Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση"

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & MΑΙΕΥΤΙΚΗΣ TΟΜ. 8, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ , 2009 Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση Ιωάννης Γραμματικάκης, Γεώργιος Σαλαμαλέκης Νικόλαος Ευαγγελινάκης, Κωνσταντίνος Πατσούρας, Δημήτριος Κασσάνος Γ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Π.Γ.Ν. «Αττικόν». Αλληλογραφία: Γραμματικάκης Ιωάννης, Επιμελητής Β Γ' Μαιευτική και Γυναικολογική Kλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο «Αττικόν» Ρίμινι 1, Αθήνα Τηλ.: , Fax: eteokris@otenet.gr Περίληψη Οι γυναίκες με Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ) αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους κατά τη διάρκεια μίας εγκυμοσύνης. Η παρακολούθηση, ωστόσο, σε ένα εξειδικευμένο κέντρο βελτιώνει σημαντικά το περιγεννητικό αποτέλεσμα τόσο για τη μητέρα όσο και για το βρέφος. Μία εγκυμοσύνη σε ασθενή με ΣΕΛ θα πρέπει να προγραμματίζεται πάντα προσεκτικά μετά από συνεννόηση με την ασθενή προ της σύλληψης. Η εγκυμοσύνη φαίνεται ότι αυξάνει την πιθανότητα για νέα έξαρση του ΣΕΛ. Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί ποια ασθενής και πότε θα εμφανίσει έξαρση της νόσου, αλλά σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι να ήταν ενεργός η νόσος 6 μήνες πριν από τη σύλληψη. Η επιδείνωση της πρωτεϊνουρίας κατά την κύηση μπορεί να προοιωνίζει μία έξαρση, αλλά στη διαφορική διάγνωση πρέπει να περιλαμβάνεται και μία φυσιολογική αντίδραση στην κύηση αλλά και η προεκλαμψία. Τα κορτικοστεροειδή, η υδροξυχλωροκίνη και η αζαθειοπρίνη είναι ασφαλή φάρμακα στην κύηση χωρίς να έχουν αναφερθεί μέχρι στιγμής παρενέργειες παρά τα πολλά χρόνια που χρησιμοποιούνται. Η έγκαιρη αναγνώριση των ασθενών με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο είναι σημαντική, επειδή η η κατάλληλη θεραπεία των πασχουσών γυναικών κατά την κύηση βελτιώνει σημαντικά το περιγεννητικό αποτέλεσμα. Λέξεις κλειδιά: Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, περιγεννητικό αποτέλεσμα, αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Εισαγωγή Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) αποτελεί πολυσυστηματικό αυτοάνοσο νόσημα, που συνηθέστερα προσβάλλει νέες γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία. Κατά το παρελθόν στις γυναίκες αυτές συστήνονταν η αποφυγή της εγκυμοσύνης, λόγω των πιθανολογούμενων επιπλοκών για τη μητέρα και το έμβρυο. Με την πρόοδο του χρόνου επετεύχθει η αντιμετώπιση της νόσου έτσι ώστε να υπάρχει επιτυχές περιγεννητικό αποτέλεσμα (Gordon et al., 2004). Η νέα γυναίκα που πάσχει από ΣΕΛ και η οποία επιθυμεί να τεκνοποιήσει, αντιμετωπίζει μία σειρά πιθανών επιπλοκών τόσο για την ίδια όσο και για το έμβρυο. Δυνητικά μία σοβαρή έξαρση της νόσου μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη ζωή της, ενώ EΛΛHNIKH MAIEYTIKH & ΓYNAIKOΛOΓIKH ETAIPEIA 187

2 Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση Γραμματικάκης και συν. ταυτόχρονα τα χορηγούμενα φαρμακευτικά σκευάσματα είναι τερατογόνα και εμβρυοτοξικά. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον έγκαιρο προγραμματισμό τόσο της κύησης όσο και του μέγιστου θεραπευτικού αποτελέσματος προ της σύλληψης. Να σημειωθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν επιπρόσθετοι κίνδυνοι όπως σε νεφρική ανεπάρκεια, συνύπαρξη αντιφωσφολιπιδικών (apl), anti-ro ή anti-la αντισωμάτων. Συμβουλευτική προ της κύησης Συνήθως η γονιμότητα της γυναίκας δεν επηράζεται από το ΣΕΛ, δεδομένου ότι οι ωοθήκες προσβάλλονται από τη νόσο εξαιρετικά σπάνια. Συχνότερα η υπογονιμότητα είναι αποτέλεσμα των χορηγούμενων ουσιών, όπως η κυκλοφωσφαμίδη. Ο κίνδυνος πρόκλησης έκπτωσης της ωοθηκικής λειτουργίας εξαρτάται από τη συνολικά χορηγούμενη δόση κυκλοφωσφαμίδης καθώς και από την ηλικία της γυναίκας (άνω των 35 ετών) (Boumpas et al., 2003). Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη χορήγηση ωοθυλακιορρηκτικών ορμονών στα πλαίσια αντιμετώπισης της υπογονιμότητας λόγω του αυξημένου κινδύνου έξαρσης της νόσου και θρόμβωσης σε ασθενείς με αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα (Guballa et al., 2000). Η θεραπευτική προσέγγιση του ΣΕΛ θα πρέπει να ξεκινάει προ της κύησης, έτσι ώστε η κατάσταση της υγείας της πάσχουσας να είναι η βέλτιστη δυνατή κατά την έναρξη της εγκυμοσύνης. Η νόσος αυτή καθεαυτή δεν αποτελεί αντένδειξη για κύηση, παρά τις πιθανές επιπλοκές, όπως η νεφρική ανεπάρκεια ή η πνευμονική υπέρταση. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος έξαρσης της νόσου κατά την κύηση, η νόσος θα πρέπει να είναι ανενεργή για τουλάχιστον έξι μήνες προ της σύλληψης. Σχετικά τώρα με τα χορηγούμενα φάρμακα θα πρέπει να είναι ασφαλή για την κύηση. Τέτοια είναι η πρεδνιζολόνη, η αζαθειοπρίνη, η κυκλοσπορίνη Α και η υδροξυχλωροκίνη. Ιδίως η υδροξυχλωροκίνη χρησιμοποιείται τελευταία ευρέως και αποτελεί πολλά υποσχόμενη ουσία (Buchanan et al., 1996; Levy et al., 2001; Temprano et al., 2003; Costedoat et al., 2003). Η μεθοτρεξάτη και η κυκλοφωσφαμίδη είναι τερατογόνες και θα πρέπει να διακόπτονται τουλάχιστον τρεις μήνες προ της σύλληψης. Έτσι, θα πρέπει να αντικαθίστανται από αζαθειοπρίνη. Αντίθετα, η υδροξυχλωροκίνη μπορεί να χορηγείται καθ όλη τη διάρκεια της κύησης. Τα κλασικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι κατά κανόνα ασφαλή κατά την κύηση (π.χ. ιβουπροφένη, δικλοφαινάκη), θα πρέπει, όμως, να αποφεύγονται μετά την 34η εβδομάδα της κύησης λόγω του πιθανού κινδύνου πρόωρης σύγκλεισης του βοτάλλειου πόρου. Τα νεότερα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη όπως, π.χ. οι αναστολείς της κυκλοοξυγενάσης-2, θα πρέπει να αποφεύγονται λόγω του ότι υπάρχουν στοιχεία που τα καθιστούν επισφαλή κατά την κύηση. Η παρακεταμόλη και τα κωδεϊνούχα αναλγητικά προτιμώνται ως αναλγητικά και συχνά χορηγούνται στον ΣΕΛ. Τα αντιυπερτασικά που χορηγούνται είναι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτανσίνης και οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτανσίνης ΙΙ. Δυστυχώς, τα αντιυπερτασικά συσχετίζονται ενίοτε με νεφρική δυσλειτουργία του εμβρύου και συχνά αποφεύγεται η χρήση τους. Έτσι, η αντιυπερτασική αγωγή στα πλαίσια του ΣΕΛ θα πρέπει να περιλαμβάνει φάρμακα ασφαλή για την κύηση, όπως π.χ. μεθυλντόπα-λαβιταλόλη και νιφεδιπίνη, τα οποία χορηγούνται προ της σύλληψης ή στα αρχικά στάδια της κύησης. Παρακολούθηση κατά την κύηση Η παρακολούθηση θα πρέπει να γίνεται από ομάδα ατόμων που θα περιλαμβάνει μαιευτήρα-γυναικολόγο, υπερηχογραφιστή, ρευματολόγο και μαία. Η καταγραφή των ασθενών θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ο αριθμός των επισκέψεων εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες που διαμορφώνει η νόσος, όμως γενικότερα συνιστάται τουλάχιστον μία μηνιαία επίσκεψη μέχρι την 28η εβδομάδα, ακολούθως μία επίσκεψη ανά δεκαπενθήμερο μέχρι την 36η εβδομάδα και μετά μία επίσκεψη εβδομαδιαίως. Επίσης, σε όλες τις γυναίκες θα πρέπει να γίνεται τακτικός έλεγχος της ανάπτυξης του εμβρύου, ενώ το Doppler των μηριαίων αρτηριών κατά την 20η-24η εβδομάδα αποτελεί χρήσιμο δείκτη για την πρόβλεψη πιθανής προεκλαμψίας, αλλά και πιθανής ενδομήτριας καθυστέρησης ανάπτυξης (IUGR). Ο έλεγχος της αιματικής ροής στην ομφαλική αρτηρία είναι χρήσιμος σε περιπτώσεις IUGR εμβρύου. Τέλος, να επισημανθεί ότι η καταγραφή των εμβρυϊκών κινήσεων και ο καρδιοτοκογραφικός έλεγχος εξακολουθούν να αποτελούν αξιόπιστες μεθόδους παρακολούθησης της κατάστασης του εμβρύου (Gordon et al., 2004). Σε περιπτώσεις κύησης, το συμπλήρωμα C3 και C4 μπορεί να αυξηθεί σε επίπεδα αρκετά υψηλότερα από τα φυσιολογικά, ενώ η έξαρση της νόσου με ενεργοποίηση του συμπληρώματος μπορεί να συνοδεύεται με φυσιολογικά επίπεδα C3 και C4. Αντι- 188

3 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & MΑΙΕΥΤΙΚΗΣ TΟΜ. 8, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ , 2009 Πίνακας 1. Διαφορική διάγνωση αυξανόμενης πρτεϊνουρίας σε εγκυμονούσες γυναίκες με ΣΕΛ Φυσιολογικό Προεκλαμψία Νεφρίτιδα του λύκου Αρτηριακή πίεση Φυσιολογική Υψηλή Φυσιολογική- υψηλή Αιμοπετάλια Φυσιολογικά Χαμηλά-φυσιολογικά Χαμηλά-φυσιολογικά Συμπλήρωμα Φυσιολογικό Φυσιολογικό- χαμηλό Χαμηλό Anti-ds-DNA Φυσιολογικά-σταθερά Φυσιολογικά-σταθερά Αυξανόμενα- υψηλά Ουρικό οξύ Φυσιολογικό Υψηλό Φυσιολογικό Κρεατινίνη Φυσιολογική Φυσιολογική- αυξημένη Φυσιολογική- αυξημένη Αιματουρία Απούσα Πιθανή Παρούσα Ενεργό ίζημα ούρων Όχι Όχι Ναι Εκδήλωση ΣΕΛ αλλού Όχι Όχι Ναι Ανταπόκριση στα στεροειδή Όχι Όχι Ναι θέτως, το συμπλήρωμα C3 και C4 μπορεί να είναι σε χαμηλά επίπεδα επί απουσίας έξαρσης. Πάντως εάν τα επίπεδα του C3 και C4 αυξηθούν περισσότερο από 25%, τότε μάλλον πρόκειται για ενεργό νόσο (Buyon et al., 1999). Η θρομβοκυτταροπενία μπορεί να αποτελέσει ένα δείκτη ενεργότητας της νόσου, παρατηρείται όμως και σε άλλες καταστάσεις της κύησης, όπως θεραπεία με ηπαρίνη, προεκλαμψία, σύνδρομο HELLP, αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Για τους λόγους αυτούς συνιστάται η μηνιαία μέτρηση του συμπληρώματος, των αντισωμάτων ds-dna καθώς και πλήρης βιοχημικός και αιματολογικός έλεγχος σε συνδυασμό με εξέταση ούρων. Έξαρση της νόσου κατά την κύηση Συχνά ο ΣΕΛ εμφανίζει εξάρσεις κατά τη διάρκεια της κύησης και της λοχείας. Τις περισσότερες φορές οι εξάρσεις είναι ήπιες και οι εκδηλώσεις περιορίζονται στο δέρμα (Khamastha et al., 1997; Ruiz et al., 2004). Η έξαρση της νόσου σχετίζεται με αυξημένη προωρότητα (Petri et al., 1997), ενώ η νεφρίτιδα που παρατηρείται φαίνεται ότι αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα εμβρυϊκής θνητότητας (Rahman et al., 1998). Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία σχετικά με τη χορήγηση στεροειδών προφυλακτικά, ως προς τη μείωση της συχνότητας των εξάρσεων. Η θεραπεία που χορηγείται στις περιπτώσεις εξανθήματος εξαρτάται από τη βαρύτητα της βλάβης και από τα όργανα που έχουν προσβληθεί. Έτσι, σε περιπτώσεις αρθρίτιδας μπορούν να χορηγηθούν ΜΣΑΦ, χαμηλές δόσεις πρεδνιζολόνης (έως 10mg/μέρα) ή υδροξυχλωροκίνη. Η ορογονίτιδα συνήθως ανταποκρίνεται σε χαμηλές δόσεις πρεδνιζολόνης. Άλλες εκδηλώσεις όπως νεφρικές βλάβες, νευροψυχιατρική συνδρομή ή άλλες σοβαρές καταστάσεις, όπως δερματικές αγγειίτιδες, χρήζουν επιθετικότερης αγωγής. Στις περιπτώσεις αυτές χορηγούνται υψηλότερες δόσεις πρεδνιζολόνης. Ωστόσο, η τοξικότητα των στεροειδών κατά την κύηση δεν θα πρέπει να αμελείται. Για το λόγο αυτό συνιστάται η αποφυγή υψηλών δόσεων στεροειδών για ορισμένες εβδομάδες. Η έγκαιρη χορήγηση αζαθειοπρίνης αποτελεί ιδανική λύση δεδομένου ότι είναι καλά ανεκτή και έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές έγκυες γυναίκες με αυτοάνοσα νοσήματα ή με μεταμοσχευμένα όργανα. Άλλοι συγγραφείς προτείνουν τη χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης ενδοφλεβίως, παρά το γεγονός ότι στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων γλυκόζης (Petri et al., 1998). Νεφρίτιδα του λύκου Γενικά οι γυναίκες με ΣΕΛ, ο οποίος δεν επιπλέκεται με υπέρταση και μη αναστρέψιμες νεφρικές αλλοιώσεις προ της σύλληψης, εμφανίζουν ομαλή πορεία καθ'όλη τη διάρκεια της κύησης και επιπρόσθετα η κύηση δεν επιβαρύνει τη νεφρική νόσο (Moroni et al., 2003; Carmona et al., 2005; Germain 2005). Αντίθετα, η προϋπάρχουσα νεφρίτιδα του λύκου αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τις έγκυες γυναίκες. Η ομάδα αυτή των γυναικών αντιμετωπίζει αυξημένο κίνδυνο απώλειας του εμβρύου (Oviasou et al., 1991). Ενεργή νόσος έξι μήνες προ της κύησης αποτελεί σημαντικό προγνωστικό δείκτη. Επίσης, σημαντική προϋπάρχουσα μη αναστρέψιμη νεφρική βλάβη συσχετίζεται με φτωχό περιγεννητικό αποτέλεσμα, ενώ γυναίκες με νεφρωσικό σύνδρομο συχνά γεννούν πρόωρα (Oviasou et al., 1991; Lima et al., 1995). Ακόμη, εάν EΛΛHNIKH MAIEYTIKH & ΓYNAIKOΛOΓIKH ETAIPEIA 189

4 Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση Γραμματικάκης και συν. Πίνακας 2. Προτεινόμενη θεραπεία σε εγκυμονούσες με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS) Κλινική εικόνα Προτεινόμενη θεραπεία apl θετικές γυναίκες χωρίς Ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας, λόγω της χαμηλής ιστορικό θρομβώσεων ή απώλειες εγκυμοσύνης τοξικότητας (δεν έχει, ωστόσο, αποδειχθεί η αξία της) Γυναίκες με APS και προηγούμενη Ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας. Μετά από πρόσφατες απώλεια εγκυμοσύνης 1ου τριμήνου μελέτες η προσθήκη ηπαρίνης ίσως ενδείκνυται, αν και το όφελος πέρα από την 13η εβδ. δεν είναι ξεκάθαρο. Γυναίκες με APS και απώλεια εγκυμοσύνης Ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας προ της σύλληψης. 1ου ή 2ου τριμήνου, σοβαρή προεκλαμψία, Μετά τη σύλληψη προσθήκη ηπαρίνης im IUGR ή αποκόλληση πλακούντα (Dalteparin 5000IU ή Enoxaparin 40 mg καθημερινά) καθ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γυναίκες με APS και προηγούμενη φλεβοθρόμβωση Συνήθως οι γυναίκες αυτές λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή από του στόματος. Από τη στιγμή που η βαρφαρίνη αντεδείκνυται στο 1ο τρίμηνο, αλλαγή της σε ασπιρίνη συν ηπαρίνη im (Dalteparin 5000IU ή Enoxaparin 40 mg καθημερινά) η οποία θα διπλασιαστεί στις 16η-20η εβδ. Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί μέτρηση anit-xa επιπέδων Γυναίκες με APS και θρόμβωση αρτηρίας Εάν οι γυναίκες εμφανίζουν νευρολογική συμπτωματολογία, (ιδιαίτερα με εγκεφαλικό επεισόδιο) αύξηση της προφυλακτικής δόσης ηπαρίνης im (Dalteparin 5000IU ή Enoxaparin 40 mg καθημερινά) σε πλήρη αντιπηκτική αγωγή. Επί επιμονής στων συμπτωμά των, επανεισαγωγή της βαρφαρίνης στο 2ο τρίμηνο της κύησης με στόχο INR 2,5. Απαιτείται στενή παρακολούθηση της αντιπηκτικής αγωγής για αποφυγή εμβρυϊκής αιμορραγίας. Γυναίκες με APS και καθ' έξιν αποβολές Θεραπεία με iv ανοσοσφαιρίνη ή ακόμη χαμηλή δόση παρά τη θεραπεία με ασπιρίνη και ηπαρίνη πρεδνιζολόνης ή αζαθειοπρίνης. Αυτές οι προσεγγίσεις είναι προς το παρόν πειραματικές. τα επίπεδα κρεατινίνης του ορού είναι μεγαλύτερα από 140 μmol/l τότε το ποσοστό απώλειας της κύησης φτάνει το 50%, ενώ σε επίπεδα μεγαλύτερα από 400 μmol/l το ποσοστό αυξάνεται σε 80% (Burkett et al., 2005). Γυναίκες με νεφρωσικό σύνδρομο χρήζουν χορήγησης ασπιρίνης χαμηλής δοσολογίας, λόγω του αυξημένου κινδύνου θρόμβωσης. Η χορήγηση θα πρέπει να γίνεται καθ όλη τη διάρκεια της κύησης, ανεξάρτητα από την ύπαρξη αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων. Γυναίκες με προϋπάρχουσα νεφρική νόσο θα πρέπει να υποβάλονται τουλάχιστον μηνιαίως σε 24ωρη συλλογή ούρων προκειμένου να μετρηθεί η κάθαρση κρεατινίνης και η πρωτεϊνουρία, ενώ παράλληλα θα πρέπει να ελέγχονται τα επίπεδα κρεατινίνης πλάσματος, τα αντισώματα ds-dna και το συμπλήρωμα C3 και C4. Εάν κατά την εξέταση ούρων ευρεθεί πρωτεϊνουρία, τότε το δείγμα θα πρέπει να αποστέλλεται προς μικροσκοπική εξέταση, προκειμένου να εξακριβωθεί η ύπαρξη ερυθροκυττάρων, τα οποία αποτελούν αποδεικτικό στοιχείο ενεργούς νεφρικής νόσου. Η διαφοροδιάγνωση μεταξύ ΣΕΛ και φυσιολογικών μεταβολών της κύησης, καθώς και μεταξύ της ενεργού νεφρικής νόσου του ΣΕΛ από την προεκλαμψία, αποτελεί συχνή πρόκληση για τον κλινικό γιατρό. Ενίοτε, αυτές οι καταστάσεις μπορεί να συνυπάρχουν, ενώ ο κλινικοεργαστηριακός έλεγχος αποτελεί κατά περίπτωση πιθανό βοήθημα (Πίνακας 1). Η νεφρίτιδα του λύκου χαρακτηρίζεται από αύξηση των αντισωμάτων ds-dna, ελάττωση του συμπληρώματος, κλινικές ενδείξεις προσβολής και άλλων οργάνων καθώς και από χαρακτηριστικό ίζημα στο δείγμα ούρων. Αντίθετα, η προεκλαμψία χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος και ηπατικών ενζύμων, καθώς και από μη ειδικό ίζημα στο 190

5 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & MΑΙΕΥΤΙΚΗΣ TΟΜ. 8, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ , 2009 Πίνακας 3. Πρακτικά θέματα Η εγκυμοσύνη μπορεί να μεταβάλει την ενεργότητα του ΣΕΛ και να αυξήσει τον κίνδυνο θρομβωτικών επεισοδίων Ο ΣΕΛ και το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο αυξάνουν την πιθανότητα αποβολής, καθυστέρησης ενδομήτριας ανάπτυξης και πρόωρου τοκετού Η εγκυμοσύνη θα πρέπει να προγραμματίζεται 6 τουλάχιστον μήνες μετά από την τελευταία έξαρση της νόσου Η υδροξυχλωροκίνη δεν πρέπει να διακόπτεται κατά την αρχή της κύησης δεδομένου ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να πυροδοτηθεί έξαρση Ο ΣΕΛ θα πρέπει καθ' όλη τη διάρκεια της κύησης να ρυθμίζεται προσεκτικά. Τα κορτικοστεροειδή είναι τα φάρμακα εκλογής Συγγενείς καρδιοπάθειες συσχετίζονται στενά με την ύπαρξη anti-ro/anti-la αντισωμάτων στη μητέρα Η ασπιρίνη και η ηπαρίνη είναι τα φάρμακα εκλογής στην πρόληψη αποβολής επί αντιφωσφολιπιδικού συνδρόμου Τακτική μαιευτική και ιατρική παρακολούθηση από έμπειρο προσωπικό καθ' όλη τη διάκρεια της κύησης αυξάνει την πιθανότητα επιτυχούς έκβασης της κύησης δείγμα ούρων. Παρόλα αυτά, η διάκριση μεταξύ νεφρίτιδος του λύκου και προεκλαμψίας δεν είναι πάντοτε εφικτή. Στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται εμπειρκή θεραπεία και παρακολούθηση της ανταπόκρισης σε αυτή, ενώ η βιοψία του νεφρού μπορεί να χρειαστεί προκειμένου να ακολουθήσει θεραπευτική αγωγή (Chen et al., 2001). Η θεραπεία εκλογής είναι τα κορτικοστεροειδή. Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο Περίπου 30-40% των γυναικών με ΣΕΛ εμφανίζουν αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα. Ένα ποσοστό από αυτές έχει ή πρόκειται να αναπτύξει αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Για να τεθεί η διάγνωση του αντιφωσφολιπιδικού συνδρόμου θα πρέπει να υπάρχει ιστορικό θρόμβωσης ή επαναλαμβανόμενων επιπλοκών της κύησης σε συνδυασμό με αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα (Miyakis et al., 2006). Παρότι το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο περιγράφεται σε συνδυασμό με το ΣΕΛ, είναι δυνατόν είτε να είναι πρωτοπαθές είτε να συνδυάζεται με άλλα νοσήματα του συνδετικού ιστού (Gomez et al., 2005). Ειδικότερα, το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο κατά την κύηση εκδηλώνεται με καθ' έξιν αποβολές, IUGR, ολιγάμνιο, προεκλαμψία, HELLP, αποκόλληση πλακούντα και εμβρυϊκό θάνατο (Branch et al., 2003). Το μαιευτικό ιστορικό αποτελεί σημαντικό βοήθημα για την πρόβλεψη μελλοντικών πιθανών μαιευτικών επιπλοκών στα πλαίσια της νόσου (Lima et al., 1995; Lima et al., 1996). Η απώλεια κύησης χαρακτηρίζει σε ποσοστό περίπου 50% γυναίκες με μέτρια έως αρκετά αυξημένα επίπεδα αντισωμάτων IgG αντικαρδιολιπίνης (acl), ενώ απαντάται συχνότερα σε γυναίκες με ιστορικό τουλάχιστον ενός εμβρυϊκού θανάτου. Αντίθετα, ελαφρώς θετικά IgG acl, καθώς και θετικές δοκιμασίες IgM ή IgA φαίνεται να συσχετίζονται λιγότερο με επιπλοκές κατά την κύηση (Branch et al., 2003). Επίσης, συχνά περιγράφονται πλακουντιακά έμφρακτα. Πάντως, σε ορισμένες περιπτώσεις η πλακουντιακή βλάβη δεν φαίνεται να είναι εξ ολοκλήρου το μοναδικό αίτιο της εμβρυϊκής δυσχέρειας (Stone et al., 2006). Συνήθως, τα αποβαλλόμενα έμβρυα είναι φυσιολογικά, ενώ μπορεί να έχουν και θετικά αντισώματα acl. Ωστόσο, δεν φαίνεται οι επιπλοκές των νεογνών να οφείλονται σε αυτά τα αντισώματα. Η αντιμετώπιση των εγκύων με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης. Έτσι, πολλές απόψεις υπάρχουν σχετικά με το θέμα αυτό. Προτείνεται η αντιπηκτική αγωγή σε αντίθεση με τα κορτικοστεροειδή που παλαιότερα είχαν μεγαλύτερη εφαρμογή σε αυτές τις περιπτώσεις (Branch et al., 2003; Derksen et al., 2004; Stone et al., 2005). Οι σύγχρονες θεραπευτικές απόψεις αναφέρονται στη χορήγηση ασπιρίνης, ηπαρίνης ή και των δύο (Πίνακας 2). Έτσι, σε δύο προοπτικές μελέτες αναφέρεται ότι η χορήγηση ηπαρίνης σε συνδυασμό με ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας είναι περισσότερο αποτελεσματική συγκριτικά με τη μεμονωμένη χορήγηση ασπιρίνης, προκειμένου να επιτευχθεί η γέννηση ζωντανών νεογνών σε γυναίκες με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο και καθ' έξιν αποβολές πρώτου τριμήνου (Kutteh 1996; Rai et al., 1997). Αντίθετα, σε άλλη παρόμοια μελέτη δεν επιβεβαιώθηκαν τα αυτά αποτελέσματα (Farquharson 2002). Σε άλλη μελέτη με γυναίκες που είχαν θετικά αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα, καθ' έξιν αποβολές αλλά αρνητικό ιστορι- EΛΛHNIKH MAIEYTIKH & ΓYNAIKOΛOΓIKH ETAIPEIA 191

6 Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση Γραμματικάκης και συν. κό θρομβώσεων ή ΣΕΛ παρατηρήθηκαν παρόμοια αποτελέσματα (~80%) σχετικά με τη γέννηση ζωντανών νεογνών, μετά από χορήγηση είτε ασπιρίνης χαμηλής δοσολογίας είτε placebo (Pattison et al., 2000). Συμπερασματικά, παρά το γεγονός ότι η ιδανική αντιμετώπιση των γυναικών με μία ή περισσότερες απώλειες κυήσεων (2ου -3ου τριμήνου) και με αρνητικό ιστορικό θρομβώσεων εξακολουθεί να είναι αμφισβητούμενη, οι περισσότεροι μελετητές πρότειναν το συνδυασμό χορήγησης ηπαρίνης με ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας (Branch et al., 2003; Derksen et al., 2004). Η ανοσοσφαιρίνη ενδοφλεβίως (IVIG) σε συνδυασμό με ηπαρίνη και ασπιρίνη χαμηλής δοσολογίας, έχει επίσης χορηγηθεί σε γυναίκες με πτωχό μαιευτικό ιστορικό ή σε γυναίκες με απώλειες κυήσεων παρά τη χρήση ηπαρίνης (Clark et al., 1999). Σε μεγάλη πάντως σχετική μελέτη, η επιπλέον χορήγηση IVIG δεν φαίνεται να έχουν επιπλέον οφέλη συγκριτικά με τη μεμονωμένη χορήγηση ασπιρίνης - ηπαρίνης (Branch et al., 2000). Προσεκτικά θα πρέπει να γίνεται η χορήγηση βαρφαρίνης σε γυναίκες με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο και ιστορικό θρόμβωσης. Εάν στις γυναίκες αυτές υπάρχει επιθυμία κύησης θα πρέπει να ληφθεί υπ όψιν η εμβρυοπάθεια που προκαλείται στο έμβρυο ιδιαίτερα μεταξύ των εβδομάδων 6-12 της κύησης. Έτσι, οι γυναίκες αυτές θα πρέπει αντί της βαρφαρίνης, να λαμβάνουν ηπαρίνη υποδορίως όσο το δυνατόν νωρίτερα. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, η μετατροπή αυτή θα πρέπει να γίνεται προ της σύλληψης, ενώ κατ' άλλους με την αρχή της κύησης (Hunt et al., 2003; Ruiz et al., 2005). Στις περιπτώσεις αυτές η ηπαρίνη θα πρέπει να λαμβάνεται καθ' όλη τη διάρκεια της κύησης, αλλά και μετά έως ότου χορηγηθεί εκ νέου βαρφαρίνη. Τέλος, και οι δύο αυτές επιτρέπονται στη γαλουχία. Νεογνικός ΣΕΛ Ο νεογνικός ΣΕΛ συσχετίζεται με μητρικά αντισώματα anti-ro και anti-la. Μπορεί να εμφανιστεί σε νεογνά μητέρων με τα αντισώματα αυτά, ανεξάρτητα από το εάν η μητέρα εμφανίζει κλινικές εκδηλώσεις. Η συχνότερη επιπλοκή που παρατηρείται είναι ο συγγενής καρδιακός αποκλεισμός (congenital heart block) σε ποσοστό 2%, ενώ το ποσοστό υποτροπής σε επόμενη κύηση είναι 16% (Buyon et al., 1998; Brucato et al., 2001; Gordon et al., 2004). Ο νεογνικός ΣΕΛ συσχετίζεται με ποσοστό θνητότητας 24%. Τα νεογνά που επιβιώνουν χρήζουν σε ποσοστό περίπου 50% τοποθέτησης βηματοδότη κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής. Ο αποκλεισμός συμβαίνει μεταξύ της 18ης και 30ης εβδομάδος και μπορεί να ανιχνευτεί έγκαιρα με τη χρήση ηχοκαρδιογραφίας. Εφόσον ανιχνευθεί ο αποκλεισμός, δεν μπορεί πλέον να αναστραφεί, αναφέρονται, όμως, περιπτώσεις όπου ο αποκλεισμός δευτέρου βαθμού μετατράπηκε σε πρώτο μετά από χορήγηση δεξαμεθαζόνης (Saleeb et al., 1999). Επίσης, εάν αναπτυχθεί εμβρυϊκός ύδρωπας μπορεί να χορηγηθεί δεξαμεθαζόνη, σαλβουταμόλη ή διγοξίνη, πάντα όμως λαμβάνοντας υπ όψιν και τους πιθανούς κινδύνους για τη μητέρα. Προκειμένου να αποφευχθεί νέος καρδιακός αποκλεισμός του εμβρύου σε γυναίκες με προηγούμενο ιστορικό, χορηγείται κατά ορισμένους ερευνητές IVIG μεταξύ 12ης και 24ης εβδομάδος κύησης (Hughes et al., 2004). Ο νεογνικός ΣΕΛ εκδηλώνεται γρήγορα παρόμοια με τους ενήλικους μετά από έκθεση στον ήλιο ή σε υπεριώδη ακτινοβολία κατά τις πρώτες δύο εβδομάδες της ζωής. Εξαφανίζεται δε ταχύτατα αυτομάτως εντός έξι μηνών. Θεραπευτικά μπορεί να χορηγηθούν στεροειδή τοπικά. Τηλαγγειεκτασίες μπορεί να επιμείνουν μέχρι και δύο χρόνια, σπάνια όμως παραμένουν ουλές (Neiman et al., 2000). Τέλος, άλλες σπανιότερες εκδηλώσεις του νεογνικού ΣΕΛ είναι παθολογικές τιμές των ηπατικών δοκιμασιών και θρομβοκυτταροπενία. Πρόκειται για παροδικές εκδηλώσεις οι οποίες μετά το πρώτο έτος υποστρέφουν. Συμπέρασμα Με την πρόοδο της διάγνωσης αλλά και της θεραπείας ασθενών με ΣΕΛ, η πρόγνωση βελτιώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Έτσι, οι προοπτικές επιτυχούς έκβασης της εγκυμοσύνης είναι πλέον περισσότερο δυνατή σε σχέση με παλαιότερα. Παρά ταύτα εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική νοσηρότητα τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Με την έγκαιρη συμβουλευτική προ της σύλληψης, με την προσεκτική και διαρκή παρακολούθηση της ασθενούς και με την καλή συνεργασία των ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων, επιτυγχάνεται το βέλτιστο περιγεννητικό αποτέλεσμα. Γενικά, κυήσεις που επιπλέκονται με ΣΕΛ εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο αυτόματων αποβολών, προεκλαμψίας, IUGR, εμβρυϊκού θανάτου και πρόωρου τοκετού. Ο βαθμός του κινδύνου για την εκδήλωση αυτών των επιπλοκών είναι συνισταμένη διαφόρων παραγόντων, όπως π.χ. η παρουσία ή όχι νεφρίτιδος του λύκου, υπέρτασης, αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων, ενεργού νόσου κατά την κύηση. 192

7 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & MΑΙΕΥΤΙΚΗΣ TΟΜ. 8, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ , 2009 Γυναίκες με ΣΕΛ, συνήθως, χρήζουν αγωγής κατά την κύηση. Είναι πάρα πολύ σημαντική η σωστή θεραπευτική προσέγγιση προ και μετά την εγκυμοσύνη, έτσι ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο περιγεννητικό αποτέλεσμα. Μέχρι σήμερα τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα και με ασφάλεια κατά την κύηση. Επίσης, αρκετή εμπειρία υπάρχει και στη χορήγηση υδροξυχλωροκίνης και αζαθειοπρίνης κατά την κύηση. Στα φάρμακα αυτά δεν έχει παρατηρηθεί αυξημένος κίνδυνος συγγενών ανωμαλιών, σε αντίθεση με τη μεθοτρεξάτη και την κυκλοφωσφαμίδη που αντεδείκνυνται κατά την κύηση (Πίνακας 3). Επίσης, τα αντιθρομβωτικά φάρμακα βελτιώνουν το περιγεννητικό αποτέλεσμα, σε περιπτώσεις με αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Πάντως, ακόμη δεν έχουν αποσαφηνιστεί τόσο οι δόσεις, όσο και το διάστημα χορήγησης της ασπιρίνης και ηπαρίνης. Τέλος, μία σπάνια κατάσταση εμβρυϊκού καρδιακού αποκλεισμού συσχετίστηκε με αντισώματα anti-ro και anti-la στη μητέρα. Systemic lupus erythematosus and pregnancy Grammatikakis J., Salamalekis G., Evagelinakis N., Patsouras K., Kassanos D. 3rd Dept. of Obstetrics & Gynecology University of Athens, Attikon Hospital, Athens, Greece Correspondence: Grammatikakis J., 3rd Dept. of Obstetrics & Gynecology University of Athens, Attikon Hospital 1 Rimini str Athens, Greece Τel.: , Fax: eteokris@otenet.gr Summary Women with systemic lupus erythematosus (SLE) face significant risks when embarking on a pregnancy, but attending a multidisciplinary clinic staffed by an experienced team can improve pregnancy outcome for women and their babies. Pregnancy in SLE should be planned and a management strategy should be agreed in full consultation with the patient, prior to conception. Pregnancy increases the likelihood of a lupus flare. It is not possible to predict when, or if, an individual patient will flare, although flare is more likely if disease has been active within 6 months of conception. Worsening of proteinuria in pregnancy could herald a lupus flare, but the differential diagnosis also includes the physiological response to pregnancy and pre-eclampsia. Corticosteroids, hydroxychloroquine and azathioprine are safe to use in pregnancy, with no adverse fetal effects reported despite many years of experience with their use. Correct identification of patients with antiphospholipid syndrome is important because treatment of affected women during pregnancy can improve fetal and maternal outcome. Key words: systemic lupus erythematosus; obstetric outcome; antiphospholipid syndrome Βιβλιογραφία Boumpas, D.T., Austin, H.A., Vaughan, E.M. et al. (1993) Risk for sustained amenorrhea in patients with systemic lupus erythematosus receiving intermittent pulse cyclophosphamide therapy. Ann Intern Med 119, Branch, D.W. & Khamashta, M.A. (2003) Antiphospholipid syndrome: obstetric diagnosis, management and controversies. Obstet. Gynecol. 101, Branch, D.W., Peaceman, A.M., Druzin, M. et al.(2000) A multicenter, placebo-controlled pilot study of intravenous immune globulin treatment of antiphospholipid syndrome during pregnancy. The Pregnancy Loss Study Group. Am. J. Obstet. Gynecol. 182, Brucato, A., Frassi, M., Franceschini, F. et al. (2001) Risk of congenital complete heart block in newborns of mothers with anti-ro/ssa antibodies detected by counterimmunoelectrophoresis: a prospective study of 100 women. Arthr. Rheum. 44, Buchanan, N.M., Toubi, E., Khamashta, M.A. et al.(1996) Hydroxychloroquine and lupus pregnancy: review of a series of 36 cases. Ann. Rheum. Dis. 55, Burkett, G. (1985) Lupus nephropathy and pregnancy. Clin. Obstet. Gynecol. 28, Buyon, J.P., Hiebert, R., Copel, J. et al. (1998) Autoimmune-associated congenital heart block: demographics, mortality, morbidity and recurrence rates obtained from a national neonatal lupus registry. J. Am. Coll. Cardiol. 31, Buyon, J.P., Kalunian, K.C., Ramsey-Goldman, R. et al.(1999) Assessing disease activity in SLE patients during pregnancy. Lupus, 8, Carmona, F., Font, J., Moga, I. et al. (2005) Class III-IV proliferative lupus nephritis and pregnancy: a study of 42 cases. Am. J. Reprod. Immun. 53, Chen, H.H., Lin, H.C., Yeh, J.C. et al. (2001) Renal biopsy in pregnancies complicated by undetermined renal disease. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 80, Clark, A.L., Branch, D.W., Silver, R.M. et al. (1999) Pregnancy complicated by the antiphospholipid syndrome: outcomes with intravenous immunoglobulin therapy. EΛΛHNIKH MAIEYTIKH & ΓYNAIKOΛOΓIKH ETAIPEIA 193

8 Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και κύηση Γραμματικάκης και συν. Obstet. Gynecol. 93, Costedoat-Chalumeau, N., Amoura, Z., Duhaut, P. et al. (2003) Safety of hydroxychloroquine in pregnant patients with connective tissue diseases: a study of one hundred thirty-three cases compared with a control group. Arthr. Rheum. 48, Derksen, R.H., Khamashta, M.A. and Branch, D.W. (2004) Management of the obstetric antiphospholipid syndrome. Arthr. Rheum. 50, Farquharson, R.G., Quenby, S. and Greaves, M. (2002) Antiphospholipid syndrome in pregnancy: a randomised, controlled trial of treatment. Obstet. Gynecol. 100, Germain, S. and Nelson-Piercy, C.(2006) Lupus nephritis and renal disease in pregnancy. Lupus, 15, Gomez-Puerta, J.A., Martin, H., Amigo, M.C. et al.(2005) Long-term follow-up in 128 patients with primary antiphospholipid syndrome: do they develop lupus? Medicine (Baltimore), 84, Gordon, P., Khamashta, M.A., Rosenthal, E. et al. (2004) Anti-52 kda Ro, anti-60 kda Ro, and anti-la antibody profiles in neonatal lupus. J. Rheumat. 31, Gordon, P.A., Beedham, T., Khamashta, M.A. et al. (2004) Systemic lupus erythematosus in pregnancy. Obstet. Gynaecol. 6, Guballa, N., Sammaritano, L., Schwartzman, S. et al.(2000) Ovulation induction and in vitro fertilization in systemiclupus erythematosus and antiphospholipid syndrome. Arthr. Rheum. 43, Hughes, G. (2004) The eradication of congenital heart block. Lupus, 2004; 13,489. Hunt, B.J., Gattens, M., Khamashta, M. et al. (2003) Thromboprophylaxis with unmonitored intermediatedose low molecular weight heparin in pregnancies with a previous arterial or venous thrombotic event. Blood Coagul. Fibrin. 14, Khamashta, M.A., Ruiz-Irastorza, G. and Hughes, G.R.V. (1997) Systemic lupus erythematosus flares during pregnancy. Rheum. Dis. Clin. North Am. 23, Kutteh, W.H.(1996) Antiphospholipid antibody-associated recurrent pregnancy loss: treatment with heparin and low-dose aspirin is superior to low-dose aspirin alone. Am. J. Obstet. Gynec. 174, Levy, R.A., Vilela, V.S., Cataldo, M.J. et al.(2001) Hydroxychloroquine (HCQ) in lupus pregnancy: double-blind and placebo-controlled study. Lupus, 10, Lima, F., Buchanan, N.M., Khamashta, M.A. et al. (1995) Obstetric outcome in systemic lupus erythematosus. Sem. Arth. Rheum. 25, Lima, F., Khamashta, M.A., Buchanan, N.M. et al. (1996) A study of sixty pregnancies in patients with the antiphospholipid syndrome. Clin. Exp. Rheum. 14, Miyakis, S., Lockshin, M.D., Atsumi, T. et al. (2006) International consensus statement on an update of the classification criteria for definite antiphospholipid syndrome (APS). J. Thromb. Haemost. 4, Moroni, G. and Ponticelli, C. (2003) The risk of pregnancy in patients with lupus nephritis. J. Nephrol. 16, Neiman, A.R., Lee, L.A., Weston, W.L. et al.(2000) Cutaneous manifestations of neonatal lupus without heart block: characteristics of mothers and children enrolled in a national registry. J. Ped. 137, Oviasu, E., Hicks, J. and Cameron, J.S. (1991) The outcome of pregnancy in women with lupus nephritis. Lupus, 1, Pattison, N.S., Chamley, L.W., Birdsall, M. et al. (2000) Does aspirin have a role in improving pregnancy outcome for women with the antiphospholipid syndrome? A randomised controlled trial. Am. J. Obstet. Gynecol. 183, Petri, M. (1997) Hopkins Lupus Pregnancy Center: 1987 to Rheum. Dis. Clin. North Am. 23,1-13. Petri, M. (1998) Pregnancy in SLE. Baillie`re's Clin. Rheum. 12, Rahman, P., Gladman, D.D. and Urowitz, M.B. (1998) Clinical predictors of fetal outcome in systemic lupus erythematosus. J. Rheum. 25, Rai, R., Cohen, H., Dave, M. et al. (1997) Randomised controlled trial of aspirin and aspirin plus heparin in pregnant women with recurrent miscarriage associated with phospholipid antibodies (or antiphospholipid antibodies). B.M.J. 314, Ruiz-Irastorza, G. and Khamashta, M.A. (2005) Management of thrombosis in antiphospholipid syndrome and systemic lupus erythematosus in pregnancy. Ann. New York Acad. Scie. 1051, Ruiz-Irastorza, G., Khamashta, M.A., Gordon, C. et al.(2004) Measuring systemic lupus erythematosus activity during pregnancy: validation of the lupus activity index in pregnancy scale. Arth. Rheum. (Arthritis Care and Research) 51, Saleeb, S., Copel, J., Friedman, D. et al. (1999) Comparison of treatment with fluorinated glucocorticoids to the natural history of autoantibody-associated congenital heart block: retrospective review of the research registry for neonatal lupus. Arthr. Rheum. 42, Stone, S., Hunt, B.J., Khamashta, M.A. et al. (2005) Primary antiphospholipid syndrome in pregnancy: an analysis of outcome in a cohort of 33 women treated with a rigorous protocol. J. Thromb. Haemost. 3, Stone, S., Pijnenborg, R., Vercruysse, L. et al. (2006) The placental bed in pregnancies complicated by primary antiphospholipid syndrome. Placenta, 27, Temprano, K.K., Bandlamudi, R. and Moore, T.L. (2005) Antirheumatic drugs in pregnancy and lactation. Sem. Arthr. Rheum. 35, ΚΑΤΑΤΕΘΗΚΕ 13/07/2009 ΕΓΙΝΕ ΑΠΟΔΕΚΤΗ 11/08/

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Εγκυµοσύνη και ρευµατικές παθήσεις

Εγκυµοσύνη και ρευµατικές παθήσεις Εγκυµοσύνη και ρευµατικές παθήσεις Μαρία Γ. Τεκτονίδου Α Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Εγκυµοσύνη και ρευµατικές παθήσεις Τα ρευµατικά νοσήµατα εκδηλώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Ελευθερία Ελμίνα Λευκού Αιματολόγος. Εξειδικευθείσα στην Αιμόσταση Αιματολογία κυήσεως Στο Guy s & St Thomas hospital, London, UK

Δρ Ελευθερία Ελμίνα Λευκού Αιματολόγος. Εξειδικευθείσα στην Αιμόσταση Αιματολογία κυήσεως Στο Guy s & St Thomas hospital, London, UK ΙΜΕΘΑ Αθήνα 10 12/4/2014 Δρ Ελευθερία Ελμίνα Λευκού Αιματολόγος Εξειδικευθείσα στην Αιμόσταση Αιματολογία κυήσεως Στο Guy s & St Thomas hospital, London, UK Δεν υπάρχουν προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες

Διαβάστε περισσότερα

Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο και Κύηση: Διάγνωση και Θεράπεια

Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο και Κύηση: Διάγνωση και Θεράπεια ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο και Κύηση: Διάγνωση και Θεράπεια Ιωάννης Γραμματικάκης, Νικόλαος Ευαγγελινάκης, Γεώργιος Σαλαμαλέκης, Δημήτριος Κασσάνος Γ Μαιευτική - Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο

Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο 10 η Ημερίδα Ελληνικής Εταιρίας Αιμαφαίρεσης Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο Δημήτριος Ε. Μπούτσης Διευθυντής Αιματολογικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών Ορισμός Αντιφωσφολιπιδικού Συνδρόμου Αρτηριακή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014

ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014 ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ 2014 Βασιλική Δηµ. Μιχαλίτση Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, MD, PhD, MSc, RCR/RCOG in Maternal Medicine, Heart Disease and Pregnancy Specialist, Υπότροφος ΕΚΠΑ,

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας. Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Μέθοδοι ανίχνευσης εμβρυϊκής υποξίας Νικόλαος Βιτωράτος, MD Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Η εκτίμηση της κατάστασης του εμβρύου περιλαμβάνει 2 φάσεις. Η πρώτη φάση αφορά το α μισό της εγκυμοσύνης και

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΩΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 115 27, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: 210 7777.654, FAX ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Καθ έξιν Αποβολές Οι καθ 'έξιν αποβολές είναι μια ασθένεια σαφώς διακριτή από τη στειρότητα, και που ορίζεται ως δύο ή περισσότερες αποτυχημένες

Διαβάστε περισσότερα

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

Προφανής κλινική διάγνωση: Ισχαιμικό έμφρακτο αριστερής Μέσης Εγκεφαλικής Αρτηρίας

Προφανής κλινική διάγνωση: Ισχαιμικό έμφρακτο αριστερής Μέσης Εγκεφαλικής Αρτηρίας Περιστατικό 4. Γυναίκα 80 ετών με Κολπική Μαρμαρυγή Ηκ. Ελένη Κ. είναι 80 ετών με Κολπική Μαρμαρυγή, μόνιμη Λαμβάνει κουμαρινικά. INR προ εβδομάδος 2.24 Ιστορικό Υπέρτασης Πλήρως αυτοεξυπηρετούμενη, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΗΣΗ & ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΚΥΗΣΗ & ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Ελένη Κομνηνού, Ρευματολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη Ρευματολογικού Τμήματος ΙΑΣΩ General ΚΥΗΣΗ & ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Οι ρευματικές παθήσεις αφορούν,σε ένα μεγάλο ποσοστό, νέες γυναίκες που βρίσκονται σε

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Σ. Λιονάκη, Σ. Ακριτίδου, Α. Μαυρουδή, Γ. Λιάπης, Α. Ινιωτάκη, Γ. Ζαββός,

Διαβάστε περισσότερα

29. ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ

29. ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ 29. ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η θρομβοεμβολική νόσος επιπλέκει 1/500-2000 κυήσεις. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στη λοχεία. Τα αέρια αίματος δεν θεωρούνται ευαίσθητη ή ειδική εξέταση για

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη. Σ. Μιχόπουλος Γαστρεντερολογική κλινική Νοσ. «Αλεξάνδρα»

ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη. Σ. Μιχόπουλος Γαστρεντερολογική κλινική Νοσ. «Αλεξάνδρα» ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη Σ. Μιχόπουλος Γαστρεντερολογική κλινική Νοσ. «Αλεξάνδρα» Γονιμότητα ΙΦΝΕ & εγκυμοσύνη Επίδραση εγκυμοσύνης στις ΙΦΝΕ Επίδραση των ΙΦΝΕ στην εγκυμοσύνη Χειρισμός ΙΦΝΕ κατά την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΘΕΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ (LA)

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΘΕΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ (LA) ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΘΕΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ (LA) Νιώτη Ελένη, Ανδρουλάκης Νικόλαος, Σπαθαράκη Παρασκευή, Παπαδάκης Ιωάννης, Παπαδοπούλου Αναστασία, Νότας Γεώργιος Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ

ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ ΑΠΟΚΌΛΛΗΣΗ ΠΛΑΚΟΎΝΤΑ Παθοφυσιολογία, Διάγνωση και Αντιμετώπιση Alexander Kofinas, MD Director Kofinas Perinatal Associate Professor Clinical Obstetrics and Gynecology Cornell University, College of Medicine

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Προεκλαμψία. Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες

Προεκλαμψία. Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες Προεκλαμψία Έγκαιρη εκτίμηση κινδύνου στις 11 13+6 εβδομάδες Ο έλεγχος για προεκλαμψία μεταξύ των εβδομάδων 11 έως 13+6 μπορεί να εντοπίσει κυήσεις υψηλού κινδύνου, επιτρέποντας τη θεραπεία με α σπιρίνη

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ

25. RHESUS (Rh) ANOΣΟΠΟΙΗΣΗ Η Rh ανοσοποίηση οφείλεται σε εμβρυο-μητρική μετάγγιση (ΕΜΜ), όπου ποσότητα Rh θετικού εμβρυϊκού αίματος εισέρχεται στη μητρική κυκλοφορία Rh αρνητικής εγκύου και δημιουργούνται αντισώματα κατά του παράγοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ. Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 2 ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή (11-12/04/2014) Βασίλειος Δ. Σιούλας Μαιευτήρας - Γυναικολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Τι πρέπει να γνωρίζετε για την προεκλαµψία

Τι πρέπει να γνωρίζετε για την προεκλαµψία Τι πρέπει να γνωρίζετε για την προεκλαµψία Η προεκλαµψία είναι πολύ πιο συνήθης από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Στην πραγµατικότητα είναι η συνηθέστερη σοβαρή επιπλοκή της κύησης. Η προεκλαµψία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ 27 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας Σπάρτη και Μονεμβασιά 2015 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ Καλογήρου

Διαβάστε περισσότερα

Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες. Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών

Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες. Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Κύηση και συγγενείς καρδιοπάθειες Στέλλα Μπρίλη Α! Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστηµίου Αθηνών Αιµοδυναµικές αλλαγές κατά την εγκυµοσύνη Όγκος αίµατος 30-50% Μέγιστο 20-24 εβδ Όγκος παλµού Καρδιακή Συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση:

Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜ Α ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Παχυσαρκία και κύηση: επιπτώσεις στην έκβαση της κύησης και στο έμβρυο Ονοματεπώνυμο: Στέλλα Ριαλά Αριθμός

Διαβάστε περισσότερα

Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα

Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια στα αυτοάνοσα νοσήματα Δέσποινα Αδαμίδου Αθήνα 2015 Ατζέντα Ορισμός TMA - Ταξινόμηση Επίπτωση στα αυτοάνοσα νοσήματα Παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί Διαφορική διάγνωση - Αλληλοεπικαλύψεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο Get to the point It s 2:30 a.m. You re paged to the ED to see this

Διαβάστε περισσότερα

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο

Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Υπολιπιδαιμική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νεφρική νόσος : ορισμός και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Θέμα: «Επιπλοκές της προεκλαμψίας στην εμβρυϊκή και νεογνική ηλικία» Ελένη Αριστοτέλους Α.Φ.Τ :2010612548 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών

Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών Αν. Καθηγητής Σ. Δενδρινός 1 / 7 Το Τμήμα Επανειλημμένων Αποβολών αποτελεί ειδικό Τμήμα της Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με αντικείμενο τη

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής!

Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής. Το θαύµα... της ζωής! Τµήµα Υπερήχων & Εµβρυοµητρικής Ιατρικής Το θαύµα... της ζωής! Οι Υπέρηχοι Εγκυμοσύνης... Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής Στο Τμήμα Υπερήχων & Εμβρυομητρικής Ιατρικής της ΡΕΑ Μαιευτικής Γυναικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Κύηση Υψηλού Κινδύνου Δεδομένα ΜΕΝΝ ΡΕΑ

Κύηση Υψηλού Κινδύνου Δεδομένα ΜΕΝΝ ΡΕΑ Κύηση Υψηλού Κινδύνου Δεδομένα ΜΕΝΝ ΡΕΑ 2011-2017 Αντωνία Χαρίτου Συντονίστρια-Διευθύντρια ΜΕΝΝ ΡΕΑ Αντιπρόεδρος ΕΕΠΙ Γενικός Γραμματέας ΕΝΕ 30ο Συνέδριο ΕΕΚΠΠΥ- Τήνος 1 Κύηση Υψηλού Κινδύνου Κύηση στην

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London

Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Γράφει: Χάρης Χηνιάδης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, τ. Επιμελητής Μονάδας Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Παν/κού Νοσοκομείου St Bart's, London Στη διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης (IVF) μεταφέρονται

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ

Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ Γράφει: Ηλίας I. Χιντιπάς, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, Διδάκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συνεργάτης ΓΑΙΑ Η προεκλαμψία είναι μια σοβαρή διαταραχή που εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση 1 Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση Τα θεραπευτικά σχήματα τα οποία περιγράφονται παρακάτω είναι βασισμένα σε κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙΙ και στις εγκρίσεις θεραπειών από τους Οργανισμό Φαρμάκων

Διαβάστε περισσότερα

Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab. Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος

Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab. Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος Η φαρµακοκινητική και φαρµακοδυναµική του Rituximab Αθηνά Θεοδωρίδου Ρευµατολόγος Ra: Διαρκής κίνηση αυτοδραστικών Β-κυττάρων από τον µυελό των οστών στα περιφερικά λεµφικά όργανα και τον προσβεβληµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ. Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΕΜΦΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Βιβλιογραφική ενημέρωση, ΓΝΑ Ευαγγελισμός Θ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ 17-10-2013 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1:6000 περιπτώσεις κακοήθειας κατά την κύηση / έτος στις ΗΠΑ 1:1000 κυήσεις Λέμφωμα 4 ο σε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΟΛΩΝ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΟΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΛΗΜΜΕΝΩΝ ΑΠΟΒΟΛΩΝ Σ. ΔΕΝΔΡΙΝΟΣ ΑΝ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Β ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ 2 ή 3 αποβολές προ των 20 wks ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γκαναβίας Λάμπρος Επίατρος-Πνευμονολόγος Επιμελητής Πνευμονολογικής Κλινικής 424 ΓΣΝΕ

Γκαναβίας Λάμπρος Επίατρος-Πνευμονολόγος Επιμελητής Πνευμονολογικής Κλινικής 424 ΓΣΝΕ Γκαναβίας Λάμπρος Επίατρος-Πνευμονολόγος Επιμελητής Πνευμονολογικής Κλινικής 424 ΓΣΝΕ Ελάττωση θνησιμότητας κατά 33% 1. Αυξημένη υπόνοια 2. Αυξημένος αριθμός εξετάσεων 3. Προφύλαξη σε ασθενείς υψηλού κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB Σ. Μαρινάκη, Χ. Σκαλιώτη, Ε. Κάψια, Ε. Ξαγάς, Ε. Καλαϊτζάκης, Κ. Βαλλιάνου, Ι.Ν. Μπολέτης

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικοσ ερυθηματωδησ λυκοσ

Συστηματικοσ ερυθηματωδησ λυκοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Συστηματικοσ ερυθηματωδησ λυκοσ Έκδοση από 2016 Title ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΣ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩΔΗΣ ΛΥΚΟΣ 3. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ 3.1 Πως θα μπορούσε η νόσος να επηρεάσει την καθημερινή

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Βλαχογιαννάκος, Γ. Β. Παπαθεοδωρίδης, Γ.Ν. Νταλέκος, Α. Αλεξοπούλου, Χ. Τριάντος, Ε. Χολόγκιτας, Ι. Κοσκίνας

Ι. Βλαχογιαννάκος, Γ. Β. Παπαθεοδωρίδης, Γ.Ν. Νταλέκος, Α. Αλεξοπούλου, Χ. Τριάντος, Ε. Χολόγκιτας, Ι. Κοσκίνας ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ (ΕΕΜΗ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Β ΚΑΤΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Ι. Βλαχογιαννάκος,

Διαβάστε περισσότερα

Διαχειριση Προεκλαμψιας

Διαχειριση Προεκλαμψιας Διαχειριση Προεκλαμψιας Ορισμος Προεκλαμψια :Νεα εμφανιση υπερτασης ( συστολικη πιεση > 140 ή διαστολικη πιεση > 90 mmhg) και πρωτεινουριας (>300 mg / 24 h) μετα τις 20 / 40 σε μια γυναικα χωρις ιστορικο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 4. ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4.1 Θεραπευτικές ενδείξεις Θεραπεία του οξέος πόνου (βλ. παράγραφο 4.2). Συµπτωµατική θεραπεία της επώδυνης οστεοαρθρίτιδας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΡΟΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΟΠΑΘΕΙΑ. Χατζημιχαηλίδου Σοφία

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΡΟΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΟΠΑΘΕΙΑ. Χατζημιχαηλίδου Σοφία ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΟΡΟΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΟΠΑΘΕΙΑ Χατζημιχαηλίδου Σοφία ΟΡΟΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΠΟΝΔΥΛΑΡΘΡΙΤΙΔΕΣ Οσφυαλγία (φλεγμονώδους τύπου) Ιερολαγονίτιδα Ασύμμετρη περιφερική αρθρίτιδα Ενθεσίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ Όνομα Φοιτήτριας: Χρυσοστομή Αγαθοκλέους Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

12. ΚΑΘ ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ

12. ΚΑΘ ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ 12. ΚΑΘ ΕΞΙΝ ΑΠΟΒΟΛΕΣ Καθ έξιν αποβολές ορίζονται ως η απώλεια τριών ή περισσοτέρων διαδοχικών κυήσεων. Καθ έξιν αποβολές είναι μια ετερογενής κατάσταση που έχει πολλά πιθανά αίτια, ενώ πολλοί παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ. Ανδρέας Μ. Λάζαρης ΠΓΝ «Αττικόν»

ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ. Ανδρέας Μ. Λάζαρης ΠΓΝ «Αττικόν» ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΤΙΘΡΟΜΒΩΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Ανδρέας Μ. Λάζαρης ΠΓΝ «Αττικόν» Αντιπηκτική θεραπεία Βαλβιδοπάθειες προσθετικές βαλβίδες Κολπική μαρμαρυγή Φλεβική θρόμβωση πνευμονική εμβολή Γενικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Κλειώ Π. Μαυραγάνη

Κλειώ Π. Μαυραγάνη Κλειώ Π. Μαυραγάνη 23.06.2012 Aυτοάνοσα νοσήματα - κατεξοχήν νόσοι των γυναικών - επίπτωση σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας Κορτικοστεροειδή Μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη Συνθετικά τροποποιητικά της

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Παράρτημα ΙII Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Σημείωση: Όπου εφαρμόζεται, η περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος και

Διαβάστε περισσότερα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Ποιοί είναι οι τύποι της αγγειίτιδας? Πως γίνεται η κατάταξη

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr Πολλες από τις ρευματικες παθησεις των ενηλικων προσβαλουν και τα παιδια,αν και σε μικροτερη συχνοτητα. Επιπλεον καποιες παθησεις όπως είναι ο συστηματικης έναρξης ή ο ολιγοαρθρικος τυπος εναρξης της Νεανικης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟΓΝΟ 7ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ Δρ. Μαρία Τζητηρίδου- Χατζοπούλου Παιδίατρος Νεογνολόγος-Αναπτυξιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Π.Ο.Υ

Διαβάστε περισσότερα

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Σπύρου Αλκέτα Θεοδώρα, Νοσηλεύτρια ΠΕ, Msc, Καρδιολογική Μονάδα Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνοψίζουν και αξιολογούν

Διαβάστε περισσότερα

Παπαγεωργίου Χρυσούλα Αναισθησιολόγος Εντατικολόγος Praticien Hospitalier, Centre Hospitalier Universitaire Tenon, Paris

Παπαγεωργίου Χρυσούλα Αναισθησιολόγος Εντατικολόγος Praticien Hospitalier, Centre Hospitalier Universitaire Tenon, Paris Παπαγεωργίου Χρυσούλα Αναισθησιολόγος Εντατικολόγος Praticien Hospitalier, Centre Hospitalier Universitaire Tenon, Paris Κολπική μαρμαρυγή και κίνδυνος θρομβωτικού επεισοδίου Εάν INR

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Η κολπική µαρµαρυγή (ΚΜ) είναι µία αρρυθµία της ενηλικίωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. Β. Δρόσου-Αγακίδου Καθηγ. Νεογνολογίας Α Νεογνολογική Κλινική Α.Π.Θ.

ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. Β. Δρόσου-Αγακίδου Καθηγ. Νεογνολογίας Α Νεογνολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Β. Δρόσου-Αγακίδου Καθηγ. Νεογνολογίας Α Νεογνολογική Κλινική Α.Π.Θ. Φάσμα εκδηλώσεων συγγενών λοιμώξεων Μακροχρόνιες συνέπειες ενδοκρινοπάθειες ΠΡΟΛΗΨΗ

Διαβάστε περισσότερα

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση.

27. ΑΣΘΜΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Πίνακας 1: Επιπλοκές σοβαρού ή μη ελεγχόμενου άσθματος στην κύηση. Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή πάθηση του αναπνευστικού συστήματος στη διάρκεια της κύησης, με το ποσοστό εμφάνισης να κυμαίνεται μεταξύ 3-8%. Η πορεία της νόσου στις εγκυμονούσες γυναίκες ποικίλει,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΩΤΕΡΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Κωνσταντίνος Θωμαϊδης Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία (6-8% των Σ.Κ.) Συχνότητα:

Διαβάστε περισσότερα

Ανοσογονικότητα βιολογικών παραγόντων. Νικόλαος Ζερβός Ρευματολόγος 251 ΓΝΑ

Ανοσογονικότητα βιολογικών παραγόντων. Νικόλαος Ζερβός Ρευματολόγος 251 ΓΝΑ Ανοσογονικότητα βιολογικών παραγόντων Νικόλαος Ζερβός Ρευματολόγος 251 ΓΝΑ Ανοσογονικότητα Συχνότητα παρουσίας αυτοαντισωμάτων 1. Έχει σχέση με το ίδιο το φάρμακο 2. Την οδό χορήγησης 3. Την συχνότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κολπική Μαρμαρυγή Νέα Δεδομένα. Βασίλειος Καρασαββίδης Ειδικός Καρδιολόγος

Κολπική Μαρμαρυγή Νέα Δεδομένα. Βασίλειος Καρασαββίδης Ειδικός Καρδιολόγος Κολπική Μαρμαρυγή Νέα Δεδομένα Βασίλειος Καρασαββίδης Ειδικός Καρδιολόγος Types and Classification of AF AF Episode: AF documented by ECG monitoring and duration of 30 seconds, or if

Διαβάστε περισσότερα

γιατί είναι τόσο μπερδεμένο? Α.Παπαθανασίου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Ε Α ΜΕΘ ΠΓΝ Ιωαννίνων

γιατί είναι τόσο μπερδεμένο? Α.Παπαθανασίου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Ε Α ΜΕΘ ΠΓΝ Ιωαννίνων γιατί είναι τόσο μπερδεμένο? Α.Παπαθανασίου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Ε Α ΜΕΘ ΠΓΝ Ιωαννίνων thanasis.papathanasiou@gmail.com Δήλωση συμφερόντων nothing to declare ιστορικό Ασθενής 42 ετών στην 38 η εβδομάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΛΕΒΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Π.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΦΛΕΒΙΚΗ ΘΡΟΜΒΟΕΜΒΟΛΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ ΦΛΕΒΙΚΗ ΘΡΟΜΒΩΣΗ (ΦΘ) ΠΝΕΥΜΟΝΙ ΚΗ ΕΜΒΟΛΗ (ΠΕ) ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

«Επιδημιολογία του Ερυθηματώδους Λύκου- Η εμπειρία της Ομάδας Μελέτης Λύκου της Θεσσαλονίκης» Στεφανίδου Στυλιανή

«Επιδημιολογία του Ερυθηματώδους Λύκου- Η εμπειρία της Ομάδας Μελέτης Λύκου της Θεσσαλονίκης» Στεφανίδου Στυλιανή «Επιδημιολογία του Ερυθηματώδους Λύκου- Η εμπειρία της Ομάδας Μελέτης Λύκου της Θεσσαλονίκης» Στεφανίδου Στυλιανή Ορισμός Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) είναι ένα τυπικό μη οργανοειδικό αυτοάνοσο

Διαβάστε περισσότερα

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί ένα σύνδροµο µε ζοφερή πρόγνωση :! ΝΥΗΑ Ι-ΙΙ: 2-5% θνητότητα ανά έτος! ΝΥΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΑΠΙΝΙΔΩΤΗ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΝΟΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΑΚΡΟΥ QT ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΓΟΥΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ. Ν. ΓΡΕΒΕΝΩΝ Σύνδρομο μακρού QT Το συγγενές σύνδρομο μακρού

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

Μητρική θνησιμότητα στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό

Μητρική θνησιμότητα στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό Μητρική θνησιμότητα στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό Α. Παπανικολάου Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Β Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου θεσσαλονίκης Ορισμoί Θάνατος

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΧΕΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αντιθροµβωτική θεραπεία ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Α ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ Δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ

ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ Σ. Μαρινάκη 1, Χ. Σκαλιώτη 1, Γ. Λιάπης 2, Σ. Τσιάκας 1, Ε. Κάψια 1, Ε. Καστρίτης 3, Μ.Α. Δημόπουλος 3, Ι.Ν. Μπολέτης 1 1. Νεφρολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Παχυσαρκία και νεφρική νόσος ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΦΡΟΥ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Κριτήρια* Η διαπίστωση για 3 μήνες: Νεφρικής βλάβης GFR < 60 ml/min/1.73m2 με ή χωρίς νεφρική

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙ Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης 7 Για προϊόντα που περιέχουν τους αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα Έκδοση από 2016 2. Διάγνωση και θεραπεία 2.1 Πώς μπαίνει η διάγνωση; Τα κλινικά ευρήματα και

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση των νεότερων. αντιπηκτικών

Περιορισμοί στη χρήση των νεότερων. αντιπηκτικών Περιορισμοί στη χρήση των νεότερων αντιπηκτικών Στέλιος Τζέης MD, PhD, FESC Επιμελητής A - Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν ΥΠΕΡ νεότερων αντιπηκτικών γιατί. Προβλέψιμη φαρμακοκινητική /

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Το σύνδρομο Blau Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ BLAU / ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΑΡΚΟΕΙΔΩΣΗ 1.1 Τι είναι; Το σύνδρομο Blau είναι ένα γενετικό νόσημα που χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ.

ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Σταματελάτου Mαρία, Κοντολαιμάκη Καλλιόπη, Δασενάκη Μαρία. Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου- Κέντρου Υγείας Σητείας, Σητεία ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΤΟΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΘΑΛΑΜΟ-ΥΠΟΦΥΣΕΟ ΥΠΟΦΥΣΕΟ- ΘΥΡΕΟΕΙ ΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ρ. Γεώργιος ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ Ενδοκρινολόγος Β ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ, ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Chromosome Location

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματική ανασκόπηση όλων των δημοσιευμένων περιπτώσεων χορήγησης Anakinra σε ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα

Συστηματική ανασκόπηση όλων των δημοσιευμένων περιπτώσεων χορήγησης Anakinra σε ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Συστηματική ανασκόπηση όλων των δημοσιευμένων περιπτώσεων χορήγησης Anakinra σε ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Γ. Λάζαρος, Π. Βασιλείου, M. Imazio, Χ. Βλαχόπουλος, Ε. Οικονόμου,

Διαβάστε περισσότερα

Εγκυμοσύνη μετά τα 40. Είναι κύηση υψηλού κινδύνου;

Εγκυμοσύνη μετά τα 40. Είναι κύηση υψηλού κινδύνου; EΛΛHNIKO ΠEPIOΔIKO ΓYNAIKOΛOΓIAΣ & MAIEYTIKHΣ TΟΜ. 3, TΕΥΧ. 3, ΣΕΛ. 239-244, 2004 ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Εγκυμοσύνη μετά τα 40. Είναι κύηση υψηλού κινδύνου; Ευάγγελος Δρίζης, Νικόλαος Πράπας, Αλέξιος Παπανικολάου,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ασθενoύς με νεφραγγειακή υπέρταση

Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ασθενoύς με νεφραγγειακή υπέρταση Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ασθενoύς με νεφραγγειακή υπέρταση Γκαλιαγκούση Ευγενία MD, PhD Medical School, King s College University of London Νεφραγγειακή νόσος Safian RD,NEJM,2001 Αιτίες στένωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ

ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΙΝΙΔΙΑΚΗ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ: EMΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΕΝΤΡΟΥ Σ. Μαρινάκη 1, Χ. Σκαλιώτη 1, Γ. Λιάπης 2, Σ. Τσιάκας 1, Ε. Κάψια 1, Ε. Καστρίτης 3, Μ.Α. Δημόπουλος 3, Ι.Ν. Μπολέτης 1 1. Νεφρολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΑ ΑΝΤΙΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΚΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Βιβλιογραφική ενημέρωση Γεωργακόπουλος Παναγιώτης Ειδικευόμενος Παθολογίας Παθολογική Κλινική Γ.Ν.Α. ΚΑΤ Ως ΑΕΕ ορίζεται σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο

Διαβάστε περισσότερα

Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή

Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή Αρρυθμίες και Αντιπηκτική αγωγή Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ Στη μελέτη Framingham η Κολπική Μαρμαρυγή αποδείχτηκε ότι αποτελεί μια προθρομβωτική κατάσταση. Η αντιπηκτική

Διαβάστε περισσότερα

Αρχείο ΣΕΛ στην Κρήτη («Λητώ»)

Αρχείο ΣΕΛ στην Κρήτη («Λητώ») Αρχεία Καταγραφών - Registries: Tι μάθαμε; Ποια η σημασία τους; Αρχείο ΣΕΛ στην Κρήτη («Λητώ») Γεώργιος Μπερτσιάς Ρευματολογία-Κλινική Ανοσολογία Ιατρική Π.Κ. και ΠΑ.Γ.Ν.Η. Αθήνα, 06/12/2018 Δήλωση συμφερόντων:

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

Universitäts-Frauenklinik Essen. Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1

Universitäts-Frauenklinik Essen. Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1 Universitäts-Frauenklinik Essen Προγεννετικος Ελεγχος και Περιγεννητικη Ιατρικη Επιπεδο 1 Αξιοτιμοι συναδελφοι, αγαπητοι γονεις, Τα πανεπιστημιακα μας εξωτερικα Ιατρεια Περιγεννητικης ιατρικης σας προσφερουν

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση των αντι-tnf παραγόντων στην αντιμετώπιση της Ψωριασικής Αρθρίτιδας. Κυριακή Μποκή Λευκάδα

Η θέση των αντι-tnf παραγόντων στην αντιμετώπιση της Ψωριασικής Αρθρίτιδας. Κυριακή Μποκή Λευκάδα Η θέση των αντι-tnf παραγόντων στην αντιμετώπιση της Ψωριασικής Αρθρίτιδας Κυριακή Μποκή Λευκάδα 23-6-2012 Κύριες κλινικές εκδηλώσεις της Ψωριασικής Αρθρίτιδας, σύμφωνα με την ομάδα GRAPPA 94% % 53% 46%

Διαβάστε περισσότερα

Βιταμίνη D και υστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

Βιταμίνη D και υστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος Βιταμίνη D και υστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος ΛΑΜΠΡΟς ΑΘΑΝΑΙΟΤ ΕΙΔΙΚΕΤΟΜΕΝΟς ΠΑΘΟΛΟΓΙΑς, ΓΝ ΑΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΤΛΑς 10 Ο ΕΣΗΙΟ ΤΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΜΤ ΠΟΡΣΟ ΧΕΛΙ 4 2018 Εισαγωγή Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΕΛ) είναι

Διαβάστε περισσότερα