Δσταριζηίες Δσάγγελο Φαλάρα Δκπρόζωπο Τύποσ ηοσ Πσροζβεζηικού Σώμαηος Γιοικηηή ηης

Transcript

1 Δσταριιζηίίες Η ζπγγξαθή ηεο παξνύζαο εξγαζίαο γηα ηελ Δπηθνηλσληαθή Γηαρείξηζε Καηαζηξνθώλ θαη ε κειέηε πεξίπησζεο ησλ ππξθαγηώλ πνπ ζπλέβεζαλ ζηελ Πεινπόλλεζν ην 2007 ήηαλ κηα πξαγκαηηθά επράξηζηε θαη επνηθνδνκεηηθή εκπεηξία, θαζώο κέζσ απηήο αθελόο απέθηεζα πνιύηηκεο γλώζεηο αλαθνξηθά κε ηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε θαηαζηξνθώλ θαη ην ξόιν ηεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο γεληθόηεξα, θαη αθεηέξνπ γλώξηζα θαιύηεξα θαη εθηίκεζα αθόκε πεξηζζόηεξν νξηζκέλνπο αλζξώπνπο πνπ κε βνήζεζαλ ζηε ζπγγξαθή απηήο. Θέισ θαηαξρήλ λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ, θ. Δσάγγελο Φαλάρα, Δκπρόζωπο Τύποσ ηοσ Πσροζβεζηικού Σώμαηος, γηα ηε ζεκαληηθή βνήζεηα πνπ κνπ παξείρε θαη ηελ αλά πάζα ζηηγκή δηαζεζηκόηεηά ηνπ λα κε βνεζήζεη ζηε ζπγγξαθή ηεο εξγαζίαο κνπ. Θα ήζεια επίζεο λα επραξηζηήζσ ηδηαηηέξσο: ηνλ Γιοικηηή ηης Περιθέρειας Αηηικής ηοσ Πσροζβεζηικού Σώμαηος, Υποζηράηηγο κ. Παναγιώηη Βελή, ηνλ Υποζηράηηγο ε. α. ηοσ Πσροζβεζηικού Σώμαηος, ηέως Γιοικηηή ηοσ 199 ΣΔΚΥΠΣ, θ.φώηη Καλατάνη, ηνλ Δπιπσραγό, ζηέλετος ηοσ Κένηροσ Δπιτειρήζεων Πολιηικής Προζηαζίας θαη θαζεγεηή κνπ ζηελ Δζληθή Σρνιή Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θ. Απόζηολο Παραλίκα θαη ηνλ Διδικό Γραμμαηέα ηοσ Υποσργείοσ Δργαζίας, (Δπιπσραγό) θαη θαζεγεηή κνπ ζηελ Δζληθή Σρνιή Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Γρ. Μιταήλ Φάλαρη, γηα ηηο ζπλεληεύμεηο πνπ κνπ παξερώξεζαλ. Τέινο, δεδνκέλνπ όηη ε ζπγγξαθή θαη ε παξνπζίαζε απηήο ηεο εξγαζίαο απνηειεί ηελ ηειεπηαία δξαζηεξηόηεηα ζηα πιαίζηα ηεο θνίηεζήο κνπ ζηελ Δζληθή Σρνιή Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ληώζσ ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ όινπο ηνπο ζπνπδαζηέο θαη ηνπο θαζεγεηέο ηεο Γ εθπαηδεπηηθήο ζεηξάο, θαζώο επίζεο θαη όιν ην δηνηθεηηθό πξνζσπηθό ηεο Δ.Σ.Τ.Α. γηα ηηο πνιύηηκεο εκπεηξίεο θαη γλώζεηο πνπ κνπ ράξηζαλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 1

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ θνπφο ηεο παξνχζεο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο θαηαζηξνθψλ. Κάζε κέξα ζπλεηδεηνπνηνχκε φιν θαη πεξηζζφηεξν φηη νη θαηαζηξνθέο απνηεινχλ κέξνο ηεο πιαλεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο αιιά θαη απνηέιεζκα ηεο αιφγηζηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Οη θίλδπλνη ζηνλ 21 ν αηψλα γίλνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζχλζεηνη θαη πνιχπινθνη σο απφξξνηα ηεο πνιππινθφηεηαο ησλ θνηλσληψλ. Οη θπβεξλήζεηο ζα πξέπεη λα πηνζεηήζνπλ ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θξίζεσλ γηα λα είλαη φζν ην δπλαηφ θαιχηεξα πξνεηνηκαζκέλνη λα αληηκεησπίζνπλ θαηαζηξνθηθά ζπκβάληα. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ πεξηιακβάλεη επηθνηλσληαθά ζρέδηα εληαγκέλα ζηα επηρεηξεζηαθά ζρέδηα. Βαζηθφο ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη λα αλαδείμεη ηελ ζπνπδαηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο ζηελ επξχηεξε δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθψλ. Γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζθνπνχ έγηλε απφπεηξα κηα θαηά ην δπλαηφ πιεξέζηεξε θαηαγξαθή ηνπ ηζρχνληνο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, κέζσ δηεξεχλεζεο ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο, βηβιηνγξαθίαο, αξζξνγξαθίαο. Παξάιιεια κε ζηφρν ηε κειέηε πεξίπησζεο ηηο Γαζηθέο Ππξθαγηέο ηεο Πεινπνλλήζνπ ην 2007 δηελεξγήζεθαλ ζπλεληεχμεηο κε ππεξεζηαθά ζηειέρε πνπ έδεζαλ απφ θνληά ηελ θαηαζηξνθή. Δπηπιένλ, αθνχ εληνπίζζεθαλ ηα πηζαλά ελδηαθέξνληα ζεκεία απφ επηθνηλσληαθή άπνςε, πνπ ζα έπξεπε λα δηεξεπλεζνχλ ζηνλ Ζκεξήζην Σχπν, πξαγκαηνπνηήζεθε ζηαηηζηηθή έξεπλα θαη αλάιπζε ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά. Ζ πξνζέγγηζε ησλ ζεκάησλ ηεο έξεπλαο δηαξζξψλεηαη ζε επηά θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηεο θαηαζηξνθήο. ην δεχηεξν θεθάιαην αλαιχνληαη νη έλλνηεο ηνπ θηλδχλνπ θαη ηεο ηξσηφηεηαο. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ν κεραληζκφο δηαρείξηζεο κηα θξίζεο θαη ιήςεο απφθαζεο ζηα ηξία επίπεδα δηνίθεζεο (πνιηηηθφ, επηρεηξεζηαθφ, ηαθηηθφ). ην ηέηαξην θεθάιαην επηρεηξείηαη ε θαηαγξαθή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο θαηαζηξνθψλ ζηελ Διιάδα. ην πέκπην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη νη Γεληθέο Αξρέο γηα ηε ζρέζε κε ηα ΜΜΔ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο θαη αλαιχεηαη ν ξφινο ηνπ δηαρεηξηζηή θξίζεσλ. Σν έθην θεθάιαην απνηειεί κειέηε πεξίπησζεο γηα ηηο Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην Σέινο ην έβδνκν θεθάιαην απνηειεί παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηελ ζηαηηζηηθή έξεπλα θαη αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ Σχπν ηελ πεξίνδν απφ έσο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 2

3 ABSTRACT The present dissertation aims to study the Disaster Management Communication. Disasters are part of global activity and also a result of thoughtless human activity. Risks in the 21th century are becoming increasingly complex and complicated as a result of complex societies. Governments should adopt Crisis Management Systems in order to be well prepared to deal with catastrophic events. The effective Disaster Management always includes the integration of communication plans into the operational plans. The main purpose of this paper is to highlight the importance of communication in Disaster Management. In order to achieve the aforementioned goal a thorough study has been made on legislation, bibliography, and editorial. In order to create the case study of the Fires of Peloponnese in 2007, meetings and interviews were held with Official Managers. Moreover, a statistical research and analysis in daily press has been done. The dissertation is divided into 7 chapters. In the first chapter there is a theoretical approach of disaster concept. The second chapter is concentrated on the terms of risk and vulnerability. The third chapter describes the mechanism of Crisis Management and Decision Making at three levels (political, operational, and tactical). The fourth chapter describes the Institutional Framework of Disaster Communication Management in Greece. The fifth chapter presents the role of a Disaster Communication Manager and analyzes his relation towards the Media. The sixth chapter is the case study of the Fires in Peloponnese in Finally, the seventh chapter presents the results of the survey in the daily press during the period from to 05/09/2007. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 3

4 RESUME Le but de cette dissertation est d étudier le rôle de la communication dans la gestion des catastrophes. Les catastrophes font partie de l activité globale ou elles sont le résultat de l activité humaine inconsidérée. Les risques du 21ème siècle deviennent de plus en plus complexes à cause de la complexité des sociétés. La gestion de crise est l'ensemble des modes d'organisation, des techniques et des moyens qui permettent aux gouvernements de se préparer et de faire face à la survenance d'une crise. La gestion efficace des catastrophes comporte des plans de communication intégrées dans les plans opérationnels. L objectif principal de cette dissertation est de souligner l importance de la communication dans la gestion des catastrophes. Pour atteindre cet objectif, une étude établie de la législation, du cadre institutionnel actuel, des articles de presse, de la bibliographie. En plus, pour l étude de cas sur les incendies de Péloponnèse en 2007, des entretiens ont eu lieu avec des cadres de service qui étaient responsables à la gestion de la catastrophe. Apres avoir trouvé les points d intérêt en termes de communication dans la presse quotidienne, une recherche statistique a été fait. La dissertation est divisée en 7 chapitres. Le premier chapitre est une approche à la notion de catastrophe. Le deuxième chapitre analyse les concepts de la risque et de la vulnérabilité. Le troisième chapitre décrit le mécanisme de gestion des crises et de la prise de décision à trois niveaux (politique, opérationnel, tactique). Le quatrième chapitre, présente le Cadre Institutionnel de la gestion communicatif des catastrophes en Grèce. Le cinquième chapitre présente les principes généraux de la relation avec les médias en cas de catastrophe et analyse le rôle du responsable pour la gestion des crises. Le sixième chapitre est une étude de cas sur les incendies de Péloponnèse en Enfin, le septième chapitre présente les résultats de l analyse statistique pendant la période du 26/08/2007 au 09/05/2007. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 4

5 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΗΑΓΧΓΖ 1. ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ: ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 1.1 Δηζαγσγή Οξηζκόο Γηάθξηζε Καηαζηξνθώλ Φπζηθέο Καηαζηξνθέο εηζκνί Καηνιηζζήζεηο Καζηδήζεηο Γαζηθέο Ππξθαγηέο Πιεκκύξεο Έληνλα Καηξηθά Φαηλόκελα Ζθαίζηεηα Σερλνινγηθέο Καηαζηξνθέο Σερλνινγηθά Αηπρήκαηα Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε Ρύπαλζε Δδάθνπο Ρύπαλζε Θάιαζζαο θαη αθηώλ Ρύπαλζε Τδάησλ Φξάγκαηα ΥΒΡΠ πκβάληα Λνηπέο Καηαζηξνθέο Γηάθξηζε Καηαζηξνθώλ αλάινγα κε ηε δηάξθεηα Οη θαηαζηξνθέο ζηελ Διιάδα ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ : ΚΗΝΓΤΝΟ- ΣΡΧΣΟΣΖΣΑ 2.1 Δηζαγσγή Δθηίκεζε ηνπ θηλδύλνπ Αλάιπζε ηνπ θηλδύλνπ Γηαρείξηζε ηνπ θηλδύλνπ.49 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 5

6 2.5 Σξσηόηεηα ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ : ΚΡΗΖ - ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΡΗΖ ΛΖΦΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ 3.1 Δηζαγσγή Οξηζκόο Γηάθξηζε θξίζεσλ θαη εθηάθησλ αλαγθώλ Γηαρείξηζε Κξίζεο Μνληέια Γηαρείξηζεο θξίζεσλ Γνκή Δπίπεδα Γηνίθεζεο Πεξηζηαηηθώλ θαη θξίζεσλ ηάδηα θαη Σερληθέο ζηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ: ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑ ΚΑΗ ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 4.1 Δηζαγσγή Οξηζκνί ηεο Δπηθνηλσλίαο Μνληέια Δπηθνηλσλίαο Δπηθνηλσληαθά Μνληέια Δθηάθησλ Αλαγθώλ Δπίζεκεο θαη Αλεπίζεκεο Δπηθνηλσλίεο Διιεληθή επηθνηλσληαθή Πνιηηηθή Δπηθνηλσληαθή Γηαρείξηζε Δθηάθησλ Αλαγθώλ ζηελ Διιάδα SWOT Analysis ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ : ΜΔΑ ΜΑΕΗΚΖ ΔΝΖΜΔΡΧΖ & ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 5.1 Δηζαγσγή Κώδηθαο Γεκνζηνγξαθηθήο Γενληνινγίαο Αλάιπζε Κώδηθα Γεκνζηνγξαθηθήο Γενληνινγίαο Γεκνζηνγξάθνη θαη ζύζηεκα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο ρέδην Δπηθνηλσλίαο θαη Καηαζηξνθή πλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ Γεληθέο Αξρέο γηα ηελ ρέζε κε ηα ΜΜΔ Ζ επαθή κε ηα ΜΜΔ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο Ζ Γηαρείξηζε ηεο εηθόλαο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 6

7 5.10 Πξνηάζεηο γηα επεμεξγαζία ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΚΣΟ: ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ: ΟΗ ΠΤΡΚΑΓΗΔ ΣΖΝ ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟ ΣΟ Δηζαγσγή Οη ζπλζήθεο ηεο ππξθαγηάο Σν ρξνληθό ηνπ πκβάληνο Οη ζπλέπεηεο ηεο ππξθαγηάο ζηελ Πεινπόλλεζν Δπηθνηλσληαθή Γηαρείξηζε ηνπ πκβάληνο Ζ άπνςε ησλ Τπεξεζηαθώλ ηειερώλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΒΓΟΜΟ: ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΣΟΤ ΣΤΠΟΤ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΔΧ Δηζαγσγή Μεζνδνινγία ηαηηζηηθήο Έξεπλαο Απνηειέζκαηα ηαηηζηηθήο Αλάιπζεο Γείγκαηνο πκπεξάζκαηα ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 10 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 7

8 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ γε, σο «δσληαλφο πιαλήηεο» παξνπζηάδεη ζπλερψο κεηαβνιέο ζηε κνξθή θαη ην αλάγιπθφ ηεο. Φπζηθέο κεηαβνιέο φπσο ν ζεηζκφο, νη εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο, νη δαζηθέο ππξθαγηέο, νη πιεκκχξεο, ηα αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα, νη επηδεκίεο, απνδεηθλχνπλ αθξηβψο απηή ηε δξάζε ηεο γεο θαη είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλα κε ηε δσή θαη ηελ ηζηνξία ηεο. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο απηέο νη θπζηθέο κεηαβνιέο έρνπλ θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο γηα ηελ αλζξψπηλε δσή. Τπάξρνπλ θίλδπλνη θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ πνπ έρνπλ εληειψο ηπραία θαηαλνκή (π.ρ. κεηεσξίηεο) θαη άιινη θίλδπλνη πνπ είλαη εληνπηζκέλνη γεσγξαθηθά (πρ. εθαηζηεηαθή έθξεμε). Δληνχηνηο, ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο παξεκβαίλεη ζηελ πξνζέγγηζε ησλ θαηαζηξνθψλ, επεξεάδεη ην κέγεζνο ηεο πηζαλήο θαηαζηξνθήο απφ θπζηθνχο θηλδχλνπο ελψ θαζνξίδεη απφιπηα ηηο ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο. Ζ Διιάδα βξίζθεηαη αξθεηά ζπρλά αληηκέησπε κε θαηαζηξνθέο ιφγσ ηεο ζεηζκηθφηεηάο ηεο αιιά θαη ηνπ κεζνγεηαθνχ ηεο θιίκαηφο πνπ επλνεί ηηο ππξθαγηέο. Οη ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007 εμειίρζεθαλ ζε Μέγα Ππξθαγηέο πξνθαιψληαο ηεξάζηηεο θαηαζηξνθέο θαη πιήηηνληαο ηελ εηθφλα ηεο ρψξαο καο δηεζλψο. Ζ Διιάδα βξίζθεηαη ζηε θάζε εθζπγρξνληζκνχ ηεο επηθνηλσληαθήο ηεο πνιηηηθήο. ηελ επνρή ηνπ κεηαθνξληηζκνχ, είλαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφ απφ πνηέ λα πηνζεηήζεη κηα ζχγρξνλε επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή έηζη ψζηε λα ζπκπνξεχεηαη κε ηηο επξσπατθέο θαη δηεζλείο εμειίμεηο. Καηαζηξνθηθά ζπκβάληα φπσο νη Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, ακαπξψλνπλ ηελ εηθφλα ηεο ρψξαο δηεζλψο θαη καξηπξνχλ ειιείςεηο ηφζν ζηελ αληηκεηψπηζε θαη ην ζρεδηαζκφ εθηάθησλ αλαγθψλ φζν θαη ζηελ επηθνηλσληαθή πνιηηηθή. Οη εμειίμεηο ζηελ Διιάδα αθνινπζνχλ ζε κηθξφ ή κεγάιν βαζκφ ηηο ηάζεηο πνπ παξαηεξνχληαη δηεζλψο αιιά ππάξρνπλ θαη ζεκαληηθέο ηδηνκνξθίεο πνπ ζπλδένληαη κε ην πνιηηηθφ ζχζηεκα ηεο Διιάδαο θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ηζρχνληνο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζηελ Διιάδα γηα ηα ΜΜΔ. Ζ αλππαξμία πεηζαξρηθψλ πνηλψλ θαη πξνζηίκσλ απφ ην ΔΡ έρεη θαιιηεξγήζεη έλα θιίκα αλνκίαο θαη εκπνξεπκαηνπνίεζεο ηεο είδεζεο. Δίλαη γεγνλφο φηη ηα ΜΜΔ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ ζεηηθφ ξφιν ηδηαίηεξα ζηελ αληηκεηψπηζε θαηαζηξνθψλ θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ θνηλσληθή επεκεξία. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 8

9 θνπόο θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο θαηαζηξνθψλ κέζα απφ ην ππάξρνλ ζεζκηθφ πιαίζην θαη ε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ γηα βειηίσζε. Ο ζρεδηαζκφο επηθνηλσληαθήο ζηξαηεγηθήο είλαη κείδνλνο ζεκαζίαο θαζψο δηακνξθψλεη ηελ εζσηεξηθή θνηλή γλψκε φζν θαη ηελ δηεζλή θνηλή γλψκε. Παξάιιεια κέζσ ηεο παξάζεζεο σο κειέηεο πεξίπησζεο, ησλ Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ ηνπ 2007 ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Πεινπνλλήζνπ, επηρεηξείηαη ε αλάδεημε ησλ αδπλακηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο εθηάθησλ αλαγθψλ ζηε ρψξα καο. ηόρνο Δηδηθφηεξνο ζηφρνο ηεο έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε είλαη λα αλαδείμεη ηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ηνπ ζπκβάληνο ηφζν απφ ηνπο θνξείο ηεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο φζν θαη απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο. Μέζα Σν παξαπάλσ έξγν βαζίζηεθε θπξίσο ζηελ έξεπλα πξσηνγελψλ πεγψλ (λφκνη, απνθάζεηο, δηαηάμεηο, επίζεκα έγγξαθα) πεξί πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη ζηε κειέηε ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη αξζξνγξαθίαο (εγρψξηα θαη δηεζλή) ελψ παξάιιεια αληιήζεθαλ ζηνηρεία απφ δηαδηθηπαθέο πεγέο. Πξαγκαηνπνηήζεθαλ παξάιιεια ζπλαληήζεηο θαη ζπδεηήζεηο κε αξκφδηνπο ππεξεζηαθνχο παξάγνληεο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο θαη άιισλ θνξέσλ ηεο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο, κε ζηφρν ηελ πξαγκαηνπνίεζε κειέηεο πεξίπησζεο ηηο Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην Γηα ηε δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο αμηνπνηήζεθε ην Αξρείν Γεκνζηεπκάησλ Ζκεξήζηνπ Σχπνπ ηνπ Π θαηά ηελ ρξνληθή πεξίνδν απφ έσο Μεζνδνινγία Σα κεζνδνινγηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη ηα εμήο: 1. Βηβιηνγξαθηθή Έξεπλα θαη Μειέηε Αξζξνγξαθίαο 2. πιινγή Γεδνκέλσλ από ην Ππξνζβεζηηθό ώκα. Καηφπηλ αηηήκαηνο ζπγθεληξψζεθαλ ζηνηρεία πνπ αθνξνχζαλ ηηο αηηίεο, ηελ εμέιημε θαη ηηο ζπλέπεηεο ησλ Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ ζηελ Πεινπφλλεζν ην Πξνζσπηθέο πλεληεύμεηο κε ππεξεζηαθά ζηειέρε. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε κειέηεο πεξίπησζεο θαη γηα ηνλ εκπινπηηζκφ ησλ ζπκπεξαζκάησλ θαη ησλ πξνηάζεσλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 9

10 πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζπλεληεχμεηο κε ππεξεζηαθνχο παξάγνληεο ζηελ πνιηηηθή πξνζηαζία. 4. πιινγή Γεδνκέλσλ από ην Αξρείν Γεκνζηεπκάησλ Ζκεξεζίνπ Σύπνπ ηνπ Π. 5. πιινγή Γεδνκέλσλ από ην Αξρείν Γειηίσλ Σύπνπ ηνπ Π. 6. Γεκηνπξγία εξσηεκαηνινγίσλ γηα ζηαηηζηηθή έξεπλα θαη αλάιπζε. Τπνζέζεηο Δξγαζίαο Σα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ αλέθπςαλ είλαη θαηά πφζν είλαη αλεπηπγκέλε ε επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε θαηαζηξνθψλ ζηελ Διιάδα, θαηά πφζν ην επηθνηλσληαθφ εληάζζεηαη ζην επηρεηξεζηαθφ επίπεδν φπσο ζα έπξεπε θαη πνηέο είλαη νη δπλαηφηεηεο δηαρείξηζεο θξίζεσλ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ. Με βάζε ηα παξαπάλσ νη ππνζέζεηο εξγαζίαο είλαη νη εμήο: Υπόζεζε 1: Σα θαηαζηξνθηθά θαηλφκελα νινέλα θαη απμάλνληαη επνκέλσο ε αλάγθε γηα ζσζηή δηαρείξηζε θξίζεσλ είλαη επηηαθηηθή. Υπόζεζε 2: Ζ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε δηαθνξνπνηείηαη ζε πεξίπησζε θξίζεο απφ φηη ζε πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο. Υπόζεζε 3: Σν ππάξρνλ ζεζκηθφ πιαίζην ζηελ Διιάδα ηφζν ηνπ ζπζηήκαηνο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο φζν θαη ησλ ΜΜΔ νδεγεί ζε ζπγθεθξηκέλνπο επηθνηλσληαθνχο ρεηξηζκνχο. Υπόζεζε 4: Σν ζρέδην επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε ην επηρεηξεζηαθφ ζρέδην θαη λα ππνζηεξίδεη ην δηνηθεηηθφ ζρέδην δξάζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο. Υπόζεζε 5: Οη Ππξθαγηέο ηνπ 2007 ζηελ Πεινπφλλεζν εμειίρζεθαλ ζε Μέγα Ππξθαγηέο θαη ακαχξσζαλ ηελ εηθφλα ηεο ρψξα καο δηεζλψο. Γηάξζξσζε Κεθαιαίσλ Σν πξώην θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηηο θπζηθέο, ηερλνινγηθέο θαη ινηπέο θαηαζηξνθέο πνπ κπνξνχλ λα πιήμνπλ κηα ρψξα. Γίλεηαη δηάθξηζε ησλ θαηαζηξνθψλ αλάινγα κε ηε δηάξθεηα θαη παξνπζηάδνληαη ζηαηηζηηθά δεδνκέλα απφ θαηαζηξνθέο ζηελ Διιάδα θαη ζηνλ θφζκν. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 10

11 ην δεύηεξν θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα πξνζέγγηζε ηεο έλλνηαο ηνπ θηλδχλνπ θαη ηεο ηξσηφηεηαο θαη παξνπζηάδνληαη κέζνδνη θαη εξγαιεία ππνινγηζκνχ θαη αλάιπζεο απηψλ. ην ηξίην θεθάιαην γίλεηαη ε δηάθξηζε αλάκεζα ζηελ έλλνηα ηεο θξίζεο θαη ζηελ έλλνηα ηεο έθηαθηεο αλάγθεο θαη παξνπζηάδεηαη ν κεραληζκφο δηαρείξηζεο κηα θξίζεο θαη ιήςεο απφθαζεο ζηα ηξία επίπεδα δηνίθεζεο (πνιηηηθφ-ζηξαηεγηθφ, επηρεηξεζηαθφ, ηαθηηθφ). ην ηέηαξην θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη πξνζέγγηζε ησλ θαηαζηξνθψλ κέζα απφ ηελ επηθνηλσληαθή δηάζηαζε. Παξνπζηάδνληαη αληηπξνζσπεπηηθά κνληέια επηθνηλσλίαο θαη επηθνηλσληαθά κνληέια εθηάθησλ αλαγθψλ. θηαγξαθείηαη ην ειιεληθφ επηθνηλσληαθφ ηνπίν θαη επηρεηξείηαη κηα SWOT ANALYSIS πνπ έρεη σο ζηφρν λα αλαδείμεη ηα δπλαηά ζεκεία θαη ηηο αδπλακίεο ηνπ ζπζηήκαηνο ζην εζσηεξηθφ πεξηβάιινλ θαζψο θαη ηηο αδπλακίεο θαη απεηιέο ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. ην πέκπην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ πιαίζην ησλ ΜΜΔ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο, αλαιχεηαη ν θψδηθαο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο, πξνβάιιεηαη ν ελδεδεηγκέλνο ξφινο ησλ δεκνζηνγξάθσλ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο θαη παξνπζηάδνληαη νη δπλαηφηεηεο ζπλεξγαζίαο κε ηα ΜΜΔ θαη ε δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο. ην έθην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη θαη αλαιχεηαη επηρεηξεζηαθά θαη επηθνηλσληαθά ε κειέηε πεξίπησζεο ησλ Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ πνπ έπιεμαλ ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Πεινπνλλήζνπ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2007 ην έβδνκν θεθάιαην αθνχ εληνπίζζεθαλ ηα πηζαλά ελδηαθέξνληα ζεκεία απφ επηθνηλσληαθή άπνςε, πνπ ζα έπξεπε λα δηεξεπλεζνχλ ζηνλ Ζκεξήζην Σχπν παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα απνηειέζκαηα ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο δείγκαηνο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ην αξρείν ηνπ εκεξεζίνπ ηχπνπ ηνπ Π απφ έσο ην ηειεπηαίν θεθάιαην γίλεηαη κηα ζχλνςε ησλ θπξηφηεξσλ ζεκάησλ πνπ πξαγκαηεχηεθε ε παξνχζα εξγαζία, παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε θαη γίλνληαη πξνηάζεηο βειηίσζεο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 11

12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ:: ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 1.1 Δηζαγσγή Με ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ νη πφιεηο επεθηείλνληαη, ηα θηίζκαηα πνιιαπιαζηάδνληαη νπφηε απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο γηα φιν θαη πεξηζζφηεξεο θαηαζηξνθέο Δπηπιένλ ν άλζξσπνο κε ηε ζεηξά ηνπ απνηέιεζε ηελ θχξηα αηηία πνιιψλ θαηαζηξνθψλ φπσο είλαη νη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο, ηα ΥΒΡΠ ζπκβάληα, ε ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο, ησλ πδάησλ θαη ησλ αθηψλ. Ζ δηεζλήο ηξνκνθξαηία αλαδείρζεθε ζηηο κέξεο καο πξσηεχνπζα απεηιή θαη ν πφιεκνο κε ζπκβαηηθά φπια απνηειεί πιένλ παξειζφλ. Ζ ρξήζε ησλ φπισλ καδηθήο θαηαζηξνθήο φπσο είλαη ηα ππξεληθά, ηα ξάδην-βηνινγηθά φπια θαη ηα ρεκηθά φπια απνηεινχλ ηε ζχγρξνλε πξαγκαηηθφηεηα κε νιέζξηεο φκσο ζπλέπεηεο ηφζν γηα ηνλ άλζξσπν φζν θαη γηα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ θαηαζηξνθή ινηπφλ, είλαη ε ζπλέπεηα ελφο θηλδχλνπ θπζηθνχ ή κε, ε νπνία πεξλάεη απφ ην ζηάδην ηεο πηζαλφηεηαο ζε κηα ελεξγή θάζε θαη θαηά ζπλέπεηα έρεη επηπηψζεηο ζηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ θαηαζηξνθή πξνθχπηεη φηαλ «νη θίλδπλνη ζπλαληνχλ αδπλακία». Έλαο θίλδπλνο δελ ζα θαηαιήμεη πνηέ ζε θαηαζηξνθή εάλ δελ ππάξρεη αδπλακία Ζ αδπλακία επηδεηλψλεηαη απφ ηελ έιιεηςε πξνγξακκαηηζκνχ ή ηελ έιιεηςε ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο έθηαθησλ αλαγθψλ νδεγψληαο έηζη ζε νηθνλνκηθέο, δνκηθέο θαη αλζξψπηλεο απψιεηεο. Οη θαηαζηξνθέο ινηπφλ είλαη αλαπφθεπθηεο θαη είλαη ζέκα ρξφλνπ γηα ην πφηε θαη ην πψο ζα εκθαληζηνχλ. Όπσο απνδεηθλχνπλ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία νη θαηαζηξνθέο ηα ηειεπηαία ρξφληα νινέλα θαη απμάλνληαη. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 12

13 ΥΖΜΑ1. ρεδηαγξακκαηηθά ην ζχλνιν ησλ θαηαζηξνθψλ απφ ην έηνο 1900 έσο ην 2005 παξνπζηάδεηαη σο εμήο: ( 1.2 Οξηζκόο: Καηαζηξνθή είλαη κία θαηάζηαζε ή έλα ζπκβάλ, πνπ πξνθαιεί απψιεηεο αλζξσπίλσλ δσψλ θαη κεγάιεο πιηθέο δεκηέο, ηνπ νπνίνπ ε αληηκεηψπηζε ππεξβαίλεη ηελ ηθαλφηεηα κηαο νξγάλσζεο ή θνηλσλίαο θαη απαηηείηαη ε ζπλδξνκή εζληθψλ ή δηεζλψλ νξγαληζκψλ ή θξαηψλ. Ζ θαηαζηξνθή πξνθαιείηαη ηφζν απφ θπζηθά αίηηα, φζν θαη απφ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα. (http// χκθσλα κε ην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Ξελνθξάηεο» θαηαζηξνθή λνείηαη θάζε ηαρείαο ή βξαδείαο εμέιημεο θπζηθφ θαηλφκελν ή ηερλνινγηθφ ζπκβάλ ζην ρεξζαίν, ζαιάζζην θαη ελαέξην ρψξν, ην νπνίν πξνθαιεί εθηεηακέλεο δπζκελείο επηπηψζεηο ζηνλ άλζξσπν θαζψο θαη ζην αλζξσπνγελέο ή θπζηθφ πεξηβάιινλ. (ΤΑ1299/2003) 1.3 Γηάθξηζε Καηαζηξνθώλ Οη θαηαζηξνθέο δηαθξίλνληαη ζε: α) Φπζηθέο θαηαζηξνθέο. Οη θπζηθέο θαηαζηξνθέο δελ πξνθαινχληαη απφ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα θαη δελ κπνξνχλ λα πξνβιεθζνχλ απφ ηε ζχγρξνλε ηερλνινγία. ηηο θπζηθέο θαηαζηξνθέο εληάζζνληαη νη ζεηζκνί, νη θαηνιηζζήζεηο/ θαζηδήζεηο, νη δαζηθέο ππξθαγηέο, νη πιεκκχξεο, ηα έληνλα θαηξηθά θαηλφκελα, νη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 13

14 εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο, ην ηζνπλάκη β) Σερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο. Οη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο πξνθαινχληαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα. Σερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο είλαη ηα ηερλνινγηθά αηπρήκαηα, ε ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο, ε ξχπαλζε ζάιαζζαο θαη αθηψλ, ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε, ηα θξάγκαηα, ε ξχπαλζε ησλ πδάησλ, ηα ΥΒΡΠ ζπκβάληα θαη γ) Λνηπέο θαηαζηξνθέο φπσο είλαη ε επηδξνκή βιαβεξψλ δψσλ, νη ζαλαηεθφξεο επηδεκίεο, ηα κεγάια αεξνπνξηθά, ζαιάζζηα, ζηδεξνδξνκηθά θαη νδηθά αηπρήκαηα. Δπίζεο, κηα θαηεγνξία κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ θαη νη κεηθηέο θαηαζηξνθέο. Οη κεηθηέο θαηαζηξνθέο πξνθαινχληαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο θαη θπζηθψλ δπλάκεσλ. χκθσλα κε ην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Ξελνθξάηεο» ε έληαζε ηεο θαηαζηξνθήο θαζνξίδεηαη απφ ην κέγεζνο ησλ απσιεηψλ ή δεκηψλ πνπ αθνξνχλ ζηε δσή, ζηελ πγεία θαη ζηελ πεξηνπζία ησλ πνιηηψλ, ζηα αγαζά ζηηο παξαγσγηθέο πεγέο θαη ζηηο ππνδνκέο. Ζ θαηαζηξνθή αλάινγα κε ηελ έληαζε δηαθξίλεηαη ζε: Γεληθή Καηαζηξνθή. Δίλαη ε θαηαζηξνθή ε νπνία εθηείλεηαη ζε πεξηζζφηεξεο απφ ηξεηο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Πεξηθεξεηαθή θαηαζηξνθή κηθξήο έληαζεο λνείηαη απηή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο νπνίαο αξθεί ην δπλακηθφ θαη ηα κέζα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο ηεο πεξηθέξεηαο. Πεξηθεξεηαθή θαηαζηξνθή κεγάιεο έληαζεο λνείηαη απηή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο νπνίαο απαηηείηαη ε δηάζεζε δπλακηθνχ θαη κέζσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη απφ άιιεο πεξηθέξεηεο ή θαη απφ θεληξηθέο ππεξεζίεο θαη θνξείο. Σνπηθή θαηαζηξνθή κηθξήο έληαζεο λνείηαη απηή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο νπνίαο αξθεί ην δπλακηθφ θαη ηα κέζα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο ζε επίπεδν λνκνχ. Σνπηθή θαηαζηξνθή κεγάιεο έληαζεο λνείηαη απηή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο νπνίαο απαηηείηαη ε δηάζεζε δπλακηθνχ θαη κέζσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη απφ άιινπο λνκνχο, πεξηθέξεηεο ή θαη απφ θεληξηθέο ππεξεζίεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 14

15 ΥΖΜΑ2. ρεδηαγξακκαηηθά ην ζχλνιν ησλ θαηαζηξνθψλ ζε έηε: 1.4 Φπζηθέο Καηαζηξνθέο Χο Φπζηθέο θαηαζηξνθέο ραξαθηεξίδνληαη ηα θπζηθά θαηλφκελα πνπ εθδειψλνληαη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη είλαη επηβιαβή γηα αλζξψπνπο, πεξηνπζίεο θαη πξνθαινχληαη απφ δπλάκεηο άζρεηεο κε ηνλ άλζξσπν. ηηο θπζηθέο θαηαζηξνθέο πεξηιακβάλνληαη: ΣΦΗΜΑ 3. Φσζικές καηαζηροθές (Πεγή: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 15

16 1.4.1 εηζκνί εηζκφο είλαη ε εδαθηθή δφλεζε πνπ γελληέηαη θαηά ηε δηαηάξαμε ηεο κεραληθήο ηζνξξνπίαο ησλ πεηξσκάησλ ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο απφ θπζηθέο αηηίεο. Σν ηξάληαγκα, ε θίλεζε ηνπ εδάθνπο νθείιεηαη ζηε ζξαχζε ησλ πεηξσκάησλ, ην ζηηγκηαίν ηέιεζκα κηαο καθξνρξφληαο δηαδηθαζίαο ζπζζψξεπζεο δπλακηθήο ελέξγεηαο ζε θαηαπνλνχκελεο πεξηνρέο ηεο ιηζφζθαηξαο (ΟΑΠ, 2008) Ζ Θεσξία ησλ Ληζνζθαηξηθώλ Πιαθώλ Με βάζε ηελ ζεσξία ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ ν ζηεξεφο θινηφο ηεο Γεο είλαη ηεκαρηζκέλνο ζε πεξηζζφηεξεο απφ δψδεθα κεγάιεο θαη κηθξέο πιάθεο. Δηθφλα 1. (Πεγή: Παλεπηζηήκην Οθιαρφκα) Αξρηθά ππήξρε κφλν κία κεγάιε επεηξσηηθή πιάθα, ε Παλγαία, ε νπνία πεξηβάιινληαλ απφ ζάιαζζα θαη ε νπνία άξρηζε λα ηεκαρίδεηαη ζε κηθξφηεξα ηκήκαηα πξηλ απφ 225 εθαηνκκχξηα ρξφληα. Οη πιάθεο βξίζθνληαη ζε δηαξθή ζρεηηθή θίλεζε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 16

17 Δηθφλα 2. Πξηλ απφ 225 εθαη. ρξφληα Πξηλ απφ 200 εθαη. ρξφληα Πξηλ απφ 65 εθαη. ρξφληα ήκεξα (Πεγή: Παλεπηζηήκην Οθιαρφκα) Ο ζεηζκφο εθηφο απφ ηηο άκεζεο επηπηψζεηο ελδέρεηαη λα ελεξγνπνηήζεη θαη άιια θπζηθά θαηλφκελα φπσο είλαη εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο (εθαηζηεηνγελείο ζεηζκνί) θαη θαηαθξεκλίζεηο (εγθαηαθξεκληζηγελείο ζεηζκνί). Δπίζεο, ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη ππξθαγηέο, πιεκκχξεο, εθξήμεηο ζε εξγνζηάζηα θιπ. Οη ζεηζκνί αλάινγα κε ηνλ ηξφπν γέλεζήο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο: ηεθηνληθνχο, εθαηζηεηνγελείο, εγθαηαθξεκληζηγελείο θαη ζε ζεηζκνχο πνπ νθείινληαη ζε ππφγεηεο ππξεληθέο δνθηκέο θαη ηερλεηέο εθξήμεηο (Bolt, 1999) 1. Οη ηεθηνληθνί ζεηζκνί είλαη ην απνηέιεζκα ηεο μαθληθήο δηάξξεμεο ησλ πεηξσκάησλ ππφ ηελ επίδξαζε ηεθηνληθψλ δπλάκεσλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 17

18 2. Οη εθαηζηεηνγελείο ζεηζκνί ζπλνδεχνπλ ηηο εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο. 3. Οη εγθαηαθξεκληζηγελείο ζεηζκνί είλαη ζεηζκνί πνπ ζπκβαίλνπλ ζε πεξηνρέο φπνπ ην ππέδαθνο εκθαλίδεη κεγάια έγθνηια ή ζπήιαηα ή ζε πεξηνρέο κε νξπρεία. Ζ θαηάξξεπζε ηεο νξνθήο ελφο ζπειαίνπ ή ελφο νξπρείνπ είλαη ε αηηία απηψλ ησλ θαηλνκέλσλ. 4. Οη ζεηζκνί πνπ νθείινληαη ζε ππξεληθέο δνθηκέο θαη ηερλεηέο εθξήμεηο δελ έρνπλ ηα ίδηα θαηαζηξεπηηθά απνηειέζκαηα κε έλα ζεηζκφ πνπ έρεη θπζηθά αίηηα θαζψο είλαη ειεγρφκελα θαηλφκελα. Παξφια απηά, δηαηαξάζζνπλ ηε γεσινγηθή ηζνξξνπία ηνπ εδάθνπο. 0η ζεηζκνί αλάινγα κε ην εζηηαθφ βάζνο δηαθξίλνληαη ζε: Δπηθαλεηαθνί (νη ζεηζκνί ησλ νπνίσλ ην εζηηαθφ βάζνο είλαη κηθξφηεξν ησλ 60 km) Δλδηακέζνπ βάζνπο (νη ζεηζκνί ησλ νπνίσλ ην εζηηαθφ βάζνο θπκαίλεηαη κεηαμχ 60 θαη 180 km) Μεγάινπ βάζνπο (νη ζεηζκνί ησλ νπνίσλ ην εζηηαθφ βάζνο είλαη κεγαιχηεξν απφ 180 km) Ζ Διιάδα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε απφ άπνςε ζεηζκηθφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ έθηε ζε παγθφζκην επίπεδν. Οη ζεηζκνί ζηε ρψξα καο ζα ζπκβαίλνπλ δηαξθψο θαη απνηειεί ρξένο ηεο πνιηηείαο λα κεξηκλήζεη γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ απσιεηψλ εθπαηδεχνληαο ην θαηάιιειν αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη εθαξκφδνληαο ηνπο αληηζεηζκηθνχο θαλνληζκνχο ζηηο θαηαζθεπέο. Δπηπιένλ ζα πξέπεη λα νξγαλσζεί ε θνηλσληθή αληηζεηζκηθή άκπλα κέζσ ηεο επξείαο ελεκέξσζεο ηνπ πιεζπζκνχ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 18

19 Γεληθεπκέλνο ράξηεο κέγηζησλ εληάζεσλ πνπ παξαηεξήζεθαλ ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν θαηά ηε πεξίνδν Δηθόλα 3. (Σεηζκνηεθηνληθόο ράξηεο ηεο Διιάδαο, ΙΓΜΔ, 1989) Καηνιηζζήζεηο Καζηδήζεηο Καηνιίζζεζε είλαη ην θαηλφκελν ηεο δηαηάξαμεο ηεο ηζνξξνπίαο κηαο κάδαο εδάθνπο ή βξάρνπ. Οη θαηνιηζζήζεηο απνηεινχλ κέξνο ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ εμέιημεο ηνπ γήηλνπ αλάγιπθνπ, σζηφζν κπνξνχλ λα πξνθιεζνχλ θαη απφ εμσηεξηθέο παξεκβάζεηο κε ηελ έκκεζε ή άκεζε ζπκβνιή ηνπ αλζξψπνπ. Αλ ε εδαθηθή ή βξαρψδεο κάδα θηλεζεί κφλν πξνο ηελ θαηαθφξπθε δηεχζπλζε, ην θαηλφκελν νλνκάδεηαη θαζίδεζε, θαηάξξεπζε ή θαηάπησζε. Αλ ππάξρεη θίλεζε θαη θαηά ηελ νξηδφληηα δηεχζπλζε ηφηε ρξεζηκνπνηείηαη ν γεληθφο φξνο θαηνιίζζεζε. (Πεγή : Ζ εθδήισζε κηαο θαηνιίζζεζεο είλαη ζπλήζσο ην απνηέιεζκα ηεο ζπλδπαζκέλεο δξάζεο γεσινγηθψλ, πεξηβαιινληηθψλ, κνξθνινγηθψλ θαη γεσηερληθψλ επηδξάζεσλ. Οη θπξηφηεξνη παξάγνληεο πνπ πξνθαινχλ θαηνιηζζήζεηο θαζηδήζεηο είλαη ε αθαίξεζε ηεο ππνζηήξημεο ηνπ πξαλνχο, ε πξφζζεηε θφξηηζε ηνπ πξαλνχο, ε δξάζε ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο, ε απνζάζξσζε, ε παξνπζία ηνπ λεξνχ θαη ε γεσινγηθή δνκή.. (Πεγή : Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 19

20 Οη θαηνιηζζήζεηο κπνξνχλ λα πιήμνπλ νξεηλνχο ή πεδηλνχο νηθηζκνχο θαη ρσξηά θαζψο θαη αζηηθέο πεξηνρέο, ην νδηθφ θαη ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν, ηα δίθηπα θνηλήο σθέιεηαο, ηηο γέθπξεο θαη ζήξαγγεο, ηα θξάγκαηα, ηηο ηερλεηέο ιίκλεο θαη ιηκλνδεμακελέο θαζψο θαη ηηο ζηνέο κεηαιείσλ. (Αλησλίνπ, 2005) Οη θπξηφηεξεο επηπηψζεηο ησλ θαηνιηζζήζεσλ είλαη απψιεηεο ζε αλζξψπηλεο δσέο θαη δεκηέο ζε πεξηνπζίεο, απψιεηεο βηνκεραληθψλ, αγξνηηθψλ θαη ηνπξηζηηθψλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ σο απνηέιεζκα ησλ δεκηψλ ζηελ γε, ζηηο εγθαηαζηάζεηο ή ζην νδηθφ δίθηπν, κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο αμίαο ηεο γεο ζε πεξηνρέο πνπ απεηινχληαη απφ θαηνιηζζήζεηο, απψιεηα θνξνινγηθψλ πφξσλ απφ ππνηίκεζε ηηο αμίαο ηδηνθηεζηψλ ιφγσ θαηνιηζζήζεσλ. Δπίζεο δχλαληαη λα ππάξμνπλ αξλεηηθέο επηδξάζεηο ζηελ πνηφηεηα λεξνχ ζε ξέκαηα θαη αξδεπηηθέο εγθαηαζηάζεηο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο θαηνιίζζεζεο θαζψο θαη δεπηεξεχνληεο επηδξάζεηο φπσο πιεκκχξεο πνπ πξνθαινχληαη απφ θαηνιηζζήζεηο φπνπ νη δεκηέο είλαη άκεζεο θαη έκκεζεο. Ο ειιεληθφο ρψξνο ραξαθηεξίδεηαη απφ γεσκνξθνινγηθή θαη γεσινγηθή πνιπκνξθία. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη πάλσ απφ 500 πεξηπηψζεηο θαηνιηζζήζεσλ έρνπλ ζεκεησζεί ηα ηειεπηαία 50 ρξφληα ζην νδηθφ δίθηπν. Δηθφλα 4. Παξαδείγκαηα Καηνιηζζήζεσλ: Πηψζε βξάρσλ ζηε λέα Δζληθή νδφ Κνξίλζνπ-Σξηπφιεσο (Λέθθαο, 2000) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 20

21 Δηθφλα 5. Δξππζηηθά θαηλφκελα ζην φξνο Κφδηαθαο ζηε Γπηηθή Θεζζαιία (Λέθθαο, 2000) Γαζηθέο Ππξθαγηέο Οη δαζηθέο ππξθαγηέο απνηεινχλ κέξνο ηεο νηθνινγίαο ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο ρψξαο καο θαη εληάζζνληαη ζηελ θαηεγνξία ησλ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ. Απνηεινχλ ζεκαληηθφ θξίθν ζηνλ πδξνινγηθφ θχθιν θαη πνιχ ζπρλά ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο δηαδέρνληαη κεηά απφ ιίγνπο κήλεο νη πιεκκχξεο. Ζ εθδήισζε κηαο ππξθαγηάο κπνξεί λα νθείιεηαη ζε θπζηθά αίηηα, ζε εκπξεζκνχο απφ ακέιεηα, ζε εκπξεζκνχο απφ πξφζεζε θαη ζε άγλσζηα αίηηα. ρήκα 4. Γηαγξακκαηηθά ε θαηαλνκή ησλ αηηηψλ ηεο ππξθαγηάο: Πεγή: Βνξίζεο (2008) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 21

22 Οη δαζηθέο ππξθαγηέο αλάινγα κε ηνλ ηξφπν εμάπισζήο ηνπο δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο βαζηθέο θαηεγνξίεο: 1. Ππξθαγηέο εδάθνπο ή ππόγεηεο. Δίλαη ζπάληεο ππξθαγηέο ζηε ρψξα καο. Καίλε θαηά θαλφλα ηελ θαχζηκε χιε πνπ ζπζζσξεχεηαη ζην έδαθνο (εκηαπνζπληεζεηκέλα ή ρσλεκέλα θχιια θαη βειφλεο) ή θάησ απφ απηφ (ηχξθε θιπ.). Σξνθνδνηνχληαη κε ειάρηζην νμπγφλν, βγάδνπλ ιίγν ή θαζφινπ θαπλφ θαη εμαπιψλνληαη κε πνιχ αξγφ ξπζκφ. 2. Ππξθαγηέο επηθαλείαο ή έξπνπζεο. Οη ππξθαγηέο απηέο είλαη νη πην ζπλεζηζκέλεο ζηε ρψξα καο. Καίλε ηε λεθξή θαχζηκε χιε (βειφλεο, θχιια, θιαδάθηα θιπ.) πνπ βξίζθεηαη ζε επαθή κε ην έδαθνο ή ηε δσληαλή βιάζηεζε (ρφξηα, πφεο, ζάκλνη, λεαξά δέλδξα) πνπ αλαπηχζζεηαη πάλσ απφ απηφ. ε απηέο είηε δελ ππάξρνπλ θφκεο πςειψλ δέλδξσλ επάλσ απφ ηελ παξεδάθηα βιάζηεζε (π.ρ. ζε έλα ρνξηνιίβαδν ή ζε έλα ζακλψλα) είηε ππάξρνπλ θφκεο δέλδξσλ πνπ φκσο ιφγσ ησλ ζπλζεθψλ δελ αλαθιέγνληαη. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππξθαγηψλ απηψλ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά θαηά πεξίπησζε. Αλάινγα κε ηελ θαχζηκε χιε θαη ηηο επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο νη ππξθαγηέο απηέο κπνξεί λα είλαη απφ αζήκαληεο θαη εχθνια ειεγρφκελεο κέρξη εμαηξεηηθά ζνβαξέο θαη δχζθνιεο ζηελ αληηκεηψπηζή ηνπο. Κνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο πάλησο είλαη ε χπαξμε άθζνλεο θιφγαο θαζψο ππάξρεη πάληα ην απαξαίηεην νμπγφλν γηα ηελ ηξνθνδνζία ηνπο. 3. Ππξθαγηέο θόκεο ή επηθόξπθεο. Οη ππξθαγηέο απηέο ζπκβαίλνπλ ζε πςειά δάζε φπνπ γίλεηαη αλάθιεμε θαη θαχζε ηεο θφκεο ησλ δέλδξσλ. Δίλαη πάληνηε ζνβαξέο ππξθαγηέο, δχζθνιεο θαη επηθίλδπλεο ζηελ αληηκεηψπηζή ηνπο, κε κεγάιεο θιφγεο θαη θαηά θαλφλα γξήγνξε εμάπισζε. Οη ππξθαγηέο ηεο θαηεγνξίαο απηήο είλαη ηδηαίηεξα ζπλεζηζκέλεο ζηα πεπθνδάζε ηεο παξαζαιάζζηαο δψλεο (ραιεπίνπ θαη ηξαρείαο πεχθεο) ηεο ρψξαο καο, φπνπ θαηά θαλφλα θαίγεηαη ν ππφξνθνο (ζακλψδεο βιάζηεζε θαη δελδξχιιηα) θάησ απφ ηα δέλδξα θαη κεηαδίδεη ηε θσηηά ζηελ θφκε δεκηνπξγψληαο κηα κηθηή ππξθαγηά. πρλά, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εμέιημεο κηαο ππξθαγηάο απηή, αλάινγα κε ηηο αιιαγέο ησλ ζπλζεθψλ πνπ ηελ επεξεάδνπλ, κεηαβάιιεηαη απφ ππξθαγηά επηθαλείαο ζε ππξθαγηά θφκεο θαη ην αληίζηξνθν. πάληα, αιιά ηδηαίηεξνπ θηλδχλνπ ππξθαγηά θφκεο, είλαη εθείλε θαηά ηελ νπνία ζε δάζε κε ππθλή θαη ζπλερή θφκε δέλδξσλ θαη κε ηζρπξφ άλεκν ε θσηηά εμαπιψλεηαη κε κεγάιε ηαρχηεηα απφ θφκε ζε θφκε θηλνχκελε αλεμάξηεηα θαη ηαρχηεξα απφ ηελ ππξθαγηά ηνπ ππνξφθνπ. Μηα ηέηνηα ππξθαγηά πεξηγξάθεηαη ζαλ αλεμάξηεηε ππξθαγηά θφκεο. (Πεγή: Οη παξάγνληεο πνπ επηδξνχλ ζηελ εμάπισζε κηαο ππξθαγηάο κπνξεί λα είλαη κεηεσξνινγηθνί, ηνπνγξαθηθνί θαζψο θαη ε βιάζηεζε ηεο πεξηνρήο. Μεηεσξνινγηθνί κπνξεί λα ζεσξεζνχλ ε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 22

23 ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα θαη ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο, ε ηαρχηεηα θαη ε δηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ, ε πγξαζία ηνπ αέξα, ε ειηαθή αθηηλνβνιία. Σα ραξαθηεξηζηηθά κηαο ππξθαγηάο είλαη: 1. Ζ ηαρχηεηα εμάπισζεο ηεο ππξθαγηάο εθθξαδφκελε ζε ρηιηφκεηξα αλά ψξα. 2. Σν κήθνο ηεο θιφγαο ζε κέηξα, ην νπνίν κεηξάηαη απφ ην κέζνλ ηεο βάζεο απηήο έσο ηελ θνξπθή ηεο. Σν κήθνο απηφ αληηζηνηρεί ζηελ έληαζε ηεο θσηηάο δειαδή ζην παξαγφκελν αλά κέηξν κεηψπνπ ζεξκηθφ θνξηίν αλά δεπηεξφιεπην (kw m -1 ). 3. Σν κήθνο ηεο πεξηκέηξνπ ηεο ππξθαγηάο ζε κέηξα θαη ν ξπζκφο αχμεζήο ηνπ. (Πεγή: Έρεη δηαπηζησζεί φηη νη δαζηθέο ππξθαγηέο κπνξεί λα ζπκβάινπλ ζεηηθά ζηε θπζηθή αλαλέσζε θαη αχμεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ θαη αξλεηηθά, πξνθαιψληαο ηελ πιήξε θαηαζηξνθή ηνπο. ηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα παξά ηνλ ζεκαληηθφ αξηζκφ ησλ ππξθαγηψλ ε δαζνθάιπςε ζηαζεξά αιιά αξγά απμάλεηαη. Σα ειιεληθά δάζε ρσξίδνληαη ζηηο παξαθάησ έμη βαζηθέο θαηεγνξίεο: α) Οξεηλά δάζε θπιινβφισλ, πνπ βξίζθνληαη ζηα βφξεηα δηακεξίζκαηα ηεο ρψξαο θαη απνηεινχληαη απφ νμηέο, κφλεο ηνπο ή αλάκεηθηεο κε άιια θπιινβφια είδε β) Οξεηλά δάζε Κσλνθφξσλ, πνπ ηα ζπλαληάκε ζε νιφθιεξε ζρεδφλ ηελ Διιάδα θαη απνηεινχληαη απφ δηάθνξα είδε πεχθσλ θαη ειάησλ γ) Μεζνγεηαθά δάζε, πνπ βξίζθνληαη ζηηο ρακειφηεξεο πιαγηέο ησλ βνπλψλ, φπνπ θπξηαξρεί ην θνηλφ ή ην ζαζίηηθν πεχθν, αλάκεηθην ζπρλά κε βειαληδηέο, πνπξλάξηα θαη δηάθνξα ζακλψδε είδε. δ) Γάζε κε θπιινβφιεο βειαληδηέο, πνπ ηα βξίζθνληαη θπξίσο ζηε Β. θαη Κ. Διιάδα, ζε κέζν πςφκεηξν. ε) Γάζε ησλ πγξφηνπσλ, πνπ ζρεκαηίδνληαη απφ ιεχθεο, ηηηέο θαη άιια πδξφβηα δέληξα δ) Παξάιηα δάζε, απνηεινχκελα πξν πάλησλ απφ θνπθνπλαξηέο Σα δεκφζηα δάζε πεξηιακβάλνπλ ην 65,4% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαζψλ ηεο ρψξαο θαη θαηαιακβάλνπλ ην 12,9% ηεο ειιεληθήο επηθάλεηαο, ελψ ηα κε δεκφζηα (ηδησηηθά, θνηλνηηθά, Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 23

24 ηδξχκαηα, θιπ.) αλέξρνληαη ζην 34,6% ηνπ ζπλφινπ ησλ δαζψλ καο θαη θαηαιακβάλνπλ ην 6,5% ηεο ειιεληθήο επηθάλεηαο. Ο Αξηζκφο ησλ Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξφηεηα έσο ην 1975, κε 700 ππξθαγηέο πεξίπνπ θαηά κέζν φξν αλά έηνο. ηε ζπλέρεηα κέρξη ην 1998, παξνπζηάδεη ζπλερή απμεηηθή ηάζε, ελψ ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδεη ηάζε ζηαζεξνπνίεζεο ή θαη κηθξήο κείσζεο. ρήκα 5. Πεγή: Βνξίζεο (2008) Σν ειιεληθφ χληαγκα (άξζξν 24) πξνζηαηεχεη ηα ειιεληθά δάζε ελψ ν εκπξεζκφο ζεσξείηαη εγθιεκαηηθή ελέξγεηα θαη δηψθεηαη πνηληθά. Όπσο απνδεηθλχνπλ φκσο ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, ε αχμεζε ησλ ππξθαγηψλ κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ απνδεηθλχεη φηη ε εθαξκνγή ηνπ πιαηζίνπ πξνζηαζίαο δελ ππήξμε ζηελ πξάμε ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 24

25 1.4.4 Πιεκκύξεο Οη πιεκκχξεο απνηεινχλ γηα ηε ρψξα καο ηε δεχηεξε πην ζπρλή θαηαζηξνθή κεηά ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο. Αηηίεο ησλ πιεκκπξψλ ελδέρεηαη λα είλαη νη ξαγδαίεο βξνρνπηψζεηο νη ηζρπξέο θαηαηγίδεο, απφ ην αλέβαζκα ηεο ζηάζκεο ησλ πνηακψλ ή απφ ην ιηψζηκν ρηνληνχ. πκβαίλεη επίζεο απφ ππνρψξεζε θξαγκάησλ θαη ζηελ πεξίπησζε απηή νη ζπλέπεηεο είλαη πνιχ κεγάιεο. Ζ Αλαηνιηθή Δπξψπε παξνπζηάδεηαη πεξηζζφηεξν εππαζήο ζηηο θαηαζηξνθηθέο πιεκκχξεο, ελψ ε Βφξεηα πνιχ ιηγφηεξν ζε ζρέζε κε ηηο ππφινηπεο πεξηνρέο ηεο επείξνπ. ηε Βφξεηα Δπξψπε ζάλαηνη αλαθέξνληαη ζε κία ζηηο ηξεηο θαηαζηξνθηθέο πιεκκχξεο, ζηε Γπηηθή θαη Αλαηνιηθή ζηηο κηζέο, ελψ ζηε Νφηηα πεξίπνπ ζηηο δχν ζηηο ηξεηο (62%). ρήκα 6. πρλφηεηα πιεκκπξηθψλ θαηλνκέλσλ ζηελ Δπξψπε, (Πεγή: ETC/TE, GISCO, JRC-IES,2003) Ζ πιεκκχξα απφ θπζηθά αίηηα είηε παξνπζηάδεη βξαδεία εμέιημε είηε αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ηεο μαθληθήο πιεκκχξαο, πνπ είλαη θαη ην πην ζπλεζηζκέλν θαηλφκελν ζηελ Διιάδα. ηνλ Διιεληθφ ρψξν νη πιεκκχξεο νθείινληαη ζε θαηαξξαθηψδεηο βξνρέο, πνπ ζπλνδεχνπλ ηε δηέιεπζε πθέζεσλ. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Κέληξνπ Δπηρεηξήζεσλ ηεο ΓΓΠΠ γηα έηνο 2006, ην ΚΔΠΠ ελεκεξψζεθε γηα είθνζη πέληε πεξηπηψζεηο πιεκκπξηθψλ θαηλφκελσλ, ηα θπξηφηεξα απφ ηα νπνία ζεκεηψζεθαλ ζηελ Αηηηθή, ζηελ Θεζζαινλίθε- Υαιθηδηθή, ζηελ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 25

26 Μαγλεζία, ζηελ Άλδξν θαη Κέα, ζηα Υαληά, ηελ Λέξν θαη ηελ Αζηππάιαηα θαη ζηε Μεζζελία. Αξθεηά πεξηζηαηηθά πιεκκπξψλ νθείινληαη ζηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα. Γηα παξάδεηγκα αξθεηά πεξηζηαηηθά πιεκκπξψλ νθείινληαη ζηελ αζηηθή αλάπηπμε ζε πεξηνρέο φπνπ ζην παξειζφλ είραλ παξνπζηάζεη πξνβιήκαηα απφ ππεξρείιηζε πνηακψλ. Ο αλζξψπηλνο παξάγνληαο επηβάξπλε ηελ πεξηνρή κε απνηέιεζκα νη πιεκκχξεο λα εκθαλίδνληαη ζπρλφηεξα. Κξίλεηαη αλαγθαίν ινηπφλ λα ππάξμεη ν θαηάιιεινο ζρεδηαζκφο απφ ηνπο θνξείο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο έηζη ψζηε λα κεησζνχλ νη παξάγνληεο πνπ πξνθαινχλ ηηο πιεκκχξεο θαη λα πεξηνξηζηνχλ νη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ απηέο πξνθαινχλ. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ πιεκκπξψλ πεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηνηρεία: Πξφιεςε (αληηπιεκκπξηθφο έιεγρνο, πξνιεπηηθά κέηξα θαη έξγα) Πξνζηαζία (ιήςε δηαξζξσηηθψλ κέηξσλ θαη κε, γηα λα κεησζεί ε πηζαλφηεηα εθδήισζεο πιεκκπξψλ θαη πεξηνξηζκφο ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ ηνπο.) Δηνηκφηεηα (ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ γηα ηηο πιεκκχξεο θαη ηνπο ηξφπνπο αληίδξαζεο) Αληηκεηψπηζε θαηαζηάζεσλ έθηαθηεο αλάγθεο (θαηάξηηζε ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο) Απνθαηάζηαζε θαη εμαγσγή δηδαγκάησλ (πεξηνξηζκφο ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ζηνπο πιεγέληεο Έληνλα θαηξηθά θαηλόκελα Σα έληνλα θαηξηθά θαηλφκελα ρσξίδνληαη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο: Θπειιψδεηο άλεκνη Καηαηγίδεο Υηνλφπησζε / Γξηκχ Φχρνο Παγεηφο Καχζσλαο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 26

27 Θπειιώδεηο Άλεκνη O άλεκνο νθείιεηαη ζηε δηαθνξά ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξνο πνπ κε ηε ζεηξά ηεο δεκηνπξγεί ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο, δηαθνξέο βαξνκεηξηθήο πίεζεο κεηαμχ παξαθείκελσλ ηφπσλ. Αλ δχν ζπλερφκελεο πεξηνρέο ζπκβεί λα κελ έρνπλ ηελ ίδηα ζεξκνθξαζία, ηφηε ε αηκνζθαηξηθή πίεζε ηεο πεξηζζφηεξν ςπρξήο ζα είλαη κεγαιχηεξε ηεο άιιεο (ηεο ζεξκφηεξεο), κε απνηέιεζκα λα θηλεζεί αέξηα κάδα απφ ηε ςπρξφηεξε ζηε ζεξκφηεξε πεξηνρή. ηνηρεία αλέκνπ ζεσξνχληαη ε δηεύζπλζε θαη ε έληαζε ή ηζρύο ηνπ. Ο άλεκνο ραξαθηεξίδεηαη θαη σο ιείνο ή ξηπαίνο, κεηαβιεηφο ή ζηαζεξφο: (Πεγή : Λείνο άλεκνο: Υαξαθηεξίδεηαη ν νπνηνζδήπνηε άλεκνο ζηξσηφο, δειαδή ρσξίο απμνκεηψζεηο ηεο έληαζήο ηνπ. Ρηπαίνο άλεκνο: Υαξαθηεξίδεηαη εθείλνο ηνπ νπνίνπ ε έληαζε κεηαβάιιεηαη θαηά ζχληνκα ρξνληθά δηαζηήκαηα. Αλ φκσο ε κεηαβνιή γίλεηαη θαηά καθξά ζρεηηθά δηαιείκαηα ηφηε νλνκάδεηαη κεηαβιεηφο. Μεηαβιεηφο φκσο νλνκάδεηαη θαη εθείλνο πνπ αιιάδεη (κεηαβάιιεη) δηεχζπλζε, ζε αληηδηαζηνιή κε εθείλνλ πνπ δηαηεξεί ηελ δηεχζπλζή ηνπ επί καθξφ ρξφλν θαη νλνκάδεηαη ζηαζεξφο. Ο αλεκνζηξφβηινο είλαη κηα ηζρπξή ζηξνβηιηδφκελε ζηήιε αέξα, πνπ πξνβάιεη ζπλήζσο απφ έλα θαηαηγηδνθφξν λέθνο. Ο ζηξνβηιηζκφο ηνπ αέξα ζηε ζηήιε ηνπ αλεκνζηξφβηινπ παξνπζηάδεη κηθξή πίεζε ζην θέληξν θαη γίλεηαη θαηά ηε θνξά ησλ δεηθηψλ ηνπ ξνινγηνχ ζην βφξεην εκηζθαίξην θαη θαηά ηελ αληίζεηε θνξά ζην λφηην εκηζθαίξην. Οη ζίθσλεο δηαθξίλνληαη ζε ζίθσλεο μεξάο θαη ζάιαζζαο. Οη ζίθσλεο μεξάο είλαη κεγάισλ δηαζηάζεσλ ζηξφβηινη αέξα πνπ εθηείλνληαη απφ ηε βάζε ελφο θαηαηγηδνθφξνπ λέθνπο κέρξη ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη ε δεκηνπξγία ηνπο νθείιεηαη ζηε κεγάιε αηκνζθαηξηθή αζηάζεηα. Οη ζίθσλεο ηεο ζάιαζζαο είλαη κηθξφηεξνη απφ ηνπο ζίθσλεο ηεο μεξάο, δεκηνπξγνχληαη θάησ απφ ην θαηαηγηδνθφξν λέθνο θαη κπνξεί λα θηάζνπλ ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 27

28 ρήκα 7. Πεξηνρέο πνπ ζεκεηψζεθαλ αλεκνζηξφβηινη (ζίθσλεο μεξάο) θαη ζίθσλεο ζάιαζζαο ζην δηάζηεκα (Μ. ηνχηαο) Καηαηγίδεο Ζ Καηαηγίδα είλαη έλα κεηεσξνινγηθφ θαηλφκελν πνπ ζπλνδεχεηαη απφ αζηξαπέο, θεξαπλνχο, κεξηθέο θνξέο ραιάδη θαη πάληα κε έληνλε βξνρφπησζε θαη ηζρπξνχο αλέκνπο. παλίσο εκθαλίδνληαη θαη ζίθσλεο καδί κε ηηο θαηαηγίδεο, αιιά κφλν ζε νξηζκέλα ζεκεία ζηνλ θφζκν. Καηαηγίδα ιέγεηαη θάζε βίαηε αηκνζθαηξηθή δηαηάξαμε (ζπλεπψο θαθνθαηξία) πνπ ζπλνδεχεηαη απφ ειεθηξηθέο εθθελψζεηο. Οη θαηαηγίδεο ππάγνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν ζρεκαηηζκνχ ηνπο θαη απηέο είλαη: νη θαηαηγίδεο αέξηαο κάδαο (ηνπηθέο ή ζεξκηθέο) (Οη θαηαηγίδεο απηέο είλαη απνηέιεζκα α) ηεο έληνλεο ζέξκαλζεο ηεο επηθάλεηαο ηνπ εδάθνπο, πνπ έρεη σο ζπλέπεηα ηζρπξέο αλνδηθέο θηλήζεηο θαη ζχγθιηζε ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο αεξίσλ καδψλ ή β) ηεο θίλεζεο ςπρξψλ αεξίσλ καδψλ πάλσ απφ ζεξκέο επηθάλεηεο κε ζπλέπεηα λα δεκηνπξγείηαη αζηάζεηα θαηαηγίδεο νξνγξαθηθέο (Γεκηνπξγνχληαη φηαλ πγξή θαη αζηαζήο αέξηα κάδα αλαγθάδεηαη λα ππεξπεδήζεη κία νξνζεηξά, νπφηε εθηνλψλεηαη κε απνηέιεζκα ηελ ςχμε ηεο θαη ην ζρεκαηηζκφ θαηαηγηδνθφξσλ λεθψλ). Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 28

29 θαηαηγίδεο κεησπηθέο. (Γεκηνπξγνχληαη ζηα ζεξκά θαη ςπρξά κέησπα. Σν αίηηφ ηνπο είλαη δπλακηθφ, θαζψο ε ζεξκή αέξηα κάδα αλαγθάδεηαη ζε άλνδν φηαλ ν ςπρξφο αέξαο ζθελψλεηαη θάησ απφ ην ζεξκφ.) (Πεγή: Υηνλόπησζε / Γξηκύ Φύρνο Υηνλφπησζε νλνκάδεηαη ε πηψζε πεηνχ κε ηελ κνξθή ρηνληνχ απφ ηα ζχλλεθα. Σν ρηφλη δεκηνπξγείηαη κεηαμχ, θάησ, ή πάλσ απφ ηα ζηξψκαηα ησλ λεθψλ, αλάινγα ηνπ πιάηνπο θαη ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ λεθψλ, απφ ηε ζπκπχθλσζε ησλ πδξαηκψλ ζε ζεξκνθξαζία θαηψηεξε ηνπ ζεκείνπ πήμεσο ηνπ λεξνχ (0 C ή 32 F) αιιά κε πνιχ βξαδχ ξπζκφ. Έηζη ην ρηφλη απνηειείηαη απφ θξπζηάιινπο πάγνπ, πνπ ελσκέλνη κεηαμχ ηνπο ραιαξά ζρεκαηίδνπλ ηηο ιεπθέο θαη ειαθξέο ρηνλνληθάδεο. Γηα λα ζπκβεί ρηνλφπησζε, πξέπεη ε ζεξκνθξαζία ηεο αηκφζθαηξαο λα είλαη 0 C ή αξλεηηθή ζε φια ηα πςφκεηξα έσο θαη ην έδαθνο. Αληηζέησο, αλ θαηά ηελ πηψζε ηνπο νη ρηνλνληθάδεο ζπλαληήζνπλ ζεξκφηεξα ζηξψκαηα αέξα, ιεηψλνπλ θαη πέθηνπλ ζηελ επηθάλεηα σο βξνρή θαη αλ ε ζεξκνθξαζία είλαη νξηαθά ζεηηθή (2-3 C) σο ρηνλφλεξν. Τπφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο πάλησο, κπνξεί λα ππάξμεη ρηνλφπησζε θαη κε επηθαλεηαθή ζεξκνθξαζία έσο θαη 4-5 C. (Πεγή: Οη ρηνλνπηψζεηο κπνξεί λα είλαη ηνπηθέο ή λα επεξεάζνπλ κεγάιν κέξνο ηεο ρψξαο. ηελ Διιάδα νη ηζρπξφηεξεο ρηνλνπηψζεηο ζεκεηψλνληαη ζηηο βφξεηεο θαη νξεηλέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, φπνπ ην ρηφλη παξακέλεη γηα φιε ζρεδφλ ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν. Παγεηόο Ο παγεηφο ή πάρλε ζρεκαηίδεηαη ηηο αίζξηεο λχθηεο ηνπ Υεηκψλα ζπλήζσο θαηά ηνπο κήλεο Ννέκβξην θαη Γεθέκβξην φηαλ βεβαίσο δελ πθίζηαηαη άλεκνο θαη φηαλ δελ ππάξρνπλ ζχλλεθα. Έηζη ππφ απηέο ηηο ζπλζήθεο ε επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο αθηηλνβνιεί ζεξκνθξαζία ζηελ αηκφζθαηξα κε ζπλέπεηα βαζκεδφλ λα παγψλεη, νκνίσο θαη ην ρακειφηεξν ζηξψκα αέξνο πνπ έξρεηαη άκεζα ζε επαθή κ απηή. Σα κφξηα ησλ πδξαηκψλ ινηπφλ πνπ πθίζηαληαη ζε απηφ ην πνιχ ρακειφ χςνο ζηξψκα ηεο αηκφζθαηξαο, ηεο ηξνπφζθαηξαο, αγγίδνληαο ηηο ςπρξέο επηθάλεηεο ησλ ζσκάησλ αξρίδνπλ λα ζπκππθλψλνληαη θαη λα θνιινχλ ζε απηέο έιθνληαο θαη άιια κφξηα πδξαηκψλ. Δπεηδή φκσο ε ζεξκνθξαζία απηή ηεο ζπκπχθλσζεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 29

30 είλαη θάησ απφ ην 0 C νη πδξαηκνί απφ ηελ αέξηα κνξθή ησλ ζρεκαηίδνπλ θαηεπζείαλ κηθξνζθνπηθνχο παγνθξπζηάιινπο. (Πεγή: Καύζσλαο Καχζσλαο, είλαη κηα θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία επηθξαηνχλ πνιχ πςειέο ζεξκνθξαζίεο ηδηαίηεξα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο νη νπνίεο κπνξεί λα απνδεηρζνχλ ηδηαίηεξα επηθίλδπλεο γηα ηνλ άλζξσπν θαη θαηαζηξνθηθέο γηα ην πεξηβάιινλ. Καχζσλαο ζηελ Διιάδα, ζεσξείηαη κηα πεξίνδνο ηνπιάρηζηνλ 3 εκεξψλ, φπνπ νη ζεξκνθξαζίεο ζηηο πεδηλέο πεξηνρέο ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο μεπεξλνχλ ηνπο 37 C θαη ε κέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία είλαη ηνπιάρηζηνλ 31 C, δειαδή ε ζεξκνθξαζία δε κεηψλεηαη αξθεηά θαηά ηηο λπθηεξηλέο ψξεο (δελ πέθηεη θάησ απφ ηνπο C). Δπεηζφδηα πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ ή θαχζσλα παξαηεξνχληαη ζηελ Διιάδα θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν, φηαλ δεκηνπξγνχληαη ζπλζήθεο ζεξκήο εηζβνιήο. ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ζεξκέο αέξηεο κάδεο κεηαθέξνληαη απφ ηελ Βφξεηα Αθξηθή πξνο ηελ ρψξα καο αλεβάδνληαο ηε ζεξκνθξαζία ζε πςειά επίπεδα. Οη πεξηνρέο νη νπνίεο ζπλήζσο πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο είλαη ε Γπηηθή Διιάδα θαη ηα επεηξσηηθά ηεο θεληξηθήο θαη λφηηαο ρψξαο. (Πεγή: Ζθαίζηεηα Ζθαίζηεην είλαη ε αλνηρηή δίνδνο απφ ην εζσηεξηθφ ηεο Γεο (ή άιινπ γεσεηδνχο νπξάληνπ ζψκαηνο) πνπ επηηξέπεη ηελ εθξνή ή έθξεμε ξεπζηψλ πεηξσκάησλ θαη αεξίσλ απφ ην εζσηεξηθφ (καλδχαο) ζηελ επηθάλεηα ηνπ ζηεξενχ θινηoχ κε ηελ κνξθή ιάβαο. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή νδεγεί ζηε δεκηνπξγία ελφο βνπλνχ, ην νπνίν νλνκάδνπκε εθαίζηεην. Έλα εθαίζηεην ραξαθηεξίδεηαη σο ελεξγφ αλ έρεη θαηαγξαθεί θάπνηα δξαζηεξηφηεηά ηνπ ( ε δξαζηεξηφηεηα απηή δελ είλαη θαη` αλάγθε εθξεθηηθή, αιιά κπνξεί λα είλαη ζεηζκηθή ή αθφκε θαη απιή έθιπζε αεξίσλ) θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηζηνξηθψλ ρξφλσλ ελψ αλ δελ ππάξρεη θακία θαηαγξαθή δξαζηεξηφηεηάο ηνπ ζηνπο ηζηνξηθνχο ρξφλνπο, ηφηε ην εθαίζηεην ραξαθηεξίδεηαη σο ζβεζκέλν (Πεγή: Καηά ηε δηάξθεηα ηεο εθξεθηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ελφο εθαηζηείνπ κπνξεί λα εθηηλαρζεί ή λα πξνθιεζεί θαηάξξεπζε ηνπ θψλνπ κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία κηαο θεληξηθήο θνηιφηεηαο πνπ νλνκάδεηαη θαιδέξα. Οη θαηαζηξνθέο απφ εθαηζηεηαθή δξαζηεξηφηεηα νθείινληαη ζε: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 30

31 α)ρνέο Λάβαο, β) Ππξνθιαζηηθά πξντφληα γ) Αέξηα θαη δ) Λαζπνξνέο ηνλ Διιεληθφ ρψξν ην Ζθαηζηεηαθφ Σφμν ηνπ Αηγαίνπ απνηειείηαη απφ ηα εθαίζηεηα ησλ Ληράδσλ, ηνπ νπζαθίνπ, ηνπ Πφξνπ, ησλ Μεζάλσλ, ηεο Μήινπ, ηεο Κηκψινπ, ηεο αληνξίλεο, ηεο Αληηπάξνπ, ησλ Υξηζηηαληψλ, ηεο Κσ θαη ηεο Νηζχξνπ. Απφ ηα εθαίζηεηα απηά ηελ θπξηφηεξε δξάζε έρνπλ ηα εθαίζηεηα ηεο Νηζχξνπ θαη ηεο αληνξίλεο. Ζ πην πξφζθαηε εθαηζηεηαθή δξάζε ηνπ εθαηζηείνπ ηεο αληνξίλεο ρξνλνινγείηαη απφ ην 1950, ελψ ε αληίζηνηρε ηνπ εθαηζηείνπ ηεο Νηζχξνπ απφ ην (Πεγή: Σεχνολογικζσ Καταςτροφζσ Σερλνινγηθά Αηπρήκαηα Μεγάιν ηερλνινγηθφ αηχρεκα είλαη έλα ζπκβάλ φπσο ππξθαγηά, έθξεμε ή δηαξξνή πνπ πξνθχπηεη απφ αλεμέιεγθηεο εμειίμεηο θαηά ηε ιεηηνπξγία κηαο εγθαηάζηαζεο ή θαηά ηε δηαδηθαζία δηαθίλεζεο, ζηελ νπνία ππάξρνπλ κία ή πεξηζζφηεξεο επηθίλδπλεο νπζίεο θαη πξνθαιεί κεγάινπο θηλδχλνπο, άκεζνπο ή απψηεξνπο ζηνλ άλζξσπν (εληφο ή εθηφο ηεο εγθαηάζηαζεο) ή/θαη ην πεξηβάιινλ. χκθσλα κε ην γεληθφ ζρέδην πνιηηηθήο πξνζηαζίαο κε ηε ζπλζεκαηηθή ιέμε «Ξελνθξάηεο» (ΦΔΚ 423Β/2003) νη θίλδπλνη ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ είλαη νη εμήο: ΥΒΡΠ ζπκβάληα Μνλάδεο παξαγσγήο δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη θπζηθνχ αεξίνπ Δγθαηαζηάζεηο κε επηθίλδπλεο νπζίεο Μεγάιε ππξθαγηά ζε εγθαηαζηάζεηο Δπηθίλδπλε ξχπαλζε (αηκφζθαηξα, χδαηα, έδαθνο) Καηαζηξνθή θξάγκαηνο Αηχρεκα ζε εγθαηάζηαζε εμφξπμεο Καηαζηξνθή δηθηχσλ επηθνηλσλίαο. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεγάισλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ είλαη νη πνηθηιφηξνπεο επηπηψζεηο ηνπο ζηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ. Μεηαμχ απηψλ αλαθέξνληαη νη ζνβαξέο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 31

32 επηπηψζεηο ζηελ πγεία ηνπ αλζξψπνπ (ζάλαηνη, ηξαπκαηηζκνί, δειεηεξηάζεηο) πνπ ζπκβαίλνπλ ζηνπο εξγαδφκελνπο ζε κία εγθαηάζηαζε ή ζηνπο πεξηνίθνπο, ε αλάγθε εθθέλσζεο κίαο πεξηνρήο απφ ην θνηλφ (θαηνίθνπο, εξγαδφκελνπο, δηεξρφκελνπο) αθφκε θαη ζε κεγάιε απφζηαζε απφ ην ζεκείν ηνπ αηπρήκαηνο, νη θαηαζηξνθηθέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ (βηφηνπνη, πδαηηθά ζπζηήκαηα, γεσξγηθέο εθηάζεηο), νη πιηθέο δεκηέο ζηελ εγθαηάζηαζε θαη ζηηο πεξηνπζίεο ηεο επξχηεξεο ηνπ αηπρήκαηνο πεξηνρήο. Χο κεγάιν αηχρεκα (ηερλνινγηθφ αηχρεκα κεγάιεο έθηαζεο, ΣΑΜΔ ή βηνκεραληθφ αηχρεκα κεγάιεο έθηαζεο, ΒΑΜΔ) νξίδεηαη ε κεγάιε δηαξξνή, ππξθαγηά ή έθξεμε ε νπνία πξνθχπηεη απφ αλεμέιεγθηεο θαηαζηάζεηο θαηά ηελ ιεηηνπξγία νπνηαζδήπνηε εγθαηάζηαζεο θαη ην νπνίν πξνθαιεί κεγάινπο θηλδχλνπο άκεζνπο ή απψηεξνπο εληφο ή εθηφο ηεο εγθαηάζηαζεο γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία ή/θαη ην πεξηβάιινλ θαη ζρεηίδεηαη κε κία ή πεξηζζφηεξεο επηθίλδπλεο νπζίεο. Ζ βαζηθή λνκνζεζία πνπ πξνζδηνξίδεη ηε δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε επηθίλδπλεο νπζίεο είλαη ε Οδεγία 96/82/ΔΚ (SEVESO II) ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 9 Γεθ ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ «Καζνξηζκφο κέηξσλ θαη φξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ απφ αηπρήκαηα κεγάιεο έθηαζεο ζε εγθαηαζηάζεηο ή κνλάδεο ιφγσ ηεο χπαξμεο επηθηλδχλσλ νπζηψλ» (Δλαξκφληζε ηεο ειιεληθήο λνκνζεζίαο ΚΤΑ 5697/590 απφ 16 Μαξηίνπ 2000 (ΦΔΚ Σεχρνο Β 405/29 Μαξηίνπ 2000) θαιχπηεη θαηεγνξίεο εγθαηαζηάζεσλ ζηηο νπνίεο ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλεο θαηνλνκαδφκελεο επηθίλδπλεο νπζίεο (π.ρ. ριψξην, ληηξηθφ ακκψλην, πδξνριψξην, θιπ) ή θαηεγνξίεο επηθηλδχλσλ νπζηψλ (π.ρ. νμεηδσηηθέο, πνιχ ηνμηθέο, επηθίλδπλεο γηα ην πεξηβάιινλ, θιπ). (Πεγή: Ζ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ηνληίδνπζα αθηηλνβνιία (θπξίσο ιφγσ ππξεληθήο ελέξγεηαο) αληηκεησπίδνληαη απφ ηειείσο δηαθνξεηηθφ λνκνζεηηθφ πιαίζην θαη αξκφδηα Τπεξεζία γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζρεηηθψλ θηλδχλσλ είλαη ε Διιεληθή Δπηηξνπή Αηνκηθήο Δλέξγεηαο Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε Αηκνζθαηξηθή Ρχπαλζε θαιείηαη ε παξνπζία ζηελ αηκφζθαηξα ξχπσλ, δειαδή θάζε είδνπο νπζηψλ, ζνξχβνπ, αθηηλνβνιίαο ή άιισλ κνξθψλ ελέξγεηαο ζε πνζφηεηα, ζπγθέληξσζε ή δηάξθεηα πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ πγεία, ζηνπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο θαη ζηα νηθνζπζηήκαηα. Γεληθά, κπνξνχλ λα θαηαζηήζνπλ ην πεξηβάιινλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 32

33 αθαηάιιειν γηα ηηο επηζπκεηέο ρξήζεηο ηνπ. Κάησ απφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε κπνξεί λα θηάζεη ζε ηέηνηα επίπεδα, ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ αλεπηζχκεηεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο. ε απηή ηελ πεξίπησζε έρεη επηθξαηήζεη λα ιέγεηαη φηη έρνπκε "Νέθνο". Σν "Νέθνο" παξνπζηάδεηαη κε δχν κνξθέο: Α) Νέθνο Καπλνκίριεο: ρεκαηίδεηαη, φηαλ έρνπκε πςειή ζπγθέληξσζε ξχπσλ, φπσο ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ θαη αηξνχκελα ζσκαηίδηα, ζε ζπλδπαζκφ κε ζρεηηθά ρακειή ζεξκνθξαζία θαη κεγάιε ζρεηηθή πγξαζία. Β) Φσηνρεκηθό Νέθνο: Παξνπζηάδεηαη, φηαλ έρνπκε πςειέο ζεξκνθξαζίεο, κεγάιε ειηνθάλεηα, κηθξή ζρεηηθή πγξαζία θαη πςειή ζπγθέληξσζε νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ, πδξνγνλαλζξάθσλ, κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη δεπηεξνγελψλ πξντφλησλ ηνπο. (Πεγή: Ζ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε είλαη ηνπηθφ αιιά θαη δηαζπλνξηαθφ δήηεκα. Οη αηκνζθαηξηθνί ξχπνη πνπ εθπέκπνληαη ζε κηα ρψξα κπνξεί λα κεηαθεξζνχλ ζηελ αηκφζθαηξα θαη λα έρνπλ επηβιαβείο ζπλέπεηεο γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ην πεξηβάιινλ ζε άιινλ ηφπν. Γχν αηκνζθαηξηθνί ξχπνη, ηα ιεπηά ζσκαηίδηα θαη ην ηξνπνζθαηξηθφ φδνλ, αλαγλσξίδνληαη πιένλ επξέσο σο νη ζεκαληηθφηεξνη απφ ηελ άπνςε ησλ επηπηψζεσλ γηα ηελ πγεία. Οη πεγέο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο πνηθίιινπλ θαη κπνξεί λα είλαη αλζξσπνγελείο ή θπζηθέο. Οη θχξηεο αλζξσπνγελείο πεγέο είλαη ε θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, νη κεηαθνξέο, ε βηνκεραλία θαη ηα λνηθνθπξηά, νη βηνκεραληθέο δηεξγαζίεο θαη ε ρξήζε δηαιπηψλ, π.ρ. ζηηο βηνκεραλίεο ρεκηθψλ θαη νξπθηψλ,ε γεσξγία θαη ε επεμεξγαζία ιπκάησλ. χκθσλα κε ηνλ θ. ηαχξν Γήκα Δπίηξνπν αξκφδην γηα ην πεξηβάιινλ «Καηά ηηο πξόζθαηεο δεθαεηίεο, ε Δπξώπε έρεη ζεκεηώζεη ζεκαληηθή πξόνδν ζηνλ θαζαξηζκό ηνπ αέξα πνπ αλαπλένπκε, αιιά ε αηκνζθαηξηθή ξύπαλζε παξακέλεη έλα ζνβαξό πξόβιεκα θαη ζπλερίδεη λα είλαη βιαπηηθή γηα ηελ πγεία καο θαη ην πεξηβάιινλ.» (Πεγή: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 33

34 1.5.3 Ρύπαλζε Δδάθνπο Ζ ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο αθνξά ζηε ζπγθέληξσζε ζ απηφ ξππνγφλσλ νπζηψλ ζε πνζφηεηεο πνπ αιινηψλνπλ ηε ζχζηαζε ηνπ θαη ζπλεπψο πξνθαινχλ βιάβεο ζηνπο νξγαληζκνχο θαη δηαηαξαρέο ζηα νηθνζπζηήκαηα. Οη ξππνγφλεο νπζίεο ζπγθεληξψλνληαη απεπζείαο ζην έδαθνο ή θαηαιήγνπλ ζην έδαθνο απφ ηνλ αέξα (αθνχ ε επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο είλαη δηαξθψο εθηεζεηκέλε ζηνπο ξχπνπο πνπ πεξηέρεη ε αηκφζθαηξα) θαη ην λεξφ (αθνχ κε ηελ θπθινθνξία ησλ λεξψλ ζηα εδάθε νη ξχπνη δηαζθνξπίδνληαη ζηε βηφζθαηξα) (Δπηθαλεηαθά λεξά). Οη επηπηψζεηο απφ ηε ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο ζπλήζσο εκθαλίδνληαη πνιχ αξγφηεξα απφ ηε ζηηγκή ηεο ξχπαλζεο αθνχ θάζε ξππνγφλνο νπζία πνπ δηαζθνξπίδεηαη ζην έδαθνο εηζρσξεί ζηα ηξνθηθά δίθηπα ησλ νηθνζπζηεκάησλ φπνπ θαηά κήθνο ησλ ηξνθηθψλ αιπζίδσλ δεκηνπξγνχληαη θαηλφκελα βηνινγηθήο ζπζζψξεπζεο ησλ νπζηψλ απηψλ. Οη νξγαληζκνί δει. πνπ έρνπλ απνξξνθήζεη θάπνηα ξππνγφλν νπζία απφ ην έδαθνο (π.ρ. ηα θπηά) ζα ρξεζηκεχζνπλ σο ηξνθή γηα άιινπο νξγαληζκνχο (π.ρ. θπηνθάγα δψα) νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο ζα ζπζζσξεχζνπλ ηε ξππνγφλν νπζία ζην ζψκα ηνπο ζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο (π.ρ. ζαξθνθάγα δψα) θαη ζηε ζπλέρεηα ε ξππνγφλνο νπζία ζα ζπγθεληξσζεί ζε αθφκα κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ζηνπο νξγαληζκνχο εθείλνπο πνπ ηξέθνληαη ζπγρξφλσο κε θπηά, θπηνθάγα θαη ζαξθνθάγα δψα (π.ρ. άλζξσπνο). Με ηνλ ηξφπν απηφ, δει. κέζσ ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο, νη ξππνγφλεο νπζίεο κεηαθέξνληαη απφ ηα θαηψηεξα ηξνθηθά επίπεδα ζηα αλψηεξα θαη ε ζηαδηαθή ζπζζψξεπζε ηνπο είλαη ηφζν κεγαιχηεξε φζν ην ηξνθηθφ επίπεδν είλαη πςειφηεξν. Ζ ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηα ιηπάζκαηα (Αγξννηθνζπζηήκαηα) θαη ηα θπηνθάξκαθα, απφ ηα ζηεξεά απφβιεηα (απνξξίκκαηα), ηα βηνκεραληθά απφβιεηα θαη ηα ξαδηελεξγά θαηάινηπα θαζψο θαη απφ ηελ φμηλε βξνρή. (Πεγή: Ρύπαλζε Θάιαζζαο θαη Αθηώλ Μία ζεκαληηθή επίπησζε ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο ζάιαζζεο είλαη ε ξχπαλζε. Γελ είλαη κφλν ε ξχπαλζε απφ δηαξξνέο πεηξειαίνπ θαη ηελ απφξξηςε ηνμηθψλ απνβιήησλ. Δίλαη επίζεο ηα ιχκαηα απνρεηεχζεσλ, ηα βηνκεραληθά απφβιήηα, ηα αζηηθά θαη βηνκεραληθά ιχκαηα, ηα βηνκεραληθά αηπρήκαηα, ηελ εμφξπμε κεηαιιεπκάησλ, ηηο γεσξγηθέο απνξξνέο θαη ηα θπηνθάξκαθα, θαη ηε δηαξξνή ξαδηελέξγεηαο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 34

35 Ζ ξχπαλζε απφ ρεξζαίεο πεγέο ππνινγίδεηαη πσο επζχλεηαη γηα ην 44% πεξίπνπ ησλ απνβιήησλ πνπ θαηαιήγνπλ ζηε ζάιαζζα. Απφ ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο πξνέξρεηαη ην 12% ησλ απνβιήησλ. Οη επηπηψζεηο ηεο ξχπαλζεο πνηθίινπλ. Ζ ξχπαλζε πνπ πξνέξρεηαη απφ ηα ιχκαηα απνρεηεχζεσλ θαη ηηο γεσξγηθέο απνξξνέο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε επηξνθηζκφ, δειαδή ζηελ ππέξκεηξε αλάπηπμε ηνπ θπηνπιαγθηνχ. Ζ κφιπλζε απφ ηε ξαδηελέξγεηα έρεη πνιιέο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο. Ηζηνξηθά, νη ππξεληθέο δνθηκέο έρνπλ ζπκβάιιεη ζεκαληηθά. Δπηπιένλ, ζηε ζάιαζζα θαηαιήγνπλ θαη ρηιηάδεο ρεκηθέο ελψζεηο. Τπνινγίδεηαη πσο ρξεζηκνπνηνχληαη δηαθνξεηηθέο ρεκηθέο ελψζεηο παγθνζκίσο, κε ηηο απφ απηέο λα αληηζηνηρνχλ ζην 90% ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο. Απφ φιεο απηέο ηηο ρεκηθέο ελψζεηο πεξίπνπ νη αλήθνπλ ζηελ πην επηθίλδπλε θαηεγνξία, γλσζηέο σο POPs (εκκέλνληεο νξγαληθνί ξχπνη). Σα ππνιείκκαηα ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο κεηάιισλ θαη ηεο εμφξπμεο κεηαιιεπκάησλ πξνθαινχλ βιάπηνπλ ηε ζαιάζζηα ρισξίδα θαη θάλνπλ νξηζκέλα είδε ζαιαζζηλψλ αθαηάιιεια γηα θαηαλάισζε. Οη πεηξειαηνθειίδεο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηα αηπρήκαηα ησλ ηάλθεξ θαη, εθηφο απφ ηηο πνιχ ζνβαξέο επηπηψζεηο πνπ δηαθξίλνπκε βξαρππξφζεζκα, εκθαλίδνληαη θαη ζνβαξφηαηα καθξνπξφζεζκα πξνβιήκαηα. (Πεγή: Ρύπαλζε Τδάησλ Ζ ξχπαλζε ησλ πδάησλ αλαθέξεηαη ζηηο αιιαγέο ζηηο θπζηθέο, βηνινγηθέο, θαη ρεκηθέο θαηαζηάζεηο νπνηνπδήπνηε ζψκαηνο ηνπ λεξνχ πνπ αλαζηαηψλεη ηελ ηζνξξνπία ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Όπσο θάζε ηχπνο ξχπαλζεο, ε ξχπαλζε ησλ πδάησλ πξνθαιείηαη φηαλ δελ κπνξεί έλα ζπληξηπηηθφ πνζφ απνβιήησλ πνπ πξνέξρεηαη απφ ηηο δηαθνξεηηθέο πεγέο ξχπσλ λα απνξξνθεζεί απφ ην θπζηθφ νηθνζχζηεκα. Οη ξχπνη δηαθξίλνληαη ζε νξγαληθνχο θαη αλφξγαλνπο. Σα νξγαληθά απφβιεηα πεξηιακβάλνπλ ηα απνξξίκαηα απφ ηα ζθαγεία, ηα ςάξηα θαη ηα εξγνζηάζηα θξέαηνο, ηηο επηρεηξήζεηο δέξκαηνο, ηηο εγθαηαζηάζεηο θαηαζθεπήο, ηα θπηνθάξκαθα θαη ηηο επηρεηξήζεηο αθαηέξγαζηνπ πεηξειαίνπ. Γεδνκέλνπ φηη ηα νξγαληθά απφβιεηα απνζπληίζεληαη απφ ηνπο κηθξννξγαληζκνχο, έλα κεγάιν κέξνο ηνπ δηαιπκέλνπ νμπγφλνπ ζην λεξφ θαηαλαιψλεηαη. Σα αλφξγαλα απφβιεηα πεξηιακβάλνπλ ηηο ηνμηθέο θαη δηαβξσηηθέο νπζίεο φπσο ηα νμέα, ηα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 35

36 βαξηά κέηαιια, ηνλ πδξάξγπξν, ην θάδκην θαη ην κφιπβδν πνπ κπνξνχλ λα εμαζζελίζνπλ ηηο θαλνληθέο δηαδηθαζίεο ζσκάησλ. Οη θαηαζθεπαζηέο κπαηαξηψλ, κεηαιιεία, νη κχινη απμάλνπλ ηε ζπγθέληξσζε ηνπ πδξαξγχξνπ πνπ θαζηζηά ην λεξφ επηθίλδπλν θαη δειεηεξηψδεο. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα απφβιεηα δελ είλαη βηνδηαζπάζηκα, επνκέλσο ε θαηαζηξνθή πνπ πξνθαιείηαη είλαη ζεκαληηθή. Γεδνκέλνπ φηη απφ ην λεξφ πνπ ππάξρεη ζηε γε κφλν ηξία ηνηο εθαηφ είλαη πφζηκν, θαζίζηαηαη επηηαθηηθή αλάγθε ε πξνζηαζία ησλ πδάησλ. (Πεγή: Φξάγκαηα Ζ θαηαζηξνθή ελφο θξάγκαηνο, ελφο απνηακηεπηή, κηαο δεμακελήο, κηαο εγθαηάζηαζεο ή ελφο δηθηχνπ κπνξεί λα εμειηρζεί ζε ηερλνινγηθφ αηχρεκα κεγάιεο έθηαζεο κε ηδηαίηεξα δπζκελείο επηπηψζεηο ζηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ. Σα αίηηα ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ θξάγκαηνο κπνξεί λα είλαη θπζηθά φπσο ζεηζκνί, θαηαηγίδεο, έληνλεο βξνρνπηψζεηο, αηχρεκα-βιάβε, θαηνιίζζεζε ζηε ιεθάλε θαηάθιηζεο ή αθφκα θαη ηξνκνθξαηηθή ελέξγεηα. Σα θαηλφκελα πνπ ελδέρεηαη λα πξνθιεζνχλ απφ ηελ θαηαζηξνθή ελφο θξάγκαηνο είλαη ν θαηαθιπζκφο ησλ εθηάζεσλ, πιεκκχξεο, δηαθνπή παξνρήο χδαηνο θαη κφιπλζε ησλ πδάησλ. Οη επηπηψζεηο ηεο θαηαζηξνθήο ελφο θξάγκαηνο είλαη δεκία νηθνλνκηθήο θαη πεξηβαιινληηθήο θχζεσο φζνλ αθνξά ηε γεσξγία θαη ηελ θηελνηξνθία. Δπηπιένλ αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζα ππάξμνπλ ζε εγθαηαζηάζεηο θαη νηθηζηηθνχο ρψξνπο, ζα απνθιεηζζνχλ πεξηνρέο ελψ είλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ζα δηαηαξαρζεί ε νηθνινγηθή ηζνξξνπία. Σέινο, ζα ππάξμνπλ ζχκαηα θαη αζζελείο ελψ ηδηαίηεξα βιαβεξέο ζα είλαη νη επηπηψζεηο ζηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ δψσλ. Σα κεγάια ηερλεηά θξάγκαηα επηδξνχλ ζηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ζπλδένληαη κε απμεκέλεο βξνρνπηψζεηο, πιεκκχξεο θαη άιια αθξαία θαηλφκελα ζηηο γχξσ πεξηνρέο. Δξεπλεηέο κειέηεζαλ ηηο θιηκαηηθέο επηπηψζεηο απφ ηε δεκηνπξγία ησλ 633 κεγαιχηεξσλ ηερλεηψλ θξαγκάησλ ηνπ θφζκνπ, ζπγθξίλνληαο ηνλ θαηξφ πξηλ θαη κεηά ηελ θαηαζθεπή ηνπο. Γηαπίζησζαλ φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππήξμε αχμεζε ηνπ επηπέδνπ βξνρφπησζεο, κε κέζν ξπζκφ 4% εηεζίσο κεηά ηε δεκηνπξγία ηνπ θξάγκαηνο. Ζ κειέηε έγηλε απφ νκάδα εξεπλεηψλ ππφ ηνλ Φατδάι Υνζέηλ ηνπ Σερλνινγηθνχ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Σελεζί ησλ ΖΠΑ θαη δεκνζηεχηεθε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 36

37 ζηελ επηζεψξεζε γηα ζέκαηα θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ Natural Hazards Review. Ζ επίπησζε ήηαλ πην αηζζεηή ζηηο εκη-άλπδξεο πεξηνρέο, ηδίσο ζηε Νφηηα Αθξηθή, ηελ Ηλδία, ηηο δπηηθέο ΖΠΑ θαη ηελ Κεληξηθή Αζία. Δθηφο απφ ηελ έληαζε ησλ βξνρνπηψζεσλ, δηαπηζηψζεθε επίζεο αχμεζε ησλ εκεξψλ βξνρήο κέζα ζηνλ ρξφλν. Ζ ζπζρέηηζε δελ είλαη νκνηφκνξθε ζε φιν ηνλ θφζκν, ζχκθσλα κε ηνπο επηζηήκνλεο, απηφ είλαη θάηη πνπ αλακέλεηαη κε δεδνκέλεο ηηο δηαθνξεηηθέο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο αλά πεξηνρή, θαζψο θαη ηελ χπαξμε πνιιψλ άιισλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηηο βξνρνπηψζεηο θαη γεληθφηεξα ηνλ θαηξφ ζε ηνπηθφ επίπεδν. (Πεγή: ΥΒΡΠ πκβάληα Χο ΥΒΡΠ απεηιή ζεσξείηαη «ε ρξήζε ή ε απεηιή ρξήζεο Ραδηνινγηθψλ (ππξεληθψλ) Βηνινγηθψλ θαη Υεκηθψλ Οπζηψλ γηα ηελ επίηεπμε ηξαηεγηθνχ ή Σαθηηθνχ απνηειέζκαηνο.». Έλα ζπκβάλ θαηά ην νπνίν έλαο Υεκηθφο παξάγσλ ή κία βηνκεραληθή ρεκηθή νπζία ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ ηξνκνθξαηηθφ φπιν νλνκάδεηαη Υεκηθφ Πεξηζηαηηθφ ή Βηνινγηθφ Ραδηνινγηθφ Πεξηζηαηηθφ αλ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί αληίζηνηρνη παξάγνληεο. Οη Υεκηθνί παξάγνληεο ή ρεκηθέο πνιεκηθέο νπζίεο (chemical agents ή chemical warfare agents) θαηαηάζζνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο φιεο εθ ησλ νπνίσλ πξνθαινχλ αδξαλνπνίεζε, ζνβαξέο βιάβεο ή ζάλαην: Καπζηηθέο ή Φιπθηαηλνγφλεο νπζίεο, Νεπξνηνμηθέο Οπζίεο ή Οπζίεο Νεχξσλ, Αζθπμηνγφλεο νπζίεο, Αηκνηνμηθέο νπζίεο, Αδξαλνπνηεηηθέο νπζίεο. Υξεζηκνπνηνχληαη ζε κνξθή αεξίνπ, πγξνχ ή αεξνιχκαηνο (αεξνδφι). Οη Βηνινγηθνί παξάγνληεο (biological agents) είλαη είηε δσληαλνί νξγαληζκνί είηε νπζίεο πνπ απηνί παξάγνπλ νη νπνίνη πξνθαινχλ κνιπζκαηηθέο αζζέλεηεο κε ζθνπφ λα πξνθαιέζνπλ ην ζάλαην, λα πξνμελήζνπλ ζσκαηηθέο ή πλεπκαηηθέο βιάβεο πνπ δηαξθνχλ γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα ή λα εμνπδεηεξψζνπλ ην ζχκα γηα φζν ρξφλν εθηίζεηαη ζηελ πεξηνρή πνπ έρεη κνιπλζεί. Βηνινγηθνί παξάγνληεο κπνξεί λα είλαη: (Υάιαξεο, 2009) Βαθηήξηα (Άλζξαθαο, Βξνπθέισζε, Παλψιε, Υνιέξα, Μάιηο) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 37

38 Ηνί (Ππξεηφο Q, Κίηξηλνο Ππξεηφο, Δπινγηά) Βηνηνμίλεο (Αιιαληνηακίλε, Κηθίλε, Σξηθνζηζίλεο) Ζ βηνινγηθή ηξνκνθξαηία είλαη χπνπιε θαη αλεμέιεγθηε κνξθή βίαο θαη ίζσο ε πην εχθνιε κνξθή φζνλ αθνξά ηελ παξαγσγή θαη ηε δηάδνζή ηεο. ηελ Διιάδα, κέρξη ηψξα, δελ έρεη ππάξμεη πξαγκαηηθφ ΥΒΡΠ πεξηζηαηηθφ. Σα κφλα πεξηζηαηηθά πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί είλαη νη θάξζεο κε ηα χπνπηα γηα άλζξαθα αληηθείκελα (επηζηνιέο ή άιια δέκαηα) πνπ ζπλέβεζαλ ζηε ρψξα καο φπσο θαη ζε άιιεο ρψξεο κε ηδηαίηεξε έμαξζε ηελ πεξίνδν Οθησβξίνπ Γεθεκβξίνπ 2001 κεηά ηηο ηξνκνθξαηηθέο επηζέζεηο ηεο 11εο επηεκβξίνπ 2001 ζηηο ΖΠΑ. (Πεγή: Ζ δηαρείξηζε ησλ ζπλεπεηψλ ΥΒΡΠ πκβάλησλ πεξηιακβάλεη εμεηδηθεπκέλεο δξάζεηο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο φπσο ρξήζε εηδηθνχ πξνζηαηεπηηθνχ εμνπιηζκνχ ηνπ πξνζσπηθνχ επέκβαζεο, απνιχκαλζε ζπκάησλ θαη ηαηξηθή παξαθνινχζεζε, ρξήζε εηδηθψλ ζπζθεπψλ αλίρλεπζεο ΥΒΡ παξαγφλησλ, δεηγκαηνιεςίεο, θαη εξγαζηεξηαθέο αλαιχζεηο, εμεηδηθεπκέλεο δξάζεηο απνθαηάζηαζεο πεξηβάιινληνο. Ζ πξνζηαζία απφ ηηο ΥΠΟ ΚΑΗ ΒΠΟ δηαθξίλεηαη ζε αηνκηθή θαη νκαδηθή. Οη ηέζζεξηο βαζηθνί παξάγνληεο ζρεηηθνί κε ηελ πξνζηαζία θαηά ησλ Υ.Π.Ο είλαη: Φπζηθή Πξνζηαζία (Πξνζηαζία ψκαηνο, πξνζηαζία αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο, πξνζηαζία κεγάινπ αξηζκνχ αηφκσλ) Ηαηξηθή Πξνζηαζία θαη Θεξαπεία Αλίρλεπζε (πλαγεξκφο, παξαθνινχζεζε, επηβεβαίσζε, αλάγλσζε θαη απνκάθξπλζε) Απνιχκαλζε (Αηνκηθή απνιχκαλζε θαη απνιχκαλζε κέζσλ θαη πιηθψλ) 1.6 Λοιπζσ καταςτροφζσ Άιιεο πεξηπηψζεηο θαηαζηξνθψλ πνπ απαηηνχλ ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ κεραληζκνχ ηεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο είλαη ηα κεγάια αεξνπνξηθά, ζαιάζζηα, ζηδεξνδξνκηθά θαη νδηθά αηπρήκαηα. Σέηνηνπ είδνπο αηπρήκαηα πξνθαινχλ κεγάιν αξηζκφ ζπκάησλ θαη κεγάιεο πιηθέο δεκηέο ηδηαίηεξα εάλ ζπκβνχλ ζε θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 38

39 Άιιε κνξθή θαηαζηξνθήο, ιηγφηεξν ζπρλή είλαη ε επηδξνκή βιαβεξψλ δψσλ φπσο πρ. είλαη νη αθξίδεο ή νη αξνπξαίνη. Σέινο, νη επηδεκίεο απνηεινχλ έλα αθφκε θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ κε πςειφ θνηλσληθννηθνλνκηθφ θφζηνο. Οη ηξνθηκνγελείο επηδεκίεο εκθαλίδνληαη ζπρλφηεξα, νθείινληαη ζε κεγάιν αξηζκφ παζνγφλσλ θαη παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθή ζλεζηκφηεηα. Ζ αληηκεηψπηζε ησλ επηδεκηθψλ εθξήμεσλ ινηκψδνπο αηηηνινγίαο κπνξεί λα γίλεη κε έιεγρν θαη πεξηνξηζκφ ησλ ππνδνρψλ ή κε πεξηνξηζκφ ηεο κεηαδφζεσο ησλ ινηκνγφλσλ παξαγφλησλ ή κε αχμεζε ηεο ζπιινγηθήο αλνζίαο ηνπ πιεζπζκνχ ελψ ε αληηκεηψπηζε ησλ επηδεκηθψλ εθξήμεσλ (άιιεο κε ινηκψδνπο αηηηνινγίαο) κε έιεγρν ησλ πεγψλ πξνειεχζεσο ή ησλ ηξφπσλ δηαζπνξάο αηηηνινγηθψλ παξαγφλησλ. (Σξηρφπνπινο, 1982) 1.7 Διάκριςθ Καταςτροφϊν ανάλογα με τθ διάρκεια Ζ θαηαζηξνθή δηαθξίλεηαη αλάινγα κε ηε δηάξθεηα ζε: Άκεζε, φηαλ μεζπά αηθληδηαζηηθά ρσξίο πξνεηδνπνίεζε θαη αθήλεη ειάρηζηα ρξνληθά πεξηζψξηα γηα ηελ δηαρείξηζή ηεο. Τπνβφζθνπζα φηαλ μεθηλά ρσξίο λα δηαθαίλεηαη έληνλα ν θίλδπλνο, ζπλερίδεηαη γηα αξθεηφ ρξνληθφ δηάζηεκα αιιά δελ είλαη βέβαην πφηε ζα επηδεηλσζεί ή αλ ζα εθιείςεη ν θίλδπλνο (Πεγή: χκθσλα κε έξεπλα ηνπ Institute for Crisis Management, ηελ πεξαζκέλε δεθαεηία, θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ην 1990 έσο ην 2000, ην πνζνζηφ ησλ άκεζσλ θαηαζηξνθψλ ήηαλ 23%, ελψ νη Τπνβφζθνπζεο θξίζεηο πνπ εθδειψζεθαλ έθηαζαλ ην 77%. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 39

40 1.8 Οι καταςτροφζσ ςτθν Ελλάδα Ζ Διιάδα έρεη πιεγεί αξθεηέο θνξέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο ηεο απφ θαηαζηξνθηθά θαηλφκελα ηδηαίηεξα απφ ζεηζκνχο. Ζ Διιάδα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε απφ άπνςε ζεηζκηθφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ έθηε ζε παγθφζκην επίπεδν. Οη ζεηζκνί απνηεινχλ ην 50% ησλ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ πνπ έπιεμαλ ηε ρψξα καο απφ ην 1928 έσο ζήκεξα. Ο Διιαδηθφο ρψξνο ιφγσ ηνπ φηη βξίζθεηαη απφ γεσηεθηνληθήο πιεπξάο ζε κία απφ ηηο πιένλ ελεξγέο δψλεο ηνπ πιαλήηε ζα βξεζεί αληηκέησπε πνιχ ζπρλά κε ζεηζκνχο. Οη δαζηθέο ππξθαγηέο απνηεινχλ κηα κνξθή θαηαζηξνθήο ζηε ρψξα καο κε κεγάιε ζπρλφηεηα. Πεξηζζφηεξν απφ ην 10% ηεο έθηαζεο ηεο ρψξαο καο θαιχπηεηαη ζήκεξα απφ άγνλεο θαη βξαρψδεηο εθηάζεηο, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη θαηά κεγάιν κέξνο ζηελ επαλάιεςε ηνπ θχθινπ ησλ ππξθαγηψλ. Οη πιεκκχξεο απνηεινχλ γηα ηε ρψξα καο ηε δεχηεξε πην ζπρλή θαηαζηξνθή κεηά ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο ζχκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Οη θαηαζηξνθηθέο πιεκκχξεο είλαη ζρεηηθά κηθξήο έθηαζεο αιιά παξνπζηάδνπλ ζηαζεξή ζπρλφηεηα. χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ Κέληξνπ Δπηρεηξήζεσλ ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο νη πιεκκχξεο απνηέιεζαλ ηελ πην ζπρλή αηηία γηα ηελ θήξπμε ησλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο καο ζε θαηάζηαζε έθηαθηεο αλάγθεο ιφγσ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ κεηά απφ απφθαζε ηνπ Γεληθνχ Γξακκαηέα Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 40

41 ζειζμοί πλημμύπερ αηύσημα μεηαθοπάρ δαζικέρ πςπκαγιέρ ακπαίερ θεπμοκπαζίερ καηαιγίδερ βιομησανικό αηύσημα άλλο αηύσημα ξηπαζία ηθαίζηειο πλνιηθά νη θαηαζηξνθέο ζηε ρψξα καο : ρήκα 8. (Πεγή: Λέθθαο, 2006) Συμβάνηα ζηην Ελλάδα ηην περίοδο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 41

42 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ:: ΚΗΝΓΤΝΟ ΣΡΧΣΟΣΖΣΑ 2.1 Ειςαγωγι Οη δηαρεηξηζηέο κηαο θξίζεο πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ απνηειεζκαηηθνί ζα πξέπεη λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο πεγέο κηαο θξίζηκεο θαηάζηαζεο, λα ππνινγίζνπλ ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο. Κίλδπλνο ζχκθσλα κε ην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Ξελνθξάηεο «λνείηαη ε πηζαλφηεηα εθδήισζεο ελφο θπζηθνχ θαηλνκέλνπ ή ηερλνινγηθνχ ζπκβάληνο ή θαη ινηπψλ θαηαζηξνθψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έληαζε ησλ θαηαζηξνθψλ πνπ κπνξεί λα πξνθιεζνχλ ζηνπο πνιίηεο, ζηα αγαζά, ζηηο παξαγσγηθέο πεγέο θαη ζηηο ππνδνκέο κηαο πεξηνρήο.» Με ηνλ φξν θίλδπλν ινηπφλ απνδίδνπκε ηελ πηζαλφηεηα εθδήισζεο ελφο θαηλνκέλνπ κε θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο γηα ηε δσή, ηελ πεξηνπζία θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ αλζξψπνπ, θαη φρη ην ίδην ην θαηλφκελν. Σέηνηα θαηλφκελα κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ πξνβιήκαηα ζε αλζξψπηλεο θνηλσλίεο θαη ππνδνκέο, θαζψο ε δπλακηθή ησλ θαηλνκέλσλ είλαη κεγαιχηεξε απφ απηή ηελ νπνία νη θνηλσλίεο θαη νη ππνδνκέο αληηκεησπίδνπλ ζπλήζσο. Αξθεηά ζπρλά νη πφξνη θαη ν ρξφλνο πνπ κπνξνχκε λα δηαζέζνπκε είλαη πεξηνξηζκέλνο έηζη ζα πξέπεη λα ηαμηλνκήζνπκε ηνπο θηλδχλνπο βάζεη πξνηεξαηφηεηαο. Οη αλαθεξφκελεο πξνηεξαηφηεηεο ζπλήζσο θαζνξίδνληαη αλ ππνινγίζνπκε ην κέγεζνο θαη ηε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ελφο αηπρήκαηνο, θηλδχλνπ ή απεηιήο. Απηή ε δηαδηθαζία νξίδεηαη σο ε εθηίκεζε ελφο θηλδχλνπ. ηφρνο ηεο εθηίκεζεο θηλδχλνπ είλαη λα αλαγλσξηζηεί ε πηζαλφηεηα εθδήισζεο ελφο θαηλνκέλνπ ή γεγνλφηνο, ζε κειινληηθφ ρξφλν, ε έληαζή ηνπ θαη ε πεξηνρή πνπ ζα επεξεάζεη. ην πιαίζην δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο ν φξνο θίλδπλνο ηείλεη λα γίλεη κηα ηερληθή εθηίκεζε ελφο πηζαλφηαηα απνηπρεκέλνπ ή αξλεηηθνχ απνηειέζκαηνο ην νπνίν ζπλήζσο ζπλάγεηαη απφ ηηο ζηαηηζηηθέο αλαζθνπήζεηο παιηψλ δεδνκέλσλ ή απφ «αληηθεηκεληθέο» εθηηκήζεηο απφ εηδηθνχο επηζηήκνλεο ζρεηηθά κε ηελ πηζαλφηεηα εθδήισζεο ελφο θαηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 42

43 Σα πξνβιήκαηα απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη φηη : Σα ηζηνξηθά δεδνκέλα είλαη ζπρλά αηειή θαη εκπεξηέρνπλ πνιιέο αλαθξίβεηεο. Σα πξνζφληα θαη ε επηινγή ησλ εηδηθψλ κπνξεί λα κελ είλαη ηα θαηάιιεια. Ζ αληηθεηκεληθφηεηα ησλ εηδηθψλ είλαη ακθηζβεηήζηκε. 2.2 Εκτίμθςθ του κινδφνου Ζ εθηίκεζε ηνπ θηλδχλνπ είλαη κηα δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία πνζνηηθνπνηνχληαη νη πηζαλφηεηεο ελφο θαηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο. Ζ ρακειή πηζαλφηεηα δελ ζπλεπάγεηαη ρακειφ θίλδπλν. Γηα παξάδεηγκα κπνξεί νη πηζαλφηεηεο γηα κηα ελδερφκελε ππξεληθή έθξεμε ζε εξγνζηάζην λα είλαη πνιχ κηθξέο αιιά εάλ απηφ ζπκβεί νη ζπλέπεηεο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ λα είλαη νιέζξηεο. Ο ππνινγηζκφο ηνπ θηλδχλνπ έρεη σο ζηφρν λα απνθχγεη ηελ ππνηίκεζε ηνπ θηλδχλνπ. Ο ππνινγηζκφο ηνπ θηλδχλνπ ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί θαη κέζσ πξνγξακκάησλ γηα ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ λα εληνπίζνπλ ηηο πεγέο ησλ θξίζηκσλ θαηαζηάζεσλ, λα ππνινγίζνπλ ηνλ αληίθηππν απηψλ ησλ πεγψλ, λα ζπληειέζνπλ ζηε δεκηνπξγία ζρεδίσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ θαη γηα ηελ κεηέπεηηα θάζε ηεο αλάθακςεο Παξφια απηά ηα ζχγρξνλα πξνγξάκκαηα δελ δίλνπλ κεγάιε έκθαζε ζηελ αλζξψπηλε δηαρείξηζε, ηηο δηαδηθαζίεο επηθνηλσλίαο, ηελ δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο. Δπίζεο δελ είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίδνπλ ηηο ηξσηφηεηεο θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά κηαο θαηάζηαζεο. Ζ εθηίκεζε πνιιαπιψλ θηλδχλσλ είλαη δχζθνιν λα επηηεπρζεί, ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ θαη ησλ αζηάζκεησλ παξαγφλησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ εθηίκεζε ηνπ θάζε θηλδχλνπ. Ζ ρξήζε ησλ γεσγξαθηθψλ ζπζηεκάησλ πξνζδηνξηζκνχ κπνξεί λα θαλεί ρξήζηκε ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο πηζαλφηεηαο εθδήισζεο ελφο πνιιαπινχ θηλδχλνπ απφ θαχζσλα θαη αλεκνζχειια, αθνχ είλαη εχθνιν λα αμηνινγεζεί ε δηαθχκαλζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ. Όηαλ ηα δχν απηά θαηλφκελα ζπλππάξμνπλ ζε έλα ζελάξην εθηίκεζεο θηλδχλσλ γηα κηα πεξηνρή, δελ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ κεκνλσκέλα θαη νη εθηηκήζεηο ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο δηαθνξεηηθνχο παξάγνληεο, πνπ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αληηπξνζσπεχνπλ ηηο επηθηλδπλφηεηεο πνπ πξνθχπηνπλ, κεκνλσκέλα ή ζε ζπλδπαζκφ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 43

44 Τπάξρνπλ, επίζεο ηξεηο κέζνδνη, ε εκπεηξηθή-πνηνηηθή, ε εκη-εκπεηξηθή θαη ε ππνινγηζηηθή κέζνδνο εθηίκεζεο θηλδχλνπ. Ζ εκπεηξηθή κέζνδνο ζηεξίδεηαη απνθιεηζηηθά ζε πνηνηηθά θξηηήξηα. Σν απνηέιεζκα ζα ζηεξηρζεί ζηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη ρξήζε πιεξνθνξηψλ θαη άιισλ γεληθά εθηηκήζεσλ. ε απηή ηελ κέζνδν ππάξρνπλ ηέζζεξα εξσηήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα απαληεζνχλ: Πνην είλαη ην ελδερφκελν ηνπ θηλδχλνπ; Τπάξρεη θίλδπλνο γηα πηζαλή θαηαζηξνθή ή απψιεηα ηεο αμίαο/ζηφρνπ; Πνηα είλαη ε αμία πνπ έρεη ν ζηφρνο γηα ηνλ αληίπαιν; Τπάξρεη δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηεο ηξσηφηεηαο (εππάζεηαο) ηνπ ζηφρνπ απφ ηνλ αληίπαιν ή ηελ απεηιή; Σν αξλεηηθφ απηήο ηεο κεζφδνπ είλαη φηη εκπεξηέρεη κεγάιν αξηζκφ ζθάικαηνο ιφγσ ηεο ππνθεηκεληθήο θξίζεο ηνπ αλαιπηή ε νπνία εηζέξρεηαη ζε φια ηα ζηάδηα ηεο. Ζ επφκελε κέζνδνο είλαη ε εκη-εκπεηξηθή. Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο πεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηάδηα: Αλαγλψξηζε ησλ απεηιψλ κε βάζε ηηο ππάξρνπζεο πιεξνθνξίεο. Δθηίκεζε ηνπ θηλδχλνπ κέζσ πηλάθσλ δχν παξακέηξσλ: ησλ ζπλεπεηψλ θαη ηεο πηζαλφηεηαο ηεο απεηιήο. Μειέηε ηξσηφηεηαο κε εκπεηξηθνχο ηξφπνπο. Οη αδπλακίεο εηζάγνληαη σο δεδνκέλα ζηελ εθηίκεζε ησλ ζπλεπεηψλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο πεξηιακβάλεη δπν εμηζψζεηο: 1) <ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ ΑΠΔΗΛΖ vs ΔΠΗΠΣΧΔΗ>. Απηή ε κέζνδνο εθαξκφδεηαη θπξίσο ζε θπζηθέο θαη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο φπνπ εθηφο απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία δελ ππάξρνπλ άιια θξηηήξηα γηα ηελ απνδνρή ή κε κηαο πιεξνθνξίαο σο απεηιήο. 2) Ζ δεχηεξε εμίζσζε νδεγεί ζε εθηίκεζε ηεο απεηιήο κε ηε ρξήζε πηλάθσλ θξηηεξίσλ ηα νπνία ζπλδένπλ ηνλ ηξφπν δξάζεο ηνπ αληηπάινπ κε ηελ ηξσηφηεηα, γίλεηαη έιεγρνο ν νπνίνο νδεγεί ζηελ πηζαλφηεηα, ελψ ε απεηιή αλ δηαπεξάζεη ηελ ηξσηφηεηα γίλεηαη θίλδπλνο. Ζ εμίζσζε αθνξά απεηιέο πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα, ηελ πξφζεζε θαη ην θίλεηξφ ηνπ αιιά θαη ηελ ηθαλφηεηά ηνπ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 44

45 λα δηαπεξάζεη ηελ ηξσηφηεηα. Ο ηξφπνο δξάζεο είλαη ην άζξνηζκα δπν παξαγφλησλ ηεο πξφζεζεο θαη ηεο ηθαλφηεηαο. Ζ Σξίηε κέζνδνο ε ππνινγηζηηθή πεξηιακβάλεη αμηνιφγεζε απεηιψλ θαη θηλδχλσλ κε ηε ρξήζε καζεκαηηθψλ κνληέισλ. Σα καζεκαηηθά κνληέια πεξηιακβάλνπλ ππνινγηζκνχο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ απεηιψλ, ηνπ βαζκνχ ηξσηφηεηαο θαζψο θαη πνιππαξακεηξηθέο αλαιχζεηο ηνπ θηλδχλνπ, πνιππαξακεηξηθνχο ππνινγηζκνχο ηνπ θηλδχλνπ. Ζ εμίζσζε πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ε εμήο: Fi απεηιή (ΤΝΔΠΔΗΔ x ΣΡΧΣΟΣΖΣΑ) = ΚΗΝΓΤΝΟ Με βάζε ηελ παξαπάλσ εμίζσζε ν θίλδπλνο νξίδεηαη σο ην απνηέιεζκα ηνπ βαζκνχ απεηιήο εηο ηελ δχλακε ηνπ γηλνκέλνπ ησλ ζπλεπεηψλ επί ηελ ηξσηφηεηα. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ θηλδχλνπ σο βάζε Λήςεο Απνθάζεσλ πεξηιακβάλεη ηα εμήο ζηάδηα: ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ ΚΗΝΓΤΝΟΤ ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΣΟΥΟΤ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ ΑΠΔΗΛΖ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΣΡΧΣΟΣΖΣΑ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ ΣΡΧΣΟΣΖΣΑ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΤΝΔΠΔΗΧΝ & ΑΠΧΛΔΗΧΝ ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΒΑΘΜΟΤ ΚΗΝΓΤΝΟΤ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ (ΗΔΡΑΡΥΖΖ) ΚΗΝΓΤΝΧΝ ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΧΝ ΜΔΣΡΧΝ ΠΡΟΣΑΗΑ ΛΖΦΖ ΜΔΣΡΧΝ Αξρηθά πξέπεη λα πξνζδηνξηζζεί ν ζηφρνο πνπ ζα κειεηεζεί. ηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα αλαγλσξηζηεί ε απεηιή θαη λα γίλεη ε εθηίκεζε ηεο απεηιήο δειαδή ε δηαδηθαζία ε νπνία απνθαιχπηεη ηελ πηζαλφηεηα κηα απεηιή λα δηαπεξάζεη κηα ηξσηφηεηα. Ζ αμηνιφγεζε ζα ζπλδπάζεη ηελ πηζαλφηεηα εθδήισζεο κε ηελ πηζαλφηεηα ηξσηφηεηαο θαη ηηο ζπλέπεηεο. Ζ αλαγλψξηζε ησλ απεηιψλ είλαη κηα εκη-εκπεηξηθή δηαδηθαζία ε νπνία ζηεξίδεηαη ζηελ θεθηεκέλε γλψζε θαη εκπεηξία θαζψο θαη ζηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. ηε ζπλέρεηα ζα γίλεη αμηνιφγεζε ησλ απεηιψλ θαη ηεξάξρεζε ηεο απεηιήο ζε κεγάιε, κέζε θαη ρακειή απεηιή. Σν επφκελν βήκα ζα είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ ηξσηνηήησλ κε ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία, ν πξνζδηνξηζκφο ησλ ππαξρφλησλ κέηξσλ θαη ην επίπεδν ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζηε κείσζε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 45

46 ηεο ηξσηφηεηαο. Οη ηξσηφηεηεο ζα πξέπεη λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ αλάινγα κε ην είδνο ηνπο ζε ηξσηφηεηεο πνπ αθνξνχλ πρ ηηο εγθαηαζηάζεηο, ηνλ εμνπιηζκφ, ηνπο αλζξψπνπο, ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηνπο θνξείο. ηε ζπλέρεηα ζα πξαγκαηνπνηεζεί ν ππνινγηζκφο ηνπ βαζκνχ θηλδχλνπ κε βάζε ηελ παξαθάησ εμίζσζε: ΚΗΝΓΤΝΟ=ΔΠΗΠΣΧΔΗ x ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ. Γειαδή ππνινγίδεηαη ν βαζκφο επηπηψζεσλ ζην ζηφρν, ε πηζαλφηεηα απεηιήο θαη ε πηζαλφηεηα φηη κηα ηξσηφηεηα κπνξεί λα γίλεη εθκεηαιιεχζηκε. Σν επφκελν ζηάδην πεξηιακβάλεη ηε ιήςε κέηξσλ αθνχ πξνεγνπκέλσο πξαγκαηνπνηεζνχλ νη αλαιχζεηο θφζηνπο-νθέινπο θαη δνζνχλ νη αλάινγεο πξνηεξαηφηεηεο. Σν ηειεπηαίν βήκα είλαη ε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ πνπ ελδερνκέλσο αθνξά ζηε ιήςε πξνιεπηηθψλ κέηξσλ, ζηνλ έιεγρν ησλ επηρεηξεζηαθψλ κέηξσλ, ζηνλ επηρεηξεζηαθφ ζρεδηαζκφ (αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη εμνπιηζκφ) θαη ηέινο ζηελ θηλεηνπνίεζε. ρήκα 9. ΜΟΝΣΔΛΟ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΡΗΔΧΝ ΜΔ ΒΑΖ ΛΖΦΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ΣΖΝ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΚΗΝΓΤΝΟΤ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΚΡΙΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΚΙΝΔΤΝΟΤ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΤΝΕΠΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΗ ΕΠΙΒΟΛΗ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΣΙΜΕΣΡΩΝ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΗ -ΚΙΝΗΣΟΠΟΙΗΗ ΔΤΝΑΜΕΩΝ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΙΑΚΩΝ ΜΕΣΡΩΝ ΕΚΣΙΜΗΗ ΚΙΝΔΤΝΟΤ ηφρνο ηεο εθηίκεζεο ηνπ θηλδχλνπ είλαη λα αλαγλσξηζηεί ε πηζαλφηεηα εκθάληζεο ελφο θαηαζηξνθηθνχ θαηλνκέλνπ ζε κειινληηθφ ρξφλν θαζψο θαη πνηεο είλαη νη δπλαηφηεηεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 46

47 αληίδξαζεο απφ ηνπο θνξείο. Γηαγξακκαηηθά ε εθηίκεζε θηλδχλνπ ζα κπνξνχζε λα απνηππσζεί σο εμήο: ρήκα 10. (Πεγή: Φαιάξαο, 2009) Αξρηθά φπσο θαίλεηαη απφ ην παξαπάλσ ζρεδηάγξακκα ζα επηρεηξήζνπκε λα θαηαλνήζνπκε ηε δηάξζξσζε ηεο πεξηνρήο θαζψο θαη πνηα ζεκεία ζα επεξεαζηνχλ πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν απφ ηελ θαηαζηξνθή. Δπηπιένλ ζα πξνζπαζήζνπκε λα ππνινγίζνπκε πνηνη επηπιένλ θίλδπλνη κπνξνχλ λα εκθαληζηνχλ, φπσο πρ ζε πεξίπησζε ζεηζκνχ κπνξεί λα ζπκβεί ηερλνινγηθφ αηχρεκα, θαηνιίζζεζε, πιεκκχξα ή ππξθαγηά. Με ηε δηαδηθαζία αλάιπζεο θηλδχλνπ δειαδή αλάιπζεο ηεο ζπρλφηεηαο ηνπ θαηλνκέλνπ θαη αλάιπζεο ησλ ζπλεπεηψλ πνπ ζα επηθέξεη επηηπγράλεηαη ε αλάιπζε ηξσηφηεηαο ηεο πεξηνρήο θαη ειέγρνληαη ηα κνληέια αληηκεηψπηζεο θηλδχλνπ πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ. Ζ αλάιπζε απφ ηνπο εκπιεθφκελνπο παξνπζηάδεη ηνπο θνξείο πνπ ζα εκπιαθνχλ ζηε δηαδηθαζία δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ θαη ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε αθξίβεηα έηζη ψζηε λα κελ παξνπζηάδνληαη πξνβιήκαηα αιιειεπηθάιπςεο αξκνδηνηήησλ θαη εκπινθήο θνξέσλ πνπ νπζηαζηηθά δελ πξνζθέξνπλ ζηελ φιε δηαδηθαζία. ηε ζπλέρεηα ε αλάιπζε ζρέζεο σθειεηψλ/θηλδχλσλ ζπκβάιιεη ζηελ εθηίκεζε ηεο δηαθηλδχλεπζεο, αλ είλαη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 47

48 πςειή ή ρακειή. Ζ πςειή δηαθηλδχλεπζε δελ ζεκαίλεη απηαπφδεηθηα πςειή πηζαλφηεηα θαη ην αληίζηξνθν, ε ρακειή δηαθηλδχλεπζε δελ ζεκαίλεη ρακειή πηζαλφηεηα εθδήισζεο ηνπ θαηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο. Ο έιεγρνο ηνπ θηλδχλνπ πεξηιακβάλεη κέηξα φπνπ αμηνινγνχληαη νη δαπάλεο θαη ηα νθέιε γηα ηελ θάζε επηινγή θαη επηιέγεηαη ε πεξηζζφηεξν απνδνηηθή. ε θάζε πεξίπησζε ε δηαδηθαζία εθηίκεζεο ηνπ θηλδχλνπ πεξηιακβάλεη αξθεηέο αβεβαηφηεηεο θαη ππνθεηκεληθά ζηνηρεία θαη είλαη κηα αξθεηά πνιπζχλζεηε δηαδηθαζία. 2.3 Ανάλυςθ Κινδφνου Ζ αλάιπζε θηλδχλνπ είλαη ε ζπλδπαζκέλε δηαδηθαζία ηεο δηάγλσζεο ηνπ θηλδχλνπ θαη αμηνιφγεζήο ηνπ. Πεξηιακβάλεη ηξία ζηάδηα: Υαξηνγξάθεζε ηνπ θηλδχλνπ. Ζ ραξηνγξάθεζε απνθαιχπηεη πεξηνρέο πνπ είλαη ηδηαίηεξα επάισηεο ζε θηλδχλνπο φπσο ζεηζκνί, θαηνιηζζήζεηο, πιεκκχξεο θιπ. Αλάιπζε Σξσηφηεηαο. Πεξηιακβάλεη ηνπο θνηλσληθνχο, νηθνλνκηθνχο, θπζηθνχο θαη πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο θαζψο θαη ηα κνλαδηθά ηνπνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ επηδξνχλ ζηελ θξίζε. Αμηνιφγεζε Πφξσλ. Όηαλ νη δπλεηηθέο απψιεηεο ζα έρνπλ εθηηκεζεί, απαηηείηαη κηα πεξαηηέξσ αμηνιφγεζε ησλ πφξσλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ πνπ ππάξρνπλ γηα λα βειηησζεί ε δηαρείξηζε ηεο θαηαζηξνθήο. Ζ αλάιπζε ηνπ θηλδχλνπ ζα πεξηιακβάλεη επίζεο πξνζδηνξηζκφ ησλ θηλδχλσλ, ησλ ελδερφκελσλ αηπρεκάησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα εκπνδίζνπλ ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηαζηξνθηθνχ γεγνλφηνο. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ θηλδχλσλ πεξηιακβάλεη ηε δεκηνπξγία θαηαιφγσλ κε πηζαλνχο θηλδχλνπο θαη ηηο πεγέο ησλ θηλδχλσλ απηψλ. Οκαδνπνηνχληαη νη θίλδπλνη αλάινγα κε ηηο αηηίεο πνπ ηνπο πξνθαινχλ ή ηηο ζπλέπεηεο πνπ επηθέξνπλ. Γηα παξάδεηγκα, κηα νκάδα κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ νη θίλδπλνη πνπ νθείινληαη ζε αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα φπσο είλαη νη πιεκκχξεο, νη αλεκνζχειιεο θ.ιπ. Μηα άιιε νκάδα κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ νη ζεηζκνί, ν πφιεκνο, νη θαηνιηζζήζεηο θαζψο έρνπλ παξφκνηα απνηειέζκαηα (θαηαζηξνθέο θηηζκάησλ θαη γεληθφηεξν απνζπληνληζκφ). Οη βαζηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ηνλ εληνπηζκφ ηνπ θηλδχλνπ είλαη νη εμήο: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 48

49 Καηαηγηζκφο Ηδεψλ. Μηα νκάδα αηφκσλ νλνκάδεη πεγέο θηλδχλσλ δεκηνπξγψληαο έηζη έλαλ θαηάινγν πεγψλ θηλδχλνπ. ηαηηζηηθή Αλαζθφπεζε. Ζ ζηαηηζηηθή αλαζθφπεζε κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηα ηζηνξηθά αξρεία γεγνλφησλ πνπ πξνθάιεζαλ θηλδχλνπο αιιά θαη απφ ζηαηηζηηθέο έξεπλεο ζρεηηθά κε θαηαζηξνθηθά ζπκβάληα. Ζ αλάιπζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Σα ειεθηξνληθά πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα παξέρνπλ εξσηεκαηνιφγηα πνπ επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία πεξηιήςεσλ γηα πηζαλνχο θηλδχλνπο. Ζ πεξηήγεζε. Ζ εμεξεχλεζε ηνπ ρψξνπ θαη ηνπ επξχηεξνπ πεξηβάιινληνο επηηξέπνπλ ηελ εμαγσγή ζηνηρείσλ γηα ηηο αηηίεο απεηιψλ θαη θηλδχλσλ. 2.4 Διαχείριςθ Κινδφνου Ζ δηαρείξηζε επηθηλδπλφηεηαο (risk management) είλαη ε δηαδηθαζία πνζνηηθήο θαη πνηνηηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ θηλδχλνπ θαη ζπζηεκαηηθήο εχξεζεο ησλ δξάζεσλ θαη ηερλνινγηψλ πνπ ζε ζπλδπαζκφ ειαρηζηνπνηνχλ ηηο επηπηψζεηο ησλ θηλδχλσλ απηψλ. Καζψο ππνινγίδνπκε έλαλ θίλδπλν, θαζνξίδνπκε ηαπηφρξνλα έλαλ εθαξκφζηκν ηξφπν ρεηξηζκνχ ηνπ, κε βάζε ηνπο πφξνπο θαη ην ρξφλν πνπ δηαζέηνπκε. Ζ δηαρείξηζε θαη ν έιεγρνο ησλ θηλδχλσλ είλαη γλσζηά σο αληίδξαζε απέλαληη ζηνλ θίλδπλν. Ζ αληίδξαζε πεξηιακβάλεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δηαζέζηκσλ επηινγψλ ζρεηηθά κε ηε δηαρείξηζε ηνπ θηλδχλνπ. πλήζσο εμεηάδνληαη ηέζζεξηο επηινγέο; Ζ εμάιεηςε ή ν πεξηνξηζκφο ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζεκαίλεη ηελ απνκάθξπλζε ηνπ θηλδχλνπ. Ζ κεηαηξνπή ή κεηαθνξά ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζεκαίλεη ηελ απνκάθξπλζε ηεο πεγήο ηνπ θηλδχλνπ απφ ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Ζ θαηαπνιέκεζε θαη ε εμαζθάιηζε απέλαληη ζην ελδερφκελν δηεμαγσγήο ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζπλεπάγεηαη θαιχηεξν πεξηβάιινλ κέζσ γηα παξάδεηγκα ηεο θαηαζθεπήο ηζρπξφηεξσλ θαη αζθαιέζηεξσλ θηηξίσλ θαη θαηαζθεπαζηηθψλ πιηθψλ. Ζ αλάπηπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεσλ θαη ηεο αλάθακςεο. Οη ακπληηθέο ζηξαηεγηθέο είλαη ζπλήζσο πεξηνξηζηηθέο ζηξαηεγηθέο νη νπνίεο ζηακαηνχλ ή πεξηνξίδνπλ ηα απνηειέζκαηα κηαο θξίζεο. Ο πεξηνξηζκφο απηφο κπνξεί λα ζεκαίλεη θαη πεξηβαιινληνινγηθή κεηαηξνπή. Γηα παξάδεηγκα πεξηνρέο πνπ είλαη επηξξεπείο ζε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 49

50 θπθιψλεο θαη παιηξξντθά θχκαηα κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ ζε δεληξφθπηεο πεξηνρέο ψζηε λα επηβξαδχλνπλ ηελ έληαζε απηψλ ησλ γεγνλφησλ. ηε ζπλέρεηα, ζην πιαίζην δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ, ν δηαρεηξηζηήο ηεο θξίζεο ζα πξέπεη λα εθαξκφζεη θάπνηα απφ ηηο αθφινπζεο ζηξαηεγηθέο απνδνρήο ηνπ θηλδχλνπ (Heath, 1998): Απνκάθξπλζε ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζεκαίλεη αλάπηπμε ηξφπσλ κέζσ ησλ νπνίσλ κπνξεί λα απνθεπρζεί ν θίλδπλνο κέζσ δηαδηθαζηψλ εμάιεηςεο θαη απνκφλσζεο. Δμηζνξξφπεζε ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζεκαίλεη αληηζηάζκηζε ησλ ζεηηθψλ ζηνηρείσλ ζπλχπαξμεο κε ηνλ θίλδπλν, κε ην θφζηνο ηνπ θηλδχλνπ. Απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ θφζηνπο πνπ ζεκαίλεη ηελ δεκηνπξγία θιίκαθαο απνδερφκελνπ ηνπ θφζηνπο απφ ηνλ νξγαληζκφ ή ηελ θνηλφηεηα, ην νπνίν ζα θαζνξίδεη ηα έμνδα δηαρείξηζεο ηνπ ξίζθνπ Αλάιπζε θφζηνπο σθειεηψλ ε νπνία πεξηιακβάλεη έλαλ νηθνλνκηθφ ππνινγηζκφ ηνπ θφζηνπο νθέινπο έηζη ψζηε λα θαζνξηζηεί πνην κέξνο ηνπ θηλδχλνπ είλαη απνδεθηφ. ρήκα 16. ρεκαηηθά, ε ζπλνιηθή δηαδηθαζία : Προςδιοριςμόσ του κινδφνου ` Εκτίμηςη κινδφνου του Διαχείριςη κινδφνου του Παρακολοφθηςη και εξζταςη όλων των ςταδίων Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε θνηλνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ, αθνχ θακία πξνζέγγηζε ηεο δηαρείξηζεο θηλδχλνπ δελ είλαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή αλ ηα ζπκπεξάζκαηα δε θνηλνπνηεζνχλ εγθαίξσο. Ζ θνηλνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ κπνξεί λα ρσξηζηεί ζηελ α) εζσηεξηθή - εληφο ηνπ Οξγαληζκνχ θαη β)εμσηεξηθή -ζε απηνχο πνπ δελ αλήθνπλ ζηνλ νξγαληζκφ. Ζ ρξήζε ηεο δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ σο ζεκείνπ εθθίλεζεο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο θξίζεο νδεγεί επίζεο ζε κηα δηαθνξεηηθή έκθαζε ηνπ θαηακεξηζκνχ ησλ πφξσλ θαη ηεο δηαρείξηζεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 50

51 ησλ θαζεθφλησλ. Ζ παξαδνζηαθή δηαρείξηζε ηεο θξίζεο παίξλεη ηε κνξθή εξεζίζκαηνοαληίδξαζεο ζε κηα θαηάζηαζε ελψ ε έκθαζε ζηε δηαρείξηζε ηνπ θηλδχλνπ κεηαθέξεηαη πξνο ηνλ πεξηνξηζκφ θαη ηελ ειάηησζε ηνπ θηλδχλνπ σο έλα πξσηαξρηθφ θαζήθνλ αληί σο κηα δεπηεξεχνπζα θάζε εθκάζεζεο κεηά ηελ θξίζε. Ζ έκθαζε ζηε δηαρείξηζε ηνπ θηλδχλνπ (εμάιεηςε, πεξηνξηζκφο, δηαρείξηζε ηεο έλαξμεο, δηαρείξηζε ησλ επηπηψζεσλ) ζεκαίλεη φηη ε θχξηα έκθαζε είλαη ηζφηηκα κνηξαζκέλε αλάκεζα ζηελ εμάιεηςε ηεο θξίζεο, ηνλ πεξηνξηζκφ θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ γεγνλφηνο (δηαρείξηζε ηεο έλαξμεο θαη ησλ επηπηψζεσλ ζηε δηαρείξηζε ηεο αλάθακςεο). Μηα ηέηνηα πξνζέγγηζε επηηξέπεη ηελ εμνηθνλφκεζε πφξσλ αθνχ πεξηνξίδεηαη ην θφζηνο ησλ επηπηψζεσλ θαη έηζη έρνπκε ηε δπλαηφηεηα λα δηαρεηξηζηνχκε πην απνδνηηθά ηα θνλδχιηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θηλδχλνπ θαη ηε θάζε αλάθακςεο. 2.5 Σρωτότθτα Ζ ηξσηόηεηα (vulnerability) πεξηγξάθεη ην πφζν επάισην είλαη έλα ζχζηεκα ηνπ θπζηθνχ ή αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο ζε έλαλ θίλδπλν, είλαη ε ηάζε ή πξνδηάζεζε γηα απψιεηεο (απφ 0 σο 100%) ιφγσ πηζαλνχ βιαβεξνχ θαηλνκέλνπ. Ζ ηξσηφηεηα εμαξηάηαη απφ ηελ έληαζε ηνπ θηλδχλνπ θαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζπζηήκαηνο (π.ρ., πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα, παξνπζία ή κε επαίζζεησλ εγθαηαζηάζεσλ θιπ.). Ζ ηξσηφηεηα βξίζθεηαη ζε άκεζε ζπλάξηεζε κε ηελ εππάζεηα κηαο θαηαζθεπήο ή κηαο νξγάλσζεο. Γηα παξάδεηγκα, ε ελδερφκελε θαηαζηξνθή πνπ ζα ππνζηεί ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ζηελ νπνία ζα ζπκβεί ηζρπξφο ζεηζκφο εμαξηάηαη ηφζν απφ ηνπο θπζηθνχο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ην ζεηζκφ, π.ρ. κέγεζνο, επίθεληξν, εζηηαθφ βάζνο, ηξφπνο αθηηλνβφιεζεο ηεο ζεηζκηθήο ελέξγεηαο ζην ρψξν θιπ., φζν θαη απφ παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ην πφζν ηξσηή ζηε ζεηζκηθή δξάζε είλαη ε απεηινχκελε πεξηνρή. Σν ζχλνιν απηψλ ησλ ηειεπηαίσλ παξαγφλησλ πεξηγξάθεηαη κε ηνλ φξν ζεηζκηθή ηξσηφηεηα. Έηζη, ε πνηφηεηα ησλ θαηαζθεπψλ, ε πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα, ε χπαξμε ή κε πξνιεπηηθψλ κέηξσλ, θαη ην νηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο πεξηνρήο είλαη παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ ηξσηφηεηά ηεο. Ζ δηαρείξηζε επηθηλδπλφηεηαο (risk management) είλαη ε δηαδηθαζία πνζνηηθήο θαη πνηνηηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ θηλδχλνπ. Ζ Δπικινδσνόηηηα (Κ) (risk) είλαη ε πηζαλφηεηα ησλ επηβιαβψλ επηπηψζεσλ ή αλακελφκελσλ απσιεηψλ πνπ απνξξέεη απφ έλα ζπγθεθξηκέλν θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ θαη δίδεηαη απφ ηε ζρέζε: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 51

52 Δπηθηλδπλόηεηα = Κίλδπλνη Σξσηόηεηα (δεδνκέλνπ όηη έρεη ζπκβεί ην γεγνλόο) Κ = Π * (Σ ζ) Ζ αλάιπζε ηεο ηξσηφηεηαο, είλαη ε αλάιπζε ηεο πηζαλφηεηαο λα ππάξρεη κνλαδηαία επίπησζε ηεο θαηαζηξνθήο ζε 4 ζπζηήκαηα: ην αλζξψπηλν, ην πεξηβάιινλ, ηηο ππνδνκέο θαη ηελ νηθνλνκία, δεδνκέλνπ φηη ε πηζαλφηεηα ηνπ θηλδχλνπ γίλεηαη βεβαηφηεηα. Ζ ηξσηφηεηα είλαη ζπλάξηεζε ηνπ πφζν εθηεζεηκέλα είλαη ηα αληίζηνηρα 4 νκαδνπνηεκέλα ζπζηήκαηα θαη πνηέο είλαη νη δπλαηφηεηεο ηεο πξνζηαζία ζε φια ηα επίπεδα. Καηά ηελ αλάιπζε ηεο ηξσηφηεηαο είλαη απαξαίηεην λα ιεθζνχλ ππφςε θαη ηα ππάξρoληα αληίκεηξα θαη κέηξα πξφιεςεο (π.ρ. ζπζηήκαηα έγθαηξεο πξνεηδνπνίεζεο) πνπ εθαξκφδνληαη ζηε πεξηνρή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ, δηφηη κεηψλνπλ ηελ ηξσηφηεηα ηεο πεξηνρήο θαη θαη επέθηαζε ηελ επηθηλδπλφηεηά ηεο. Χο παξάκεηξνη ηξσηφηεηαο κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ, ε δπλαηφηεηα απνθαηάζηαζεο κεηά απφ ηελ θαηαζηξνθή, ε απφζηαζε απφ ηα αζηηθά θέληξα, ηηο βηνκεραληθέο πεξηνρέο, ην νδηθφ δίθηπν θαη ηνπο Ππξνζβεζηηθνχο θξνπλνχο, ε εθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ, νη ρψξνη απνζήθεπζεο εχθιεθησλ πιηθψλ, ν πεξηβάιινληαο ρψξνο (π.ρ. δαζηθέο εθηάζεηο, ρψξνη απνβιήησλ). Ζ ηξσηφηεηα κπνξεί λα κεησζεί κε ηελ θαηάιιειε ρξήζε φισλ ησλ δπλάκεσλ θαη ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Ο έιεγρνο θαη ε ιήςε κέηξσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ κεζφδσλ ππνινγηζκνχ ηνπ θηλδχλνπ θαη δηαρείξηζεο θξίζεσλ κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηελ ηξσηφηεηα θαη ηνπο ελδερφκελνπο θίλδπλνπο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 52

53 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ:: ΚΡΗΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΚΡΗΔΧΝ ΛΖΦΖ ΑΠΟΦΑΔΧΝ 3.1 Ειςαγωγι ηνλ 21 ν αηψλα νη θξίζεηο απνηεινχλ ζηνηρείν ηεο ζχγρξνλεο πξαγκαηηθφηεηαο. Οη λέεο ζπλζήθεο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηα λέα νηθνλνκηθά δεδνκέλα δεκηνπξγνχλ πνιηηηζκηθέο, πνιηηηθέο, νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αλαηαξάμεηο ζε φια ηα θξάηε ηνπ θφζκνπ κε απνηέιεζκα λα πξνθαινχληαη «κηθξέο» ή «κεγάιεο» θξίζεηο. Πνιιέο κεγαινππφιεηο βξίζθνληαη ζε ζεηζκηθέο δψλεο θαη πνιιέο θαηαζθεπέο ηνπο δελ αθνινπζνχλ ηα πξφηππα αληηζεηζκηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη πξνζηαζίαο, απμάλνληαο έηζη ηελ ηξσηφηεηα ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο. Οη αιιαγέο ζην πεξηβάιινλ, φπσο ε αιιαγή θιίκαηνο, ε έιιεηςε χδαηνο θαη ε κείσζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ε ππεξζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ θαη ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο, ε ζπζζψξεπζε κεγάινπ πιεζπζκνχ ζε κηθξέο πεξηνρέο, απμάλνπλ ηελ «εππάζεηα» ησλ θνηλσληψλ. Δπηπιένλ, νη ηξνκνθξαηηθέο επηζέζεηο θαη νη νηθνλνκηθέο θξίζεηο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηαδηαθή παξαθκή ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ ηνπίνπ θαζηζηνχλ ηελ αλάγθε γηα ηελ πηνζέηεζε ζπζηεκάησλ γηα ηελ αζθάιεηα θαη ηε δηαρείξηζε θξίζεσλ επηηαθηηθή. 3.2 Οριςμόσ Με ηνλ φξν «θξίζε» πεξηγξάθεηαη ζπλήζσο κηα απξφβιεπηε θαηάζηαζε, ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ έληαζε θαη αλαζθάιεηα θαη ε νπνία πηζαλνινγείηαη φηη ζα επηθέξεη δπζκελή απνηειέζκαηα. Οη Rosenthal θαη Pijnenburg (1991) πεξηγξάθνπλ κηα επξχηεξε έλλνηα ηεο θξίζεο : «ε έλλνηα ηεο θξίζεο ζρεηίδεηαη κε θαηαζηάζεηο, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ζνβαξή απεηιή, αβεβαηφηεηα θαη ηελ αίζζεζε ηνπ επείγνληνο». Ο Barton (1993) αλαθέξεη φηη ε θξίζε είλαη: «ε θξίζε είλαη έλα κεγάιν, μαθληθφ γεγνλφο, ην νπνίν έρεη πηζαλψο αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Σν γεγνλφο θαη νη ζπλέπεηέο ηνπ, κπνξνχλ λα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 53

54 βιάςνπλ ζνβαξά έλαλ νξγαληζκφ θαη ηνπο ππαιιήινπο ηνπ, ηα πξντφληα, ηηο ππεξεζίεο, ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαη ηελ ππφιεςε». Υαξαθηεξηζηηθά ηεο θξίζεο; Δίλαη θιηκαθνχκελε ζε έληαζε. Δπηθξαηεί πςειφ αίζζεκα αλαζθάιεηαο θαη θηλδχλνπ. Δπεξεάδνληαη νη ζπλήζεηο ιεηηνπξγίεο θαη ξπζκνί. Γηαθηλδπλεχεη λα πιεγεί ε δεκφζηα / δηεζλήο εηθφλα ηεο κνλάδαο / ρψξαο Θα θαηαιήμεη ζε έιεγρν απφ ηα αξκφδηα θξαηηθά - δηαθξαηηθά φξγαλα ή θαη ηα ΜΜΔ. Πξνθαιεί πνηθίιεο βιάβεο ή θαη πιηθέο δεκηέο. Οη θξίζεηο ζπκβαίλνπλ μαθληθά αιιά κπνξεί λα έρνπλ πξνεηδνπνηεηηθά ζεκάδηα ηα νπνία γίλνληαη θαλεξά ζηελ αμηνιφγεζε κεηά ην πεξηζηαηηθφ. Ζ απνηειεζκαηηθή θαη γξήγνξε αλίρλεπζε πξνεηδνπνηεηηθψλ ζεκαδηψλ, φπσο θαη ε γξήγνξε αληηκεηψπηζε είλαη ην νπζηαζηηθφ ηκήκα ηεο ζσζηήο δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο. Ο Foster (1980) γξάθεη: «Σα έθηαθηα πεξηζηαηηθά πξνζδηνξίδνληαη απφ ηέζζεξα δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά, κηα επείγνπζα αλάγθε γηα γξήγνξεο απνθάζεηο, ζπλνδεπφκελε απφ κηα έληνλε έιιεηςε ηνπ απαξαίηεηνπ εθπαηδεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, ησλ πιηθψλ θαη ηνπ ρξφλνπ γηα ησλ πιηθψλ θαη ηνπ ρξφλνπ γηα λα ηελ αληηκεησπίζνπκε απνηειεζκαηηθά». ε γεληθέο γξακκέο κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γηα ηελ θξίζε σο έλα πεξηζηαηηθφ πνπ έρεη αξρή, κέζε θαη ηέινο. Ο ρξφλνο κεηαμχ ησλ πξψησλ ελδείμεσλ ηεο επαπεηινχκελεο θξίζεο κέρξη ην ρξφλν ηεο θξίζεο, πνπ μεθίλεζε γηα λα πξνθαιέζεη δεκηά κπνξεί λα νλνκαζηεί έλαξμε ηεο θξίζεο. ε απηφ ην δηάζηεκα γίλνληαη νη απαξαίηεηεο εξγαζίεο γηα λα εκπνδίζνπκε ηελ θξίζε λα ζπκβεί θαη λα ειαρηζηνπνηεζνχλ ζε κέγηζην βαζκφ νη δπζκελείο ζπλέπεηέο ηεο. Οη πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ έθηαθηνπ πεξηζηαηηθνχ νλνκάδεηαη δηαρείξηζε ηεο έλαξμεο ηεο θξίζεο. Οη επηπηψζεηο θαη ην απνηέιεζκα ηνπ θξίζηκνπ πεξηζηαηηθνχ θαζψο θαη ε δηαρείξηζή ηνπο νλνκάδεηαη δηαρείξηζε ησλ επηπηώζεσλ ηεο θξίζεο. Μπνξνχκε λα ζπλδπάζνπκε ηηο πεξηφδνπο ελάξμεσο ηεο θξίζεο θαη ησλ επηπηψζεσλ ζε κηα νληφηεηα πνπ βαζίδεηαη ζηελ αληίδξαζε θαη λα ηελ νλνκάζνπκε ην γεγνλφο ηεο θξίζεο (Heath, 1998). Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 54

55 Θα εξεπλήζνπκε ινηπφλ ηελ θάζε πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο θξίζεο, αλαδεηψληαο αίηηα θαη απνηειέζκαηα πνπ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζηελ έλαξμε ηεο θξίζεο. Παξφκνηα ζηελ θάζε αλάθακςεο ζα αλαδεηήζνπκε ηξφπνπο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ κηαο θξίζεο. Σα ηξία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ καξηπξνχλ ηελ έλαξμε κηαο θξίζεο είλαη: Ληγνζηφο ρξφλνο αληίδξαζεο Διιηπείο ή αζαθείο πιεξνθνξίεο Απεηιή γηα ηνπο αλζξψπνπο ή γηα ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο Οη πεξηζζφηεξεο θξίζηκεο θαηαζηάζεηο έρνπλ ηξία θχξηα πξνβιήκαηα άκεζε αληαπφθξηζεο: Μεηάδνζε ήκαηνο Αλαγλψξηζε ήκαηνο Μεηαηξνπή ηνπ ήκαηνο ζε δξάζε Δπηπιένλ ε θξίζε είλαη δπλαηφλ λα πξνθαιέζεη θαη άιιεο θξίζηκεο θαηαζηάζεηο φπσο νη ξπηηδψζεηο ζην λεξφ κηαο ιίκλεο αθνχ ξίμνπκε κηα πέηξα. Απηφ ην θαηλφκελν νλνκάδεηαη θπκαηνεηδέο απνηέιεζκα. Σν επίπεδν πνιππινθφηεηαο ηεο θξίζεο εμαξηάηαη απφ ηνπο αθφινπζνπο παξάγνληεο: Ύπαξμε αλεπαξθψλ πφξσλ γηα λα επηιπζεί ε θξίζε Ο αξηζκφο ησλ αλζξψπσλ ή θαη ησλ πφξσλ πνπ απεηινχληαη ζεκαίλεη φηη ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ αλάινγεο απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηελ πξνηεξαηφηεηα ηεο δξάζεο. Ζ απεηιή πθίζηαηαη φηαλ θαη φπνπ δελ είλαη εχθνια δηαζέζηκνη θάπνηνη εηδηθνί πφξνη θαη ηθαλφηεηεο. Ζ επίπησζε ηεο αξρηθήο θξίζεο είλαη πηζαλφ λα δεκηνπξγήζεη κεγάιν αξηζκφ δηαθνξεηηθψλ ζπλεπεηψλ ε θαζεκηά απφ ηηο νπνίεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεγάιν αξηζκφ δηαθνξεηηθψλ ζπλεπεηψλ ε θαζεκία απφ ηηο νπνίεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ αλάγθε γηα εμεηδηθεπκέλνπο πφξνπο ψζηε λα ππάξρεη απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε. Σν απνηέιεζκα κηαο απμαλφκελεο πνιχπινθεο θαηάζηαζεο είλαη φηη ζα απμεζεί ην θφζηνο ζηνπο πφξνπο θαη ην ρξφλν γηα λα επηιπζεί ε θξίζε φπσο επίζεο ζα απμεζεί ην θφζηνο ηνπ ρξφλνπ θαη ησλ πφξσλ γηα λα αλαθάκςνπλ απφ ηηο επηπηψζεηο ησλ γεγνλφησλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 55

56 3.3 Διάκριςθ κρίςεων και ζκτακτων αναγκϊν «Κξίζε» είλαη κηα θαηάζηαζε πνπ πξνθαιεί αίζζεζε θηλδχλνπ ζην θνηλφ, ελψ ε «Έθηαθηε αλάγθε» είλαη κηα αζπλήζηζηε θαηάζηαζε πνπ απαηηεί ηελ άκεζε δξάζε κεραληζκψλ. Σφζν ε θξίζε φζν θαη ε έθηαθηε αλάγθε απαηηνχλ ζπληνληζκέλεο ελέξγεηεο ζε επίπεδν πξφιεςεο αιιά θαη αληηκεηψπηζεο ηνπ ζπκβάληνο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θξίζεο ζχκθσλα κε ηνπο Mitroff & Anagnos (2000) είλαη ε έθπιεμε, ε αλεπαξθήο πιεξνθφξεζε, ε θιηκάθσζε ησλ γεγνλφησλ, ην ράζηκν ρξφλνπ, ε απμεκέλε αλάγθε πιεξνθφξεζεο ζε δηαθνξεηηθνχ είδνπο ζην θνηλφ, ε εληχπσζε πνιηνξθίαο θαη ν παληθφο. Οη δηαθνξέο ζηε δηαρείξηζε θξίζεσλ θαη ζηε δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: ρήκα 11. Πεγή: Φαιάξαο, 2009 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 56

57 3.4 Διαχείριςθ Κρίςθσ Χο δηαρείξηζε ή Υεηξηζκφο Κξίζεο ραξαθηεξίδεηαη ε δηαδηθαζία πξφιεςεο πεξηνξηζκνχ ή θαη επίιπζεο-εθηφλσζεο θξίζεσλ. Ο ρεηξηζκφο ηεο θξίζεο απνηειεί κηα ιεπηή δηαδηθαζία πνπ πεξηιακβάλεη δχζθνιεο απνθάζεηο. Οη απνθάζεηο ιακβάλνληαη ππφ ζπλζήθεο πίεζεο ρξφλνπ θαη δπλακηθψλ εμειίμεσλ απφ αλζξψπνπο πνπ εξγάδνληαη ζπρλά ππφ ην θαζεζηψο ησλ ακθηβνιηψλ. Οη Mitroff θαη Pearson (1993) αλαθέξνπλ φηη ε άκεζε πξνζπάζεηα ησλ δηαρεηξηζηψλ ηεο θξίζεο ζα πξέπεη λα είλαη ε ζπγθέληξσζε, ε αλάιπζε θαη ε δηάδνζε ησλ πιεξνθνξηψλ. Οη πξψηεο ψξεο (ή εκέξεο ηεο θξίζεο πνπ κπνξεί λα θξαηήζνπλ γηα κεγαιχηεξεο ρξνληθέο πεξηφδνπο) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ηαπηφρξνλε εθηέιεζε ελφο αξηζκνχ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο επζχλεο ησλ δηαρεηξηζηψλ ησλ θξίζεσλ. Απηέο νη επζχλεο είλαη ζρεηηθά κε ηελ εχξεζε ησλ γεγνλφησλ, ηελ αλάιπζε, ηνλ έιεγρν ηεο δεκίαο θαη ηελ επηθνηλσλία. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε κηαο θξίζεο ζπκπεξηιακβάλεη ηελ αλαδήηεζε ηξφπσλ θαη κέζσλ κέζσ ησλ νπνίσλ κεηψλεηαη ε πξνέιεπζε, ην κέγεζνο θαη νη επηπηψζεηο κηαο θξίζεο, απμάλεηαη ε δηαρείξηζε έλαξμεο, βειηηψλεηαη ε δηαρείξηζε ηεο αληίδξαζεο ησλ επηπηψζεσλ ηεο θξίζεο θαζψο θαη ε δηαρείξηζε ζρεηηθά κε ηελ αλάθακςε γηα ηηο δεκηέο πνπ πξνθιήζεθαλ απφ ηελ θξίζε. χκθσλα κε ηνλ Green (1992) έλα ραξαθηεξηζηηθφ δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο είλαη φηη θάπνηνο μεθηλάεη απφ ηελ ζέζε πνπ έρεη ράζεη ηνλ έιεγρν ηεο θαηάζηαζεο θαη απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα μεζπάζεη ε θξίζε ε θχξηα αλεζπρία είλαη ν πεξηνξηζκφο ηεο δεκίαο θαζψο ν ρξφλνο είλαη ρξήζηκνο. Γηα ηνλ Green ε απνζηνιή δηαρεηξηζηψλ ηεο θξίζεο είλαη ην λα απνηξέςνπλ ηελ απψιεηα ηνπ ειέγρνπ φζν απηφ είλαη εθηθηφ, λα πεξηνξίζνπλ ηε δεκηά θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θξίζηκνπ γεγνλφηνο θαη λα επαλαθηήζνπλ ηνλ έιεγρν φηαλ απηφο έρεη ραζεί. Ζ δηαρείξηζε θξίζεσλ πεξηιακβάλεη πέληε θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο: 1 Οη δηαρεηξηζηέο ηεο θξίζεο πξνζπαζνχλ λα εκπνδίζνπλ ηελ εκθάληζε ηεο θξίζεο θαη λα πεξηνξίζνπλ ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηέο ηεο. 2 Πξηλ μεζπάζεη ε θξίζε νη δηαρεηξηζηέο ζπληάζζνπλ ζρέδηα εθηάθησλ αλαγθψλ ζηε θάζε αληηκεηψπηζεο ηεο θξίζεο θαη δξαζηεξηφηεηεο αλάθακςεο ζηε θάζε απνθαηάζηαζεο απφ ηελ θξίζε. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 57

58 3 Όηαλ ε θξίζε μεζπάζεη νη δηαρεηξηζηέο αζρνινχληαη κε ηελ έλαξμε ηεο θξίζεο κέζα ζηνλ δηαζέζηκν ρξφλν πνπ έρνπλ. 4 Όηαλ ε απεηιή ηεο θξίζεο αξρίδεη λα επεξεάδεη ηελ θαηάζηαζε, νη δηαρεηξηζηέο αζρνινχληαη κε ηηο επηπηψζεηο ηεο θξίζεο. Απηφ κπνξεί λα ζεκαίλεη ρξεζηκνπνίεζε δηαθνξεηηθψλ πφξσλ, πξνζσπηθνχ θαη δηαρεηξηζηηθψλ πξνζεγγίζεσλ απφ απηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν έλαξμεο ηεο θξίζεο. 5 Μεηά ηελ θξίζε νη δηαρεηξηζηέο ζα αζρνιεζνχλ κε ηε θάζε απνθαηάζηαζεο. Απηφ ζεκαίλεη ηε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ πφξσλ, πξνζσπηθνχ θαη δηαρεηξηζηηθψλ πξνζεγγίζεσλ απφ απηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν έλαξμεο ηεο θξίζεο θαη θαηά ηελ πεξίνδν ησλ επηπηψζεσλ ηεο θξίζεο. ηε δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο νη παξαθάησ φξνη: Διάηησζε (Reduction) ή θαη Απνηξνπή Τπνβηβαζκφο πλεπεηψλ (Mitigation) Δηνηκφηεηα (Readiness) ή Πξνεηνηκαζία Αληηκεηψπηζε (Response) ή Αληαπφθξηζε Αλάθακςε (Recovery) ή Απνθαηάζηαζε Οη επηθεθαιήο ησλ νξγαλψζεσλ θαινχληαη λα δξάζνπλ θαηάιιεια πξηλ μεζπάζεη ην θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζπκβάληνο θαη κεηά ηε ιήμε ηνπ ζπκβάληνο. ηε θάζε ηεο Διάηησζεο ή Απνηξνπήο ησλ ζπλεπεηψλ νη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα απνηππψζνπλ ηελ θαηάζηαζε, ζα ππνινγίζνπλ ηνπο θηλδχλνπο, αλαιχνπλ ηηο δπζκελέζηεξεο πεξηπηψζεηο θαζψο θαη ην ηζηνξηθφ ηεο πεξηνρήο ή ηνπ ζπκβάληνο, εμαζθαιίδνπλ εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ πνπ ζα κπνξέζεη λα δηαρεηξηζηεί ηελ θξίζε θαη νξγαλψλνπλ ζπζηήκαηα ζπλερνχο ειέγρνπ. ηε θάζε ηεο Πξνεηνηκαζίαο, πξηλ μεζπάζεη ην θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ, εθπνλνχληαη επηρεηξεζηαθά θαη επηθνηλσληαθά ζρέδηα, ζπζηήλνληαη νκάδεο δξάζεηο, θαζνξίδνληαη νη αξκνδηφηεηεο κεηαμχ ησλ θνξέσλ θαη εθπαηδεχεηαη θαηάιιεια ην πξνζσπηθφ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Καηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο, ζηε θάζε ηεο αληίδξαζεο αλαιακβάλνληαη δξάζεηο γηα λα αληηκεησπηζζνχλ ηα επαθφινπζα κηαο θξίζεο ή έθηαθηεο αλάγθεο. Αθνχ εθηηκεζεί ε θαηάζηαζε, ελεξγνπνηνχληαη ηφζν ν επηρεηξεζηαθφο ζρεδηαζκφο φζν θαη ν επηθνηλσληαθφο αιιά θαη ν απηνζρεδηαζκφο. Ο απηνζρεδηαζκφο είλαη κηα ζπλεζηζκέλε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 58

59 δηαδηθαζία αθνχ θαλέλα ζρέδην δελ κπνξεί λα πξνβιέςεη επαθξηβψο ηελ θαηαζηξνθή θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο. ηε κεηέπεηηα θάζε ηεο απνθαηάζηαζεο, αθνχ δεισζεί ην ηέινο ηεο θξίζεο ή ηεο έθηαθηεο αλάγθεο, δηαηεξείηαη ε επαθή κε ηα ΜΜΔ θαη ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο πξνθεηκέλνπ λα ππάξρεη ζπλερήο ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ. Παξέρεηαη ςπρνινγηθή ππνζηήξημε ηφζν ζηνπο εξγαδνκέλνπο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ή ηεο έθηαθηεο αλάγθεο φζν θαη ζηνπο πιεγέληεο. Σέινο θαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε αλάιπζε ηνπ ζπκβάληνο, ε αλάιπζε ησλ ζπλεπεηψλ θαζψο θαη ηη ιεηηνχξγεζε ζσζηά θαη ηη φρη ζην κεραληζκφ δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο πξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ νη αλάινγεο βειηηψζεηο ζην κέιινλ. 3.5 Μοντζλα Διαχείριςθσ κρίςεων χκθσλα κε ην κνληέιν δηαρείξηζεο θξίζεσλ (Heath, 1998) ε απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε μεθηλά πξηλ απφ ηελ θξίζε κέζσ ηεο αμηνιφγεζεο ησλ θηλδχλσλ κηαο θξίζηκεο θαηάζηαζεο θαη ηνπ αθφινπζνπ ππνινγηζκνχ ηνπ πσο νη επηπηψζεηο κηαο θξίζεο κπνξεί λα βιάςνπλ ηνλ νξγαληζκφ θαη ην γχξσ πεξηβάιινλ. Απηέο νη αμηνινγήζεηο θαη νη ππνινγηζκνί νδεγνχλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε εκπεξηέρεη ηε ζχλζεζε ησλ ηεζζάξσλ ζηαδίσλ ηεο ειάηησζεο, ηεο εηνηκφηεηαο, ηεο αληηκεηψπηζεο θαη ηεο αλάθακςεο-δεδνκέλεο ηεο δπλακηθήο θαη ηεο θχζεο ηεο αιιειεπίδξαζεο πνπ ππάξρνπλ ζηε δηαρείξηζε ηεο θξίζεο. χκθσλα κε ην Οκνζπνλδηαθφ Πξαθηνξείν Έθηαθησλ Πεξηζηαηηθψλ (ΖΠΑ) ηα ηέζζεξα ζηνηρεία νξίδνληαη σο: Μείσζε, Πξνεηνηκαζία, Αληίδξαζε, Αλάθακςε. ρήκα 18. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 59

60 ρήκα 12. Σν πξφηππν δηαρείξηζεο κηαο θξίζεο (Heath, 1998) Ελάττωςη Τπολογιςμόσ του Κινδφνου Διαχείριςη Επίγνωςη Ετοιμότητα Εκπαίδευςη Σεςτ / Αςκήςεισ Ανάλυςη Επιπτϊςεων Αντιμετϊπιςη χζδια Απόκτηςη Ικανοτήτων Ζλεγχοσ Ανάλυςη των Επιπτϊςεων Ανάκαμψη χζδια Απόκτηςη Ικανοτήτων ζλεγχοσ ρεδηαγξακκαηηθά, ε δηαρείξηζε θξίζεσλ ζα κπνξνχζε λα απνηππσζεί θπθιηθά φπνπ ηα δπν αξηζηεξά ηέηαξηα αληηπξνζσπεχνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο επηθνηλσλίαο ηεο δηαρείξηζεο θξίζεο ελψ ηα δπν δεμηά ηέηαξηα αληηπξνζσπεχνπλ ηα ζρέδηα δξάζεο ηεο δηαρείξηζεο κηαο θξίζεο. Σα πάλσ ηέηαξηα αληηπξνζσπεχνπλ ηελ έλαξμε κέρξη ην μεθαζάξηζκα κηαο θξίζεο ελψ ηα θάησ ηέηαξηα αληηπξνζσπεχνπλ ηελ πεξίνδν δηαρείξηζεο ηεο αλάθακςεο. ηελ πεξίνδν ηεο έλαξμεο κέρξη ην μεθαζάξηζκα θπξηαξρνχλ νη πιηθέο θαη νξαηέο επηπηψζεηο ελψ ζηε θάζε ηεο αλάθακςεο πξνβάιινπλ νη δηαλνεηηθέο επηπηψζεηο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε άπνςε ηνπ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 60

61 θνηλνχ θαη ζηα δπν επίπεδα ζηε δηαρείξηζε ηεο αληίδξαζεο θαη ηεο αλάθακςεο ελψ κε ηελ έλλνηα ησλ κεηφρσλ γίλεηαη αλαθνξά ζε φινπο ηνπο αλζξψπνπο πνπ έρνπλ θάλεη άκεζε ή έκκεζε επέλδπζε ζηνλ νξγαληζκφ θαη πιήηηνληαη άκεζα ή είλαη ξπζκηζηηθνί θπβεξλεηηθνί παξάγνληεο. ρήκα 13. Ο θχθινο δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο (Heath, 1998) Άπνςε ηνπ Κνηλνχ Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο Γεγνλφο Τιηθέο Δπηπηψζεηο Αντίδραςη Αντίδραςη Ανάκαμψη Ανάκαμψη Ζ άπνςε ηνπ θνηλνχ Μέηνρνη Γηαλνεηηθέο Δπηπηψζεηο πλέρηζε Οη Αξρέο θαη ην ηξαηεγηθό Μνληέιν ΜΑΓΔΚ γηα ηελ Αζθάιεηα θαη ηε Γηαρείξηζε Κξίζεσλ ε πεξηφδνπο θξίζεηο ε ζέζπηζε ζπγθεθξηκέλσλ αξρψλ θαη πξνυπνζέζεσλ γηα ηελ νξγάλσζε θαη ην έιεγρν ηεο δηαρείξηζεο θξίζεσλ απνηειεί ηνλ αθξνγσληαίν ιίζν γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε αζθάιεηα ησλ πνιηηψλ. Οη αξρέο πνπ ζα έπξεπε λα δηέπνπλ ηε δηαρείξηζε θξίζεσλ είλαη νη εμήο: Ζ αξρή ηεο επζχλεο ε νπνία αλαθέξεηαη ζε φιεο ηηο δηεξγαζίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα πεδία αξκνδηνηήησλ ησλ δηαρεηξηζηψλ ηεο θξίζεο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 61

62 Ζ αξρή ηνπο ζπληνληζκνχ ε νπνία αλαθέξεηαη ζε φιεο ηηο δηαδηθαζίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ζπληνληζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ θξίζε. Ζ αξρή ηεο Δηνηκφηεηαο ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ απνηειεζκαηηθή εηνηκφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ αζθαιείαο θαη δηαρείξηζεο θξίζεσλ ζε φια ηα επίπεδα, πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ θξίζε. 3.6 Δομι Επίπεδα Διοίκθςθσ Περιςτατικϊν και Κρίςεων Σα επίπεδα δηνίθεζεο πνπ δεκηνπξγνχληαη γηα ηελ δηνίθεζε ησλ θξίζηκσλ πεξηζηαηηθψλ είλαη ηξία: Σν Πνιηηηθφ- ηξαηεγηθφ Δπίπεδν (Δθηειεζηηθφ Δπίπεδν) Σν Δπηρεηξεζηαθφ Δπίπεδν (Δπίπεδν Γηνίθεζεο Πεξηζηαηηθνχ) Σν Σαθηηθφ (Δπίπεδν δηνίθεζεο θελήο Δπεηζνδίνπ) Σν Πνιηηηθφ ηξαηεγηθφ Δπίπεδν Γηνίθεζεο είλαη ην αλψηαην επίπεδν δηνίθεζεο φπνπ ιακβάλνληαη απνθάζεηο ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν. ε απηφ ην επίπεδν δηνίθεζεο απνθαζίδεηαη ε γεληθή ζηξαηεγηθή θαη δίδνληαη νη θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο εληφο ησλ νπνίσλ ζα θηλεζνχλ ηα θαηψηεξα επίπεδα δηνίθεζεο. Σν Δπηρεηξεζηαθφ Δπίπεδν δηνίθεζεο (Δπίπεδν Γηνίθεζεο ηνπ Πεξηζηαηηθνχ) δηαρεηξίδεηαη ζπλνιηθά ην ζπκβάλ απφ ηελ αξρή κέρξη ηε ιήμε ηνπ. Σν επίπεδν απηφ εθπξνζσπεί ν Αξρεγφο ψκαηνο ή θνξέα αλάινγα κε ην πεξηζηαηηθφ θξίζε πνπ ιακβάλεη ρψξα. Σν Δπηρεηξεζηαθφ Δπίπεδν έρεη ηελ επζχλε λα παξάζρεη ζην εθηειεζηηθφ επίπεδν φιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο θαη φια ηα απαξαίηεηα κέζα γηα ηελ δηαρείξηζε ηνπ πεξηζηαηηθνχ. Σν Σαθηηθφ Δπίπεδν (Δπίπεδν δηνίθεζεο ζθελήο επεηζνδίνπ) αλαιακβάλεη ηελ δηεθπεξαίσζε φισλ ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ελφο θξίζηκνπ πεξηζηαηηθνχ. Ο Γηνηθεηήο ζθελήο επεηζνδίνπ εθαξκφδεη ηηο θαηεπζπληήξηεο απνθάζεηο πνπ έιαβε απφ ην Δθηειεζηηθφ Δπίπεδν θαη εθαξκφδεη ηηο νδεγίεο πνπ δφζεθαλ απφ ην Δπηρεηξεζηαθφ επίπεδν. ε έλα θξίζηκν πεξηζηαηηθφ είλαη πηζαλφ λα ππάξμεη ν Αξρηθφο-Πξνζσξηλφο Γηνηθεηήο θελήο ν νπνίνο είλαη ν πξψηνο επηθεθαιήο ηεο νκάδαο ν νπνίνο επηιακβάλεηαη ηνπ πεξηζηαηηθνχ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 62

63 κέρξη λα αλαιάβεη ν Γηνηθεηήο θελήο. Πξσηαξρηθφ θαζήθνλ ηνπ είλαη ε απνκφλσζε ηνπ πεξηζηαηηθνχ, ε απνηξνπή θιηκάθσζήο ηνπ θαη ε ελεκέξσζε ησλ αλψηεξσλ επηπέδσλ δηνίθεζεο. Ο Γηνηθεηήο Πεξηζηαηηθνχ είλαη ππεχζπλνο γηα ηε γεληθή δηνίθεζε ην ζπληνληζκφ θαη ηνλ έιεγρν ηνπ πεξηζηαηηθνχ. Ο ξφινο ηνπ είλαη λα δηαρεηξηζηεί ηνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο θαη ηα κέζα κε φζν ην δπλαηφλ απνηειεζκαηηθφηεξν ηξφπν. Δπίζεο έρεη ηελ επζχλε γηα ηνλ ζπληνληζκφ ησλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζην πεξηζηαηηθφ. Ο επηθεθαιήο ηεο κνλάδαο ζα ζπγθξνηήζεη ην επηηειείν ηνπ, νκάδα δηαπξαγκάηεπζεο, νκάδα αζηπλφκεπζεο, ζπλεξγείν ηξνραίαο, νκάδα αζθάιεηαο, νκάδα πιεξνθνξηψλ, νκάδα επηρεηξήζεσλ θαη νκάδα ζρεδηαζκνχ πξνγξακκαηηζκνχ. ρήκα 14. ρεδηαγξακκαηηθή απεηθφληζε ησλ επηπέδσλ δηνίθεζεο ηνπ πεξηζηαηηθνχ: ΘΕΡΑΡΥΘΚΗ ΘΕΡΑΡΥΘΚΗΠΤΡΑΜΘΔΑ ΠΤΡΑΜΘΔΑΜΑΝΑΣΖΜΕΝΣ ΜΑΝΑΣΖΜΕΝΣ ΣΤΕΛΕΦΩΣΗ 1. ΜΑΝΑΣΖΜΕΝΣ/ 1. ΜΑΝΑΣΖΜΕΝΣ/ ΣΡΑΣΗΓΘΚΗ/ ΣΡΑΣΗΓΘΚΗ/ ΣΡΑΣΗΓΘΚΟ ΣΡΑΣΗΓΘΚΟ ΕΠΘΠΕΔΟ ΕΠΘΠΕΔΟ 1α. Ανώτατα στελέτη Management 1β. Ανώτερα στελέτη Management 1γ. Κατώτερα στελέτη Management 2ΔΘΟΘΚΗΗ/ 2ΔΘΟΘΚΗΗ/ ΕΠΘΥΕΘΡΗΘΑΚΗ/ ΕΠΘΥΕΘΡΗΘΑΚΗ/ ΕΠΘΥΕΘΡΗΘΑΚΟ ΕΠΘΥΕΘΡΗΘΑΚΟ ΕΠΘΠΕΔΟ ΕΠΘΠΕΔΟ ΕΡΓΑΣΘΚΟ ΕΡΓΑΣΘΚΟ ΔΤΝΑΜΘΚΟ/ ΔΤΝΑΜΘΚΟ/ ΣΑΚΣΘΚΗ/ ΣΑΚΣΘΚΗ/ ΣΑΚΣΘΚΟ ΣΑΚΣΘΚΟ ΕΠΘΠΕΔΟ ΕΠΘΠΕΔΟ 2α. Διεσθσντές 2β. Προϊστάμενοι 3α.Επιστάτες 3β. Υπάλληλοι & Εργατοτετνικό προσωπικό Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 63

64 3.7 τάδια και Σεχνικζσ ςτθ Λιψθ των αποφάςεων Απφθαζε ζεκαίλεη ε επηινγή αλάκεζα απφ δηαθνξεηηθέο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθέο πνξείεο δξάζεο. Ζ ζσζηή δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο πξνυπνζέηεη πξνεγνχκελε κειέηε θαη θαηαλφεζε ηεο θαηάζηαζεο, απνζαθήληζε ηεο ζπνπδαηφηεηαο ηεο ζπγθεθξηκέλεο απφθαζεο, αλάιπζε ηνπ πιαηζίνπ ηεο απφθαζεο (ζπλζήθεο, πξνυπνζέζεηο, δεζκεχζεηο) θαη κειέηε ησλ δπζθνιηψλ θάζε ελαιιαθηηθήο ιχζεο. ηε ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα εληνπηζηνχλ θαη λα θαηαγξαθνχλ φιεο νη ελαιιαθηηθέο ιχζεηο θαζψο θαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα θάζε ιχζεο. Δπφκελν βήκα απνηειεί ε πξνζπάζεηα πξφβιεςεο πηζαλψλ επηπηψζεσλ απφ θάζε ελαιιαθηηθή ιχζε. Δθφζνλ αμηνινγεζνχλ φια ηα πηζαλά ζελάξηα, ζα επηιεγεί ε ιχζε πνπ παξνπζηάδεη ηα πεξηζζφηεξα νθέιε. Σέινο αλ θαη εθφζνλ απηφ είλαη δπλαηφ κπνξεί λα γίλεη κηα δνθηκαζηηθή εθαξκνγή ηεο απφθαζεο. Οη ηερληθέο ιήςεο απνθάζεσλ εμαξηψληαη απφ ηηο εθάζηνηε ζπλζήθεο. Γηαθνξεηηθέο είλαη νη ηερληθέο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε θαηαζηάζεηο βεβαηφηεηαο θαη δηαθνξεηηθέο ζε θαηαζηάζεηο αβεβαηφηεηαο. Όζν απμάλεηαη ε αβεβαηφηεηα θαη νη εθηηκήζεηο βαζίδνληαη ζε ππνθεηκεληθά θξηηήξηα (δηαίζζεζε, θξίζε, πείξα) ηφζν απμάλνληαη θαη νη πηζαλφηεηεο απνηπρίαο ζηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ. Δπηπιένλ, ε ιήςε ησλ απνθάζεσλ επεξεάδεηαη θάζε θνξά απφ πιηθνχο, έκςπρνπο θαη ππνθεηκεληθνχο παξάγνληεο. ηνπο πιηθνχο παξάγνληεο εληάζζνληαη ε γεσγξαθία, νη πεγέο πινχηνπ, ε ζηαηηθή νξγάλσζε ηεο δηνίθεζεο θαη ε ζέζε ηνπ θξάηνπο ζην δηεζλέο ζχζηεκα. Οη έκςπρνη παξάγνληεο είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, ν πιεζπζκφο θαη ε εζσηεξηθή θαη δηεζλήο θαηάζηαζε. Σέινο σο ππνθεηκεληθνί παξάγνληεο νξίδνληαη ν θφβνο ηεο απνηπρίαο, νη πξνζσπηθέο θηινδνμίεο, ε δπζπηζηία, νη αληηθξνπφκελεο αληηιήςεηο, ε αλαδήηεζε νκνθσλίαο, ηα εηδηθά ζπκθέξνληα ππεξεζηψλ, ηα ήζε θαη ε ηδενινγία. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 64

65 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ :: ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑ & ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 4.1 Ειςαγωγι Ζ επηθνηλσλία είλαη ην πην ζεκαληηθφ εξγαιείν ηεο δηαρείξηζεο θξίζεσλ. Ζ ζσζηή επηθνηλσλία είλαη ε γξήγνξε, αμηφπηζηε θαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ελεκέξσζε θαη νδεγεί ζηελ απνθπγή δηάρπζεο ηεο θξίζεο θαη ζηελ νξζή ιήςε ησλ απνθάζεσλ. Ζ δηαρείξηζε ηεο θξίζεο εμαξηάηαη απφ ηελ αληαιιαγή ησλ πιεξνθνξηψλ θαη απφ ηελ ηθαλφηεηα ησλ ππεπζχλσλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ζπγθεληξσκέλεο πιεξνθνξίεο γηα ηε ιήςε απνηειεζκαηηθψλ απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηε δξάζε. Ζ επηθνηλσλία θαιχπηεη φια ηα είδε αληαιιαγήο δεδνκέλσλ. Οη κεραληζκνί επηθνηλσλίαο πεξηιακβάλνπλ ηα νπηηθά θαη αθνπζηηθά ζήκαηα, ηηο αληαιιαγέο κεηαμχ ειεθηξνληθψλ ζεκάησλ, ηηο ειεθηξνληθέο κεηαδφζεηο ησλ αλζξψπηλσλ επηθνηλσληψλ θαη ηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Μηιψληαο γηα επηθνηλσλία θαηά ηε δηάξθεηα κηαο Κξίζεο, ελλννχκε φιεο εθείλεο ηηο ελέξγεηεο πνπ γίλνληαη, γηα λα θαηαζηήζνπκε ελήκεξε κηα θνηλσλία αλζξψπσλ, ζρεηηθά κε θάηη πνπ κπνξεί λα είλαη επηβιαβέο πξνο απηήλ ή πνπ εκπεξηέρεη θάπνηνλ θίλδπλν. Δίλαη κηα δηαδηθαζία ζηελ νπνία πξέπεη λα ζπκκεηέρνπλ φια ηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο, θαη κάιηζηα ζε δηάθνξνπο ηνκείο δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ αηφκνπ (ζπίηη, δνπιεηά θιπ). θνπφο απηήο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη λα: α) θαηαζηήζνπκε ην θνηλφ ελήκεξν, β) ελδηαθεξφκελν, γ) ζπλεηδεηνπνηεκέλν θαη δ) ήξεκν απέλαληη ζηνλ Κίλδπλν θαη ηηο Καηαζηξνθέο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 65

66 4.2 Οριςμοί τθσ Επικοινωνίασ Οη παξαδνζηαθνί νξηζκνί ηεο επηθνηλσλίαο μεθηλάλε κε ηελ μερσξηζηή αληαιιαγή κεηαμχ ελφο πνκπνχ θαη ελφο δέθηε. Οη πνκπνί κπνξεί λα είλαη άλζξσπνη ή κεραλέο πνπ ζηέιλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο ζηνπο δέθηεο νη νπνίνη κπνξεί λα είλαη άλζξσπνη ή κεραλέο νη νπνίνη ζπιιέγνπλ θαη εξκελεχνπλ απηέο ηηο πιεξνθνξίεο. Ζ θαζαξφηεηα θαη ε αθξίβεηα ησλ κεηαβηβαζκέλσλ κελπκάησλ είλαη δπλαηφ λα εμαζζελίζνπλ ή θαη λα θαηαζηξαθνχλ θαηά ηελ απνθσδηθνπνίεζε ηνπ κελχκαηνο. Απηή ε δηαδηθαζία νλνκάδεηαη ζφξπβνο. Ο ζφξπβνο πεξηιακβάλεη ηνπο ελνριεηηθνχο ήρνπο άιισλ κεηαδφζεσλ θαη γεληθφηεξα νπνηνδήπνηε εκπφδην ζηε ιήςε ηνπ κελχκαηνο. Οη ππεχζπλνη επηθνηλσλίαο πξέπεη λα αλαδεηνχλ δηαξθψο ηξφπνπο γηα λα κεηψζνπλ νπνηνδήπνηε ζφξπβν ή παξεκβνιή πνπ κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ή λα αιινηψζνπλ ηελ επηθνηλσλία. Χο εκπφδηα επηθνηλσλίαο αλαθέξνληαη νη παξαθσιχζεηο ζηελ μεθάζαξε αληαιιαγή ησλ πιεξνθνξηψλ. Οη αηηίεο απηψλ ησλ παξαθσιχζεσλ είλαη πνηθίιεο: δηαθνξεηηθή γιψζζα θαη θνπιηνχξα, δηαθνξεηηθέο αληηιήςεηο θαη ζεκαζίεο ησλ ιέμεσλ, νη δηαθνξεηηθέο πεπνηζήζεηο θαη ςπρνινγηθέο πξνζεγγίζεηο. Σα εκπφδηα βέβαηα ελδέρεηαη λα πξνέξρνληαη θαη απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο φπσο είλαη κεραλέο, θσλέο, ζπλαγεξκνί θ.α Καηά ζπλέπεηα νη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ πξέπεη λα αλαπηχμνπλ ζηξαηεγηθέο γηα λα εμαιείςνπλ ή λα κεηψζνπλ ηα απνηειέζκαηα ηνπ ζνξχβνπ θαη ησλ εκπνδίσλ. Δίλαη πηζαλφ λα πξνθχςνπλ δηάθνξα πξνβιήκαηα ζηε ξνή ησλ πιεξνθνξηψλ φπσο λα δηαθνπεί ην ηειεθσληθφ ζχζηεκα, άιινη ρξήζηεο λα απαζρνινχλ ηηο δηαζέζηκεο γξακκέο θαη νη άλζξσπνη κε ηνπο νπνίνπο λα ζέινπλ λα κηιήζνπλ νη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ λα κηιάλε κε θάπνηνλ άιιν. Δπίζεο κπνξεί λα ππάξμεη δηαθνπή ζην ξεχκα ε νπνία απνδηνξγαλψλεη ηηο ειεθηξνληθέο κνξθέο επηθνηλσλίαο απφ ηηο ξαδηνηειεγξαθίεο έσο ηνπο ππνινγηζηέο. Αθφκα θαη νη ζπλαγεξκνί πνπ έρνπλ σο ζηφρν ηελ θηλεηνπνίεζε ησλ δπλάκεσλ είλαη πηζαλφ λα αθεζνχλ λα ερνχλ θαη έηζη λα παξεκπνδίζνπλ ηελ επηθνηλσλία. Αθφκα, νη ξνέο ηεο επηθνηλσλίαο κπνξνχλ λα δηαηαξαρηνχλ εμαηηίαο ηνπ φηη νη άλζξσπνη θαινχλ γηα βνήζεηα, ζπλερίδνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ζπζηήκαηα επηθνηλσληψλ πνπ δελ είλαη αμηφπηζηα, ζέηνπλ εξσηήζεηο ζηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ζπρλά απνπζηάδνπλ απφ ηα αλακελφκελα πφζηα ηνπο. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα βξνπλ ηξφπνπο πνπ ζα ειέγρνπλ, ζα παξαθάκπηνπλ ή ζα πεξηνξίδνπλ απηά ηα πξνβιήκαηα. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 66

67 4.3 Μοντζλα Επικοινωνίασ Φόξκνπια ηνπ Laswell Ο Ακεξηθαλφο επηζηήκνλαο Harold Laswell έγξαςε έλα άξζξν ην 1948 κε ηε δεκνθηιέζηεξε ίζσο θξάζε ζηελ επηθνηλσληαθή έξεπλα: «Έλαο βνιηθφο ηξφπνο λα πεξηγξάςνπκε κηα πξάμε επηθνηλσλίαο είλαη λα απαληήζνπκε ζηα παξαθάησ εξσηήκαηα: Πνηνο Λέεη ηη Απφ πνην θαλάιη ε πνηφλ Με πνην απνηέιεζκα; Σν παξαπάλσ έγηλε γλσζηφ σο ε Φφξκνπια ηνπ Laswell. Ζ γξακκηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ κνληέινπ είλαη ε εμήο: (Lasswell,1948). ρήκα 15 Μνληέιν Λαζγνπει Με ποιο Ποιόσ Λζει τι Με ποιό ε ποιόν αποτζλεςμα κανάλι Ο εκφωνητήσ Σο μήνυμα Δζκτησ Επίδραςη Μζςο Σν κνληέιν ηνπ Laswell εδξαηψζεθε ιφγσ ηνπ ήηαλ ρξήζηκν θαη απιντθφ. ηελ πνξεία εξεπλεηέο φπσο ν Braddock ην αλέπηπμαλ πεξηζζφηεξν. πγθεθξηκέλα ν ελ ιφγσ εξεπλεηήο πξνζέζεζε δπν αθφκα ηκήκαηα, ηηο πεξηζηάζεηο θάησ απφ ηηο νπνίεο ζηέιλεηαη έλα κήλπκα θαη γηα πνην ζθνπφ ν εθθσλεηήο ιέεη θάηη. (Braddock, 1958) Ζ θφξκνπια Λάζγνπει παξνπζηάδεη έλα ηππηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ πξψησλ κνληέισλ επηθνηλσλίαο: ζεσξεί δεδνκέλν, ιίγν ή πνιχ ην γεγνλφο φηη ν εθθσλεηήο έρεη θάπνηα πξφζεζε λα επεξεάζεη ην δέθηε θαη έηζη ε επηθνηλσλία ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη κηα δηαδηθαζία πεηζνχο. Τπνηίζεηαη επίζεο φηη ηα κελχκαηα έρνπλ πάληα θάπνηα απνηειέζκαηα. Ζ θξηηηθή πνπ δέρζεθε απηφ ην κνληέιν είλαη φηη δελ πεξηιακβάλεη ην ζηνηρείν ηεο αλάδξαζεο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 67

68 4.3.2 Σν κνληέιν ησλ Shannon θαη Weaver. Ζ επηθνηλσλία πεξηγξάθεηαη εδψ σο κνλνγξακκηθή, κνλφδξνκε δηαδηθαζία. Σν κνληέιν επηζεκαίλεη πέληε ιεηηνπξγίεο πνπ επηηεινχληαη θαη ζεκεηψλεη έλα δπζιεηηνπξγηθφ παξάγνληα ην ζφξπβν. ρήκα 16. Σν κνληέιν ησλ Shannon θαη Weaver δηαγξακκαηηθά: (Κνπετι θαη Βηληάι, 2001) Πηγή πληροφόρηςησ Μήλπκα ήκα Λεθζέλ ζήκα Μήλπκα Αναμεταδότησ Δζκτησ Προοριςμόσ Πηγή θορφβου ηε δηαδηθαζία ππάξρεη κηα πεγή πιεξνθφξεζεο πνπ παξάγεη έλα κήλπκα ή κηα αιπζίδα κελπκάησλ πνπ πξφθεηηαη λα κεηαδνζνχλ. ην επφκελν βήκα ην κήλπκα δηακνξθψλεηαη ζε ζήκαηα απφ έλαλ αλακεηαδφηε. Ο δέθηεο αλαζπγθξνηεί ην κήλπκα απφ ην ζήκα θαη ην παξαιεθζέλ κήλπκα πξνζεγγίδεη ηνλ πξννξηζκφ. Σν ζήκα είλαη εππξφζβιεην θαη είλαη πηζαλφ λα θαηαζηξαθεί απφ ζφξπβν ή παξεκβνιή πνπ κπνξεί λα ζπκβεί. Σν απνηέιεζκα απηήο ηεο παξεκβνιήο κπνξεί λα είλαη δηαθνξνπνίεζε αλάκεζα ζην κεηαδηδφκελν θαη ην παξαιακβαλφκελν κήλπκα.(μαθ Κνπέτι θαη Βίληαι 2001) Ο DeFleur (1966) αλέπηπμε ην παξαπάλσ κνληέιν πξνο ηελ πιεπξά κηαο δηεξεχλεζεο ηνπ ζέκαηνο αλάκεζα ζην παξαγφκελν θαη ην παξαιακβαλφκελν κήλπκα. ηελ επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία, ζχκθσλα κε ηελ ζεσξία ηνπ, ην λφεκα κεηαηξέπεηαη ζε κήλπκα θαη πεξηγξάθεη πσο ν αλακεηαδφηεο κεηαηξέπεη ην κήλπκα ζε πιεξνθνξία νπνία θαηφπηλ πεξλά δηακέζνπ ελφο θαλαιηνχ. (πρ έλα κέζν καδηθήο ελεκέξσζεο). Ο δέθηεο απνθσδηθνπνηεί ηελ πιεξνθνξία ζε κήλπκα ην νπνίν κε ηε ζεηξά ηνπ κεηαηξέπεηαη ζην ζηάδην ηνπ πξννξηζκνχ ηνπ ζε λφεκα. Όπσο ππνζηεξίδεη ν DeFleur απηή ε αληαπφθξηζε πνηέ δελ είλαη ηέιεηα. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 68

69 4.3.3 Σν κνληέιν «Δξεζίζκαηνο Αληαπόθξηζεο» Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζεσξίαο ηεο καδηθήο επηθνηλσλίαο έρεη εζηηαζηεί ζηελ αλάιπζε ησλ επηδξάζεσλ. Σν κνληέιν «Δξεζίζκαηνο Αληαπφθξηζεο» πεξηιακβάλεη, ην κήλπκα (εξέζηζκα), ηνλ δέθηε (νξγαληζκφ) θαη ηελ επίδξαζε (αληαπφθξηζε). Σν κνληέιν ηεο «ππνδφξηαο έλεζεο» φπσο ζπρλά ην απνθαινχλ αλαθέξεηαη ζηελ επίδξαζε πνπ αζθνχλ ηα ΜΜΔ ηα νπνία θαζνξίδνπλ ζπκπεξηθνξέο ζχκθσλα κε ηηο πξνζέζεηο παλίζρπξσλ νξγαληζκψλ είηε δεκνζίσλ είηε ηδησηηθψλ. 4.4 Επικοινωνιακά Μοντζλα Εκτάκτων Αναγκϊν Α) Μνληέιν ηεο Αληίιεςεο Κηλδύλνπ: H Αληίιεςε ηνπ Κηλδχλνπ, είλαη πνιχ δηαθνξεηηθή απφ ηνλ πξαγκαηηθφ θίλδπλν. Γηα ηελ αθξίβεηα, ε Αληίιεςε ηνπ Κηλδχλνπ είλαη ην άζξνηζκα ηνπ πξαγκαηηθνχ Κηλδχλνπ θαη ηνπ Φφβνπ. Οη παξάγνληεο πνπ θάλνπλ ηνλ Κίλδπλν πεξηζζφηεξν απνδεθηφ είλαη θάηη πνπ είλαη εθνχζην, θπζηθφ, νηθείν πξνο ηνπο αλζξψπνπο, θάηη πνπ κπνξεί λα ειεγρζεί θαη επεξεάδεη ζπλήζσο ελήιηθεο. Αληίζεηα, θάηη ην νπνίν είλαη αθνχζην, κε θπζηθφ, αζπλήζηζην πξνο ηνπο αλζξψπνπο, πνπ δελ ειέγρεηαη, είλαη θαηαζηξνθηθφ θαη επεξεάδεη ζπλήζσο παηδηά γίλεηαη ιηγφηεξν απνδεθηφ απφ κηα θνηλσλία. Γηα παξάδεηγκα νη άλζξσπνη πηζηεχνπλ φηη ε νδήγεζε είλαη πην αζθαιήο απφ κηα πηήζε γηαηί είλαη θάηη πην νηθείν πξνο απηνχο θαη είλαη ιηγφηεξν θαηαζηξνθηθφ ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο παξφιν πνπ ηα πνζνζηά ζαλάησλ απφ ηξνραία αηπρήκαηα είλαη πνιχ κεγαιχηεξα. Καηά ηε δηάξθεηα κηαο Κξίζεο, πξέπεη λα θάλνπκε ηα πάληα, ψζηε λα "κεηαηνπίδνπκε" ηελ Αληίιεςε Κηλδχλνπ ηνπ θνηλνχ, πην θνληά πξνο ηνλ Πξαγκαηηθφ Κίλδπλν. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηε ιήςε φισλ ησλ απαξαίηεησλ κέηξσλ γηα ηελ πγεία θαη ηελ αζθάιεηα ηνπ θνηλνχ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 69

70 Β) Μνληέιν ηεο Αξλεηηθήο Κπξηαξρίαο: Σα αξλεηηθά κελχκαηα έρνπλ πάληα κεγαιχηεξν αληίθηππν θαη ν δηαρεηξηζηήο κηαο θξίζεο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα εμηζνξξνπήζεη ηελ θαηάζηαζε κε ζεηηθά κελχκαηα. Ζ εζηίαζε ησλ κελπκάησλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζην ηη έγηλε θαη φρη ζην ηη δελ έγηλε. Πξηλ μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία ηεο Δπηθνηλσλίαο θαη Πιεξνθφξεζεο ζα πξέπεη: Να έρνπκε εηδνπνηήζεη ηα Μ.Μ.Δ. Να δηαηεξνχκε αξρείν κε ηηο ελέξγεηεο πνπ έρνπλ ήδε γίλεη. Να γλσξίδνπκε πνηνο είλαη αξκφδηνο θαη γηα πνην πξάγκα. Να είκαζηε ζε ζέζε λα αλαγλσξίδνπκε ην θαηάιιειν αθξναηήξην ζην νπνίν πξέπεη λα απεπζπλζνχκε (πξνζσπηθφ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο, Μ.Μ.Δ., ινηπέο αξκφδηεο ππεξεζίεο, θνηλφ, άηνκα πνπ επιήγεζαλ). Καηά ηε δηαδηθαζία δηακφξθσζεο ηνπ κελχκαηνο ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνπκε κε πξνζνρή θαη επαηζζεζία ηε δηαθνξεηηθφηεηα ζε ήζε θαη έζηκα, ζε ζπλήζεηεο, ηελ μερσξηζηή θνπιηνχξα ησλ κειψλ κηαο θνηλσλίαο ζηελ νπνία ζα απεπζπλζνχκε. Πάληα ζα πξέπεη λα δίλνπκε κεγάιε ζεκαζία ζην ηη πξαγκαηηθά ελδηαθέξεη έλα θνηλφ. Γ) Μνληέιν ηνπ Πξνζδηνξηζκνύ ηεο Δκπηζηνζύλεο: Καηά ηε δηάξθεηα κηαο θξίζεο είλαη θαίξηαο ζεκαζίαο λα θεξδίζνπκε ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ θνηλνχ. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο θαηάιιειεο θάζε θνξά γιψζζαο ηνπ ζψκαηνο (γείξε κπξνζηά, άθνπ πξνζεθηηθά, θνίηαμε πξνο ηελ θάκεξα ζαλ λα είλαη έλα άηνκν απέλαληί ζνπ) θαη κε ηελ ζπλαηζζεκαηηθή θαη ςπρνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ θνηλνχ. Όηαλ απαληάκε ζε εξσηήζεηο, ζα πξέπεη λα αθνχκε πξνζεθηηθά θαη λα δείρλνπκε θαηαλφεζε ζρεηηθά κε ηα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη. Γ) Μνληέιν ηνπ Γηαλνεηηθνύ Θνξύβνπ: Όηαλ νη άλζξσπνη είλαη αλαζηαησκέλνη, αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο ζην λα αθνχζνπλ, λα θαηαιάβνπλ θαη ζην λα ζπκεζνχλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο Πιεξνθφξεζεο Δπηθνηλσλίαο δελ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε εηδηθή νξνινγία. Παξνπζηάδνπκε ηηο ηδέεο καο κε κηα ινγηθή ζεηξά, αλάινγα κε ηε ρξνληθή αιιεινπρία ησλ γεγνλφησλ θαη μεθηλψληαο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 70

71 πάληνηε απφ ην πην ζνβαξφ γεγνλφο. Δλεκεξψλνπκε ηνπο πνιίηεο γηα ην πψο κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ. Δλεκεξψλνπκε ηνπο πνιίηεο απφ πνπ κπνξνχλ λα αληιήζνπλ πεξηζζφηεξε πιεξνθνξία (ηειεφξαζε, ξάδην). "Δθκεηαιιεπφκαζηε" ηελ επθαηξία λα δψζνπκε επράξηζηεο θαη αιεζηλέο πιεξνθνξίεο. Δθθξάδνπκε ηα ζπιιππεηήξηά καο ζε ζπγγελείο ζπκάησλ. Αλαθεθαιαηψλνπκε ζην πψο μεπεξάζηεθε ε Κξίζε. Δπραξηζηνχκε ηνπο απινχο πνιίηεο πνπ βνήζεζαλ, ψζηε λα μεπεξαζηεί ε Κξίζε. Παξέρνπκε ηελ θαηάιιειε εθπαίδεπζε γηα λα απνθχγνπκε παξφκνηα γεγνλφηα πνπ κπνξεί λα ζπκβνχλ κειινληηθά. Γηνρεηεχνπκε ζην θνηλφ θαη ζην πξνζσπηθφ ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ηελ εκπεηξία πνπ απνθνκίζηεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Κξίζεο. 4.5 Επίςθμεσ Ανεπίςθμεσ Επικοινωνίεσ Οη πεξηζζφηεξεο αλαιχζεηο επηθνηλσλίαο ππνζηεξίδνπλ φηη ππάξρνπλ δπν γεληθέο κνξθέο επηθνηλσλίαο, ε επίζεκε θαη ε αλεπίζεκε. Χο επίζεκε κνξθή επηθνηλσλίαο λνείηαη ε επηθνηλσλία πνπ μεθηλά απφ ηε δηνίθεζε. Ζ ηαρχηεηα ηεο ξνήο ησλ πιεξνθνξηψλ εμαξηάηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ επηπέδσλ θαη ηνλ αξηζκφ ησλ ελδηάκεζσλ ζπλδέζεσλ. Ο κεγάινο αξηζκφο ζπλδέζεσλ ζεκαίλεη φηη ηα κελχκαηα ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξν ρξφλν γηα λα αληαιιαρζνχλ θαη ην πεξηερφκελν ηνπ κελχκαηνο είλαη πην πηζαλφ λα είλαη κε αμηφπηζην θαη παξαπνηεκέλν. Καζψο απμάλεη ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ ιακβάλνπλ θαη αλακεηαδίδνπλ ην κήλπκα, απμάλεη θαη ε πηζαλφηεηα αιινίσζεο θαη ηνπ θηιηξαξίζκαηνο ηνπ κελχκαηνο. Οη άλζξσπνη ζπλνςίδνπλ ηα κελχκαηα, επηιέγνπλ εθείλα πνπ ζεσξνχλ ζεκαληηθφηεξα, εηζάγνπλ ππνθεηκεληθά ζηνηρεία, ηξνπνπνηνχλ ή απνκαθξχλνπλ ηα «θαθά» λέα ή θαηαθξαηνχλ δεδνκέλα απφ ηα εηζεξρφκελα κελχκαηα γηα πξνζσπηθή ηνπο ρξήζε. πλεπψο ηα κελχκαηα πνπ δηαβηβάδνληαη αιιάδνπλ Γηα ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ, ηα ππάξρνληα θαλάιηα ηεο επίζεκεο επηθνηλσλίαο κπνξεί λα είλαη πεξηνξηζηηθά θαζψο ρξεζηκνπνηνχλ ζπζηήκαηα πνπ δελ έρνπλ θακία ζρέζε κε ην ρεηξηζκφ ηεο θξίζεο. Δπηπιένλ, θαζεκεξηλή ρξήζε ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ κπνξεί λα κεηψζεη ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο δηαρείξηζεο ησλ θξίζεσλ. Σα ζπζηήκαηα αλεπίζεκεο επηθνηλσλίαο είλαη εθείλα πνπ δελ θαζνξίδνληαη απφ επίζεκεο δηαδηθαζίεο επηθνηλσλίαο. Πξνέξρνληαη απφ θηιηθέο επαθέο, ηελ νηθνγέλεηα ή ην εξγαζηαθφ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 71

72 πεξηβάιινλ. Σα αλεπίζεκα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο είλαη απξνγξακκάηηζηα σο πξνο ηελ εκθάληζή ηνπο θαη σο πξνο ηελ δνκή. Τπάξρεη ακθηβνιία γηα ηελ αθξίβεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ κεηαδίδνληαη απφ ηα αλεπίζεκα θαλάιηα επηθνηλσλίαο. Οη θήκεο θαη ηα θαληαζηηθά γεγνλφηα ζπρλά πξνέξρνληαη απφ αλεπίζεκεο θαη αλεπηβεβαίσηεο πεγέο. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα κεηψζνπλ ηα απνηειέζκαηα ησλ θεκψλ δηαηεξψληαο αλνηρηά ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο θαη δηαδίδνληαο ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο κέζα ζηα επίζεκα θαη αλεπίζεκα θαλάιηα. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα θαηαιάβνπλ φηη κηα θξίζηκε θαηάζηαζε κπνξεί λα θάλεη ηνπο αλζξψπνπο λα αγρσζνχλ θαη λα αηζζάλνληαη αλαζθαιείο. Θα πξέπεη ινηπφλ λα πξνρσξήζνπλ ζε νξηζκέλεο δξάζεηο έηζη ψζηε λα κεηψζνπλ ηηο αλαζθάιεηεο ρξεζηκνπνηψληαο ηηο πξνζεγγίζεηο κέζσ ηεο επίζεκεο ή αλεπίζεκεο επηθνηλσλίαο. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα δψζνπλ βάζε ζηα αθφινπζα ζεκεία πξνθεηκέλνπ λα ρεηξηζηνχλ ζσζηά ηα ζπζηήκαηα επηθνηλσληψλ ζε πεξίνδν θξίζεο: 1) Να εξεπλήζνπλ πσο ηα θξίζηκα πεξηβάιινληα κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηα ζπζηήκαηα επηθνηλσληψλ θαη ηνπο ρξήζηεο απηψλ. 2) Σα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο δελ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο θαη κφλν. Τπάξρεη ε πεξίπησζε απηά ηα ζπζηήκαηα λα κελ ιεηηνπξγήζνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο (πρ ππεξθφξησζε δηθηχνπ). 3) Να αλαπηπρζνχλ ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο πνπ είλαη θηιηθά πξνο ην ρξήζηε. 4) Να αλαπηχμνπλ ηηο ηθαλφηεηεο ζπιινγήο θαη αλάιπζεο ησλ πιεξνθνξηψλ. 5) Να επηθπξψλνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δέρνληαη. 6) Να δηαηεξνχλ φζν ην δπλαηφλ κηθξφηεξν ην κήθνο ησλ θαλαιηψλ επηθνηλσλίαο (ηα θαιχηεξα ζπζηήκαηα επηθνηλσλίαο είλαη απηά πνπ ιεηηνπξγνχλ απεπζείαο). 7) Να δεκηνπξγήζνπλ ππεξαθζνλία ζπζηεκάησλ επηθνηλσλίαο θαζψο ε ππεξαθζνλία ζπλεπάγεηαη πεξηζζφηεξα θαλάιηα θαη εμνπιηζκνχο επηθνηλσλίαο. 8) Να αλαγλσξίζνπλ θαη λα μεπεξάζνπλ ηα κεγάιεο ζπζζψξεπζεο πιεξνθνξηψλ ζεκεία. 9) Να ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα αλεπίζεκα θαλάιηα επηθνηλσλίαο. Οη δηαρεηξηζηέο ηεο θξίζεο ζα πξέπεη λα εθπαηδεπηνχλ ηφζν νη ίδηνη φζν θαη ηα ζηειέρε πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηαρείξηζε ηεο θξίζεο ζηελ θαηαλφεζε θαη επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 72

73 Απηφ ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο κεζφδνπ ζπλαηζζεκαηηθή θαηαλφεζε επίιπζε πξνβιεκάησλ. Ζ κέζνδνο απηή κεηψλεη ηα απνηειέζκαηα απφ ην εξέζηζκα πνπ ιακβάλεηαη. Σα ηξία ζπζηαηηθά απηήο ηεο κεζφδνπ πεξηιακβάλνπλ: α) απνκάθξπλζε ηνπ θηλδχλνπ β) επηθέληξσζε ζην ζθνπφ θαη γ) θαηήρεζε ζρεηηθά κε ηε ζπκπεξηθνξά. Με ηελ εθπαίδεπζε κέζσ απηήο ηεο κεζφδνπ νη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ην άγρνο θαη ηελ εμάληιεζε. ηε ζπλέρεηα, ε παξνπζίαζε πιεξνθνξηψλ ζε πξφηππεο κνξθέο (θφξκεο) πνπ είλαη πξνθαζνξηζκέλεο θαη ίδηεο θάζε θνξά απμάλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο. Οη πξφηππεο απηέο κνξθέο αλαθνξά πεξηιακβάλνπλ: α) ηελ ρξήζε πξνθαζνξηζκέλσλ πξνηχπσλ γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ πξνθνξηθψλ αλαθνξψλ β) ηελ γξήγνξε ηαμηλφκεζε ησλ πιεξνθνξηψλ γ) ηελ δπλαηφηεηα λα θαηαγξάθνληαη γξήγνξα ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο δ)ηελ θαιχηεξε επηθνηλσλία κεηαμχ απνζηνιέα θαη παξαιήπηε εμαηηίαο ηεο ρξήζεο γλσζηψλ πξνηχπσλ. 4.6 Ελλθνικι Επικοινωνιακι Πολιτικι ηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο νη πνιίηεο αηζζάλνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηελ αλάγθε γηα πεξηζζφηεξε θαη θαιχηεξε ελεκέξσζε. Ζ λέα πξαγκαηηθφηεηα απμάλεηαη απφ ηελ απμαλφκελε αιιεινεπηθάιπςε βηνκεραληθψλ ζπγθξνηεκάησλ θαη Μέζσλ Μαδηθήο Δλεκέξσζεο. Ενχκε ζηελ επνρή πνπ θπξηαξρεί ε εηθφλα. Φνξείο θαη πνιίηεο αληηιακβάλνληαη φηη ε επηηπρία πξνβνιήο ησλ ζέζεσλ θαη ησλ ζηφρσλ εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά απφ ηνλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκνχ θαη ηελ δηαρείξηζε ηεο επηθνηλσληαθήο ηνπο πνιηηηθήο. Ο ξφινο ηεο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο είλαη ζήκεξα πεξηζζφηεξν ζχλζεηνο απφ πνηέ. Μεκνλσκέλεο επηθνηλσληαθέο κνξθέο φπσο ε δηαθήκηζε ή νη δεκφζηεο ζρέζεηο δελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο κηαο ρψξαο νχηε λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο παγθφζκηεο εμειίμεηο. Ζ ζχζηαζε ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Δλεκέξσζεο είλαη επηθνξηηζκέλε κεηαμχ άιισλ λα ζπληνλίζεη θαη λα πξνβάιιεη ηελ ζεηηθή εηθφλα ηεο Διιάδαο ζηε δηεζλή θνηλή γλψκε. Μέζα ζε κηθξφ δηάζηεκα ε Γεληθή Γξακκαηεία πξνψζεζε ζεκαληηθέο επηθνηλσληαθέο πνιηηηθέο. Γηεμήγαγε έξεπλα γηα ηελ εηθφλα ηεο Διιάδαο ζην εμσηεξηθφ κε απψηεξν ζηφρν ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο λα απνηειέζνπλ ζπζηαηηθά ηνπ ζρεδηαζκνχ κηαο νινθιεξσκέλεο επηθνηλσληαθήο ζηξαηεγηθήο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 73

74 χκθσλα κε ην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Ξελνθξάηεο» (ΤΑ 1299/2003), ε Γεληθή Γξακκαηεία Δλεκέξσζεο ελεκεξψλεη ην θνηλφ κε έγθπξεο θαη αθξηβείο πιεξνθνξίεο γηα ηελ εκθάληζε, εμέιημε θαη αληηκεηψπηζε ησλ θπζηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη ινηπψλ θαηαζηξνθψλ πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζνχλ ηα θαηλφκελα παξαπιεξνθφξεζεο, αλεζπρίαο θαη παληθνχ. Δπίζεο κεξηκλά ψζηε νη θξαηηθνί θαη ηδησηηθνί ξαδηνηειενπηηθνί ζηαζκνί λα κεηαδίδνπλ ζε πεξίπησζε γεληθήο, πεξηθεξεηαθήο ή ηνπηθήο κεγάιεο έληαζεο θαηαζηξνθήο νδεγίεο πξνο ηνπο πνιίηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ην Κεληξηθφ πληνληζηηθφ Όξγαλν ή απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Παξάιιεια ζπγθξνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ην Δπηζηεκνληθφ πκβνχιην Δπηθνηλσλίαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηεο δηεζλνχο θνηλήο γλψκεο. Σν ελ ιφγσ ζπκβνχιην εηζεγείηαη θαη γλσκνδνηεί ηνπο ηξφπνπο θαη ηηο κεζφδνπο πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζήζεη ε ρψξα καο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο επηθνηλσληαθήο ηεο ζηξαηεγηθήο. Δπηπιένλ ε Διιάδα έγηλε κέινο ηνπ Γηεζλνχο Ηλζηηηνχηνπ Δπηθνηλσλίαο, ζην Λνλδίλν. Ζ ζπκκεηνρή απηή έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζηελ Διιάδα λα έξζεη ζε άκεζε επαθή κε ηελ παγθφζκηα θνηλφηεηα ηνπ ρψξνπ ηεο επηθνηλσλίαο θαζψο ζην ζπγθεθξηκέλν ηλζηηηνχην ζπκκεηέρνπλ ππνπξγεία αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ, εηαηξείεο ΜΜΔ, εηδεζενγξαθηθά πξαθηνξεία, εζληθνί ξαδηνηειενπηηθνί ζηαζκνί θαη θνξπθαίνη παξάγνληεο ησλ ΜΜΔ. Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Δλεκέξσζεο ζπλεξγάδεηαη επίζεο κε ειιεληθά θαη μέλα παλεπηζηήκηα, ηλζηηηνχηα θαη εξγαζηήξηα κε ζθνπφ ηελ έθδνζε έληππνπ θαη ειεθηξνληθνχ πιηθνχ πνπ ζα απεπζχλεηαη ζε ζπγθεθξηκέλν θνηλφ ηεο δηεζλνχο θνηλήο γλψκεο. Μέξνο απηνχ ηνπ πιηθνχ ζα ζπκπεξηιεθζεί ζηηο δηαδηθηπαθέο ζειίδεο ηεο ρψξαο, απνθηψληαο έηζη ζηξαηεγηθφ ραξαθηήξα. Δπηπιένλ ε Γεληθή Γξακκαηεία Δλεκέξσζεο ζπλεξγάδεηαη κε ηα Γξαθεία Σχπνπ ηνπ Δμσηεξηθνχ πξνβάιινληαο έηζη ηε ζεηηθή εηθφλα ηεο Διιάδαο ζην εμσηεξηθφ. Ζ ράξαμε κηα εζληθήο επηθνηλσληαθήο ζηξαηεγηθήο απνηειεί επηηαθηηθφ αίηεκα ηεο ζχγρξνλεο επνρήο κηαο θαη ε παληειήο έιιεηςε καθξνπξφζεζκνπ ζρεδηαζκνχ θαη πνιηηηθήο έρεη δεκηνπξγήζεη καθξφρξνλε θαη επηδήκηα παξάδνζε ζηε ρψξα καο. ε κηα επνρή πνπ ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο έρεη πεξηνξίζεη ηε ζεκαζία ηνπ ρψξνπ είλαη αλάγθε λα πξνβιεζεί ην ζχγρξνλν πνηνηηθφ θαη παξαγσγηθφ πξφζσπν ηεο Διιάδαο. (Ρέππαο, 1999) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 74

75 4.7 Η Επικοινωνιακι Διαχείριςθ Εκτάκτων Αναγκϊν ςτθν Ελλάδα Ζ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ ζηελ Διιάδα πξαγκαηνπνηείηαη ζην πιαίζην ηνπ Γεληθνχ ρεδίνπ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Ξελνθξάηεο». χκθσλα κε ην ελ ιφγσ ζρέδην θάζε θνξέαο ζρεδίαζεο ζε θεληξηθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν ζα πξέπεη λα πξνρσξήζεη ζηε ζχληαμε Δηδηθψλ ρεδίσλ Έθηαθηεο Αλάγθεο αλά θαηαζηξνθή. Αξρηθά ζε θεληξηθφ επίπεδν, ηα ππνπξγεία ζπληάζζνπλ Δηδηθά ρέδηα αλά θαηαζηξνθή φπσο νξίδεηαη ζην παξάξηεκα ηνπ «Ξελνθξάηε». ηε ζπλέρεηα νθείινπλ λα δηαβηβάζνπλ ηα Δηδηθά ρέδηα ζηε Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο, πξνθεηκέλνπ λα ηα εγθξίλεη θαη αθνινχζσο λα δηαβηβάζνπλ ηα εγθεθξηκέλα ζρέδηα ζηηο Πεξηθέξεηεο θαη ζηηο Ν.Α. πξνθεηκέλνπ απηέο λα θαηαξηίζνπλ ηα δηθά ηνπο ζρέδηα. Δπηπιένλ, ηα ππνπξγεία δχλαληαη λα ζπληάμνπλ εηδηθφηεξεο νδεγίεο πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζνπλ ηηο Πεξηθέξεηεο θαη ηηο Ν.Α. ζην ζρεδηαζκφ. ηηο βαζηθέο απαηηήζεηο ζρεδίαζεο εληάζζνληαη κεηαμχ άιισλ ν θαζνξηζκφο ησλ ξφισλ θαη ησλ επζπλψλ αλά θνξέα θαζψο θαη ε δεκηνπξγία ζπζηήκαηνο επηθνηλσλίαο γηα ζπλελλφεζε κεηαμχ ησλ εκπιεθφκελσλ ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ εθηάθησλ αλαγθψλ, ε ζπιινγή επεμεξγαζία θαη εθκεηάιιεπζε πιεξνθνξηψλ κέζσ δηθηχσλ θαιψο ιεηηνπξγνχλησλ ζε φια ηα επίπεδα θαζψο θαη ε δεκηνπξγία εληαίνπ ζπζηήκαηνο πξνεηδνπνίεζεο ελεξγεηψλ θαη αλαθνξψλ. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεηαη πξφβιεςε γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ πιεζπζκνχ φπνπ θαη φηαλ ελδείθλπηαη. χκθσλα κε ην Δγρεηξίδην χληαμεο Δλαξκνληζκέλσλ Δηδηθψλ ρεδίσλ αλά θαηαζηξνθή ησλ Τπνπξγείσλ ή άιισλ θνξέσλ ηνπ ΤΠΔΓΓΑ/Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο/Γηεπζπλζε ρεδηαζκνχ θαη Αληηκεηψπηζεο Δθηάθησλ Αλαγθψλ/Σκήκαηνο Διέγρνπ θαη Παξαθνινχζεζεο ρεδίσλ (έγγξαθν αξ. 2033,3/04/07) ν επηθνηλσληαθφο ζρεδηαζκφο ππάγεηαη ζην Μέξνο ΗΗΗ «Λεηηνπξγίεο ζπζηήκαηνο θηλεηνπνίεζεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο» ηνπ Πίλαθα Πεξηερνκέλσλ Δηδηθνχ ρεδίσλ αλά θαηαζηξνθή ηνπ Δγρεηξηδίνπ, σο Λεηηνπξγίεο Δλεκέξσζεο, Πξνζηαζίαο ηνπ Κνηλνχ θαη ρέζεηο κε ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο. Ζ πξνζηαζία ηνπ θνηλνχ πεξηιακβάλεη φιεο ηηο απαξαίηεηεο δξάζεηο ησλ θεληξηθψλ, πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ θνξέσλ πξνθεηκέλνπ λα πινπνηεζεί ε πξνζηαζία ηνπ θνηλνχ. πγθεθξηκέλα νη δξάζεηο απηέο είλαη νη εμήο: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 75

76 Απαγφξεπζε ηεο θπθινθνξίαο Οξγαλσκέλε Απνκάθξπλζε ηνπ Πιεζπζκνχ Δθθέλσζε ηεο πεξηνρήο ηεο θαηαζηξνθήο θαη κεηαθνξά ηνπ πιεζπζκνχ ζε αζθαιή ρψξν Απαγφξεπζε θαηαλάισζεο ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ Ζ πξνζηαζία ηνπ πιεζπζκνχ αλαθέξεη ηα θαλάιηα επηθνηλσλίαο, ηα φξγαλα, ηα ζπζηήκαηα θαη ηηο δηαδηθαζίεο πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ πινπνίεζε ησλ παξαπάλσ δξάζεσλ. Ζ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ πεξηιακβάλεη φιεο εθείλεο ηηο απαξαίηεηεο δηαδηθαζίεο πξνθεηκέλνπ ην θνηλφ λα ελεκεξσζεί κε έγθπξεο θαη αθξηβείο πιεξνθνξίεο γηα ηελ εκθάληζε ηελ εμέιημε θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θπζηθψλ, ηερλνινγηθψλ θαη ινηπψλ θαηαζηξνθψλ θαη λα απνθεπρζνχλ θαηλφκελα παληθνχ θαη παξαπιεξνθφξεζεο. χκθσλα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο ηνπ Δγρεηξηδίνπ ρεδίαζεο νη ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο: α)ελεκέξσζε γηα επηθείκελεο θαηαζηξνθέο β)ελεκέξσζε γηα θαηαζηξνθέο κε πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα γηα αληίδξαζε γ)ελεκέξσζε κεηά ηελ θαηαζηξνθή. Οη ελέξγεηεο ζα πξέπεη λα ζπκβαδίδνπλ πάληνηε κε ηηο ελέξγεηεο ηεο πξφιεςεο ηνπ εθάζηνηε θνξέα. Δπηπιένλ νη θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο νξίδνπλ ηνπο αξκφδηνπο ζπληνληζκνχ ζε φια ηα επίπεδα δηνίθεζεο γηα ηελ ιήςε απφθαζεο γηα ην πεξηερφκελν ηεο ελεκέξσζεο θαζψο θαη ην κέζν κε ην νπνίν ζα πξαγκαηνπνηεζεί ε ελεκέξσζε. Δπηπξνζζέησο αλαθέξνληαη νη απαξαίηεηεο δξάζεηο πξνθεηκέλνπ λα εθαξκνζηεί ε απφθαζε, θαη γηα απνθεπρζνχλ ηπρφλ ζπγρχζεηο επηβάιιεηαη ε θνηλνπνίεζε ησλ απνθάζεσλ ζε φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο. ηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο πεξηιακβάλνληαη νη κέζνδνη θαη ηα κέζα πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, πξνζδηνξίδνληαη νη αληίζηνηρεο θαηεγνξίεο θνηλνχ (παηδηά, ειηθησκέλνη, ΑΜΔΑ, έγθπεο θιπ) θαη πξνηείλνληαη ζπγθεθξηκέλεο κέζνδνη αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία θνηλνχ. Δπηπιένλ, ηππνπνηείηαη ην πεξηερφκελν ησλ αλαθνηλψζεσλ πξνο ην θνηλφ θαη ηα ΜΜΔ θαη ζπγθεθξηκελνπνηνχληαη νη δηαθνξνπνηήζεηο ζηηο ιεηηνπξγίεο ηεο ελεκέξσζεο αλάινγα κε ηελ κέζνδν πξνζηαζίαο ηνπ θνηλνχ πνπ έρεη επηιεγεί. Ο επηθνηλσληαθφο ζρεδηαζκφο αλά θαηαζηξνθή ζα πξέπεη λα αλαθέξεη ηηο αξκφδηεο κνλάδεο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ, ηνλ δηαζέζηκν ρξφλν γηα ηηο αλαθνηλψζεηο θαη ηελ δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε ησλ νκάδσλ θνηλνχ. ε φηη αθνξά ηηο ζρέζεηο κε ηα ΜΜΔ ην εγρεηξίδην αλαθέξεη φηη ζα πξέπεη λα ππάξρεη ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ έηζη ψζηε λα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 76

77 εμαζθαιίδεηαη ε ζσζηή θαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ελεκέξσζε. Δπίζεο νη αξκφδηνη θνξείο ζα πξέπεη λα παξαθνινπζνχλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν παξνπζηάδνληαη νη εηδήζεηο έηζη ψζηε λα πξνιάβνπλ θαη λα παξέκβνπλ αλ ρξεηαζηεί, «ζηξεβιψζεηο» ζηελ πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ. Γίδεηαη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηε ζσζηή ξνή ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο αιιά ε εληαία γξακκή ηνπνζέηεζεο ζηα ΜΜΔ. Έρεη ηδηαίηεξα ζεκαζία ζηε ζπλείδεζε ηνπ θνηλνχ λα ππάξρεη κηα εληαία γξακκή πιεξνθφξεζεο θαη λα κελ αληηθάζθνπλ νη εκπιεθφκελνη θνξείο. Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο είλαη ζεζκηθά ν αξκφδηνο θνξέαο ζρεδηαζκνχ θαη αληηκεηψπηζεο εθηάθησλ αλαγθψλ. χκθσλα κε ην Π.Γ 151/2004 πξνβιέπεηαη ε ιεηηνπξγία Γξαθείνπ Σχπνπ & Γεκνζίσλ ρέζεσλ, ε νπνία έρεη ηηο παξαθάησ αξκνδηφηεηεο: Δλεκεξψλεη ηελ θνηλή γλψκε γηα απεηινχκελνπο θηλδχλνπο θαηαζηξνθψλ θαη παξέρεη νδεγίεο γηα ηελ εθδήισζε θαηλνκέλσλ κε ζθνπφ ηνλ κεηξηαζκφ ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ ηνπο. Παξαθνινπζεί, ζπιιέγεη πιεξνθνξίεο γηα ζέκαηα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη ελεκεξψλεη ηνλ Γ.Γ.Π.Π. Απνηειεί ην ζχλδεζκν επηθνηλσλίαο κε ηα ΜΜΔ Δπηκειείηαη ηελ πξνβνιή εθδειψζεσλ ηεο Γ.Γ.Π.Π θαη ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ γηα ζέκαηα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο Καιχπηεη γεγνλφηα θαη εθδειψζεηο ηεο ΓΓΠΠ Μέρξη ζήκεξα παξφιν πνπ πξνβιέπεηαη ζεζκηθά ε ιεηηνπξγία ηνπ γξαθείνπ, εληνχηνηο δελ ππάξρεη νξγαλσκέλν γξαθείν ηχπνπ θαη δεκνζίσλ ζρέζεσλ. Ζ ΓΓΠΠ δηαζέηεη εηδηθή αίζνπζα ελεκέξσζεο ησλ δεκνζηνγξάθσλ άξηηα εμνπιηζκέλε κε νζφλε πξνβνιήο 80 ηληζψλ ηχπνπ BARCO γηα πξνβνιή on-line εηθφλαο απφ ηελ Δ.Μ.Τ θαη ζχγρξνλν πξνβνιηθφ ζχζηεκα. Σελ επηθνηλσληαθή πνιηηηθή ζε πεξίπησζε εθηάθησλ αλαγθψλ ηελ αλαιακβάλεη εμνινθιήξνπ ν ΓΓΠΠ ζπλεπηθνπξνχκελνο απφ ηνλ πξνζσπηθφ ηνπ ζχκβνπιν επηθνηλσλίαο ν νπνίνο έρεη ηελ αξκνδηφηεηα λα ζηέιλεη ηηο αλαθνηλψζεηο ή δειηία ηχπνπ ζηα ΜΜΔ. ε πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο ε απνζηνιή ησλ αλαθνηλψζεσλ γίλεηαη κε fax, , sms (ζε δηαπηζηεπκέλνπο δεκνζηνγξάθνπο). Οη δσληαλέο κεηαδφζεηο πξαγκαηνπνηνχληαη θαηά ηελ θξίζε ησλ αξκνδίσλ. Γηα παξάδεηγκα ν θ.γεληθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα φηαλ θαη φπνηε θξίλεη φηη απηφ είλαη απαξαίηεην λα θαιεί ηα Μέζα θαη λα θάλεη δειψζεηο. Ο θ. Γεληθφο ελεκεξψλεη άκεζα ηνλ ππνπξγφ Δ.Γ.Γ.Α κέζσ ελφο ηξηςήθηνπ αξηζκνχ ή ζηέιλεη γξαπηψο εηζεγήζεηο θαη ην γξαθείν ηχπνπ ηνπ ππνπξγνχ πξνβαίλεη ζε δειψζεηο. ε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο ηα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 77

78 ΜΜΔ ελεκεξψλνληαη απεπζείαο απφ ην γξαθείν ηχπνπ ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ γηα ζέκαηα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο ή απφ ηνλ θπβεξλεηηθφ εθπξφζσπν, ν νπνίνο είλαη ν γεληθφο πξντζηάκελνο φισλ ζε επηθνηλσληαθφ επίπεδν. Γηα παξάδεηγκα, ζε πεξηπηψζεηο κεγάισλ θαηαζηξνθψλ φπσο ήηαλ νη Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, δφζεθαλ επηθνηλσληαθέο θαηεπζχλζεηο απφ ηελ πνιηηηθή εγεζία λα γίλεηαη ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ 3 κε 5 θνξέο ηελ εκέξα γηα ηελ εμέιημε ηνπ πεξηζηαηηθνχ. Ζ επηθνηλσλία είλαη ζε γεληθέο γξακκέο ηππνπνηεκέλε, δελ ππάξρνπλ πξνθαζνξηζκέλεο θφξκεο αιιά επηιέγεηαη θάζε θνξά ην θαηάιιειν κνληέιν επηθνηλσλίαο θαηά ηελ θξίζε ηνπ αξκφδηνπ λα απνθαζίζεη. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 78

79 4.8 S.W.O.T. Analysis πζηήκαηνο Δπηθνηλσληαθήο Γηαρείξηζεο Δθηάθησλ Αλαγθώλ ΓΤΝΑΣΑ ΖΜΔΗΑ ΔΤΚΑΗΡΗΔ Ζ ΓΓΠΠ πξαγκαηνπνηεί καδηθέο ελεκεξώζεηο ηνπ θνηλνύ. Ζ ΓΓΠΠ ζπλεξγάδεηαη κε δηεζλείο θνξείο. Γηαζέηεη επαξθώο επηζηεκνληθά θαηαξηηζκέλν πξνζσπηθό θαη ζπκκεηέρεη ζε επηζηεκνληθά ζπλέδξηα ζηελ Διιάδα θαη ζην εμσηεξηθό. Ο Τπνπξγόο κπνξεί λα ελεκεξώλεηαη άκεζα από ηνλ ΓΓΠΠ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο. Ο πνιίηεο κπνξεί λα ελεκεξσζεί άκεζα, από ηελ ηζηνζειίδα ηεο ΓΓΠΠ (εμσζηξέθεηα ηνπ Οξγαληζκνύ). Ζ ΓΓΠΠ θαζώο θαη νη ινηπνί θνξείο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο (Π.. ΔΛΑ,Λ) δηαζέηνπλ ελεκεξσκέλε δηαδηθηπαθή πύιε πνπ πξνζθέξεη δπλαηόηεηεο δηαδξαζηηθήο επηθνηλσλίαο θαη δηαιεηηνπξγηθόηεηαο. Τπάξρνπλ ππνδνκέο ηερλνινγηώλ πιεξνθνξηθήο γηα άξηηα ελεκέξσζε ηνπ θνηλνύ. Δπξύηεξε επηθνηλσληαθή πνιηηηθή (spots) κε ζηόρν ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνύ Δληαίν ύζηεκα Δπηθνηλσλίαο κεηαμύ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Αζθήζεηο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Σππνπνίεζε ζηελ επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία πξνθαζνξηζκέλεο θόξκεο επηθνηλσλίαο. Παξνρή θηλήηξσλ γηα εζεινληηζκό & άξηηα εθπαίδεπζε Δζεινληώλ Σν επηζηεκνληθό έξγν ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνπο θνξείο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο λα αμηνπνηεζεί θαηάιιεια. Γεκνζηνπνίεζε ησλ ππαξρνπζώλ κειεηώλ ζηηο ηζηνζειίδεο ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Ζ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο Γηνίθεζεο Οιηθήο Πνηόηεηαο θαη ε πηζηνπνίεζε ησλ Οξγαληζκώλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Να πξαγκαηνπνηνύληαη πεξηζζόηεξεο εθδειώζεηο ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο ζε Διιάδα θαη Δμσηεξηθό. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 79

80 Μεηαθνξά ησλ ηειεθσληθώλ θέληξσλ ηεο ΓΓΠΠ (112) θαη ηνπ Π (199) ζην ίδην θηίξην γηα θαιύηεξν ζπληνληζκό. Να ππάξμεη δηαιεηηνπξγηθόηεηα κέζσ GIS αλάκεζα ζηα ηκήκαηα θαη κε άιιεο ππεξεζίεο. Δπηκόξθσζε ζηειερώλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ζηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηώλ. Ύπαξμε θαηάιιειεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ώζηε ε ελεκέξσζε λα κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε λέεο ηερλνινγίεο (ηειεδηάζθεςεο θιπ). Ζ δηαθίλεζε ησλ εγγξάθσλ λα γίλεηαη ειεθηξνληθά. ΑΓΤΝΑΣΑ ΖΜΔΗΑ ΑΠΔΗΛΔ Γελ επαξθνύλ ηα θνλδύιηα. Αιιειεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ κε άιινπο θνξείο. Αλύπαξθην Γξαθείν Σύπνπ & Γεκνζίσλ ρέζεσλ ζηε ΓΓΠΠ Γελ ππάξρεη ζπγθεθξηκέλν πιάλν ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνύ. Διιείςεηο ζε επηκόξθσζε θαηάξηηζε ησλ ππαιιήισλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο. Απνπζία ηππνπνηεκέλσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο απνδνηηθόηεηαο, απνηειεζκαηηθόηεηαο. Ζ γεληθόηεξε θξίζε ζηελ νηθνλνκία πεξηθνπή θνλδπιίσλ, ιηγόηεξεο επελδύζεηο ζηελ έξεπλα & αλάπηπμε. Με ζηνρεπκέλε επηθνηλσληαθή πνιηηηθή Κάζε ππεξεζία αζρνιείηαη κε ηελ εηθόλα ηεο «Φίιηξα» ζηελ κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο πξνο ην θνηλό. Γεκνζηνγξάθνη ρσξίο δενληνινγία Με επηβνιή πεηζαξρηθώλ πνηλώλ γηα παξαβίαζε δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο Αδύλακν Θεζκηθό πιαίζην Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 80

81 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΔΜΠΣΟ:: ΜΜΔ & ΚΑΣΑΣΡΟΦΖ 5.1 Ειςαγωγι Σα ηειεπηαία ρξφληα δηεμάγεηαη ζηε ρψξα καο έληνλε ζπδήηεζε αλαθνξηθά κε ηε ζέζε θαη ην ξφιν ησλ Μέζσλ Μαδηθήο Δλεκέξσζεο ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία. Ζ ζπδήηεζε επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζε δπν ζεκαληηθά αιιά επηκέξνπο δεηήκαηα. Αθελφο ζην πξφβιεκα ηεο δηαπινθήο κεηαμχ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, επηρεηξεκαηηθψλ ζπκθεξφλησλ θαη ΜΜΔ, θαη αθεηέξνπ ζην δήηεκα ησλ νξίσλ ηεο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. ηελ Διιάδα επηθξαηεί κηα θαηάζηαζε αλνκίαο ζην ξαδηνηειενπηηθφ πεδίν θαη έλα θαθφ πξνεγνχκελν κε ηήξεζεο λφκσλ, νη νπνίνη ζεζπίζηεθαλ κε ζηφρν ηε ξχζκηζε δεηεκάησλ ηεο βηνκεραλίαο ησλ Μέζσλ. Ζ αδηαθνξία ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ απνηέιεζε ζπλεηδεηή επηινγή δηεπθφιπλζεο ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηήζεθαλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ζ αλππαξμία νπζηαζηηθά ηνπ Δζληθνχ πκβνπιίνπ Ραδηνηειεφξαζεο επέηξεςε ζηα θαλάιηα λα θηλεζνχλ κε πιήξε ειεπζεξία θαηαζηξαηεγψληαο έηζη θάζε έλλνηα δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. Ηδηαίηεξα δε, ζηηο πεξηπηψζεηο θαηαζηξνθψλ ιφγσ ηνπ φηη είλαη εηδήζεηο κε πςειή ηειεζέαζε, πνιχ ζπρλά ν πφλνο εκπνξεπκαηνπνηείηαη, ε δενληνινγία είλαη αλχπαξθηε, νη δεκνζηνγξάθνη «θαηαζθεπάδνπλ» εηδήζεηο ή δέρνληαη σο εηδήζεηο εθείλεο κφλν πνπ ζέινπλ λα αθνχζνπλ πάληνηε κε γλψκνλα ην θέξδνο. Ζ ζσζηή ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο απνδεηθλχεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ηφζν γηα ηελ ίδηα ηε ρψξα φζν θαη γηα ηνπο πνιίηεο ηεο. 5.2 Κϊδικασ Δθμοςιογραφικισ Δεοντολογίασ Ο θψδηθαο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο πξνηείλεη έλα ζχλνιν δενληνινγηθψλ αξρψλ γηα ηα ΜΜΔ ζε θαηαζηάζεηο θξίζεσλ ιφγσ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ. ηφρνο είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηα ζπζηήκαηα πνιηηηθήο πξνζηαζίαο έηζη ψζηε κεηξηάδνληαη νη ζπλέπεηεο ελφο θαηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο. Οη δεκνζηνγξάθνη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ελεκεξψζνπλ, λα επαηζζεηνπνηήζνπλ θαη λα ελεξγνπνηήζνπλ ηνπο πνιίηεο κπξνζηά ζηνλ επηθείκελν θίλδπλν, επηζεκαίλνληαο ηε ζεκαζία ηεο πξφιεςεο. Οη πνιίηεο κέζσ ηεο δεκνζηνγξαθηθήο πιεξνθφξεζεο θαη ελεκέξσζεο έρνπλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 81

82 ηε δπλαηφηεηα λα αληηιεθζνχλ θαη λα αληηκεησπίζνπλ απνηειεζκαηηθά ην ελδερφκελν κηαο θαηαζηξνθήο, λα πξνεηνηκαζηνχλ θαη λα αληηδξάζνπλ ζσζηά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο, αιιά θαη λα δηαρεηξηζηνχλ ζσζηά ηνπο ππάξρνληεο πφξνπο κεηά ην πέξαο ηεο θαηαζηξνθήο. Οη δεκνζηνγξάθνη βξίζθνληαη αλάκεζα ζηνλ θφζκν, ηηο νκάδεο δηάζσζεο θαη ηα ηειενπηηθά ζπλεξγεία. Ζ αλάγθε γηα ελεκέξσζε είλαη κεγάιε ακέζσο κεηά ην έθηαθην ζπκβάλ θαζψο θαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ηηο ακέζσο επφκελεο ψξεο. Οη δεκνζηνγξάθνη ζα πξέπεη λα ηθαλνπνηήζνπλ ην δεκφζην αίηεκα γηα αθξηβή ζσζηή θαη δηαζηαπξσκέλε πιεξνθφξεζε, λα δψζνπλ νδεγίεο γηα άκεζεο ελέξγεηεο πνπ ζα ζψζνπλ δσέο θαη λα πεξηνξίζνπλ ηελ αβεβαηφηεηα θαη ηνλ παληθφ ηνπ πνιίηε πνπ δεκηνπξγεί ην άγρνο θαη ε έιιεηςε ελεκέξσζεο. Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ΜΜΔ (Σειεφξαζε, Ραδηφθσλν, Σχπνο) κπνξεί λα γίλεη πνιχ ζεκαληηθή ηφζν ζεηηθά φζν θαη αξλεηηθά. Οη δεκνζηνγξάθνη κπνξνχλ λα πξνβάιινπλ ηε ζεκαζία ηεο εηνηκφηεηαο ψζηε νη πνιίηεο: Να αληηιεθζνχλ θαη αληηκεησπίζνπλ ην ελδερφκελν ησλ θπζηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ. Να πξνεηνηκαζηνχλ γηα λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηα ξίζθα θαη ηηο ζπλέπεηεο ηνπο. Να είλαη έηνηκνη, αλ ρξεηαζηεί, λα πάξνπλ ηελ ηχρε ζηα ρέξηα ηνπο 5.3 Ανάλυςθ Κϊδικα Δθμοςιογραφικισ Δεοντολογίασ Δίλαη αλακθηζβήηεην φηη έλα θαηαζηξνθηθφ γεγνλφο αλήθεη ζηε θαηεγνξία ησλ εηδήζεσλ κε πςειή ηειεζέαζε, αθξνακαηηθφηεηα θαη αλαγλσζηκφηεηα. Δίλαη πηζαλφ ινηπφλ λα απνηειέζεη αληηθείκελν εκπνξεπκαηνπνηεκέλεο είδεζεο πξνθεηκέλνπ λα εμππεξεηήζεη νηθνλνκηθέο ζθνπηκφηεηεο. Οξηζκέλνη ζεσξεηηθνί, δεκνζηνγξάθνη, θαη δεκνζηνγξαθηθέο Δλψζεηο ζεσξνχλ απαξαίηεηε ηελ χπαξμε απζηεξνχ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ζηε ιεηηνπξγία ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο, ζπλήζσο κέζσ θαλνληζκψλ θαη αλεμάξηεησλ δεκνζίσλ ζπκβνπιεπηηθψλ νξγάλσλ. Άιινη ππνζηεξίδνπλ φηη ζα πξέπεη λα ππάξρεη ειεπζεξία ηνπ ιφγνπ ζε φια ηα κέζα θαη ηάζζνληαη θαηά νπνηαζδήπνηε παξέκβαζεο. Σέινο, κηα ηξίηε άπνςε ππνζηεξίδεη ηελ αξρή ηεο απηφξχζκηζεο, δειαδή ηελ εθαξκνγή ελφο γεληθνχ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ θαη ελφο ζπλφινπ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 82

83 δενληνινγηθψλ αξρψλ πνπ αληινχλ ηε ηζρχ ηνπο απφ ηελ απνδνρή θαη ηελ εθνχζηα εθαξκνγή ηνπο απφ ηνπο ηδηνθηήηεο ησλ ΜΜΔ θαη ηνπο ίδηνπο ηνπο δεκνζηνγξάθνπο. ε φηη αθνξά ηα ΜΜΔ θαη ηα θαηαζηξνθηθά θαηλφκελα κέρξη ζήκεξα δελ ππάξρεη εμεηδηθεπκέλνο θψδηθαο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. ην άξζξν 2 εδάθην ε ησλ «Αξρψλ Γενληνινγίαο ηνπ Γεκνζηνγξαθηθνχ Δπαγγέικαηνο» αλαθέξεηαη φηη: «Ο δεκνζηνγξάθνο δηθαηνύηαη θαη νθείιεη λα αληηκεησπίδεη κε δηαθξηηηθόηεηα θαη επαηζζεζία ηνπο πνιίηεο, όηαλ απηνί βξίζθνληαη ζε θαηάζηαζε πέλζνπο, ςπρηθνύ θινληζκνύ θαη νδύλεο, θαζώο θαη απηνύο πνπ έρνπλ εκθαλέο ςπρηθό πξόβιεκα, απνθεύγνληαο λα πξνβάιεη ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηνπο.» Ζ Παλειιήληα Οκνζπνλδία Δλψζεσλ πληαθηψλ (ΠΟΔΤ), ε Έλσζε πληαθηψλ Ζκεξήζησλ Δθεκεξίδσλ Αζελψλ (ΔΖΔΑ), ε Έλσζε πληαθηψλ Μαθεδνλίαο Θξάθεο (ΔΖ-ΔΜ-Θ) θαη ε Έλσζε πληαθηψλ Πεξηνδηθνχ Ζιεθηξνληθνχ Σχπνπ (ΔΠΖΣ) θαηέιεμαλ ζε θάπνηα θνηλά ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ ζηάζε ησλ ΜΜΔ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ : 1) Γελ ππάξρεη εμεηδίθεπζε, κόλν πξνζσπηθέο εκπεηξίεο Μέρξη ζήκεξα δελ έρεη γίλεη εηδηθή ζπζηεκαηηθή εθπαίδεπζε ζε δεκνζηνγξάθνπο απφ ηηο Αξρέο ηεο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ζρεηηθά κε ηελ θάιπςε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ. Παξφια απηά νη πξφεδξνη δεκνζηνγξαθηθψλ ελψζεσλ αλαγλσξίδνπλ ηελ αμία ηεο εμεηδίθεπζεο αιιά επηζεκαίλνπλ φηη ζπρλά ηερληθνί ιφγνη θαη ε κε χπαξμε πιενλάδνληνο πξνζσπηθνχ δελ επηηξέπνπλ ηελ θάιπςε ησλ γεγνλφησλ κφλν απφ ζπγθεθξηκέλνπο ζπληάθηεο πνπ ελδερνκέλσο ζα είραλ εμεηδηθεπζεί. 2) Ο θώδηθαο δενληνινγίαο είλαη επαξθήο Ο θψδηθαο δενληνινγίαο είλαη επαξθήο θαη πξέπεη λα είλαη ζεβαζηφο απφ ηνπο δεκνζηνγξάθνπο ζε θάζε πεξίπησζε. Ο δεκνζηνγξάθνο πξέπεη λα δηαηεξήζεη ην δηθαίσκα ηεο απηνξξχζκηζεο ζην πιαίζην ησλ γξαπηψλ θαη άγξαθσλ θαλφλσλ δενληνινγίαο. 3) Όιεο νη απόςεηο κεηαδίδνληαη Όιεο νη απφςεηο πξέπεη λα κεηαδίδνληαη αξθεί λα δηαζηαπξψλνληαη θαη λα ειέγρνληαη ζχκθσλα κε ηνλ απαξάβαην δεκνζηνγξαθηθφ θψδηθα. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 83

84 4) Ο δεκνζηνγξάθνο ππεξαζπίδεηαη ηνλ θώδηθα δενληνινγίαο Ο δεκνζηνγξάθνο ζα πξέπεη λα αληηζηέθεηαη ζε θάζε παξέκβαζε ή πίεζε γηα παξάβαζε ηνπ θψδηθα δενληνινγίαο. 5) εκαζία έρεη ε αμηνπνίεζε ηνπ ελεκεξσηηθνύ πιηθνύ Αλά πάζα ζηηγκή ππάξρεη αλάγθε δηαζέζηκνπ πιηθνχ πιεξνθφξεζεο γηα ηνπο δεκνζηνγξάθνπο ζρεηηθά κε αθξαία θαηλφκελα αιιά είλαη ζεκαληηθφ λα κπνξεί λα αμηνπνηεζεί απφ απηνχο. 6) Γελ ππάξρνπλ ηηκσξίεο από Πεηζαξρηθά πκβνύιηα Δίλαη γεγνλφο φηη αλ θαη έρνπλ παξαηεξεζεί πεξηπηψζεηο παξαβίαζεο ηνπ θψδηθα δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο θαηά ηε δηάξθεηα αθξαίσλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ θαη θαηαζηξνθψλ σζηφζν δελ ππήξμαλ νη αλάινγεο θπξψζεηο απφ ηα πεηζαξρηθά ζπκβνχιηα ησλ ελψζεσλ ζπληαθηψλ. (Πεγή: Γεκνζηνγξαθηθφο Οδεγφο «Φπζηθέο θαηαζηξνθέο θαη ελεξγνπνίεζε ησλ πνιηηψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηνπο», 2007) 5.5 Δθμοςιογράφοι και φςτθμα Πολιτικισ Προςταςίασ Οη δεκνζηνγξάθνη αλακέλνπλ απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ην χζηεκα Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαη ηα Γξαθεία Σχπνπ : Να ηνπο βνεζνχλ λα ζπγθεληξψλνπλ ζσζηά θαη έγθπξα ζηνηρεία. Να κελ κεξνιεπηνχλ ππέξ ελφο κέζνπ ή δεκνζηνγξάθνπ. Να δίλνπλ ιεπηνκεξείο απαληήζεηο ζε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα εξσηήκαηα. Να ηεξνχλ ηνλ θαλφλα ηεο εηιηθξηλνχο θαη έγθπξεο ελεκέξσζεο. Να πξνβιέπνπλ ηε ιεηηνπξγία κηαο ηειεθσληθήο γξακκήο απνθιεηζηηθά γηα ηα κέζα ελεκέξσζεο πνπ ζα απαληά άκεζα ζηα εξσηήκαηα ηνπο. Να νξγαλψλνπλ θαη λα ζπληνλίδνπλ ηελ πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηε ιεηηνπξγία θαη ην έξγν ησλ ζσζηηθψλ ζπλεξγείσλ, ησλ ππεξεζηψλ, άκεζεο δξάζεο, ησλ θνηλσθειψλ ππεξεζηψλ, ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ηεο θπβέξλεζεο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 84

85 Να πξνβιέπνπλ έλα ζεκείν ζπλάληεζεο κε ηα κέζα ελεκέξσζεο ζηελ πεξηνρή πνπ έρεη πιεγεί απφ ηελ θαηαζηξνθή. 5.6 χζδιο Επικοινωνίασ και Καταςτροφι Σν ζρέδην επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε ην επηρεηξεζηαθφ ζρέδην θαη λα ππνζηεξίδεη ην δηνηθεηηθφ ζρέδην δξάζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο. Σν ζσζηφ ζρέδην επηθνηλσλίαο ζα βνεζήζεη φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο λα ζπλεξγαζηνχλ γηα ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα. Σν ζσζηφ ζρέδην επηθνηλσλίαο επηθεληξψλεηαη: ηξαηεγηθή Αθξναηήξηα Οξηδφκελνπο εθπξνζψπνπο ρέζεηο κε ηνλ Σχπν Αξρηθά, ε ζηξαηεγηθή ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλεη ηελ πξφβιεςε θξίζηκσλ πεξηζηαηηθψλ θαη έθηαθησλ αλαγθψλ. Ζ πξφβιεςε ζα ζηεξηρζεί ζε αλάιπζε ηνπ «πεξηβάιινληνο», ζε ηζηνξηθά ζηνηρεία γηα πεξηζηαηηθά πνπ έρνπλ ζπκβεί ζην παξειζφλ, πσο απηά αληηκεησπίζηεθαλ θαη ηη ζα κπνξνχζε λα γίλεη επηπιένλ, αιιά θαη ζε ζηνηρεία απφ ηερληθνχο θαη επηζηεκνληθνχο εκπεηξνγλψκνλεο, απφ νκάδεο ελδηαθεξνκέλσλ, απφ ηνπο ππεχζπλνπο Σχπνπ, ηα κέζα ελεκέξσζεο θαη ηε δηαζέζηκε βηβιηνγξαθία. Δπίζεο, είλαη απαξαίηεην λα ππάξρεη ε θαηάιιειε πιηθνηερληθή ππνδνκή γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ, δειαδή ηειέθσλα, θάμ, αίζνπζα ελεκέξσζεο ησλ ΜΜΔ, απαξαίηεηα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο, άηνκα εθεδξείαο θ.ι.π. Θα πξέπεη αθφκα λα δεκηνπξγεζεί δίθηπν επηθνηλσλίαο κε ηα ΜΜΔ. Ο ελεκεξσκέλνο θαηάινγνο ηειεθσληθψλ επαθψλ θαη αξηζκψλ fax κε ηα ΜΜΔ απνηειεί έλα απαξαίηεην εξγαιείν γηα ηελ δηαρείξηζε ηεο θξίζεο. Σν ζρέδην επηθνηλσληψλ ζα πξέπεη λα θαζνξίδεη κε ζαθήλεηα ηελ ξνή ησλ ελεξγεηψλ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο, ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ θάζε θνξέα έηζη ψζηε λα απνθεπρζνχλ ηπρφλ αιιειεπηθαιχςεηο, ην ηεξαξρηθφ πιαίζην ησλ εμνπζηνδνηήζεσλ. ηελ νξηνζέηεζε ησλ βαζηθψλ ξφισλ θαη ηελ αλάζεζε ησλ επζπλψλ κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ ζα δηαρεηξηζηνχλ ηελ θαηαζηξνθή. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 85

86 Δπηπιένλ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ γηα ηελ νκαιή εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ λα νξίδνληαη πάληνηε αληηθαηαζηάηεο ησλ εθπξνζψπσλ ηχπνπ έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ζπλερήο επηθνηλσλία. Σν ζρέδην ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηελ θαζνδήγεζε ησλ κέζσλ θαζψο επίζεο θαη ηελ παξαθνινχζεζε ησλ αληηδξάζεσλ ηεο θνηλήο γλψκεο. Δπίζεο, ην ζρέδην αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζα πξέπεη λα επαλεμεηάδεηαη, λα θαηαγξάθνληαη νη αζηνρίεο θαη επηθαηξνπνηείηαη κε ηα λέα δεδνκέλα. Έηζη εληζρχεηαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηφζν ζε επίπεδν πξφιεςεο ηεο θαηαζηξνθήο φζν θαη ζε επίπεδν θαηαζηνιήο. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή είλαη ε γλψζε ησλ αθξναηεξίσλ ζηηο νπνίεο απεπζχλεηαη έλα ζρέδην επηθνηλσλίαο. Σα αθξναηήξηα κπνξεί λα είλαη «εμσηεξηθά» δειαδή ην επξχ θνηλφ, νη νκάδεο ελδηαθέξνληνο, ε επηζηεκνληθή θνηλφηεηα, ν εηδηθφο ηχπνο θαη νη άκεζα εκπιεθφκελνη ή «εζσηεξηθά» φπσο είλαη νη πνιηηηθέο θαη ππεξεζηαθέο πξντζηάκελεο αξρέο. Σν ζρέδην επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιάβεη ζην ζρεδηαζκφ ηνπ θαη ζηνλ ηξφπν δξάζεο ηε γλψζε ηνπ αθξναηεξίνπ ζην νπνίν απεπζχλεηαη. Σν «εζσηεξηθφ αθξναηήξην κπνξεί λα απνδεηρζεί θαηά ηε δηάξθεηα κηαο θξίζεο ζε εμαηξεηηθφ ζχκκαρν αθνχ θαηά ηε δηάξθεηα κηαο θξίζεο νη ζπλεξγάηεο κπνξνχλ λα θαηεπζχλνπλ παξάιιεια κε ην «εζσηεξηθφ αθξναηήξην» δξαζηεξηφηεηεο επηθνηλσληψλ ζε θνηλά ζηνρεπκέλα αθξναηήξηα. Ζ νκάδα δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο είλαη αξκφδηα γηα ηελ πξνεηνηκαζία ησλ θπβεξλεηηθψλ ζέζεσλ θαζψο επίζεο θαη γηα ηηο εξσηήζεηο απαληήζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ζπλεληεχμεσλ ηχπνπ. Σα πνιηηηθά πξφζσπα, ππνπξγνί θαη άιινη πνιηηηθνί είλαη ζπρλά ην αθξναηήξην ζηφρνο επνκέλσο ε νκάδα δηαρείξηζεο είλαη αξκφδηα γηα λα θαηαλνήζεη ηη πεξηκέλνπλ λα αθνχζνπλ, ην θνηλφ θαη νη δεκνζηνγξάθνη θαη πσο πξέπεη εθείλνη λα πξνεηνηκαζηνχλ θαηάιιεια. Μέξνο ηνπ «εζσηεξηθνχ» αθξναηεξίνπ απνηεινχλ θαη ην πξνζσπηθφ ηεο νκάδαο επηθνηλσλίαο, επνκέλσο θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ζπλερήο ελεκέξσζε ηνπ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο θξίζεο. Οη νξηδφκελνη Δθπξφζσπνη Σχπνπ θαη Δπηθνηλσλίαο απνηεινχλ ηελ νκάδα επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο θαη είλαη ην βαζηθφ πξνζσπηθφ γηα ηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθψλ, είλαη ην πξφζσπν ηεο νξγάλσζεο πνπ έξρεηαη ζε άκεζε θαη ηαθηηθή επαθή κε ηα Μέζα Μαδηθήο ελεκέξσζεο. Οη εθπξφζσπνη Σχπνπ θαη Δπηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα είλαη επθξάδεηο, λα έρνπλ απνδερηεί ην ξφιν ηνπο, λα ζπλνκηινχλ κε ηνπο πξντζηακέλνπο ζπλαξκφδησλ αξρψλ θαη λα έρνπλ ην απαξαίηεην ππεξεζηαθφ επηζηεκνληθφ ππφβαζξν. Τπφ ηελ θαζνδήγεζε ηνπ εγέηε ηεο νκάδαο δηαρείξηζεο είλαη αξκφδηνη γηα: Σελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ζηα ΜΜΔ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 86

87 Σελ ελεκέξσζε ηνπ «εζσηεξηθνχ» αθξναηεξίνπ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ παξαγφλησλ. Οη νξηδφκελνη εθπξφζσπνη ζα πξέπεη λα έρνπλ νπζηαζηηθή γλψζε ησλ δνκψλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο, ηεο ηεξαξρίαο, ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ησλ κεραληζκψλ ιεηηνπξγίαο ηεο θπβέξλεζεο. Ζ νκάδα επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο ηεο θξίζεο, ζα πξέπεη λα επηιέμεη απφ ηα εξγαιεία πνπ έρεη ζηε δηάζεζε ηεο (πιαίζην επηθνηλσλίαο, δειηία ηχπνπ, ζπλεληεχμεηο ηχπνπ, ζπλεληεχμεηο θαη πιηθφ επηθνηλσλίαο), ηα πην θαηάιιεια γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ κελχκαηνο. Σν κήλπκα ζα πξέπεη λα απνπλέεη ζην θνηλφ: Καηαλφεζε, ηγνπξηά θαη Αηζηνδνμία. Σν αξρηθφ κήλπκα ζα πξέπεη λα αθνινπζεί ηνλ θαλφλα δηάξθεηαο πνπ ζεκαίλεη φηη ην αξρηθφ κήλπκα ζα πξέπεη λα απνηειείηαη απφ 27 ιέμεηο, λα έρεη δηάξθεηα 9 δεπηεξφιεπηα θαη λα κεηαθέξεη ζην θνηλφ 3 κελχκαηα, ηδέεο, ζεκεία έηζη ψζηε λα έρεη ηε κέγηζηε δπλαηή απνηειεζκαηηθφηεηα ζε ζπλείδεζε ηνπ θνηλνχ. 5.7 υνεργαςία με τα Μζςα Μαηικισ Επικοινωνίασ Οη ζρέζεηο κε ηα κέζα, δελ ζπλίζηαληαη ζην «ρεηξηζκφ» ηνπο αιιά αλαπηχζζνληαη βαζηδφκελεο ζηε «ζπλεξγαζία» καδί ηνπο. Ζ ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ είλαη βαζηθφ ζηνηρείν ζηελ επηηπρεκέλε δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ. Οη απαηηήζεηο ησλ ΜΜΔ επηθεληξψλνληαη ζπλήζσο ζηα εμήο εξσηήκαηα: Απηφ πψο ζπλέβε; Πνχ; Πφηε; Τπάξρνπλ ηξαπκαηηζκνί ή ζαλφληεο; Πφζνη θαη πνηνη; Τπήξρε κεραληζκφο κε δπλαηφηεηα λα απνηξέςεη απηνχ ηνπ είδνπο θαηαζηάζεηο; Πνηεο ελέξγεηεο έγηλαλ γηα λα ειεγρζεί ε θαηάζηαζε; Πνην είλαη ην θφζηνο φισλ απηψλ; Πνηνο ζα πιεξψζεη; Έρεη απηφ ζπκβεί αιινχ ή πξηλ; Γηαηί δελ ήζαζηαλ έηνηκνη; Ζ επηηπρεκέλε ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ κπνξεί λα νδεγήζεη ην θνηλφ θαη ηνπο ζρνιηαζηέο δεκνζηνγξάθνπο λα είλαη ιηγφηεξν επηθξηηηθνί θαη αξλεηηθνί κε ηα ιάζε θαη ηηο απνηπρίεο πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ θαηά ηε δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ. Απηφ ζεκαίλεη κεησκέλε αλαζηάησζε θαη θαηά ζπλέπεηα παληθφ απφ ηηο νκάδεο πίεζεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θνηλή Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 87

88 γλψκε. Δίλαη γεγνλφο φηη θακία ζηξαηεγηθή επηθνηλσλίαο δελ κπνξεί λα εγγπεζεί νινθιεξσηηθή επηηπρία. Μπνξεί φκσο λα κεηψζεη ηηο ζπγθξνχζεηο, ηηο ιάζνο εξκελείεο θαη ηελ επαθφινπζε εηθφλα ηνπ Οξγαληζκνχ. Ζ ζπκπεξηθνξά ηνπ δηαρεηξηζηή θξίζεσλ δελ ζα πξέπεη λα είλαη ζε θακία πεξίπησζε επηζεηηθή πξνο ηα ΜΜΔ. Σν «θαλέλα ζρφιην», ην θξχςηκν πίζσ απφ ηηο θιεηδσκέλεο πφξηεο θαη ε άξλεζε ησλ ηζπλφλησλ λα δείμνπλ φηη ελδηαθέξνληαη λα επηιχζνπλ ηελ θξίζε, επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία αξλεηηθήο εηθφλαο. Οη δηεπζπληέο δηαρεηξηζηέο πξέπεη λα έρνπλ ζρέζεηο κε ηα ΜΜΔ ψζηε λα κπνξνχλ λα «πεξάζνπλ» ηε δηθή ηνπο άπνςε δηαθνξεηηθά νη δεκνζηνγξάθνη ζα αλαδεηήζνπλ ελδηαθέξνπζεο ηζηνξίεο κε ειέγρνληαο ηηο πεγέο ηνπο, αξθεί λα είλαη εκπνξηθά «ειθπζηηθέο». Πνιινί δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ληψζνπλ έθπιεθηνη θαη πξνδνκέλνη επεηδή ηα ΜΜΔ θαη θαηά ζπλέπεηα ην θνηλφ δελ θαίλεηαη λα εθηηκνχλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο λα αληηκεησπίζνπλ ηελ θαηάζηαζε. Ζ θπζηθή επίιπζε ηεο θξίζεο είλαη κφλν ε κηζή δνπιεηά πνπ πξέπεη λα θάλνπλ νη δηαρεηξηζηέο ηεο θξίζεο. Θα πξέπεη επηπιένλ λα ρεηξηζηνχλ ηηο εζσηεξηθέο θαη εμσηεξηθέο επηθνηλσλίεο κε ηα ΜΜΔ. Έλα άιιν ζηνηρείν πνπ ζα πξέπεη λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο είλαη φηη νη δεκνζηνγξάθνη ζα πξέπεη λα παξνπζηάδνπλ «ελδηαθέξνληα» λέα ηα νπνία δηαηεξνχλ θαη απμάλνπλ ηελ ηειεζέαζε, ηελ αθξφαζε ή ηελ αλάγλσζε κε ζθνπφ λα αγνξαζηνχλ ηα πξντφληα ηνπο. Ζ επηινγή ησλ γεγνλφησλ πνπ ζα δνπλ ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο έρνπλ εκπνξηθά θξηηήξηα. Αθφκε θαη ηα κε εκπνξηθά ΜΜΔ ιεηηνπξγνχλ γηα λα θξαηήζνπλ ηνπο ρξεκαηνδφηεο φπσο κπνξεί λα είλαη νη θπβεξλήζεηο ηνπο, ηθαλνπνηεκέλνπο. Όηαλ μεζπάζεη κηα θξίζε ηα άηνκα πνπ ζα ηελ αληηκεησπίζνπλ επηθεληξψλνληαη ζηελ θξίζε θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο θξίζεο. Ζ δηαρείξηζε γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηηο πιεξνθνξίεο ζπάληα δίλεη αξθεηή ζπνπδαηφηεηα ζηνλ ηεηξηκκέλν ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθπαίδεπζε γηα ηε δηαρείξηζε ηεο θξίζεο θαζψο ε ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθπαίδεπζε ηείλνπλ λα επηθεληξψλνληαη ζηε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ θαη ηνπ πξνζσπηθνχ. Οη δηαρεηξηζηέο θαη ην πξνζσπηθφ ησλ Οξγαληζκψλ ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξε εθπαίδεπζε σο πξνο ηε ζρέζε ηνπο κε ηα ΜΜΔ. Ο Regester (1989) εληζρχεη ηελ αλάγθε γηα απνηειεζκαηηθέο ηθαλφηεηεο θαηά ηνλ ρεηξηζκφ ησλ ΜΜΔ. πγθεθξηκέλα αλαθέξεη φηη: «Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ επηθνηλσληψλ είλαη ηφζν δσηηθή φζν θαη ε απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ. ε ηειεπηαία αλάιπζε, νη εμσηεξηθέο απφςεηο γηα ηελ θξίζε, αλάκεζα ηνπο βξίζθνληαη νη απφςεηο ηνπ ζεκαληηθνχ θνηλνχ ζα εμαξηεζνχλ νινθιεξσηηθά απφ ην ηη ζα αθνχζνπλ, ηη ζα δνπλ θαη ηη ζα δηαβάζνπλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 88

89 γηα απηφ». (ζει.12) Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ βιέπνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο ηα άηνκα ηα νπνία θάλνπλ θάηη θαη επηθξίλνληαη γηα απηφ. Απηνί πνπ δελ θάλνπλ ηίπνηα είλαη ηα ΜΜΔ. Σα ΜΜΔ απφ ηελ άιιε πιεπξά βιέπνπλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο ηα άηνκα πνπ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζηνπο πειάηεο ηνπο. Ζ αλάιπζε ηεο άπνςεο κπνξεί λα δείμεη γηαηί ζπγθξνχνληαη ηα ΜΜΔ θαη νη δηαρεηξηζηέο. ησλ θξίζεσλ. Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη δηαρεηξηζηέο θαηαλνήζνπλ ηε ζπγθεθξηκέλε άπνςε ησλ ΜΜΔ, νη ζρέζεηο - θαηά ζπλέπεηα ηα ξεπνξηάδ- κπνξνχλ λα γίλνπλ πην ζεηηθά. Ζ ζχγθξνπζε κεηαμχ ησλ απφςεσλ ησλ δηαρεηξηζηψλ θαη ησλ ΜΜΔ επηηείλεηαη απφ ην ηη πνιιά άηνκα ηνπ θνηλνχ δίλνπλ ηηο αλαθνξέο ηνπο ζηα ΜΜΔ «γηα λα πνπλ ηελ αιήζεηα». Οη κάξηπξεο φκσο ζπάληα κπνξνχλ λα δψζνπλ κηα «αιεζηλή εμήγεζε» γηα ην ηη πξαγκαηηθά έρεη ζπκβεί. Μαδί κε ηελ εκπεηξία ηνπο απφ ηελ θαηάζηαζε αλακεηγλχνληαη ζπλαηζζήκαηα, εθινγηθεχζεηο ή πξνζαξκνγέο ζε απηά πνπ ζπλέβεζαλ. Όιεο απηέο νη αιήζεηεο δεκηνπξγνχλ κηα ζχλζεζε γηα ην ηη πξαγκαηηθά έρεη ζπκβεί, πνπ ζπρλά θέξλεη ζε ζχγθξνπζε ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ θαη ηα ΜΜΔ. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ πξέπεη λα επηδηψθνπλ λα ηζνξξνπήζνπλ αλάκεζα ζηηο πηζαλέο απεηιέο αιιά θαη ηε ζεηηθή ζπλεηζθνξά πνπ κπνξεί λα έρνπλ ηα ΜΜΔ ζε κηα θαηαζηξνθή θαη ζπγθεθξηκέλα πξέπεη λα απνθνπνχλ ζηελ απξφζθνπηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηα ΜΜΔ: Να παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα λα εθπαηδεχζνπλ ην θνηλφ ζε έθηαθηα πεξηζηαηηθά Να απμήζνπλ ηελ επίγλσζε ηνπ θνηλνχ γηα ηνπο θηλδχλνπο θαη ηηο απεηιέο Να πξνεηδνπνηήζνπλ ην θνηλφ γηα αλακελφκελε θξίζε Να παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζην θνηλφ ζρεηηθά κε ην ηη λα θάλνπλ, πνπ λα πάλε, κε πνηφλ λα έξζνπλ ζε επαθή Να παξέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ε ρξήζε ειηθνπηέξσλ ησλ ΜΜΔ θαη ηνπ ππεξζχγρξνλνπ εμνπιηζκνχ ησλ βίληεν κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνπο δηαρεηξηζηέο λα θαηαιάβνπλ θαη λα αλαιχζνπλ κηα κεγάιε θξίζε. 5.8 Γενικζσ Αρχζσ για τθ χζςθ με τα ΜΜΕ Οη γεληθέο αξρέο γηα ηε ζρέζε ζπλεξγαζίαο ηνπ Γηαρεηξηζηή ησλ Κξίζεσλ κε ηα ΜΜΔ ζπλνςίδνληαη ζηηο εμήο: Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 89

90 Έιεγρνο γηα ην πνχ κπνξνχλε λα πάλε ηα ΜΜΔ έηζη ψζηε λα κεησζνχλ πεξηζηαηηθά απζαίξεησλ εηζβνιψλ ησλ ΜΜΔ. Ο γεληθφο θαλφλαο γηα ηνπο δηαρεηξηζηέο είλαη λα ειέγμνπλ ηνπο δεκνζηνγξάθνπο ζηελ πεξηνρή θαζνξίδνληαο θαη επηηεξψληαο πνπ κπνξνχλ λα πάλε θαη πνπ δελ κπνξνχλ. Όηαλ ε πεξηνρή είλαη πνιχ κεγάιε θαη δελ είλαη εχθνια ειεγρφκελε ηφηε ζα πξέπεη λα πξνθπιαρζνχλ ηα άηνκα πνπ ζα αληαπνθξηζνχλ ζηελ θξίζε φζν θα ηα ζχκαηα απφ ηελ πξνζνρή ησλ ΜΜΔ. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα ηεζνχλ φξηα ζηε ζπιινγή αθνπζηηθνχ, νπηηθνχ θαη έληππνπ πιηθνχ. Σππνπνίεζε ησλ απαληήζεσλ ζηηο ζπλεληεχμεηο. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα είλαη επέιηθηνη θαη λα θαηεπζχλνπλ ηε ζπλέληεπμε ζε εθείλα ηα ζεκεία πνπ ζέινπλ λα ζίμνπλ. ηηο πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο ζα πξέπεη λα εκπεξηέρνληαη ζχληνκεο δειψζεηο 10 κε 30 δεπηεξνιέπησλ. Απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ζπλήζσο παξνπζηάδνληαη απνζπάζκαηα απηή ηεο δηάξθεηαο. Με ην λα ηαηξηάμνπλ ηα ζεκαληηθά ζεκεία ζε έλα παξφκνηα ρξνληθφ πιαίζην είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα δνχλε ηηο απαληήζεηο ησλ 10 έσο 30 δεπηεξνιέπησλ λα κεηαδίδνληαη πιήξσο. ηηο ζπλεληεχμεηο ν δηαρεηξηζηήο θξίζεσλ ζα πξέπεη λα θαίλεηαη ηίκηνο θαη εηιηθξηλήο, λα αζρνιείηαη κε ηα γεγνλφηα θαη φρη λα θάλεη ππνζέζεηο. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ δελ ζα πξέπεη λα θαίλεηαη θεξέθσλν ηνπ νξγαληζκνχ πνπ εθπξνζσπεί. Θα πξέπεη λα είλαη ήξεκνο, αλνηρηφο, λα απνθεχγεη ηνπο ππεξβνιηθνχο ζπλαηζζεκαηηζκνχο αιιά λα κελ είλαη ςπρξφο. Οη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη πηζηεχνπλ φηη κπνξνχλ λα ηαπηηζηνχλ κε ηνλ άλζξσπν πνπ δίλεη ηε ζπλέληεπμε φηαλ απηφο είλαη απζεληηθφο θαη εηιηθξηλήο. ε πεξίπησζε ινηπφλ πνπ θάπνηνο δεκνζηνγξάθνο είλαη ερζξηθφο απέλαληη ζε θάπνηνλ πνπ θαηά ηελ θξίζε ηνπο είλαη ηίκηνο θαη εηιηθξηλήο, ε ζηάζε ηνπ απηή πνιχ πηζαλφ λα απνξξηθζεί απφ ην θνηλφ. Θα πξέπεη λα απνθεπρζνχλ νη θαηεγνξίεο θαη νη ζπγθξνχζεηο κε δεκνζηνγξάθνπο. πγθεθξηκέλα ζα πξέπεη λα απνθεπρζνχλ θξάζεηο ηχπνπ «θαλέλα ζρφιην» θαζψο δείρλεη έιιεηςε εηνηκφηεηαο θαη ηάζε γηα απφθξπςε πιεξνθνξηψλ. Θα ήηαλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 90

91 πξνηηκφηεξν ν δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ λα απαληήζεη φηη δελ έρεη αξθεηέο πιεξνθνξίεο γηα επίζεκν ζρνιηαζκφ. Θα πξέπεη λα απνθεπρζνχλ νπνηεζδήπνηε δηαζηξεβιψζεηο. Οπνηαδήπνηε ηάζε κεγέζπλζεο ή κείσζεο ηεο θαηαζηξνθήο ζα γίλεη αληηιεπηή θαη ν θίλδπλνο είλαη λα θαλεί ν δηαρεηξηζηήο θξίζεσλ αλαμηφπηζηνο. Θα πξέπεη λα απνθεπρζνχλ εηθαζίεο. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα αξλεζεί λα δψζεη ππνζεηηθέο απαληήζεηο. Μπνξεί φκσο λα πεξηγξάςεη πνιιά ππνζεηηθά ζελάξηα θαη κεηά λα θαηαιήμεη φηη νη ππνζέζεηο δελ βνεζνχλ ή λα αλαγλσξίζεη φηη ε ππνζεηηθή εξψηεζε είλαη ελδηαθέξνπζα αιιά δελ ππάξρεη ρξφλνο εθείλε ηε ζηηγκή. Ζ πξνζσπνπνίεζε ηεο θαηαζηξνθήο, νη θαηεγνξίεο ελαληίνλ αλζξψπσλ θαη θνξέσλ ζα πξέπεη λα απνθεπρζνχλ θαζψο κηα ηέηνηα αληίδξαζε κπνξεί λα επηθέξεη έιιεηςε ελφηεηαο θαηά ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο, ζπγθξνχζεηο αθφκα θαη δηθαζηηθέο δηακάρεο. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα απνθχγεη νπνηαδήπνηε ζχγθξνπζε κε ηα ΜΜΔ. Οπνηαδήπνηε θαηεγνξία ή πξνζσπηθή ζχγθξνπζε κε παξεπξηζθφκελνπο δεκνζηνγξάθνπο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κηα ελσκέλε άκπλα ησλ δεκνζηνγξάθσλ ελαληίνλ ηνπ ιφγσ ζπλαδειθηθήο αιιειεγγχεο. 5.9 Η επαφι με τα ΜΜΕ κατά τθ διάρκεια τθσ κρίςθσ Ζ επηθνηλσλία θαηά ηελ εθδήισζε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ γίλεηαη ζχλζεηε θαη πνιχπινθε. πρλά νη πιεξνθνξίεο είλαη ειιηπείο, αλαθξηβείο θαη ηα δεδνκέλα ελδέρεηαη ζπλερψο λα αιιάδνπλ. Έλα ζσζηφ ζρέδην επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα θαζνξίδεη ηηο ζηξαηεγηθέο δηαρείξηζεο θξίζεο, λα πξνζδηνξίδεη ηνπο πφξνπο θαη ηηο επζχλεο ησλ αξκνδίσλ γηα επηθνηλσλία, λα ζθηαγξαθεί ηηο ηερληθέο πνπ ζα εθαξκνζηνχλ ην θνηλφ πνπ ζα απεπζπλζεί θαη ηα κελχκαηα πνπ ζα επηρεηξεζεί λα κεηαδνζνχλ θαη λα επηηξέπεη ζηνπο ππεχζπλνπο επηθνηλσλίαο λα πξνάγνπλ ηε δεκφζηα ελεκέξσζε θαη ηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ κε ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζπκβάληνο. (Φαιάξαο, 2009) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 91

92 Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο πέληε είδε επαθψλ κπνξνχλ λα εκθαληζηνχλ: Δπαθή κέζα ζηελ ηνπνζεζία Απξνεηνίκαζηεο ζπλεληεχμεηο ή ζπλεληεχμεηο ελέδξαο πλεληεχμεηο εκθάληζεο Γειηία Σχπνπ πλεληεχμεηο ηχπνπ Οη κεγάιεο θαη θξίζηκεο θαηαζηάζεηο πξνζειθχνπλ κεγάιν αξηζκφ απφ ην πξνζσπηθφ ησλ ΜΜΔ. Πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε αξκνληθή ξνή ηεο πιεξνθνξίαο ζα πξέπεη λα ππάξμεη ξχζκηζε απφ ηα ίδηα ηα ΜΜΔ (νη δεκνζηνγξάθνη επηιέγνπλ αληηπξνζψπνπο θαη κεηά κνηξάδνληαη ηα πιηθά πνπ εθείλνη ζπιιέγνπλ), παξνρή εηδηθψλ ρψξσλ γηα ηα ΜΜΔ (πνπ ηα θάλνπλ πεξηζζφηεξν ειθπζηηθά κε ηελ εμαζθάιηζε απαξαίηεησλ δηεπθνιχλζεσλ ) θαη ηέινο ζα πξέπεη λα ππάξρεη ειεγρφκελε αιιά εχθνιε πξφζβαζε γηα ηελ ελεκέξσζε ηεο θαηάζηαζεο ζηνπο κάξηπξεο, ηα ζχκαηα θαη ηα άηνκα αληηκεηψπηζεο. Δίλαη πηζαλφ νη δεκνζηνγξάθνη λα εκθαληζηνχλ πνιχ γξήγνξα ζηελ πεξηνρή ηεο θξίζεο δηφηη έηζη εκθαλίδνληαη φηη θπλεγνχλ «ελεξγά» ηελ ηζηνξία θαζψο ε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπ δεκνζηνγξάθνπ θαη ηνπ αηφκνπ δεκηνπξγεί έλα πνιχ ξεαιηζηηθφ πεξηερφκελν γηα ηηο ηζηνξίεο πνπ ζέινπλ λα γξάςνπλ νη δεκνζηνγξάθνη. Δπηπιένλ, κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ κηα απνθιεηζηηθή δήισζε έλαληη άιισλ δεκνζηνγξαθηθψλ νκάδσλ ή αληηπξνζψπσλ. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ δελ ζα πξέπεη λα κηιήζεη εκθαληδφκελνο φκσο ζρεηηθά πξφζπκνο θαη πξνθαζηδφκελνο άιινπο ιφγνπο. Πνιιέο θνξέο νη δεκνζηνγξάθνη παξνπζηάδνπλ ηε ζησπή σο ελνρή γηα απηφ ην ιφγν ζα πξέπεη λα απνθεχγεηαη. Οη πξνθαζνξηζκέλεο ζπλεληεχμεηο κπνξνχλ λα δεηεζνχλ απφ ηα ΜΜΔ ή λα πξνηαζνχλ απφ ηελ νκάδα επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο. πρλά, παξαρσξνχληαη ζε άηνκα πνπ θηινμελνχλ ζπγθεθξηκέλεο εθπνκπέο. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνο ζε πηζαλέο εξσηήζεηο έηζη ψζηε λα κπνξέζεη λα θαηεπζχλεη ηε ζπλέληεπμε εθεί πνπ επηζπκεί θαη λα απνθχγεη ηε κεηάδνζε επηβιαβψλ πιεξνθνξηψλ ή θεκψλ. Απηνχ ηνπ ηχπνπ νη ζπλεληεχμεηο βνεζνχλ ζην ρηίζηκν ηεο ππνζηήξημεο ησλ ΜΜΔ θαη δίλνπλ ηελ επθαηξία ζηνπο εθπξνζψπνπο ησλ ΜΜΔ λα ελεκεξψζνπλ ην θνηλφ γηα ηε εμέιημε ηεο θξίζεο. Σα δειηία ηχπνπ είλαη πιήξσο επεμεξγαζκέλεο θαη δηακνξθσκέλεο δειψζεηο πνπ παξνπζηάδνπλ ηηο λέεο εμειίμεηο ζην ζπκβάλ θαη ζπρλά απνδεηθλχνληαη ιηγφηεξν ελδηαθέξνληα γηα ηνπο δεκνζηνγξάθνπο. Απφ ηελ άπνςε ησλ ΜΜΔ ηα δειηία ηχπνπ έρνπλ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 92

93 κεησκέλε αμία γηαηί φινη παίξλνπλ ηελ ίδηα πιεξνθφξεζε ε νπνία είλαη πεξηνξηζκέλε θαη αδηάθνξε. ηελ θαιχηεξε πεξίπησζε ηα δειηία ηχπνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ γηα ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ σο έλα ζεκείν εθθίλεζεο απφ ην νπνίν νη εθξνέο πιεξνθφξεζεο ζα επεθηαζνχλ. Σα απνηειεζκαηηθά δειηία ηχπνπ πεξηιακβάλνπλ ηέζζεξα ζπζηαηηθά: α) κηα αθξηβήο θαη μεθάζαξε πεξίιεςε ζρεηηθά κε ην ηη ζπλέβε β) ζρνιηαζκφ πνπ λα δείρλεη αλζξψπηλν ελδηαθέξνλ θαη θαηαλφεζε γηα ηηο επηπηψζεηο γ)κηα πεξηεθηηθή θαη μεθάζαξε δήισζε απφ ηνπο δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζρεηηθά κε ην ηη έρεη γίλεη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ έθηαθηνπ πεξηζηαηηθνχ δ) κηα μεθάζαξε δήισζε ζρεηηθά κε ην πψο θαη πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ πεξηζζφηεξεο θαη πην εηδηθέο πιεξνθνξίεο. Σα δειηία ηχπνπ έρνπλ πεξηζζφηεξε αμία φηαλ εκπεξηέρνπλ πξαγκαηηθέο ιεπηνκέξεηεο, ην πξφγξακκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αλάθακςε ηεο θξίζεο θαη ηηο πεγέο φπνπ νη δεκνζηνγξάθνη κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο. Σα δειηία ηχπνπ κπνξνχλ λα ζπληαρζνχλ απφ ηηο νκάδεο επηθνηλσληψλ ζε φια ηα επίπεδα αιιά ηα πεξηθεξεηαθά δειηία ηχπνπ ζα πξέπεη λα εγθξηζνχλ απφ ηελ θεληξηθή νκάδα δηαρείξηζεο. Σα δειηία ηχπνπ πνπ πεξηιακβάλνπλ ζηνηρεία γηα άιιεο εκπιεθφκελεο ππεξεζίεο ζα πξέπεη λα εγθξηζνχλ απφ ηελ νκάδα δηαρείξηζεο, ηνλ ππεχζπλν επηθνηλσλίαο ηνπ ζπκβάληνο θαη ην Γξαθείν ηνπ πνιηηηθνχ πξντζηάκελνπ ηνπο πξηλ ηελ αλαθνίλσζε ηνπο. Οη ζπλεληεχμεηο ηχπνπ (press conference) είλαη ην πην ζεκαληηθφ κέζν γηα λα θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ησλ αληηπξνζψπσλ ησλ ΜΜΔ θαη ησλ δηαρεηξηζηψλ ησλ θξίζεσλ. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ ζα πξέπεη λα ζρεδηάζνπλ ηελ αλαθνίλσζε κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα είλαη ε θχξηα πεγή πιεξνθφξεζεο. Θα πξέπεη λα δηαζθαιηζηεί φηη ζα ππάξρεη έιεγρνο ζηελ απζαίξεηε δηείζδπζε ησλ δεκνζηνγξάθσλ. Δπηπιένλ, ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ απηφπηεο κάξηπξεο θαη άηνκα αληηκεηψπηζεο ηεο θαηάζηαζεο νη νπνίνη ζα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο θηιηθέο πξνο ηνπο δεκνζηνγξάθνπο. Οη δηαρεηξηζηέο ησλ θξίζεσλ δελ είλαη ζε ζέζε λα ειέγμνπλ ηηο αλεπίζεκεο πιεξνθνξίεο πνπ πξνέξρνληαη απφ πξψελ ππαιιήινπο απφ ηηο νκάδεο πίεζεο, απφ ηνπο ζεαηέο θαη ηα ζχκαηα πνπ έρνπλ απνρσξήζεη απφ ηελ πεξηνρή. Καηά ζπλέπεηα νη ζπλεληεχμεηο ηχπνπ πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπλ έλαλ φγθν πιεξνθνξηψλ θαη ξεπνξηάδ πνπ ζα κεηψλνπλ ηνλ αληίθηππν απφ κηα αλεπίζεκε θάιπςε. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζπλεληεχμεσλ ηχπνπ εμαξηάηαη απφ ηελ πξνεηνηκαζία, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ εμάζθεζε εθείλσλ πνπ ζα παξνπζηάζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαθνίλσζεο. Σέινο, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ επαθψλ δηαλέκεηαη ή απνζηέιιεηαη ειεθηξνληθά πιηθφ επηθνηλσλίαο πνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη δειηία ηχπνπ, νκηιίεο πνπ πξνεηνηκάδνληαη εηδηθά Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 93

94 γηα ρξήζε απφ ηνπο δεκνζηνγξάθνπο, αλαιχζεηο θ.α. Δπηπιένλ, κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ νπηηθά ή άιια βνεζήκαηα αλάινγα κε ηε ρξήζε πνπ επηζπκείηαη λα γίλεη Η Διαχείριςθ τθσ Εικόνασ Ζ δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο είλαη κηα ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ πνπ γίλνληαη κε ζθνπφ λα δεκηνπξγεζεί κηα «ζσζηή εηθφλα» ζηελ θνηλή γλψκε. Ζ δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο αζρνιείηαη κε ηε δηάπιαζε ηεο αληίιεςεο πνπ ζα έρνπλ νη άλζξσπνη γηα ηελ νξγαλσηηθή δηαρείξηζε θαη ηηο ιεηηνπξγίεο. Απηή ε δηάπιαζε ζπλαγσλίδεηαη κε ηηο πξνζπάζεηεο επεξεαζκνχ απηψλ ησλ αληηιήςεσλ απφ πεγέο πνπ ζπκπεξηιακβάλνπλ ηα πξντφληα ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ηηο νκάδεο πίεζεο. ε πνιιέο θξίζηκεο θαηαζηάζεηο ε δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο γίλεηαη κέξνο ηεο ζθαίξαο επηξξνήο ησλ ΜΜΔ. Ζ δηαρείξηζε ηεο εηθφλαο απφ ηνλ δηαρεηξηζηή ηεο θξίζεο, ζεσξείηαη επηηπρεκέλε φηαλ ηθαλνπνηνχληαη ηέζζεξα θξηηήξηα: α) Δίλαη ζπλεπήο κε ηε ζηάζε θαη ηηο ελέξγεηεο πνπ έθαλε πξηλ ην μέζπαζκα ηεο θξίζεο β)δθθξάδεη ηελ πξαγκαηηθή ζηάζε θαη ηηο ελέξγεηεο ηνπ θνξέα πνπ εθπξνζσπεί γ)γείρλεη φηη ην επίθεληξν ηεο πξνζνρήο είλαη πξνο ηα έμσ δ)γηαηεξεί ηελ παξνχζα εηθφλα αθνχ ηειεηψζεη ε θξίζε Προτάςεισ για Επεξεργαςία Αξρηθά, ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί ε ζπλεξγαζία κεηαμχ κέζσλ επηθνηλσλίαο, εζεινληψλ θαη κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ γηα ηελ πξφιεςε, ηελ επηρεηξεζηαθή εηνηκφηεηα θαη ηελ αλάθακςε απφ ηηο θπζηθέο θαηαζηξνθέο ην νπνίν ζα απνηεινχζε έλα ζεκαληηθφ βήκα γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαηαζηξνθψλ. ηε ζπλέρεηα, ζα πξέπεη λα ππάξμεη ζπκβνιή ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ Media Terra γηα ηε δεκηνπξγία ειεθηξνληθνχ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηα ΜΜΔ θαη γηα ηηο θπζηθέο θαηαζηξνθέο ζηε Ννηηνλαηνιηθή Δπξψπε θαη ηε ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ. Δπφκελν βήκα ζα κπνξνχζε λα είλαη ε δσξεάλ θνηλνπνίεζε θνηλσληθψλ κελπκάησλ, απφ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα ΜΜΔ ζρεηηθά κε ηελ πξφιεςε, ηνλ κεηξηαζκφ ησλ πιεγκάησλ θαη ηελ αιιειεγγχε πξνο ηνπο πιεγέληεο θαζψο θαη ε αλακφξθσζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαηάξηηζεο, επηκφξθσζεο θαη κεηεθπαίδεπζεο ησλ δεκνζηνγξάθσλ κε ηελ ελζσκάησζε καζεκάησλ «πνιηηηθήο πξνζηαζίαο γηα δεκνζηνγξάθνπο» ή καζεκάησλ γηα ηε «δηαρείξηζε ηεο πιεξνθνξίαο ζε θαηαζηάζεηο έθηαθηεο αλάγθεο». Δπηπιένλ, δεκνζηνγξαθηθά ζεκηλάξηα ζα κπνξνχζαλ λα γίλνληαη, ζα πνπ ζα έρνπλ σο ζηφρν ηελ εκβάζπλζε ζην ζέκα ηεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 94

95 επαηζζεηνπνίεζεο θαη θηλεηνπνίεζεο ηνπ θφζκνπ ελψ παξάιιεια ζα κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγεζνχλ ηζηνζειίδεο γηα ηε δηαρείξηζε θξίζεσλ ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ. Οη ελ ιφγσ ηζηνζειίδεο ζα πεξηιακβάλνπλ «ρέδηα Αλάθακςεο» θαζψο θαη ην ηη ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ νη δεκνζηνγξάθνη πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ εκθάληζε θαηαζηξνθψλ. Σέινο, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε χπαξμε θνξέα ελεκέξσζεο γηα δεκνζηνγξάθνπο πνπ λα ιεηηνπξγεί ζε 24σξε βάζε, ε χπαξμε θιηκαθίσλ επηζηεκφλσλ πνπ ζα βξίζθνληαη θνληά ζηνπο πιεγέληεο θαζψο θαη ε χπαξμε εληαίνπ θνξέα πνπ ζα ζέηεη φξηα ζηελ απηνπξνβνιή θαη ζηελ κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηνπο δεκνζηνγξάθνπο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 95

96 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΚΣΟ:: ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ.. ΟΗ ΓΑΗΚΔ ΠΤΡΚΑΓΗΔ ΣΖΝ ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟ ΣΟ Ειςαγωγι Σν θαινθαίξη ηνπ 2007, ζπλέβε κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο θπζηθέο θαηαζηξνθέο ζηελ ηζηνξία ηεο ζχγρξνλεο Διιάδαο. Οη θσηηέο ηεο πεξηφδνπ ηνπ Απγνχζηνπ, νη νπνίεο θνξπθψζεθαλ ηδηαίηεξα κεηά ηελ 23ε Απγνχζηνπ, απνηέιεζαλ ζπλέρεηα πιεηάδαο ππξθαγηψλ νη νπνίεο έπιεμαλ ηελ Διιάδα, θαη θπξίσο ηελ Πεινπφλλεζν. Ο ζπλδπαζκφο ηνπ ζεξκφηεξνπ ρεηκψλα ησλ ζπγρξφλσλ κεηεσξνινγηθψλ θαηαγξαθψλ, κε ιίγεο βξνρνπηψζεηο θαη ελφο ζεξκνχ θαινθαηξηνχ, κε ζεκαληηθή ελίζρπζε ησλ αλέκσλ απνηέιεζαλ ζεκαληηθφ παξάγνληα ηεο έμαξζεο ησλ ππξθαγηψλ. Σαπηφρξνλα φκσο ηφζν ηα ΜΜΔ φζν θαη νη πνιηηηθνί ηεο ρψξαο έθαλαλ ιφγν γηα έλα νξγαλσκέλν ζρέδην εκπξεζκψλ ην νπνίν ηέζεθε ζε ηζρχ, ην νπνίν ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε επαξθψλ δπλάκεσλ ψζηε λα αληηκεησπηζηεί ε θνληθή θαηαζηξνθή, νδήγεζαλ ζε κηα θαηαζηξνθή απφ ηηο ρεηξφηεξεο πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο φρη κνλάρα ζηελ Διιάδα αιιά θαη επξχηεξα ζηελ Δπξψπε. Μέζα ζε έλα ρξφλν θαη γηα ηελ αθξίβεηα κέζα ζε ιίγνπο κήλεο ράζεθαλ ηφζεο εθηάζεηο φζεο ηα πξνεγνχκελα επηά ρξφληα ζπλνιηθά. Οη ππξθαγηέο ηνπ 2007 απνηεινχλ ηε κεγαιχηεξε θνηλσληθή, νηθνινγηθή θαη νηθνλνκηθή θαηαζηξνθή πνπ έρεη ππνζηεί ε Διιάδα κεηά ηε ιήμε ηνπ ηειεπηαίνπ παγθνζκίνπ πνιέκνπ, κε ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πγεία ηνπ πιεζπζκνχ θαη δεθάδεο ζπκάησλ. Σα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνχξγεζαλ νη ππξθαγηέο απηέο θαη νη ζπλέπεηέο ηνπο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο αληηιήςεηο πνπ επηθξαηνχλ θαη ην δπλακηθφ πνπ ππάξρεη γηα ηελ επαλάιεςε ηέηνησλ θαηαζηάζεσλ, είλαη πνιχ πηζαλφλ λα επεξεάζνπλ κειινληηθά ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηεο ρψξα καο κε πνιχ αξλεηηθφ ηξφπν. (Παξέκβαζε Διιήλσλ Δπηζηεκφλσλ Έξεπλαο Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ γηα ηηο Ππξθαγηέο ηνπ 2007) 6.2 Οι υνκικεσ τθσ Πυρκαγιάσ Οη ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχζαλ θαηά ηελ αληηππξηθή πεξίνδν ηνπ 2007 θαη νη νπνίεο δηαδξακάηηζαλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζηελ εμέιημε ησλ ππξθαγηψλ, ήηαλ νη εμήο (EFFIS, 2007): Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 96

97 Σξία επεηζφδηα θαχζσλα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηξηψλ δηαδνρηθψλ θπκάησλ θαχζσλα ήηαλ πνιχ πςειέο κέγηζηεο ζεξκνθξαζίεο (ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο πάλσ απφ 46 ν C), πνιχ πςειέο ειάρηζηεο ζεξκνθξαζίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο, πνιχ ρακειά επίπεδα πγξαζίαο. Παξαηεηακέλε μεξαζία ηνπο πξνεγνχκελνπο κήλεο Ηζρπξνί άλεκνη ζηηο πεξηνρέο πνπ μέζπαζαλ ππξθαγηέο (ηηο 24/08 εκέξα έλαξμεο έπλεαλ βνξεηαλαηνιηθνί άλεκνη νη νπνίνη αλέβαδαλ ηε ζεξκνθξαζία πάλσ απφ 40 βαζκνχο. Ο βφξεηνο άλεκνο είλαη μεξφο θαη απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ε θαχζηκε χιε λα γίλεηαη αθφκα πην μεξή (Κανχθεο, 2007) Δπηπιένλ, καθξνρξφληνη παξάγνληεο φπσο ε κείσζε θαη ε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ ησλ νξεηλψλ θαη εκηνξεηλψλ πεξηνρψλ, πεξηφξηζαλ ηελ δπλαηφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ληφπηνπ πιεζπζκνχ, δξάζε πνπ απνηειεί θαη ηελ πιένλ απνηειεζκαηηθή κνξθή εζεινληηζκνχ θαη κεηψλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πξψηεο επέκβαζεο. Ζ αχμεζε ησλ πεξηνρψλ κίμεο δαζψλ θαη νηθηζκψλ επεξεάδεη άκεζα ηνλ ηξφπν πινπνίεζεο ησλ θαηαζβεζηηθψλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο δεκηνπξγεί επηπιένλ αλάγθεο πξνζηαζίαο νηθηζκψλ. Ζ αχμεζε απηή είλαη απνηέιεζκα δχν δηαθνξεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. ηηο κελ νξεηλέο θαη εκηνξεηλέο πεξηνρέο ε βιάζηεζε πξνζεγγίδεη ηηο θαηνηθίεο ιφγσ ηεο εγθαηάιεηςεο ησλ πεξηκεηξηθψλ αγξνηηθψλ θαη ιηβαδηθψλ εθηάζεσλ ηηο πεξηνρέο ρακεινχ πςνκέηξνπ, θπξίσο δεχηεξεο θαηνηθίαο, είλαη απνηέιεζκα ηεο ζπλήζσο άλαξρεο επέθηαζεο ησλ νηθηζκψλ εληφο ησλ δαζηθψλ εθηάζεσλ. ε ζρέζε κε ηελ θαηάζηαζε ηεο θαχζηκεο χιεο, θπξίσο ζηηο πεξηνρέο ηεο Πεινπνλλήζνπ πνπ επιήγεζαλ θαη πεξηζζφηεξν εθέηνο, ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη έρεη επεξεαζηεί ζεκαληηθά απφ ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν θαιιηέξγεηαο θπξίσο ηεο ειηάο. πγθεθξηκέλα ε άξνζε γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο παξεδάθηαο βιάζηεζεο, αληηθαζίζηαηαη ζηαδηαθά απφ ηελ κεραληθή θνπή θαη ηεκαρηζκφ ηεο ζηνλ ηφπν ηεο θαιιηέξγεηαο. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη, ηε ζπζζψξεπζε ιεπηήο μεξήο θαχζηκεο χιεο θαη ηελ αχμεζε ηεο επθιεμηκφηεηαο πεξηνρψλ πνπ πξηλ ιεηηνπξγνχζαλ ζαλ δψλεο αλαθνπήο ή έζησ πεξηνξηζκνχ ηεο ππξθαγηάο. Οη μεξνζεξκηθέο ζπλζήθεο αθνξνχζαλ ην ζχλνιν ηεο ρψξαο κε απνηέιεζκα λα έρνπκε πνιιέο θαη εθηεηακέλεο ππξθαγηέο αθφκε θαη ζε κεγάια πςφκεηξα ηεο Κεληξηθήο θαη Βφξεηαο Διιάδαο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 97

98 Στήμα 17. Γείκηης Κινδύνοσ Πσρκαγιάς, 23 Ασγούζηοσ Πηγή: Γενική Γραμμαηεία Πολιηικής Προζηαζίας Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ππξθαγηψλ ηνπ 2007 ήηαλ πνιχ κεγάιε έληαζε, πνιιέο θνξέο αδχλαην λα αληηκεησπηζηνχλ απφ αέξα φζν θαη απφ ηηο δπλάκεηο ζην έδαθνο, κεγάιεο ηαρχηεηεο εμάπισζεο. πγθεθξηκέλα, ζηελ ππξθαγηά ηεο Εαράξσο ππνινγίδεηαη φηη θάεθε έθηαζε κεγαιχηεξε ησλ 100 ρηι. ζηξεκκάησλ ζε ιηγφηεξν απφ 8 ψξεο (3-4 γήπεδα πνδνζθαίξνπ αλά ιεπηφ), ( ζηξ/h, 210 ζηξ/min). Απφ ηελ άιιε πιεπξά ε δηαζπνξά θαη ν θαηαθεξκαηηζκφο ησλ ππξνζβεζηηθψλ δπλάκεσλ, ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ ησλ ππξθαγηψλ πνπ εθδεισλφηαλ ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο (θάπνηεο κέξεο μεπέξαζαλ ηηο 100) ήηαλ έλαο αθφκε παξάγνληαο πνπ δπζθφιεςε ηηο επηρεηξήζεηο ππξφζβεζεο θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο θαηέζηεζε αδχλαηε ηελ θαηαζηνιή ησλ ππξθαγηψλ ελψ βξηζθφηαλ αθφκε ζην αξρηθφ ηνπο ζηάδην. ε απηφ ζπλέηεηλε θαη ε ηαπηφρξνλε έλαξμε πνιιψλ εζηηψλ ππξθαγηάο ζε δηαθνξεηηθφ ζεκείν ηεο ίδηαο πεξηνρήο, ε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 98

99 εθδήισζε λέσλ ππξθαγηψλ κε κηθξή ρξνληθή απφζηαζε κεηαμχ ηνπο αιιά θαη ν κεγάινο αξηζκφο ςεπδψλ αλαγγειηψλ ππξθαγηψλ, θνληά ζε πεξηνρέο φπνπ ήδε καίλνληαλ κεγάια κέησπα.(ππξνζβεζηηθή Δπηζεψξεζε, η.124, ζει 10-11) Οη δπλάκεηο εδάθνπο πνπ πήξαλ κέξνο ζηηο θαηαζβέζεηο ήηαλ ππξνζβέζηεο ζηξαηηψηεο, 200 εζεινληέο ππξνζβέζηεο,εθαηνληάδεο εζεινληέο,εθαηνληάδεο πνιίηεο. Σα εζληθά ελαέξηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ 21 CANADAIR 21 PZL θαη GRUMMAN ππξ/θα αεξνζθάθε, 2 SUPER PUMA ειηθφπηεξα, 3 BK-117 ειηθφπηεξα, 19 ππξ/θα ειηθφπηεξα, 1 Be-200 ππξ/θφ αεξνζθάθνο. Δπηπιένλ ζηηο 24 Απγνχζηνπ 2007 ελεξγνπνηήζεθε ν κεραληζκφο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο Δ.Δ απνζηέιινληαο βνήζεηα θαη ζπγθεθξηκέλα 10 Canadairs, 3 Pilatus αεξνζθάθε θαη 12 ειηθφπηεξα. Δπηπξνζζέησο, πεξηζζφηεξα απφ 400 άηνκα πξνζσπηθφ δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ ήξζε γηα λα παξάζρεη βνήζεηα. Οη 7 ππξθαγηέο ηνπ Απγνχζηνπ επζχλνληαη γηα πάλσ απφ ην 70% ηεο ζπλνιηθήο θακέλεο έθηαζεο. Σα πξνεγνχκελα ρξφληα, 5% ησλ ππξθαγηψλ θαηέζηξεθαλ ην 75% ηεο ζπλνιηθήο θακέλεο έθηαζεο. Γηαγξακκαηηθά νη ππξθαγηέο ζηελ Διιάδα ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2007 ζε ζχγθξηζε κε ηηο ππφινηπεο Δπξσπατθέο ρψξεο. ρήκα 18. Πεγή: ATSR World Fire Atlas Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 99

100 6.3 Σο χρονικό του υμβάντοσ Σν θνληθφηεξν ρηχπεκα απφ ηε κεγάιε θαηαζηξνθή ηνπ Απγνχζηνπ ηνπ 2007, ζπληειέζηεθε ζην Ννκφ Ζιείαο. Ζ θσηηά εθδειψζεθε ηηο πξσηλέο ψξεο ηεο 24εο Απγνχζηνπ, ζην Γεκνηηθφ δηακέξηζκα ηεο Μαθίζηνπ, ζηε Εαράξσ. Σν πχξηλν κέησπν εμαπιψζεθε γξήγνξα ζην λνκφ Ζιείαο θαηέζηξεςε έθηαζε κεγαιχηεξε απφ 100 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα, κε βάζε αλεπίζεκεο πεγέο, θαηαθαίνληαο απφ άθξε ζε άθξε ην λνκφ. Σα ρσξηά Γεξάθη Ακαιηάδαο, Κξέζηελα, Οιπκπία, Κατάθα, Νενρψξη, Βξεζηφ, Καιιηζέα, άκηθν, Πιαηηάλα, ν Γήκνο Εαράξσο, ε Αλδξίηζαηλα, ε Κιηλδία, ην Μνπδάθη, ην Φαλάξη θαη πιεηάδα κηθξφηεξσλ νηθηζκψλ επιήγεζαλ, θαηαζηξέθνληαο δαζηθέο θαη νηθηζηηθέο εθηάζεηο. Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο ππξθαγηά αλά εκέξα: Δηθφλα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 100

101 Δηθφλα Δηθφλα ΠΡΩΪ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 101

102 Δηθφλα ΑΠΟΓ Δηθφλα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 102

103 Δηθφλα Εικόνα (Πεγή: Αξρείν Π..) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 103

104 6.4 Οι ςυνζπειεσ τθσ Πυρκαγιάσ Ζ θαηαζηξνθή φκσο αθνξνχζε θαη θφζηνο ζε αλζξψπηλεο δσέο. Μέρξη ηελ 26ε Απγνχζηνπ είραλ θαηαγξαθεί 37 ζάλαηνη εθ ησλ νπνίσλ 25 ζην ίδην ρσξηφ ζηελ Αξηέκηδα, ελψ εθθξάδνληαλ θαη αλεζπρίεο γηα πεξηζζφηεξνπο αγλννχκελνπο. πλνιηθά 69 άλζξσπνη ράζεθαλ, 9 επνρηθνί δαζνππξνζβέζηεο θαη 2 πηιφηνη ηεο Π.Α. έπεζαλ ζην θαζήθνλ Δπηπιένλ, ππήξμαλ ζνβαξέο επηπηψζεηο ζηελ αγξνηηθή νηθνλνκία θαη ηα νηθνζπζηήκαηα. Αθφκα θαη πεξηνρέο Natura 2000 θαηαζηξάθεθαλ. Υψξνη δηεζλνχο αθηηλνβνιίαο φπσο ε Αξραία Οιπκπία απεηιήζεθαλ θαζψο ε θσηηά έθηαζε κέρξη ηνλ ρψξν ηεο αξραίαο Οιπκπίαο, ζέηνληαο ζε άκεζν θίλδπλν ηνλ αξραηνινγηθφ ζεζαπξφ ηεο πεξηνρήο. Μεηά ηελ θαηαζηξνθή ησλ παξνρψλ ειεθηξηζκνχ πξνο ηηο αληιίεο λεξνχ ηνπ ππξνζβεζηηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπ ρψξνπ, ε θσηηά θαηέθαςε ην πεξηβάιινλ δάζνο θαη απεηξάπε κφλν φηαλ ζπγθεληξψζεθε ζηνλ ρψξν κεγάιε ππξνζβεζηηθή δχλακε. ηελ επηρείξεζε απηή ζηελ αξραία Οιπκπία, έιαβαλ κέξνο 6 ππξνζβεζηηθά αεξνζθάθε θαη 4 ειηθφπηεξα, φπσο επίζεο θαη εηδηθφ εξππζηξηνθφξν φρεκα. Παξά ηελ θαηαζηξνθή φκσο ν ηεξφο ρψξνο θαη ην Μνπζείν βξίζθνληαλ ζε πιήξε ιεηηνπξγία απφ ηε δεχηεξε κέξα κεηά απφ ηηο θαηαζβέζεηο. Σν Μνπζείν κάιηζηα δέρζεθε επηζθέπηεο θαλνληθά. χκθσλα κε ηνλ θ. Μνπηδνπξίδε, αξκφδην αξραηνιφγν ηεο Ε εθνξίαο Κιαζζηθψλ αξραηνηήησλ νη αξραηφηεηεο δελ έρνπλ ππνζηεί θακία δεκηά αθνχ ε θαηαζηξνθή πεξηνξίζηεθε ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν (Πεξηνδηθφ ΔΝΑΔ, η. 30 ζει.40) Ζ επέκβαζε ηεο ππξνζβεζηηθήο δελ πξφιαβε λα απνηξέςεη φκσο θαηαζηξνθέο ζηνλ Κξφλην Λφθν. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 104

105 Ζ Αξραία Οιπκπία θαηά ηε δηάξθεηα ησλ Ππξθαγηψλ. Δηθφλα 13. Δηθφλα 14. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 105

106 Δηθφλα 15 Πεξηνρέο Natura 2000 θαηαζηξάθεθαλ. Δηθφλα 16. Πεγή: Αξρείν Π.. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 106

107 ρήκα 19. Μέζν κέγεζνο ππξθαγηψλ ην 2007, ζπγθξηλφκελν κε ην κέζν φξν παιαηφηεξσλ δεθαεηηψλ: (Πεγή: ) Οη πιηθέο δεκηέο ήηαλ ηεξάζηηεο. πγθεθξηκέλα, 1,710 θηίξηα θαηαζηξάθεθαλ ή έγηλαλ αθαηνίθεηα, πνιινί νηθηζκνί θαη ρσξηά εθθελψζεθαλ θαη 275,000 εθηάξηα γεο θαηαζηξάθεθαλ. (ρήκα 20) Οη δεκηέο ζε θηίξηα θαη θαηαζθεπέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην θαινθαίξη ηνπ 2007 (Πεγή: Effis, 2007) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 107

108 Ζ κνξθή απηή ησλ ππξθαγηψλ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη δηεζλψο κε ηνλ φξν Megafire (ΜΔΓΑ- ΠΤΡΚΑΓΗΑ), έρεη γίλεη αηηία γηα ηελ απψιεηα αλζξψπηλσλ δσψλ, ππνδνκψλ θαη νηθηζκψλ ζηελ Απζηξαιία, ηηο ΖΠΑ, ηελ Κεληξηθή θαη Βφξεηα Πνξηνγαιία, ηελ Ηζπαλία, ηε Νφηηα Γαιιία, ηε Ρσζία θαη αιινχ. Οη ρψξεο απηέο, πνιχ πεξηζζφηεξν εμειηγκέλεο απφ ηελ Διιάδα ζηε δηαρείξηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ δαζηθψλ ππξθαγηψλ, αλ θαη δελ κπφξεζαλ λα απνθχγνπλ θαηαζηξνθέο κεγάιεο έθηαζεο, θαηάθεξαλ ηνπιάρηζηνλ λα κελ εμειηρζνχλ νη ππξθαγηέο απηέο ζε ηξαγσδίεο θαη κάιηζηα εζληθνχ ραξαθηήξα. Βαζηθνί ιφγνη εκθάληζεο ησλ ΜΔΓΑΠΤΡΚΑΓΗΧΝ είλαη νη παξαηεηακέλεο μεξαζίεο κε επαλεηιεκκέλνπο θαχζσλεο, ην έιιεηκκα δηαρείξηζεο ησλ εχθιεθησλ δαζψλ Μεζνγεηαθνχ ηχπνπ θαη θπξίσο ε αληίιεςε φηη ε πξνζηαζία απφ ηηο δαζηθέο ππξθαγηέο ηαπηίδεηαη κε ηελ δαζνππξφζβεζε. (Παξέκβαζε Διιήλσλ Δπηζηεκφλσλ Έξεπλαο Γαζηθψλ Ππξθαγηψλ γηα ηηο Ππξθαγηέο ηνπ 2007) Οη ππξθαγηέο πξνθάιεζαλ ηεξάζηηεο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο θαη ν θίλδπλνο γηα πιεκκχξεο ιφγσ ηεο απνςίισζεο ησλ δαζψλ απμήζεθε. 6.5 Επικοινωνιακι Διαχείριςθ του υμβάντοσ Οη ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, είλαη κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο θαηαζηξνθέο ζηελ ηζηνξία ηεο ζχγρξνλεο Διιάδαο. Σν πεξηζηαηηθφ δηαρεηξίζηεθαλ φινη νη ειιεληθνί θνξείο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο (Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο, Ππξνζβεζηηθφ ψκα, Διιεληθή Αζηπλνκία, Έλνπιεο Γπλάκεηο, ΔΚΑΒ, εζεινληηθέο νκάδεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο, νη ηνπηθέο αξρέο θιπ) θαη επηπιένλ ελεξγνπνηήζεθε ν κεραληζκφο βνήζεηαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο Δ.Δ. Ζ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ηνπ ζπκβάληνο ζηεξίρζεθε θπξίσο ζηελ εκπεηξία ησλ αλζξψπσλ πνπ αλέιαβαλ ηε δηαρείξηζε ηνπ πεξηζηαηηθνχ. Γελ ππήξμε ζηξαηεγηθή πνιηηηθή απφθαζε γηα ηα ζέκαηα επηθνηλσλίαο ε νπνία ζηε ζπλέρεηα λα δφζεθε σο θαηεπζπληήξηα νδεγία ζην επηρεηξεζηαθφ θαη ζηξαηεγηθφ επίπεδν. Έλα επηρεηξεζηαθφ ζρέδην γηα λα είλαη πιήξεο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θαη επηθνηλσληαθφ ζρέδην. Βέβαηα, έλα θαιφ επηθνηλσληαθφ ζρέδην δελ κπνξεί λα αλαδείμεη έλα θαθφ επηρεηξεζηαθφ ζρέδην. ην ζπγθεθξηκέλν πεξηζηαηηθφ δελ ππήξμε επηρεηξεζηαθφ ζρέδην κε ελζσκαησκέλε επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή, ε επηθνηλσλία απνθαζίζηεθε επί ηφπνπ απφ ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 108

109 Οη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ δφζεθαλ ζηνπο θνξείο ελεκέξσζεο είλαη λα ππάξρεη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ελεκέξσζε, απφ ηξείο έσο πέληε θνξέο ηελ εκέξα. Ζ ελεκέξσζε γηλφηαλ κέζσ sms, fax, θαη . To Γξαθείν Σχπνπ ηεο ππξνζβεζηηθήο ππεξεζίαο ελεκέξσλε ηαθηηθά ηνπο δεκνζηνγξάθνπο κε απνζηνιή θπξίσο SMS γηα ηελ εμέιημε ησλ επηρεηξήζεσλ. πγθεθξηκέλα, ην Ππξνζβεζηηθφ ψκα ελεκέξσλε θαζεκεξηλά κε ζπλεληεχμεηο ηχπνπ θαη ηελ δηαδηθηπαθή ηνπ ηζηνζειίδα κε δειηία ηχπνπ θαη αλαθνηλψζεηο γηα ηελ θηλεηνπνίεζε ησλ κέζσλ, ησλ αλδξψλ θαη ησλ ελεξγεηψλ θαηάζβεζεο θαη δηάζσζεο θαζψο θαη γηα ηελ εμέιημε ησλ πχξηλσλ κεηψπσλ. ηηο 25/08/2007 θαη ψξα 04:45 εθδφζεθε δειηίν ηχπνπ απφ ην αξρεγείν ηνπ Π.. πνπ ελεκέξσλε γηα ηελ χπαξμε 19 λέσλ εζηηψλ ππξθαγηψλ (βι. Παξάξηεκα). Δπίζεο ζην ίδην δειηίν αλαθέξεηαη φηη «ν αξηζκφο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ππξθαγηψλ γηα ηα ζηαηηζηηθά ησλ ζπγθεθξηκέλσλ σξψλ έλαξμεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ, ε έιιεηςε επηθίλδπλεο γηα ακέιεηα αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο ζε απηέο, θαζψο θαη ε ζαθή πιεξνθφξεζε γηα εκπξεζκφ ζε αξηζκφ απφ απηέο καο νδήγεζε ζηελ απνζηνιή Κιηκαθίσλ Αλαθξηηηθψλ Τπαιιήισλ ηεο ΔΛ.Α. θαη ηνπ Π.., ψζηε λα δηεξεπλεζνχλ θαη λα ζηνηρεηνζεηεζνχλ νη πξάμεηο ηνπ εκπξεζκνχ θαη λα ζπιιεθζνχλ νη ππαίηηνη ηνπο» Παξαηεξνχκε φηη ην Π. δίλεη κηα πιήξε ελεκέξσζε ζην θνηλφ φρη κφλν γηα ηελ εμέιημε ησλ κεηψπσλ θαη ηελ απνζηνιή ησλ επηρεηξεζηαθψλ δπλάκεσλ αιιά θαη γηα ηηο πηζαλέο αηηίεο ηεο θαηαζηξνθήο θαη ηηο ελέξγεηεο πνπ γίλνληαη πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηηο 25/08/2007 ην Γξαθείν Σχπνπ ηνπ Αξρεγείνπ ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο εμέδσζε δειηίν ηχπνπ (25/08/2007, ψξα: 22:30, Α/Α 1774a) φπνπ αλαθέξνληαλ ζπλνπηηθά πξαθηηθέο ρξεζηηθέο νδεγίεο γηα εθθέλσζε πεξηνρψλ πξνο ην θνηλφ. Δπίζεο, ζην ίδην δειηίν, ην Π.. απεχζπλε έθθιεζε πξνο ηα ΜΜΔ θαη ζπγθεθξηκέλα αλέθεξε φηη «ζην πλεχκα ηεο θνηλσληθήο επαηζζεζίαο θαη νπζηαζηηθήο ζπλδξνκήο ηνπο ζηηο εμαηξεηηθά δχζθνιεο ζηηγκέο πνπ πεξλάεη ε ρψξα θαη νη Έιιελεο Πνιίηεο, λα αλακεηαδίδνπλ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ηηο νδεγίεο γηα ην θνηλφ ψζηε λα ελεκεξσζνχλ νη πνιίηεο ηεο ρψξαο». (βι. Παξάξηεκα). Δίλαη ζεκαληηθφ φηη ην Π.. πξνζπάζεζε λα κεηαθέξεη Οδεγίεο Απηνπξνζηαζίαο ζην θνηλφ, παξφιν ε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ απνηειεί έξγν φισλ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Θα πξέπεη λα αλαθεξζεί αθφκα φηη νη αλαθνηλψζεηο ηνπ Π.. εκπεξηείραλ πιήξε ζηνηρεία γηα ηε ζχλζεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δπλάκεσλ θαζψο θαη γηα ηε ζπλδξνκή βνήζεηαο απφ ην εμσηεξηθφ. ε θάπνηα δειηία γίλεηαη αλαθνξά αθφκα θαη γηα ηηο ψξεο εξγαζίαο ηεο ελαέξηαο ζπλδξνκήο. (βι. Παξάξηεκα) ε αλαθνίλσζε ηνπ ην Π.. ζηηο 29/08/2007 θαη ψξα 21:45 αλαθέξεη φηη «ε μέλε βνήζεηα ε νπνία έρεη έξζεη γηα ηα κελ πεδνπφξα ηκήκαηα απνηειείηαη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 109

110 απφ 289 ππξνζβέζηεο κε 16 ππξ/θα νρήκαηα θαη 3 βνεζεηηθά ε δε ελαέξηα απνηειείηαη απφ 20 Α/Φ, 15 Δ/Π, θαη έλα αεξνζθάθνο ππνζηήξημεο. Σηο ηξεηο πξψηεο κέξεο ηα αεξνζθάθε ηεο ελαέξηαο ζπλδξνκήο εξγάζηεθαλ σο εμήο: ηελ 26/8/2007, 32 ψξεο θαη 17 ιεπηά, ηελ 27/8/2007, 42 ψξεο θαη 58 ιεπηά θαη ζηηο 28/08/2007, 105 ψξεο θαη 06 ιεπηά». Δπίζεο ζην ίδην δειηίν αλαθέξεηαη θαη ε πνξεία ησλ αλαθξηηηθψλ εξεπλψλ θαη ζπγθεθξηκέλα αλαθέξεηαη φηη «Απφ ηηο 26/08/2007 πνπ άξρηζαλ νη κεγάιεο ππξθαγηέο κέρξη ζήκεξα έρνπλ δηαπηζησζεί 52 πεξηπηψζεηο εκπξεζκψλ, έγηλαλ 73 ζπιιήςεηο, απφ ηηο νπνίεο 41 απφ ακέιεηα, 28 απφ πξφζεζε θαη 4 γηα απφπεηξα εκπξεζκνχ απφ πξφζεζε. Δηδηθά ζηηο 24/08/2007 δηαθξηβψζεθαλ, 13 πεξηπηψζεηο εκπξεζκψλ, έγηλαλ 22 ζπιιήςεηο απφ ηηο νπνίεο νη 7 απφ ακέιεηα θαη νη ππφινηπεο 6 απφ πξφζεζε. Δπηπιένλ, είλαη ζε δηαδηθαζία πξναλάθξηζεο 24 αθφκα πεξηπηψζεηο γηα ηηο νπνίεο γίλεηαη αμηνιφγεζε θαη αλάιπζε ησλ επξεκάησλ απφ ηελ Γ.Α.Δ.Δ. απφ ηηο θαηά ηφπνπο αλαθξηηηθέο ππεξεζίεο καο, ηελ ΔΛ.Α., θαη ηηο Δηζαγγειηθέο Αξρέο». Δπίζεο ζηα δειηία ηχπνπ θαη ηηο αλαθνηλψζεηο ηνπ Π.. αλαθέξνληαη νη δσξεέο πξνο ηνπο πιεγέληεο, ηνπο ππξνζβέζηεο θαη ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο, πνπ ππήξμαλ ζχκαηα ηεο θαηαζηξνθήο θαζψο θαη νπνηαδήπνηε άιιε κνξθή βνήζεηαο ελίζρπζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαηαζηξνθήο. Απφ ηνλ ηφπν ηνπ ζπκβάληνο δειψζεηο ζηα ΜΜΔ έθαλαλ ν Πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο ην 2007, Κσλζηαληίλνο Καξακαλιήο, αιιά θαη ζηειέρε ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο φπσο ν θ. Θεφδσξνο Ρνπζφπνπινο, σο Δθπξφζσπνο Σχπνπ ηεο θπβέξλεζεο θαη ν θ. Βχξσλ Πνιχδσξαο σο Τπνπξγφο Δζληθήο Άκπλαο. Δπίζεο, ζε δειψζεηο πξνέβεζαλ ν πξφεδξνο ηεο Αμησκαηηθήο Αληηπνιίηεπζεο, Γεψξγηνο Παπαλδξένπ, Δθπξφζσπνη άιισλ θνκκάησλ, ν θ. Κφεο σο Αξρεγφο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο, ν θ. Φνχξιαο σο Γεληθφο Γξακκαηέαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαη Δθπξφζσπνη ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Ζ Γ.Γ.Π.Π. δεδνκέλνπ φηη δελ ιεηηνπξγεί ην ζεζκηθά θαηνρπξσκέλν γξαθείν ηχπνπ θαη δεκνζίσλ ζρέζεσλ (Π.Γ. 151, ΦΔΚ 107, 3/6/2004), ην βάξνο γηα ηελ επζχλε ηεο επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο εθηάθησλ αλαγθψλ είρε ν θ. Φνχξιαο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 110

111 6.6 Η άποψθ Τπθρεςιακϊν τελεχϊν ην πιαίζην ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη ζπγγξαθήο ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθαλ πξνζσπηθέο ζπλαληήζεηο κε ππεξεζηαθά ζηειέρε πνπ έδεζαλ απφ θνληά ην θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ θαη εμέθξαζαλ ηηο απφςεηο ηνπο ζε θαίξηα εξσηήκαηα (βι. Παξάξηεκα) χκθσλα κε ηνλ Γηνηθεηή ηεο Πεξηθέξεηαο Αηηηθήο ηνπ Ππξνζβεζηηθνύ ώκαηνο θ. Παλαγηώηε Βειή, ε θχξηα αηηία γηα ηελ εμάπισζε ηεο ππξθαγηάο ήηαλ ηα αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα γηα εθείλε ηελ πεξίνδν. Όπσο ππνζηήξημε ν θ. Βειήο, ηα κεζνγεηαθά θξάηε γεληθφηεξα αληηκεησπίδνπλ αλάινγα πξνβιήκαηα εκθάληζεο ππξθαγηψλ ιφγσ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ. Ο πνιχ ζεξκφο ρεηκψλαο, ην γεγνλφο δειαδή φηη δελ είρε πέζεη βξνρή γεληθά εθείλν ην ρεηκψλα, ν άλεκνο, πνπ δελ ήηαλ ηα αλακελφκελα κειηέκηα πνπ ζηακαηνχλ ην βξάδπ, ε πγξαζία θαη γεληθφηεξα ε πςειή ζεξκνθξαζία ηεο αηκφζθαηξαο ζπληέιεζαλ ζηελ εμάπισζε ησλ ππξθαγηψλ. Κάζε ππξθαγηά είλαη δηαθνξεηηθή, έρεη ηε δηθή ηεο ηδηνκνξθία, ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξε αληηκεηψπηζε. Ο Γηνηθεηήο ηεο Πεξηθέξεηαο, παξαηήξεζε αθφκα φηη εθείλν ην δηάζηεκα ππήξμε κηα αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 40-50% ησλ ππξθαγηψλ γεληθφηεξα, απμεκέλεο ζπιιήςεηο εκπξεζηψλ θαζψο θαη απμεκέλα πεξηζηαηηθά ηπραίσλ ππξθαγηψλ. χκθσλα κε ηνλ θ. Βειή, είραλ ιεθζεί ζε γεληθέο γξακκέο ηα κέηξα πξφιεςεο απφ ηνπο δεκάξρνπο. Βέβαηα, ππήξραλ θάπνηα πξνβιήκαηα. Αξρηθά, ην πξφβιεκα ήηαλ φηη νη ηνπηθνί παξάγνληεο δελ πεξίκελαλ ηελ ηφζν θαηαζηξνθηθή εμέιημε ηεο ππξθαγηάο. Θα πξέπεη αθφκα λα αλαθεξζεί φηη ππήξρε ζπλελλφεζε ζε γεληθέο γξακκέο απφ φινπο ηνπο θνξείο θαζψο φινη είραλ σο θνηλφ ζηφρν ηελ θαηάζβεζε ηεο θσηηάο. Δπηπιένλ, παξαηήξεζε φηη ε Διιάδα απφ ηα Μεζνγεηαθά θξάηε αλαινγηθά έρεη ηα πεξηζζφηεξα κέζα. Σν θχξην πξφβιεκα ζχκθσλα κε ηνλ Πεξηθεξεηάξρε είλαη φηη ν εζεινληηζκφο δελ είλαη ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλνο ζηελ Διιάδα φπσο ζε άιια επξσπατθά θξάηε θαζψο δελ έρνπλ θίλεηξα απφ ηελ πνιηηεία. Θα πξέπεη ινηπφλ λα ππάξμεη επξχηεξε επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ θαη κηα επξχηεξε επηθνηλσληαθή πνιηηηθή φπσο πρ ηειενπηηθά ζπνη, ηνπιάρηζηνλ ζηα θξαηηθά θαλάιηα, κε ζηφρν ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη ηελ θαιχηεξε πξνεηνηκαζία ηεο πνιηηείαο ζηελ αληηκεηψπηζε θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 111

112 χκθσλα κε ηνλ Τπνζηξάηεγν ε. α. ηνπ Ππξνζβεζηηθνύ ώκαηνο, ηέσο Γηνηθεηή ηνπ 199 ΔΚΤΠ, θ. Φώηε Καιαράλε, ε ρψξα δηαζέηεη επαξθή πιηθνηερληθή ππνδνκή αιιά ζπρλά ηα κέζα δελ αμηνπνηνχληαη φπσο ζα έπξεπε. Ο ζρεδηαζκφο ζα έπξεπε λα ιεηηνπξγεί θπθιηθά, λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο ρψξαο. Θα πξέπεη ε πνιηηεία λα θχγεη απφ ην δφγκα ηεο «καδηθήο πξνζβνιήο» θαη λα πεξάζεη ζην δφγκα ηεο «άκεζεο πξνζβνιήο». Χο καδηθή πξνζβνιή ελλνείηαη ε ρξήζε φισλ ησλ κέζσλ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηεί ε ππξθαγηά. Σν δεηνχκελν ζχκθσλα κε ηνλ θ. Καιαράλε είλαη λα ειαρηζηνπνηεζεί ν ρξφλνο πνπ ρξεηάδεηαη πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζζεί ε ππξθαγηά, άκεζα, φηαλ αθφκα δελ έρεη εμαπισζεί. Τπνινγίδεηαη φηη ζήκεξα έλα ελαέξην κέζν ρξεηάδεηαη πεξίπνπ 20 ιεπηά πξνθεηκέλνπ λα απνγεησζεί. Μέρξη λα γεκίζεη ηελ δεμακελή θαη λα θζάζεη ζην ρψξν ηεο θαηαζηξνθήο ζα ρξεηαζηεί πεξίπνπ 65 ιεπηά. Υάλεηαη έηζη πνιχηηκνο ρξφλνο. Σν δεηνχκελν είλαη λα ππάξμνπλ θαηαζβεζηηθά κέζα, κέζα ζηα πξψηα 10 ιεπηά, φπσο κηθξά ειηθφπηεξα, κηαο δεμακελήο ρσξεηηθφηεηαο πεξίπνπ 15 ηφλσλ. Δπίζεο, ζεκαληηθή ζα κπνξνχζε λα απνδεηρζεί ε ζπλεηζθνξά ειιήλσλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ δηαζέηνπλ ειηθφπηεξα, λα ηα δηαζέζνπλ εζεινληηθά. Χο βαζηθή αηηία γηα ηελ θαηαζηξνθή ηνπ 2007,ήηαλ αθελφο ην θχκα θαχζσλα αθεηέξνπ ε χπαξμε ηαπηφρξνλσλ κεηψπσλ (έθηαλαλ θαη ηα 80 κέησπα) κε απνηέιεζκα ηε δηαζπνξά δπλάκεσλ. Δπηπιένλ, ζεκαληηθή αηηία αλαδείρζεθε ε αλππαξμία ρεδίσλ Έθηαθηεο Αλάγθεο θαη ρεδίσλ Οξγαλσκέλεο Απνκάθξπλζεο Πνιηηψλ απφ ηνπο Σνπηθνχο Φνξείο. εκαληηθφ πξφβιεκα απνηέιεζε φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζχγθιεζεο ΝΟ θαη ΣΟ ζπκκεηείραλ κφλν νη επηθεθαιείο κε απνηέιεζκα λα κελ ππήξρε άκεζε ελεκέξσζε ησλ επηρεηξεζηαθά θαηψηεξσλ πνπ φκσο ελεπιάθεζαλ άκεζα ζηελ θαηαζηξνθή θαη ηελ αληηκεηψπηζή ηεο. Σέινο ζχκθσλα κε ηνλ θ. Καιαράλε, είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα δνζεί ε απαηηνχκελε βαξχηεηα ζηε θάζε ηεο πξφιεςεο, λα ππάξμεη κεζφδεπζε θαη ζηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ. χκθσλα κε ηνλ θ. Παξαιίθα, Δπηππξαγό, ζηέιερνο ηνπ Κέληξνπ Δπηρεηξήζεσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο, ζηε θάζε πξφιεςεο δελ είρε γίλεη ε απαξαίηεηε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ. Δλψ ε ρξνληά πξνκελχνληαλ ηδηαίηεξε δελ είρε θνηλνπνηεζεί ν ράξηεο επηθηλδπλφηεηαο ζηνπο θαηνίθνπο. Ζ ρψξα δελ έρεη ζπλεηδεηνπνηήζεη ηελ θιηκαηηθή αιιαγή θαη ε πνιηηεία δελ ιακβάλεη ηα απαξαίηεηα κέηξα ελεκέξσζεο φπσο είλαη πρ ε κε θαχζε μεξψλ ρφξησλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 112

113 ηηο θαηαζηξνθηθέο ππξθαγηέο πνπ έγηλαλ ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, ην πνιηηηθφ ζηξαηεγηθφ επίπεδν ζε πξψηε θάζε δελ είρε ηελ απαξαίηεηε εηνηκφηεηα, ζηελ πνξεία φκσο πέηπρε, ην θξάηνο έθαλε αηζζεηή ηελ παξνπζία ηνπ. ε Δπηρεηξεζηαθφ θαη Σαθηηθφ Δπίπεδν ε ρψξα ζχκθσλα κε ηνλ θ. Παξαιίθα, δελ θαηάθεξε λα αληαπνθξηζεί, δηφηη αηθληδηάζηεθε θαη δελ ήηαλ θαηάιιεια πξνεηνηκαζκέλε γηα έλα ηφζν θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ. Δπηπιένλ, νη θνξείο δηαρείξηζεο δελ ιεηηνπξγνχλ ζε ηνπηθφ επίπεδν θαζψο δελ ππάξρεη ζπληνληζκφο, δελ ππάξρεη ηππηθή δηαδηθαζία. Ζ αληηκεηψπηζε ησλ Δθηάθησλ Αλαγθψλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Θα πξέπεη λα ππάξμνπλ επηρεηξεζηαθά θέληξα ζε φιεο ηηο πφιεηο. ήκεξα, ε δηαρείξηζε ησλ ζπκβάλησλ γίλεηαη ζε θεληξηθφ επίπεδν. Οη ππεξεζίεο ζα πξέπεη λα νξγαλσζνχλ πεξηθεξεηαθά. Ζ θάζε πεξηνρή είλαη δηαθνξεηηθή θαη επνκέλσο ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο αλάγθεο, ε νξγάλσζε ζα πξέπεη λα έρεη δηαθνξεηηθέο παξακέηξνπο. Δίλαη ζεκαληηθφ αθφκα, λα ππάξμεη ε θαηάιιειε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ζηε θάζε ηεο πξφιεςεο. ε επηθνηλσληαθφ επίπεδν ζα πξέπεη ην επηθνηλσληαθφ λα εληαρζεί ζην επηρεηξεζηαθφ. Δπίζεο, απνηειεί πξφβιεκα, φηη ην επηθνηλσληαθφ δελ ιεηηνπξγεί γηα λα ελεκεξψζεη φπσο θαη ζα έπξεπε, αιιά γηα λα απνζπξζνχλ επζχλεο ή γηα λα επηξξηθηνχλ. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ νξγαλσηηθά πξνβιήκαηα. Σν γεγνλφο φηη ζην ππξνζβεζηηθφ ζψκα γίλνληαη ζπλερείο κεηαζέζεηο δελ βνεζά ηνπο ππξνζβέζηεο λα κάζνπλ κηα πεξηνρή θαη λα αληηκεησπίζνπλ απνηειεζκαηηθά κηα θαηαζηξνθή. Αθφκα, νη γξήγνξεο απνζηξαηείεο ησλ αλψηαησλ ζηειερψλ δελ ζπκβάιινπλ ζηνλ θαιχηεξν ζπληνληζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ. Ζ ρψξα καο ζχκθσλα κε ηνλ θ. Παξαιίθα δηαζέηεη επαξθή κέζα αιιά δελ ππάξρεη ζσζηή θαηαλνκή. Δπίζεο δελ ππάξρεη πξφγξακκα δεκνζίσλ επελδχζεσλ γηα νρήκαηα αιιά ε ρψξα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ηεο απφ άιια επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα. Οη θαηαζηξνθέο ζηελ Πεινπφλλεζν έγηλαλ αθνξκή γηα λα ζεζπηζηεί ην ρέδην Οξγαλσκέλεο Απνκάθξπλζεο Πνιηηψλ απφ ην Ννέκβξην ηνπ Δπίζεο, έγηλε ελνπνίεζε ησλ ππνπξγείσλ, ην Τπνπξγείν Γεκνζίαο Σάμεο εληάρζεθε ζην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 113

114 χκθσλα κε ηνλ Γξ. Μηραήι Υάιαξε, Δηδηθό Γξακκαηέα ηνπ Τπνπξγείνπ Δξγαζίαο, (Δπηππξαγό), είραλ ιεθζεί ηα «επηθνηλσληαθά κέηξα πξφιεςεο», γηα ην «ζεαζήλαη», δελ είραλ φκσο ιεθζεί κέηξα νπζίαο, δελ είραλ γίλεη έξγα ππνδνκψλ. Γελ ππήξμε ν απαξαίηεηνο ζπληνληζκφο κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη απηφ γηαηί αξθεηέο θνξέο ππήξρε άγλνηα ησλ δηαδηθαζηψλ. Γηα παξάδεηγκα, Ο Ννκάξρεο Ζιείαο δεηνχζε απφ ηελ θπβέξλεζε λα ζπγθαιέζεη ην ΝΟ αγλνψληαο φηη ήηαλ δηθή ηνπ αξκνδηφηεηα. Δπηπιένλ, ν δηνηθεηήο ν νπνίνο ζα έπξεπε λα αζρνιεζεί κε ηνλ επηηειηθφ ζρεδηαζκφ απνπζίαδε απφ ην ΝΟ. χκθσλα κε ηνλ θ. Υάιαξε, ππήξμε θηλεηνπνίεζε δπλάκεσλ ρσξίο λα έρεη γίλεη ν απαξαίηεηνο έιεγρνο απφ ηελ Ππξνζβεζηηθή. Γελ ππήξμε ζρεδηαζκφο, δελ ππήξμε ζρέδην Β γηα λα αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά ε θαηαζηξνθή. Δπζχλεο γηα ην κέγεζνο ηεο θαηαζηξνθήο έρεη φιε ε ζπληεηαγκέλε πνιηηεία. Αξρηθά ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, δελ είρε ζπληάμεη ζρέδην εθθέλσζεο παξφιν πνπ ππήξραλ ζηνηρεία απφ ηνλ Ηαλνπάξην θαη ην Φεβξνπάξην πνπ έδεηρλαλ φηη νη θαηξηθέο ζπλζήθεο ζα ήηαλ εμαηξεηηθά δπζκελείο.. Δπηπιένλ, αξλεηηθφ ξφιν δηαδξακάηηζαλ θαη νη βνπιεπηέο νη νπνίνη έθαλαλ ζπλερψο αηηήκαηα λα ππάξρνπλ ελαέξηα κέζα ζηελ πεξηνρή ηνπο. ην επηθνηλσληαθφ επίπεδν, νη δεκνζηνγξάθνη ηήξεζαλ ζε γεληθέο γξακκέο ηνλ θψδηθα δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. Ζ θηλεηνπνίεζε ησλ δπλάκεσλ αληαπνθξίζεθε άξηζηα ζε Σαθηηθφ Δπίπεδν, φρη φκσο θαη ζην Πνιηηηθφ ηξαηεγηθφ θαη Δπηρεηξεζηαθφ Δπίπεδν. Τπάξρεη αλάγθε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο Δληαίνπ πληνληζηηθνχ Κέληξνπ φισλ ησλ θνξέσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζηξνθήο ππήξραλ πέληε δηαθνξεηηθά θέληξα ηα νπνία έδηλαλ δηαθνξεηηθέο νδεγίεο κε απνηέιεζκα λα επηθξαηεί ζχγρπζε. Σν δεηνχκελν είλαη λα ππάξρεη έλαο εληαίνο ρψξνο γηα ηα ζπληνληζηηθά θέληξα γηα λα έρνπλ φινη νη επηθεθαιείο ηελ ίδηα νπηηθή θαη λα ιακβάλνληαη νξζφηεξεο απνθάζεηο. Έλα επηπξφζζεην πξφβιεκα επίζεο, απνηειεί ην έιιεηκκα εθπαίδεπζεο ζηελ δηαρείξηζε θξίζεσλ ζην πνιηηηθφ ζηξαηεγηθφ επίπεδν. Θα πξέπεη λα γίλεηαη ηεξάξρεζε θηλδχλσλ κε βάζε ηελ εθηίκεζε ηεο επηθηλδπλφηεηαο ησλ θαηαζηξνθψλ. Θα πξέπεη λα ζπληαρζνχλ ζρέδηα δηαρείξηζεο θξίζεσλ κε βάζε ην εζληθφ ζπκθέξνλ θαη φρη ην ζπκθέξνλ ηνπ θάζε θνξέα. Σέινο, ζεκαληηθφ πξφβιεκα απνηειεί ην γεγνλφο φηη ππάξρεη θνκκαηνπνίεζε ζηα ψκαηα κε απνηέιεζκα λα δπζρεξαίλεηαη ην έξγν αληηκεηψπηζεο ησλ θξίζεσλ. Γελ ππάξρεη ζπλέρεηα ζηε Γεκφζηα Γηνίθεζε αθφκα θαη ζε δνκεκέλεο Τπεξεζίεο φπσο είλαη ηα Έλζηνια ψκαηα. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 114

115 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΒΓΟΜΟ:: ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΣΟΤ ΣΤΠΟΤ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΑΠΟ ΔΧ Ειςαγωγι Δίλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε κηα θπζηθή θαηαζηξνθή λα θαιχπηεηαη απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο (ΜΜΔ) γηα πάξα πνιινχο ιφγνπο φπσο πιεξνθφξεζε ηνπ πνιίηε, θάιπςε αλαγθψλ πνπ πξνθχπηνπλ γηα ζηέγαζε, ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε θ.α.. Ζ θάιπςε ηέηνησλ γεγνλφησλ γίλεηαη απφ εθεκεξίδεο, ξαδηφθσλα θαη ηειενξάζεηο. ήκεξα ζηα ΜΜΔ ππάγνληαη θαη άιινη ηξφπνη ελεκέξσζεο φπσο ε Φεθηαθή πιεξνθφξεζε κέζσ Internet, RSS θιπ. Μηα κεγάιε ππξθαγηά, φπσο νη δαζηθέο ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, πξνθαιεί κεγάιε αλαηαξαρή ζε πνιιά επίπεδα φπσο θνηλσληθφ, πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ. Οη αλάγθεο πιεξνθφξεζεο βξίζθνληαη ζην δελίζ θαη ηα ΜΜΔ θαινχληαη λα ηθαλνπνηήζνπλ απηφ ην δεκφζην αίηεκα κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν. Πνιιέο θνξέο ηα ΜΜΔ φκσο κεηαθέξνπλ ηελ πιεξνθνξία κεηά απφ έλα θαηαζηξνθηθφ ζπκβάλ, απηνχζηα, κεηαιιαγκέλε, παξαπνηεκέλε είηε δηαζηξεβισκέλε, αθνχζηα είηε εθνχζηα. Δχινγα είλαη ηα εμήο εξσηεκαηηθά πνπ δεκηνπξγνχληαη γηα ηελ άκεζε κεηαθαηαζηξνθηθή πεξίνδν. Πνηα είλαη ε έθηαζε ησλ δεκνζηεπκάησλ; Γεκηνπξγεί ην δεκνζίεπκα θιίκα αλαζθάιεηαο ζηνλ πνιίηε κε θηλδπλνινγίεο, δηάδνζε θεκψλ θαη δηαζπνξά παληθνχ; Πξνβάιεη ηηο επηπηψζεηο ηελ αξσγή ζηνπο πιεγέληεο ή εζηηάδεηαη ζηελ ζπλαηζζεκαηηθή θφξηηζε ηνπο; Αλαθέξνληαη ζσζηνί ηξφπνη αληίδξαζεο πρ νδεγίεο απηνπξνζηαζίαο ή πξνζπαζνχλ λα επηξξίςνπλ επζχλεο; Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 115

116 7.2 Μεκοδολογία Γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο παξνχζαο έξεπλαο αμηνπνηήζεθε ην Αξρείν Γεκνζηεπκάησλ Ζκεξήζηνπ Σχπνπ ηνπ Π.. θαηά ηελ ρξνληθή πεξίνδν απφ έσο Σν ζπγθεθξηκέλν Αξρείν πεξηέρεη ηα δεκνζηεχκαηα απηνχζηα απφ φιεο ηηο εθεκεξίδεο παλειιαδηθά. Δπηρεηξήζεθε κηα ζηαηηζηηθή ζηξσκαηνπνηεκέλε δεηγκαηνιεςία ηνπ Ζκεξήζηνπ ηχπνπ, θαη κεηέπεηηα εθαξκφζζεθε ηπραία δεηγκαηνιεςία φπνπ κε βάζε Πίλαθα ηπραίσλ αξηζκψλ (Κφιιηαο, 2006) επηιέρζεθαλ ηα δεκνζηεχκαηα πνπ έιαβαλ κέξνο ζην δείγκα ηεο έξεπλαο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν εμαζθαιίζζεθε ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ δείγκαηνο. Σν πιήζνο φισλ ησλ δεκνζηεπκάησλ (ησλ πην πάλσ εκεξνκεληψλ) ήηαλ Απφ απηά γηα ην δείγκα ηεο έξεπλαο επηιέρζεθαλ 832 δεκνζηεχκαηα, Γηα ηηο αλάγθεο ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε κηα πηινηηθή έξεπλα φπνπ εληνπίζζεθαλ ηα πηζαλά ελδηαθέξνληα ζεκεία πνπ ζα έπξεπε λα δηεξεπλεζνχλ ζηνλ Ζκεξήζην Σχπν. Αξγφηεξα, νξηζηηθνπνηήζεθαλ ηα παξαθάησ εξσηήκαηα (βι. Παξάξηεκα), γηα ηελ δηεξεχλεζε θάζε δεκνζηεχκαηνο ηνπ δείγκαηνο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 116

117 7.3 Αποτελζςματα τατιςτικισ Ανάλυςθσ Δείγματοσ Πλικοσ Δθμοςιευμάτων 26/8/ /8/ /8/ /8/ /8/ /8/2007 1/9/ /9/2007 3/9/2007 4/9/2007 5/9/ Έθηαζε Γεκνζηεύκαηνο 12% 25% ΜΙΚΡΟ 63% ΜΕΑΙΟ ΕΚΣΕΝΕ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 117

118 2. Πξνβνιή Δηθόλαο 9% 10% 33% ΚΑΘΟΛΟΤ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΜΕΝΑ ΔΑΗ 5% ΚΑΣΕΣΡΑΜΜΕΝΑ ΚΣΙΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΔΑΗ Η ΚΣΙΡΙΑ 19% ΠΟΛΙΣΙΚΑ ΠΡΟΩΠΑ 24% 3. Τπήξμε θηλδπλνινγία δηάδνζε παληθνύ κε βάζε ηνλ ηίηιν ηνπ δεκνζηεύκαηνο; ΌΧΙ 40% ΝΑΙ 60% Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 118

119 4. Οη αλαθνξέο ζηηο επηπηώζεηο ηεο ππξθαγηάο ήηαλ θπξίσο: 12% 50% ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ 38% ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΠΟΛΙΣΙΚΕ 5. Σν δεκνζίεπκα αλαθέξεηαη ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγύε πξνο ηνπο πιεγέληεο; 20% Ναι, εκτενϊσ 10% 70% Περιοριςμζνθ αναφορά Δεν αναφζρεται Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 119

120 6. Ζ αλαθνξά ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγύε πξνο ηνπο πιεγέληεο ήηαλ θπξίσο: 17% 33% ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ 50% ΨΤΧΟΛΟΓΙΚΕ 7. Τπήξμε αλαθνξά ζε αλζξώπηλεο ηζηνξίεο κε ζπλαηζζεκαηηθή θόξηηζε; 16% 31% Ναι εκτενισ αναφορά 53% Περιοριςμζνθ αναφορά Δεν υπιρξε αναφορά Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 120

121 8. Οη δειώζεηο ζηνλ ηόπν ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ θπξίσο από: 28% 11% 17% Προςωπικζσ μαρτυρίεσ από κατοίκουσ Δθλϊςεισ από τοπικοφσ παράγοντεσ 44% Δθλϊςεισ από τθν πολιτικι θγεςία Δθλϊςεισ από τθν αντιπολίτευςθ 9. Τπήξμε αλαθνξά γηα επίζθεςε ζηνλ ηόπν ηεο θαηαζηξνθήο τθσ πολιτικισ θγεςίασ τθσ αντιπολίτευςθσ ςτελεχϊν από άλλα κόμματα 17% 50% 33% Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 121

122 10. Ο θαηαινγηζκόο επζπλώλ ήηαλ γηα: Πολιτικζσ Ευκφνεσ 10% 30% 60% Ζλλειψθ εξοπλιςμοφ Ζλλειψθ ςυντονιςμοφ μεταξφ φορζων ΠΠ 11. Αλαθέξνληαη θπξίσο ειιείςεηο ζε: 3% 11% Πυροςβεςτικό Εξοπλιςμό Ανκρϊπινο Δυναμικό 86% Σεχνολογικό Εξοπλιςμό Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 122

123 12. Αλαθέξεηαη ε ύπαξμε ηερλνινγηθνύ εμνπιηζκνύ πνπ όκσο δελ αμηνπνηήζεθε ζσζηά; 20% Ναι 80% Όχι 13. Ζ θύξηα έθηαζε ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ: 2% 8% 16% Καιρικζσ υνκικεσ Πολιτικι Ηγεςία 74% Π Σοπικοί Παράγοντεσ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 123

124 14. Πξνζσπνπνηείηαη ε θαηαζηξνθή; Αλ λαη, πνηνο είλαη ν θύξηνο ππεύζπλνο ζύκθσλα κε ην δεκνζίεπκα; 40% 20% Φοφρλασ Κόθσ 24% 16% Πολφδωρασ Καραμανλισ 15. Οη αλαθνξέο ζηε θάζε αξσγήο απνθαηάζηαζεο ησλ πιεγέλησλ ηη ζεκαηνινγία έρνπλ; 7% Λιψθ επιδόματοσ 33% 60% Αρωγι προσ τουσ πλθγζντεσ (ςίτιςθ, ςτζγαςθ κ.λπ.) Ψυχολογικι Τποςτιριξθ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 124

125 16. Τπήξμε αλαθνξά γηα ηα ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο ή γηα ηα ζρέδηα νξγαλσκέλεο απνκάθξπλζεο ησλ πνιηηώλ; 10% ρέδηα Έθηαθηεο Αλάγθεο 65% 25% ρέδην Οξγαλσκέλεο Απνκάθξπλζεο ησλ Πνιηηώλ Γελ αλαθέξνληαη 17. Τπήξμε αλαθνξά γηα δξάζεηο αλαδάζσζεο; 6% 21% Ναη, αλαιπηηθά Δπηγξακκαηηθά 73% Όρη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 125

126 18. Τπήξμε αλαθνξά γηα ηνπο εζεινληέο ηνπ Π..; 3% 20% Εκτενισ αναφορά 77% Περιοριςμζνθ αναφορά Δεν αναφζρονται 19. Αλ ππήξμε θξηηηθή γηα ηνλ ηξόπν ελεκέξσζεο ησλ ΜΜΔ ήηαλ: 13% ΘΕΣΙΚΗ 53% 34% ΜΕΣΡΙΑ ΑΡΝΗΣΙΚΗ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 126

127 7.4 υμπεράςματα Σηο πξψηεο εκέξεο παξαηεξείηαη έλα ηεξάζηην πιήζνο δεκνζηεπκάησλ κε απνθνξχθσκα ηελ 28 ε Απγνχζηνπ. Σηο ακέζσο επφκελεο εκέξεο έρνπκε κηα ζηαδηαθή κείσζή ηνπο αλ θαη θάπνηεο εκέξεο απμάλνπλ ηα δεκνζηεχκαηα ηνπο ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε εκέξα φπσο ζπκβαίλεη ζηηο 3/9 πνπ είλαη 356 ελψ ζηηο 2/9 είλαη 253. (ρ. 1) ε πνζνζηφ 65%, ε έθηαζε ησλ δεκνζηεπκάησλ ήηαλ εθηελήο, ζε πνζνζηφ 25% ήηαλ κεζαία ελψ κφιηο 12% ησλ δεκνζηεπκάησλ είραλ κηθξή έθηαζε. (ρ. 2) ε πνζνζηφ 60% ηα δεκνζηεχκαηα παξνπζηάδνληαη λα θηλδπλνινγνχλ θαη λα δεκηνπξγνχλ αίζζεζε παληθνχ ζηνπο πνιίηεο (ρ. 4) ρεηηθά κε ηελ πξνβνιή εηθφλαο ζηα δεκνζηεχκαηα, παξαηεξείηαη φηη εκθαλίδνληαη κε αλάινγν πνζνζηφ 26%, νη εηθφλεο κε πνιηηηθά πξφζσπα θαζψο θαη νη εηθφλεο κε αλζξψπνπο θαη δάζε ή θηίξηα. ηε ζπλέρεηα, πνιχ θνληά ζε πνζνζηφ 21% βξίζθνληαη νη εηθφλεο πνπ απεηθνλίδνπλ ηνλ αλζξψπηλν πφλν, ελψ αθνινπζνχλ ζε αλάινγν πνζνζηφ 11% εηθφλεο κε θακέλα δάζε ή δεκνζηεχκαηα ρσξίο θαζφινπ εηθφλα. Σέινο, ρακειφηεξν πνζνζηφ, 5%, παξνπζηάδνπλ νη εηθφλεο πνπ απεηθνλίδνπλ απινχο αλζξψπνπο ζχκαηα ηεο θαηαζηξνθήο.(ρ. 3) Οη αλαθνξέο ζηηο επηπηψζεηο ηεο ππξθαγηάο ζχκθσλα κε ηα δεκνζηεχκαηα ήηαλ θπξίσο πνιηηηθέο (50%), αθνινπζνχλ νη θνηλσληθέο επηπηψζεηο ζε πνζνζηφ 38% θαη νη νηθνλνκηθέο ζε πνζνζηφ 12%. (ρ. 5) Σα δεκνζηεχκαηα θαηά θχξην ιφγν (70%) δελ θάλνπλ εθηελή αλαθνξά ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγχε πξνο ηνπο πιεγέληεο. ε πνζνζηφ 10% γίλεηαη εθηελή αλαθνξά θαη ζε πνζνζηφ 20% αλαθέξνληαη εθηελψο ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγχε.(ρ. 6) Οη αλαθνξέο ζηε θάζε αξσγήο θαη απνθαηάζηαζεο ήηαλ θπξίσο θνηλσληθέο ζε πνζνζηφ 50%, ελψ ζε πνζνζηφ 33% ήηαλ νηθνλνκηθέο θαη ζε πνζνζηφ 17% ςπρνινγηθέο (ρ. 7). ε πνζνζηφ 53% ππήξμε πεξηνξηζκέλε αλαθνξά ζε αλζξψπηλεο ηζηνξίεο κε ζπλαηζζεκαηηθή θφξηηζε, ελψ ζε πνζνζηφ 31% έγηλε πεξηνξηζκέλε αλαθνξά θαη ζε πνζνζηφ 16% έγηλε εθηελή αλαθνξά. (ρ. 8) Οη δειψζεηο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο ζηελ πιεηνςεθία ηνπο πξνέξρνληαλ απφ ηελ πνιηηηθή εγεζία (44%), αθνινπζνχλ νη δειψζεηο απφ ηελ αληηπνιίηεπζε (28%), δειψζεηο απφ ηνπηθνχο παξάγνληεο (17%) θαη πξνζσπηθέο καξηπξίεο απφ θαηνίθνπο ζε πνζνζηφ 11%. (ρ.9). Αλάινγα θηλνχληαη θαη νη αλαθνξέο γηα επίζθεςε ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο ζε Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 127

128 πνζνζηφ 50% γίλνληαη αλαθνξέο γηα επίζθεςε ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο έλαληη 33% ηεο αληηπνιίηεπζεο θαη 17% ησλ ινηπψλ θνκκάησλ. (ρ 10.) χκθσλα κε ηα δεκνζηεχκαηα ν θαηαινγηζκφο ησλ επζπλψλ γίλεηαη ζηελ ζπληξηπηηθή ηνπο πιεηνςεθία ζηελ πνιηηηθή εγεζία (60%), αθνινπζνχλ αλαθνξέο γηα ειιείςεηο ζε εμνπιηζκφ (33%) θαη έλα κηθξφ πνζνζηφ (10%) θάλεη ιφγν γηα έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. (ρ.11) Οη ειιείςεηο αθνξνχλ θπξίσο αλζξψπηλν δπλακηθφ ζε πνζνζηφ 86%, αθνινπζνχλ νη ειιείςεηο ζε ππξνζβεζηηθφ εμνπιηζκφ (11%) θαη ηέινο ειιείςεηο ζε ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ (3%). (ρ. 12). ηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία (86%) ηα δεκνζηεχκαηα δελ αλαθέξνληαη ζε πεξίπησζεο χπαξμεο ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ πνπ δελ αμηνπνηήζεθε ζσζηά. (ρ. 13). Ζ θχξηα έθηαζε ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ ε πνιηηηθή εγεζία (74%), αθνινπζνχλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο ζε πνζνζηφ 16%, νη ηνπηθνί παξάγνληεο (8%) θαη ηέινο έλα πνιχ κηθξφ πνζνζηφ αλαθέξεη ην Ππξνζβεζηηθφ ψκα (8%). (ρ. 14). χκθσλα κε ηνλ ηχπν ζπρλά γίλεηαη πξνζσπνπνίεζε ηεο θαηαζηξνθήο. ε πνζνζηφ 40% θχξηνο ππαίηηνο εκθαλίδεηαη ν θ. Καξακαλιήο, αθνινπζεί ν θ. Κφεο (24%), ν θ. Φνχξιαο (20%) θαη ν θ. Πνιχδσξαο (16%). (ρ.15) Οη αλαθνξέο ζηε θάζε αξσγήο απνθαηάζηαζεο έρνπλ σο θχξηα ζεκαηνινγία ηε ιήςε επηδφκαηνο απφ ην θξάηνο (60%), ζηε ζπλέρεηα αλαθέξνληαη ζηελ θνηλσληθή αξσγή ζηνπο πιεγέληεο ζε πνζνζηφ 33%, θαη ζηελ ςπρνινγηθή ππνζηήξημε ζε πνζνζηφ 7%. (ρ.16) Σα ρέδηα Οξγαλσκέλεο Απνκάθξπλζεο Πνιηηψλ πνπ ήηαλ κηα απφ ηηο αηηίεο γηα ηελ χπαξμε ηφζσλ ζπκάησλ αλαθέξνληαη ζε ζρεηηθά κηθξφ πνζνζηφ (25%). Σα ρέδηα Έθηαθηεο Αλάγθεο αλαθέξνληαη ζε αθφκα κηθξφηεξν πνζνζηφ (10%). (ρ.17) ε κεγάιν πνζνζηφ δελ γίλεηαη αλαθνξά γηα δξάζεηο αλαδάζσζεο (73%), ελψ ππάξρεη κεξηθή αλαθνξά ζε πνζνζηφ 21% θαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ δξάζεσλ ζε πνζνζηφ 6%. (ρ.18) Ζ αλαθνξά ζηνπο εζεινληέο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο ήηαλ ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε (20%), ελψ ζε πνζνζηφ 3% ήηαλ εθηελήο. ηελ πιεηνςεθία ηνπο ηα δεκνζηεχκαηα δελ αλαθέξνληαη ζηνλ εζεινληηζκφ (77%). (ρ.19) Ζ θξηηηθή γηα ηνλ ηξφπν ελεκέξσζεο ησλ ΜΜΔ ήηαλ ζε πνζνζηφ 53% αξλεηηθή, ζε πνζνζηφ κφιηο 13% ζεηηθή θαη ζε πνζνζηφ 34% ηε ραξαθηήξηζαλ κέηξηα. (ρ. 20) Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 128

129 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΔΗ ηε ζχγρξνλε επνρή, ζηελ επνρή ηνπ κεηαθνξληηζκνχ φπσο ζπρλά απνθαιείηαη, ε επηθνηλσλία αλαδεηθλχεηαη θπξίαξρε. Ο φξνο «θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο» πξνζδηνξίδεη ην βαζηθφ ζηνηρεία ηεο λέαο επνρήο, δειαδή ηε ζεκαζία ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηεο ζχγρξνλεο πξαγκαηηθφηεηαο. Ζ δηαρείξηζε, ε πνηφηεηα θαη ε ηαρχηεηα ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο ελεκέξσζεο αλαδεηθλχνληαη ζηε βαζηθή ζπληζηψζα ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κε ζπλέπεηα ν πινχηνο ησλ εζλψλ αιιά θαη ε πνιηηηθή θαη ζηξαηησηηθή ηζρχο λα βαζίδνληαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζηε δεκηνπξγία θαη ηε δηαρείξηζε ηεο επηθνηλσλίαο. ηε κηληηαθή επνρή ηεο κεηακνληέξλαο απηναλαθνξηθήο επηθνηλσλίαο εθείλν πνπ πιένλ έρεη ζεκαζία δελ είλαη ηφζν νη ίδηεο νη πξάμεηο πνπ έρνπλ γίλεη αιιά πσο νη πξάμεηο εκθαλίδνληαη ζην ηνπίν ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο. ην πιαίζην ηεο κεζνπνίεζεο (ηειε-νπηηθνπνίεζεο) ηεο ζχγρξνλεο πξαγκαηηθφηεηαο, έκθαζε δίδεηαη ζηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ησλ γεγνλφησλ. Ηδηαίηεξα δε, ζηηο πεξηπηψζεηο θαηαζηξνθψλ πνπ απνηεινχλ εηδήζεηο κε «πςειφ» ελδηαθέξνλ ηειεζέαζεο, ε επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθηθψλ ζπκβάλησλ είλαη κείδνλνο ζεκαζίαο. ε πνιηηηθφ επίπεδν ππάξρεη ε αλαγλψξηζε φηη νη θπβεξλήζεηο ζα πξέπεη λα πηνζεηήζνπλ ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θξίζεσλ γηα λα είλαη φζν ην δπλαηφ θαιχηεξα πξνεηνηκαζκέλνη λα αληηκεησπίζνπλ θαηαζηξνθηθά ζπκβάληα. Ζ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ πεξηιακβάλεη επηθνηλσληαθά ζρέδηα εληαγκέλα ζηα επηρεηξεζηαθά ζρέδηα. Ζ δνκή ησλ πεξηζζφηεξσλ θαηαζηξνθψλ είλαη ηέηνηα, πνπ ε επηθνηλσλία, θαηά ηελ εθδήισζή ηνπο, γίλεηαη αζπλήζηζηα ζχλζεηε θαη πνιχπινθε κε απξφβιεπηεο επηπηψζεηο γηα ηηο αξρέο δηαρείξηζεο ηνπο. Ζ εκπεηξία δείρλεη φηη νη πιεξνθνξίεο ηείλνπλ λα είλαη αλαθξηβείο, αληηθαηηθέο θαη ειιηπείο θαηά ηε δηάξθεηα εθδήισζεο θαη αλάπηπμεο ησλ θαηαζηξνθψλ. Καηά ην ζηάδην εθδήισζεο ηέηνησλ θαηαζηάζεσλ, ηα δεδνκέλα ζπλερψο αιιάδνπλ θαη ζπρλά ππάξρνπλ δηαθνπέο ησλ θαλνληθψλ δηαχισλ επηθνηλσλίαο. Έλα νξζά αλεπηπγκέλν ζρέδην επηθνηλσληψλ γηα ηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθψλ είλαη αλαγθαίν λα θαζνξίδεη ηηο ζηξαηεγηθέο δηαρείξηζεο πξνζδηνξίδνληαο ηνπο πφξνπο θαη ηηο επζχλεο ησλ αξκφδησλ γηα ηελ επηθνηλσλία, λα ζθηαγξαθεί ηηο ηερληθέο πνπ ζα εθαξκνζηνχλ, λα νξίδεη ην θνηλφ ζηφρνο, φπνπ ζα απεπζπλζεί θαζψο θαη ηα κελχκαηα πνπ ζα επηρεηξήζεη λα κεηαδψζεη, λα επηηξέπεη ζηνπο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 129

130 ππεχζπλνπο επηθνηλσλίαο λα πξνάγνπλ ηε δεκφζηα ελεκέξσζε θαη ηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ κε ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ ζπκβάληνο. Σν ζρέδην επηθνηλσληψλ επηθεληξψλεηαη ζηε ζηξαηεγηθή, ζηα αθξναηήξηα, ζηνπο νξηδφκελνπο εθπξνζψπνπο θαη ζηηο ζρέζεηο κε ηα ΜΜΔ. Σν κήλπκα ηνπ Δθπξνζψπνπ Σχπνπ ζεσξείηαη επηηπρεκέλν φηαλ απνπλέεη θαηαλφεζε, ζηγνπξηά θαη αηζηνδνμία ζην θνηλφ. Δπηπιένλ, είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα ιεθζνχλ φια ηα απαξαίηεηα κέηξα πξφιεςεο, λα έρεη πξνεγεζεί ε απαξαίηεηε ελεκέξσζε ηφζν ηνπ θνηλνχ φζν θαη ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Ο ζρεδηαζκφο έθηαθηεο αλάγθεο είλαη κηα ζπλερήο θαη θπθιηθή δηαδηθαζία πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ αλάιπζε ηνπ θηλδχλνπ, ζηε ζχληαμε ζρεδίσλ ζηελ εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, ζηνλ έιεγρν ησλ ζρεδίσλ θαη ζηελ αλαζεψξεζε ησλ ζρεδίσλ.(καηζηθφπνπινο 2007) Ζ ειαρηζηνπνίεζε ησλ θηλδχλσλ είλαη κηα πνιπζχλζεηε δηαδηθαζία ζηελ νπνία δηαπιέθνληαη ε επηζηήκε, ε ηερλνινγία, ε πνιηηηθή θαη ε νηθνλνκία. Οη εμηζψζεηο εθηίκεζεο ηνπ θηλδχλνπ, έξγν θαζαξά επηζηεκνληθφ, βνεζνχλ ζηνλ ππνινγηζκφ ηνπ θηλδχλνπ θαη επνκέλσο ζπληεινχλ ζηελ θαιχηεξε πξνεηνηκαζία απφ ηνπο θηλδχλνπο. Ζ δηαρείξηζε επηθηλδπλφηεηαο (risk management) είλαη ε δηαδηθαζία πνζνηηθήο θαη πνηνηηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ θηλδχλνπ. Γηα λα ππάξμεη νπζηαζηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ θηλδχλνπ ζα πξέπεη λα ππνινγηζζεί ε Δπηθηλδπλόηεηα (Κ) (risk) πνπ είλαη ε πηζαλφηεηα ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ ή αλακελφκελσλ απσιεηψλ πνπ πξνθαιεί κηα θαηαζηξνθή. Ζ Δπηθηλδπλφηεηα δίδεηαη απφ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ηνπ θηλδχλνπ κε ηελ ηξσηφηεηα (δεδνκέλνπ φηη έρεη ζπκβεί ην γεγνλφο). Δπνκέλσο, ην θιεηδί ζηελ δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ είλαη ε ζσζηή πξνεηνηκαζία πξηλ μεζπάζεη ε θαηαζηξνθή. Ο δηαρεηξηζηήο ησλ θξίζεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζηξνθήο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα ρεηξηζηεί ηφζν ηα επίζεκα θαλάιηα επηθνηλσλίαο φζν θαη ηα αλεπίζεκα θαλάιηα επηθνηλσλίαο. ηε ζπλέρεηα, ζα εθηηκήζεη θαη ζα ηαμηλνκήζεη ηηο πιεξνθνξίεο ζε ζπγθεθξηκέλεο πιεξνθνξίεο πνπ είλαη εθείλεο νη νπνίεο έρνπλ θξηζεί σο αμηφπηζηεο θαη ζε αφξηζηεο πιεξνθνξίεο πνπ είλαη εθείλεο πνπ ζεσξνχληαη αβέβαηεο. Σέινο, θσδηθνπνηψληαο ηηο πιεξνθνξίεο, ν δηαρεηξηζηήο θξίζεσλ επηβάιιεηαη λα απνθαζίζεη ηελ επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή, λα επηιέμεη ην κνληέιν δηαρείξηζεο θξίζεσλ πνπ ζα αθνινπζήζεη. Ζ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ ζηελ Διιάδα είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο κε ηε ζπλζεκαηηθή ιέμε «Ξελνθξάηεο», ην νπνίν επηδηψθεη ηε δηακφξθσζε ελφο ζπζηήκαηνο απνηειεζκαηηθήο αληηκεηψπηζεο θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ θαη σο εθ ηνχηνπ ζηα πιαίζηα ηνπ δπλαηνχ, ηεο πξνζηαζίαο ηεο δσήο, ηεο πγείαο, θαη ηεο πεξηνπζίαο ησλ πνιηηψλ θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 130

131 πεξηβάιινληνο. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξνζδηνξίδνληαη νη εκπιεθφκελεο ππεξεζίεο θαη θνξείο θαζψο θαη ηα φξγαλα πνπ δηεπζχλνπλ θαη ζπληνλίδνπλ ηηο επηρεηξεζηαθέο δπλάκεηο ζε φια ηα επίπεδα. Δπίζεο παξέρνληαη νπζηψδε ζηνηρεία ζηηο ππεξεζίεο γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θαηαζηάζεσλ θαη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ θηλδχλνπ, δίδνληαη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηελ ράξαμε ηεο ζηξαηεγηθήο, πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία δπλαηνηήησλ δηνηθεηηθήο κέξηκλαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ησλ επηρεηξεζηαθψλ δπλάκεσλ θαη ηέινο πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία ζπζηήκαηνο επηθνηλσλίαο θαη ξνήο πιεξνθνξηψλ κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ ππεξεζηψλ θαη παξαγφλησλ ζηε δηαρείξηζε ησλ θξίζεσλ. (Τ.Α. 1299/2003 Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Ξελνθξάηεο). Οη δξάζεηο ησλ πεξηθεξεηαθψλ θαη ηνπηθψλ θνξέσλ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλφ, πνπ εκπεξηέρνληαη ζην Γεληθφ ρέδην Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Ξελνθξάηεο», δεκηνπξγνχλ ηε βάζε γηα ην ζρεδηαζκφ αληηκεηψπηζεο θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ 2004, έγηλε αληηιεπηφ φηη ν ζρεδηαζκφο απφ δηππνπξγηθέο/ δηππεξεζηαθέο νκάδεο απνηεινχκελεο απφ εθπξνζψπνπο ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ είλαη πιένλ απαξαίηεηνο. ηνλ ηνκέα ηνπ επηθνηλσληαθνχ ζρεδηαζκνχ, δηεμήρζεζαλ αζθήζεηο φπσο ε «Αζελά» απφ ην Τπνπξγείνπ Σχπνπ θαη ην Οιπκπηαθφ Κέληξν Αζθαιείαο. Σν γεγνλφο φκσο φηη ν Οιπκπηαθφο Δπηθνηλσληαθφο ρεδηαζκφο ζαλ ζχλνιν αιιά θαη ζε επηκέξνπο θνκκάηηα ζεσξείηαη απφξξεηνο δελ βνήζεζε ηελ εμέιημε ηνπ επηθνηλσληαθνχ ηνπίνπ ζηελ Διιάδα. Θα ήηαλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζην κέιινλ αζθήζεηο επηθνηλσληαθνχ ζρεδηαζκνχ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαηά ην πξφηππα ηεο «Αζελάο». Θα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ αζθήζεηο επηθνηλσληαθνχ ζρεδηαζκνχ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο κε ηελ ππνζηήξημε άιισλ ππεξεζηψλ έθηαθηεο αλάγθεο (ΔΛ. Α., Π..) ζηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη άιισλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ κε ζηφρν ηελ αθνκνίσζε θαη εθαξκνγή δηεζλψλ εκπεηξηψλ. Απψηεξνο ζθνπφο ησλ αζθήζεσλ πξνζνκνίσζεο είλαη ε άξηηα εθπαίδεπζε θαη ν βέιηηζηνο ζπληνληζκφο ησλ νκάδσλ ησλ ρσξψλ γηα απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε πάζεο θχζεσο θαηαζηξνθψλ ζηνλ επηθνηλσληαθφ ηνκέα. Σν Δγρεηξίδην χληαμεο Δλαξκνληζκέλσλ Δηδηθψλ ρεδίσλ (έγγξαθν αξ.2033, 3/04/07) αλά θαηαζηξνθή απνζθνπεί ζην λα απνηειέζεη έλα ππνζηεξηθηηθφ βνήζεκα γηα ηελ δηεξγαζία ζχληαμεο εηδηθψλ θαη γεληθψλ ζρεδίσλ αλά θαηαζηξνθή θαη είλαη ε πξψηε θνξά πνπ γίλεηαη ίζσο κηα ζνβαξή πξνζπάζεηα «απνθσδηθνπνίεζεο» ηνπ Γεληθνχ ρεδίνπ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ψζηε λα γίλεη θαηαλνεηφ απφ ηνπο θνξείο φισλ ησλ επηπέδσλ. ηνλ επηθνηλσληαθφ ζρεδηαζκφ, ππάξρεη εηδηθφ θνκκάηη ζρεδηαζκνχ πνπ αλαθέξεηαη ζηηο ρέζεηο κε ηα ΜΜΔ, ζηελ Δλεκέξσζε θαη ηελ Πξνζηαζία ηνπ θνηλνχ (Μέξνο ΗΗΗ «Λεηηνπξγίεο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 131

132 ζπζηήκαηνο θηλεηνπνίεζεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο» ηνπ Πίλαθα Πεξηερνκέλσλ Δηδηθνχ ρεδίσλ αλά θαηαζηξνθή ηνπ Δγρεηξηδίνπ σο Λεηηνπξγίεο Δλεκέξσζεο, Πξνζηαζίαο ηνπ Κνηλνχ θαη ρέζεηο κε ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο). Απνηειεί ζεκαληηθή πξφνδν, ηα επηθνηλσληαθά δεηήκαηα ζρεδηαζκνχ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ δηεζλή πξαθηηθή θαη βηβιηνγξαθία, λα αλαθέξνληαη θαη ζην ζρεδηαζηηθφ θνκκάηη ησλ Δηδηθψλ ρεδίσλ αλά Καηαζηξνθή κε ηε κνξθή Καηεπζπληήξησλ Οδεγηψλ. Παξφιν πνπ ε αλαθνξά ζηνλ επηθνηλσληαθφ ζρεδηαζκφ είλαη κηθξή, δελ απνηειεί εμάιινπ επηθνηλσληαθφ ζρέδην εθηάθησλ αλαγθψλ, εληνχηνηο δηαθαίλεηαη ε ζπνπδαηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο ζηελ επξχηεξε δηαρείξηζε κηαο έθηαθηεο αλάγθεο. Δπηπιένλ νη αξκφδηνη θνξείο εμνηθεηψλνληαη κε ηελ έλλνηα ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ επηθνηλσλίαο. Σν δεηνχκελν είλαη ην ζρέδην επηθνηλσλίαο λα ιεηηνπξγεί παξάιιεια κε ην επηρεηξεζηαθφ ζρέδην θαη λα ππνζηεξίδεη ην δηνηθεηηθφ ζρέδην δξάζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θξίζεο, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ ζσζηή ζπλεξγαζία θαη ηνλ ζπληνληζκφ φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Ζ ΓΓΠΠ είλαη ζεζκηθά ν αξκφδηνο θνξέαο γηα ηε επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ κέζσ ηνπ Γξαθείνπ Σχπνπ θαη Γεκνζίσλ ρέζεσλ (Π.Γ. 151/2004). Σν Γξαθείν Σχπνπ θαη Γεκνζίσλ ρέζεσλ είλαη αξκφδην γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη απνηειεί ην ζχλδεζκν επηθνηλσλίαο κε ηα ΜΜΔ. Παξφιν πνπ πξνβιέπεηαη ζεζκηθά, ην Γξαθείν Σχπνπ θαη Γεκνζίσλ ρέζεσλ κέρξη ζήκεξα δελ έρεη ιεηηνπξγήζεη θαη νη πξνβιεπφκελεο αξκνδηφηεηέο ηνπ αζθνχληαη απφ ηνλ χκβνπιν Δπηθνηλσλίαο ηνπ ΓΓΠΠ. Δπηπξνζζέησο, ην γεγνλφο φηη νη δηεπζχλζεηο ησλ Σνκέσλ ηεο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ζηηο Πεξηθέξεηεο, ηηο Ννκαξρίεο θαη ηνπο Γήκνπο είλαη ππνζηειερσκέλεο, θαηά κέζν φξν κε 2-3 άηνκα, δελ βνεζά ζηελ ζσζηή ζρεδίαζε επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο εθηάθησλ αλαγθψλ. Θεηηθή ινηπφλ θξίλεηαη ε ζηειέρσζε ησλ δηεπζχλζεσλ ησλ Πεξηθεξεηψλ θαη ησλ ΟΣΑ κε εμεηδηθεπκέλν επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο, πνπ ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θαηαξηίζεη ζρέδην επηθνηλσλίαο γηα θαηαζηξνθέο ην νπνίν ζηε ζπλέρεηα ζα ελζσκαηψζεη ζηα επηρεηξεζηαθά ζρέδηα. Ζ εκπεηξία θαηαζηξνθηθψλ θαηλνκέλσλ φπσο νη Ππξθαγηέο ηεο Πεινπνλλήζνπ ην 2007, δείρλνπλ φηη ε επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε ησλ θαηαζηξνθηθψλ ζπκβάλησλ ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ εκπεηξία ησλ αλζξψπσλ πνπ αλαιακβάλνπλ ηελ ζπλνιηθή δηαρείξηζε ηνπ πεξηζηαηηθνχ. Δθηφο απφ επηρεηξεκαηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα φκσο, ρξεηάδεηαη θαη επηθνηλσληαθή πιαηζίσζε ηεο πξνζπάζεηαο απφ εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαηαζηξνθηθνχ ζπκβάληνο δελ ππήξμε ζηξαηεγηθή πνιηηηθή απφθαζε ε νπνία ζηε ζπλέρεηα λα δφζεθε σο θαηεπζπληήξηα νδεγία ζην επηρεηξεζηαθφ θαη ζηξαηεγηθφ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 132

133 επίπεδν. Οη εκπιεθφκελνη θνξείο απνθάζηζαλ ηελ επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή επί ηφπνπ βαζηδφκελε ζηελ εκπεηξία ηνπο. Σν απνηέιεζκα φκσο είλαη λα κελ ππάξρεη κηα ζπληνληζκέλε επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή απφ φινπο ηνπο θνξείο. Έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα ηεο εθαξκνγήο ηεο θνηλήο επηθνηλσληαθήο ζηξαηεγηθήο είλαη φηη ηε δεδνκέλε ζηηγκή ηεο θαηαζηξνθήο ν θάζε θνξέαο αζρνιείηαη κε ην ζπκθέξνλ ηνπ θαη φρη κε ην εζληθφ ζπκθέξνλ. Απηφ ελ κέξεη νθείιεηαη θαη ζην έιιεηκκα εθπαίδεπζεο πνπ ππάξρεη ζήκεξα ζηελ Διιάδα ζηνλ ηνκέα ηεο Γηαρείξηζεο Κξίζεσλ, κέξνο ηεο νπνίαο απνηειεί θαη ε Δπηθνηλσληαθή Γηαρείξηζε Καηαζηξνθψλ. Δπίζεο, ε θνκκαηηθνπνίεζε πνπ ππάξρεη ζηα ψκαηα δπζρεξαίλεη ζεκαληηθά ηφζν ηηο επηρεηξεζηαθέο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαηαζηξνθήο φζν θαη ηελ επηθνηλσληαθή πιαηζίσζε ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη αιιεινθαηεγνξίεο πνπ ζπρλά έρνπλ πνιηηηθή ζθνπηκφηεηα απνηεινχλ «ηξνθή» γηα ηνλ ηχπν, φκσο δηαζηξεβιψλνπλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Δλδηαθέξνλ πξνθαιεί απφ ηε ζηαηηζηηθή έξεπλα θαη αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ Σχπν ηελ πεξίνδν κε , φηη ν ηχπνο ζηξέθεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ ζην πνιηηηθφ πεδίν θαη φρη ηφζν ζηελ παξνπζίαζε ησλ γεγνλφησλ. Οη εηθφλεο ησλ δεκνζηεπκάησλ πνπ κειεηήζεθαλ ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ απεηθφληδαλ πνιηηηθά πξφζσπα απφ νπνηαδήπνηε άιιε ζθελή ηεο θαηαζηξνθήο. Δπηπιένλ, νη πεξηζζφηεξεο αλαθνξέο ζηηο ζπλέπεηεο ηεο θαηαζηξνθήο είραλ πνιηηηθή ρξνηά. Ο ηχπνο επηθεληξψζεθε θπξίσο ζηηο πνιηηηθέο ζπλέπεηεο ηεο θαηαζηξνθήο απφ ηηο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλέπεηεο πνπ είρε ε θαηαζηξνθή γηα ηνπο αλζξψπνπο θαη ην πεξηβάιινλ. ίγνπξα ην γεγνλφο φηη νη ππξθαγηέο μέζπαζαλ θαηά ηελ πξνεθινγηθή πεξίνδν δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν, νη ππξθαγηέο απέθηεζαλ έληνλν «πνιηηηθφ» ελδηαθέξνλ ιφγσ ηεο επηξξνήο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ ζην εθινγηθφ απνηέιεζκα. Ο θαηαινγηζκφο ησλ επζπλψλ ήηαλ θπξίσο γηα πνιηηηθέο επζχλεο θαη φρη γηα έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Δπίζεο, εληχπσζε πξνθαιεί ην γεγνλφο φηη ηα δεκνζηεχκαηα παξνπζηάδνπλ σο θχξηα έθηαζε ηεο θαηαζηξνθήο ηελ πνιηηηθή εγεζία ζε ηδηαίηεξα κεγάιν πνζνζηφ (74%) παξφιν πνπ ε άπνςε ησλ ππεξεζηαθψλ ζηειερψλ είλαη θνηλή θαη ζπλεγνξεί φηη ε θχξηα αηηία γηα ηελ έθηαζε ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ νη αληίμνεο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Οη αληίμνεο θαηξηθέο ζπλζήθεο θέξνπλ επζχλε ζχκθσλα κε ηνλ ηχπν ζε πνζνζηφ ηδηαίηεξα ρακειφ πνπ θηάλεη κφιηο ην 16%! Ο ηχπνο επηρεηξεί λα πξνζσπνπνηήζεη ηελ θαηαζηξνθή, απηφο είλαη άιισζηε θαη ν θχξηνο ιφγνο πνπ θπξηαξρνχλ ηα δεκνζηεχκαηα κε πνιηηηθά πξφζσπα. χκθσλα κε ην δείγκα ηνπ ηχπνπ πνπ κειεηήζεθε ν θχξηνο ππεχζπλνο εκθαλίδεηαη ν ηφηε πξσζππνπξγφο ηεο ρψξαο θ. Καξακαλιήο παξφιν πνπ δελ είλαη ν άκεζα επηρεηξεζηαθά Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 133

134 εκπιεθφκελνο. ηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ, ν θ. Κφεο, ν θ. Φνχξιαο θαη ηέινο ν θ. Πνιχδσξαο. ε πεξηπηψζεηο κεγάισλ θαηαζηξνθψλ φπσο απνηέιεζαλ νη Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, φηαλ θξίλεηαη ε πνιηηηθή εγεζία ζηε ζπλείδεζε ηνπ θνηλνχ, ε θνηλή επηθνηλσληαθή ζηξαηεγηθή κεηαμχ ησλ θνξέσλ θαζίζηαηαη ηδηαίηεξα δχζθνιε γηαηί ν θάζε θνξέαο αζρνιείηαη κε ηελ πξνβνιή ηεο εηθφλαο ηνπ. Απηή είλαη κηα πξαγκαηηθφηεηα ε νπνία ζα πξέπεη λα αιιάμεη ζηελ Διιάδα. Ο γλψκνλαο ζα πξέπεη λα είλαη ην εζληθφ ζπκθέξνλ θαη φρη ην ζπκθέξνλ ηνπ θάζε θνξέα. Ζ αλππαξμία θνηλήο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο εθζέηεη ηε ρψξα καο δηεζλψο θαζψο δείρλεη απνπζία ζπληνληζκνχ θαη γεληθφηεξεο ζχκπλνηαο ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαηαζηξνθήο. Δπηπιένλ, απφ ηα δεκνζηεχκαηα ηνπ ηχπνπ πξνθχπηεη φηη ππάξρεη «κεησκέλν δεκνζηνγξαθηθφ ελδηαθέξνλ», θαζψο ειάρηζηεο αλαθνξέο γίλνληαη γηα ηνλ εζεινληηζκφ θαη ην πψο κπνξεί θάλεηο λα γίλεη εζεινληήο, γηα ηηο δξάζεηο αλαδάζσζεο θαζψο θαη γηα ηα κέηξα πνπ κπνξεί λα ιεθζνχλ απφ ην θνηλφ πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ θαηαζηξνθή. Απνηειεί πξσηαξρηθφ κέιεκα ησλ ππεπζχλσλ Δπηθνηλσλίαο θαη ησλ Γηαρεηξηζηψλ ησλ Κξίζεσλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο εθείλεο, κέζα απφ θακπάληεο επηθνηλσλίαο, γηα λα επαηζζεηνπνηεζεί ην θνηλφ ζε ζέκαηα εζεινληηζκνχ, αλαδάζσζεο αιιά θπξίσο λα γλσξίδεη ηη ζα πξέπεη λα θάλεη πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηελ θαηαζηξνθή έηζη ψζηε λα απνθεχγεηαη ν παληθφο. Γηα κηα απνηειεζκαηηθή επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ ζα πξέπεη πξψηα απφ φια λα ππάξμεη ζσζηή ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ηφζν ζε επίπεδν πξφιεςεο φζν θαη ζε επίπεδν θαηαζηνιήο. Ζ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ πρ. ηειεδηάζθεςε, έηζη ψζηε λα εμνηθνλνκεζνχλ ρξφλνο θαη ρξήκα. Δπίζεο, ν εζεινληηζκφο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο θαζψο ε εκπεηξία απφ ηα πεξηζζφηεξα επξσπατθά θξάηε δείρλεη φηη ζηεξίδνληαη θαηά πνιχ ζηνλ εζεινληηζκφ. ηελ Διιάδα φκσο δπζηπρψο δελ είλαη ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλνο δηφηη δελ ππάξρεη ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη ε πνιηηεία δελ δίλεη ηα απαξαίηεηα θίλεηξα. Ο εζεινληηζκφο ζα κπνξνχζε λα δψζεη ελ κέξεη ιχζε ζην πξφβιεκα έιιεηςεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πνπ πξνθχπηεη ζε πεξηπηψζεηο Μέγα-Ππξθαγηψλ φπσο ήηαλ νη ππξθαγηέο ηεο Πεινπνλλήζνπ ην Θα ήηαλ ηδηαίηεξα ζεηηθφ λα ππάξμεη Δληαίν χζηεκα Γηνίθεζεο Δπηθνηλσλίαο γηα ηελ δηαρείξηζε Δθηάθησλ αλαγθψλ ηφζν ζε επηρεηξεζηαθφ φζν θαη ζε ηαθηηθφ επίπεδν. Θα ήηαλ ζεκηηφ λα εμεηαζζεί ε ξχζκηζε ψζηε ε Γ.Γ.Π.Π. θαη ην Π.., σο θχξηνη θνξείο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο, ν πξψηνο ζε επηηειηθφ θαη ν δεχηεξνο ζε επηρεηξεζηαθφ επίπεδν λα ππαρζνχλ ζηνλ ίδην θνξέα, αθνινπζψληαο έηζη ην ηζπαληθφ θαη ην ηηαιηθφ πξφηππν πνιηηηθήο Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 134

135 πξνζηαζίαο. Ζ ηηαιηθή πνιηηηθή πξνζηαζία ζπγθεθξηκέλα, έρεη θάζεηε δνκή, επηρεηξεζηαθή (κε δηθά ηεο κέζα θαη δπλάκεηο), επηθνηλσληαθή (γξαθεία ηχπνπ θαη δεκνζίσλ ζρέζεσλ) θαη επηζηεκνληθή κε ηηο αληίζηνηρεο κεηεσξνινγηθέο, ζεηζκηθέο, εθαηζηεηαθέο ππεξεζίεο θαη ηλζηηηνχηα. Δπηπιένλ, ε ρξήζε ησλ ηππνπνηεκέλσλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο ηνπ λένπ ζπζηήκαηνο θαζψο θαη ε εθαξκνγή ηνπ πζηήκαηνο Γηνίθεζεο Οιηθήο Πνηφηεηαο ζα ζπληεινχζαλ ζηελ δηαξθή βειηίσζε πζηήκαηνο Γηνίθεζεο Δπηθνηλσλίαο. ηε ζπλέρεηα, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ιεηηνπξγία ηνπ πξνβιεπφκελνπ απφ ην Ν.3013/2002 Δζληθνχ Δπηζηεκνληθνχ Κέληξνπ Δξεπλψλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο γηα ηελ δηεξεχλεζε ηεο Δπηζηεκνληθήο γλψζεο φζνλ αθνξά ηνπο θπζηθνχο θαη ηερλνινγηθνχο θηλδχλνπο θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο ρψξαο καο απφ ηα θαηαζηξνθηθά θαηλφκελα. Σν έξγν ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο ζα κπνξνχζε λα αμηνπνηεζεί θαηάιιεια, κε ηελ δεκνζηνπνίεζε ησλ ππαξρνπζψλ κειεηψλ ζηηο ηζηνζειίδεο ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ζπλεδξίσλ κε ζέκα ηελ επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε θαηαζηξνθψλ ζε Διιάδα θαη Δμσηεξηθφ. ε απηφ ην ζεκείν ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη, αθελφο ην πξφβιεκα ηεο δηαπινθήο κεηαμχ ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, ησλ επηρεηξεκαηηθψλ ζπκθεξφλησλ θαη ησλ ΜΜΔ, θαη ην αδχλακν ζεζκηθφ πιαίζην ζηελ Διιάδα αθεηέξνπ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ άλαξρε εκπνξεπκαηνπνίεζε ησλ ΜΜΔ θαη έλα θαθφ πξνεγνχκελν κε ηήξεζεο λφκσλ, επέηξεςαλ ζηα θαλάιηα λα θηλεζνχλ κε πιήξε ειεπζεξία θαηαζηξαηεγψληαο έηζη θάζε έλλνηα δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. Ζ αδηαθνξία ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ απνηέιεζε ζπλεηδεηή επηινγή δηεπθφιπλζεο ηεο άλαξρεο εκπνξεπκαηνπνίεζεο ηνπ νπηηθναθνπζηηθνχ ρψξνπ. Ζ κε επηβνιή πεηζαξρηθψλ πνηλψλ θαη πξνζηίκσλ απφ ην Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο ζπλέβαιιε ζηελ ειεχζεξε δεκηνπξγία «εκπνξηθψλ» εηδήζεσλ κε γλψκνλα πάληνηε ην θέξδνο, αδηαθνξψληαο γηα ηηο επηπηψζεηο. Σν θνηλφ έρεη θαη απηφ ηηο δηθέο ηνπ επζχλεο δεδνκέλνπ φηη απφ ηε κηα πιεπξά θξηηηθάξεη ηελ εκπνξεπκαηνπνίεζε ηνπ πφλνπ θαη ηελ έιιεηςε δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο αιιά απφ ηελ άιιε παξαθνινπζεί εθπνκπέο ή αγνξάδεη εθεκεξίδεο κε αθξηβψο απηά ηα ζηνηρεία, επνκέλσο ζπκβάιιεη ζηελ ζπληήξεζε ηνπο. Οη θαηαζηξνθέο απνηεινχλ εηδήζεηο κε πςειή ηειεζέαζε δεδνκέλνπ φηη θεξδίδνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπ θνηλνχ ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Έλα κεγάιν θαηαζηξνθηθφ γεγνλφο φπσο νη Ππξθαγηέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην 2007, πξνθαιεί κεγάιε αλαηαξαρή ζε πνιιά επίπεδα φπσο θνηλσληθφ, Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 135

136 πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ. Οη αλάγθεο πιεξνθφξεζεο βξίζθνληαη ζην δελίζ θαη ηα ΜΜΔ θαινχληαη λα ηθαλνπνηήζνπλ απηφ ην δεκφζην αίηεκα κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν. χκθσλα κε ηε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ εκεξήζην ηχπν γηα ηηο Ππξθαγηέο ηεο Πεινπνλλήζνπ παξαηεξείηαη φηη ε πιεηνςεθία ησλ δεκνζηεπκάησλ (60%) θηλδπλνινγνχζαλ, πξνθαιψληαο έηζη παληθφ ζηνπο πνιίηεο. Δπίζεο ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο κεγεζχλνληαη ηξαγηθέο πεξηπηψζεηο (ηξαπκαηηζκνί, ζάλαηνη, δηαζψζεηο), είηε δεκνζηνπνηνχληαη θαηάινγνη απνβησζάλησλ, κε ζθνπφ ηελ ειθπζηηθφηεηα ηεο είδεζεο. Αιιά «ν αλζξψπηλνο πφλνο θαη ε αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα πξέπεη ζε θάζε πεξίπησζε λα αληηκεησπίδνληαη κε ζεβαζκφ» ζχκθσλα κε ηνλ Γεκνζηνγξαθηθφ Οδεγφ. χκθσλα κε ηε δεκνζηνγξαθηθή δενληνινγία ε έιιεηςε πιεξνθνξηψλ ή ε αλαθξηβήο κεηάδνζε ζεσξνχληαη παξάγνληαο πςειήο δηαθηλδχλεπζεο, θαζψο πξνμελνχλ αβάζηκνπο θφβνπο θαη ζπέξλνπλ ηνλ παληθφ. Απνηειεί ινηπφλ θαίξηαο ζεκαζίαο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πνιίηε, ε εθαξκνγή ησλ λφκσλ θαη ε επηβνιή πεηζαξρηθψλ πνηλψλ θαη πξνζηίκσλ απφ ην ΔΡ ζηνπο δεκνζηνγξάθνπο γηα παξαβίαζε δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο. Ζ ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ είλαη βαζηθφ ζηνηρείν ζηελ επηηπρεκέλε δηαρείξηζε θξίζεσλ. Ζ νκάδα επηθνηλσληαθήο δηαρείξηζεο ηεο θαηαζηξνθήο, νη νξηδφκελνη Δθπξφζσπνη Σχπνπ θαη Δπηθνηλσλίαο είλαη ν ζχλδεζκνο κε ηα ΜΜΔ, είλαη αξκφδηνη ηφζν γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ πξνο ηα ΜΜΔ φζν θαη γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ «εζσηεξηθνχ» αθξναηεξίνπ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ πνιηηηθψλ παξαγφλησλ. Ζ επηηπρεκέλε ζπλεξγαζία κε ηα ΜΜΔ ζεκαίλεη κεησκέλε αλαζηάησζε απφ ηηο νκάδεο πίεζεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θνηλή γλψκε, ιηγφηεξεο ζπγθξνχζεηο θαη παξεξκελείεο ησλ γεγνλφησλ θαη δηαθχιαμε ηεο εηθφλαο ηεο ρψξαο. πλνςίδνληαο, θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα φηη ζα πξέπεη λα επηηεπρζνχλ αιιαγέο ηφζν ζε επηρεηξεζηαθφ φζν θαη ζε επηθνηλσληαθφ επίπεδν κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο εθηάθησλ αλαγθψλ. Ζ επηρεηξεζηαθή πξνζπάζεηα αλαδεηθλχεηαη κέζα απφ ηελ θαηάιιειε επηθνηλσληαθή πιαηζίσζε. Καηαζηξνθηθά ζπκβάληα φπσο νη δαζηθέο ππξθαγηέο ηνπ 2007 ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ ηελ επθαηξία γηα λα αλαιεθζεί δξάζε ηφζν ζην επηρεηξεζηαθφ φζν θαη ζην επηθνηλσληαθφ επίπεδν, κε πνιηηηθή βνχιεζε, επηζηεκνληθή ζπλεξγαζία θαη θνηλσληθή ζπλαίλεζε. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 136

137 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΡΧΣΟΓΔΝΔΗ ΠΖΓΔ Ν.3013/2002 «Αλαβάζκηζε ηεο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαη Λνηπέο Γηαηάμεηο» (ΦΔΚ 289, ηεπρ Α ) Τ.Α ΦΔΚ 423/Β/ «Έγθξηζε ηνπ Γεληθνχ ρεδίνπ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο κε ηε ζπλζεκαηηθή ιέμε ΞΔΝΟΚΡΑΣΖ». Ν. 2344/1995 «Οξγάλσζε Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ 212 η. Α ) Τ.Α. 3384/2006 «πκπιήξσζε ηνπ Γεληθνχ ρεδίνπ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο κε ηε ζπλζεκαηηθή ιέμε ΞΔΝΟΚΡΑΣΖ κε ην Δηδηθφ ρέδην Γηαρείξηζεο Αλζξσπίλσλ Απσιεηψλ», ΦΔΚ 776, ηα Β, Έγγξαθν ππ αξηζκόλ 2033 ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο «Δγρεηξίδην χληαμεο Δλαξκνληζκέλσλ Δηδηθψλ ρεδίσλ αλά θαηαζηξνθή ζε επίπεδν Τπνπξγείσλ ή άιισλ θνξέσλ», Ν. 2800/2000 «Αλαδηάξζξσζε Τπεξεζηψλ Τπνπξγείνπ Γεκνζίαο Σάμεο, ζχζηαζε Αξρεγείνπ Διιεληθήο Αζηπλνκίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο (ΦΔΚ 263, ηεχρνο. Α ) Π.Γ. 575/1980 «Πεξί θεξχμεσο ηδηαηηέξσο επαίζζεησλ εηο ππξθαγηάο πεξηνρψλ δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ σο επηθίλδπλσλ» (ΦΔΚ 157, ηεχρνο Α ) Ν. 3613/2007 «Ρπζκίζεηο ζεκάησλ θιπ, ΤΠ.Δ» (ΦΔΚ 263,ηεχρνο Α ) ύληαγκα ηεο Διιάδνο, άξζξα 24 θαη 117 Κ.Τ.Α Φ.109.1/ «Γηα ηε ξχζκηζε ζεκάησλ ζπλεξγαζίαο ηνπ Π κε ηηο έλνπιεο δπλάκεηο, ηελ ΔΛΑ, ηε Γαζηθή Τπεξεζία, ηνπο ΟΣΑ, ηηο Τγεηνλνκηθέο Τπεξεζίεο θαη άιινπο θνξείο θαη πξφζσπα πνπ παξέρνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο γηα ηελ πξφιεςε θαη θαηαζηνιή δαζηθψλ ππξθαγηψλ» (ΦΔΚ 713, ηεχρνο Β ) Ν. 3511/2006 «Αλαδηνξγάλσζε ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο, αλαβάζκηζε ηεο απνζηνιήο ηνπ θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ 258, ηεχρνο Α ) Γεκνζηνγξαθηθόο Οδεγόο «Φπζηθέο θαηαζηξνθέο θαη ελεξγνπνίεζε ησλ πνιηηώλ γηα ηελ αληηκεηώπηζή ηνπο» Κνηλνηηθφ Πξφγξακκα C.I.P. INTERREG III B, ARCHIMED , έξγν Media Terra, Αζελ. Πξαθηνξείν εηδήζεσλ Μαθεδνληθφ Πξαθηνξείν Δηδήζεσλ, Αζήλα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 137

138 ΒΗΒΛΗΑ Αλησλίνπ. (2005) «Δθαξκνγέο Τερληθήο Γεσινγίαο ζηελ Δπηζηήκε ηνπ Πνιηηηθνύ Μεραληθνύ. Τκήκα Πνιηηηθώλ Μεραληθώλ». Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο Βνξίζεο. Γ (2008), «Η θαηαζηνιή ησλ δαζηθώλ ππξθαγηώλ», Αζήλα, Σππνγξαθείν Α.Π.. Βηληάι βελ ΜαθΚνπέηι Νηέληο (1999) «Σύγρξνλα κνληέια επηθνηλσλίαο». Δθδφζεηο Καζηαληψηε. Covello V. - Sandman P. (2001) «Risk communication: Evolution and revolution. Baltimore», MD: John Hopkins University Press Γήκνο Αξραίαο Οιπκπίαο (2008), «Σρέδην Αληηκεηώπηζεο Δθηάθησλ Αλαγθώλ», Αξραία Οιπκπία Γήκνο Εαράξσο (2007), «Απνινγηζκόο Γαζηθώλ Ππξθαγηώλ 2007», Εαράξσ Γαιαλόπνπινο Γ., Παξαιίθαο Α. Βώξνπ Ρ., Υάιαξεο Μ. (2009) «Φαξαθηεξηζηηθά Κηλδύλσλ Καηαζηξνθώλ», Αζήλα, ΔΣΑ Κηθή Γηάλλα (2003) «Η ειεπζεξία ησλ νπηηθναθνπζηηθώλ κέζσλ», Δθδφζεηο άθθνπια Καλειιόπνπινο Υαξ. (1991) «Απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε αλζξσπίλσλ πόξσλ» Αζήλα ICON Καλειιόπνπινο Υαξ. (1990) «Μάλαηδκελη - Απνηειεζκαηηθή Γηνίθεζε», 3 ε έθδνζε βειηησκέλε, Αζήλα International Publishing Κνξνληδήο Σξύθσλ (2009), «Σπζηήκαηα Γηνίθεζεο», Αζήλα ΔΣΑ Kotler Philip (2000) Marketing Management.. Interbooks. Λαδόπνπινο Ηνξδ. (1995) «Θέκαηα δηνίθεζεο πξνζσπηθνύ θαη δηνίθεζεο επηρεηξήζεσλ» Αζήλα Δθδ. κπίιηαο «Σν Οηθνλνκηθφ» Κόιιηαο Α. «Δθαξκνγέο Σηαηηζηηθώλ Αλαιύζεσλ ζηηο Κνηλσληθέο Δπηζηήκεο» Παλεπηζηεκηαθέο Δθδφζεηο Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Ηζηνξίαο, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Αζήλα Λέαλδξνο Νίθνο (2000). «Πνιηηηθή Οηθνλνκία ησλ ΜΜΔ». Δθδφζεηο Καζηαληψηε. Λέθθαο Δ. (2000) «Φπζηθέο θαη Τερλνινγηθέο Καηαζηξνθέο», Αζήλα Δθδφζεηο Access Pre- Press Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 138

139 Λειάθεο Υ. (1992) «Δθπαηδεπηηθή έξεπλα» ΑΔΣΔΜ /.Δ.Λ.Δ.Σ.Δ. / ΤΠΔΠΘ έθδνζε Ο.Δ.Γ.Β. ζει , Αζήλα Luhmann. Niklas (1999) «Η Πξαγκαηηθόηεηα ησλ Μέζσλ Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο» Bolt. Earthquakes. W. H. Freeman and Company, New York, Μάιιηαξεο Π. (1990) «Δηζαγσγή ζην Μάξθεηηλγθ», Β έθδνζε Πεηξαηάο Δθδφζεηο ηακνχιεο Μπεξγηαλλάθε Γεξκηηδάθε (2007) «Πξόιεςε θαη Αληηκεηώπηζε ησλ Χπρνθνηλσληθώλ Δπηπηώζεσλ ησλ Σεηζκώλ», Αζήλα Μπνπξαληάο Γ. (1992) «Μάλαηδκελη: Οξγαλσηηθή ζεσξία θαη Σπκπεξηθνξά», Αζήλα Δθδφζεηο Team, Maslow A. (1970) «Motivation and Personality» New York, NY Harper and Row Mitroff I. - Anagnos G. (2000) «Managing crisis before they happen: What every executive manager needs to know about CM» Amacom (e-book) Παλεγπξάθεο Γ, Βεληνύξα Ε (2001) «Σύγρξνλε Γηνηθεηηθή Γεκνζίσλ Σρέζεσ»λ Αζήλα Δθδόζεηο Μπέλνπ Παπαδόπνπινο Γεξ. (2000), «Η πνιηηηθή πξνζηαζία ζηελ Διιάδα», Αζήλα Δθδόζεηο Ησλ Παπαιεμαλδξή Ν. (2001) «Γεκόζηεο Σρέζεηο, Η Λεηηνπξγία ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηε Σύγρξνλε Δπηρείξεζε», ΑΘΖΝΑ, εθδφζεηο ΜΠΔΝΟΤ Pidgeon Ν, - Kasperson R and Slovic P. (2002) «The Social Amplification of Risk» University of East Anglia. Cambridge University Press. Parsons W. (1996), «Crisis Management», Career Development International, MCB University Press, Sandman P. (1989): «Hazard versus outrage in the public perception of risk.» In: Covello V.,McCallum D., Pavlova M, eds. Effective Risk Communication: The Role and Responsibility of Government and Nongovernment Organizations. New York, NY: Plenum Press; p: Shrivastava P.(1992) «Bhopal: Anatomy of a crisis» Paul Chapman, London Ρέππαο Γ. (1999) «Πξόζσπν κε Πξόζσπν κε ηα Μαδηθά Μέζα Δλεκέξσζεο». Καζηαληώηεο Φαιάξαο Δπάγγεινο (2009) «Βαζηθέο Έλλνηεο Κηλδύλνπ Καηαζηξνθήο,», Αζήλα, ΔΣΑ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 139

140 ΑΡΘΡΑ Baron J.- Hershey J.- Kunreuther H.(2000) «Determinants of priority for risk reduction: The role of worry». Risk Analysis.no 20(4) Harbert Β. (2006) «Crisis Management Decision Making in Crisis Situation, Application project on Bill Harbert International Construction, INC» ζην ( Harrison Κ. (2007) «Crisis Communications» ζην /pressoffice/crisis.htm Leyden J. (2007) «The Art of Crisis Communications Management» ζην Παπαζαλαζόπνπινο «Αθφκα θαη νη εηδηθνί εγθισβίδνληαη ζην κηληηαθφ παηρλίδη» ηέιηνο από αξζξνγξαθία ηνπ ζηελ Διεπζεξνηππία Peters R.- Covello V.- McCallum D. (1997) The determinants of trust and credibility in environmental risk communication: An empirical study. Risk Analysis no 17(1) Reinhardt C. (1987) «Workshop: How to Handle a Crisis Public Relations Journal», November 43, no 11 Slovic P (1999). Trust, emotion, sex, politics, and science: Surveying the riskassessment battlefield. Risk Analysis no 19(4) Santos S. - Covello V.- McCallum D.(1997) Industry response to SARA Title III: Pollution prevention, risk reduction, and risk communication. Risk Analysis no 16(1) Sandman P. (2003) «Dilemmas in Emergency Communication Policy» ζην Φαιάξαο Δ. - Θενθίινο Σ.(2007) «Γηαρείξηζε θξίζεσλ» Ππξνζβεζηηθή Δπηζεώξεζε, ηεύρνο 121 Ακεξηθαληθή έξεπλα ππφ ηνλ Φατδάι Υνζέηλ ηνπ Σερλνινγηθνχ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Σελεζί ησλ ΖΠΑ. «Σα ηερλεηά θξάγκαηα θέξλνπλ αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα. πλδένληαη κε απμεκέλεο βξνρέο θαη πιεκκχξεο» Ηιεθηξνληθή έθδνζε Διεπζεξνηππία 24/12/2009. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 140

141 ΓΗΑΓΗΚΣΤΚΟΗ ΣΟΠΟΗ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Σειεπηαία Δπίζθεςε: 12/05/2010. htpp://wikipedia.org Ζιεθηξνληθή εγθπθινπαίδεηα - Σειεπηαία Δπίζθεςε: 22/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Μεζνγεηαθψλ Γαζηθψλ Οηθνζπζηεκάησλ θαη Σερλνινγίαο Γαζηθψλ Πξντφλησλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε 07/05/ The International Disaster Database. Δπίζεκε ηζηνζειίδα γηα βάζεηο δεδνκέλσλ θαηαζηξνθψλ θαη ινηπά ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. Σειεπηαία Δπίζθεςε 16/04/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο - Σειεπηαία Δπίζθεςε 31/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ Κέληξνπ Πξνζηαζίαο Καηαλαισηψλ - Σειεπηαία Δπίζθεςε 17/04/ Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο Πεξηβάιινληνο. Σειεπηαία Δπίζθεςε 13/04/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Greenpeace. Σειεπηαία Δπίζθεςε 14/04/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Federal Emergency Management Agency, ηεο Ακεξηθαληθήο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε 19/04/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Canadian Center of occupational health &safety resource, θαλαδηθή ππεξεζία ζε ζέκαηα αζθαιείαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε 22/04/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Global Disaster Alert & Coordination System Σειεπηαία Δπίζθεςε 3/05/ Δπίζεκε βάζε δεδνκέλσλ ηεο NASA. - Σειεπηαία Δπίζθεςε 3/05/2010 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 141

142 Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο NASA γηα ηηο θπζηθέο θαηαζηξνθέο. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 10/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο, νηθνλνκίαο, ηερλνινγίαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε 15/05/ Σειεπηαία Δπίζθεςε - 20/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ζηξαηεγηθά δεηήκαηα κεηξηαζκνχ ησλ ζπλεπεηψλ ησλ θαηαζηξνθψλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 21/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηεο Ontario Association of Emergency Managers, θαλαδηθή ππεξεζία ζηειερψλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 22/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Τγείαο. Δπίζθεςε - 12/05/2010 Σειεπηαία Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ International Association of Emergency managers, δηεζλή νξγάλσζε ζηειερψλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 14/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα δηεζλήο νξγάλσζεο γηα επηθνηλσληαθή δηαρείξηζε εθηάθησλ αλαγθψλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 12/05/ /pressoffice/crisis.htm, Δπίζεκε ηζηνζειίδα ησλ ΖΠΑ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 14/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ πξαθηνξείνπ ηχπνπ ηνπ Ηζξαήι. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 20/05/ Δπίζεκε ηζηνζειίδα ζρεδηαζκνχ δηαρείξηζεο θξίζεσλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 15/05/ Δπίζεκε Ηζηνζειίδα ηεο Αγγιηθήο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 22/04/ Γηεζλή Ηλζηηζηνχην Γηαρείξηζεο Κξίζεσλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 24/04/ Ηζηνζειίδα ηνπ δξ. Peter Sandman εηδηθνχ ζε ζέκαηα δηαρείξηζεο θαηαζηξνθψλ. Σειεπηαία Δπίζθεςε - 26/04/2010 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 142

143 ΥΔΣΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Δληζελζκπέξγθεξ Υάλο Μάγθλνπο (1981). «Γηα κηα ζεσξία ησλ κέζσλ επηθνηλσλίαο». Δπίθνπξνο. Lavoinne. Yves (2004) «Η γιώζζα ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο». Ηλζηηηνχην Νενειιεληθψλ πνπδψλ Λεκπέζε (1981) «Κνηλσληνινγία ηνπ Τύπνπ». Δθδφζεηο Αξζελίδε Ληνλαξάθεο Νηθήηαο (2001) «Οη ζπλέπεηεο ηνπ Γαηόζθπινπ. Κνηλσληθή Πνιππινθόηεηα θαη Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο.». Δθδφζεηο Παπαδήζε Πιεηόο Γηώξγνο. (2001) «Ο ιόγνο ηεο εηθόλαο. Ιδενινγία θαη Πνιηηηθή». Δθδνζεηο Παπαδήζε. White & Mazur.England (1995). «The Intelligence Communication Unit. Strategic Communications Management». Harvard University Press. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 143

144 ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΜΖΔΧΝ ΚΑΗ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΧΝ ΓΓΠΠ ΓΓΠΠ ΔΛ. Α. Π ΔΜΤ Κ.Δ.Π.Π. Π.Γ. Δ.Δ..Ν.Ο.Σ.Ο. Ο.Σ.Α. Υ.Β.Ρ.Π. Π.Τ Κ.Δ.Π.Π ΜΜΔ ΤΠ.Δ. EFFIS Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Γεληθφο Γξακκαηέαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Διιεληθή Αζηπλνκία Ππξνζβεζηηθφ ψκα Δζληθή Μεηεσξνινγηθή Τπεξεζία Κέληξν Δπηρεηξήζεσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα Δπξσπατθή Έλσζε πληνληζηηθφ Ννκαξρηαθφ Όξγαλν πληνληζηηθφ Σνπηθφ Όξγαλν Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Υεκηθά, Βηνινγηθά, Ραδηνινγηθά, Ππξεληθά Ππξνζβεζηηθή Τπεξεζία Κέληξν Δπηρεηξήζεσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ European Forest Fire Information System Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 144

145 ΠΗΝΑΚΑ ΔΗΚΟΝΟΓΡΑΦΖΖ ρήκα1 Σν ζχλνιν ησλ θαηαζηξνθψλ απφ ην έηνο 1900 έσο 2005 Πεγή: ρήκα2 Σν ζχλνιν ησλ θαηαζηξνθψλ ζε έηε Πεγή: ρήκα3 Φπζηθέο Καηαζηξνθέο Πεγή: ρήκα 4 Ζ θαηαλνκή ησλ αηηηψλ ηεο Ππξθαγηάο Βνξίζεο 2008 ρήκα 5 Κακέλε γε ζηελ Διιάδα απφ ππξθαγηέο ππαίζξνπ Βνξίζεο 2008 ρήκα 6 πρλφηεηα πιεκκπξηθψλ θαηλνκέλσλ ζηελ Δπξψπε Πεγή: ETC/TE, GISCO,JRC-IES,2003 ρήκα 7 Πεξηνρέο πνπ ζεκεηψζεθαλ αλεκνζηξφβηινη θαη ζίθσλεο ζην δηάζηεκα Πεγή: ηνχηαο ει.13 ει.15 ει.15 ει. 21 ει.24 ει. 25 ει. 28 ρήκα 8 πκβάληα ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν Λέθθαο 2006 ρήκα 9 Μνληέιν Γηαρείξηζεο Κξίζεσλ κε βάζε ιήςεο Απνθάζεσλ ηελ Αμηνιφγεζε ηνπ Κηλδχλνπ Πεγή: Heath 1998 ει.41 ει.46 ρήκα 10 Δθηίκεζε Κηλδχλνπ Φαιάξαο 2009 ει.47 ρήκα 11 ρήκα 12 ρήκα 13 Γηάθξηζε Κξίζεσλ Έθηαθησλ Αλαγθψλ Φαιάξαο 2009 Σν πξφηππν δηαρείξηζεο κηαο θξίζεο Heath 1998 Ο θχθινο δηαρείξηζεο κηαο θξίζεο Heath 1998 ει. 56 ει.60 ει.61 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 145

146 ρήκα 14 ρεδηαγξακκαηηθή Απεηθφληζε ησλ επηπέδσλ δηνίθεζεο ηνπ ει.63 πεξηζηαηηθνχ Κνξνληδήο 2009 ρήκα 15 Μνληέιν Λαζγνπέι, Λαζγνπέι 1948 ει. 67 ρήκα 16 Σν κνληέιν ησλ Shannon θαη Weaver Μαθ Κνπέτι θαη Βίληαι 2001 ρήκα 17 Γείθηεο Κηλδχλνπ Ππξθαγηάο, 23 Απγνχζηνπ Πεγή: Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ει. 68 ει. 98 ρήκα 18 Οη ππξθαγηέο ζηελ Διιάδα ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2007 ζε ζχγθξηζε κε ηηο ππφινηπεο Δπξσπατθέο ρψξεο. ει. 99 Πεγή: ATSR World Fire Atlas ρήκα 19 Μέζν κέγεζνο ππξθαγηψλ ην 2007, ζπγθξηλφκελν κε ην κέζν φξν παιαηφηεξσλ δεθαεηηψλ Πεγή: ρήκα 20 Οη δεκηέο ζε θηίξηα θαη θαηαζθεπέο ζηελ Πεινπφλλεζν ην θαινθαίξη ηνπ 2007 (Πεγή: Effis, 2007) ει. 107 ει. 107 Δηθφλα1 Δηθφλα 2 Δηθφλα 3 Δηθφλα 4 Δηθφλα 5 Δηθφλα 6 Ζ ζεσξία ησλ Ληζνζθαηξηθψλ Πιαθψλ Πεγή: Παλεπηζηήκην Οθιαρφκα Ζ ζεσξία ησλ Ληζνζθαηξηθψλ Πιαθψλ Πεγή: Παλεπηζηήκην Οθιαρφκα εηζκνηεθηνληθφο Υάξηεο Διιάδαο Πεγή: ΗΓΜΔ 1989 Πηψζε βξάρσλ ζηελ λέα Δζληθή νδφ Κνξίλζνπ Σξηπφιεσο Λέθθαο 2000 Δξππζηηθά θαηλφκελα ζην φξνο Κφδηαθαο ζηε Γπηηθή Θεζζαιία Λέθθαο 2000 Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. ει. 16 ει. 17 ει. 19 ει.20 ει. 21 ει. 100 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 146

147 Δηθφλα 7 Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. ει. 101 Δηθφλα 8 Δηθφλα 9 Δηθφλα 10 Δηθφλα 11 Δηθφλα 12 Δηθφλα 13 Δηθφλα 14 Δηθφλα 15 Δηθφλα 16 Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ εμέιημε ησλ κεηψπσλ ηεο Ππξθαγηάο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ Αξραία Οιπκπία ηελ πεξίνδν ηεο Καηαζηξνθήο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ Αξραία Οιπκπία ηελ πεξίνδν ηεο Καηαζηξνθήο Πεγή: Αξρείν Π.. Ζ Αξραία Οιπκπία ηελ πεξίνδν ηεο Καηαζηξνθήο Πεγή: Αξρείν Π.. Πεξηνρέο Natura πνπ θαηαζηξάθεθαλ Πεγή: Αξρείν Π.. ει. 101 ει. 102 ει.102 ει. 103 ει. 103 ει. 105 ει. 105 ει. 106 ει. 106 Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 147

148 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 148

149 Δξσηήκαηα πξνο δηεξεύλεζε γηα θάζε Γεκνζίεπκα 1) Πιήζνο δεκνζηεπκάησλ αλά εκέξα: Α)Ληγφηεξν απφ 150 Β) δεκνζηεχκαηα Γ)πεξηζζφηεξα απφ 250 δεκνζηεχκαηα 2) Πιήζνο δειηίσλ ηχπνπ απφ ην Ππξνζβεζηηθφ ψκα αλά εκέξα: 3) Ση εηδηθφηεηαο ήηαλ ν αξζξνγξάθνο ηνπ δεκνζηεχκαηνο; Α) Γεκνζηνγξάθνο Β)Δπηζηήκνλαο 4) Σχπνο Δθεκεξίδαο α)πξσηεχνπζαο β)σνπηθή 5) Έθηαζε Γεκνζηεχκαηνο α)μηθξφ β) Μεζαίν γ) Δθηελέο 6) Πξνβνιή εηθφλαο α)καζφινπ εηθφλα β)κακέλα δάζε γ)καηεζηξακκέλα θηίξηα δ)άλζξσπνη ε)άλζξσπνη θαη δάζε ή θηίξηα δ)πνιηηηθά πξφζσπα Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 149

150 7) Τπήξμε θηλδπλνινγία δηάδνζε παληθνχ κε βάζε ηνλ ηίηιν ηνπ δεκνζηεχκαηνο; Α)Ναη β)όρη 8) Οη αλαθνξέο ζηηο επηπηψζεηο ηεο ππξθαγηάο ήηαλ θπξίσο: α)οηθνλνκηθέο β)κνηλσληθέο γ)πνιηηηθέο 9) Σν δεκνζίεπκα αλαθέξεηαη ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγχε πξνο ηνπο πιεγέληεο Α) Ναη, εθηελψο Β)Πεξηνξηζκέλε αλαθνξά Γ)Γελ αλαθέξεηαη 10) Ζ αλαθνξά ζηελ αξσγή θαη αιιειεγγχε πξνο ηνπο πιεγέληεο ήηαλ θπξίσο: Α)Οηθνλνκηθή Β)Κνηλσληθή Γ)Φπρνινγηθή 11) Τπήξμε αλαθνξά ζε αλζξψπηλεο ηζηνξίεο κε ζπλαηζζεκαηηθφ θφξηηζε ; α) Ναη, εθηελήο αλαθνξά β)πεξηνξηζκέλε αλαθνξά β)γελ ππήξμε αλαθνξά 12) Οη δειψζεηο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ θπξίσο απφ: Α)πξνζσπηθέο καξηπξίεο απφ ηνπο θαηνίθνπο Β)Γειψζεηο απφ ηνπηθνχο παξάγνληεο Γ)Γειψζεηο απφ ηελ πνιηηηθή εγεζία Γ)Γειψζεηο απφ ηελ αληηπνιίηεπζε 13) Τπήξμε αλαθνξά γηα επίζθεςε Α) ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο. Β) ζηειερψλ ηεο αληηπνιίηεπζεο ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο. Γ)ζηειερψλ απφ άιια θφκκαηα ζηνλ ηφπν ηεο θαηαζηξνθήο. Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 150

151 13)Τπήξμε αλαθνξά γηα ηνπο εζεινληέο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο; Α)Ναη, εθηελήο αλαθνξά Β) Πεξηνξηζκέλε αλαθνξά Γ)Γελ αλαθέξνληαη 14) Ζ αλαθνξά γηα ηνπο εζεινληέο ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο ήηαλ γηα: Α)ηνλ ηξφπν ζπκβνιήο ηνπο ζηελ θαηαζηξνθή Β) γηα εζεινληηθέο νκάδεο πνπ δελ αμηνπνηήζεθαλ γ) γηα ηνλ εζεινληηζκφ γεληθφηεξα θαζψο θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν γίλεηαη θάπνηνο εζεινληήο ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ ππξθαγηψλ. 14) Τπήξμε αλαθνξά γηα ηα ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο ή γηα ην ζρέδην νξγαλσκέλεο απνκάθξπλζεο ησλ πνιηηψλ; Α)ρέδηα Έθηαθηεο Αλάγθεο Β)ρέδην Οξγαλσκέλεο Απνκάθξπλζεο ησλ Πνιηηψλ Γ)Γελ αλαθέξνληαη 15) Αλαθέξνληαη νδεγίεο απηνπξνζηαζίαο; α) Ναη, αλαιπηηθά β) Δπηγξακκαηηθά γ) Γελ αλαθέξνληαη 16) Τπήξμε αλαθνξά γηα δξάζεηο αλαδάζσζεο; Α)Ναη, αλαιπηηθά Β) Δπηγξακκαηηθά Γ) Όρη 17) Καηαινγηζκφο Δπζπλψλ γηα: α)πνιηηηθέο Δπζχλεο β)έιιεηςε εμνπιηζκνχ γ)έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο 18) Γίλεηαη αλαθνξά ζηελ παξνρή βνήζεηαο απφ ην εμσηεξηθφ; Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 151

152 Α)Ναη, αλαιπηηθά Β)πλνπηηθά Γ)Όρη 19) Γίλεηαη αλαθνξά ζηελ ιήςε βνήζεηαο απφ ην εμσηεξηθφ; Α)Ναη, αλαιπηηθά Β)πλνπηηθά β)όρη 20) Λεηηνχξγεζε ν Δπξσπατθφο Μεραληζκφο; Α) Ναη, ηθαλνπνηεηηθά β)λεηηνχξγεζε αιιά κε πνιιά πξνβιήκαηα γ) Γελ ιεηηνχξγεζε 21) Πνηα ήηαλ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεηψπηζε ν Δπξσπατθφο Μεραληζκφο; 22) Γίλεηαη αλαθνξά γηα ην πνζφ ελίζρπζεο πνπ δφζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε γηα απνθαηάζηαζε απφ ηηο ππξθαγηέο; Α)Ναη Β)Όρη 23) Πνηεο ρψξεο πξνζέθεξαλ βνήζεηα; 24) Αλαθέξνληαη θπξίσο ειιείςεηο ζε: Α) Ππξνζβεζηηθφ εμνπιηζκφ Β) Αλζξψπηλν δπλακηθφ Γ)Σερλνινγηθφ εμνπιηζκφ 25) Αλαθέξεηαη ε χπαξμε ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ πνπ φκσο δελ αμηνπνηήζεθε ζσζηά; Α)Ναη β)φρη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 152

153 26) Αλαθέξεηαη ε έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο; Α)Ναη β)φρη 27) Ζ θχξηα αηηία έθηαζεο ηεο θαηαζηξνθήο ήηαλ : α)καηξηθέο ζπλζήθεο β)πνιηηηθή εγεζία γ)ππξνζβεζηηθφ ψκα δ)άιιν 28) Πξνζσπνπείηαη ε θαηαζηξνθή; Αλ λαη, πνηνο είλαη ν θχξηνο ππεχζπλνο ζχκθσλα κε ην δεκνζίεπκα; Α) Φνχξιαο Β)Κφεο Γ)Πνιχδσξαο Γ)Άιινο (αλαθέξεηαη πνηνο) 29) Αλ ππήξμε θξηηηθή γηα ηνλ ηξφπν ελεκέξσζεο ησλ ΜΜΔ ήηαλ: Α)Καιή Β) Μέηξηα Γ)Καθή 30) Οη αλαθνξέο ζηε θάζε αξσγήο απνθαηάζηαζεο ησλ πιεγέλησλ ηη ζεκαηνινγία έρνπλ; Α)Οηθνλνκηθά κεγέζε ηεο θαηαζηξνθήο β) Αξσγή πξνο ηνπο πιεγέληεο (ζίηηζε, ζηέγαζε θιπ) γ) Άιιν 31) Γίλεηαη αλαθνξά ζνλ ηξφπν ιήςεο επηδφκαηνο απφ ην θξάηνο; Α)Ναη, αλαιπηηθά Β)Δπηγξακκαηηθά Γ)Όρη 32) Τπάξρεη ελεκέξσζε γηα γξακκή επηθνηλσλίαο πξνο ηα ζχκαηα ηεο θαηαζηξνθήο; Α)Ναη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 153

154 Β)φρη 33) Γίλεηαη αλαθνξά γηα ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ππξθαγηψλ; Α)Ναη, αλαιπηηθά Β)Δπηγξακκαηηθά Γ)Όρη Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 154

155 Δ ΔΘΝΙΚΗ ΣΦΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΓΙΟΙΚΗΣΗΣ Αλησλία Μπηθάθε (πηπρ/νο Δπηθνηλσλίαο & ΜΜΔ, Πάληεην Παλεπηζηήκην, & Γαιιηθήο Φηινινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ): πνπδάζηξηα Γ Δθπαηδ. εηξάο Δ..Σ.Α., ηκήκα: Πνιηηηθή Πξνζηαζία. ΘΔΜΑ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: Δπηθνηλσληαθή Γηαρείξηζε Καηαζηξνθώλ. Μειέηε Πεξίπησζεο: Οη ππξθαγηέο ζηελ Πεινπόλλεζν ην ΔΡΧΣΖΔΗ : 1. Πηζηεχεηε φηη είραλ ιεθζεί φια ηα απαξαίηεηα κέηξα πξφιεςεο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηελ απνθπγή πξφθιεζε ππξθαγηάο; 2. Πηζηεχεηε φηη ππήξμε έιιεηςε ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ θνξέσλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο; Πνπ θαηά ηε γλψκε ζαο νθείιεηαη απηφ. 3. Πνπ εληνπίδεηε ηηο κεγαιχηεξεο επζχλεο γηα ην κέγεζνο ηεο θαηαζηξνθήο; 4. Όηαλ ε ρψξα θεξχρζεθε ζε θαηάζηαζε έθηαθηεο αλάγθεο ζε πην βαζκφ εθαξκφζηεθαλ θαηά ηε γλψκε ζαο ηα πξνβιεπφκελα αληίζηνηρα κέηξα απφ Γήκνπο θαη Ννκαξρίεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πνιηηψλ απφ ηνπο θηλδχλνπο ηεο επέιαζεο ησλ ππξθαγηψλ; Δθνική Στολή Τοπικής Ασηοδιοίκηζης Μπικάκη Ανηωνία Σελίδα 155