπή λειτουργίας του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα, θέτει σοβαρά ερωτήματα για τη συμβατότητα της με το θεμελιώδες νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χωρίς να αμφισβητείται η αρμοδιότητα των ελληνικών αρχών να αποφασίζουν και να εφαρμόζουν στρατηγικές για το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις ανησυχίες που εγείρει αυτή η απόφαση σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο στο πλαίσιο της δημοκρατικής λήψης αποφάσεων. Υπό το φως των ανωτέρω, θα βλέπαμε με ανακούφιση την αναθεώρηση από την ελληνική κυβέρνηση της απόφασης της για το κλείσιμο του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα και τη διατύπωση εναλλακτικών λύσεων αναφορικά με την απαραίτητη αναδιάρθρωση του, αλλά με διατήρηση της λειτουργίας του. Με εκτίμηση, Μάρτον Σουλτς Ερωτήσεις 1. Ποια είναι η θέση που υποστηρίζεται σε καθένα από τα δύο κείμενα; 2. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο συντάκτης κάθε κειμένου για να υποστηρίξει τη θέση του; Κείμενο 3 Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΟΘΟΝΗΣ Αυτήν την περίοδο τα διάφορα κανάλια της ιδιωτικής τηλεόρασης διαφημίζουν τα νέα τους προγράμματα. Παρατηρούμε ωστόσο, ότι ο ανταγωνισμός, ο οποίος υποτίθεται ότι θα έπρεπε να συμβάλλει στη δημιουργία καλύτερων προϊόντων και στον πλουραλισμό των επιλογών, οδηγεί αντίθετα σε μια διαρκή πτώση των ποιοτήτων και σε μια όλο και μεγαλύτερη ομοιομορφία.

16 Οι υπεύθυνοι για τα τηλεοπτικά προγράμματα υποστηρίζουν συνήθως ότι η τηλεόραση δεν είναι παρά ένας καθρέπτης της κοινωνίας μας. Πρόκειται βέβαια για ένα βολικό άλλοθι, που τους χρησιμεύει για να δικαιολογούν τις-συχνά απαράδεκτες- επιλογές τους. Οφείλουμε όμως, να αναγνωρίσουμε ότι όλοι εμείς που ασκούμε κριτική στην κακή ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων θα ήμασταν πιο αξιόπιστοι, αν δεν επιβραβεύουμε ως θεατές αυτό που στιγματίζουμε με το δημόσιο λόγο μας. Εκτός από τη δική μας ευθύνη, υπάρχει ωστόσο και η τάση αυτών που αποφασίζουν για τα τηλεοπτικά προγράμματα να θεωρούν το κοινό περισσότερο απαίδευτο και πιο επιρρεπές στον εκχυδαϊσμό από όσο είναι στην πραγματικότητα. Υπάρχει βέβαια πάντα η δυνατότητα να κλείνουμε την τηλεόραση που μας προσφέρει χαμηλής ποιότητας προγράμματα. Μπορούμε να υιοθετήσουμε μια κριτική ή ειρωνική στάση απέναντι στο τηλεοπτικό μέσο, χωρίς κατ ανάγκη να το δαιμονοποιούμε. Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του. Το πεδίο στο οποίο οι κριτικές αντιστάσεις είναι εκ των πραγμάτων ελάχιστες ή ανύπαρκτες και επομένως εκδηλώνεται ακόμα πιο αρνητικά η ικανότητα της τηλεόρασης να εισβάλλει παντού, είναι κυρίως εκείνο της παιδικής ηλικίας. Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα δημοτικό σχολείο στο Τορίνο, μια δασκάλα ζήτησε από τους μικρούς μαθητές της να μη δουν τηλεόραση για μια βδομάδα και έπειτα να καταγράψουν και να σχολιάσουν στο ημερολόγιό τους αυτήν την εμπειρία. Τα παιδιά περιέγραψαν αυτές τις επτά ημέρες σαν μια σκληρή και βασανιστική δοκιμασία. Ένιωθαν λυπημένα σα να τους είχε αφαιρεθεί το αγαπημένο τους παιχνίδι. Δεν ήξεραν τι να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, σαν να είχαν χάσει τον επιστήθιο φίλο τους, που τους συντρόφευε στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Προφανώς είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η τηλεόραση είχε αφαιρέσει από τα παιδιά την αναρχική ελευθερία της φαντασίας και που συνοδεύει την παιδική νεότητα Η τηλεόραση, επομένως, δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο τεχνικό εργαλείο που αναπαριστά τον κόσμο ή «καθρεφτίζει» την κοινωνία, αλλά είναι ένα πανίσχυρο μέσο που επηρεάζει και συχνά διαμορφώνει την κρίση μας για τον κόσμο. Γι αυτό και το χρέος όσων διαχειρίζονται μια τέτοια δύναμη είναι να αναλογίζονται αυτοκριτικά την ηθική, πνευματική και πολιτική τους ευθύνη και να μην υποτάσσουν την εργασία τους αποκλειστικά σε εμπορικές σκοπιμότητες. (Θαν. Γιαλκέτση, από τον ημερήσιο Τύπο.) ΑΣΚΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. Β. 1 Να γράψετε ένα δικό σας τίτλο για το κείμενο με σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο Β.2 Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 2η και 5η παράγραφος ; Β.3 «Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του»: Να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο λέξεις Β.4 Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων : ιδιωτικής, ομοιομορφία, αξιόπιστοι, επιβραβεύουμε, απαίδευτο, αφαιρεθεί. Β.5 Να σχηματίσετε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις: πλουραλισμός, άλλοθι, στιγματίσουμε, αυτονομία, επιστήθιος, σκοπιμότητες. Β.6 Τί δηλώνουν η κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου που συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου ; ωστόσο (1η παρ), βέβαια(2η), αν (3η) Γ. Πολλοί είναι οι επικριτές της τηλεόρασης όσον αφορά το ρόλο της στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών. Υπάρχουν, όμως και αρκετοί, που χωρίς να παραβλέπουν τους κινδύνους, υποστηρίζουν πως το σύγχρονο αυτό μέσο μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο όργανο αγωγής των νέων. Εσείς, σε άρθρο 500 περίπου λέξεων, που θα

17 δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, καλείστε να αποδείξετε με επιχειρήματα και τις δύο αυτές θέσεις. Κείμενο 4 Αν έπρεπε να αποφασίσω αν θα πρέπει να έχουμε μια κυβέρνηση χωρίς εφημερίδες ή μόνο εφημερίδες χωρίς κυβέρνηση, δεν θα δίσταζα ούτε λεπτό να διαλέξω το δεύτερο. Τόμας Τζέφερσον, Τρίτος Πρόεδρος των Η.Π.Α., 1787 Να αναπτύξεις σε μια παράγραφο λέξεων την παραπάνω άποψη.