ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ ΓΙΟΡΤΑΖΟΝΤΑΣ 25 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

Transcript

1 BD EL-C ΓΙΟΡΤΑΖΟΝΤΑΣ 25 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΖΑΧΑΡΩΦ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΓΙΟΡΤΑΖΟΝΤΑΣ 25 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

2

3 «Οι άνθρωποι πρέπει πάντοτε να ακολουθούν τη συνείδησή τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα συνιστούν το θεμέλιο του πολιτισμού». Elena Bonner 2 3

4 Πρόλογος Το 2013 γιορτάζουμε 25 χρόνια προάσπισης και προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέ το Βραβείο Ζαχάρωφ. Όλα αυτά τα χρόνια, προσφέραμε αναγνώριση και υποστήριξη στον αγώνα μεμονωμένων ατόμων και οργανώσεων ατόμων που με γενναιότητα στάθηκαν ενάντια στο ρατσισμό και την καταπίεση, τον πόλεμο και την τρομοκρατία, τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια, για τα δικαιώματα τα δικά τους και των άλλων. Φέτος, με ιδιαίτερη χαρά καλωσορίζω μεταξύ των κατόχων του Βραβείου Ζαχάρωφ την Malala Yousafzai, ένα γενναίο κορίτσι από το Πακιστάν που η αποφασιστικότητά του να αγωνιστεί για το δικαίωμα των παιδιών στη μόρφωση τόσο μας εμπνέει. Η Malala, παλεύοντας να ενισχύσει τα κορίτσια και τις γυναίκες στον αγώνα τους για χειραφέτηση. μετέφερε την προσπάθειά της πέρα από το Πακιστάν, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η Malala είναι πηγή έμπνευσης για παιδιά και μεγάλους παντού και, προσφέροντας τη χειροπιαστή υποστήριξή μας, θέλουμε να ακολουθήσουμε το δρόμο που αυτή άνοιξε. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση αφιέρωσε τα χρήματα από το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης που έλαβε το 2012 στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Τα Παιδιά της Ειρήνης» (Children of Peace) που βοηθάει παιδιά σε όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και κορίτσια στο Πακιστάν, να ασκήσουν έμπρακτα το δικαίωμά τους στη μόρφωση. Ως εκπρόσωπος 500 και πλέον εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι απόλυτα ταγμένο στην υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασκεί την επιρροή του υπέρ των κοινών μας αξιών με πολύ χειροπιαστό τρόπο μέσω ψηφισμάτων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιτόπου ταξιδιών, παρεμβάσεων σε διπλωματικό επίπεδο και αποστολών εκλογι- κών παρατηρητών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι μια δυνατή φωνή που υπερασπίζεται πολιτικούς κρατουμένους, αντιφρονούντες και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μέσω του «Δικτύου του Βραβείου Ζαχάρωφ», στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι βραβευθέντες καθώς και εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιδιώκουμε να προσφέρουμε μια ισχυρή πλατφόρμα σε όλους όσους πιστεύουν στην ελευθερία της σκέψης, ώστε να ακουστεί σε όλο τον κόσμο το μήνυμα της ειρήνης, της διαλλακτικότητας, της ελευθερίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Νιώθω πολύ περήφανος που το 2013 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο φιλοξένησε και πραγματοποίησε τελετές απονομής σε τρεις βραβευθέντες που είχαν εμποδιστεί για πολιτικούς λόγους να έρθουν τότε που βραβεύθηκαν: τις «Κυρίες με τα Άσπρα» (Damas de Blanco) και τον Guillermo Fariñas από την Κούβα, και την πρώην πολιτική κρατούμενη Aung San Suu Kyi από την Myanmar/Burma. Για να εορτάσουμε αυτή τη φετινή 25η επέτειο λειτουργίας του Βραβείου Ζαχάρωφ, έχω καλέσει παλαιούς βραβευθέντες από όλο τον κόσμο να έρθουν εδώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μαζί μας, για να ενισχύσουμε τον κοινό αγώνα μας υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών σε όλο τον πλανήτη, και υπέρ των ιδανικών για τα οποία οι βραβευθέντες μας παλεύουν στην καθημερινή τους ζωή. Μαζί με τους θαρραλέους άνδρες και τις θαρραλέες γυναίκες, και τώρα πλέον μαζί και με αυτό το θαρραλέο κορίτσι, την Malala, που του προσφέραμε την αναγνώρισή μας με το Βραβείο Ζαχάρωφ, θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε για να κάνουμε πραγματικότητα για όλους τα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα στα οποία πιστεύουμε. Martin Schulz Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 4 5

5 «Αυτό που μετρά στη ζωή δεν είναι απλά να έχουμε ζήσει. Είναι η διαφορά που έχουμε κάνει στις ζωές των άλλων». Nelson Rolihlahla Mandela Το Βραβείο Ζαχάρωφ Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης θεσπίστηκε το 1988 ως φόρος τιμής στον Ρώσο πυρηνικό φυσικό και υπέρμαχο τον ανθρωπίνων δικαιωμάτων Αντρέι Ζαχάρωφ και αποτελεί την υπέρτατη αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δράσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρέχει αναγνώριση και ηθική στήριξη στους βραβευθέντες προκειμένου να τους ενισχύσει και να τους ενδυναμώσει, ώστε να συνεχίσουν τους αγώνες τους. Το Βραβείο έχει απονεμηθεί σε προσωπικότητες και ενώσεις: αντιφρονούντες, πολιτικούς ηγέτες, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, συγγραφείς, μητέρες και συζύγους, ηγέτες μειονοτήτων, μια αντιτρομοκρατική ομάδα, ακτιβιστές ειρήνης, έναν ακτιβιστή για την καταπολέμηση των βασανιστηρίων, ένα γελοιογράφο, έναν επί μακρόν φυλακισμένο αντιρρησία συνείδησης, έναν κινηματογραφιστή, ακόμα και στον ΟΗΕ ως φορέα. Ειδικότερα ανταμείβει την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εφαρμογή του κράτους δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ με χρηματικό έπαθλο ευρώ σε πανηγυρική συνεδρίαση στο Στρασβούργο προς τα τέλη κάθε έτους. Οι υποψήφιοι προτείνονται από πολιτικές ομάδες ή τουλάχιστον 40 βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι προτεινόμενοι παρουσιάζονται σε κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης και της Υποεπιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τα μέλη τους ψηφίζουν τους επικρατέστερους τρεις υποψηφίους. Ο τελικός βραβευόμενος/οι τελικοί βραβευόμενοι για το έτος επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων, το σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικεφαλής του οποίου είναι ο Πρόεδρος και περιλαμβάνει τους προέδρους των διαφόρων ομάδων που αντιπροσωπεύονται σε αυτό, έτσι ώστε η επιλογή του βραβευόμενου να είναι πραγματικά και ουσιαστικά ευρωπαϊκή. 6 7

6 Αντρέι Ζαχάρωφ Πηγή έμπνευσης του Βραβείου Ο Αντρέι Ζαχάρωφ ( ), διάσημος φυσικός, μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών, αντιφρονών και κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης του 1975, ζούσε εξόριστος στο Γκόρκι (σημερινό Νίζνι Νόβγκοροντ) όταν έμαθε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επιθυμούσε να θεσπίσει ένα «Βραβείο για την ελευθερία της σκέψης» το οποίο θα έφερε το όνομά του. Από την εξορία έστειλε μήνυμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1987 εγκρίνοντας τη χρήση του ονόματός του για το βραβείο και εκφράζοντας τη συγκίνησή του. Ορθώς το θεώρησε ως ενθάρρυνση προς όλους όσοι, όπως και ο ίδιος, αγωνίζονται με συνέπεια υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρωτοπόρος στην πυρηνική φυσική στην Ε.Σ.Σ.Δ., ο Αντρέι Ζαχάρωφ προβληματίστηκε με την έναρξη ενός αγώνα εξοπλισμών με αποκορύφωμα την απειλή παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Μετά τη δημοσίευση, πρώτα σε μορφή «samizdat» (δακτυλογραφημένα αντίτυπα που τυπώνει ο ίδιος ο συντάκτης) και κατόπιν στον δυτικό Τύπο, ενός δοκιμίου του με τίτλο Σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη και την πνευματική ελευθερία, ο Ζαχάρωφ αποκλείστηκε από κάθε έρευνα στρατιωτικού ενδιαφέροντος. Το 1970, συμμετέχει στην ίδρυση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ε.Σ.Σ.Δ. και το 1972 παντρεύεται την Elena Bonner, συναγωνίστριά του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρά τις ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις από την κυβέρνηση, ο Ζαχάρωφ όχι μόνο αγωνιζόταν για την απελευθέρωση των αντιφρονούντων στη χώρα του, αλλά κατέστη και ένας από τους πιο θαρραλέους επικριτές του καθεστώτος, ενσαρκώνοντας τη σταυροφορία κατά της στέρησης θεμελιωδών δικαιωμάτων. Κατά την περιγραφή της Επιτροπής του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης, ήταν «ένας εκπρόσωπος της συνείδησης της ανθρωπότητας». Ούτε ο εκφοβισμός ούτε η εξορία έκαμψαν την αντίστασή του. Ο Αντρέι Ζαχάρωφ εξορίστηκε στο Γκόρκι από τις σοβιετικές αρχές προκειμένου να περιοριστεί η επαφή του με ξένους. Το βραβείο που φέρει το όνομά του περνά τα σύνορα, ακόμα και απολυταρχικών καθεστώτων, και ανταμείβει τους ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους αντιφρονούντες σε όλο τον κόσμο. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται με το βραβείο πληρώνουν ακριβά τον αγώνα τους για την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας: πολλοί αντιμετωπίζουν διώξεις, απώλεια της προσωπικής τους ελευθερίας, ξυλοδαρμούς ή εξορία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι βραβευθέντες δεν είχαν καν την ελευθερία να παραλάβουν αυτοπροσώπως το βραβείο τους. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει η Nasrin Sotoudeh που έλαβε το βραβείο για το 2012, η οποία από τη φυλακή στο Ιράν όπου κρατούνταν είχε στείλει επιστολές στον αείμνηστο Αντρέι Ζαχάρωφ διερευνώντας από φιλοσοφικής πλευράς το νόημα της ανυπακοής και συγκρίνοντας τον αγώνα της με τον δικό του. «Η ανάγνωση των απομνημονευμάτων σας ήταν συναρπαστική εμπειρία για μένα. Οι ομοιότητες των μεθόδων μας και η ύπαρξη πολλών κοινών σημείων με ενθάρρυναν ιδιαίτερα και φυσικά η απροθυμία σας να παραδοθείτε στις απολυταρχικές μεθόδους της κυβέρνησης στη χώρα σας ήταν όντως αξιοθαύμαστη. Η καθημερινή ανανέωση της ζωής και της αντίστασή σας προξενεί κατάπληξη. Φυσικά είχατε κατά νου τον Γκαίτε όταν δηλώσατε ότι «μόνο αυτός που πρέπει να τις ξανακερδίζει καθημερινά, αξίζει ελευθερία και ζωή». Αυτό που κατορθώσατε να πετύχετε ήταν μεγάλη νίκη για όλους τους μαχητές της ελευθερίας ανά τον κόσμο. Είθε όσοι έρθουν στο μέλλον να εκπληρώσουν τα ανεκπλήρωτα όνειρά σας. Σίγουρα θα αγωνιστούν να εκπληρώσουν τα δικά τους όνειρα και θα τα διαφυλάξουν». Ακριβώς στο πνεύμα του ανθρώπου του οποίου το όνομα φέρει το βραβείο, όλοι οι βραβευθέντες με το Βραβείο Ζαχάρωφ μαρτυρούν πόσο θάρρος, υπομονή και εσωτερική δύναμη απαιτούνται για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την παγκόσμια αναγνώρισή τους. 8 9

7 Δίκτυο Βραβείου Ζαχάρωφ Το Δίκτυο Βραβείου Ζαχάρωφ δημιουργήθηκε το 2008, κατά την 20ή επέτειο από τη θέσπιση του Βραβείου Ζαχάρωφ. Στο πλαίσιο αυτής της επετείου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διοργάνωσε διάσκεψη με τίτλο «20 χρόνια ενεργούς στήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: οι κάτοχοι Βραβείου Ζαχάρωφ διηγούνται την ιστορία τους». Στη διάσκεψη συμμετείχαν πολλοί από τους βραβευθέντες και αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο και τον αντίκτυπο του Βραβείου Ζαχάρωφ. Η Hauwa Ibrahim, που βραβεύθηκε το 2005, κάλυψε με το χρηματικό έπαθλο τη φοίτηση πάνω από 100 παιδιών σε σχολεία. Οι Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου (Las Madres de la Plaza de Mayo), που βραβεύθηκαν το 1992, χάρη στο βραβείο μπόρεσαν να ανοίξουν ένα βιβλιοπωλείο, ένα καφενείο πολιτικού διαλόγου και ένα πανεπιστήμιο για περισσότερους από φοιτητές. Η Elena Bonner, χήρα του Αντρέι Ζαχάρωφ και η ίδια γνωστή για τους αγώνες της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, επανέλαβε στη διάσκεψη την πεποίθηση του συζύγου της ότι «οι άνθρωποι πρέπει πάντοτε να ακολουθούν τη συνείδησή τους», καθώς και τη δική της πεποίθηση ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα συνιστούν το θεμέλιο του πολιτισμού». Το Δίκτυο εγκαινιάστηκε επίσημα από τον τότε Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Hans-Gert Pöttering, ως πλατφόρμα διαλόγου για τους βραβευθέντες με στόχο τη διασύνδεση των δραστηριοτήτων τους και την επίδειξη αλληλεγγύης μεταξύ τους. Οι βραβευθέντες υπέγραψαν κοινή δήλωση στην οποία «συμφώνησαν να ενισχύσουν τις κοινές προσπάθειες υπέρ των προασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ολόκληρο τον κόσμο μέσω κοινών δράσεων των βραβευθέντων με το Βραβείο Ζαχάρωφ και σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο». Το Δίκτυο ενίσχυσε τις δραστηριότητές του με τη διοργάνωση διάσκεψης υψηλού επιπέδου τον Νοέμβριο του 2011, στην οποία προσκλήθηκαν όλοι οι βραβευθέντες από τον τότε Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Jerzy Buzek, προκειμένου να συζητήσουν για τα προβλήματα των μεταβατικών δημοκρατιών, τον ρόλο των γυναικών και τον αντίκτυπο των νέων τεχνολογιών. Όπως υπογράμμισε ο κ. Buzek στη διάσκεψη «τα απολυταρχικά καθεστώτα δεν έπεσαν εξαιτίας του Facebook ή του Twitter, αλλά από το ανθρώπινο πνεύμα και την επιθυμία για ελευθερία και αλλαγή προς το καλύτερο». Στην ετήσια εκδήλωση του Δικτύου Βραβείου Ζαχάρωφ τον Οκτώβριο του 2012, οι τότε εν ενεργεία συμπρόεδροι του Δικτύου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Martin Schulz, και οι βραβευθέντες το 2011 Ali Ferzat, Asmaa Mahfouz και Ahmed El Senussi, συζήτησαν δημόσια τις απόψεις τους σχετικά με τη «Δημοκρατία εν τω γίγνεσθαι» στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης. Οι ίδιοι βραβευθέντες μίλησαν επίσης στο πρώτο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία στο Στρασβούργο, που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το 2013 θα εορταστεί η 25η επέτειος του Βραβείου Ζαχάρωφ. Στη διάρκεια της χρονιάς έγιναν διάφορες συζητήσεις του Δικτύου Βραβείων Ζαχάρωφ και πραγματοποιήθηκε μια διάσκεψη υψηλού επιπέδου όπου κάτοχοι του Βραβείου Ζαχάρωφ προερχόμενοι από όλο τον κόσμο ήρθαν να ενωθούν με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να μιλήσουν για τους αγώνες τους και για να ενισχυθούν και να εμπλουτισθούν αμοιβαίως στο πλαίσιο του Δικτύου του Βραβείου Ζαχάρωφ

8 ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΘΕΝΤΕΣ 1988 Nelson Rolihlahla Mandela, Anatoli Marchenko (μετά θάνατον) 1989 Alexander Dubček 1990 Aung San Suu Kyi 1991 Adem Demaçi 1992 Las Madres de Plaza de Mayo 1993 Oslobodjenje 1994 Taslima Nasreen 1995 Leyla Zana 1996 Wei Jingsheng 1997 Salima Ghezali 1998 Ibrahim Rugova 1999 Xanana Gusmão 2000 Basta Ya! 2001 Izzat Ghazzawi, Nurit Peled-Elhanan, Dom Zacarias Kamwenho 2002 Oswaldo José Payá Sardiñas 2003 Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Kofi Annan και όλο το προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών 2004 Η Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας 2005 Κυρίες στα Λευκά, Hauwa Ibrahim, Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα 2006 Aliaksandr Milinkevich 2007 Salih Mahmoud Mohamed Osman 2008 Hu Jia 2009 Memorial (Oleg Orlov, Sergei Kovalev και Lyudmila Alexeyeva εξ ονόματος της Memorial και όλων των άλλων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία) 2010 Guillermo Fariñas 2011 Αραβική Άνοιξη (Mohamed Bouazizi, Asmaa Mahfouz, Ahmed El Senussi, Razan Zaitouneh και Ali Ferzat) 2012 Nasrin Sotoudeh and Jafar Panahi 2013 Malala Yousafzai 12 13

9 2013 Malala Yousafzai Η Malala Yousafzai είναι ένα 16χρονο κορίτσι από το Πακιστάν που πυροβολήθηκε στο πρόσωπο από τους Ταλιμπάν που θέλουν να κάνουν αυτήν και τα άλλα κορίτσια να σταματήσουν το σχολείο. «Την πυροβόλησαν εξ επαφής στο κεφάλι και την έκαναν ακόμη πιο δυνατή» είπε η ηθοποιός του Χόλυγουντ Angelina Jolie στα εγκαίνια ενός πρώτου έργου που θα βοηθήσει 40 κορίτσια από την Επαρχία Swat στο Πακιστάν να πάνε στο σχολείο. Η Malala ανέρρωσε από τα τραύματά της μετά από μια εντατική θεραπεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου πλέον ζει, και δήλωσε ότι θέλει «κάθε κορίτσι, κάθε παιδί, να μορφωθεί». Ξεκίνησε τον αγώνα της στα 11, όταν έγραψε ένα ανώνυμο ημερολόγιο σχετικά με τη ζωή μιας μαθήτριας στην Ταλιμπανοκρατούμενη Επαρχία της κοιλάδας του Swat στο Πακιστάν, για λογαριασμό του BBC Urdu online. Την Τετάρτη 14 Ιανουαρίου 2009, έγραψε «Ίσως να μην ξαναπάω σχολείο». Ο διευθυντής του σχολείου της είχε ανακοινώσει την έναρξη των χειμερινών διακοπών αλλά όχι και την ημερομηνία επαναλειτουργίας. Στις 15 Ιανουαρίου 2009, οι Ταλιμπάν εξέδωσαν απόφαση να κλείσουν όλα τα σχολεία θηλέων στο Swat. Πάνω από 150 σχολεία είχαν ήδη ανατιναχθεί. Λίγο μετά, η Malala και η οικογένειά της αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πολιορκημένη κωμόπολη της Mingora, για τον έλεγχο της οποίας συγκρούονταν οι Ταλιμπάν και ο Πακιστανικός Στρατός. Το σχολείο της Malala υπέστη καταστροφές. Επιστρέφοντας μετά τη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας, η Malala κι ο πατέρας της Ziauddin, φιλελεύθερο μέλος ενός Συμβουλίου Φυλής (jirga), ο οποίος λειτουργεί ένα σχολείο θηλέων, δέχθηκαν απειλές. Αλλά η Malala συνέχισε να υπερασπίζεται την εκπαίδευση των κοριτσιών σε ζωντανές συνεντεύξεις και σε τηλεοπτικές εκπομπές, προσφερόμενη ως εθελόντρια σε δυο ντοκιμαντέρ για την εκπαίδευση των κοριτσιών στην Κοιλάδα του Swat, τα οποία είχαν τον τίτλο Class dismissed in Swat Valley (Το μάθημα τελείωσε στην Κοιλάδα του Swat) και A school girl s odyssey (Η οδύσσεια μιας μαθήτριας). Η Malala χρησιμοποίησε μια δωρεά για να αγοράσει ένα σχολικό λεωφορείο και μέσα σε αυτό το λεωφορείο κατά την επιστροφή της στο σπίτι της ήταν που πυροβολήθηκε η Malala και δυο άλλα κορίτσια επίσης τραυματίσθηκαν, στη διάρκεια μιας επίθεσης της οποίας την πατρότητα διεκδίκησε το Κόμμα Tehrik-e-Taleban. Ήταν μια απόπειρα δολοφονίας εναντίον της Malala με σκοπό να παραδειγματίσει οποιονδήποτε σχετιζόταν με την ίδια και τον αγώνα της υπέρ του δικαιώματος στην εκπαίδευση, την ελευθερία και την αυτοδιάθεση των νεαρών κοριτσιών και των γυναικών στο Πακιστάν. Αλλά η Malala συνεχίζει τον αγώνα. Στα δέκατα έκτα γενέθλιά της, στις 12 Ιουλίου 2013, μίλησε στον ΟΗΕ, στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης στην έδρα του Οργανισμού, την οποία οργάνωσε ο Ειδικός Απεσταλμένος του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Εκπαίδευση Gordon Brown. «Οι τρομοκράτες νόμιζαν ότι θα με έκαναν να αλλάξω σκοπό και ότι θα ανέκοπταν τις φιλοδοξίες μου» είπε, «αλλά «τίποτε δεν άλλαξε στη ζωή μου, εκτός από το εξής: πέθαναν η αδυναμία, ο φόβος και η απελπισία, γεννήθηκαν η αντοχή, το σθένος και το θάρρος». Ο ΟΗΕ επέλεξε την 10η Νοεμβρίου ως «Ημέρα της Malala» για να εστιάσει την προσοχή στο δικαίωμα των κοριτσιών να πηγαίνουν στο σχολείο, το δε Πακιστάν μαζί με την UNESCO ίδρυσαν το Ταμείο Malala για την εκπαίδευση των κοριτσιών. copyright Isopix/Action in network Press phase 14 15

10 1988 Nelson Rolihlahla Mandela Έξι χρόνια αφού έλαβε το πρώτο Βραβείο Ζαχάρωφ, ο Nelson Mandela υπήρξε ο πρώτος μαύρος Πρόεδρος και Αρχηγός της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Νότιας Αφρικής κατά τις πρώτες ελεύθερες εκλογές της χώρας. Πέρασε 27 χρόνια της ζωής του στη φυλακή υπό το καθεστώς του απαρτχάιντ και έγινε σύμβολο της αντίστασης κατά του ρατσισμού. Όταν του απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ το 1988, βρισκόταν ακόμη σε κατ οίκον περιορισμό, αλλά μόλις τέσσερις μήνες από την απελευθέρωσή του τον Ιούνιο του 1990, απηύθυνε λόγο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πίστευε ακράδαντα σε μια δίκαιη και μακροπρόθεσμη λύση που θα άλλαζε τη Νότια Αφρική σε μια «ενωμένη, δημοκρατική και χωρίς φυλετικές διακρίσεις χώρα». Οτιδήποτε άλλο θα αποτελούσε «προσβολή στη μνήμη αμέτρητων πατριωτών στη Νότια Αφρική και στην υπόλοιπη περιοχή μας που θυσίασαν ακόμα και τη ζωή τους για να φτάσουμε σήμερα να λέμε με σιγουριά ότι πλησιάζει το τέλος του απαρτχάιντ». Στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του προς το Κοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής, 10 χρόνια από την ημέρα που ορκίστηκε Πρόεδρος, σημείωσε ότι «ιστορικοί εχθροί κατάφεραν να διαπραγματευθούν μια ειρηνική μετάβαση από το απαρτχάιντ στη δημοκρατία, ακριβώς επειδή ήμασταν έτοιμοι να δεχτούμε την έμφυτη καλοσύνη του άλλου». Ο Nelson Mandela, που τιμήθηκε επίσης με το Νόμπελ Ειρήνης το 1993, έχει αποσυρθεί από το δημόσιο βίο, αλλά παραμένει πιστός στα ιδανικά του μέσω των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων του, το ίδρυμα Nelson Mandela και το Ταμείο Nelson Mandela για τα Παιδιά. Τον Ιούνιο του 2013 ο Nelson Mandela, ηλικίας 94 ετών, νοσηλεύθηκε με σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού, από την οποία προσβλήθηκε πρώτη φορά κατά την περίοδο της φυλάκισής του. Χιλιάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο έστειλαν μηνύματα αγάπης και συμπαράστασης. Όπως ο ίδιος ο Mandela είπε κάποτε, «αυτό που μετρά στη ζωή δεν είναι απλά να έχουμε ζήσει. Είναι η διαφορά που έχουμε κάνει στις ζωές των άλλων». copyright European Union in network PE-EP phase 16 17

11 1988 Anatoli Marchenko Ο Anatoli Marchenko, ένας από τους γνωστότερους αντιφρονούντες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, πέθανε το 1986 στη φυλακή της Tschistopol από τις συνέπειες τρίμηνης απεργίας πείνας, ζητώντας την απελευθέρωση όλων των σοβιετικών φυλακισμένων αντιρρησιών συνείδησης. Ήταν μόλις 48 ετών, αλλά είχε περάσει πάνω από μια 20ετία στη φυλακή και σε εσωτερική εξορία. Η διεθνής κατακραυγή που ακολούθησε τον θάνατό του υπήρξε σημαντικός παράγοντας που ανάγκασε τελικά τον Mikhail Gorbachev, τότε Γενικό Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, να εγκρίνει τη μαζική απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων το Ο Marchenko έγινε ευρύτερα γνωστός με την αυτοβιογραφία του My Testimony (Η μαρτυρία μου), όπου εξιστορούσε τις εμπειρίες του στα σοβιετικά στρατόπεδα εργασίας και τη φυλακή. Έχοντας αφήσει το σχολείο σε ηλικία 8 ετών, ο Marchenko μορφώθηκε μόνος του στη φυλακή. Μετά την απελευθέρωσή του το 1966, έγραψε αυτό βιβλίο-σταθμό, συμμετείχε στο σοβιετικό κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και έτσι έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της σημαίνουσας Ομάδας Ελσίνκι της Μόσχας το 1975, οργανώνοντας διαμαρτυρίες και εκκλήσεις, και συντάσσοντας ανοιχτές επιστολές, μερικές από τις οποίες τον οδήγησαν επανειλημμένα στη φυλακή. Όταν το 1988 του απενεμήθη το Βραβείο Ζαχάρωφ το οποίο παρέλαβε η χήρα του Larissa Bogoraz, ο ίδιος ο Αντρέι Ζαχάρωφ απέτισε φόρο τιμής στον Anatoli Marchenko αναφέροντας σε μήνυμά του προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «στο βιβλίο του My Testimony (Η μαρτυρία μου), ο Marchenko ήταν ο πρώτος που είπε την αλήθεια για τα μετασταλινικά στρατόπεδα εργασίας και τις φυλακές. Το βιβλίο του έγινε ένας από τους θεμέλιους λίθους του κινήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας. Αν και διακατέχεται από πνεύμα ηθικής υποστηρίζοντας τον μη βίαιο αγώνα για τη δικαιοσύνη και από τη φιλοδοξία για μια πορεία προς την απροκάλυπτη και πλήρη αλήθεια, το βιβλίο προκάλεσε ωστόσο τη μήνη των οργάνων καταστολής εναντίον του συγγραφέα. Για όλη την υπόλοιπη ζωή του και μέχρι τον τραγικό του θάνατο στη φυλακή της Tschistopol, αυτός ήταν ο τρόπος που τον αντάμειψαν για αυτήν την αλήθεια, αυτήν την αφοσίωση, τις υψηλές ηθικές αρχές του. Το επίτευγμα της ζωής και της εργασίας του Marchenko συνίσταται σε μια τεράστια συνεισφορά στον αγώνα για τη δημοκρατία, την ανθρωπότητα και τη δικαιοσύνη». copyright Instytut Sacharowa in network w phase Moskwie 18 19

12 1989 Alexander Dubček Ο Alexander Dubček ( ) υπήρξε ένας από τους καταλύτες της ανανέωσης και της αφύπνισης στον πρώην ανατολικό συνασπισμό και η κυρίαρχη μορφή του μεταρρυθμιστικού κινήματος, το οποίο έγινε γνωστό με το όνομα «Άνοιξη της Πράγας» το 1968 στην Τσεχοσλοβακία. Μεγάλωσε σε μια οικογένεια η οποία ήταν αφοσιωμένη στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση. Το 1939, ο Dubček έγινε κρυφά μέλος του κομμουνιστικού κόμματος και μετά την κατοχή της Τσεχοσλοβακίας στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετείχε επίσης στην αντίσταση κατά του φιλογερμανικού σλοβακικού κράτους. Όταν το 1968 ο Dubček, πιστός κομμουνιστής, έγινε ο νέος Πρώτος Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τσεχοσλοβακίας, προσπάθησε να φιλελευθεροποιήσει το κομμουνιστικό καθεστώς. Ξεκίνησε μια σειρά φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, δίνοντας στον Τύπο μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης, αποζημιώνοντας τα θύματα των πολιτικών εκκαθαρίσεων της σταλινικής εποχής και ξεκινώντας ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για την οικονομία και τον ευρύτερο εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής της Τσεχοσλοβακίας. Οι μεταρρυθμίσεις του προκάλεσαν ανησυχία στη Μόσχα και οι προσπάθειές του να δώσει στον σοσιαλισμό ένα «ανθρώπινο πρόσωπο» συνετρίβησαν στις 21 Αυγούστου 1968 από τις δυνάμεις των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, οι οποίες εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία και κατέλαβαν την Πράγα. Ο Dubček απήχθη από την KGB, μεταφέρθηκε στο Κρεμλίνο και κρατήθηκε για μικρό χρονικό διάστημα. Το 1970 κατηγορήθηκε για προδοσία, στερήθηκε όλων των αξιωμάτων του και διαγράφηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας. Έζησε ως απλός εργάτης για 15 χρόνια και επέστρεψε στην ενεργό πολιτική ζωή ως ακτιβιστής για τα πολιτικά δικαιώματα το Μετά την επανάσταση του 1989 στην Τσεχοσλοβακία, εξελέγη Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης από το 1989 έως το Ο Αντρέι Ζαχάρωφ, σε μήνυμα που εκφωνήθηκε κατά την τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ, τον χαρακτήρισε ως μία από τις μορφές που συνετέλεσαν στη διατήρηση των ελπίδων των σοβιετικών αντιφρονούντων στον μακροχρόνιο αγώνα τους για την γκλάσνοστ. Ο Alexander Dubček στην αντιφώνησή του εξέφρασε την ευχή «χάρη στην Άνοιξη της Πράγας να συνεχίσει να ηχεί το 1990 και όλα τα επόμενα έτη η μεγάλη συμφωνία του ευρωπαϊκού κοινοτικού πνεύματος». Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το copyright CTK Photo/Igor in network Zehl phase 20 21

13 1990 Aung San Suu Kyi Aung San Suu Kyi - Platon/Trunk Archive Ο αγώνας για τη δημοκρατία στη Βιρμανία/ Μιανμάρ με επικεφαλής την Aung San Suu Kyi αναγνωρίστηκε με το Βραβείο Ζαχάρωφ το Το επόμενο έτος τιμήθηκε επίσης με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Κόρη του Aung San, εθνικού ήρωα της ανεξάρτητης Βιρμανίας, ο οποίος δολοφονήθηκε όταν εκείνη ήταν 2 ετών, και της Khin Kyi, εξέχουσας διπλωμάτη της Βιρμανίας, η Suu Kyi είχε επιστρέψει, το 1988, στη Βιρμανία από το εξωτερικό για να φροντίσει τη μητέρα της που πέθαινε. Τότε έγινε μάρτυρας του βίαιου αιματοκυλίσματος των διαδηλωτών κατά του στρατιωτικού καθεστώτος του U Ne Win, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για να ξεκινήσει τον μη βίαιο αγώνα της για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της εικοσαετίας μετά το 1990 σε κατ οίκον περιορισμό ή στη φυλακή, μετά τη βίαιη καταστολή της δράσης του κόμματός της, της Εθνικής Ένωσης για τη Δημοκρατία, με συλλήψεις και αιματοκύλισμα από το στρατιωτικό δικτατορικό καθεστώς της Βιρμανίας, το οποίο αρνήθηκε να παραδώσει την εξουσία στο κόμμα αυτό παρά τη σαρωτική του νίκη στις εκλογές του ίδιου έτους. Ενώ τελούσε υπό κατ οίκον περιορισμό, οι αρχές αρνήθηκαν την έκδοση βίζας στον σύζυγό της που είχε διαγνωστεί με καρκίνο για να επισκεφθεί τη Βιρμανία, σε μια προσπάθεια να την εξαναγκάσουν να εγκαταλείψει τη χώρα. Καθώς είχε καταλάβει ότι δεν θα επέτρεπαν την επιστροφή της, αρνήθηκε και δεν ξαναείδε ποτέ τον σύζυγό της, ο οποίος απεβίωσε τελικά το Κατά τις πρώτες εκλογές σε είκοσι χρόνια το 2010, η Suu Kyi τελούσε ακόμη υπό κατ οίκον περιορισμό, αλλά αφέθηκε ελεύθερη έξι ημέρες αργότερα. Όταν η χώρα ξεκίνησε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, συμμετείχε ως υποψήφια σε επαναληπτικές κοινοβουλευτικές εκλογές τον Απρίλιο του 2012, κατά τις οποίες το κόμμα της κατέλαβε 43 από τις 45 διαθέσιμες έδρες. Σήμερα είναι η ηγέτης της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης. Για την εκλογική της νίκη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που είχε πολλάκις ζητήσει την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωσή της, την επικρότησε ως «παράδειγμα ανυστερόβουλου θάρρους και αγώνα για τη δημοκρατία και την ελευθερία απέναντι στην τυραννία». Το 2013, η Aung San Suu Kyi ανακοίνωσε την πρόθεσή της να διεκδικήσει το προεδρικό αξίωμα της χώρας της

14 1991 Adem Demaçi Ο κοσοβάρος συγγραφέας Adem Demaçi γεννήθηκε στην Πρίστινα το 1936 και έχει περάσει το μεγάλο μέρος της ζωής του ( ) στη φυλακή, καθώς είχε αγωνιστεί για τα θεμελιώδη δικαιώματα των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο και είχε καταστήσει γνωστή την πικρή αλήθεια για την καταπίεση των δύο εκατομμυρίων Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο από τους Σέρβους. «Η ελευθερία του λόγου είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα προς τη δημοκρατία. Χωρίς ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει διάλογος, χωρίς διάλογο δεν μπορεί να εξευρεθεί η αλήθεια και χωρίς την αλήθεια είναι αδύνατη η πρόοδος». Μετά την απελευθέρωσή του, ο Demaçi ανέλαβε την προεδρία του Συμβουλίου για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Ελευθεριών. Το 1996, ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία στο Κοινοβουλευτικό Κόμμα του Κοσσυφοπεδίου αναλαμβάνοντας την προεδρία του. Υποστήριξε τις ανοικτές διαμαρτυρίες εναντίον του σερβικού καθεστώτος λέγοντας ότι η μη βία δεν σημαίνει απαραίτητα παθητικότητα και ξεκίνησε μια ορατή, αλλά μη βίαιη εκστρατεία διαμαρτυρίας εναντίον της σερβικής κυριαρχίας. Από το 1998 έως το 1999, την περίοδο του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο, χρημάτισε πολιτικός εκπρόσωπος του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου (UCK), παραμένοντας στο Κοσσυφοπέδιο, ενώ άλλοι ηγέτες είχαν εγκαταλείψει τη χώρα. Μετά τον πόλεμο, ασχολήθηκε κατά προτεραιότητα με την εθνική συμφιλίωση και την επιστροφή των προσφύγων. Έγινε πρόεδρος της Επιτροπής για την Αμοιβαία Κατανόηση, την Ανεκτικότητα και τη Συνύπαρξη, στην οποία μετέχουν εκπρόσωποι όλων των εθνοτικών ομάδων του Κοσσυφοπεδίου «διότι το Κοσσυφοπέδιο ανήκει σε όλους» και «επιθυμούμε μια ελεύθερη, δημοκρατική και πολυεθνική κοινωνία». Ο Demaçi ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης το Έχει συγγράψει βιβλία όπως το Quantified love (Ποσοτικοποιημένη αγάπη) και το Mother Shega and her five daughters (Η μητέρα Σέγκα και οι πέντε κόρες της). Η τριλογία του Ashes 99 (Στάχτες 99) αντιπροσωπεύει την πνευματική εικόνα του αλβανικού δράματος, του δικού του δράματος. Στο πλαίσιο αυτών των ενεργειών απηύθυνε έκκληση στους κοσοβάρους να σβήσουν τα φώτα τους για πέντε λεπτά και να μείνουν ακίνητοι στο δρόμο για ένα λεπτό ακριβώς ταυτόχρονα. copyright European Union in network phase 24 25

15 «Χωρίς ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει διάλογος, χωρίς διάλογο δεν μπορεί να εξευρεθεί η αλήθεια και χωρίς την αλήθεια είναι αδύνατη η πρόοδος». Adem Demaçi 26 27

16 1992 Las Madres de Plaza de Mayo Για πολλά χρόνια, οι μάνες του κινήματος Madres de Plaza de Mayo παρέμεναν ενωμένες στον αγώνα και τη θλίψη τους ότι δεν πρόκειται να ξαναβρούν ποτέ τα χαμένα παιδιά τους. Το κίνημα που γεννήθηκε από τις προσπάθειες αναζήτησης αυτών των γυναικών να βρουν τα παιδιά τους που εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του «βρώμικου πολέμου» της Αργεντινής ( ) συνέβαλε στην ανατροπή του στρατιωτικού καθεστώτος της χώρας, καθώς επίσης στην καταδίκη και κάθειρξη ορισμένων από τους υπεύθυνους για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα μέλη των Madres de Plaza de Mayo αντιμετώπισαν εκφοβισμό, διαρκείς απειλές, βία και αναίτιες συλλήψεις σε μια χώρα όπου θεωρούνταν φυσιολογικό οι γυναίκες να υπομένουν αδιαμαρτύρητα την αδικία. Χρησιμοποιούσαν τα κορμιά τους ως «κινητές διαφημίσεις» με τις φωτογραφίες, τα ονόματα των εξαφανισμένων παιδιών τους και εκκλήσεις για την επιστροφή τους. Σε μια εποχή που απαγορευόταν ακόμη και η συνάθροιση, οι μητέρες πραγματοποίησαν την πρώτη τους διαμαρτυρία περπατώντας κυκλικά αντίθετα προς τη φορά του ρολογιού στην πλατεία Plaza de Mayo. Η πρώτη διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε από 14 γυναίκες, αλλά αργότερα συμμετείχαν εκατοντάδες και η παθητική τους αντίσταση συνεχίστηκε ακόμα και όταν ορισμένες «εξαφανίστηκαν». Με τις δημοκρατικές αλλαγές στην Αργεντινή το 2006, οι Madres πραγματοποίησαν την τελευταία ετήσια Πορεία Αντίστασης δηλώνοντας ότι «ο εχθρός δεν είναι πλέον το κυβερνητικό οικοδόμημα». Λόγω εσωτερικών διαφωνιών, το κίνημα τελικά διασπάστηκε. Ωστόσο, η ιδρυτική γραμμή συνέχισε τις εβδομαδιαίες πορείες της Πέμπτης προς ανάμνηση του μακρού αγώνα τους, στις οποίες συμμετέχουν πλέον οι Los Hijos des los Desaparecidos (οι Γιοί των Εξαφανισμένων). Στην 36η επέτειο, η Hebe de Bonafini, ηγέτης του κινήματος, σε ανοιχτή επιστολή της ζήτησε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Αργεντινής να «αναλογιστεί την εικόνα του και ενίοτε να υπερασπίζεται τον λαό της Αργεντινής, όχι μόνο τις μεγάλες εταιρείες». Αυτό που οι Madres de Plaza de Mayo ξεκίνησαν ως προσωπική αναζήτηση των απαχθέντων παιδιών τους έχει εξελιχθεί πλέον σε πολιτικό αγώνα για μια ανεξάρτητη δικαστική εξουσία. copyright in network phase 2005 John Isaacson 28 29

17 1993 Oslobodjenje Στη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, η δημοφιλής καθημερινή εφημερίδα Oslobodjenje (Απελευθέρωση) απασχολούσε Βόσνιους, Σερβοβόσνιους και Κροατοβόσνιους. Παρά τις απώλειες και τους τραυματισμούς δημοσιογράφων, και την καταστροφή των κεντρικών γραφείων της εφημερίδας από το σερβικό πυροβολικό, 70 περίπου δημοσιογράφοι συνέχισαν να εργάζονται σε ένα καταφύγιο, στο υπόγειο του κτηρίου της εφημερίδας στο Σαράγεβο, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για την έκδοση της εφημερίδας. Ο Zlatko Disdarevic, ένας από τους τότε συντάκτες και κατοπινός πρέσβης της Βοσνίας, δήλωσε ότι η Oslobodjenje εξυπηρετούσε το στόχο της διατήρησης και προάσπισης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ως πολυεθνικού κράτους. «Οι προσπάθειές μας στρέφονταν κατά του θανάτου, του διαμελισμού ή ακόμη και της πλήρους εξάλειψης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από τον χάρτη. Ο λαός του Σαράγεβο, της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης, θα συνεχίσει να αγωνίζεται κατά του διαμελισμού που έχει τις ρίζες του στην προ του Μεγάλου Πολέμου Ευρώπη». Στους συντάκτες της Oslobodjenje απενεμήθη το 1993 ο τίτλος International Editors of the Year από το World Press Review «για το θάρρος, την προσήλωση και την αφοσίωσή τους στις αρχές της δημοσιογραφίας». Για την εξαιρετική εργασία και τις προσπάθειές τους, οι δημοσιογράφοι της Oslobodjenje έχουν λάβει πολυάριθμα άλλα βραβεία: Εφημερίδα της χρονιάς το 1992, το Βραβείο Ελευθερίας το 1993, το Βραβείο Oscar Romero το 1993, το βραβείο Louis M. Lyons του ιδρύματος Nieman Foundation για τη δημοσιογραφική συνείδηση και ακεραιότητα το 1993, και το βραβείο Achievements in Journalism το Το 1995, ο αρχισυντάκτης, Mehmed Halilovic, έλαβε το μετάλλιο τιμής του Πανεπιστημίου του Μισούρι από τη Σχολή Δημοσιογραφίας στην Κολούμπια για τη συνεχή έκδοση της καθημερινής εφημερίδας στη διάρκεια της πολιορκίας του Σαράγεβο τα έτη Η Oslobodjenje ιδρύθηκε το 1943 και εδρεύει ακόμα στο Σαράγεβο. Το 2006, η εφημερίδα εξαγοράστηκε από τις δύο μεγαλύτερες επιχειρήσεις της πόλης, την Καπνοβιομηχανία του Σαράγεβο και τη Ζυθοποιία του Σαράγεβο. copyright in network phase 30 31

18 1994 Taslima Nasreen Η Taslima Nasreen γεννήθηκε το 1962 στο Μπανγκλαντές και άρχισε να γράφει σε ηλικία 13 ετών. Είναι ιδιαίτερα γνωστή για τα βιβλία της κατά της καταπίεσης των γυναικών και την έντονη κριτική της κατά της θρησκείας, παρά την αναγκαστική εξορία της και την έκδοση πολυάριθμων επικηρύξεων κατά της ζωής της. Είναι βραβευμένη συγγραφέας και τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε τριάντα γλώσσες. Η Nasreen είναι επίσης ιατρός, εμφορούμενη από τις ιδέες του κοσμικού ουμανισμού και ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχει βαθιά συναίσθηση της εθνικής της ταυτότητας. Ωστόσο, εξαιτίας των σκέψεων και των ιδεών της, ορισμένα βιβλία της έχουν απαγορευθεί στο Μπανγκλαντές, ενώ έχει εξοριστεί από την επαρχία της Βεγγάλης, τόσο από το Μπανγκλαντές όσο και από τη Δυτική Βεγγάλη στην Ινδία. Όταν της απενεμήθη το Βραβείο Ζαχάρωφ το 1994, είχε καταφύγει ήδη στην Ευρώπη και ζούσε ως εξόριστη στη Γαλλία και τη Σουηδία. Στην ευχαριστήρια ομιλία της κατά την απονομή του βραβείου, ανέφερε ότι προέρχεται από ένα μέρος του κόσμου στο οποίο οι κοινωνικές εντάσεις και οι ανθρώπινες δυσχέρειες είναι αφόρητες: ως συγγραφέας δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια της μπροστά στην καθημερινή δυστυχία και τη λιμοκτονία. Μερικά χρόνια αργότερα, το Σεπτέμβριο του 1998, η Taslima Nasreen επέστρεψε στο Μπαγκλαντές, για να επισκεφθεί την ετοιμοθάνατη μητέρα της. Μόλις διαδόθηκε το νέο αυτό, οι φανατικοί ισλαμιστές επιχείρησαν και πάλι να την εξοντώσουν. Ένα δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψής της και την απείλησε με δήμευση της περιουσίας της. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανταποκρίθηκε στην έκκληση για βοήθεια που απηύθυνε η Taslima Nasreen και κάλεσε με ψήφισμά του την κυβέρνηση του Μπανγκλαντές να προστατεύσει τη ζωή και την ασφάλειά της. Λόγω των συνεχιζόμενων απειλών, η Nasreen αναγκάστηκε να εγκαταλείψει και πάλι τη πατρίδα της τον Ιανουάριο του Ζει πλέον στο Νέο Δελχί. Στο πλαίσιο επίσκεψής της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2013, η Nasreen ζήτησε την υποστήριξη των κοσμικών κινημάτων στο Μπανγκλαντές προκειμένου να αντισταθμιστεί η άνοδος των ισλαμιστών φονταμενταλιστών, τονίζοντας ότι είναι ιδιαίτερα επιζήμιοι για τα δικαιώματα των γυναικών. Μάχεται κατά του φονταμενταλισμού σε όλες τις θρησκείες. copyright European Union in network 2011 phase PE-EP 32 33

19 1995 Leyla Zana Το 1991, η Leyla Zana ήταν η πρώτη γυναίκα κουρδικής καταγωγής που κέρδισε βουλευτική έδρα στο τουρκικό κοινοβούλιο. Φυλακίστηκε 10 χρόνια για τον πολιτικό της ακτιβισμό, καθώς τα τουρκικά δικαστήρια έκριναν ότι υπονόμευε την ενότητα της χώρας. Σε ηλικία 15 ετών, παντρεύτηκε τον Mehdi Zana, πρώην δήμαρχο του Diyarbakir, ο οποίος φυλακίστηκε στη δεκαετία του 1980 από το στρατιωτικό καθεστώς για τις «αποσχιστικές τάσεις» του. Ξεκίνησε το σχολείο στα 23, απέκτησε το απολυτήριο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσα σε τρία χρόνια και τελικά απέκτησε, χωρίς ωστόσο να το επιδιώξει η ίδια, ηγετικό ρόλο καθώς η προσωπική της εξέλιξη θεωρήθηκε συνώνυμη με την εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων του κουρδικού πληθυσμού. Εξελέγη στο κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία και προκάλεσε σκάνδαλο κατά την ορκωμοσία της όταν δήλωσε στα κουρδικά, «δίνω αυτόν τον όρκο για τη συναδέλφωση μεταξύ του τουρκικού και του κουρδικού λαού». Η χρήση της κουρδικής γλώσσας στην πολιτική ζωή θεωρούνταν τότε ποινικό αδίκημα. Το 2004, αφού το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ότι η δίκη της δεν ήταν δίκαιη και αμερόληπτη, η Zana μπόρεσε επιτέλους να απευθυνθεί αυτοπροσώπως στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην τελετή απονομής του βραβείου. Το 2012, καταδικάστηκε εκ νέου σε δεκαετή κάθειρξη, καθώς κρίθηκε ένοχη για τη «διάδοση τρομοκρατικής προπαγάνδας». Ως βουλευτής επανεξελέγη το 2011 χαίρει βουλευτικής ασυλίας μέχρι το Τον Ιούνιο του 2012, η Zana συναντήθηκε με τον Πρωθυπουργό Erdoğan έπειτα από δημόσια δήλωσή της ότι ευχόταν ο πρωθυπουργός να επιλύσει το κουρδικό ζήτημα. Η πρωτοβουλία της αποτέλεσε τη βάση για την έναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας χάρη στην οποία ο ηγέτης του PKK Abdullah Öcalan απηύθυνε τον Μάρτιο του 2013 ιστορικό κάλεσμα προς το PKK να κάνει τη μετάβαση από την ένοπλη αντίσταση προς τον δημοκρατικό πολιτικό αγώνα. Το 1994 της αφαιρέθηκε η κοινοβουλευτική ασυλία και καταδικάστηκε σε 15ετή κάθειρξη για «προδοσία και συμμετοχή στο ένοπλο Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK)», κατηγορία που αρνήθηκε. European Union 2010 PE-EP Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ το 1995 για τον θαρραλέο τρόπο με τον οποίο προάσπισε τα ανθρώπινα δικαιώματα και για την αφοσίωσή της στο έργο της ειρηνικής και δημοκρατικής επίλυσης των συγκρούσεων μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του κουρδικού πληθυσμού της Τουρκίας

20 1996 Wei Jingsheng Ο «πατέρας του κινεζικού δημοκρατικού κινήματος» ζει εξόριστος, αλλά παραμένει δραστήριος ηγέτης της αντίστασης κατά της κομμουνιστικής δικτατορίας στην Κίνα. Είναι συγγραφέας του βιβλίου The Courage to Stand Alone: letters from Prison and Other Writings (Το κουράγιο της ανεξαρτησίας: επιστολές από τη φυλακή και άλλα γραπτά), μια συλλογή άρθρων που έγραψε αρχικά σε χαρτί τουαλέτας στη φυλακή και έχουν δημοσιευτεί πλέον σε περισσότερες από δώδεκα γλώσσες. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση δύο φορές για 29 χρόνια συνολικά και εξέτισε πάνω από 18 χρόνια για τις δραστηριότητες και τα γραπτά του υπέρ της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένου του ανατρεπτικού δοκιμίου του The Fifth Modernization: Democracy (Ο πέμπτος εκσυγχρονισμός: Δημοκρατία) το Ξεκίνησε ως μια ενυπόγραφη αφίσα στον «Τοίχο της Δημοκρατίας» στο Πεκίνο, όπου εργάτες, καλλιτέχνες και διανοούμενοι ασκούσαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης. Προκάλεσε αίσθηση, όχι μόνο επειδή έβαλε ανοιχτά κατά της «λαϊκής δημοκρατικής δικτατορίας» των κομμουνιστών, αλλά επειδή τόλμησε να το υπογράψει με το πραγματικό του όνομα και στοιχεία επικοινωνίας. Στο παράνομο περιοδικό Exploration, ιδρυτής και συντάκτης του οποίου ήταν ο Wei, έγραψε το Democracy or a New Dictatorship? (Δημοκρατία ή νέα δικτατορία;) όπου κατονόμαζε τον τότε ηγέτη των κομμουνιστών Deng Xiaoping ως τον νέο δικτάτορα. Συνελήφθη τρεις ημέρες αργότερα και καταδικάστηκε για αντεπαναστατικά εγκλήματα με αποτέλεσμα να φυλακιστεί για 15 χρόνια το Πρώτα καταδικάστηκε σε θάνατο, μετά κρατήθηκε σε απομόνωση, έπειτα μεταφέρθηκε σε στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων υπό αυστηρή επιτήρηση μέχρι το 1993, οπότε και αφέθηκε ελεύθερος καθώς η Κίνα είχε αποφασίσει να διεκδικήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μέσα σε έξι μήνες συνελήφθη για δεύτερη φορά, δικάστηκε εκ νέου και καταδικάστηκε σε 14ετή φυλάκιση για αντεπαναστατικά εγκλήματα. Όταν του απενεμήθη το Βραβείο Ζαχάρωφ το 1996 βρισκόταν ακόμα στη φυλακή. Το 1997, κατόπιν επίμονων διεθνών πιέσεων, ο Wei αποφυλακίσθηκε και μεταφέρθηκε σε αεροπλάνο με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υποστηρίζει ότι δεν απελευθερώθηκε, αλλά ότι η εξορία του αποτελεί περαιτέρω τιμωρία του. Από την Ουάσινγκτον, ο Wei ηγείται του Ιδρύματος Wei Jinsheng, του Κινεζικού Συνασπισμού του Εξωτερικού για τη Δημοκρατία (Overseas Chinese Democracy Coalition) και του Ασιατικού Συνασπισμού για τη Δημοκρατία (Asia Democracy Alliance). copyright European union in network phase 36 37

21 1997 Salima Ghezali Η Salima Ghezali είναι αλγερινή δημοσιογράφος, συγγραφέας και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών. Τη δεκαετία του 1980 ανέλαβε δράση στο φεμινιστικό κίνημα της Αλγερίας, μεταξύ άλλων ως ιδρυτικό μέλος της Ένωσης «Γυναίκες της Ευρώπης και του Μαγκρέμπ» και ως αρχισυντάκτρια του γυναικείου περιοδικού NYSSA, το οποίο ίδρυσε η ίδια. Αρχικά δασκάλα και αργότερα δημοσιογράφος και συντάκτρια της γαλλόφωνης La Nation από το 1994, της πιο δημοφιλούς εβδομαδιαίας εφημερίδας στην Αλγερία. Καθώς μαινόταν ο 11ετής εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των κυβερνητικών στρατευμάτων και των ισλαμικών επαναστατικών ομάδων, που ξεκίνησε το 1991, η La Nation υποστήριζε τον πολιτικό διάλογο μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης για όλους και επέκρινε τόσο την κυβέρνηση όσο και τις ισλαμιστικές ομάδες. Ήταν η μόνη εφημερίδα που το έκανε. Για τον λόγο αυτό, η εφημερίδα κατασχέθηκε και η κυκλοφορία της αναστάλθηκε πολλάκις, ενώ τελικά απαγορεύθηκε το 1996, μετά την εμφάνιση άρθρου της Ghezali στην Le Monde Diplomatique για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αλγερία. Η κυκλοφορία της La Nation συνεχίστηκε το 2011 στο Διαδίκτυο. Σε μια επιστολή του συντάκτη, η Ghezali εξήγησε τους λόγους που την ωθούν: «δεν μπορούμε να αδιαφορούμε μπροστά στη δυναμική των νέων ανθρώπων στον αραβικό κόσμο που μάχονται για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία. Δεν μπορούμε να αδιαφορούμε για ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας. Θέλουμε οι Αλγερινοί να είναι ευτυχισμένοι, επειδή τους αξίζει. Θέλουμε ισχυρούς θεσμούς, καλύτερο ανθρώπινο δυναμικό σε μια πραγματική δημοκρατία και την ύπαρξη κράτους δικαίου». Κατέληξε με την ευχή «για μια καλύτερη Αλγερία, όπου κανόνας είναι η χρηστή διακυβέρνηση». Στη Salima Ghezali έχουν απονεμηθεί διάφορα βραβεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το βραβείο του World Press Review, το Olof Palm Priee και το βραβείο Rothko Chapel Oscar Romero. Συνεχίζει να αναπτύσσει δράση υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Αλγερία. European Union 2013 EP 38 39

22 1998 Ibrahim Rugova Το 1998, όταν κλιμακώθηκε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ σερβικών δυνάμεων και του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τίμησε έναν άνθρωπο ο οποίος αγωνίσθηκε με συνέπεια για την αρχή της ειρηνικής αντίστασης κατά της βίας. Κατά την παραλαβή του βραβείου, ο Rugova δήλωσε ότι «αυτό το βραβείο αντιπροσωπεύει για εμένα και για όλους τους ανθρώπους στο Κοσσυφοπέδιο την αναγνώριση του ειρηνικού αγώνα και των θυσιών μας». Ο Rugova, ο οποίος γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1944 στην Cerrca (Istog) του Κοσσυφοπεδίου, δίδαξε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα, προτού εκλεγεί επικεφαλής της Δημοκρατικής Ένωσης του Κοσσυφοπεδίου (LDK) το Το έτος εκείνο το Βελιγράδι κατήργησε το αυτόνομο καθεστώς της επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου. Οι Αλβανοί άρχισαν να καταπιέζονται, ενώ οι ηγέτες των αντιφρονούντων συνελήφθησαν. Το 1990 τα δύο εκατομμύρια των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου ενέκριναν το δικό τους σύνταγμα. Με δημοψήφισμα το 1991 ετάχθησαν με πλειοψηφία 97% υπέρ της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου και το 1998 εξέλεξαν τον Rugova ως Πρόεδρο της αυτοανακηρυγμένης «Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου». Ο Rugova δεν παρέκκλινε ποτέ από τη θέση του υπέρ μιας αντίστασης χωρίς βία κατά του σερβικού καθεστώτος, δηλώνοντας πάντοτε την προθυμία για διεξαγωγή διαλόγου με το Βελιγράδι. Ο Adem Demaçi κατέκρινε τη θέση που τηρούσε στις διαπραγματεύσεις, καθώς ο ίδιος επιδίωκε μια πιο εθνικιστική προσέγγιση. Παράλληλα, προσπάθησε να κερδίσει τη συμπάθεια της διεθνούς κοινότητας για την υπόθεση του λαού του. Οι αδιάκοπες εκκλήσεις προς τη διεθνή κοινότητα να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση και να εξασφαλίσει στο Κοσσυφοπέδιο διεθνή προστασία παραμένουν πάντα το ίδιο έντονες. Πεπεισμένος ότι η αυτοδιάθεση του λαού του μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ειρηνικά μέσα, ο Rugova, ως εκπρόσωπος των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου στις διαπραγματεύσεις, υπέγραψε στις 18 Μαρτίου 1999 την ειρηνευτική συμφωνία του Ραμπουγιέ. Η άρνηση του Βελιγραδίου να υπογράψει τη συμφωνία οδήγησε στις νατοϊκές αεροπορικές επιθέσεις κατά της Γιουγκοσλαβίας στις 24 Μαρτίου και στην απόσυρση των γιουγκοσλαβικών δυνάμεων από το Κοσσυφοπέδιο. Ο Rugova αναγκάσθηκε να καταφύγει στην παρανομία. Τον Μάρτιο του 2002 ο Ibrahim Rugova εξελέγη πρώτος Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου. Απεβίωσε από καρκίνο στις 21 Ιανουαρίου copyright European Union in network EP PE phase 40 41

23 1999 «Xanana» Gusmão Ο Xanana Gusmão είναι γνωστός ως ο «Μαντέλα του Τιμόρ». Ηγέτης και σύμβολο της αντίστασης του Τιμόρ ο οποίος είχε ως στόχο να τερματίσει τις ένοπλες συγκρούσεις για ανεξαρτησία από την Ινδονησία, είχε μόλις αποφυλακιστεί έχοντας εκτίσει τα επτά από τα 20 χρόνια κάθειρξης για ενέργειες που απέβλεπαν σε απόσχιση, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ τον Δεκέμβριο του Μετά την αποχώρηση των Πορτογάλων από το Ανατολικό Τιμόρ, η Ινδονησία άρχισε να ασκεί πολιτική αποσταθεροποίησης της γείτονος χώρας. Στις 7 Δεκεμβρίου 1975 έλαβε χώρα η ινδονησιακή εισβολή. Ο Gusmão πέρασε τότε στην παρανομία και το 1978 έγινε αρχηγός του ένοπλου τμήματος του Επαναστατικού Μετώπου για την Ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιμόρ (FRETILIN). Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι βιαιοπραγίες που συνόδευσαν την εισβολή είχαν ως αποτέλεσμα νεκρούς, αλλά αυτό δεν έκαμψε το αντιστασιακό φρόνημα του λαού. Ο Xanana Gusmão έκανε πολλές προσπάθειες για να επιτύχει ειρηνική επίλυση προτείνοντας στην ινδονησιακή κυβέρνηση ειρηνευτικό σχέδιο και συνομιλίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Το 1986, πέτυχε να συνενώσει τις διάφορες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις στο πλαίσιο του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου του Τιμόρ (CNRT). Ωστόσο, στις 20 Νοεμβρίου 1992, ο Xanana Gusmão συνελήφθη και καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά, ποινή που μετατράπηκε αργότερα σε 20ετή κάθειρξη. Όμως το φρόνημα του αντιστασιακού κινήματος του Τιμόρ δεν κάμφθηκε και ασκήθηκε μαζική διεθνής πίεση στην Ινδονησία για την απελευθέρωσή του. Όταν απελευθερώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1999, λίγο μετά το δημοψήφισμα της 30ής Αυγούστου κατά το οποίο το 80% του πληθυσμού του Ανατολικού Τιμόρ ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας από την Ινδονησία, ο Gusmão δήλωσε: «υπόσχομαι να κάνω ό,τι μπορώ, ώστε να φέρω την ειρήνη στο Ανατολικό Τιμόρ και τον λαό μου». Τον Απρίλιο του 2002, στις πρώτες ελεύθερες εκλογές που διεξήχθησαν στο Ανατολικό Τιμόρ, ο Gusmão εξελέγη με το 83% σχεδόν των ψήφων. Στις 20 Μαΐου 2002, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Koffi Annan κήρυξε επισήμως την ανεξαρτησία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ανατολικού Τιμόρ και ο Gusmão διετέλεσε Πρόεδρος του Ανατολικού Τιμόρ έως τον Μάιο του Το 2008, επέζησε δολοφονικής απόπειρας εναντίον του. Επί του παρόντος είναι ο Πρωθυπουργός της χώρας. copyright European Union in network EP PE phase 42 Ο Xanana Gusmão άλλαξε νομίμως όνομα από Jose Alexandre Gusmão σε Kay Rala Xanana Gusmão. Kay Rala ήταν το συνωμοτικό παρατσούκλι του κατά τον αγώνα του Ανατολικού Τιμόρ για ελευθερία και 43 αυτοδιάθεση, το δε Xanana ήταν το όνομα με το οποίο ήταν γνωστός στα νιάτα του

24 2000 BASTA YA! Τα μέλη της Basta Ya! έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους στον αγώνα τους κατά της τρομοκρατίας. Μοναδικό τους «όπλο» ήταν η ειρηνική κινητοποίηση των πολιτών για την υπεράσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών τους. Για πολλά χρόνια, οι θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα απειλούνταν στη Χώρα των Βάσκων από την τρομοκρατική δράση της ΕΤΑ και των προσκείμενων σε αυτή ομάδων. Χιλιάδες άνθρωποι είχαν υποστεί εκστρατείες εκφοβισμού, εκβιασμούς και επιθέσεις κατά των ιδίων, των μελών των οικογενειών τους και των περιουσιών τους. Δεν μπορούσαν να εκφρασθούν ελεύθερα ούτε να ασκήσουν τα δικαιώματά τους χωρίς να διατρέξουν σοβαρούς κινδύνους. Η Basta Ya! δημιουργήθηκε επειδή στη Χώρα των Βάσκων απειλούνταν οι θεμελιώδεις πολιτικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα των «μη εθνικιστικών» πολιτών, λόγω της τρομοκρατικής δράσης της ΕΤΑ και των προσκείμενων σε αυτή ομάδων. Η δημιουργία της οφείλεται επίσης στην αύξηση του ξενοφοβικού εθνικισμού ιδιαίτερα στα πιο μετριοπαθή εθνικιστικά κόμματα και σε ομάδες που επιδίωξαν συμφωνία με την ETA. Η οργάνωση πραγματοποίησε διάφορες δραστηριότητες, από τις οποίες ξεχωρίζουν οι δύο μεγάλες διαδηλώσεις στο San Sebastian τον Φεβρουάριο και τον Οκτώβριο του Ζητούσε τη διάλυση της ETA, υποστήριζε τα θύματα τρομοκρατικών ενεργειών και προασπιζόταν το σύνταγμα και το καταστατικό ως βάση για την αξιοπρεπή συμβίωση όλων των βάσκων πολιτών. Η Basta Ya! διαλύθηκε το Οι ηγέτες της ομάδας, Carlos Martinez Gorriarán, Juan Luis Fabo, Rosa Díez και Fernando Savater δημιούργησαν ένα πολιτικό κόμμα (UPyD), το οποίο είναι ενεργό στο πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας. Ο Fernando Savater ήταν ο διανοούμενος ηγέτης του κινήματος και αντιπροσώπευσε την Basta Ya! στην απονομή του Βραβείου Ζαχάρωφ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Η ομάδα πίεσης πολιτών, της οποίας το όνομα μεταφράζεται σε «Φτάνει, πια!» και απέκτησε καθεστώς συμβουλευτικού οργάνου στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών τον Ιούλιο του 2004, αποτελούνταν από ανθρώπους που ήταν στρατευμένοι στην υπόθεση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, και της ανεκτικότητας στη Χώρα των Βάσκων. copyright European Union in network phase EP 44 45

25 2001 Izzat Ghazzawi Ο Izzat Ghazzawi ( ) ήταν παλαιστίνιος συγγραφέας και καθηγητής, του οποίου το γραπτό έργο εστιάζει στα προβλήματα και τα βάσανα που προκαλούσε η ισραηλινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών και στο προσωπικό δράμα του που θεωρούσε ότι μπορούσε να μεταμορφωθεί σε δύναμη ίασης. Η ζωή του σημαδεύτηκε από τον φόνο του δεκαεξάχρονου γιου του, Ramy, από τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις το Ο Ramy σκοτώθηκε στο προαύλιο του σχολείου του, ενώ προσπαθούσε να βοηθήσει τραυματισμένο φίλο του. Παρά τις τραγικές αυτές περιστάσεις, ο Izzat Ghazzawi συνέχισε πάντοτε να επιδιώκει τον πολιτιστικό και πολιτικό διάλογο με τον ισραηλινό λαό. Ήταν επίσης μέλος του εκτελεστικού γραφείου του Παλαιστινιακού Συμβουλίου για τη Δικαιοσύνη και την Ειρήνη και τιμήθηκε το 1995 στο Stavanger με το Διεθνές Βραβείο για την Ελευθερία της Έκφρασης. Φυλακίσθηκε και διώχθηκε επανειλημμένα από τις ισραηλινές αρχές για την πολιτική του δράση. Κατά την απονομή του Βραβείου Ζαχάρωφ το 2001, η τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Nicole Fontaine, απέτισε φόρο τιμής στον Izzat Ghazzawi λέγοντας: «προαγάγατε ακούραστα την ειρήνη και τον διάλογο μεταξύ του ισραηλινού και του παλαιστινιακού λαού. Ο ζήλος σας δεν μειώθηκε ποτέ, παρά τη φυλάκιση και τη λογοκρισία που υπομείνατε και, το χειρότερο όλων, την αναντικατάστατη απώλεια του δεκαεξάχρονου γιού σας Ramy». Γιος προσφύγων, απέκτησε δίπλωμα μάστερ (MA) στην αμερικανική και αγγλική λογοτεχνία και εργάστηκε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Birzeit. Διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Παλαιστινίων Συγγραφέων, έγραψε μυθιστορήματα και διηγήματα, υπήρξε κριτικός λογοτεχνίας και άσκησε την προεδρία κατά την πρώτη Διεθνή Διάσκεψη Συγγραφέων στην Παλαιστίνη (1997). Λίγο μετά τον θάνατο του γιού του δημοσίευσε, μαζί με τον ισραηλινό συγγραφέα Abraham B. Yehoshua και τον φωτογράφο Oliviero Toscani, το βιβλίο Enemies (Εχθροί), το οποίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία και είχε ως θέμα τις σχέσεις μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών. Ο Izzat Ghazzawi πέθανε στις 4 Απριλίου copyright European Union in network 2001 phase - EP 46 47