Α νοσολογική Απάντηση στην Αναισθησία και την Εγχείρηση σε Ασθενείς με Κακοήθη Νόσο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Α νοσολογική Απάντηση στην Αναισθησία και την Εγχείρηση σε Ασθενείς με Κακοήθη Νόσο"

Transcript

1 10 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Ε\ΤΑ τικ Η!Α ΙΡΙΚΗΣ Α νοσολογική Απάντηση στην Αναισθησία και την Εγχείρηση σε Ασθενείς με Κακοήθη Νόσο ΜΑΤτΙ SALO ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σε γενικές γραμμές η ανοσολογική απάντηση στην αναισθησία και εγχείρηση είναι παρόμοια στους ασθενείς με καλοήθη ή κακοήθη νόσο. Και στις δύο κατηγορίες ασθενών παρουσιάζεται έκπτωση της λειτουργίας των ουδετεροφίλων, της φαγοκυτταρικής ικανότητας των μονοπυρήνων, της κυτταρικής και χημικής aνοσίας, καθώς και της ενεργοποίησης του συμπληρώματος. Όλα αυτά έχουν σαν στόχο τη διόρθωση των διαταραχών που προκαλούνται από το τραύμα. Ορισμένες από τις μεταβολές της aνοσολογικής απάντησης έχουν καταστρεπτικά επακόλουθα, κυρίως με τη μορφή των μετεγχειρητικών λοιμώξεων και τη διασπορά της κακοήθους νόσου. Επί- σης η κυτταροτοξική ικανότητα εξουδετέρωσης των αντιγόνων των όγκων είναι ελαττωμένη μετεγχειρητικά. αλλά δεν έχει διευκρινισθεί εάν και κάτω από ποιές σι,νθήκες αυτό έχει κλινική σημασία. Ο αναισθησιολόγος μπορεί να συνεισφέρει στη διατήρηση των ανοσοί.ογι κών μηχανισμών μέσα στα πλαίσια της κλινικής ομοιόστασης, χορηγώντας «καλή» αναισθησία, αποφεύγοντας την υπόταση. και χορηγώντας τα παράγωγα αίματος μόνον όταν είναι απολύτως απαραίτητο. Ήδη υπάρχουν τρόποι παρέμβασης για τροποίηση της ανοσολογική; απά\ τησης και των διαφόρων μεσολαβητών. οι οποίοι όμως βρίσκονται ακόμα σε πειραματικό στάδιο. Διεγχειρητικά η απάντηση του καρδιογγειακού και του αναπνευστικού, καθώς και οι μεταβολές στον πηκτικό μηχανισμό και την ινωδόλυση, είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διατήρηση της ζωής. Εξίσου μεγάλης σημασίας είναι και η άμεση ενδοκρινική και μεταβολική α πάντηση μετά από το χειρουργικό τραύμα. ιδιαίτερα αν δεν υπάρχει κατάλληλη χειρουργική αντιμετώπιση. Η α νοσολογική απάντηση αποκτά σημασία αργότερα στην περίοδο της ανάρρωσης. Συχνά όμως η ανοσολογική α πάντηση καθορίζει την επιτυχή τελική έκβαση της επέμβασης, του τραύματος, του εγκαύματος. Ο αριθμός των α σθενών που καταλήγουν μετά από βαρειές επεμβάσεις ε ξαιτίας λοιμώξεων ή ανεπάρκειας πολλαπλών οργάνων συνεχώς αυξάνει, κι αυτό εν μέρει είναι αποτέλεσμα διαταραχών του αμυντικού συστήματος. Οι καρκινοπαθείς ι διαίτερα θα έπρεπε να έχουν επαρκή αμυντική ικανότητα, ώστε να καταστρέφουν και να απομακρύνουν τα καρκινικά κύτταρα που διαφεύγουν κατά τη διάρκεια των χειρουργικών χειρισμών και να εμποδίζουν τη διασπορά της νόσου μετά από την εγχείρηση. Οι γνώσεις για την επίδραση της αναισθησίας και της εγχείρησης στην τοπική και οξεία φλεγμονώδη αντίδραση είναι φτωχές με επίκεντρο των περισσοτέρων μελετών τη συστηματική ανοσολογική απάντηση. Η τοπική αντίδραση αφορά κυρίως την επούλωση του τραύματος και την άμυνα του ξενιστή τοπικά, ενώ η συστηματική απάντηση είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της aνοσολογικής ομοιόστασης γενικά. ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΙΚΗ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ. Κατά τη διάρκεια της αναισθησίας και ε-:zείρησης άλλοι μηχανισμοί της aνοσολογικής απάντησης δραστηριοποιούνται και άλλοι καταστέλλονται. Οι μεταβολές στη συστηματική ανοσολογική απάντηση χαρακτηρζονται από παροδική έκτπωση της λειτουργικότητας τω\ ουδετεροφίλων, της ικανότητας αναγνώρισης των αντι"(όνων και της φαγοκυτταρικής ικανότητας του συστήματος των μονοπυρήνων (MPS, RES). Χαρακτηρζονται επίσης από ενεργοποίηση του συμπληρώματος. καθώς και από γενική έκπτωση της κυτταρικής κυρίως και λι"(ότερο της χυμικής aνοσίας. Οι μεταβολές είναι παροδικές και ε αρτώνται στο μεγαλύτερο βαθμό από την βαρύτητα της ε"( χείρησης. - Ουδετερόφιλα λευκοκύτταρα. Τα τυπικά ειφήματα στο περιφερικό αίμα διεγχειρητικά και μετεχειρητικά περιλαμβάνουν λευκοκυττάρωση, αυξημένες αναλο"(ίες ουδετεροφίλων και μονοκυττάρων και μειωμένες αναλο"(ίες λεμφοκυττάρων και εωσινοφίλων.1 Η πιο εμφανή; μεταβολή στη λειτουργικότητα των ουδετεροφίλων μετεπειρητικά είναι η ελάττωση της αυτόματης ή κατευθυνόμενης κινητικότητας αυτών (χημειοταξίας). Αντίθετα η ικανότητα του ορού για οψωνινοποίηση καταστέλλεται ελαφρά μετά από βαρειές επεμβάσεις, ενώ η ικανότητα των ουδετεροφίλων για ενδοκυττάρια καταστροφή των μικρο-

2 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 11 βίων διατηρείται ανέπαφη. Παρόλα αυτά αρκετές από τις σχετικές δοκιμασίες, που φαίνονται στον πίνακα ι, δίνουν ελαττωμένες τιμές μετεγχειρητικά. 2 - Σύστημα μονοπύρηνων φαγοκυττάρων. Τα μονοπύρηνα/μακροφάγα είναι κύτταρα σπουδαίας δράσης και συντονισμού των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού. Αναγνωρίζουν και προπαρασκευάζουν τα αντιγόνα, για να αρχίσει η ειδική ανοσολογική απάντηση. Το είδος των ενεργοποιητών ουσιών που παράγονται και το είδος των υποδοχέων που εκφράζονται στην επιφάνεια των κυττάρων αυτών καθορίζεται από το στάδιο της ενεργοποίησής τους.3 Η εγχείρηση διαταράσσει την ικανότητα παρουσίασης του αντιγόνου και ελαττώνει τη δραστικότητα της μεμβρανικής IL- 1 στα ποντίκια4 5 (πίνακας 2). Η έκφραση των αντιγόνων ιστοσυμβατότητας της τάξης ΙΙ βρέθηκε ελαττωμένη στα μονοπύρηνα μετά από βαριές ε πεμβάσεις, κι αυτό αποτελεί ένδειξη ελαττωμένης ενεργοποίησης των μονοπυρήνων.6 Μετεγχειρητικά ο αριθμός των μονοπυρήνων στην κυκλοφορία είναι αυξημένο;. - Διάφορε; μελέτες έδειξαν ότι η χημειοτακτική τους κινητικότητα. η πεπτική τους ι κανότητα, η έκλυση χημική; Φωταύγεια; και η παραγωγή λυσοζύμης αυξάνονται αμέσως μετά την επ:είρηση. αλλά αργότερα ελαττώνονται.7 Υ Τα ευρήματα όμως αυτά δεν είναι σταθερά, αλλά ποικίλλουν ανάλογα με το είδος της κακοήθειας και τη βαρύτητα της επέμβαση;. 1 " καθώς επίσης και από το είδος του σωματιδίου που χρησιμοποιήθηκε για τη φαγοκυττάρωση. 1 1 Επίσης καταστέλλεται ελαφρά η ολική φαγοκυτταρική ικανότητα των μονοπυρήνων μετά από βαρειές επεμβάσεις. ενώ στη συνέχεια ακολουθεί περίοδος υπερλειτουργικότητας.12 Η ελαττωμένη φαγοκυτταρική ικανότητα του συστήματος μονοπυρήνων συνοδεύεται από ελαττωμένη πυκνότητα ινοδε- ΠΙΝΑΚΑΣ Επιπτώσεις της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης στα ουδετερόφιλα του αίματος. Λευκοκυτταρικός τύπος Ουδετερόφιλα % ΗωσινόΦιλα% Λεμφοκύτταρα - Μονοπύρηνα % Αυτόματη μετανάστευση και χημειοταξία Ουδετερόφιλα Λεμφοκύτταρα Μονοπύρηνα Οψωνινοποίηση Φαγοκυτταρική ικανότητα ουδετερόφιλων Μικροβιοκτόνος ικανότητα ουδετεροφίλων Έκλυση χημικής Φωταύγειας Αναγωγή του nirobιue erazoιium Δραστικότητα της μυελοπεροξειδάσης 1- Δραστικότητα της β-γλυκο u ρονιδάσης Δραστικότητα λυσοζύμης Παραγωγή υπεροξειδάσης Πρόσληψη ιωδίου με την βοήθεια της μυελοπεροξειδάσης Δραστικότητα κύκλου μονοφοσφωρικής εξόζης 1' = αύξηση, = ι μείωση, - = χωρίς μεταβολή. 1' 1' 1' 1' σμίνης (fibronecin) στο πλάσμα, ελαττωμένη αιμάτωση των οργάνων του συστήματος καθώς και ύπαρξη ανασταλτικών παραγόντων.13 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Επιπτώσεις της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης στο μονοπυρηνικό φαγοκυτταρικό σύστημα. Παρουσίαση των αντιγόνων από τα μονοπίφηνα. μακροφάγα Φαγοκυτταρική ικανότητα Συγκέντρωση ινοδεσμίνης πλάσματος =μείωση. - Το συμπλήρωμα ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια της εγχείρησης στο σημείο του τραύματος, αλλά σε εγχειρήσεις μεγάλης βαρύτητας και στην εμφάνιση επιπλο Κ(όν υπάρχει και συστηματική ενεργοποίησή του Αυτό είναι εμφανές σαν ελάττωση της αιμολυτικής δραστηριότητας, ελάττωση του επιπέδου των στοιχείων του συμπληρώματος και εμφάνιση προϊόντων αποδόμησης αυτοί ι ' Η ενεργοποίηση του συμπληρώματος είναι ακόμα μεγαλύτερη σε επεμβάσεις καρδιάς με εξωσωματική κυκλοφορία.1 6 σε αιμοδιάλυση17 ιδιαίτερα με τη χρήση ειδικών συστημάτων κατακράτησης κυττάρων_ιχ εν μέρει σαν αποτέλεσμα της επαφής του αίματος με ξένα σώματα, και εξαρτάται από το είδος του υλικού των συστημάτων. Όμως τα ενεργοποιημένα παράγωγα απομακρύνονται με το ξέπλυμα, 1-19 και εξάλλου οι πνεύμονες που είναι τα κύρια όρ-rανα-στόχοι του C 3 cι και C5" είναι απομονωμένοι κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής. Κατά την εγχείρηση τα ευρήματα της ενερ-rοποίησης του συμπληρώματος ποικίλλουν ανάλογα με τον ενεργοποι ητή και με το αν υ πάρχουν προσχηματισμένα αντισώματα για το aντιγόνο που ξεκίνησε την ενεργοποίηση. - Κυτταρική ανοσία. Η αναλογία και ο απόλυτος α ριθμός των λεμφοκυττάρων ελαττώνεται στο περιφερικό αίμα κατά την εγχείρηση και αυτό συνδέεται άμεσα με τη βαρύτητα αυτής. Η ελάττωση αφορά τον αριθμό και την αναλογία τόσο των Τ όσο και των Β-λεμφοκυττάρων αλλά είναι μεγαλύτερη για τα Τ-λεμφοκύτταρα20 21 (πίνακας 3). Επίσης ελαττώνονται και οι αριθμοί των Τ-βοηΟητικών επαγωγικών (CD4 +) και Τ-κατασταλτικώΨκυτταροτοξικών (CDx + ) κυττάρων. αλλά οι αναλογίες τους παραμένουν αμετάβλητες ή μεταβάλλονται εις βάρος των CD 4 ( +) κυττάρων, μετά από βαρειές επεμβάσεις Τέλος ε λαττώνεται μετεγχειρητικά και ο αριθμός των φυσικών Φονικών κυττάρων (nauraι kier ces) Σε in viro δοκιμασίες βρέοηκε, ότι η απάντηση των Τ λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα (phyohaemaggιuinin, concanavaιin Α). σε αντιγόνα (φυματίνη, στρεπτοκινάσηστρεπτοντορνάση) και σε αλλογονικά κύτταρα, ελαττώνεται κατά την εγχείρηση. Η αυτόματη παραγωγή λεμφοκυττάρων αρχικά ελαττώνεται, για να αυξηθεί αμέσως μετά Οι χαμηλότερες τιμές της απάντησης είναι προς το τέλος της εγχείρησης και επανέρχονται στα προεγχειρητικά επίπεδα σε μερικές ώρες ή ημέρες μετά από εγχείρηση χωρίς επιπλοκές. Επίσης καταστέλλονται μετεγχειρητικά η δράση των λεμφοκινών και των λεμφοκυττάρων στα κύτταρα-στόχους, καθώς και η από τα αντισώ-

3 12 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑ ΙΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Επιπτώσεις της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης στη κυτταρική ανοσία. ΠΙΝΑΚΑΣ 4 Επιπτώσεις της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης στην χυμική ανοσία. Πληθυσμοί δραστικών κυττάρων. Αριθμός λεμφοκυττάρων στο αίμα Αριθμός Τ λεμφοκυττάρων Αναλογία τιβ λεμφοκυττάρων Αριθμός Τ βοηθητικών/επαγωγικών λεμφοκυττάρων Αριθμός Τ κατασταλ τικώνικυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων - Αριθμός φυσικών φονικών κυττάρων (ΝΚ) Λειτουργικές δοκιμασίες. Απάντηση πολλαπλασιασμού λεμφοκυττάρων σε -Μιτογόνα (ΡΗΑ, Con Α) -Αντιγόνα (PPS, SK-SD) -Αλλογενή κύτταρα Δράση λεμφοκινών Δράση λεμφοκυττάρων στα κύτταρα-στόχους Αντισωματοεξαρτώμενη κυτταροτοξική ικανότητα Δραστικότητα των φυσικών φονικών κυττάρων Δερμοαντιδράσεις επιβραδυνομένης υπερευαισθησίας = μείωση, - = χωρίς μεταβολή ΝΚ = φυσικά φονικά κύτταρα ΡΗΑ = Φυτοαιμαγλουτινίνη, Con Α = κονκαναβαλίνη Α, PPD = κεκαθαρμένη πρωτείνη της φυματίνης, SK-SD = στρεπτοκινάση-στρεπτοντορνάση. ματα εξαρτώμενη κυτταροτοξικότητα. 2 7 Τα Φονικά κύτταρα κατ' αρχήν αυξάνουν τη δραστηριότητά τους κατά την εγχείρηση και αμέσως μετά καταστέλλονται Η δερμοαντίδραση επιβραδυνομένης υπερευσθησίας (DTH) στα αντιγόνα της candida, στρεπτοκινάσης-στρεπτοντορνάσης, του ιού της παρωτίτιδας, του τριχόφυτου και στη φυματίνη, είναι ελαττωμένη μετά από εγχείρηση, όταν η προεγχειρητική διάμετρος ή περιοχή αντίδρασης συγκρίνεται με τη μετεγχειρητική Εάν όμως απλά σημειώνονται οι τυχόν μεταβολές από αντιδραστική ή σχετικά αντιδραστική κατάσταση σε μη δραστική, τότε δεν βρέθηκε καμμιά επίδραση της εγχείρησης (μικρής βαρύτητας, χωρίς επιπλοκές) σε υγιείς ασθενείς. 3 4 Χυμική ανοσία. Ο αριθμός των Β-λεμφοκυττάρων στο περιφερικό αίμα ελαττώνεται μετά από βαρειές επεμβάσεις, καθώς και η παραγωγική απάντηση των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα των Β- (Saphyococcus aureus srain Cowan Ι) ή των Τ- και Β- κυττάρων (pokeweed miogen, PWM) (πίνακας 4) Επίσης σε επεμβάσεις a νοιχτής καρδιάς ελαττώνεται ο αριθμός των κυττάρων που παράγουν ανοσοφαιρίνες, και καταστέλλεται η ικανότητά τους να παράγουν IgG, IgM και IgA μετά από διέγερση με PWM ίη viro. 36 Παρόμοιες μεταβολές όμως δεν βρέθηκαν σε επεμβάσεις ολικής αρθροπλαστικής3 5 Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της εγχείρησης εμφανίζονται στην κυκλοφορία λεμφοβλαστικά Β-κύτταρα με αυτόματη έκκριση πολυκλωνικών IgG και IgA, 37 πιθανόν σαν α- Αριθμός των Β-λεμφοκυττάρων στο αίμα Απάντηση πολλαπλασιασμού των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα (Saph. aureus Cowan Ι, PWM) Αριθμός κυττάρων που παράγουν Ig στο αίμα Παραγωγή IgG, IgM, IgA, διηγερμένη από PWM in viro Παραγωγή IgG, ga, αυτόματη στο αίμα Παραγωγή IgG, IgA, αυτόματη in viro Ειδική απάντηση αντισωμάτων Συγκέντρωση Ig στον ορό 1' = αύξηση, = μείωση. PWM = pokeweed miogen, Ig = ανοσοσφαιρίνε.:. ποτέλεσμα απελευθέρωσης αντιγονικού υλικο αττό τους ιστούς, το οποίο διεγείρει τα Β-κύτταρα να τταράίοl\' αντισώματα. Η απάντηση με ειδικά αντισώματα ΚUίά την εγχείρηση δεν είναι περισσότερο εμφανή; αττ ό:ι η α πάντηση της κυτταρικής aνοσίας, αν και λίίε; μονο μελέτες έχουν γίνει σ' αυτό το αντικείμενο Η πυκνότητα των ανοσοσφαιρινών του ορο( ελαττώνεται κατά την εγχείρηση.40 Αυτό οφείλεται κι-ρίω; σε αιμοαραίωση, απώλεια πρωτεϊνών εξωαγίειακά και σε κατανάλωση των ανοσφαιρινών, διότι μια τταροδικη ε λάττωση της ικανότητας για σύνθεση ανοσοφαιρινu)\' δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις ελαττωμένε; πι-κνό:η:ε; τους στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο (η βιοί.οίική η μιζωή της IgG είναι μέρες, της IgM 5 μέρες και τη; IgA 6 μέρες). ΜΕΤ ΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΚΟΉΘΗ ΝΟΣΟ. Έχει ήδη αναφερθεί ότι οι μεταβολές σε ασθε\ εί; με κακοήθη νόσο είναι παρόμοιες με αυτές των ασθε\'0)\' με καλοήθη νόσο (πίνακας 5). Ο αριθμός των ί.εμφοκυττάρων και των υποομάδων τους ελαττώνεται41 42 και η βλαστική μεταμόρφωση κατόπιν διέγερσης με μιτοίόνα καταστέλλεται κατά τη διάρκεια εγχείρησης.-1'--19 Σε μια αττό τις τελευταίες μελέτες η καταστολή ήταν μείαλ(:ερη σε ασθενείς με απώλειες αίματος > 500 m σε σzέση με α σθενείς με μικρότερες απώλειες_4-1 Σε μια άλλη μελέτη βρέθηκε μεγαλύτερη καταστολή σε επεμβάσεις μείάί.η διάρκειας, όπου χρειάσθηκε μετάγγιση αίματο:.4' Όμως οι διαταραχές αυτές είναι δυνατόν να βελτιωθο \' στην ά μεση μετεγχειρητική περίοδο μετά από επιτυzή εκτομή του όγκου, πιθανόν λόγω της ελάττωσης του νεοπί.ασματικού αντιγονικού φορτίου Επίσης βρέθηκε σε καταστολή η κυτταροτοξική ικανότητα των Τ κυττάρων. των φυσικών φονικών (ΝΚ) και των φονικών (Κ) κυττάρων. Η μετεγχειρητική αυτή καταστολή της κυτταροτοξικότητας ενάντια σε όγκους έχει μετρηθεί σε πολλές μελέτες (πίνακας 5). Σε ασθενείς με κακοήθη νόσο η δερμοαντίδραση επιβραδυνόμενης υπερευαισθησίας μετά από ευαισθητο- 1'

4 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΠΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 13 ΠΙΝΑΚΑΣ 5 Επιπτώσεις της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης στην κυτταρική και χυμική ανοσία σε ασθενείς με κακοήθεις νόσους. Νόσος Αναισθησία Επέμβαση Παρατηρήσεις Βιβλιογραφία Λεμφοκυ ττ αρικός τύπος. Αριθμός λεμφοκυττάρων και Καρκίνος μήτρας Ανάρρωση σε 41,42 υποομάδων (Στάδιο Ο) Γενική γ στερεκτομή 7 ημέρες Απαντήσεις πολλαπλασιασμού λεμφοκυττάρων. Σε μιτογόνα ερεθίσματα Καρκίνος μαστού Γενική Ριζική Σε μιτογόνα ερεθίσματα Καρκίνος Διεθυλαιθέρας- Μετάγγιση 44 Αλοθάνιο αίματος Σε μιτογόνα ερεθίσματα Καρκίνος Ασθενείς με 45 σαρκώματα 46 ΣτηνΡΗΑ Κακοήθη μελανώματα Γενική Σε μιτογόνα ερεθίσματα Καρκίνος μαστού 47 (Στάδια 1-ΙΙ) ριζική Στην ΡΗΑ και την Con-A Καρκίνος μήτρας Γενική γ στερεκτομή 40 Σε αλλοαντιγόνα Καρκίνος Ριζική τροποποιημένη Κυτταροτοξική ικανότητα. Κυτταροτοξικότητα σε ετερόλογα κύτταρα όγκου ΟΊκος Wims Γενική Ριζική Παιδιά 51 Wims Κύτταρα καρκίνου μαστού Καρκί\'0ς μαστού θειοπεντόνη + Αλοθάνιο + Ν:Ο+Ο: Κακόηθες Ριζική Μαστεκτομή Κύτταρα μελανώματος Α ντιρροποuμενη Κατεσταλμένα 53 για 6 ημέρες Κύτταρα Raji Εκτομή Δραστικότητα των ΝΚ Καρκίνος μαστοιj Κατεσταλμένα για 47 λεμφοκυττάρων (Στάδια Ι-Ι!) Ριζική 2 εβδομάδες Δραστικότητα των ΝΚ Κακόηθες Α ντιρροπούμενη λεμφοκυττάρων μελάνωμα με Αλοθάνιο Δραστικότητα των ΝΚ Ετομιδάτη 55 λεμφοκυττάρων Γαστρεντερικού Δραστικότητα των ΝΚ λεμφοκυττάρων Γαστρεντερικού Α ντισωματοεξαρτώμενη Καρκίνος θειοπεντάλη + 57 κυτταροτοξική ικανότητα Αντισωματοεξαρτώμενη Νευροληπτική, κυτταροτοξική ικανότητα 58 Αλοθάνιο ΕνΦλουράνιο Αναστολή μετανάστευσης λευκοκυτάρων. Σε ιστογενετικά όμοιους Καρκίνος μαστού 59 όγκους μελάνωμα Καρκίνος Κακοήθεις Κακοήθεις με Αλοθάνιο Αλοθάνιο Αλοθάνιο Καρκίνος Α ντιρροπούμενη Κακόηθες μελάνωμα τροποποιημένη Ριζική Κατεσταλμένα για 6-22 ημέρες Δερμοαντιδράσεις επιβραδυνομένης υπερευαισθησίας. Πρωτογενής ευαισθητοποίηση Καρκίνος σεdνcβ Α ντιρροποιjμενη με Αλοθάνιο 60 Αναμνηστική απάντηση σε αντιγόνα* Καρκίνος σε ασθενείς με μετεγχειρητικές επιπλοκές Απάντηση αντισωμάτων. Απάντηση στο αντίσωμα της Γενική 63 διφθεριτικής τοξίνης Αριθμός κυττάρων που παράγουν Καρκίνος Αλοθάνιο Μικpες 64 αντισώματα επεμβάσεις Καρκίνος 61,62 = αύξηση, = μείωση. - = χωρίς μεταβολή * candida, παρωτίτιδα, στρεπτοκινάση-στρεπτοντορνάση, τριχοφυτίνη και φυματίνη.

5 14 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΊΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ποίηση στο DNCB βρέθηκε εξίσου διαταραγμένη κατά την με αλοθάνιο ή εξισορροπούμενη αναισθησία, σε βαρειές επεμβάσεις ή χωρίς επέμβαση.60 Η συμβατική δερμοαντίδραση επιβραδυνομένης υπερευαισθησίας σε ειδικά αντιγόνα (candida, παρωτιδίνη, στρεπτοκινάση-στρεπτοντορνάση, τριχοφυτίνη, φυματίνη) εμφανίζει καταστολή μετεγχειρητικά, κυρίως σε ασθενείς με εκτεταμένες επεμβάσεις ή βαρειές μετεγχειρητικές επιπλοκές Διαταραχές βρέθηκαν και στην απάντηση με αντισώματα σε διφθεριτική τοξίνη στους ασθενείς με κακοήθη νόσο.63 Επίσης ελαττωμένα βρέθηκαν τα κύτταρα που παράγουν αντισώματα σε ασθενείς με υποτροπή καρκίνου, ακόμα και μετά από μικρής βαρύτητας επέμβαση με αναισθησία (αλοθάνιο).64 Οι Duignan και. συν. βρήκαν ελαττωμένη χημειοταξία των ουδετεροφίλων προεγχειρητικά σε ασθενείς με καρκίνο του πεπτικού, σε σχέση με υ"γιείς ανθρώπους, κι αυτή ήταν ακόμα χαμηλότερη κατά την εγχείρηση και σ αυτούς που είχαν σηπτικές επιπλοκές.65 Στη μελέτη των Neopoemos και συν. οι ασθενείς με προγραμματισμένη εγχείρηση για καρκίνο παχέος εντέρου ή ορθού είχαν ε λαττωμένο αριθμό μονοκυττάρων, διαταραγμένη κινητικότητα αυτών μετά από διέγερση, αυξημένο φαγοκυτταρικό δείκτη, αυξημένη έκλυση χημικής Φωταύγειας και μικρή ελάττωση της οψωνινικής δραστηριότητας στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο.10 Όμως σε άλλη μελέτη ασθενών με κακοήθη νόσο δεν βρέθηκε καμμία αύξηση στην φαγοκυτταρική ικανότητα μετεγχειρητικά, ενώ τέτοια αύξηση ήταν εμφανής σε ασθενείς με καλοήθη νόσο.7 Το συμπλήρωμα ενεργοποιείται κανονικά κατά τη διάρκεια της εγχείρησης σε καρκινοπαθείς.66 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΤΙΣ ΜΕΤ ΑΒΟΛΕΣ. Η επίδραση των χαρακτηριστικών των ασοενών, της επέμβασης και της υπόλοιπης θεραπείας πάνω στην ανοσολογική απάντηση είναι δύσκολο να προσδιοριστεί α κριβώς στον χειρουργικό ασθενή. - Αναισθησία Όταν εκτεθούν απομονωμένα ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα και μονοπύρηνα σε περιβάλλον πτητικών, ενδοφλεβίων ή τοπικών αναισθητικών, παρατηρείται δοσοεξαρτώμενη αναστολή των λειτουργιών τους. Οι μεταβολές αυτές βέβαια παρατηρούνται μετά από χρόνους έκθεσης και συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από εκείνες της συνήθους κλινικής πράξης.1 Κατά την διάρκεια μιας τέτοιας έκθεσης, η θειοπεντάλη, το αλοθάνιο σε συγκέντρωση 0,5-2,5% και το Ν2Ο σε συγκέντρωση 80% ανέστειλαν την κυτταροτοξική ικανότητα67 ΙJR και το αλοθάνιο προκάλεσε αυξημένη αντικαρκινική δράση της γ-ιντερφερόνης σε καλλιέργειας ανθρωπίνων κυττάρων από καρκίνωμα παχέος εντέρου.69 Η δραστικότητα των φυσικών Φονικών κυττάρων σε ασθενείς με καλοήθη ή κακοήθη όγκο του μαστού, δεν ε πηρεάστηκε από αλοθάνιο 2% και Ν2Ο 66'/0, ενώ «ατμόσφαιρα>> αλοθανίου 4'/;Ί μείωσε την δραστικότητα αυτών εξίσου και στις Μ ο ομάδες. 70 Συνήθως η χωρίς επιπλοκές αναισοησία παίζει μικρό ρόλο στη μείωση της aνοσολογικής απάντησης μετεπειρητικά. Η αναισθησία μειώνει τις απαντήσεις στη χειρουργική επέμβαση και επηρεάζει την ανοσολογική α πάντηση ανάλογα με το επίπεδο αναισθησίας. τη δράση των φαρμάκων, καθώς και με την επίδρασή της στην ενδοκρινική και μεταβολική απάντηση, την οξυγόνωση. τον αερισμό και την αιμάτωση των ιστών. Η χορήγηση κλασσικής εξισορροπούμενης αναισθησίας επί 1-2 cορες πριν την έναρξη της επέμβασης 20 δεν επηρεάζει την ικανότητα βλαστικής απάντησης (διέγερσης) των λεμφοκυττάρων σε διάφορα μιτογόνα. Επίσης αναισθησία συ\ δυασμένη με αλοοάνιο κατά την διάρκεια οφθαλμολο-:ικών επεμβάσεων71 ή αναισθησία 5-7 ωρών με αλοθάνιο ή εν Φλουράνιο σε εθελοντέζ2 δεν φαίνεται να μεταβάλλει την ικανότητα βλαστικής διέγερσης των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα, αλλά η τρίωρη 73 αναισθησία με αλοοάνιο. καθώς επίσης και η νευροληπταναλγησία πιθανcij; μειcijνει την απάντηση αυτή 74 Όταν χρησιμοποιήθηκε τιεριοχική αναισοησία σε συνδυασμό με ή χωρίς '{ενική αναισθησία παρατηρήθηκαν μικρές μόνο μεταβολέ; ση; τιαρακολουθούμενες παραμέτρους, 75 3 αλλά από ανοσοίπrική άποψη δεν θα μπορούσε να υποστηριχθεί με σιγοιριά ότι η περιοχική είναι προτιμότερη από τη '{ενική αναισθησία ή και το αντίθετο. Ως προς την επίδραση ων διαφόρων αναισθητικών στο ανοσολογικό σύστημα :οι ανθρώπου μόνο μικρές και κλινικά ασήμαντε; διαφορέ; παρατηρήθηκαν στις διάφορες μελέτες. Παρ' όλα uι ω σε ασθενείς με καρκίνο του πεπτικού συστήματα; η ανuισοησία με αλοθάνιο δεν αύξησε κατά την διάρκειu :η; ε πέμβασης την δραστικότητα των ΦυσικciJ\' Φονικων κι τ τάρων, που θεωρείται πολύ σημαντικό μέρο; ης αμι \'U; έναντι της κακοήθειας. Απεναντίας η ενδο<>ί.εβιu ι.σρήγηση ετομιδάτης αύξησε Φυσιολο'{ικά τη όρασ:η:σ:ητu των φυσικών φονικών κυττάρων κατά τη διιί, κειυ :η; ε πέμβασης. 55 Μελέτες σε ζώα έχουν αποδείξει ότι η α\ uισηησία έχει ανεπιθύμητες ενέργειες στην ανοσολογική α::α\ :ηση και στο ρυθμό αύξησης των όγκων (πίνακα: 61. :ι; έρευνες όμως αυτές είναι πιθανόν οι διuταραι.έ: δια<1)ι ρων ομοιοστατικών μηχανισμών να περιπι.ειωι \' :α α::οτελέσματα. Ειδικά όταν μελετάται η επίδραση διαοι J'C J\' παραγόντων στην αύξηση των όγκων. ο σzεόιuσμι"i: :η; μελέτης (το είδος του πειραματόζωου. ο τ(.πο: :ι ι ι'";κι ι. η ποσότητα του ενοφθαλμιζόμενου υλικο'. η ι:jεση :η: έ νεσής του, η θεραπεία και το χρονοδιά'{ραμμύ :η: ι μ::σρεί να μεταβάλλει τα αποτελέσματα. Το αλοθάηι ε\u ι :ο πιο μελετημένο αναισθητικό σε αυτού τοι είδσι; :ι: ε,,_ γασίες και ο περισσότερες από αυτές κατέδειξ,α\ ι :ι διαταράσσει την αντίσταση του οργανισμο(, ένω :ι :ιιl ι'" : ' κο υ. - Χειρουργική επέμβαση. Το εγχειρητικό τραύμα παίζει πολι ::ω σημα ν:ικό ρόλο από την αναισθησία στη διαταραzίi :η; α\ ΊΙ σι Ιί. ι.-;'1- κής απάντησης κατά τη διάρκεια της επμβαση:. Υ::αpχει συσχέτιση ανάμεσα στο μέ'{εοο; τοι επειρη:ιr.:ιιί τραύματος και τις μεταβολές των λευκοr.:ι ττύρω\ r.:αι :ω\ υποομάδων τους, των λεμφοκυττάρων κuι :ι J\' ι ::συμuι ων τους, της απάντησης των λεμφοκυττάρων με ::σί.ί.α::ί.ασιασμό κατόπιν αντιγονικής και μιτο-:ονικής διέγερση;. και του όγκου του τιλάσματος που απαιτείται ;'ια \'U με ι ω-

6 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΠΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΙ!ΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 15 ΠΙΝΑΚΑΣ 6 Επίδραση τη ς αναισθησία ς στη συμπεριφορά τ ων όγκων σε ζώα. Δείκτης διέγερσης λεμφοκυττάρων Π ε ιρ ο ποντίκια αματόζω ινοσάρκωμα Α να ισθησί α αλοθάνιο I, 5 οιο Εγχείρηση καμμία Α π ο τ έλεσ Β μα ι 6λ. μεγαλύτερη 86 καταστολή Κυτταροτοξικότητα (κυττανοσία) ποντίκια IV κύτταρα όγκου αλοθάνιο 15 min κα μμία καμμία δράση σε κυτταροτοξικότητα & αύξηση μεταστάσεων 87 Ποντίκια ΙVκύτταρα όγκου αλοθάνιο 15 min ακρωτηριασμός Διαταραχή κυτταροτοξικότητας αυξ. μεταστάσεις Αύξηση όγκου ποντίκια ip, sc σάρκωμα αλοθάνιο 0, σε διαφ. μέρες καμμία δράση αλοθανίου 88 Αύξηση όγκου ποντίκια αλοθάνιο Ν2Ο θειοπεντάλ η κεταμίνη καμμία ακρωτηριασμός αύξηση όγκου με αλοθάνιο &Ν2Ο 89 Αύξηση όγκου ποντίκια sc κύτταρα όγκου αλοθάνιο 0. 5-Ι'Ό για I ώρα καμμία ακρωτηριασμός αύξηση όγκου αύξ χρόνου απόρριψης 90 ποντίκια sc κύτταρα όγκου αλοθάνιο 0,5-1\ για I ώρα λαπαροτομία όπως με αλοθάνιο Αύξηση όγκου ποντίκια κύτταρα όγκου Ν2Ο κα μμία καταστολή ασκ. όγκου Ehrich, όχι όγκου Πρωτοπ. ευαισθ. με DNCB ποντίκια ινοσάρκωμα θειο πεντάλ η καμμία διαταρ. απάντ. σε DTH καταστολή MLC αύξηση μεταστάσεων 92 DNCB = 2,4 dinirochorobenzcne DTH = deayed ype hypersensiiνiy MLC = mixcd ymphocyc cuurc θεί στο μισό η απάντηση των λεμφοκυττάρων στην φυματίνη (PPD) Η μείωση της αιμάτωσης και η ι σχαιμία των ιστών οδηγεί σε αυξημένη νευροενδοκρινική απάντηση του οργανισμού και σε αυξημένη απελευ Οέρωση aνοσολογικών μεσολαβητικrόν ουσιών. Η οξεία κυκλοφορική ανεπάρκεια (shock) συνήθως είναι καταστροφική για την ανοσολογική απάντηση Η πτιόση της αιμάτωσης των εντερικών βλεννογόνων96 και η απουσία των τροφών στο <:νη:ρο για αρκετές ημέρες μετά το τραύμα, διαταράσσουν το φραγμό του εντερικού βλεννογόνου97 και οδηγούν στη μετακίνηση των ενδοτοξι νιόν και των μικροοργανισμών του εντέρου προς την συστηματική κυκλοφορία. - Μεταγγίσει ς αίματο ς. Οι μεταγγίσεις ομόλογου αίματος που περιέχει λευκοκύτταρα έχει aνοσοκατασταλτική δράση9 και πιοανώς να συμμι:τέχει στην μετεγχειρητική ανοσοκαταστολή, η οποία εκδηλώνεται είτε σαν αυξημένη επιβίωση των μοσχευμάτων μετά από μεταμόσχευση οργάνων,99 είτε σαν αυξημένη συχνότητα υποτροπής του καρκίνου και μειωμένη επιβίωση,9 είτε τέλος σαν αυξημi':νη συχνότητα μετεγχειρητικ ι όν λοιμώξεων και αυξημένη επιρρέπεια για σι\νδρομο ανεπάρκειας πολλαπλών οργάνων.102 Παρά το γεγονός ότι πολλές μελέτι:ς έδειξαν την α ναφερ6μενη συσχέτιση.103'10" αυτή ακόμη αμφισβητείται από πολλοι'jς. Σε μια μελέτη 500 ασθενών με καρκίνο παχέους εντέρου ή του οροοι'j βρέθηκε χειρι'jτερη πρόγνωση στους μεταγγισοέντες ασθενείς από ότι στους μή μεταγγισθέντες ενώ σε δι'jο άλλες μελέτες σε 520 ασοενείς με την ίδια πάοηση Ι οχ και σε I 000 άλλους με καρκίνο του στομάχου,109 αποδόοηκε η συσχέτιση σε άλλους παράγοντες.

7 16 -Ηλικία. Ορισμένες μελέτες, όχι όμως όλες.113 έδειξαν μεγαλύτερη μείωση της aνοσολογικής απάντησης σε νεογέννητα και μικρά παιδιά παρά σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες. Πάντως στους ενήλικες όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία, τόσο μικρότερο το μέγεθος τραύματος, που απαιτείται για να προκαλέσει «ανεργία» του ανοσολογικού συστήματος και να μειώσει την απάντηση των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα ερεθίσματα Κατάσταση υγείας. Οι ασθενείς με κακή γενική κατάσταση που υφίστανται επεμβάσεις καρδιάς, εμφανίζουν μακρύτερης διάρκειας καταστολή της παραγωγής της IL-2 σε σχέση με άλλους ασθενείς.116 Επίσης ασθενείς με προχωρημένη κακοήοη νόσο μετεγχειρητικά παρουσιάζουν μεγαλύτερη καταστολή της δραστικότητας των φυσικών φονικών κυττάρων, της αντισωματοεξαρτώμενης κυτταροτοξικής ικανότητας (ADCC)57 και της απάντησης των λεμφοκυττάρων σε μιτογόνα ερεθίσματα, 117 σε αντίθεση με ε κείνους τους ασθενείς που έχουν καλοήθη ή μη προχωρημένη κακοήθη νόσο. Παρ' όλα αυτά οι Michees και συν, βρήκαν ότι ασθενείς με κακοήοεια έχουν μετεγχειρητικά την ίδια μείωση της (ADCC) με ασθενείς χωρίς κακοήθεια58 Επίσης οι Vose & Moudgi βρήκαν μείωση της κυτταροτοξικής ικανότητας αυτού του τύπου ακόμη και σε μικρές επεμβάσεις για καλοήθεις όγκους.27 Η αρχική αύξηση της δραστικότητας των φυσικών φονικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της επέμβασης απουσίαζε σε ασοενείς με προχωρημένη καρκινοπάθεια. ενώ εμφανίζονταν σε εκείνους με τοπικά περιορισμένη κακοήθεια ή με καλοήθεις όγκους.56 Η μείωση του απόλυτου αριομού των λεμφοκυττάρων συγκριτικά με τις προεγχειρητικές τιμές, και του πολλαπλασιασμού των λεμφοκυττάρων που προκαλείται από την ΡΗΑ και την κονκαναβαλίνη Α, όπως επίσης και της δραστικότητας των κατασταλτικών κυττάρων, βρέοηκε μικρότερη στους ασθενείς με προχωρημένη καρκινοπάθεια συγκριτικά με εκείνους που δεν εί Χf1Υ προχωρημένη καρκινοπάοεια, διότι οι αρχικές τιμές στους πρώτους ήταν χαμηλότερες.117 Οι διαφορές ανάμεσα σε ασθενείς με καλοήθεις όγκους και σε εκείνους με κακοήθεις, πιθανώς να οφείλεται και σε αιτίες όπως η κατάσταση θρέψης. Η κακή θρέψη σε συνδυασμό με την α νοσοκαταστολή είναι καταστροφικές για τον χειρουργικό ασθενή.119 Αλλοι παράγοντες. Ορισμένα αντιβιοτικά φάρμακα, κυτταροστατικά και κορτικοειδή είναι γνωστό ότι προκαλούν μεταβολές στην ανοσολογική απάντηση. Το αλκοόλ επίσης είναι ανοσοκατασταλτικό και το κάπνισμα μπορεί να έχει ολέθρια α ποτελέσματα στην ανοσολογική επάρκεια των βλεννογόνων. Ακόμη πάντως δεν έχει καταδειχθεί με ακρίβεια η επίδραση των ψυχολογικών παραγόντων, της ακινητοποίησης, της νηστείας και των μεταβολών των βιορυθμών στην μετεγχειρητική ανοσοκαταστολή.2 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ. Οι μεταβολές, που παρατηρούνται στην ανοσολογική απάντηση μετεγχειρητικά, προκαλούνται από πολ- ΘΕΜΑ Τ Α ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Ε\ Τ λ ΊΙΚΗ!λ ΊΡΙΚΗΣ λούς παράγοντες όπως η νευροενδοκρινικτί απάντηση. παράγοντες του ορού, τα κατασταλτικά κιίτταρα κu.ι οι α νοσολογικές μεσολαβητικές ουσίες. Σ;ι:εδό\ κύ.οε ορμ,ίνη έχει δράση πάνω στην ανοσολογικτί απύ\ :ηση. Τ όσο χειρουργικοί ασθενείς όσο και εθελοντές εμφά\'ισα\ παρόμοιες μεταβολές στην ανοσολογική απύ.ντηση μπιί. από έγχυση αδρεναλίνης -ή κορτιζόνης.12υ 121 ε [\'Uν υ σοενή που χειρουργήθηκε για Φαιοχρωμοκ ττcσμυ :- ι'1σο και σε εοελοντές που έλαβαν αδρεναλίνη. πυρυ:η1,τiι!ηκε αύξηση των φυσικών φονικών κυττάρων και τη: δι'υστικότητάς τους.1"-1 Τα επίπεδα όμως της κορτι:,ίί.η: στο\' ορό των χειρουργικών ασθενών δεν συσ;ι:ετί:,>\τυι με τις μεταβολές των υποομάδων των λεμφοκι.ττι1ι ισ\ ' :" ί.,ηω της πολυπλοκότητας των παραγόντων πο τα ε::η ι ειί.ζουν. Σ τον ορό ασθενών έχουν απομο, ωοεί αη'σ,,κα τασταλτικές πρωτε ί νες μετεγχειρητικά. 2' 1=' Η σl'f'f'l'::iα μεταξύ των Τ -βοηθητικών επαγωγι KC;J\' K τ:uι' J\ I CD Οετικά) και των Τ-κατασταλτικών Κ ττυ1,,:l>ξ.:κι η κι τ τάρων (CDs θετικά). παραμένει σταθερτ1 η με:unαί.ί.ετω προς όφελος των CDs μετεγ;ι:ειρητικά.21 :J Ομι J: υκ,ψη και στην κλασσική ανοσολογία αντιμε:ω::ι:ε:αι μc: σκεπτικισμό πλέον η σημασία της ισορρο::ία: με:υξ.ι CD και CDs λεμφοκυττιί.ρων.!\!ία κα:η ι' ι' ιυ :c J\ ί.ειτουργικώς κατασταλτικών κυττάρω\. :υ :ων κυ:uσ:ιιί.:ικr.i κύτταρα που ενεργοποιούνται από τ φ KO\'KU\"Uhιιi. ι\ η Α. παρουσιάζουν μειωμένη δρα στη ριι:η :α ιιc::u υ;:,,.ιιε, ciλες επεμβάσεις όπως επίσης και σε κιι, κι ''' :η: μ τ1- τρας42 48 Επίσης στους καρκινοπαοεί: η ι;ουι1,:πη :ων συγκο.λητικών κυττάρων ( μονοπι ι φ ω υ.-:, :, \ -υ::α\ τητικό» κυτταρικό πληθυσμό βεί. :ιc J\ c:ι :η\ λ J\c':ηω του οργανισμού να παράγει κί τταρα με κι ::υ,χ :,,Ξ,ικη ι κανότητα, ικανότητα ποι, εί, uι ηδη κυ:: π:υι.., \ η με:ά από την επέμβαση 4 ' Σημα\ τικc:ς, ιυ :ψ,.. ::..,:ι,-'η:ική ανοσολογική απάντηση εί\αι cη μc::ιιr<-.ί. :: -:,,,_ nρέθηκαν στην έκκκριση τω\' κι :-:L'Kι\c J\ >.:υ'. :ιλ ::ι>.:c,σανοειδών, όπως επίση; και στη\ i.c:ι:c' f'. ι>.:,,:: :υ :ι.1\ ι ::οδοχέων των κυττοκινών.12- Ποί.ί.ές κι ::ι >.:ι',::: υ-:,-.:,:ί., ιv συνδετικούς κρίκους ανάμεσα σ: φ α\ L σ,,ί_,,. ι,.,. :η\ C:\' δοκρινική και την μεταβολική απάν:ηση \!.::.:: η:ικά παρατηρείται αύξηση τη; IL-1 κυι :η: IL-n - και πτώση τη; IL Μετά α;τι) fl>i_,,κ,π:.::ο-::,,ιη ::αρατηρήοηκε μικρή αύξηση της έκφι αση: :ι \ ζ ;οιι \ < ιυκών υποδοχέων τη; ιντερλειικίνη: -.2 Ι IL-.2-R 1 :ι Ι\ Τ-ί.εμ Φοκυττάρων,12 s αλλά άλλη μεί.έτη <:δc:ιξ,,: ι.: :ι;r-:" :,-:< Κ Φρασης των υποδοχέων αυτcij\' με:ύ u;:,,,;;:,,,hur-: ασθενείς με κακοήθεια παρατηρείτο ι αιξ, η στ- :ι;\.:::ι -:έδων των διαλυτών υποδοχέων τη: IL-.2 ι-ιl-2rι : ε Ε-:ειδή οι υποδοχείς s!l-2r συνμ:ο\'ηη μι: :φ IL-.2. Ί υ ι Ξ,ησή τους στον ορό υποδηλcij\'ε την κα:uσ:,,ί.η,:ι,,ιι-:ι J\' α νοσολογικών απαντήσεων. Σημαντικσ ε::ιση: ι'c'ί_,, r-::ην μετεγχειρητική ανασοκαταστολη <:;ι:,,ι,. κυι,,, Η,,r;,-.κατασταλτικές προσταγλανδίνε; και κιρίι J: η PCiE:. - ΚΛΙΝΙΚΉ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩ :\ΙΕΤΑΒΟ.\Ω.\'. Συνήθως η ανοσολογική απά, τηση σ:η\ ε ::c:μhυση είναι μία ελεγχόμενη διαδικασία. ;ωι 6ωι'ΚC:ι ιιc:ι'ιι-:ε: Ι Jρες μέχρι μερικές μέρες. Η απάντηση ω τη μ::l f'u ω ::αραμείνει τοπική μετά από μικρέ; επεμβασει:. ε\'j μ::,,ρεί να εξελιχθεί σε συστηματική απάnηση στφ ::ε1':::ι Jση μεγάλων επεμβάσεων ή εμφάνισης εnι:τί.σκc J\ Η ::ειιι-

8 Θ Ε ΜΑΤ Α Α ΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΠΑΣ ΚΑΙ Ε'Π Α ΙΙΚΗΣ ΙΑ ΙΡΙΚΗΣ 17 γραφή αυτών των μετεγχειρητικών aνοσολογικών μεταβολcί:ιν μπορεί να προκαλέσει απcηοήτευση στον αναγνώστη, αλλά πρέπει να ληφθεί υπ' όψη ότι οι περισσότερες από τις εργασίες αναφέρονται σε aνοσολογικές απαντιjσεις in νiro από δείγματα αίματος αρρcίjστων που υπέστησαν χειρουργικτj επέμβαση. Τα προς μελέτην ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα και μονοπύρηνα του αίματος αποτελούν ένα μικρό μόνο μέρος του συνολικού τους αριθμοίj στον οργανισμό. Στις μελέτες που αναφέρονται εδώ, δεν έχει μετρηθεί η ανοσολογική δυνατότητα των λεμφαδέ \'ων ή των άλλων οργάνων του ανοσοποιητικού συστήματος. Η κινητοποίηση των ανοσολογικώς ενεργών κυττάρων και η επανακυκλοφορία τους. επίσης τροποποιεί τα αποτελέσματα. Είναι ακόμη δεδομένο ότι οι aνοσολογικές λειτουργίες διαθέτουν εφεδρείες. οπότε οι παρατηρούμενες πτcοσει:; των εργαστηριακών μετρήσεων πιθανcijς να αποτελοίjν απλό βιοχημικό εύρημα χωρίς αναγκαστικά να υποσημαίνουν μειωμένη ανοσολογική ικανότητα. Από την άλλη μεριά, τα ανοσολογικci τέστ είναι μεν ακριβή και αξιόπιστα, πρέπει όμως να κατανοεί κανείς τι ακριβώς μετρούν. Η τοπική απάντηση. η οξεία φ/.εγομώδης αντίδραση, είναι απαραίτητη για την εποίjλωση του τραίψατος. την ανακατασκευή των ιστιί:ιν και την τοπικ1j άμυνα έναντι των μικροοργανισμών. 135 Είναι παραδεκτό ότι η συστηματική αντίδραση αναστέλλει την αυτόματη αντίδραση του οργανισμού. Με αυτή την λογικ1j τέτοιου είδους αντιδράσεις είναι επωφελείς. Όμως όταν οι αντιδράσεις αυτές απουσιάζουν ή είναι υπερβολικές μπορεί να αποβούν επιβλαβείς και πιθανώς Οανατηφόρες. Οι περισσότερες μελέτες της μετεγχειρητικής ανοσοκαταστολ ή ς συγκεντρώνουν την προσοχή τους στην μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις και στη διασπορά της καρκινικής νόσου. Μελέτες σε πειραματόζωα <;χουν δείξει συσχέτιση ανάμεσα στην αναισθησία, τη χειρουργική επέμβαση, την καταστολή του ανοσολογικού συστήματος, τις λοιμώξεις χ και τη διασπορά των κακοήοων νόσων. sί Η συσχέτιση αυτή ανάμεσα στη μετεγχειρητικά μειωμένη ανοσολογική απάντηση, τη συχνότητα των λοιμώξεων και τη Ονησιμότητα στον άνθρωπο. αποδεικνίjεται με τις δερμοαντιδράσεις επιβραδυνομένης υπερευαισθησίας. Το ίδιο <;χει καταδειχθεί και στους καρκινοπαθείς. " 1 62 Όμως ο αριθμός των Τ- λεμφοκυττάρων και η ποσοτική αναλογία των υποομάδων τους. δεν βρέθηκε να c:χει καμία συσχέτιση με την εμφάνιση λοιμcίjξεων σε αρρώστους με καρκίνο παχέος εντέρου ή του ορ ΟοίJ,141 ενώ aσθενείς οι οποίοι είναι aνοσολογικά «ανενεργείς» ή γίνονται «ανι:νεργείς» μετεγχειρητικά, έχουν υψηλότερο κίνδυνο σηψαιμίας και θανάτου Σημειώνεται όμως ότι αυτές οι μεταβολές δεν είναι οι μόνες υπεύθυνες για τις μετεγχειρητικές λοιμώξεις. Υπάρχουν και μεταβολές στην γενικότερη άμυνα του οργανισμοίj του ασθενούς. στην μικροβιακή χλωρίδα ενώ είναι άλλοτε άλλος ο βαομός της μικροβιακής επιμόλυνσης.14' Επίσης οι μεταβολές που προκύπτουν μετεγχειρητικά στην ακεραιότητα των βλεννογόνων, την έκκριση της βλέννης και την κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα συμβάλλουν στις μετεγχειρητικές λοιμώξεις. Υποστηρίχθηκε ότι η ανοσολογικιj απάντηση είναι κεφαλαιώδους σημασ{ας για την διασπορά του καρκίνου. Πειραματόζωα τα οποία χειρουργοίjvται και υφίστανηιι ενδοπεριτοναϊκές εμφυτεύσεις καρκινικών κυττάρων εμ- Φανίζουν με μεγαλίηερη συχνότητα καρκίνο σε σίηκριση με εκείνα που δεν χειρουργοι)νται αλλά υφίστανται τον ενοφθλαμισμό. Αρουραίοι και ποντικοί οι οποίοι υ φίστανται πολλαπλές επεμβάσεις έχουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης όγκων και μάλιστα με μεγαλύτερο μέγεθος καρκινικής μάζας σε σύγκριση με αυτούς που δεν χειρουργούνται ή υφίστανται μία μόνο επέμβαση Υπάρχουν αναφορές σε περιπτώσεις ανορώπων ό που παρατηρήθηκε ταχεία διασπορά του καρκίνου μετά από επέμβαση,14"- 147 αλλά δεν υπάρχει συστηματική μελέτη πάνω στο Οέμα αυτό. Υπερβολικές αντιδράσεις από μη ελεγχόμενη ενεργοποίηση μεσολαβητικών ανοσολογικcί:ιν ουσιών σαν ε πακόλουθο νέκρωσης ιστών, δημιουργίας aποστημάτων ή άλλων τοξικών διαδικασιιον. πιοανώς να έχουν επίδριιση στην παθολογία της νόσου. Αυτές οι αντιδράσεις πιιλαιότερα δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής καθώς οι ασθενείς πέθαιναν από άλλες αιτίες χωρίς να προηγηθεί εξειδικευμένη χειρουργική αντιμετώπιση. Σε τέτοιες περιπτώσεις οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί μπορεί να διαταρrrχοούν τόσο πολύ, ώστε να είναι θανατηφόροι. Χαρακτηριστικά το σύνδρομο της ανεπάρκειας πολλαπλcί:ιν οργάνων είναι τυπικό παρriδειγμα αντίδρασης, που ξεκινri από ανεξέλεγκτη φλεγμονώδη αντίδραση του ασοενοίjς. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ. Η δερμοαντίδραση ι:πιβpι!(\)w μένης υπερευαισοησίας έχει αποδειγμένα την καλ uτεpj συσχέτιση με την τελική έκβαση στους ασθενείς υψηλοίj κινδύνου 145 Δεν μπορεί όμως να χρησιμοποιείται σαν δοκιμασία ρουτίνας, γιατί απαι τοίjνται cόρες για να υπriρξει αποτέλεσμα και η ευαισθησία της και η εξειδίκευση είναι χαμηλές. Θα πρ<:πει να δοοεί ιδιαίτερη προσοχή στην πιθανότητα ί1παρξ ης τροποποιημένων aνοσολογικών απαντήσεων και να γίνονται ειδικri. η:στ σε συνεργασία με α νοσολογικci ψγασηjρια.14' Στην αναισθησία μεγαλύτερη σημασία έχει ο γενικός χειρισμός της αναισθησίας παρri το είδος των αναισοητικcόv που χρησιμοποιοί,νται, εκτός ίσως απ6 το αλο Οriνιο. Ο οργανισμι)ς είναι σε θέση να διορθώνει ι':ντονες αποκλίσεις των aνοσολογικών του απαντήσεων, με την προοπι'jοεση ι'jτι εξασφαλζοvται οι ζωτικές του λειτουργίες και αvτιμετωπζεται η προίίπάρχουσα νόσος. Σε μια πρι'jσφατη μελέτη βρθηκε ότι ο c.φιομός των υποτασικcίjν επεισοδίων κατά την διάf1κεω εξαίfπσης ηπατικών μεταστιiσεων απ6 καρκίνο παχ[ος εντέρου ή του ορθοι), ήταν ο πιο σημαντικι'jς παράγοντας που επηρέαζε την υποτροπή του καρκίνου.149 Μελέτη σε πειραματόζωα έδειξε ότι η υποβολαιμία ι:ίχε σημαντικ1j επίδραση στην ανάπτυξη των 6γκων. 11 1χ Η μεταβολή της ανοσολογικής απάντησης δεν ελαχιστοποιείται με την περιοχική αναισθησία. ι'jπως συμβαίνει με τη μεταβολικ1j και την ενδοκρινική απάντηση J. 1. ί\2. Υ.1. Ι ) Ι Οι περιφερικοί και κεντρικοί καθετήρες (περιφερικοί ΦλεβοκαΟε ηi ρε ς, κεντρικοί φλεβικοί καθετή ρε ς, aρτηριακές γραμμς. σωλήνες παροχι:τι:ί;σι:ων, καθι:τήρι:ς κί1στεως) αποτελούν πιοανές πύλες εισ6δου για την εμ Φιiνιση των λοιμώξεων και η πιθανότητα αυτή θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ' όψη σε ασοενείς με υψηλι) κίν-

9 18 ΘΕΜΑΤΑ Α"ΙΑΙΣΘΗΣΙΩ.\ΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Ε\ Τ', ΤΙΚΗΣ!Α ΤΡΙΚΗΣ δυνο λοιμώξεων. Σε περίπτωση που χρειάζονται μεταγγίσεις αίματος από ανοσολογική άποψη είναι προτιμότερη η χρήση συμπυκνωμένων ερυθρών αιμοσφαιρίων χωρίς λευκά αιμοσφαίρια, αν και δεν υπάρχουν ελεγχόμενες εργασίες που να αποδεικνύουν την υπεροχτ1 αυτών των σκευασμάτων έναντι των άλλων. Δεδομένου ότι ο βαομός της aνοσολογικής απάντησης έχει άμεση σχέση με το μέγεοος του χειρουργικο ί! τραύματος, είναι σημαντικό η επέμβαση να προκαλεί το ελάχιστο κατά το δυνατόν ιστικό τραύμα. Επίσης είναι σημαντικό για τη λειτουργία των ουδετεροφίλων λευκοκυττάρων, η διατήρηση ικανοποιητικτίς ιστικής κυκλοφορίας στην περιοχή του τραύματος.1 ' Επειδή από μελέτες σε πειραματόζωα πιθανολογείται ότι οι πολλαπλές επεμβάσεις αυξάνουν την πιθανότητα εγκατάστασης και ανάπτυξης των μεταστάσεων, το γεγονός αυτό Οα πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψη σε ασθενείς που χρειάζονται πολλαπλές επεμβάσεις. Η κακή θρ<:ψη ίσως να είναι περισσότερο σημαvτικτi από την κακοήθη νόσο ως προς την καταστολτi των διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών aνοσολογικών απαντήσεων.11χ Παρ' ότι δεν είναι πάντα δυνατή η αποκατάσταση της Ορέψης στον καρκινοπαθή ασθενή. αναγνωρίζεται ότι συνήθως η εντερική και παρεντερική διατροφή είναι το ίδιο αποτελεσματικές στην υποστήριξη των μετεγχειρητικcον ανοσολογικών απαντήσεων.146 1'4 Η εντερική διατροφή διαφυλάσσει την ακεραιότητα του εντερικού βλεννογόνου, την έκκριση της IgA στα εντερικά υγρά και περιορίζει την μετακίνηση των μικροβίων.1" Η γλουταμίνη είναι πολύ σημαντική για την διατήρηση του λεμφικού ιστού και του εντερικού βλεννοιόνου. η περιεκτικότητά της όμως στα διαλύματα διατροφής είναι μικρή. Ε πίσης φαίνεται ότι η αργινίνη έχει ανοσοδιειερτικές ι διότητες157 και αναφέρεται ότι εντερικά διαλύματα που περιέχουν αργινίνη προωοούν τις ανοσολο-:ικές ω:αντήσεις σε καρκινοπαθείς που υφίστανωι ποί.ί.ωτί.έ επεμβάσεις.15r Τα ενδοφλέβια διαλύματα λιπιδίω\ είωι U\'Οσοκαταλτικά in viro1'i9 και πιθανώς να έχου\ αη :τιθι'μητε:; ενέργειες στη λειτουργικότητα των κοκκιοκι :τύ.ρων και των λεμφοκυττάρων in vivo.1611 Τα διαi.ί μα:α 'f ι-:ί.υκεριδίων μέσων αλύσεων (ΜCτ) προκαί.οιλ χαμηί.ότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων και λιπαρών οξέc J\' σω :τί.άσμα από εκείνα των τρι γλυκεριδίων μακρc;j\' αί.ι σεω\ Ι L(τ), και άρα είναι λιγότερο ανοσοκατασταί.τικά.1': Οι τροποποιητές των ανοσολο'(ικc;j\' αr:α\ :τiω:ω\ ί σως στο μέλλον να έχουν εφαρμοιτi στους χεφσι Υ; ικοι'jς ασθενείς υψηλού κινδύνου. Πειραματικά έχοι,. χρησιμοποιηοεί με σκοπό να μεταβάλλουν την ιτεριεπ_εφητική και μετεγχειρητική ανοσολογική αιτάντηση :α μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, οι αναστολείς τω\' Η: ιστcψινικών υιτοδοχέων, η λεβαμιζόλη. η IL-2. η θυμοτ:ε, :ίvη και τα κορτικοειδή Φάρμακα.2 Η χρήση τω\' Ε\'Ερ'; ο::οι ητcijν των μακροφάγων όπως το BCG. το C or Ώeb ιι ccriurn pιιrvum. η ζυμοζάνη και η γλυκάνη ίσως \'α είνυι σημα,τική για την καταστροφή των καρκινικών κι.ττάρω\ κα:ύ. την διάρκεια της επέμβασης Ακόμη όμως η επιστημονική βάση '(u τφ σι στηματική τροποποίηση των aνοσολογικών απω ττiσεω\ στην αναισθησία και την χειρουριική ειτέμβαση ει\αι ασοενής. Έτσι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσσχη στην πρακτική των μεταγγίσεων στους καρκινο::α!:!ει και στην διατήρηση των ανοσολοιικcον αιτα\,ησεc J\ '' μέσα στα φυσιολογικά όρια με την ιτροσεκτικτi χρτiση :c J\' α ναισθητικών και χειρουρ'(ικών τεχνικc;η. Η ε::ιί.εκ:ική και μη ιτροσεκτική ιταρέμβαση στφ U\'Οσσί.ογικη α::άντηση μπορεί να είνυι ειτικίνιi\'η διότι σι α\ :ιιiράσει ιωτέ:; είναι αλληλοεξαρτώμενες και U\':ι f fxι::uι με\-ε με πολλούς άλλους ομοιοσωτικοίς μηχαησ ωι ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Sa1o Μ. E'fccs of anacshesia and surgery on he immune rcsponse. Ι η: Wakins J, Sa1o Μ. cds. Trauma, sress and immuniy ίη anacshesia and surgery. London: Bucrworhs, 1982: Sa1o Μ. Effecs of anacshesia and surgcry on hc immune response. Aca Anacshesio1 Scand, in press. 3. Norh RJ. The concep of he aciνaed macrophagc. J Immuno1 1978; 121: Sephan RN, Saizawa Μ, Conrad PJ, Dean RE, Geha AS, Chaudry ΙΗ. Dcpressed anigen presenaion funcion and membrane iner1eukin-1 aciνiy of perionea1 macrophages afer 1aparoomy. Surgery 1987; 102: Dagan Ο, Sega1 S, Tzehova1 Ε. Effec of aneshesia on he immune sysem: Suppression of he immunogenic capaciy of macrophagcs and of 1ymphocye ransformaion. Immuno1 Inves 1989; 18: Ryhanen Ρ, Surce1 Η-Μ, 1\onen J. Decreased expression of cass ΙΙ major hisocompaibiiy compex (ΜΗΧ) mo1ecues on monocyes is found in openhear surgery re1aed immunosuppression. Aca A naeshesio Scand 1991; 35: Eveson NW, Neopoemos JP. Sco DJ.--\. \\ ι1οd RFM. The effec of surgica1 oper<ion upon nίιιπιjc\- es. Br J Surg 1981; 68: Oadimeji Μ, Grimshaw AD. Βιιuπτ \!. Pίιcr-;un KG, Godsone ΑΗ. Effec of surgen ι1n rnonιjc\ e funcion. Br J Surg 1982: 69: Neopocmos JP, Wood Ρ. Eνerson :\'\\. Bc PRF. Monocyc funcion foowing surger in Πίi!. Ι nσc<ιsed numb, rs and simuaion of migr<ιion. J1h'ι ιjc\ osis and chemi1uminescence foo\\ in g 'ιbdιιr;τίn ι surgery. Ευr Surg Res 1985: 17: Neopo1cmos JP, Wood Ρ. Everson :\'\\. Be PRF. The cffec of surgica1 proccdures υπ rnonιjc\ c funcion in p;1iens wih carcinoma of he cuιιn,;nd recum. Surg Gyncco1 Obsc 1986: 163: 235--Ι.::. 11. Anrum RM. Soomkin JS. MonoC\'e d\-;unciιιn in severe rauma: Evidence for he r c ο( C-.. in dc<ιcivaion. Surgcry 1986; 100: Lofsrom Β, Schi1d Β. Reicu1oendohei<ι funcion under genera anaeshesia. Aca Anιιeshcsio1 Sc<ιnd 1974; 18: Saba τμ, Cho Ε. Reicu1oendohe1ia1 S\Semic rcsponse o operaivc rauma as infuenced b cr opre-

10 ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 19 cipiae or cod-i11soube gobui11 herapy. J Reicuoe1dohe Soc 1979; 26: Fossc Ε. Mo11es ΤΕ. I11gvadse11 Β. Compeme11 acivaio11 duri11g major operaio11s wih or wihou cardiopumo11ary bypass. J Thorac Cardiovasc Surg 1987; 93: Hagre11 R. Samuesso11 Τ. Modig J. Compeme11 acivaio11 a11d i11creased aveoar-capiary permeabiiy afer major surgery a11d i11 adu respiraory disress sy11drome. Cri Carc Med 1987; 15: Cavarocchi NC. Puh JR. Schaff HV e a. Compeme1 acivaio11 duri11g cardiopumo11ary bypass. Compariso11 of bubbe a11d mcmbra11e oxygencιors. J Thorac Cardiovasc Surg 1986; 91: Che11oweh DE, Cheu11g ΑΚ, He11derso11 LE. A1aphyaoxi1 formaio11 duri11g hemodiaysis: Effecs of differe11 dia1yzer membra11es. Kid11ey I ; 24: Be11gso11 Α, Lisa11dcr Β. A11aphyooxi11 a11d ermi- 11a compcme11 compexcs i11 red cc savage. Aca A11aeshesio Sca11d 1990; 34: Siriwardha11a SA. Kawas Α. Lipo11 JL. Giesecke ΑΗ Jr. Acivaio11 of compcme11 b; he Haei110I1eic ce saver 4 sysem. Ca11 J A11aesh : 36: S Sao Μ. Effec of ιι11aeshesia a11d surger ση he 11umber of a11d mioge11-i11duced ra11sformaion of Τ- a11d B-ymphocyes. Α1111 Cin Res 1978 : 10: Fosse Ε. Opdah1 Η. Aakvaag Α. Svennevig J-L. Su11de S. Whie bood ce popuaions i11 paiens u11dergoi11g major vascu1ar surgcry. Scιιnd J Thorιιc Cardiovasc Surg 1985; 19: Ho1e Α. Bakkc Ω. T-1ymphocy es ιιηd he subpopu1aions of T-he1pcr and T-supprcssor ces meίιsured by mo11oco11a a11ibodics Π I. Τ 4 and Τ8 ) in re1aion o surgery under cpidurιι ιιηd gencrιι ancίeshcsia. Αcιι A11aeshesio Scand 1984 : 28: Le11nard TWJ. Sheno11 ΒΚ. Borzo<ι Α e a. The i11fue11cc of surgica opcrιιions 011 compo11cs of he huma11 immu11c sysem. Br J Surg 198.'\ : 72 : Madsbad S. Buschιιrd Κ. Siemssen Ο. Ropkc C. Cha11ges i11 Τ ymphocy e subses ιιfcr cccive surgery. Aca Chir Scιι11d 1986: 152: T611nese11 Ε. Brinkov ΜΜ. Chriscnsen NJ. Ocse11 AS, Madse11 Τ Naurιι kier ce aciviy ιιηd ymphocye. funrio11 during ιι11d πfer coro11ιιry πrery bypass grπfi11g in reaio11 o he e11docrine sress rcspo11sc. A11eshesioogy 1987; 67: Soop Μ. Soop Α. Su11dqvis K-G. Spo11ιι11eous ymphocyc proiferaio11 duri11g rπumιι ιι11d i11fecion. Sca11d J Immu11o 1988; 28: Vose ΒΜ. Moudgi GC. Pos-opcrιιive depressio11 of a11ibody-dcpe11den ymphocye cyooxiciy foowi1g mi11or surgery ιι11d ιιnacshesiπ. Immu11oogy 1976; 30: T61111ese11 Ε, Mickev Η. Grunne Ν. Nιιura kier ce aciviy duri11g premedicaion, π11πeshesia π11d surgery. Acπ Anaeshsio Sca11d 1983; 27: T61111ese11 Ε. Hue MS, Chrise11sc11 NJ. Schmiz Ο. Naura kier cc aciviy i11 paie11s u11dcrgoing upper abdomina surgcry: Reaio11ship o hc endocrine sress respo11se. Aca Anaeshsio Scιι11d 1984; 28: Ryha11e11 Ρ. Huu11e11 Κ. Ioncn J. Nπura kier ce aciviy afer ope11-hcπr sιιrgery. Aca A11ιιeshesio Sca11d 1984; 28: νπ11 Dijk W. Verbrugh Η. Rijswijk REN. Vos Α. Verhoef J. Neιιrophi fu11cio11. scrum opso11ic πciviy. πnd dcayed hyperse11siiviy i11 sιιrgicιι paie1s. Sιιrgery 1982; 92: Sade MS. Simmons RL. Υιι11is Ε. Greenbcrg U. Immιι11odeprcssio11 aίcr mπjor surgcry i11 11orma paie11s. Surgery 1975; 78: Hjorso N-C. Kehe Η. I11fucnce of surgcry. age and serιιm abumin 011 deιιyed hypersensiiviy. Aca Chir Scand 1986: 152: Piesch JB, Mcaki11s JL. MacLean LD. The deayed hyperse11siiviy respo11se: Appicaion i11 ci11icπ surgery. Surgery 1977 ; 82: Sπo Μ. Nissii:i Μ. Ce-mediaecJ and humorιι immune responses o oa hip repacemen u11dcr spi- 11a or genera ιιnaeshcsia. Aca A11aeshesio Scπ11d 1990: 34: Esko\a J. Sao Μ. Vijancn ΜΚ. Ruuskanen Ο. Impaired Β ymphoc: e funcio11 dιιring open hear surgeryό Effecs of ιιn<ιcshesia and surgery. Br J A naesh 1984: 56: DiPado\ a F. Durig :-..1. DiPadoνa C. Pozzoi Μ. Tri<ιpepe R. Sponancoιιs and poyconπ Ig secrcion by circu<ιing Β ces a!ίer surgcry:. Surgery 1988: 103:.'\47-.'\ Capι1n ES. Bo<111sky Η. Sn;. der MJ e a. Response of raumaized spenccomized paic11s o immediac \ ιιccinzjion \\ ih poy Y<ιe1 p11cιιmococcιι vaccinc. 1. Τrcιιιrnιι 1983 : 23: :--;ohr C\\. Lcιer DA. \caki11s JL. Chrisou NV.!η \Ϊ\Ο and in νiro humorιι immu11iy in surgica paiens: Anibod: response o pncumococca poysacchιπide. Sιιrgery 1986: 100: Rem J. Niese11 OS. Bra11d MR. Kehe Η. Rcease mechπ11isms of posoperaivc chιι11ges i11 various ιιcue phase proeins a11d in1munogobuins. Aca Chir Scand 1980; 502: Grzcak Ι. Oszcwski WL. E11gese Α. Infuc11ce of operaivc rauma 011 circuaing bood mononιιcear ces: Anπysis using monocona anibodies. Eur Surg Res 1984; 16: Grzeak Ι. Oszewski WL. Engese Α. Decreased sιιppressor cc aciviy afer surgery. J. Cin Lab Immu1o 1ιJ85; 16: Han Τ. Posoperaivc immunosupprcssion in paie1- s wih breas cancer. Lπ11ce 1972; 1: Juber Α V. Lec ΕΤ. Hersh ΕΜ. McBride CM. Effecs of sιιrgery. ancshesia and i11raoperaivc bood oss ο η immunocompccnce. J. Sιιrg Res 1973; 15: Roh JA. Goub SH. Grimm ΕΑ. Eiber FR. Moron DL. Effecs of operaion on immu11e response in cancer paiens: Secjuenia evaucion of in viro ymphocyc funcion. Sιιrgery 1976; 79: Scebacher C. Basser Ε. Vcrgeichende Uncrsuchungcn zum Ei11fιιss de Narkosc ιιηd der Lokπιιnashesic auf dic T-Lymphozye11 bci Meanomopcr<ιionen. Arch Geschwusforsch 1981; 51:

11 Uchida Α, Kob R, Mickschc Μ. Ocncraion of supprcssor ccs for naura kicr aciviy in cancer paicns afcr surgcry. JNCI 1982; 68: Orzcak Ι, Oszcwski \\'L, Engesc Α. Suppressor ce aciviy in periphera bood in cancer paiens afer surgcry. Cin Exp Immuno 1983; 51: Akiyoshi Τ, Koba F, Arinaga S, Wada Τ, Tsuji Η. In viro effec of inereukin 2 on deprcssion of ce-mediaed immune responsc afer surgery. Jap J Surg 1985; 15: 375: Wakins SW. The effecs of surgcry on ymphocye ransformaion in paicns wih cancer. Cin Exp Immuno1 1973; 14: Kumar S, Tayor Ο. Effec of surgcry on ymphocyooxiciy agains umour ces. Lance 1974; 2: Vose ΒΜ, Moudgii OC. Effec of surgcry on umour-direced eucocye responscs. Br Med J 1975; 1: Mδer-Larscn F, Mδcr-Larsen Α, Haahr S. The infuence of genera aneshesia and surgery on ce-mediaed cyooxiciy and inerferon producion. J Cin Lab Immuno 1983; 12: Miyazaki S, Akiyoshi Τ, Arigana S, Koba F, Wada Τ, Tsuji Η. Depression of he generaion of ce-mediaed cyooxiciy by suppressor ccs afer surgery. Cin Exp Immuno 1983; 54: Oriffih CD, Rees RC, Pas Α, Jermy Α, Laurence AS, Rogers Κ. Enhanccd naura kier cc aciviy ίη paiens wih maignan discasc of somach and argc bowc during inravenous anacshcsia and surgery. J Exp Cin Canccr Rcs 983; 4: Oriffih CD, Rees RC, Pas Α, Jermy Α, Pec J, Rogers Κ. The naure of enhanced naura kier ymphocye cyooxiciy during ancshesia and surgcry in paiens wih benign diseasc and canccr. Ann Surg 1984; 200: McCredie JA, MacDonad HR, Wood SB. Effec of operaion and radioherapy on anibody-dcpenden ceuar cyooxiciy. Canccr 1979; 44: Michec1s J, Dcgiovanni Ο, Cayc ΑΜ. Effcc of surgery and ancshesia on cc mediacd immuniy. Cinica human evauaion and evauaion in mice. Aca Anaeshesio Beg 1979; 30 (Supp): Cochran AJ, Spig WOS, Mackie RM. Thomas CE. Posoperaivc deprcssion of umour-direccd ccmediacd immuniy in paiens wih maignan diseasc. Br Mcd J 1972; 4: Tarpcy JL, Twomcy PL, Caaona WJ, Chreicn ΡΒ. Suppression of ccuar immuniy by aneshesia and operaion. J Surg Res 1977; 22: Chrisou NV, Rode Η, Larsen D, Loose L, Broadhead Μ, Meakins JL. The wakin anergic paicn. How bes o assess hc risk of scpsis foowing eccive surgery. Ann Surg 1984; 199: Shackcr ΗΚ, Bezer Μ, Zimmcrmann OF c a. The prcdicive roe of deayed cuaneous hypersensiiviy esing in posoperaive compicaions. Surg Oyneco Obse 1986; 162: Ichihashi Η, Kondo τ. Thc effec of surgery on anibody producion. Nagoya J Mcd Sci 1967; 30: ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑτΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 64. Humphrey LJ, Amcrson JR, Frcdcrickson EL. Preiminary obscrvaions on hc cffec of haohane and oxygcn aneshesia on hc immunoogic responsc in man. Ancsh Anag 1970; 49: Duignan JP, Coing ΡΒ, Johnson ΑΗ. Bouchier Haycs D. The associaion of impaircd neurophi chemoaxis wih posopcraive surgica scpsis. Br J Surg 1986; 73: Mikawa Κ, Ikegaki J, Maekawa Ν e a. Pcriopera ivc cffec of mehyprednisoone givcn during ung surgery on pasma concenraions of C<,ι and Cs" Scand J Thorac Cardiovasc Surg 1990: 24: Cuen BF, Duncan ΡΟ, Ray-Kei L. Inhibiion of ce-mediaed cyooxiciy by haohane and nirous oxide. Aneshesioogy 1976; 44: Duncan ΡΟ. Cuen BF. Ray-Kei L. Thiopcna inhibiion of umor immuniy. Aneshesioog 1977: 46: Rudnick S, Scvenson OW, Ha SC. Espinoza-Degado Ι. Sevenson HC, Longo DL. Haohane poeniaes he aniumor aciviy of gamma-inerferon and mimics camoduin-bocking agens. Aneshesioogy 1991; 74: Oriffih CDM, Kamah ΜΒ. Effecs of haohane and nirous oxide anacshesia on naura kier γmphocyes from paiens wih bcnign and maignan brcas diseasc. Br J Anaesh 1986: 58: Koenig Α, Kocnig UD, Heicappe R. Soecke Η. Differences in ymphocye miogenic simuaion paern depcnding ο η anaeshesia and oper<jί\ e raιιma: Ι. Haohane-nirous oxide anaeshesia. Eur J Anaesh 1987; 4: Duncan ΡΟ, Cuen BF, Cavery R. Smih ΝΤ Eger ΕΙ 11, Bone R. Faiure of enfurane and haohane ιιncshesia o inhibi ymphocye ransformaion in vouneers. Aneshesioogy 1976; 45 : Doenicke Α, Oroe Β, Sumann Η e a. Effecs of haohane on he immunoogica sysem in heah : vouneers. Cin Res Rev 1981; 1: kocnig Α, Kocnig UD, Binhod Β, Soecke Η. Diffcrences in ymphocyc miogenic simuaion paern depending ο η anaeshesia and operaivc raumιι : Ι Ι. Combincd neurocpanaeshcsia. Eur J Aωιesh 1987; 4: Rem J, Brand MR. Kehe Η. Prevenion of posoperaive ymphopcnia and granuocyosis by epidura anagesia. Lance 1980; 1: Hoc Α. Unsgaard Ο. Breivik Η. Monoc c funcions.πe deprcsscd during and afer sιιrgery under gencra anaeshesia bιι no under epidura a nacshesia. Aca Anaeshesio Scand 1982 : 26: Whcan Ρ. Morris PJ. Immunoogica responsivcncss afer ransurehra resecion of he prosae: genera vcrsus spina anaeshcic. Cin Exp Immuno 1982 : 48: Hoe Α, Unsgaard Ο. Thc effec of epidura and genera anaeshcsia on ymphocye funcions during and afcr major orhopaedic surgery. Aca Anacshesio Scand 1983; 27: Hoe Α. Per- and posoperaive monocye and y mphocyc funcions: Effecs of sera from paiens opcraed under gcncra or epidura anacshcsia. Aca Α-

12 ''ΙΕ\1-\ΙΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΠΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΠΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ naeshesio Scand 1984; 28: Ι) Hoe Α. Per- and posoperaive monocye and ymphocye funcions: Effecs of combined epidura and genera anaeshesia. Aca Anacshesio Scand 1984; 28: Bengson Α, Lannsj6 W, Heidcman Μ. Compemen and anaphyaoxin responses o cross-camping of he aora. Sudies during genera anaeshesia wih ογ wihou exradura bockade. Br J Anaesh 1987; 59: :-12. Tonnesen Ε, Wahgcn C. Infuencc of exradura and genera anaeshesia on naura kier ce aciviy and ymphocye subpopuaions in paicns undcrgoing hyserecomy. Br J Anacsh 1988; 60: :-\3. Edwards ΑΕ, Smih CJ, Gower DE e a. Anaeshesia, rauma, sress and eucocyc migraion: infuence of genera anaeshesia and surgery. Eur J Anaesh 1990; 7: S.f. Doenickc Α, Kropp W. Anaeshesia and he reicuo-endoheia syscm: Comparison of haohancnirous oxide and neuroepanagesia. Br J Anaesh 1976; 48: f15. Edwards ΑΕ, Gemme LW, Mankin ΡΡ. Smih CJ. Aen JC, Huner Α. The effecs of hree differing a naeshcics on he immune response. Anaeshesia 1984; 39: Lewis RE Jr, Cruse JM, Hazewood J. Haohane-induced suppression of ce-mediaed immuniy in norma and umour bearing C3Hf/Hed mice. Anesh A nag 1980; 59: Lundy J. Love EJ I, Hamion S, Conran Ρ. Haohane, surgery, immunosuppression and arificia pu1monary measases. Cancer 1978; 41 : Cuen BF, Sundsmo JS. Faiure of hιιohane aneshesia o acr growh of sarcoma in mice. Ancshesioogy 1974; 41: Shapiro J, Jersky J, Kazav S. Fcdman Μ. Anesheic drugs acccerae he progression of posoperaive measases of mouse umors. J Cin Inves 1981; 68: Radosevic-Sasic Β, Udovic-Siroa Μ, Sojanov L. Ribaric L. Rukavina D. Growh of aogeneic sarcoma in mice subjeced o haohanc aneshesia and/ or surgica sress. Anesh Anag 1989; 69: Parbrook G. Experimena sudies ino hc effec of nirous oxidc on umour ce growh. Br J Anaesh 1967; 39: Lundy J, Love EJH III, Conran Ρ. Pumonary mcasases. a pocnia bioogic consequencc of ιιncsheic-induced immunosuppression by hiopeπa. Surgery 1977; 82: Cuen BF, van Bee G. Lymphocyc raπsformaioπ <ιnd changes in Jeukocye coun: Effecs of aneshesi<ι and operaion. Aneshesio!ogy 1975; 43: Chaudry ΙΗ. Sephan RN. Harkema JM, Dcan RE. Immunoogica aeraions foowiπg simpe hcmorrhage. In: Fais Ε. Ninnemann J, Green D. eds. Immune conscquences of rauma. shock. aπd scpsis. Berin: Springer-Verag. 1989: Livingson DH. Maangoni ΜΑ. Απ expcrimena sudy of suscepibiiy o infecioπ afer hcmorrh<ιgic shock. Surg Gyneco Obse 1988; 168: Abraham Ε. Physioogica sress and ceuar ischemia: Reaionship o immunosupprcssion and suscepibiiy o sepsis. Cri Care Mcd 1991; 19: Lowry SF. The roue of feeding infuences injury responses. J Trauma : S Sao Μ. Immunosuppressive cffecs of bood ransfusion in anaeshesia aπd surgery. Aca Anaeshesio Scand 1988; 32: Supp 89: Opez G. Curren reevance of he r<ιnsfusion ehec in reπa raπspanaion. Transpan Proc 1985; 17: Dawes LG. Aprahamian C, Condon RE. Maangoni ΜΑ. The risk of infecioπ afer coon injury. Surgery 1986; 100: Tarer ΡΙ. Driefuss RM. Maon ΑΜ. Heimann Aufses ΑΗ. Reaionship of posoperaive sepic compicaions aπd bood raπsfusion in paiens wih Crohn's diseasc. Am J Surg 1988; 155: Maeani S. Nishikawa Τ. Hirakawa Α, Tobe τ. Roe of bood ransfusion in organ sysem faiure foowiπg major abdomina surgcry. Απ Surg 1986; 203: Waymack JP. Miskc Ρ, Gonce S. Aeraions in hos defense associaed wih inhaaion ancshesia and bood ransfusion. Anesh Anag 1989; 69: Gaaπdiuk S. George CD. Piesch JD, Byck DC, DeWeese RC, Pok HC Jr. Απ experimena asscssmen of he effec of bood ransfusion on suscepibiiy o baceria infecion. Surgery 1990; 108: Waymack JP, Fernandes G, Cappei PJ e a. Acraions in hos defensc associaed wih aneshesia and b\ood ransfusions. ΙΙ. Effec ο η response o endooxin. Arch Surg 1991; 126: Yoncs RN. Rogako Α. Vydeingum ΝΑ, Brennan MF. Effecs of hypovoemia and ransfusion on umor growh in MCA-umor-bearing ras. Surgcry 1991; 109: Parro NR. Lcnnard TW J. Tayor RMR. Proud G, Sheπon ΒΚ. Johnson IDA. Effec of perioperaive bood ransfusion on recurrence of cooreca canccr. Br J Surg 1986; 73: Meckiπ J-P. Jarvineπ HJ. Ov<ιska Jτ. Bood ransfusioπ <ιπd progπosis ίπ cooreca carcinoma. Scand J G<ιsroeπero : K<ιnψschδcr GHM. Maruyaπιa Κ. Sasako Μ, Kinosιi<Ι Τ. Υ<ιπ de Yedc CJH. The effecs of bood r<ιπsfusion on he progπosis of paiens wih gasric c<ιnccr. Word J Sιιrg 1989; 13: I 10. R -hiinen Ρ. EHecs of <ι ncshesia and operaivc surgerν 011 hc iπ11nune respoπse of p<ιicns of differeπ <ιges. Απ Ciπ Rcs 1978 Supp Kurz R. Peifcr ΚΡ. S<ιucr Η. Immoπoogic saus in in'cιns <Ιni chidreπ foowing surgery. Infecio ; 11: Puri Ρ. Br<ιzi1 J. Rccn DJ. Imιnunosuppressive ef'ccs o' <ιπeshesi<ι <ιnd surgcry in he newbor11: Ι. Shor-erm e1ecs. J Pcdiar Surg : P1<ι MPW. Lον<ι ΡΕ. Wasoπ JG. Aynsey-Green Α. The effccs o' <ιncshesia and surgery 011 ymphocye popu<ιioπs ;ιnd funcion iπ infans a11d chidreπ. J Pedi<ιr Surg 1989; 24:

13 Meakins 1L. McLean ΑΡΗ, Key R, Bubenik Ο, Piesch 1Β, MacLean LD. Dcayed hypcrsensiiviy and neurophi chemoaxis: Effec of rauma. 1 Trauma 1978; 18: Linn BS, 1ensen 1. Age and immune response o a surgica sress. Arch Surg 1983; 118: Hisaomi Κ, somura Τ, Kawara Τ e a. Changes in ymphocye subses, miogen responsiveness, and inereukin- 2 producion afer cardiac operaions. J Thorac Cardiovasc Surg : Grze1ak Ι, Oszewski WL. Engese Α. Infuence of surgery on he responsivcness of bood ymphocyes in paiens wih advanced cancer. 1 Surg Onco 1988; 37: Neuvonen Ρ, Takaa 1. Sao Μ, Havia Τ. Heinonen R. Proonged impairmcn of ce-mediaed immuniy afer major abdomina surgery in ma1nourished paiens.cin Nur 1983; 1: Casey 1, Finn WR, Υ ao 1ST, Fahey V. Pawowski 1. Bergan 11. Correaion of immune and nuriiona saus wih wound compicaions in paiens undergoing vascuar operaions. Surgery 1983 ; 93 : Tbnnesen Ε, Chrisensen Ν1, Brinkov ΜΜ. Naura kier ce aciviy during coriso1 and adrenaine infusion in heahy vouneers. Eur 1 Cίn nves 1987; 17: Davis JM, Aber 10, Tracy KJ e a. Increased neurophi mobiizaion and decreased chemoaxis during coriso and epinepπine infusions. 1 Trauma 1991 ; 31: Tbnnesen Ε. Knudsen F, Niesen ΗΚ, Chrisensen NJ. Naura kier ce aciviy in a paien undergoing resecion of phaechromocyoma. Br 1 Anaesh 1989; 62: Tbnnesen Ε, Tbnnesen J, Chrisensen NJ. Augmenaion of cvooxiciv bv naura kier (ΝΚ) ces a fer adrenaίine adminisraion in man. APMIS 1984 ; 92: Ide Η, Kakiuchi Τ, Furua Ν e a. The effec of cardiopumonary bypass on Τ ces and heir subpopu1aions. Ann Thorac Surg 1987; 44: Chrisou NV, Meakins 1L. Paria1 anaysis and purificaion of po1ymorphonucear neurophi chemoacic inhibiors in serum from anergic paiens. Arch Surg 1983; 118: Sao Μ, Soppi Ε, Lassia Ο, Ruuskanen Ο. Suppressor ymphocyes during open hear surgery. J. Cin Lab Immuno 1981 ; 5: Fong Υ. Moidawer LL,Shires Τ, Lowry SF. The bioogic characerisics of cyokines and heir impicaion in surgica1 injury. Surg Gyneco1 Obse 1990; 170: Grzeak Ι, 01szewski WL, Rowinski W. Bood mononucear ce producion of IL-1 and IL-2 foowing moderae surgica rauma. Eur Surg Res 1989; 21: Shenkin Α, Fraser WD, Series J e a. The serum inereukin- 6 responses o eecive surgery. Lymphokine Res 1989; 8: Puicino ΕΑ. Cari F, Pooe S, Raffery Β, Maik ST Α, Eia Μ. The reaionship beween circuaing concenraions of inereukin 6 (IL-6), umor necro- ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Ε\ΤΑ τικ ΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ sis facor (τνf) and he acue phase rcsponsc o e ecive surgery and accidena injury'. Ly mphokine Res 1990: 9: Akioyshi Τ. Koba F, Arinaga S. Miyazaki S. Wada Τ, Tsuj i Η. Impaired producion of iner\eukin-2 afer surgery. Cin Exp Immuno 1985 : 59: F<ιis Ε. Ere W. Cohner Τ, Hubcr Ρ. Inhorn D, Hebcrer G. Immunoproecive effecs of c coxygcnase inhibiion in paieηs wih ma_ior sιιrgica raιιηι<ι. 1 Trauma 1990 ; 30: Brivio F. Lissoni Ρ, Mancini D e a. Effcc of aniumor surgcry on soube increukin-2 recepor serum eves. Am 1 Surg 1991: : 46fi Goodwin J S. Bromberg S. Saszak C. K<ιszubowski ΡΑ. Messner RP. Nea JF. Effec o ph ica sress on sensiiviy of ymphocyes o inhibiion b\ prosag1andin Ε2. J Immuno\ 1981: 127: Fishc RS. Barbu Α, Beschorner \\Έ. \\ < scrkrug HL. Efron G. Lymphocye paricip<ιion in '' ound heaing. Morphoogic assessmen using nίonocona anibodies. Ann Surg 1987: 206 : Knigh PR. Bedows Ε. N<ιhr,ω\d \IL. \<ι<ι >s<ιb HF, Smika CW, Busch ΜΤ Aer<ιions ιη in uenza virus pumonary pahσog induced b\ Jieh\ I eher, ha1ohane. enurane. <ΙΠc penob<ιrbi,ι,ιne shesia in mice. Aneshesioog 1%3: 5:-.: 2Ι ΙJ-! Hansbrough JF. Zapaa-Sinen RL. B,ιre EJ. Anderson JK. Eio L. \iιnsour \!Α. C,ιrer \\ Η. Aeraions in ςρenic mphoc e subιxψucιiuns and increased morai from sepsis fι1ι''' ing ane,hesia in mice. Aneshesioog 1%5: ι:..::. : 2h Tai AR. Du Boua Ρ\1. Knigh PR. Aer<ιions in he course of and hisopaho\ι1gic reψυn,e ω infuenza virus infecions produced b\ e n ur<ιne. h<ιohane, and diehy eher <ιneshe,i,ι iπ rerres. Anesh Anag 1988; 67: 67 1-fi Weese 1L, Oery FD. Emoo SE. Οι' ιψ cr <i!iuns f<ιciiae umor growh'j Απ experimenω\ nιιxie in ras. Surgery 198fi; 100: Eggermon ΑΜΜ. Seer ΕΡ. Sug;πb<ιker ΡΗ. L<ιparoomy enhances inraperionea\ umσr gro\\'h and abrogaes he aniumor effecs of iner\eukin-2 and ymphokine-acivaed kier ce ]\,. SurgeΓ\ 1987; 102: Tarer ΡΙ. Preopcraive ymphoc e 'Ubses <ιnd infecious compicaions afer coorecω\ c,ιπcer surgery. Surgery 1988; 103: MacLe<ιn LD. Hos resisance in surgica paiens. J. Trauma 1979; 19: Day 1Μ, Dudrick S1. Copcand Ε\ πrcι\'enous hyperaimenaion. Effec ο η de<ι ed cuaneous hypersensiiviy in cancer paien;. Αππ Surg 1980; 192: Chrisou NV. Teado 1Μ. In viro po morphonuccar neurophi funcion in surgica p<hiens docs no correae wih anergy bu \\'ih «aci\ aing" processes such as sepsis or rauma. Surger 1989 : I 06 : Meakins 1L, Piesch JB. Chrisou.'\\'. \1acLean LD. Predicing surgica infecion beόrc he operaion. Word J Surg 1980: 4: Jewe WR, Romsdah ΜΜ. Recurren m<ιiigπan di-

14 ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Ε'\ΤΑ ΠΚΗΣ ΙΑ τρικησ sease in operaive wounds no due o surgica1 imp1anaion from hc reseced umor. Surgery 1965 ; 58: Lange ΡΗ, Hekma Κ, Bos\ G. Kennedy BJ, Fracy ΕΕ. Acceeraed growh of esicuar cancer afer cyoreducive surgery. Cancer 1978; 45 : Sao Μ. Measuremen and significance of acred immunoogica\ paramccrs. In: Wakins J, Sao Μ, eds. Trauma, sress <ιnd immuniy in anaeshcsia and surgery. London: Buerworhs, 1982 : Younes RN, Rogako Α. Brennan MF. The infuence of inraoperaive hypoension and pcrioperaivc bood ransfusion on disease-frec surviva in paiens wih compee resecion of cooreca iver meas<ιscs. Ann Surg 1991; 214: Hjorsδ N-C. Anderscn Τ. Frosig F. Ncιιm<ιnn Ρ. Rogon Ε, Kehe Η. Fai1ure of cpidur<ι1 <ι ncι1gesi<ι o modify posopcraive dcprcssion of c1 e1< cd!1\ peγsensiiviy. Ac<ι Anaeshcsio Sc<ιnd ΙΥ84 : 8: Jakobscn BW. Pedcrsen J. Egcbcrg ΒΒ. Posopcr<ιive ymphocyopenia and eucoc osi <f cr ej1idur<ι and genera anacshesia. Ac<ι An<ιe,;he io Sc;ιnd 1986; 30: Eshima Ι. Mahes SJ. Pay Ρ. CΊJmp<ιrison of ιe inrace\uar baccria ki1ing aciyi o eukoc es in muscuocuaneous and random-p<ιern Ι <ιρ. P;ι-. Reconsr Surg 1990 ; 86: Moeeken BRW. M<ιhes SJ. Amerh<ιuser Α. Schcuensuh Η, Hun ΤΚ. Απ <ιdνerse \\ Ound en\ ironmen acivaes eukocyes prenι<ιurc. Arch Surg 1991 ; 126: Peria J. Sao Μ. Havia Τ. Pekkaa Ε. Immune responses o immediae enera or parencra nuriion afer major abdomina surgery. Cin Nur 1988: 7: Averdy J, Chi HS. Shedon G. Thc effec of parcnera nuriion on g<ιsroincsin<ι immuniy. The imporance of cncra simu<ιion. Ann Sιιrg 198.'i ; 202: Averdy JC. Effecs of guamine-suppemencd dics on immunoogy of he gιι. JPEN 19ΥΟ ; 14: 109S Kirk SJ. Barbu Α: Roe of <ιrginine in r<ιum<ι. sepsis and immuniv. JPEN 1990: 14: 226S-9..'i8. Day JM. R ynods J. Thom Α e ;ι!. Inιnιune <ιnd ιne<ιboic cffecs of <ιγginine in hc surgica p<ιien. Ann Surg 1988: 208: S<ιo Μ. Inhibiion of immunogobuin synhcsis in νiro b inr<ινenous ipid cιnusion (nr<ιij1id). JPEN 1990 : 14: 4.'i9-62. ΗΊΟ. Ο<ι DM. Jessup JM. B<ιbcock GF e a. Immune funcίon during inr<ιvcnous aciminisπιion of a soybcπn oi1 emusion. JPEN 1985 ; 9: \\'<ιη JM-F. Tco TC. Babay<ιn VK. Backburn G". Inνied comιnen: Lipids and he devcopmcn of imnιune d sfuncion <nd infecion. JPEN 1988; 12: 43S-52S. 16. Gogos CA. K<ι;ιrenzos FE. Ζοιιιnbοs ΝCΌ Effec o' di'feren pes of o<ι1 parcnera nuriion on T- 1 mj1ιoc c subpopu<ιions <nci ΝΚ ce\s. Cin Nur YYO: 51: \Y :-;. S:dnι;ιn PC. R<Ιinsccn C' W. Brcnn<ιn TG. Guiou Ρ J. Ph;ιrm<ιcoogiccι conccnωions of ipid emusions inhibi inereukin-2 dcpcnden ymj1hocye rcsponsc' in \iro. JPEN 1990 : 14: Coe \\'Η. Hum11hre ι. Nccd for immunoogic imu<ιors during iιnnιunosuppression produced by m<ιj or e<ιnccr sιιrgen. Ann Surg 198.'i ; 202 : Ahin L. Honιberg SB. H<ιfsrδm ι. M;ιcroph<ιge funcion <ιnd surgcr. E ur J Surg 1991 ; 157:

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Φλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά

Διαβάστε περισσότερα

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Ερωτήσεις κατανόησης της θεωρίας του 1 ο κεφαλαίου (συνέχεια) 1. Από τι εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου και ποιοι εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η πρώτη γραπτή αναφορά στο φαινόμενο της ανοσίας μπορεί να αναζητηθεί στον Θουκυδίδη, τον μεγάλο ιστορικό του Πελοποννησιακού Πολέμου Ανάπτυξη και επιβίωση o

Διαβάστε περισσότερα

όλοι αναπνευστική οδός στομάχι στόμα

όλοι αναπνευστική οδός στομάχι στόμα κεράτινη στιβάδα περιέχει σμήγμα λιπαρά οξέα Μηχανισμοί που παρεμποδίζουν την είσοδο Δέρμα περιέχει ιδρώτας φυσιολογική μικροχλωρίδα λυσοζύμη γαλακτικό οξύ μικροοργανισμών Βλεννογόνοι όλοι αναπνευστική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Στάδια μικροβιακής λοίμωξης δημιουργία αποικίας σε εξωτερική επιφάνεια διείσδυση στον οργανισμό τοπική μόλυνση συστηματική (γενικευμένη) μόλυνση H σημασία

Διαβάστε περισσότερα

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/10/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΜΕΣΗ COOMBS ΑΜΕΣΗ COOMBS Θεμελιώδες γνώρισμα του κάθε οργανισμού είναι ότι αναγνωρίζει τα κύτταρα των άλλων οργανισμών ως ξένα Αντιδρά με σκοπό την καταστροφή ΑΝΟΣΟΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Παθογόνοι μικροοργανισμοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί ονομάζονται οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Κεφάλαιο 4 ο ΑΙΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Το αίμα Έχει όγκο περίπου 5 λίτρα Αποτελείται από Πλάσμα (55%) Είναι νερό και διαλυμένες ουσίες Πρωτεΐνες Ορμόνες Άλατα Άλλες θρεπτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010

ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Εξεταστική Ιανουαρίου 2010 Ποιες είναι οι διαφορές μιας πρωτογενούς από μια δευτερογενή χυμική ανοσολογική απόκριση; Περιγράψετε τους μηχανισμούς ενεργοποίησης στις δυο περιπτώσεις. ΘΕΜΑ 2 (1 μονάδα) Περιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 8. ραστικοί µηχανισµοί της χυµικής ανοσίας: Η εξάλειψη των εξωκυττάριων µικροοργανισµών και τοξινών

Κεφ. 8. ραστικοί µηχανισµοί της χυµικής ανοσίας: Η εξάλειψη των εξωκυττάριων µικροοργανισµών και τοξινών Κεφ. 8. ραστικοί µηχανισµοί της χυµικής ανοσίας: Η εξάλειψη των εξωκυττάριων µικροοργανισµών και τοξινών Οι ιδιότητες των αντισωµάτων που καθορίζουν τις δραστικές τους λειτουργίες Οι δραστικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 14: ΤΡΑΥΜΑ Η διατροφική υποστήριξη κρίνεται απαραίτητη κατά την φλεγμονώδη και μεταβολική φάση διότι βελτιώνει σημαντικά την έκβαση του ασθενούς. Η μέτρια

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία γενικής παιδείας τάξη Γ

Βιολογία γενικής παιδείας τάξη Γ Βιολογία γενικής παιδείας τάξη Γ Παραδόσεις του μαθήματος Επιμέλεια: Γιάννης Αργύρης Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου Γεν. Λυκ. Ηλιούπολης Κεφάλαιο 1ο Άνθρωπος και υγεία 2. Μηχανισμοί Άμυνας του Ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥΣ ΑΜΥΝΑΣ Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής: επιλέξτε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή συνέχεια της πρότασης. 1. Δυσμενές χημικό περιβάλλον στην επιδερμίδα προκαλείται από:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΑΛΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΗΤΑΛΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.3 : ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 Χαρακτηρίστε τις προτάσεις ως σωστές ή λανθασµένες. 1. Οι βλεννογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: Το τρυπανόσωμα προκαλεί α. δυσεντερία β. ελονοσία γ. ασθένεια του ύπνου δ. χολέρα Τα ενδοσπόρια σχηματίζονται από β. φυτά γ. ιούς δ. πρωτόζωα Η σύφιλη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Α1. 1. β Βιολογία ΘΕΜΑ Α γενιικής παιιδείίας 2. γ 3. γ 4. γ 5. δ Α2. ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Ηπατίτιδα C + Candida albicans

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ

ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ Τα λεμφοκύτταρα προέρχονται από την λεμφική σειρά, ενώ τα μονοπύρηνα, τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα (κοκκιοκύτταρα) και τα βασεόφιλα

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Η φαγοκυττάρωση

Διαβάστε περισσότερα

Η πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με ένα αντιγόνο. Περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

Η πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού με ένα αντιγόνο. Περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Εικόνα 1.24: α) Σύνδεση αντισώματος - αντιγόνου, β) συμπληρωματικότητα αντισώματος - αντιγόνου, γ) ένα αντίσωμα συνδέεται με περισσότερα από ένα αντιγόνα. Στάδια ανοσοβιολογικής απόκρισης Η αντίδραση του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 12: HIV Ο HIV έχει συνδεθεί με κακή θρέψη και με το σύνδρομο απώλειας καθαρής σωματικής μάζας και λιπώδους ιστού (AIDS wasting syndrome). Η απώλεια σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Δρακόπουλος 1. ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ)

Γιάννης Δρακόπουλος 1. ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ) Γιάννης Δρακόπουλος 1 1. ΚΕΦ.1.3 ΘΕΜΑΤΑ (ομάδα Δ) 2. Το διάγραµµα α δείχνει ότι τα αντιγόνα είναι αρχικά πολλά και εν συνεχεία ελαττώνονται διαρκώς. Δεν µεσολαβεί στάδιο αύξησης τους, επομένως δεν παρατηρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ. Εξειδίκευση: προϊόντα (κύτταρα ή αντισώματα) ειδικά για το αντιγόνο. Μνήμη: κύτταρα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ. Εξειδίκευση: προϊόντα (κύτταρα ή αντισώματα) ειδικά για το αντιγόνο. Μνήμη: κύτταρα ΕΙΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Εξειδίκευση: προϊόντα (κύτταρα ή αντισώματα) ειδικά για το αντιγόνο Μνήμη: κύτταρα ΑΝΤΙΓΟΝΟ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΜΗΜΑ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΓΥΡΗ, ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Η φαγοκυττάρωση

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 24/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα

Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα κωδικός μαθήματος: ETY-335 Χειμερινό εξάμηνο 2014 / 2015 Μαρία Χατζηνικολαΐδου mchatzin@materials.uoc.gr Έμφυτο και προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα

Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα φυσική ή μη ειδική ανοσία δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο παθογόνο και δεν διαθέτει μνήμη. σε επίκτητη ή ειδική ανοσία χυμική ανοσία με παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Παιδιά με διαβήτη. Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση

Παιδιά με διαβήτη. Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ (20 %) (60-75 %)% Παιδιά με διαβήτη Παρά την καλή θρέψη γινόταν προοδευτικά πιο αδύναμα και καχεκτικά Ήταν ευπαθή στις λοιμώξεις Πέθαιναν από κατακλυσμιαία οξέωση Η μείωση των επιπέδων της γλυκόζης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 23 10 2011 ΘΕΡΙΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Όλα τα βακτήρια: Α. διαθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ Απαντήσεις του κριτηρίου αξιολόγησης στη βιολογία γενικής παιδείας 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε τον αριθμό καθεμίας από τις ημιτελείς προτάσεις 1 έως και 5, και δίπλα σε αυτόν το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ. ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ. ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ - ΛΑΘΟΥΣ. ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η πήξη του αίματος συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού 2. Η φαγοκυττάρωση είναι αποτελεσματική μόνο έναντι των βακτηρίων 3. Οι ιντερφερόνες δρουν άμεσα

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018

Χρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018 Χρόνια φλεγμονή Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Νοέμβριος 2018 Οξεία φλεγμονή Ταχεία εισβολή και λύση Εξιδρωματικά στοιχεία Πολυμορφοπύρηνα Χρόνια φλεγμονή Ύπουλη εισβολήπαρατεταμένη πορείαβραδεία λύση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 23-10-11 ΘΕΡΙΝΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Όλα τα βακτήρια: Α. διαθέτουν κυτταρικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ. 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ. 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 1. Εισαγωγή (κυρίως στην επίκτητη ανοσία) 2. Φυσική ανοσία ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΑΝΟΣΙΑ ΑΝΤΙΓΟΝΟ 3. Η πρόσληψη του αντιγόνου και η παρουσίασή του στα λεμφοκύτταρα 4. Η αναγνώριση του αντιγόνου. Αντιγονικοί

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Μάθημα/Τάξη: Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Κεφάλαιο: Άνθρωπος και Υγεία (1.1-1.3.3) Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 17-10-2016 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ;

ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; ΑΛΛΕΡΓΙΑ: Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟΣ; Αλλεργία, όπως ορίζει και η λέξη, σημαίνει άλλο έργο. Είναι η μη αναμενόμενη αντίδραση του ανοσιακού συστήματος του οργανισμού εναντίον ακίνδυνων

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4ο Αίµα. στην άµυνα του οργανισµού (µε τα λευκά αιµοσφαίρια και τα αντισώµατα) και. Τεχνητή. Φυσική

Κεφάλαιο 4ο Αίµα. στην άµυνα του οργανισµού (µε τα λευκά αιµοσφαίρια και τα αντισώµατα) και. Τεχνητή. Φυσική Κεφάλαιο 4ο Αίµα 4.1 Γενικά Το αίµα έχει όγκο περίπου 5 λίτρα. Αποτελείται από το πλάσµα (55%), το οποίο είναι νερό και µέσα του βίσκονται διαλυµένες πρωτεϊνες, ορµόνες, άλατα και άλλες θρεπτικές ουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φυσιολογία Ι. Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φυσιολογία Ι Ανοσία - Αναιμία Διδάσκων: Αν. Καθηγήτρια Πατρώνα Βεζυράκη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ)

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1(ΥΓΕΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ) Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: 1. Οι ιοί αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 6: ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΑ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η νεφρική υποκατάσταση (αιμοδιάλυση) οδηγεί στις ακόλουθες απώλειες: αμινοξέων (2gr/ώρα διάλυσης) και γλουταμίνης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΘΕΩΡΙΑ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΕΣ ή ΚΥΤΤΟΚΙΝΕΣ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Είδαμε ότι οι ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ είναι 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων

Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Στέργιος Κατσιουγιάννης PhD Μεταδιδακτορικός συνεργάτης Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Τµήµα Επιστήµης ιαιτολογίας και ιατροφής Μεταβολισµός και Ανοσολογία Ιστορικά το καλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία

ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ. Εισαγωγή στην αιματολογία ΑΡΙΆΔΝΗ ΟΜΆΔΑ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗΣ ΑΣΘΕΝΏΝ ΜΕ ΧΛΛ Εισαγωγή στην αιματολογία Αιματολογία Κλινική και εργαστηριακή Διαγνωστική και θεραπευτική Αυτόνομη και συνεργατική Αίμα-Λειτουργίες Μεταφορά οξυγόνου Απομάκρυνση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη της απώλειας βάρους Ενίσχυση προγράμματος αποκατάστασης ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία 2012 Α2. Τα φαγοκύτταρα παράγονται α. στο νωτιαίο µυελό β. στο θύµο αδένα γ. στους λεµφαδένες δ. στον ερυθρό µυελό των οστών. Α3. Το συµπλήρωµα και η προπερδίνη συµβάλλουν στην καταπολέµηση α. των ιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ 1 ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 ο Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. γ 2. α 3. β 4. δ 5. δ Β. Ερωτήσεις σωστού - λάθους 1. Σωστό 2. Λάθος 3. Λάθος 4. Λάθος 5. Σωστό ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Με βάση τη θέση στο ανθρώπινο σώμα Με βάση την ιδιότητα για γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Εξωτερικοί εσωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί ειδικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/11/2013

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/11/2013 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/11/2013 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Οι αποικοδομητές είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ 1. Ανατομικοί φραγμοί - Δέρμα - Βλεννώδεις μεμβράνες 2. Φυσιολογικοί φραγμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΕΒ ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ ΑΘΗΝΑ, 31/5 4/6/2010 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 20/9 24/9/2010 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ Ηλίας Σπ. Κυριάκου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ανοσολογία

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Εισαγωγή στην Ανοσολογία ρ. Γιώργος Κρασιάς Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου Τµήµα Μοριακής Ιολογίας Τι είναι το Ανοσοποιητικό Σύστηµα (ΑΣ)? Το ΑΣ (Immune System) είναι ένα σύστηµα άµυνας του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Γενικά Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν τους στόχους της

Διαβάστε περισσότερα

Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα

Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα Κωτίδης Ευστάθιος Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Α.Π.Θ. Σαββάλα Ναταλία Γενική Χειρουργός, ΜSc Ο ρόλος του χειρουργού; Ο ρόλος του χειρουργού Καρκινική καχεξία:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD

ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΚΥΤΟΚΙΝΕΣ, ΜΥΟΚΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Χαρά Κ. Δελή, PhD Εργαστήριο Φυσιολογίας, Βιοχημείας και Διατροφής της Άσκησης Σχολή Επιστήμης Φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

5 Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ Dr.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

5 Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ Dr.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 5 Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ Dr.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ Ειδική ή επίκτητη ανοσία είναι ένα σύνολο μηχανισμών με τους οποίους επιτυγχάνεται σημαντική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) Θέμα Α Μονάδες 25 Α1.

Διαβάστε περισσότερα

30/5/2011. Λευκοκύτταρα. Κύτταρα μυελικής σειράς. Κύτταρα. Λεμφικής σειράς

30/5/2011. Λευκοκύτταρα. Κύτταρα μυελικής σειράς. Κύτταρα. Λεμφικής σειράς Ελεύθερες ρίζες και ανοσοποιητικό σύστημα Θανάσης Ζ. Τζιαμούρτας Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης Παραγωγή ελεύθερων ριζών κατά την άσκηση (αερόβια άσκηση και άσκηση με βάρη) Κατηγορίες κυττάρων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ

ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2019 A ΦΑΣΗ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ/ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ημερομηνία: Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. δ Α3. β Α4. β Α5. β ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Β Β1. Σχολικό βιβλίο σελίδα

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς;

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή µετάδοσης ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους µικροοργανισµούς; ΘΕΜΑ Β ίνεται το παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Ανοσιακή απάντηση Αικατερίνη Ταράση

Ανοσιακή απάντηση Αικατερίνη Ταράση Ανοσιακή απάντηση Αικατερίνη Ταράση ιευθύντρια Τµ. Ανοσολογίας- Ιστοσυµβατότητας Γ.Ν.Α.. " Ο Ευαγγελισµός" ανοσιακή απάντηση είναι το σύνολο των πολύπλοκων διεργασιών µε τις οποίες ο οργανισµός (ξενιστής)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 13: ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η χορήγηση διατροφής δεν ΠΡΕΠΕΙ να ξεπερνά την ικανότητα χρησιμοποίησης/οξείδωσης τους απο τον οργανισμό ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C.

Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Βιταμίνη C - Ενισχύει το ανοσοποιητικό με 20 διαφορετικούς τρόπους - ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ CITY KALAMP Επιστημονικά Δεδομένα για τη βιοχημική δράση της αντιοξειδωτικής Βιταμίνης C. Η βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ

ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ Μεταβολισμός της κορτιζόλης Η κορτιζόλη μεταβολίζεται στο ήπαρ. Στην συνέχεια οι μεταβολίτες συζευγνύνται με γλυκουρονιδικές και θειικές ομάδες, γίνονται υδατοδιαλυτά, εισέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Ιανουάριος 2014)

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Ιανουάριος 2014) ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Ιανουάριος 2014) ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να επιλέξετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Το συμπλήρωμα και η προπερδίνη είναι πρωτεΐνες

Διαβάστε περισσότερα

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ

4. Η κίρρωση του ήπατος προκαλείται εξαιτίας της αποθήκευσης στα ηπατικά κύτταρα: Πρωτεϊνών Υδατανθράκων Λιπών Αλκοόλ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΠ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 22/10/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΝΟΤΑ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Το

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Οι ασθενείς με νευρογενή ανορεξία παρουσιάζουν σημαντική απώλεια βάρους, είναι ανορεκτικοί και υποφέρουν από

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων

Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων. Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων Κεφ. 10. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων και µοσχευµάτων Ανοσία κατά µη λοιµωδών κυττάρων: µετασχηµατισµένων ή ξένων I. Ανοσοαπαντήσεις κατά όγκων Τα αντιγόνα των όγκων Ανοσιακοί µηχανισµοί της απόρριψης του

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.

Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 14/10/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2016-2017 Γενικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ 1 ο A. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. β 2. γ 3. β 4. γ 5. δ B. Ερωτήσεις σωστού - λάθους 1. Σωστό 2. Σωστό 3. Λάθος 4. Λάθος 5.

Διαβάστε περισσότερα

Θέσεις και αντιθέσεις στη Λαπαροσκοπική Χειρουργική - η Αναισθησιολογική Άποψη Δρ. Ράνια Πατρώνη Δ/ντρια Αναισθησιολογίας ΠΓΝ Πατρών «ο Άγιος Ανδρέας» Λαπαροσκοπική Χειρουργική: Προτερήματα Προτερήματα:

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι επεξεργασίας αίματος : χαρακτηριστικά προϊόντων και ανοσοτροποποίηση. Μαρία Γκανίδου ΝΥ Αιμοδοσίας ΓΝΘ «Γ.Παπανικολάου»

Μέθοδοι επεξεργασίας αίματος : χαρακτηριστικά προϊόντων και ανοσοτροποποίηση. Μαρία Γκανίδου ΝΥ Αιμοδοσίας ΓΝΘ «Γ.Παπανικολάου» Μέθοδοι επεξεργασίας αίματος : χαρακτηριστικά προϊόντων και ανοσοτροποποίηση Μαρία Γκανίδου ΝΥ Αιμοδοσίας ΓΝΘ «Γ.Παπανικολάου» Ανοσοτροποποίηση: κλινικές παρατηρήσεις Καλύτερη ανοχή νεφρικών μοσχευμάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία ΙI Κυτταροτοξικά Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά 10 ο Κεφάλαι ο Όλοι ευχόμαστε να υπήρχε ένα μαγικό χάπι που να μας έλυνε όλα τα προβλήματα. Έπειτα από 25 χρόνια έρευνας, οι

Διαβάστε περισσότερα

Καρβελάς Φώτης Δ/ντής Χειρουργικής κλινικής «Άγιος Ανδρέας»

Καρβελάς Φώτης Δ/ντής Χειρουργικής κλινικής «Άγιος Ανδρέας» Καρβελάς Φώτης Δ/ντής Χειρουργικής κλινικής «Άγιος Ανδρέας» Όσο πιο προσεκτικοί, ήπιοι και ευγενικοί είναι οι χειρουργικοί χειρισμοί, τόσο λιγότερος είναι ο μετεγχειρητικός πόνος του ασθενούς, πιο σύντομη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 24/01/2016 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ

ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΘΕΩΡΙΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΟΣΙΑ Η ανοσία (α- στερητικό + νόσος) είναι η ικανότητα ενός οργανισμού να αμύνεται ενάντια σε κάποιον εξωτερικό βλαπτικό παράγοντα και να μην υφίσταται τις συνέπειές του.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΙΑΣ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΙΑΣ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΙΑΣ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ Ερώτηση 1 Από ποιούς

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα προς απάντηση

Ερωτήµατα προς απάντηση Κεφ. 9. Ανοσιακή ανοχή και αυτοανοσία: Η διάκριση εαυτού-ξένου και οι διαταραχές της Ερωτήµατα προς απάντηση Πως διατηρεί το ανοσοποιητικό σύστηµα τηµη απαντητικότητα σε εαυτά αντιγόνα (=ανοχή); Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

04/11/2018 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α

04/11/2018 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 04/11/2018 ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Πυρηνική περιοχή διαθέτει: Α. Ο ιός της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5 ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5 ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5 ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Σύνδρομο βραχέος εντέρου ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Πρόληψη/αντιμετώπιση της κακής θρέψης Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Προσαρμογή του εναπομείναντος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης 1 ΘΕΜΑ Α ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 Παρασκευή, 30 Μα ου 2014 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Η αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενή είναι μια περίπλοκη υπόθεση διότι εκτός από την κύρια θεραπεία (είτε χημειοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Χρειάζεται η µελέτη της ανοσολογία; Εµβόλια Άµυνα κατά µικροοργανισµών Ανοσολογικές ασθένειες Αλλεργίες - υπερευαισθησίες, αυτοανοσίες, ανοσοανεπάρκειες,

Διαβάστε περισσότερα

Χ.Κ.Γιαννακόπουλος, Α.Λέγκας, Μ.Τριανταφύλλη,Α.Ηλιάδης, Θ.Παπαπολυχρονίου, Ε.Μιχελινάκης

Χ.Κ.Γιαννακόπουλος, Α.Λέγκας, Μ.Τριανταφύλλη,Α.Ηλιάδης, Θ.Παπαπολυχρονίου, Ε.Μιχελινάκης Η ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ Χ.Κ.Γιαννακόπουλος, Α.Λέγκας, Μ.Τριανταφύλλη,Α.Ηλιάδης, Θ.Παπαπολυχρονίου, Ε.Μιχελινάκης Ορθοπεδική Κλινική Αναισθησιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός» ΑΙΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΜΑΚ ΜΕ ΜΙΚΤΗ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΑΒΟ Παναγιώτα Κουτσογιάννη Αιµατολόγος ΝΥ Αιµοδοσίας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός» ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ (ΜΑΚ) Αποδεκτή θεραπεία για ασθενείς µε: συγγενείς

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Από την καρδιοπνευμονική στην καρδιοεγκεφαλική αναζωογόνηση ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Μαρία Ι. Σεφέρου Ειδικευόμενη Καρδιολογίας Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. ΑΝΑΚΟΠΗ Ηλεκτρική Φάση Κυκλοφορική Φάση Μεταβολική Φάση ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ SHOCK ΟΞΕΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΙΔΟΣ SHOCK ανάλογα με το αίτιο Εκτεταμένη ισχαιμία Πιθανή πτώση ΑΠ Πιθανώς ωχρά κρύα άκρα (ισχαιμία αγγειοσύσπαση) Πιθανώς ιδρώτες ταχυκαρδία (υπερέκκριση αδρεναλίνης)

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια 25% - 40% των ασθενών με ΧΑΠ υποσιτίζονται. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Νόσος Crohn ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Πρόληψη και αντιμετώπιση της κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Παθοφυσιολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Ανοσολογία - Ρευματολογία Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΠΑΛ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α Α ) ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα