Κωνσταντίνος Γ. Κοσμάτος Λέκτορας Νομικής χολής Δ.Π.Θ.

Transcript

1 Κωνσταντίνος Γ. Κοσμάτος Λέκτορας Νομικής χολής Δ.Π.Θ. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΗΜΕΙΩΜΑ Ι. Βιογραφικά στοιχεία - Ακαδημαϊκή Εξέλιξη Α. Σόπος και έτος γέννησης: Αθήνα, 1967 Β. Σίτλοι σπουδών 1991: Πτυχίο Σμήματος Νομικής της χολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 1993: Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στον Σομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του Σμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 1996: Διδάκτορας Νομικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με θέμα διατριβής «Η διάρκεια του εγκλεισμού σε ψυχιατρικό κατάστημα κατά το άρθρο 70 του Ποινικού Κώδικα». Γ. Επαγγελματική κατάσταση / Ακαδημαϊκή εξέλιξη 1993-σήμερα: Δικηγόρος στον Δικηγορικό ύλλογο Θεσσαλονίκης («Παρ Αρείω Πάγω» από το 2004) : Ειδικός Επιστήμονας του Σομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών

2 Επιστημών της Νομικής χολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, στο γνωστικό αντικείμενο της Εγκληματολογίας, διδάσκοντας τα μαθήματα «Εγκληματολογία», «ωφρονιστική», «Θυματολογία», «Ειδική Εγκληματολογία», «Ανακριτική» και «Δίκαιο Ανηλίκων». 2010: Λέκτορας του Σομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών της Νομικής χολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, στο γνωστικό αντικείμενο τηςεγκληματολογίας, διδάσκοντας τα μαθήματα «Εγκληματολογία», «ωφρονιστική», «Θυματολογία», «Ειδική Εγκληματολογία», «Ανακριτική» και «Δίκαιο Ανηλίκων» (ΥΕΚ διορισμού τεύχος Γ 479/2010). Δ. Λοιπή δραστηριότητα 1999-: Αν. μέλος της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Χυχικές Διαταραχές του ν. 2716/1999, με πενταετή θητεία, με την με αριθμό πρωτ. Δ1α/15992/99 Απόφαση του Τπουργού Τγείας και Πρόνοιας. Η θητεία αυτή παρατάθηκε μέχρι το 2009 με την ΔΤ1δ/οικ89500/2005 Απόφαση του Τπουργού Τγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και μέχρι το 2016 με την ΔΤ 1δ/οικ Απόφαση του Τπουργού Τγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΥΕΚΤΟΔΔ 310/2011). 2000: Ένταξη στο Ενιαίο Μητρώο Αξιολογητών του Τπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΕΜΑ) σε θέματα Κοινωνικού Αποκλεισμού στα θεματικά πεδία «Τγεία-Πρόνοια» και «Παιδαγωγική και Εκπαίδευση Εκπαιδευτών» στις εξής ομάδες-στόχους: άτομα με διανοητικά προβλήματα και ψυχικές ασθένειες, παλιννοστούντες μετανάστες και πρόσφυγες, φυλακισμένοι ή πρόσφατα αποφυλακισμένοι, ανήλικοι παραβάτες, άτομα εξαρτημένα από ουσίες ή που βρίσκονται ή που έχουν ολοκληρώσει την διαδικασία απεξάρτησης (108557/ Τπουργική Απόφαση) : Ειδικός Επιστήμονας στο Σμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με διδασκαλία των μαθημάτων «Εισαγωγή στην κοινωνική πολιτική», «Κοινωνική πολιτική για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες». 2003: Μέλος της Ομάδας Διοίκησης Έργου για την Αντεγκληματική Πολιτική του Τπουργείου Δημόσιας Σάξης : υνεργάτης του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής χολής

3 ΔΠΘ 2003-: Σακτικός συνεργάτης του επιστημονικού περιοδικού «Ποινική Δικαιοσύνη» : Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων : Μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εγκληματολογίας. 2010: Μέλος της ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την αναμόρφωση των διατάξεων του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά, με βάση την υπ αριθμ /2010Απόφαση του Τπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΥΕΚ YOΔΔ 96/2010) : Αν. Μέλος του «Κεντρικού Επιστημονικού υμβουλίου για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της εγκληματικότητας των ανηλίκων» (ΚΕΑΘΕΑ), με βάση την υπ αριθμ /2010 Απόφαση του Τπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΥΕΚ Β 1471/2010) : Αν. Μέλος του «Κεντρικού Επιστημονικού υμβουλίου Υυλακών» (ΚΕΥ), με βάση την υπ αριθμ /2012 Απόφαση του Τπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 2013: Απονομή Βραβείου Δημητρίου Μπαμπάκου από την Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων, ως διάκριση για το ήθος και την ικανότητα κατά την άσκηση του λειτουργήματος και για την συμβολή στην προαγωγή της ποινικής επιστήμης (14/10/2013). ΙΙ. Ερευνητική Δραστηριότητα / υμμετοχή σε Εθνικά και Ευρωπαϊκά Προγράμματα Α. Ερευνητικά Προγράμματα : υμμετοχή σε 13 ερευνητικά Προγράμματα Επαγγελματικής Κατάρτισης Αποφυλακισμένων και Κοινωνικά Μειονεκτούντων Ατόμων, τα οποία διεξάγονταν στο Α.Π.Θ. (Επιτροπή Ερευνών Α.Π.Θ., Σμήμα Νομικής, Σμήμα Χυχολογίας), με αντικείμενο το σχεδιασμό, την εποπτεία και αξιολόγηση των Προγραμμάτων Κατάρτισης Κρατουμένων, Αποφυλακισμένων, Απεξαρτημένων και Ανηλίκων και

4 των ερευνητικών δεδομένων που προέκυψαν από αυτά. 1994: Εκπόνηση νομικο-οικονομοτεχνικής μελέτης στα πλαίσια του Προγράμματος «HORIZON» στους δήμους Μενεμένης-Ευόσμου-Κορδελιού σχετικά με την δυνατότητα σύστασης αστικού συνεταιρισμού ατόμων με ειδικές ανάγκες στις παραπάνω περιοχές, όπου εκδόθηκε και ειδικό τεύχος. 1994: υμμετοχή στην ερευνητική ομάδα του Προγράμματος Επαγγελματικής Κατάρτισης Αποφυλακισμένων του Α.Π.Θ., όπου σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης διερεύνησε την δυνατότητα απορρόφησης αποφυλακισμένων ατόμων στον ιδιωτικό τομέα στην Βόρεια Ελλάδα. Σα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας εκδόθηκαν σε σχετικό τεύχος. 1996: υντονιστής του ερευνητικού Προγράμματος του Σομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών του Σμήματος Νομικής του Α.Π.Θ. «Καταπολέμηση του αποκλεισμού από την αγορά εργασίας-τποπρόγραμμα 3-Ανήλικοι παραβάτες», παρέχοντας υπηρεσίες στο πλαίσιο των προβλεπόμενων υνοδευτικών Μέτρων. Σο Πρόγραμμα αυτό υλοποιήθηκε από το Α.Π.Θ. και χρηματοδοτήθηκε από την Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης : Μέλος της επιστημονικής ένωσης «Διεθνές Κίνημα Κοινωνικής Άμυνας» που έχει ως αντικείμενό του την επεξεργασία ζητημάτων που αφορούν στην αντεγκληματική πολιτική : υντονιστής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος INTEGRA MULTI-ACTION ROMA GREECE με καθήκοντα συντονισμού, σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης μεθόδων εκπαίδευσης νέων τσιγγάνων με στόχο την επαγγελματική τους κατάρτιση και αποκατάσταση : Τπεύθυνος νομικής συμβουλευτικής και επιμόρφωσης στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Leonardo Da Vinci «Δημιουργία καινοτόμων εργαλείων αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης για νέους σε κίνδυνο» με καθήκοντα συντονισμού, σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης μεθόδων εκπαίδευσης νέων σε θέματα δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους σε πιλοτικές εφαρμογές στην Θεσσαλονίκη και στο Βόλο : υμμετοχή σε ερευνητικό πρόγραμμα που εγκρίθηκε από την Επιτροπή

5 Ερευνών Α.Π.Θ. με τίτλο : «Κοινωνική αντίδραση στην εγκληματικότητα των αλλοδαπών. Εγκληματολογική και θυματολογική προσέγγιση». 2000: υνεργασία με το Κέντρο υνοδευτικών Τποστηρικτικών Τπηρεσιών «ΚΕΤΤ ΑΡΙ ΘΕΑΛΙΑ» με αντικείμενο νομική συμβουλευτική στα προγράμματα καταπολέμησης κοινωνικού αποκλεισμού. 2001: υμμετοχή σε ερευνητικό πρόγραμμα του Τπουργείου Δημόσιας Σάξης με αντικείμενο «τατιστική της Αστυνομίας» : Εποπτεία σε έρευνα που διενεργεί ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής χολής Δ.Π.Θ. με αντικείμενο την διερεύνηση του θεσμού της υφ όρον απόλυσης από το υμβούλιο Πλημμελειοδικών Ροδόπης. 2006: Με απόφαση της υγκλήτου και της Επιτροπής Ερευνών Δ.Π.Θ. ανάθεση εκπόνησης του έργου «υλλογή και ανάλυση δικαστικών αποφάσεων στα δικαστήρια της Ροδόπης σχετικά με τη σωματεμπορία γυναικών, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος «Demand of Stolen Lives. Researching the Demand Side of Trafficking : Τπεύθυνος έρευνας που υλοποιεί ο Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής Δ.Π.Θ. σε συνεργασία με το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α), με θέμα «Εξάρτηση και ποινική δικαιοσύνη». Β. Ατομική ερευνητική δραστηριότητα 1993, 1997, 2001: Έρευνα στις αποφάσεις του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, οι οποίες αφορούσαν στην εφαρμογή του ακούσιου εγκλεισμού σε Χυχιατρική Μονάδα κατά τις διατάξεις του ν. 2071/92 (δημοσίευση αποτελεσμάτων σε Κ.Κοσμάτου, Σο έκτο κεφάλαιο του ν.2071/92 μετά από ένα έτος εφαρμογής. Έρευνα στην δοκιμασία του στην πράξη, Τπεράσπιση 1994, σελ. 195 επ. Κ.Κοσμάτου, Η ακούσια νοσηλεία σε Ψυχιατρική Μονάδα. Μερικές αναγκαίες τροποποιήσεις: οι περιπτώσεις της αναβολής της δίκης για διενέργεια πραγματογνωμοσύνης και της κήρυξης της συζήτησης ως απαράδεκτης, Τπεράσπιση 1998, σελ. 913 επ., Κ.Κοσμάτου, Η ακούσια

6 νοσηλεία σε Μονάδα Ψυχικής Τγείας. Εμπειρίες, διαπιστώσεις και προοπτικές από την εφαρμογή του ν. 2071/1992, σειρά Εγκληματο-λογικά, αριθμός 22, εκδόσεις Αντ.άκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2002) : Έρευνα στις αποφάσεις του Σριμελούς Πλημμελειοδικείου Θεσσαλονίκης για τα έτη 1986 έως 1992, οι οποίες αφορούσαν στην εφαρμογή του άρθρου 70 παρ. 3 του Ποινικού Κώδικα για την επανεξέταση του ψυχιατρικού εγκλεισμού ως μέτρου ασφάλειας του Π.Κ.. Σα δεδομένα που προέκυψαν συσχετίσθηκαν με αντίστοιχα στοιχεία του Χυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης για τους ασθενείς που νοσηλεύθηκαν εκεί βάσει του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου (δημοσίευση αποτελεσμάτων έρευνας σε Κ.Κοσμάτου, Η διάρκεια του εγκλεισμού σε ψυχιατρικό κατάστημα κατά το άρθρο 70 του Ποινικού Κώδικα, εκδόσεις Αντ.άκκουλα, ειρά Βιβλιοθήκη της Τπεράσπισης, αρ. 11, Αθήνα-Κομοτηνή 1998) : Έρευνα στις αποφάσεις του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης ετών , αναφορικά με την μεταχείριση ελλήνων και αλλοδαπών κατηγορουμένων(δημοσίευση αποτελεσμάτων έρευνας σε.γεωργούλα (επιμ.), Η Εγκληματολογία στην Ελλάδα σήμερα», Σιμητικός Σόμος για τον τέργιο Αλεξιάδη, εκδ. ΚΨΜ, Αθήνα 2007) : Έρευνα στις αποφάσεις των ποινικών Σμημάτων του Αρείου Πάγου για τα έτη αναφορικά με τις αποφάσεις που κρίνουν εγκλήματα του νόμου περί ναρκωτικών (δημοσίευση αποτελεσμάτων έρευνας σε Ποινική Δικαιοσύνη 2010, σελ. 459=Σιμητικός Σόμο για τον Καθηγητή κ. Ι.Υαρσεδάκη). Γ. Ερευνητική δραστηριότητα στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής ΔΠΘ : Έρευνα στα Πρωτοδικεία Κομοτηνής, Λάρισας, Θεσσαλονίκης για την εφαρμογή των μέτρων που εισήχθησαν για τους ανηλίκους δράστες με τον Ν. 3189/2003 (με τη συνδρομή του ΠΜ Εγκληματολογίας ), *επιστημονικοί Τπεύθυνοι Φ.Δημόπουλος, Α.υκιώτου, Κ.Κοσμάτος : Έρευνα σε φοιτητές Νομικής, ΔΟΑ και Δοκίμων Αστυφυλάκων σχετικά με την εικόνα του εγκληματία, την αυτοομολογούμενη ενοχή και την θυματοποίηση»,

7 *επιστημονικοί Τπεύθυνοι Φ.Δημόπουλος, Κ.Κοσμάτος : Έρευνα στο Γενικό Κατάστημα Κράτησης Κομοτηνής, μετά από έγκριση του Τπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, *επιστημονικοί Τπεύθυνοι Φ.Δημόπουλος, Κ.Κοσμάτος+. IΙΙ. Εργογραφία Α. Βιβλία / υστηματικές ερμηνείες 1. Ν. Παρασκευόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Ο αναγκαστικός εγκλεισμός του ψυχικά ασθενή σε Χυχιατρείο. Νομοθετική ρύθμιση, πρακτική εφαρμογή», εκδόσεις Αντ. άκκουλα, ειρά Βιβλιοθήκη της Τπεράσπισης, αρ. 8, Αθήνα- Κομοτηνή 1997 *σελ , 53-58]. 2. Κ. Κοσμάτου: «Η διάρκεια του εγκλεισμού σε ψυχιατρικό κατάστημα κατά το άρθρο 70 του Ποινικού Κώδικα», Διδακτορική Διατριβή, εκδόσεις Αντ. άκκουλα, ειρά Βιβλιοθήκη της Τπεράσπισης, αρ. 11, Αθήνα-Κομοτηνή Κ. Κοσμάτου: «Η ακούσια νοσηλεία σε Μονάδα Χυχικής Τγείας. Εμπειρίες, διαπιστώσεις και προοπτικές από την εφαρμογή του ν. 2071/1992», σειρά Εγκληματο-λογικά, αριθμός 22, εκδόσεις Αντ. άκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή Ν. Παρασκευόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Ναρκωτικά. Κατ άρθρο ερμηνεία του ν. 1729/1987, όπως ισχύει», εκδόσεις άκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2005 *σελ , ]. 5. Χ. Δημόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Δίκαιο Ανηλίκων», εκδ. Αντ. άκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2005 *σελ ]. 6. Ν. Παρασκευόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Ναρκωτικά. Κατ άρθρο ερμηνεία των ποινικών και δικονομικών διατάξεων του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά (Κ.Ν.Ν.)- Ν. 3459/2006», Β Έκδοση, εκδόσεις άκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2006 *σελ ]. 7. Ν. Παρασκευόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Ναρκωτικά. υμπλήρωμα. ύμφωνα με τις πρόσφατες τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά (ν. 3459/2006) με το ν. 3727/2008 και το ν. 3772/2009», εκδόσεις άκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη 2009 *χόλιο: Οι πρόσφατες τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά (ν. 3459/2006) με το ν. 3727/2008 και το ν. 3772/2009, σελ ]. 8. Χ. Δημόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Δίκαιο Ανηλίκων. Θεωρία και πράξη», β έκδοση, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2010, *σελ ]. 9. Α. Χαραλαμπάκη (επιμέλεια): Ποινικός Κώδικας, Ερμηνεία κατ άρθρο, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, τ. Α, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2011 *υστηματική ερμηνεία των άρθρων 79, 80, 81, 83, 84, 85, 87, του Ποινικού Κώδικα Ν. Παρασκευόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Ναρκωτικά. Κατ άρθρο

8 ερμηνεία των ποινικών και δικονομικών διατάξεων του Ν. 4139/2013», Γ Έκδοση, εκδόσεις άκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Β. Μελέτες - Άρθρα 1. «κέψεις σχετικά με την προστατευτική φύλαξη προσώπων κατά το άρθρο 118 π.δ.141/91», Τπεράσπιση 1993, σελ επ. 2. «Σο έκτο κεφάλαιο του ν. 2071/92 μετά από ένα έτος εφαρμογής. Έρευνα στην δοκιμασία του στην πράξη», Τπεράσπιση 1994, σελ. 195 επ. 3. «κέψεις σχετικά με το έκτο κεφάλαιο του ν.2071/92», περ. Σετράδια Χυχιατρικής, τ. 48, 1994, σελ. 56 επ. 4. «κέψεις σχετικά με την εισαγωγή λόγου δικαστικής άφεσης της ποινής στον απλό χρήστη ναρκωτικών ουσιών (άρθρο 12 παρ. 3 ν. 1729/87, όπως αντικαταστάθηκε με το ν. 2161/930)», Τπεράσπιση 1997, σελ. 717 επ. 5. «Η "απομόνωση" και η "καθήλωση" των ψυχικά ασθενών που εγκλείονται στο ψυχιατρείο. Βασικοί προβληματισμοί», Αρμενόπουλος 1998, σελ. 125 επ. 6. «Η ακούσια νοσηλεία σε Χυχιατρική Μονάδα. Μερικές αναγκαίες τροποποιήσεις: οι περιπτώσεις της αναβολής της δίκης για διενέργεια πραγματογνωμοσύνης και της κήρυξης της συζήτησης ως απαράδεκτης», Τπεράσπιση 1998, σελ. 913 επ. 7. «Σο απόρρητο της επικοινωνίας των κρατουμένων. Η νομοθετική πρόβλεψη και η πρακτική της εφαρμογή», Τπεράσπιση 2000, σελ. 423 επ. 8. «Πρόταση για την παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας σε άτομα που πάσχουν από ψυχική διαταραχή και νοσηλεύονται σε μονάδα ψυχτικής υγείας», Αρμενόπουλος 2000, σελ επ. 9. «Κοινωνικός αποκλεισμός. Ρυθμίσεις, προβλέψεις και πρακτικές στο χώρο των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα», Ποινική Δικαιοσύνη 2001, σελ. 83 επ. 10. «Ανδρική ομοφυλοφιλία και ποινικοποίηση του φρονήματος. Σο παράδειγμα της παρά φύση ασέλγειας του Ποινικού Κώδικα», Φρονικά του Εργαστηρίου Εγκληματολογίας Δ.Π.Θ., τ , 2001, σελ. 51 επ. 11. «H ανάκληση των ευεργετικά υπολογισθεισών ημερών εργασίας των κρατουμένων», Ποινική Δικαιοσύνη 2002, σελ. 936 επ. 12. «Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών. Προβλήματα και προβληματισμοί σε σχέση με το ιατρικό απόρρητο», περ. Ουτοπία, τεύχος 60, 2004, σελ. 97 επ. 13. «Η άσκηση των δικαιωμάτων ως βασική αφετηρία για την μεταχείριση του ψυχικά ασθενή (με αφορμή την Απόφαση της της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το /01/ Πόρισμα του υνηγόρου του Πολίτη και την 1421/ Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου)», Ποινική Δικαιοσύνη 2004, σελ επ. 14. «Οι ευπαθείς ή κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες του πληθυσμού ως θύματα της εμπορευματοποίησης ανθρώπινων οργάνων», Ποινική Δικαιοσύνη

9 2005, σελ. 348 επ. 15. «Πειθαρχικά παραπτώματα, πειθαρχικές ποινές και απόλυση με όρο (με αφορμή το ΒουλυμβΠλημΛαρ 433/2004)», Ποινική Δικαιοσύνη 2005, σελ. 463 επ. 16. «Από τα δικαιώματα στις δυνατότητες: Μια νέα οπτική των δικαιωμάτων των κρατουμένων από τους Εσωτερικούς Κανονισμούς Λειτουργίας των Καταστημάτων Κράτησης», Ποινική Δικαιοσύνη 2006, σελ. 916 επ. (προδημοσίευση συμβολής στον Σιμητικό Σόμο για τον Καθηγητή Ι.Μανωλεδάκη) 17. «κέψεις για την εγκληματικότητα των αλλοδαπών», δημοσιευμένο στο συλλογικό έργο Α.υκιώτου (επιμ.): «Αλλοδαποί στην Ελλάδα: Ένταξη ή περιθωριοποίηση;», Πρακτικά υνεδρίου που διοργανώθηκε τον Σομέα Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Δ.Π.Θ. τον Νοέμβριο του «Η αντιμετώπιση των αλλοδαπών από την ποινική δικαιοσύνη. υγκριτική έρευνα στις αποφάσεις του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης», δημοσιευμένο στο συλλογικό έργο.γεωργούλα (επιμ.): «Η Εγκληματολογία στην Ελλάδα σήμερα», Σιμητικός Σόμος για τον τέργιο Αλεξιάδη, εκδ. ΚΧΜ, Αθήνα 2007, σελ «Ο εγκλεισμός του ψυχικά ασθενή σε ψυχιατρικό ίδρυμα», δημοσιευμένο στο συλλογικό έργο Ορ. Γιωτάκου (επιμ.): «Παρέμβαση στην κρίση: Επείγοντα ψυχολογικά προβλήματα», εκδ. Αρχιπέλαγος, Αθήνα 2008, σελ «Οι πρόσφατες εξεγέρσεις στις ελληνικές φυλακές. Σα αιτήματα των κρατουμένων και η απάντησή τους από το Τπουργείο Δικαιοσύνης. Παρατηρήσεις στις διατάξεις του Γ Κεφαλαίου του Ν 3727/2008 σχετικά με τα "Μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στα καταστήματα κράτησης», Ποινική Δικαιοσύνη 2008, σελ (προδημοσίευση συμβολής στον Σιμητικό Σόμο για τον Ομότιμο Καθηγητή. Αλεξιάδη) 21. «Οι πρόσφατες τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά (ν. 3459/2006) με το ν. 3727/2008», Ποινική Δικαιοσύνη 2009, σελ. 451 επ. 22. «Ναρκωτικά και ακυρωτικός έλεγχος. Έρευνα στις αποφάσεις των ποινικών Σμημάτων του Αρείου Πάγου για τα έτη », συμβολή στον Σιμητικό Σόμο για τον Καθηγητή κ. Ι.Υαρσεδάκη *προδημοσίευση: Ποινική Δικαιοσύνη 2010, σελ. 459 επ «Σα εξαρτημένα άτομα στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά», Πρακτικά υνεδρίου με θέμα «Ποινικό σύστημα και σωφρονιστικά μέτρα για τοξικοεξαρτημένα άτομα: η ελληνική και η διεθνής εμπειρία», Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής Δ.Π.Θ. και Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α) *υπό έκδοση «Οι τροποποιήσεις του ν. 3811/2009 στην νομοθεσία για τα ναρκωτικά», Ποινική Δικαιοσύνη 2010, σελ. 706 επ. 25. «Οι νέες τροποποιήσεις του ποινικού δικαίου των ανηλίκων με το Ν. 3860/2010», Ποινική Δικαιοσύνη 2010, σελ. 804 επ. 26. «Εξάρτηση και ποινική δικαιοσύνη: H αξιολόγηση της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης σχετικά με την εξάρτηση του κατηγορούμενου στην

10 ποινική δίκη. ΜΕΡΟ Α : Αποτελέσματα έρευνας στο Πενταμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης κατά το έτος 2008» *με Γ.Παπαναστασάτο+, Ποινική Δικαιοσύνη 2011, σελ. 86 επ. 27. «Ακούσια νοσηλεία σε Ιδιωτική Χυχιατρική Κλινική» *με Θ.Φαραλαμπίδη+, δημοσιευμένο στο συλλογικό έργο Ν.Μπιλανάκη (επιμ.), Ακούσια νοσηλεία ψυχικά ασθενών. Ιατρικά και νομικά ζητήματα στην εφαρμογή του ν. 2071/92, εκδ. Βήτα Ιατρικές εκδόσεις, Αθήνα 2011 *=Παρατηρήσεις σε ΓνωμοδΕισΠρΘεσ2/2009, Ποινική Δικαιοσύνη 2011, σελ. 486 επ «Εξάρτηση και ποινική δικαιοσύνη: H αξιολόγηση της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης σχετικά με την εξάρτηση του κατηγορούμενου στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟ Α : Αποτελέσματα έρευνας στο Πενταμελές Εφετείο Θεσσαλονίκης κατά το έτος 2008» *με Γ.Παπαναστασάτο+, Ποινική Δικαιοσύνη 2011, σελ. 86 επ. 29. «Σα εξαρτημένα άτομα στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά», Ποινική Δικαιοσύνη 2013, σελ. 805 επ. Γ. Παρατηρήσεις σε νομολογία 1. Παρατηρήσεις στο 284/90 Βούλευμα υμβουλίου Πλημμελειοδικών Φαλκιδικής, Τπεράσπιση 1992, σελ επ. 2. Παρατηρήσεις στην 633/2000 παραγγελία του Προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης, Ποινική Δικαιοσύνη 2000, σελ. 512 επ. 3. Παρατηρήσεις στην ΜΟΔΣρικάλων 26/2000, Ποινική Δικαιοσύνη 2000, σελ επ. 4. Παρατηρήσεις στην ΑΠ 1419/1998, Ποινική Δικαιοσύνη 2000, σελ επ. 5. Παρατηρήσεις στα 530/1998 και 434/2001 Βουλεύματα του υμβουλίου Πλημμελειοδικών Πειραιά, Ποινική Δικαιοσύνη 2002, σελ. 528 επ. 6. Παρατηρήσεις στο ΒουλυμβΠλημΑμφ 78/2004, Ποινική Δικαιοσύνη 2005, σελ. 566 επ. 7. Παρατηρήσεις στην 369/07/2/2008 Ειδική Έκθεση του υνηγόρου του Πολίτη, Ποινική Δικαιοσύνη 2009, σελ. 706 επ. 8. ημείωση στο ΒουλυμβΠλΘεσ 343/2010, Ποινική Δικαιοσύνη 2010, σελ. 689 επ. 9. Παρατηρήσεις σε ΓνωμοδΕισΠρΘεσ 2/2009, Ποινική Δικαιοσύνη 2011, σελ. 486 επ. 10. Παρατηρήσεις σε υμβπλημθεσ 1320/2010, Ποινική Δικαιοσύνη 2011, σελ. 708 επ. 11. Παρατηρήσεις σε ΜονΠλημΗγουμ 682/2012, Ποινική Δικαιοσύνη 2013, σελ επ. Δ. υλλογές Νομοθεσίας, Επιμέλειες, υνεργασίες 1. Κ. Κοσμάτου: «Σο θεσμικό πλαίσιο των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην Ελλάδα. υλλογή βασικής νομοθεσίας», εκδόσεις άκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη Χ. Δημόπουλου: «Αστυνομική νομοθεσία», υνεργασία-επιμέλεια, εκδ.

11 Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα Χ. Δημόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Κώδικας Δικαίου Θυμάτων», υνεπιμέλεια, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα Χ. Δημόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Νομοθετικά κείμενα περί τρομοκρατίας», υνεπιμέλεια, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα Χ. Δημόπουλου / Κ. Κοσμάτου: «Κώδικας Δικαίου Ανηλίκων», υνεπιμέλεια β έκδοση, εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2010 ΙV. υμμετοχή σε συνέδρια, ημερίδες, συμπόσια, σεμινάρια 1998: Εισηγητής στα πλαίσια Διεθνούς υνεδρίου που οργάνωσαν τα Πανεπιστήμια Αιγαίου, Θράκης, Κρήτης, ΕΜΠ, Κύπρου και Prelude στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Ρόδος) με θέμα «Rom residences. On the outskirts or out of towns? Thoughts on the transgession of the certain population. (Σσιγγάνικοι οικισμοί, τo όριο ή στο περιθώριο της πόλης; κέψεις για την παραβατικότητα του συγκεκριμένου πληθυσμού)»,δημοσιευμένο στα Πρακτικά του Διεθνούς υνεδρίου (1/5/09, Ρόδος). 1999: Εισηγητής στο υμπόσιο που οργάνωσαν το Παιδαγωγικό Σμήμα Νηπιαγωγών Δ.Π.Θ., η Γ.Γ.Νέας Γενιάς και το Εθνικό Παρατηρητήριο για τα Δικαιώματα των Παιδιών και των Νέων με θέμα «Ποινική μεταχείριση και κοινωνικά δικαιώματα των ανηλίκων», δημοσιευμένο στα Πρακτικά του υμποσίου (11/12/99, Αλεξανδρούπολη) : Εισηγητής σε εμινάρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (Σμήμα Κοινωνιολογίας), στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος πουδών Κοινωνικός Αποκλεισμός και Μειονότητες στο μάθημα Χυχικά ασθενείς και εξαρτημένοι: ποινικές ρυθμίσεις και εγκληματολογικές προοπτικές με θέμα «Η αντιμετώπιση του ψυχικά ασθενή. Νομοθετικές προβλέψεις και δικαστηριακή πρακτική». 2000: Εισηγητής με θέμα «Κοινωνικός αποκλεισμός και άτομα με ειδικές ανάγκες» κατά τις εργασίες της ημερίδας με θέμα «Καταπολέμηση του Αποκλεισμού από την Αγορά Εργασίας» που οργάνωσε η ΝΕΛΕ Ημαθίας (25/2/00, Βέροια). 2000: Εισηγητής με θέμα «Σσιγγάνοι και παραβατικότητα: στερεότυπα και κοινωνικός

12 αποκλεισμός» κατά τις εργασίες της ημερίδας με θέμα Ευαισθητοποίηση-ενημέρωση για την αποτελεσματικότερη κοινωνικοοικονομική ένταξη των νέων τσιγγάνων στα πλαίσια του Ε.Π. «Καταπολέμηση του Αποκλεισμού από την Αγορά Εργασίας» που οργάνωσε η Δημοτική Επιχείρηση Κοινωνικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης Μενεμένης, δημοσιευμένο στα Πρακτικά Ημερίδας, έκδοση της ΔΕΚΠΑΜ, (20/5/00, Θεσσαλονίκη). 2001: Εισηγητής στην ημερίδα που οργάνωσε η ΑΡΙ στην Θεσσαλονίκη με θέμα «Σα δικαιώματα των νέων», στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Leonardo Da Vinci (19/2/01, Θεσσαλονίκη). 2001: Εισηγητής στην ημερίδα που οργάνωσε η Επιστημονική Επιτροπή του Χυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με θέμα «Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ψυχικά ασθενών» (28/5/01, Θεσσαλονίκη). 2001: υντονιστής της πρώτης ενότητας στην ημερίδα που οργάνωσε στην Θεσσαλονίκη η Κοινωνική Οργάνωση Τποστήριξης Νέων «άρσις» με θέμα «Κακοποίηση ανηλίκων»(11/6/01, Θεσσαλονίκη). 2002: υντονιστής της πρώτης ενότητας στην ημερίδα που οργάνωσε στην Θεσσαλονίκη η Κοινωνική Οργάνωση Τποστήριξης Νέων «άρσις» με θέμα «Ανθρώπινα δικαιώματα και φυλακή. Παρεμβάσεις για την υποστήριξη και την εκπαίδευση των κρατουμένων»(31/5/02, Θεσσαλονίκη). 2002: Εισηγητής με θέμα «Vulnerable or socially excluded population groups as victims of the commercialisation of human organs» (Οι «ευπαθείς» ή «κοινωνικά αποκλεισμένες» ομάδες του πληθυσμού ως θύματα της εμπορευματοποίησης ανθρώπινων οργάνων), Πρακτικά του Ευρωπαϊκού υνεδρίου με θέμα «Η εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων οργάνων», που οργανώθηκε από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Δικονομικών Μελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-Πρόγραμμα Falcone (1-2/11/02, Θεσσαλονίκη). 2004: Εισηγητής με θέμα «Ψυχική ασθένεια και ποινικό δίκαιο» στα πλαίσια Διημερίδας που διοργάνωσε η Επιστημονική Επιτροπή του Χυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής με θέμα «Από το ίδρυμα στην Κοινότητα» (30-31/4/04, Αθήνα). 2005: υμμετοχή σε τρογγυλή Σράπεζα σε Ημερίδα με θέμα «Άτομα με ψυχικές διαταραχές, δικαιώματα, στίγμα», που διοργάνωσαν το Τπουργείο Τγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η Διαχειριστική Επιτροπή του Ε.Π. Τγεία-Πρόνοια 2000-

13 2006 και η Μονάδα Τποστήριξης του «Χυχαργώς», στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Χυχικής Τγείας (10/10/05, Αθήνα). 2006: Εισηγητής με θέμα «Οι βασικές ποινικές διατάξεις του νόμου περί ναρκωτικών»στα πλαίσια Ημερίδας που διοργάνωσε Σο Τπουργείο Τγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η Θεραπευτική Κοινότητα ΑΡΓΨ και η Επιστημονική Επιτροπή του Χυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με θέμα «Εξάρτηση: η έκφραση μιας ατομικής οικογενειακής και κοινωνικής δυσλειτουργίας» (20/6/06, Θεσσαλονίκη). 2006: Εισηγητής με θέμα «Προσωπικά δεδομένα και ψυχική ασθένεια. Ζητήματα που προκύπτουν από την ικανότητα για συναίνεση» στα πλαίσια Ημερίδας που διοργάνωσε ο υνήγορος του Πολίτη με θέμα «Ιατρικό απόρρητο, πληροφορίες που αφορούν προσωπικά δεδομένα, ηλεκτρονικός φάκελος και αρχεία νοσοκομείων» (30/6/06, Αθήνα). 2006: Εισηγητής με θέμα «Η αντιμετώπιση των αλλοδαπών από την ποινική δικαιοσύνη. υγκριτική έρευνα στις αποφάσεις του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης» στα πλαίσια του 1ου υνεδρίου Ελλήνων Εγκληματολόγων (9-11/6/06, Μυτιλήνη). 2007: Εισηγητής με θέμα «Ναρκωτικά και ακυρωτικός έλεγχος. Έρευνα στις αποφάσεις των ποινικών Σμημάτων του Αρείου Πάγου για τα έτη », στα πλαίσια του Σιμητικού υνεδρίου για τον Ομότιμο Καθηγητή Ι.Υαρσεδάκη (3-4/6/07, Αθήνα). 2008: Εισηγητής στην επιστημονική εκδήλωση που οργάνωσε ο Δικηγορικός ύλλογος Θεσσαλονίκης με θέμα «Οι πρόσφατες εξεγέρσεις των κρατουμένων και η απάντησή τους από το Τπουργείο Δικαιοσύνης. Παρατηρήσεις στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο» (2/12/08, Θεσσαλονίκη). 2008: Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του 4ου Πανελλήνιο Διεπιστημονικού υνεδρίου της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης και Πρόληψης της εξουαλικής Κακοποίησης με θέμα «Κακοποίηση Παιδιού και Ψυχικό Σραύμα ύγχρονες δυνατότητες ανίχνευσης, αντιμετώπισης και πρόληψης» (18-20/12/2008, Αθήνα) 2009: Εισηγητής με θέμα «Οι πρόσφατες τροποποιήσεις του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά (ν. 3459/2006) με το ν. 3727/2008», στα πλαίσια εκδήλωσης που διοργάνωσαν στην Αθήνα η Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων, το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α) και ο Σομέας Ποινικών Επιστημών του Σμήματος Νομικής του Πανεπιστήμιου Αθηνών (6/2/09, Αθήνα).

14 2009: Εισηγητής με θέμα «Σα εξαρτημένα άτομα στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά», στα πλαίσια του υνεδρίου με θέμα «Ποινικό σύστημα και σωφρονιστικά μέτρα για τοξικοεξαρτημένα άτομα: η ελληνική και η διεθνής εμπειρία», που οργάνωσαν ο Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής Δ.Π.Θ. και το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων-ΚΕ.Θ.Ε.Α (31-3/1-4/09, Κομοτηνή). 2009: Εισηγητής με θέμα «Οι πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις για την βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος», στα πλαίσια του υνεδρίου προς τιμήν του Ομότιμου Καθηγητή.Αλεξιάδη με θέμα «Ο δρόμος προς την Δικαιοσύνη» που διοργάνωσε ο Σομέας Ποινικών Επιστημών του Σμήματος Νομικής του Α.Π.Θ. (14-15/10/09, Θεσσαλονίκη). 2009: Εισηγητής με θέμα «Πορίσματα της έρευνας DeStoli στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ΑΓΙ για τη ζήτηση στη σωματεμπορία στην περιοχή Ροδόπης», στα πλαίσια της Διημερίδας που διοργάνωσε ο Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής του Δ.Π.Θ. «Εμπορία ανθρώπων. Παράγοντες, επιπτώσεις. Πορίσματα του Ερευνητικού Ευρωπαϊκού Προγράμματος ΑΓΙ για τη ζήτηση στη σωματεμπορία» (21-22/10/09, Κομοτηνή) 2009: Εισηγητής με θέμα «Η ακούσια νοσηλεία στο ψυχιατρείο», στην Επιστημονική Διημερίδα του Χυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης με θέμα: «Χυχιατρική. Δίκαιο και κοινωνία. Ζητήματα εξαρτήσεων και Χυχιατροδικαστικής», (22-23/5/2009, Θεσσαλονίκη) 2010: Εισηγητής με θέμα «Σα εξαρτημένα άτομα στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά», στο 2ο Μονοθεματικό Πανελλήνιο υνέδριο Χυχιατρικής της Ελληνικής Χυχιατρικής Εταιρίας, με θέμα «Εξαρτήσεις, συννοσηρότητα, πρόληψη και θεραπεία» (5-7/3/2010, Θεσσαλονίκη) 2011: Εισηγητής (με Θ.Φαραλαμπίδη) με θέμα «Η ακούσια νοσηλεία ψυχικά ασθενών σε Ιδιωτικές Κλινικές», στην Ημερίδα που οργάνωσε (2011, Άρτα) 2011: Εισηγητής με θέμα «Η νομοθεσία για τα ναρκωτικά» σε Ημερίδα που οργάνωσε ο Δικηγορικός ύλλογος Καλαμάτας με θέμα: «ύγχρονα ζητήματα ποινικής δικαιοσύνης» (16/6/2011, Καλαμάτα) 2011: Εισηγητής με θέμα «Οι ουσιαστικές διατάξεις του νέου χεδίου Νόμου για τα Ναρκωτικά» σε εκδήλωση της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων (31/10/2011, Αθήνα) 2012: Εισηγητής με θέμα «ωφρονιστική μεταχείριση ανηλίκων χρηστών

15 ναρκωτικών» σε σεμινάριο που οργάνωσε ο Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής ΑΠΘ, το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων σε συνεργασία με το Σμήμα Χυχιατρικής του Πανεπιστημίου San Diego Callifornia, στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος με θέμα «Αντιμετώπιση των εξαρτήσεων στο πλαίσιο του ποινικού και του σωφρονιστικού συστήματος» (30/3/2012, Θεσσαλονίκη) 2013: Εισηγητής με θέμα «Σα εξαρτημένα άτομα στη νομοθεσία για τα ναρκωτικά» σε υνέδριο που οργάνωσε ο Σομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Νομικής ΔΠΘ και ο Δικηγορικός ύλλογος Ροδόπης με θέμα «Οι νέες ρυθμίσεις του ν. 4139/2013» (21-22/5/2013, Κομοτηνή) 2013: Εισηγητής με θέμα «Οι ποινικές διατάξεις για τους εξαρτημένους» σε Ημερίδα που οργάνωσε ο Δικηγορικός ύλλογος Θεσσαλονίκης με θέμα «Η νέα νομοθεσία για τα ναρκωτικά» (15/10/2013, Θεσσαλονίκη) 2014: Εισηγητής με θέμα «κέψεις και προτάσεις για μια ορθολογική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας» σε υνέδριο της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με θέμα Κρίσιμα δικαιώματα Δικαιώματα σε κρίση (13-14/6/2014, Αθήνα) V. Λοιπή επιστημονική δραστηριότητα 1999: Κριτής της δεύτερης ενότητας («Ηθικές και Δεοντολογικές Διαστάσεις της Τγείας» για την συγγραφέα Μ.Μητροσύλη ) του έργου «Δομή του Ελληνικού υστήματος Τγείας. Διοικητικές και νομικές διαστάσεις», έκδοση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Πάτρα 1999, σελ , Εγχειρίδιο Μεταπτυχιακών πουδαστών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου στον Σομέα «Διοίκηση Μονάδων Τγείας». 2009: Κριτής σε δημοσιευμένη εργασία στον Η Σόμο της Επιστημονικής Επετηρίδας του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ., αφιερωμένος στην Ομότιμη Καθηγήτρια Δ. Παπαδοπούλου, Θεσσαλονίκη : Συντονιστής και υπεύθυνος συγγραφής εγχειριδίων εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων στο πλαίσιο της Πράξης σε Ενδυνάμωση της συλλογικής έκφρασης και της συνηγορίας των ατόμων με ψυχική αναπηρία του ΕΠ Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού της Εθνικής υνομοσπονδίας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, με την συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Σαμείο), έκδοση

16 ΕΑμΕΑ, Αθήνα 2013 (σσ. 110 & 253).