Σελίδα 1 ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: «ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΙΩΑΝΝΑ ΤΜΗΜΑ Α 3, ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ.

Transcript

1 Σελίδα 1 ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ: «ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ» ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ ΙΩΑΝΝΑ ΤΜΗΜΑ Α 3, ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ.ζηκοσ

2 Σελίδα 2 Σε όλους εκείνους που κρύβονται πίσω από τη χημική ηδονή και δεν μπορούν να γευτούν την πραγματική ζωή

3 Σελίδα 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Τι είναι τα ναρκωτικά? Τι είναι η εξάρτηση? Πότε οδηγούμαστε στην εξάρτηση? Εξαρτημένος μια φορά εξαρτημένος για πάντα? Θανατηφόρες ασθένειες που προκαλούνται από τα ναρκωτικά 10 Α. Hπατίτιδα c...10 Β. AIDS Θεραπεία : η σωστή επιλογή Απεξάρτηση από τις ουσίες Θεραπευτικά προγράμματα Ηρωίνη, κάνναβη και κοκαΐνη :όσα πρέπει να γνωρίζουμε Στατιστικές έρευνες Συμπέρασμα.. Πηγές πληροφοριών

4 Σελίδα 4 1.ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ? ΕΙναι φυσικές ή τεχνητές ουσίες που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και επηρεάζουν τη σωματική, ψυχική, συναισθηματική, συνειδησιακή κατάσταση καθώς και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται ακόμα από την ιατρική ως φάρμακα. Η χρήση τους όμως χωρίς ιατρική ένδειξη (=κατάχρηση) έχει ως αποτέλεσμα παρενέργειες, συνήθως ανεπιθύμητες, ανεξέλεγκτες και απρόβλεπτες. Τα ναρκωτικά αποτελούν για το σύγχρονο πολιτισμό όχι απλά ένα σημαντικό πρόβλημα αλλά μία μάστιγα εξαθλίωσης και εξουδετέρωσης του ανθρώπου. Δεν είναι καρπός του σύγχρονου πολιτισμού. Η προέλευσή τους είναι πολύ παλιά. Είκοσι με τριάντα χιλιάδες χρόνια από την εποχή του Κρομανιόν, φαίνεται ότι ο άνθρωπος γνώριζε στοιχειωδώς τη χρήση του οπίου. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός εύρεσης παπαρούνας σε οικισμό του Ραμπενχάουζεν στην Ελβετία και στην Ιταλία. Χιλιάδες χρόνια αργότερα (4.000 π.χ.) σε μια πινακίδα με σφηνοειδή γραφή αποδεικνύεται, ότι και οι Σουμέριοι κατασκεύαζαν φίλτρα και ποτά από χυμό παπαρούνας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι για να σταματούν το κλάμα του μωρού χρησιμοποιούσαν όπιο. Ακόμη έχουμε πληροφορίες για τη χρήση της ινδικής κάνναβης και του μανδραγόρα, ναρκωτικά εξίσου σημαντικά. Στην Οδύσσεια επίσης ο Όμηρος μιλά για ένα αρκετά μυστηριώδες φυτό, το "νηπενθές". Όποιος έπινε από αυτό θα περνούσε τη μέρα του ευτυχής. Οι Ευρωπαίοι, οι Αιγύπτιοι και οι ανατολικοί λαοί δέχονταν τα θαυματουργά ερεθίσματα και τη φθοροποιό δράση των ναρκωτικών έστω κι αν αγνοούσαν τη διασπαστική τους ικανότητα. Οι περισσότερες από τις ουσίες που ονομάζουμε ναρκωτικά έχουν και μια σημαντική ιδιότητα: όταν ένα άτομο τις χρησιμοποιήσει μερικές φορές, ο οργανισμός συνηθίζει και δεν μπορεί να ζήσει χωρίς

5 Σελίδα 5 αυτές. Όταν η ουσία λείψει από τον οργανισμό, εμφανίζονται πολύ δυσάρεστα και οδυνηρά συμπτώματα (=σύνδρομο στέρησης), που υποστέλλονται μόνο παίρνοντας πάλι την ίδια ή παρόμοια ουσία στην ίδια ποσότητα με την προηγούμενη φορά (=σωματική εξάρτηση). Έτσι πια το άτομο αναγκάζεται καθημερινά να εξασφαλίζει τη δόση του. Το ναρκωτικό που στην αρχή χρησιμοποιήθηκε για να προσφέρει ευχαρίστηση ή λήθη, τώρα έγινε απαραίτητο και δεν του επιτρέπει άλλη ενασχόληση, παρά μόνο προσπάθεια να εξασφαλίσει τη δόση. Αυτή η κατάσταση του καταναγκαστικού κυνηγητού του ναρκωτικού είναι η τοξικομανία. Στα ναρκωτικά υπάρχει μεγάλη ποικιλία. Μπορούμε να τα κατατάξουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σε εκείνα που προέρχονται από φυτικές ουσίες, είτε απευθείας είτε κατόπιν επεξεργασίας, και σε εκείνα τα οποία παράγονται με χημικό ή συνθετικό τρόπο κυρίως από τις φαρμακευτικές βιομηχανίες. Από φυτικές ουσίες παράγονται: Χασίς. Προέρχεται από το φυτό ινδική κάνναβη. Είναι φυτό που περιέχει ρητίνη σε όλα τα μέρη του, ιδιαίτερα στα άνθη και στα φύλλα του. Η ρητίνη αυτή περιέχει το αλκαλοειδές κανναβίνη, η οποία και δημιουργεί τα ναρκωτικά αποτελέσματα. Το φυτό, και ιδιαίτερα τα άνθη και τα φύλλα του, ξηραίνεται και γίνεται σκόνη. Τη σκόνη αυτή επεξεργάζονται και τέλος θερμαίνουν, ενώ οι ρητίνες υπό την επίδραση της θερμότητας αναλύονται, τη συμπιέζουν σε πλακίδια και με τη μορφή αυτή την προσφέρουν οι λαθρέμποροι. Η λεγόμενη μαριχουάνα είναι και αυτή χασίς, όμως δεν έχει υποστεί μεγάλη κατεργασία όπως το χασίς και γι' αυτό δεν περιέχει μεγάλο ποσοστό δραστικών συστατικών. Τα συστατικά αυτά ανέρχονται σε 2% ενώ του χασίς σε 10%. Όταν το χασίς αναμιχθεί με ειδική αναλογία οινοπνεύματος, τότε έχουμε το χασισέλαιο. Είναι το πιο δραστικό από τα προϊόντα της ινδικής κάνναβης. Ενώ το χασίς περιέχει 10% τετραϋδροκανναβινόλη, το χασισέλαιο περιέχει την ίδια ουσία σε ποσοστό 66,3%. Είναι υγρό παχύρρευστο όπως το μέλι με χρώμα σκούρο καφέ. Χρησιμοποιείται δια του καπνίσματος μαζί με τον καπνό του τσιγάρου. Γι' αυτό και το ονομάζουν τσιγαριλίκι. Επίσης καπνίζεται με ναργιλέ ή αναμιγνύεται σε ποτά και γλυκίσματα, ακόμη σε καραμέλες και μαστίχες. Οι καλύτερες ποιότητες χασίς παράγονται στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή (κέντρα διεθνούς λαθρεμπορίου). Όπιο. Αυτό είναι προϊόν ορισμένων ποικιλιών του φυτού υπνοφόρος μήκων, γνωστού ως παπαρούνα. Παλιότερα ονομαζόταν μηκώνιο. Στην κορυφή του φυτού, ύψους ενός μέτρου, υπάρχει η λεγόμενη κωδία ή πατάτα. Έχει μέγεθος μεγάλου καρυδιού ή μικρής πατάτας. Πριν ωριμάσει και σκληρύνει από τον ήλιο, η κωδία χαράσσεται κατάλληλα. Από τα χαράγματα αυτά εξέρχεται γαλακτώδες υγρό που μαζεύουν σε μεταλλικά δοχεία. Αρχικά είναι λευκό και η σύστασή του πυκνόρρευστη. Αν εκτεθεί στον αέρα το χρώμα του γίνεται καστανό και σκληραίνει. Το ακατέργαστο όπιο είναι η "μπάζα" στη γλώσσα των τοξικομανών. Λαμβάνεται από το στόμα μέσα σε φαγητό ή ποτό ή με χάπια ή με κάπνισμα. Από τη μύτη εισάγεται με τον καπνό που αναδίνεται από την καύση του οπίου. Τέλος διάλυμα οπίου εισάγεται και με ενδοφλέβιες ενέσεις. Είναι το βαρύτερο ναρκωτικό.

6 Σελίδα 6 Μορφίνη. Προέρχεται από το όπιο, δραστικό αλκαλοειδές. Παράγεται μετά από χημική επεξεργασία, με απόσταξη. Το 1952 το παρασκεύασαν και με συνθετικό τρόπο. Η μορφίνη είναι σκόνη λευκή, κρυσταλλική, άοσμη με πικρή γεύση. Υπάρχει και σε υγρή μορφή και σε ταμπλέτες. Διαλύεται στο νερό. Χρησιμοποιείται στην Ιατρική ως αναλγητικό προς ανακούφιση από διάφορους ισχυρούς πόνους, κυρίως στη χειρουργική. Εισάγεται στον οργανισμό με υποδόριες ενέσεις. Οι μορφινομανείς δεν είναι πολλοί, διότι η μορφίνη χρησιμοποιείται ελλείψει της ηρωίνης. Ηρωίνη. Δεν προέρχεται από το όπιο κατευθείαν αλλά παράγεται από χημική επεξεργασία της μορφίνης. Είναι εξαιρετικά ισχυρό ναρκωτικό. Η δηλητηριώδης ικανότητά του είναι 7-10 φορές μεγαλύτερη της μορφίνης. Ισχυρές δόσεις από αυτό είναι θανατηφόρες. Δεν χρησιμοποιείται στην Ιατρική. Παρασκευάζεται παράνομα και διακινείται στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Είναι λευκή, κρυσταλλική σκόνη με ελαφριά πικρή γεύση. Διαλύεται εύκολα στο νερό, δύσκολα στο οινόπνευμα. Διατίθεται στο εμπόριο σε σκονάκια μιας δόσης ή σε κύβους ή κάψουλες. Εισάγεται στον οργανισμό αρχικά με υποδόριες ενέσεις, μετά με ενδοφλέβιες, αφού διαλυθεί σε χλιαρό νερό. Άλλος τρόπος εισαγωγής της είναι με εισπνοές από τη μύτη (πρέζα). Κωδεΐνη. Προέρχεται από το όπιο. Λαμβάνεται από τη μορφίνη και είναι κρυσταλλική βάση, η οποία διαλύεται σε αραιά αλκοόλη. Ελαφρύ ναρκωτικό σε σχέση με τη μορφίνη και την ηρωίνη, δημιουργεί όμως όλα τα θλιβερά συμπτώματα των προηγουμένων. Οι τοξικομανείς τη χρησιμοποιούν όταν δεν είναι σε θέση να προμηθευθούν μορφίνη ή ηρωίνη. Υπάρχουν και άλλα παράγωγα του οπίου, η υδρομορφίνη, η υδροκωδόνη, η οξυκωδόνη, η μεπεριδίνη, η μεθαδόνη, το βάμμα οπίου. Μερικά είναι πιο ισχυρά, άλλα λιγότερο ισχυρά. Όλα δημιουργούν εθισμό και αναζήτηση δόσης από ισχυρότερο ναρκωτικό για ικανοποίηση. Κοκαΐνη. Παράγεται από τα φύλλα του θάμνου ερυθρόξυλο της Κόκα, που ευδοκιμεί στις θερμές χώρες της λατινικής Αμερικής, μετά από επεξεργασία. Είναι από τα ισχυρότερα

7 Σελίδα 7 ναρκωτικά, δημιουργεί ανατριχιαστικά αποτελέσματα. Στο λαθρεμπόριο κυκλοφορεί σε λευκή σκόνη, σε υγρή μορφή και σε ταμπλέτες. Εισάγεται στον οργανισμό με ενδοφλέβιες ενέσεις, με εισπνοή από τη μύτη, ακόμα από ποτά ή με επαλείψεις στο δέρμα. Στην Ιατρική χρησιμοποιείται για τοπικές αναισθησίες. Ψυχοτροπικές ουσίες. Με τον όρο αυτό εννοούμε τις ουσίες εκείνες που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και προκαλούν διέγερση ή υποστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος με συνέπεια τη δημιουργία παραισθήσεων ή τη διατάραξη της σκέψης, της συμπεριφοράς, της αντίληψης ή της ψυχικής διάθεσης. Ονομάζονται παραισθησιογόνα ή ψυχεδελικά φάρμακα. Είναι επικίνδυνα και καταστρεπτικά για την ψυχική υγεία του ανθρώπου. Τέτοια είναι: Μεσκαλίνη. Παράγεται από το φυτό Peyote στο Μεξικό. Είναι κρυσταλλική σκόνη σε κάψουλες. Κυκλοφορεί σε υγρή μορφή και εισάγεται στον οργανισμό με ενέσεις ή από το στόμα. Έχει πικρή γεύση γι' αυτό και συνοδεύεται από ποτά. Δημιουργεί παραισθήσεις, Ψιλοκυβίνη. Ισχυρό παραισθησιογόνο. Παράγεται από ένα είδος μανιταριού στο Μεξικό. Είναι πιο ισχυρό από τη μεσκαλίνη και βρίσκεται σε υγρή μορφή και σε κρυσταλλική σκόνη. ΤΗC. Ισχυρό ναρκωτικό, προέρχεται από συστατικά κάνναβης. Μεταβάλλει την ψυχική διάθεση του λήπτη, διαταράσσει την αίσθηση του χρόνου, την όραση, την ακοή και υποβιβάζει την προσωπικότητα του ατόμου.

8 Σελίδα 8 Συνθετικά ναρκωτικά Παράγονται στα φαρμακευτικά και χημικά εργαστήρια L.S.D. Lusergic Sauere Diethylamid (διαιθυλαμίδιον του λυσεργικού οξέος). Το 1938 κατασκευάστηκε στην Ελβετία στα εργαστήρια της φαρμακευτικής εταιρείας Sandoz ως θεραπευτικό ορισμένων ψυχασθενειών. Μετά από 5 χρόνια ανακαλύφθηκαν οι παραισθησιογόνες ιδιότητές του από τον καθηγητή Dr. Hoffmann, ο οποίος και το ανακάλυψε. Είναι υγρό, άχρωμο, άγευστο, άοσμο ή σκόνη λευκή. Εισάγεται στον οργανισμό με μορφή χαπιών ή με κομμάτια ζάχαρης ποτισμένα με σταγόνες L.S.D. ή με εισπνοή ή με ενέσεις. Επιδρά σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού και επί του κεντρικού νευρικού συστήματος. Έχει τρομακτική δραστικότητα. Υπολογίζεται ότι το 1/ του γραμμαρίου του ναρκωτικού αυτού, μπορεί να δημιουργήσει κατάσταση καταληψίας S.T.D. Πολύ επικίνδυνο ναρκωτικό, τριπλάσιο σε δραστικότητα από το L.S.D. Έχουν σημειωθεί πολλοί θάνατοι από τη χρήση αυτού του ναρκωτικού. Δεν έχει καμία εφαρμογή στην Ιατρική Α.S.D. Πρωτοεμφανίστηκε το 1977 στην Ελλάδα από ξένους λαθρεμπόρους. Είναι πολύ πιο δραστικό από το L.S.D D.M.T. και D.E.T. Βρίσκεται σε σκόνη ή σε υγρή κατάσταση, λαμβάνεται με εισπνοή ή με κάπνισμα της σκόνης μαζί με καπνό ή με ενέσεις Αμφεταμίνες. Από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες χημικών ουσιών που κυκλοφορούν. Διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, δημιουργούν περιορισμό της πνευματικής και μυϊκής κόπωσης και βελτίωση της διάθεσης του ανθρώπου και διάθεση για εργασία. Ακόμη προκαλούν αύξηση των μυϊκών δυνάμεων. Χρησιμοποιούνται ευρύτατα από άτομα που θέλουν να μην κοιμηθούν τη νύχτα για να εργαστούν, από αθλητές για να αυξήσουν τις δυνάμεις και τις επιδόσεις τους (ντοπάρισμα), από γυναίκες για να μειώσουν την όρεξη του φαγητού και να μην παχαίνουν, από κακοποιούς για να έχουν θάρρος και ψυχραιμία κατά τη διάπραξη εγκλημάτων Βαρβιτουρικά. Επιδρούν ως καταπραϋντικά και υπνωτικά. Χρησιμοποιούνται για την καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Γίνονται εύκολα συνήθεια και απαιτούν όλο και μεγαλύτερες δόσεις. Έτσι μετατρέπονται σε ναρκωτικά και γίνονται επικίνδυνα. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος όταν η λήψη τους συνδυάζεται με οινοπνευματώδη ποτά ή άλλα ναρκωτικά. Χορηγούνται κατόπιν οδηγίας γιατρού και κυκλοφορούν σε ταμπλέτες, κάψουλες και ενέσεις. Από τη χρήση τους έχουν προκληθεί πολλοί θάνατοι.

9 Σελίδα 9 2. ΗΡΩΙΝΗ,ΚΑΝΑΒΗ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΙΝΗ : ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ. Α) ΗΡΩΙΝΗ H ηρωίνη έχει παρόμοιες επιδράσεις μ' αυτές της μορφίνης. Είναι όμως 2 1/2 φορές πιο ισχυρή. Μπορεί να ληφθεί από το στόμα με την εισπνοή, μπορεί να καπνιστεί και με ενδοφλέβια ένεση. Η ηρωίνη που πωλείται, παράνομα βέβαια, περιέχει 4%-80% καθαρής ουσίας. Συνήθως "κόβεται" με άλλες ουσίες, όπως γλυκόζη. Επίδραση Η επίδραση της ηρωίνης είναι κυρίως κατασταλτική. Η αγχολυτική δράση της μπορεί να προκαλέσει αίσθημα ευφορίας. Σε μεγάλη δόση η κατασταλτική δράση είναι ισχυρότερη της ευφορικής. Η επίδρασή της, στην ενέσιμη μορφή, διαρκεί από 6 έως 12 ώρες. Υπερβολική δόση Όταν λαμβάνονται με ενδοφλέβια ένεση, ο κίνδυνος υπερβολικής δόσης είναι μεγάλος και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο. Ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται όταν δεν γνωρίζουμε την περιεκτικότητα της δόσης. Σε περίπτωση που χρησιμοποιούνται μεταχειρισμένες σύριγγες υπάρχει κίνδυνος μολύνσεων (AIDS, ηπατίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, τέτανος). Η μακροχρόνια χρήση της ηρωίνης δεν προκαλεί μόνιμες βλάβες. Με την ανάπτυξη της ανοχής στο ναρκωτικό, οι τακτικοί χρήστες ηρωίνης έχουν συχνά κακή υγεία λόγω του κακού διαιτολογίου τους, επειδή προκαλείται μείωση της όρεξης. Ακόμη, μειώνει τη σεξουαλικότητα, προκαλεί δυσκοιλιότητα και σε μερικές περιπτώσεις βλάβες στα πνευμόνια. Εξάρτηση Η σωματική εξάρτηση αρχίζει όταν η ουσία χρησιμοποιείται τουλάχιστον μια φορά την ημέρα για διάστημα μιας ή δύο εβδομάδων. Η σοβαρότητα της εξάρτησης είναι ανάλογη με την περίοδο χρήσης και τη δοσολογία. Τα στερητικά σύνδρομα εμφανίζονται με πόνους στις κλειδώσεις, πυρετό, αϋπνία και

10 Σελίδα 10 εφίδρωση. Το κύριο πρόβλημα με την ηρωίνη είναι να ξεπεραστεί η ψυχολογική εξάρτηση, γι αυτό και η απεξάρτησή της είναι από τις πιο δύσκολες στην αντιμετώπισή της. Μείωση των κινδύνων Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το χρήστη είναι όταν λαμβάνεται η ουσία με ενδοφλέβια ένεση (μόλυνση - υπερβολική δόση). Οι μολύνσεις αποφεύγονται όταν χρησιμοποιούνται αποστειρωμένες σύριγγες. Ο κίνδυνος όμως της υπερβολικής δόσης δεν περιορίζεται. Οταν το απαιτεί η περίσταση και δεν γίνεται αλλιώς, ο κίνδυνος μολύνσεων μπορεί να αποφευχθεί με μια στοιχειώδη και αποτελεσματική διαδικασία: γεμίζουμε και αδειάζουμε δύο - τρεις φορές τη σύριγγα με καθαρό νερό. Κατόπιν επαναλαμβάνουμε το ίδιο, αλλά αυτή τη φορά με χλωρίνη και μετά ξεπλένουμε καλά τη σύριγγα, (τρεις - τέσσερις φορές) με νερό. Η περιεκτικότητα της δόσης είναι το κυριότερο αίτιο της υπερβολικής δόσης. Οποιος αγοράζει ηρωίνη στο δρόμο, δεν ξέρει τι αγοράζει. Για να περιοριστεί ο κίνδυνος, καλό είναι η δόση να γίνεται σιγά - σιγά, περιμένοντας κάθε φορά λίγα λεπτά. Ο κίνδυνος υπερβολικής δόσης, έπειτα από κάθε αποτοξίνωση, αυξάνεται. Γι αυτό, αν χρησιμοποιείται ξανά ηρωίνη μετά από την αποτοξίνωση θα πρέπει να περιορίζεται η δοσολογία. Ο κίνδυνος υπερβολικής δόσης αυξάνεται όταν ταυτόχρονα με την ηρωίνη καταναλώνονται αλκοόλ ή ψυχοφάρμακα. Επειδή η ηρωίνη μειώνει την όρεξη και έχει κατασταλτική επίδραση, πρέπει να αποφεύγεται ο εμετός γιατί μπορεί να προκαλέσει πνιγμό. Τέλος, σε περίπτωση υπερβολικής δόσης υπάρχει ένα ισχυρό φάρμακο που είναι αποτελεσματικό. Η Ναλοξόνη ή Ναρκάν. Οταν χρησιμοποιείται με ένεση, μπορεί να αποτρέψει μια θανατηφόρα δόση. Β) ΚΑΝΝΑΒΗ Με αυτό τον όρο προσδιορίζονται τα παράγωγα της κάνναβης, όπως χασίς, μαριχουάνα, φούντα, χασισέλαιο. Είναι το πιο συνηθισμένο από τα παράνομα ναρκωτικά. Συνήθως καπνίζεται με τη μορφή ρητίνης (χασίς), μιας σκούρας συμπαγούς μάζας που τρίβεται και ανακατεύεται με καπνό Επίδραση Οταν η ουσία καπνίζεται, οι επιδράσεις εκδηλώνονται έπειτα από λίγα λεπτά και διαρκούν περίπου 2 ώρες. Αν η ουσία λαμβάνεται από το στόμα σε είδος τροφής, τα αποτελέσματα παρουσιάζονται έπειτα από μισή ώρα και διαρκούν 6 με 12 ώρες. Δεν νιώθουν όλοι το ίδιο έντονα την επίδραση της κάνναβης. Εχει ελαφρές ψυχεδελικές επιδράσεις και συνήθως προκαλεί χαλάρωση, ομιλητικότητα, μια αίσθηση ευφορίας και αυξημένη αντίληψη της μουσικής και των χρωμάτων. Μερικές φορές μπορεί να προκαλέσει προσωρινό άγχος ή ήπιες παραισθήσεις. Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη. Αυξάνει τους παλμούς και στεγνώνει το στόμα.

11 Σελίδα 11 Συνέπειες Σε πολύ μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει ναυτία, έμετο και λιποθυμία. Δεν έχουν αναφερθεί σοβαρότερα συμπτώματα ή δηλητηριάσεις Χρόνια χρήση Τα πιο σοβαρά τοξικά αποτελέσματα αφορούν το αναπνευστικό σύστημα και οφείλονται στο συνδυασμό της χρήσης του με καπνό. Ο κίνδυνος αυξάνεται όταν η κάνναβις καπνίζεται χωρίς φίλτρο. Εξάρτηση Δεν έχει αποδειχτεί μέχρι σήμερα σωματική εξάρτηση. Υπάρχει όμως μια ψυχολογική εξάρτηση από τη στιγμή που οι χρήστες επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν την ουσία σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπως συναντήσεις με φίλους, συναυλίες κ.λ.π. Μειωση των κινδύνων Τα παράγωγα της κάνναβης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις όπου απαιτείται απόλυτος έλεγχος, όπως οδήγηση, χειρισμός ενός μηχανήματος κ.α. Οι χρόνιες συνέπειες στο αναπνευστικό σύστημα εξαρτώνται από την ποσότητα της ουσίας που καπνίζεται. Ενα τσιγαριλίκι 750 μιλιγκράμ, είτε περιέχει αποκλειστικά μαριχουάνα ή μαριχουάνα ανάμικτη με καπνό, έχει επιβλαβείς επιδράσεις στους πνεύμονες όσο τέσσερα τσιγάρα. Οι κίνδυνοι για τους πνεύμονες μειώνονται αν χρησιμοποιηθούν ειδικές πίπες με νερό. Δεν υπάρχουν κίνδυνοι όταν η ουσία λαμβάνεται από το στόμα σε τροφή. Η ταυτόχρονη χρήση του αλκοόλ και παραγώγων της κάνναβης πρέπει να αποφεύγεται. Γ) ΚΟΚΚΑΙΝΗ Η κοκαϊνη είναι μια λευκή σκόνη που συνήθως εισπνέεται από τη μύτη, αλλά μπορεί να ληφθεί και με ένεση. Τα φύλλα της κόκας χρησιμοποιούνται ως ψυχότροπη ουσία στις χώρες των Ανδεων, αλλά όχι στις δυτικές χώρες. Από τα φύλλα της κατασκευάζεται η κοκαϊνη. Από την κοκαϊνη παράγονται και άλλες ουσίες, όπως το κράχ (έχει πιο γρήγορες και πιο δυνατές επιδράσεις από αυτές της κοκαϊνης). Αρχίζει να επιδρά ύστερα από πέντε λεπτά και διαρκεί μια ώρα. Οταν λαμβάνεται με ένεση, τα αποτελέσματα είναι πιο έντονα και πιο σύντομα. Επιδράσεις Η αποτελεσματική δόση της κοκαϊνης είναι 25 μιλιγκράμ. Τα πιο συχνά αποτελέσματα είναι η διανοητική διαύγεια, η αύξηση της συγκέντρωσης, η ευφράδεια λόγου και η ευφορία. Συνέπειες Η υπερβολική χρήση προκαλεί συχνές διαταραχές, ταχυκαρδία, μυική συστολή, ξηροστομία, υπερδιέγερση και επιθετικότητα. Σε μεγάλες δόσεις προκαλεί παραισθήσεις, κρίσεις παράνοιας, διαταραχές του κυκλοφοριακού συστήματος, (έμφραγμα), διαταραχές του νευρικού συστήματος (κώμα, εγκεφαλικά επεισόδια), και διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος (αναπνευστική ανεπάρκεια). Τα πιο σοβαρά συμπτώματα εκδηλώνονται με την ενδοφλέβια χρήση της κοκαϊνης, ενώ είναι σπανιότερα όταν λαμβάνεται δια της εισπνοής. Η κοκαϊνη έχει τοξικότητα σωρευτική. Οι κίνδυνοι, δηλαδή, δηλητηρίασης αυξάνονται και στη περίπτωση που δεν αυξάνεται η δόση. Το στερητικό σύνδρομο εκδηλώνεται με κατάθλιψη, αίσθηση κόπωσης και εξάντλησης. Η ψυχική εξάρτηση είναι πάρα πολύ έντονη. Ο χρήστης μπορεί να αισθάνεται κουρασμένος, πεινασμένος και μελαγχολικός, ακόμα και με τάσεις αυτοκτονίας, κατά την περίοδο αμέσως μετά τη διακοπή της χρήσης του ναρκωτικού και να συνεχίσει να νιώθει άρρωστος για αρκετό καιρό. Η εξάρτηση από την κοκαϊνη διαφέρει από αυτήν της ηρωίνης. Προκαλεί πολύ σοβαρές σωματικές βλάβες. Στην περίπτωση στερητικού συνδρόμου η λήψη κοκαϊνης δεν επαναφέρει

12 Σελίδα 12 τον εξαρτημένο στη φυσιολογική του κατάσταση. Συχνά οι εξαρτημένοι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν άλλα ναρκωτικά, όπως είναι το αλκοόλ και τα ψυχοφάρμακα, για να αντισταθμίσουν την επίδραση της κοκαϊνης. Μείωση των κινδύνων Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η κοκαϊνη όταν υπάρχουν διαταραχές του κυκλοφοριακού συστήματος. Πρέπει να περιορίζεται η δοσολογία, καθώς επίσης και να πλένεται καλά η μύτη μετά από τη χρήση της. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η χρόνια δηλητηρίαση, επειδή το ναρκωτικό έχει σωρευτική τοξικότητα. Γι' αυτό το λόγο πρέπει να αποφεύγεται η τακτική χρήση. Οταν το άτομο είναι ανήσυχο, ευερέθιστο και ευέξαπτο, τα συμπτώματα της δηλητηρίασης εκδηλώνονται πιο έντονα. Δεν πρέπει να ξεπερνιούνται τα 100 μιλιγκράμ την ημέρα, (δηλαδή τέσσερις γραμμές). Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η ουσία για περισσότερο από τρεις ημέρες στη σειρά. Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερα από 250 μιλιγκράμ την εβδομάδα.

13 Αυτός είναι ο εγκεφαλός μας σε ναρκωτικά Σελίδα 13

14 Σελίδα ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ? Όταν είσαι εθισμένος, για παράδειγμα στη χρήση αλκοόλ, ναρκωτικών, στο κάπνισμα, στο σεξ, στη χαρτοπαιξία, είσαι (σωματικά ή μη-σωματικά) εξαρτημένος σ' αυτή τη χρήση ή τη συμπεριφορά. Παρουσιάζεις συμπτώματα στερητικού συνδρόμου και/ή ανοχής όταν δεν κάνεις χρήση της ουσίας. Ανοχή σημαίνει ότι κάποιος χρειάζεται υψηλότερες ποσότητες μιας ουσίας κάθε φορά για να πλησιάσει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα συμπτώματα στερητικού συνδρόμου είναι δυσάρεστες σωματικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα όταν η χρήση των ουσιών είναι μειωμένη ή ασυνεχής. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ναυτία, μυϊκοί πόνοι, προβλήματα συγκέντρωσης, αϋπνία, άγχος και εφιάλτες. Αλλά επίσης και άνθρωποι που δεν βιώνουν συμπτώματα ανοχής και/ή συμπτώματα στερητικού συνδρόμου, μπορεί να είναι εξαρτημένοι από την ουσία. Κάνουν επαναλαμβανόμενες και ανεπιτυχείς προσπάθειες να περιορίσουν ή να ελέγξουν τη χρήση της ουσίας, ή κάνουν χρήση της ουσίας για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια ή σε μεγαλύτερη ποσότητα απ' ότι αρχικά είχαν σχεδιάσει. Για να προμηθευτούν την ουσία, να κάνουν χρήση της και να απαλλαγούν από τις συνέπειές της απαιτείται πολύς χρόνος. Έτσι, παραμελούν σημαντικές δραστηριότητες όπως την εργασία, το σχολείο, τις κοινωνικές επαφές ή σταματούν τελείως αυτές τις δραστηριότητες. Ένα χαρακτηριστικό της εξάρτησης αποτελεί το να μη μπορεί κανείς να ελέγξει τη χρήση της ουσίας ή να τη διακόψει. Υπάρχει μια συγκεκριμένη πίεση, μια σχεδόν ακαταμάχητη ανάγκη να κάνει χρήση της ουσίας. Για να μπορεί να οριστεί εάν κάποιος είναι εξαρτημένος, το άτομο αυτό πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια που έχουν οριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ άλλων. Οι ακόλουθες είναι καταστάσεις που χαρακτηρίζουν την εξάρτηση. Για να θεωρηθεί κάποιος εξαρτημένος αρκεί να παρουσιάζει μόνο κάποια από τα ακόλουθα: Ανοχή (ανάγκη για περαιτέρω αίσθηση των αποτελεσμάτων) Ψυχολογική εξάρτηση (επιθυμία, που ποικίλει από πολύ μικρή μέχρι πολύ έντονη) Συμπτώματα στερητικού συνδρόμου (αποκτά όλους τους τύπους σωματικών αντιδράσεων μόλις σταματήσει τη χρήση) Χρήση της ουσίας ή υιοθέτηση συγκεκριμένης συμπεριφοράς για τον περιορισμό των στερητικών συμπτωμάτων

15 Σελίδα 15 Αποτυχημένες προσπάθειες για να ελέγξει τη χρήση ή τη συμπεριφορά. Σπατάλη χρόνου τόσο για την χρήση (ουσιών) ή την επανάληψη της συμπεριφοράς στην οποία είναι εθισμένος όσο και κατά την διαδικασία ανάρρωσης. Καταστροφικές συνέπειες εξαιτίας της χρήσης τόσο στους ίδιους τους εθισμένους όσο και στους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους (προβλήματα στη δουλειά ή το σχολείο, συγκρούσεις με τους ανθρώπους που βρίσκονται στο κοντινό περιβάλλον, αφιέρωση λιγότερου χρόνου για χόμπι, ασθένειες κ.λ.π) Χρήση ουσιών πιο συχνή και σε μεγαλύτερες δόσεις απ' ότι σχεδιάζεται. Εξακολούθηση της χρήσης ακόμα κι αν το άτομο γνωρίζει ότι αυτό είναι καταστροφικό για τον εαυτό του. 2.2.ΠΟΤΕ ΟΔΗΓΟΥΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΕΞΑΡΤΗΣΗ? Μια εξάρτηση δεν είναι μια κλινική εικόνα με ξεκάθαρη αιτιολογία όπως στην περίπτωση ενός κατάγματος ή μιας ίωσης. Ο ισχυρισμός ότι ένας συγκεκριμένος τύπος χαρακτήρα ή μια συγκεκριμένη κατάσταση οδηγεί σε μια εξάρτηση δεν αληθεύει. Αυτό που έχει επιβεβαιωθεί είναι ότι η πιθανότητα της εκδήλωσης κάποιας εξάρτησης είναι μεγαλύτερη κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές και προσωπικές καταστάσεις. Αυτές οι καταστάσεις περιγράφονται στη συνέχεια: Κοινωνικές: η οικογένεια προέλευσης, η τάξη στο σχολείο και οι φίλοι, επηρεάζουν το άτομο και τη συμπεριφορά του. Όταν η «ομάδα» που ανήκεις το θεωρεί φυσιολογικό να κάνεις χρήση συγκεκριμένων ουσιών, η πιθανότητα να υιοθετήσεις αυτή τη συμπεριφορά είναι μεγαλύτερη. Ψυχολογικές: δεν είναι ακόμα δυνατόν να καθορίσουμε εάν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας οδηγούν σε εξάρτηση, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι οι εξαρτημένοι έχουν συχνά στερηθεί μιας δομημένης και διαυγούς εκπαίδευσης. Αλλοι παράγοντες είναι η έλλειψη ασφάλειας, αγάπης και προσοχής. Επίσης, το υπερβολικό ενδιαφέρον από τους γονείς και άλλες αυστηρές δομές εκπαίδευσης φαίνεται να παίζουν έναν ρόλο. Ένας μεγάλος αριθμός προβλημάτων των χρηστών προέρχονται από μια οικογένεια στην οποία υπήρχε υπερβολική χρήση (αλκοόλ) από (έναν από) τους γονείς. Επίσης ψυχικά τραύματα κατά τη διάρκεια της νεανικής ηλικίας, όπως σεξουαλική κακοποίηση ή σωματικός βιασμός, μπορεί να παίξουν ένα ρόλο 3.3 ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ? Η εξάρτηση μπορεί να ποικίλει όσον αφορά την ένταση. Δεν γίνεσαι εξαρτημένος από τη μία μέρα στην άλλη. Το να εξαρτηθείς από μια ουσία είναι μια διαδικασία που μπορεί να πάρει πολλά χρόνια. Κάποιες φορές οι άνθρωποι λαμβάνουν μέτρα έγκαιρα. Μειώνουν τη χρήση ή τη διακόπτουν. Άλλοι θα τη συνεχίσουν μέχρι το τέλος. Στην περίπτωση λιγότερο σοβαρών τύπων εξάρτησης, η εξάρτηση είναι μια προσωρινή διαταραχή και η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει πολύ. Στην περίπτωση πιο σοβαρών εξαρτήσεων, η διαταραχή έχει έναν πιο μακροχρόνιο χαρακτήρα. Ο στόχος της θεραπείας θα είναι να διακοπεί η χρήση. Οι περιπτώσεις πιο σοβαρών εξαρτήσεων συχνά υποδηλώνουν ότι υπάρχει ένα μακρύ ιστορικό χρήσης και πολλά οργανικά και κοινωνικά προβλήματα που τη συνοδεύουν. Η εξάρτηση από αλκοόλ, για παράδειγμα, συχνά καταδεικνύει ότι ο εγκέφαλος έχει πάθει ζημιά με έναν τέτοιο τρόπο που ο εθισμένος δεν μπορεί πλέον να αντισταθεί στην σφοδρή επιθυμία να πιει. Ωστόσο, «εξαρτημένος μια φορά, εξαρτημένος για πάντα» σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι μια εξάρτηση δε μπορεί να θεραπευτεί ή να ξεπεραστεί. Το πρόβλημα είναι ότι οι εξαρτημένοι άνθρωποι συχνά βγάζουν αυτό το συμπέρασμα. Λένε: «Δε μπορώ να βοηθηθώ», «Αυτό είναι μέσα μου» ή «Δεν μπορώ να το ξεπεράσω». Επίσης η οικογένεια και οι άλλοι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στον εξαρτημένο συχνά οδηγούνται σ αυτό το συμπέρασμα. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν το εξαρτημένο άτομο αρχίζει πάλι να κάνει χρήση ουσιών, να πίνει ή να παίζει (χαρτιά, τυχερά παιχνίδια) μετά από μια περίοδο διακοπής. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα αποθάρρυνσης, το οποίο έχει οπωσδήποτε αρνητική επίδραση. Μπορεί να αποτελέσει το λόγο για να συνεχίσει ο εθισμένος να πίνει και να μην αναζητήσει βοήθεια. Είναι πολύ σημαντικό να δει κανείς πως ο εξαρτημένος και οι δικοί του άνθρωποι αντιδρούν στην υποτροπή. Αντί να αποθαρρύνεται, είναι καλύτερο να ανακαλύψει τι μπορεί να μάθει από μια

16 Σελίδα 16 υποτροπή. Μπορεί να προσδιορίσει κάτω από ποιες περιστάσεις συνέβη η υποτροπή και πως μπορεί να αντισταθεί καλύτερα στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά ή τη χαρτοπαιξία την επόμενη φορά που θα υποτροπιάσει. Ένας εξαρτημένος πρέπει να κατανοήσει ότι το να φτάσει στο σημείο να εξαρτηθεί από κάτι είναι μια διαδικασία, παρόμοια με αυτή του να απαλλαγεί από την εξάρτηση. Το να διακόψει την «συνήθεια» σημαίνει ότι υπάρχει επίσης η πιθανότητα απαλλαγής απ αυτήν.

17 Σελίδα ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Α) ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C Επιδημιολογία H ηπατίτιδα C αποτελεί ένα από τα συχνότερα αίτια ηπατικής νόσου παγκοσμίως. Ειδικότερα στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου 2% του γενικού πληθυσμού, δηλαδή άνθρωποι, έχουν χρόνια λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας C. Η υψηλότερη συχνότητα ηπατίτιδας C συναντάται σε άτομα ηλικίας ετών. Είναι γεγονός ότι οι νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας C έχουν ελαττωθεί αρκετά μετά τα τέλη της δεκαετίας του 1980, κυρίως λόγω του υποχρεωτικού ελέγχου του αίματος και παραγώγων του αλλά και γενικότερα της βελτίωσης των συνθηκών νοσηλείας και των κανόνων αποστείρωσης. Πολλές όμως παλαιές περιπτώσεις ηπατίτιδας C παραμένουν ακόμη αδιάγνωστες. Έτσι, οι αριθμοί των διαγνωσμένων ασθενών με ηπατίτιδα C αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά εντός της επόμενης δεκαετίας, λόγω της αποκάλυψης ολοένα και περισσότερων παλαιών περιπτώσεων ηπατίτιδας C. Τρόποι μετάδοσης Ο ιός της ηπατίτιδας C μεταδίδεται κυρίως παρεντερικά, δηλαδή με επαφή του ατόμου με μολυσμένο αίμα ή παράγωγα αίματος. Συνήθεις τρόποι διασποράς του ιού της ηπατίτιδας C είναι: Χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Είναι σήμερα η κύρια οδός μετάδοσης του ιού της ηπατίτιδας C. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 80% των ενεργών ή πρώην χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών έχουν ηπατίτιδα C. Μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του (πριν από το 1992). Οι μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του θεωρούνται σήμερα ασφαλείς, αλλά όλα τα άτομα που είχαν λάβει μεταγγίσεις πριν από το 1992 θα πρέπει να ελέγχονται γιατί υπάρχει πιθανότητα να έχουν μολυνθεί με τον ιό της ηπατίτιδας C. Αιμοκάθαρση (τεχνητός νεφρός). Η πιθανότητα μετάδοσης ηπατίτιδας C στις μονάδες τεχνητού νεφρού έχει ελαττωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Τρύπημα με μολυσμένη βελόνα ή μολυσμένο εργαλείο. Η πιθανότητα μετάδοσης ηπατίτιδας C μετά απότρύπημα με μολυσμένη βελόνα είναι μικρή, περίπου 2-10%. Μεταμόσχευση μολυσμένου οργάνου στο παρελθόν. Οι μεταμοσχεύσεις οργάνων θεωρούνται σήμερα απόλυτα ασφαλείς. Ιατρικές ή παραϊατρικές πράξεις. Η πιθανότητα μετάδοσης ηπατίτιδας C με ιατρικές ή παραϊατρικές πράξεις (ενέσεις, τατουάζ, τρύπημα σημείων του σώματος) είναι αμελητέα, εάν τηρούνται οι κανόνες αποστείρωσης και ορθής νοσηλείας. Γενετήσια (σεξουαλική) μετάδοση. Mόλις το 2-4% των σταθερών ερωτικών συντρόφων ασθενών με ηπατίτιδα C αποδεικνύεται να έχει ηπατίτιδα C. Η πιθανότητα μετάδοσης ηπατίτιδας C σε σταθερά μονογαμικά ετεροφυλοφιλικά ζευγάρια είναι μικρότερη από 1% το χρόνο, αλλά αυξάνει αρκετά σε άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους ή με ομοφυλοφιλικές επαφές. Κάθετη μετάδοση (από μητέρα σε παιδί). Μετάδοση ηπατίτιδας C από θετική μητέρα σε νεογέννητο θεωρείται ότι συμβαίνει περίπου σε 2-7%. Η πιθανότητα μετάδοσης στο νεογνό αυξάνει σε 20% όταν πρόκειται για μητέρες που έχουν και λοίμωξη με τον ιό του AIDS. Άγνωστος τρόπος μετάδοσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε σημαντικό ποσοστό (30-40%) των ασθενών με ηπατίτιδα C δεν αποκαλύπτεται ποτέ έκθεση σε παράγοντα κινδύνου. Τρόποι διάγνωσης Η διάγνωση της ηπατίτιδας C στηρίζεται αρχικά στην απλή ανίχνευση στο αίμα ειδικών αντισωμάτων εναντίον του ιού της ηπατίτιδας C (anti-hcv). Η μη ανίχνευση τέτοιων αντισωμάτων αποκλείει πρακτικά την παρουσία ηπατίτιδας C, εκτός από την αρχική περίοδο της οξείας λοίμωξης (οπότε δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί τα αντισώματα) και από ανοσοκατασταλμένους ή αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς (οι οποίοι συχνά δεν αναπτύσσουν ποτέ αντισώματα). Θετικά αντισώματα για ηπατίτιδα C δεν σημαίνουν πάντοτε παρουσία ηπατίτιδας C. Ψευδώς θετικά αντισώματα για ηπατίτιδα C παρατηρούνται κυρίως σε αιμοδότες ή άτομα χωρίς έκθεση σε παράγοντες κινδύνου για ηπατίτιδα C. Η επιβεβαίωση της παρουσίας ηπατίτιδας C σε άτομα με θετικά αντισώματα γίνεται με ανίχνευση του ίδιου του ιού στο αίμα με ευαίσθητη μέθοδο (PCR). Μία μόνον

18 Σελίδα 18 αρνητική εξέταση για τον ιό δεν αποκλείει την παρουσία ηπατίτιδας C και χρειάζεται επανεξέταση μετά από μερικούς μήνες. Η παρουσία θετικών αντισωμάτων για ηπατίτιδα C σε ασυμπτωματικά άτομα ή άτομα με μη ανιχνεύσιμο ιό μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί με άλλη ειδική εξέταση (μέθοδος ανοσοκαθήλωσης ή RIBA). Παρουσία αληθών θετικών αντισωμάτων ηπατίτιδας C χωρίς ανιχνεύσιμο ιό παρατηρείται σε σχετικά λίγα άτομα που νόσησαν από οξεία ηπατίτιδα C αλλά δεν μετέπεσαν σε χρόνια ηπατίτιδα. Η διάγνωση της ηπατίτιδας C γίνεται τυχαία στις περισσότερες περιπτώσεις, αφού κατά κανόνα δεν υπάρχουν συμπτώματα που θα οδηγήσουν τον ασθενή στο γιατρό. Υπόνοια για την παρουσία ηπατίτιδας C τίθεται συνήθως από την ανίχνευση παθολογικών εργαστηριακών εξετάσεων (αυξημένων τρανσαμινασών) σε τυχαίο έλεγχο ή από την ανίχνευση αντισωμάτων ηπατίτιδας C μετά από εθελοντική αιμοδοσία. Σε εξετάσεις για ηπατίτιδα C πρέπει υποχρεωτικά να υποβάλλονται: Όλα τα άτομα με αυξημένες τρανσαμινάσες Όλοι οι πρώην και ενεργοί χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών Όλοι όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του πριν από το 1992 Όλοι όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνου πριν από το 1992 Όλοι όσοι υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (τεχνητό νεφρό) Όλοι όσοι εκτίθενται παρεντερικά σε δυνητικά μολυσμένα ιατρικά εργαλεία Οι ερωτικοί σύντροφοι ατόμων με ηπατίτιδα C Άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους Tα παιδιά μητέρων με ηπατίτιδα C Ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β, λοίμωξη με το HIV, ή ηπατική νόσο από κατάχρηση οινοπνεύματος Θεραπεία Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας για την ηπατίτιδα C έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Έτσι, εκρίζωση της ηπατίτιδας C επιτυγχάνεται σε περισσότερους από 80% των ασθενών με γονότυπο 2 ή 3 και περίπου σε 50% των ασθενών με γονότυπο 1 ή 4. Βασίζεται στη συνδυασμένη χορήγηση ενέσεων ιντερφερόνης-άλφα (συνήθως μία ένεση την εβδομάδα) και δισκίων ριμπαβιρίνης. Τα φάρμακα χορηγούνται για 6 ή 12 μήνες ανάλογα με το γονότυπο του κάθε ασθενούς. Τα φάρμακα που χορηγούνται για θεραπεία της ηπατίτιδας C παρουσιάζουν συχνά παρενέργειες και γι' αυτό όσοι υποβάλλονται σε θεραπεία θα πρέπει να βρίσκονται υπό στενή παρακολούθηση από γιατρούς εξοικειωμένους με τα φάρμακα αυτά. Η συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντική για την τελική επιτυχία και τόσο οι ασθενείς όσο και οι γιατροί πρέπει να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να μεγιστοποιούν τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία. Α) AIDS Η HIV Επιδημιολογία Ο HIV (Human Immunodeficiency Virus) είναι ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, ο ιός δηλαδή που προκαλεί το AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας). Ο HIV προσβάλλει το

19 Σελίδα 19 ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Αυτό το σύστημα είναι υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού ενάντια σε λοιμώξεις, όγκους και άλλες ασθένειες. O ιός καταστρέφει μία κατηγορία κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος που λέγονται CD4+ κύτταρα. Αυτή είναι μια αργή αλλά σταδιακή διαδικασία. Όταν ο αριθμός των CD4+ κυττάρων πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα τότε ο οργανισμός δεν μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικά ενάντια σε διάφορες λοιμώξεις ή άλλες ασθένειες όπως όγκους με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μερικές χαρακτηριστικές νόσοι τις οποίες ένα οροαρνητικό άτομο θα μπορούσε κάτω από συνήθεις συνθήκες να αντιμετωπίσει. Ποιος μπορεί να μολυνθεί από τον HIV; Οποιοσδήποτε μπορεί να μολυνθεί από τον ιό ανεξαρτήτως φύλλου, ηλικίας, χρώματος, κοινωνικοοικονομικού επιπέδου Ο ιός μεταδίδεται με: την σεξουαλική επαφή με κάποιο οροθετικό άτομο χωρίς χρήση προφυλακτικού. Ο ιός βρίσκεται στο αίμα, τα σπερματικά, προσπερματικά και κολπικά υγρά και μπορεί να εισέλθει στο σώμα σας μέσω μικροσκοπικών ή μεγαλύτερων πληγών στο δέρμα σας ή μέσω του κόλπου, του πρωκτού, του πέους και του στόματος. Η ταυτόχρονη ύπαρξη άλλων σεξουαλικών μεταδιδομένων νοσημάτων ευνοεί την μετάδοση του ιού. την κοινή χρήση συριγγών και βελόνων ή άλλων εργαλείων για την προετοιμασία υλικού για την χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού ή του θηλασμού. Ο ιός δε μεταδίδεται: Από κοινωνικές επαφές όπως χειραψία, αγκάλιασμα ή φιλί στο μάγουλο Στο χώρο της δουλειάς ή σε οποιοδήποτε άλλο χώρο στον οποίο συναθροίζονται άνθρωποι όπως θέατρα, στάδια, σχολεία, γραφεία κτλ Από την θάλασσα ή την πισίνα Από τον ιδρώτα και το σάλιο Από ρούχα, σκεπάσματα, πιάτα, ποτήρια και μαχαιροπήρουνα, τηλέφωνα Από τις τουαλέτες Από κουνούπια ή άλλα έντομα Τρόποι μετάδοσης Να χρησιμοποιείται πάντα προφυλακτικό, κάθε φορά που έχετε σεξουαλική επαφή είτε αυτή είναι κολπική είτε στοματική είτε πρωκτική. Χρησιμοποιείστε προφυλακτικό από LATEX. Προσπαθήστε να μειώσετε τον αριθμό των σεξουαλικών σας συντρόφων. Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων που έχετε τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να εκτεθείτε στον ιό. Μερικοί συστήνουν ότι η αποχή από τις σεξουαλικές επαφές είναι ένας τρόπος για να προστατέψετε τον εαυτό σας.

20 Σελίδα 20 Σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε κάποιο λιπαντικό μην βάλετε βαζελίνη ή άλλο τέτοιο υλικό γιατί καταστρέφει το προφυλακτικό. Προμηθευτείτε ένα υδατοδιαλυτό λιπαντικό. Σε περίπτωση που χρησιμοποιείτε ενδοφλέβια ναρκωτικά ή άλλες ουσίες μην χρησιμοποιείτε και μην μοιράζεστε με άλλους σύριγγες ή βελόνες. Μην μοιράζεστε με άλλους αντικείμενα που μπορεί να έχουν υπολείμματα από αίμα όπως οδοντόβουρτσες ή ξυραφάκια. Σε περίπτωση που είστε έγκυος ή σκοπεύετε να μείνετε ζητήστε από τον ιατρό σας και συζητείστε μαζί του σχετικά με το HIV

21 Σελίδα ΘΕΡΑΠΑΕΙΑ: Η ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Ένας μεγάλος μύθος σχετικά με τη θεραπεία των ναρκωτικών είναι ότι αρκεί κάποιος να κόψει τα ναρκωτικά και να περάσουν τα στερητικά συμπτώματα. Αυτό δεν ισχύει. Μάλιστα αποτελεί και το πιο μικρό κομμάτι της θεραπείας, γιατί τα σωματικά και τα στερητικά συμπτώματα διαρκούν μια εβδομάδα, δέκα μέρες το πολύ. Το σημαντικό είναι να ανακαλύψει το άτομο τι του προσφέρει η χρήση, σε ποιο πρόβλημα το βοηθάει. Για παράδειγμα, βλέπουμε πολλές φορές ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν πολύ μεγάλα ψυχικά κενά τα οποία σου λένε ότι έρχεται και τα 'γεμίζει' η ουσία. Αυτός είναι και ο στόχος της θεραπείας. Αφού ανακαλυφθούν αυτά τα κενά και πώς έχουν δημιουργηθεί, θα βοηθηθεί το άτομο μέσω της βοήθειας του ψυχολόγου, του θεραπευτή και γενικά μέσω των θεραπευτικών δραστηριοτήτων που κάνει μέσα σε ένα πρόγραμμα, να ανακαλύψει άλλους τρόπους για να αντιμετωπίσει αυτά τα κενά που αισθάνεται. Μέσα σε ένα πρόγραμμα γίνονται πολλές θεραπευτικές δραστηριότητες. Ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία, δραματοθεραπεία ή ψυχόδραμα και επίσης ζωγραφική, πηλός, ομάδες δημιουργικής έκφρασης και άλλες δραστηριότητες, που βοηθούν τον ασθενή στην κοινωνική του επανένταξη. Άνθρωποι που κουβαλάνε ένα πολύ μεγάλο κοινωνικό στίγμα και η θεραπεία θα πρέπει να δώσει μεγάλο βάρος στο να βοηθήσει το άτομο να αντιμετωπίσει την κοινωνική περιθωριοποίηση αλλά και σιγά- σιγά να ευαισθητοποιεί την κοινωνία ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να επανενταχθούν κοινωνικά τα άτομα. Μην το ξανασκέφτεσαι. Η απεξάρτηση είναι επιλογή ζωής.

22 Σελίδα ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΥΣΙΕΣ Οι βασικοί τύποι θεραπείας που παρέχονται σήμερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με συγκεκριμένα απολογιστικά στοιχεία για το 2006, όπως αυτά καταγράφηκαν σε ειδικό ερωτηματολόγιο (Έντυπο Περιγραφής Θεραπευτικής Μονάδας / TUF A). Ειδικότερα, η παρουσίαση των ποσοτικών στοιχείων που ακολουθεί αφορά τα 49 από τα 54 προγράμματα που λειτούργησαν στη διάρκεια του έτους αναφοράς παρέχοντας σε οργανωμένη δομή υπηρεσίες κυρίως θεραπείας. Από την ανάλυση εξαιρέθηκαν πέντε προγράμματα: α) τέσσερα 'στεγνά' προγράμματα εξωτερικής παραμονής, δύο ενηλίκων και δύο εφήβων, επειδή παρείχαν υπηρεσίες συμβουλευτικού κυρίως τύπου και β) ένα πρόγραμμα υποκατάστασης βουπρενορφίνης, το οποίο μέχρι και τα τέλη Μαΐου 2007 δεν έδωσε στοιχεία (στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία των προαναφερθεισών μονάδων εφήβων. Τα προγράμματα απεξάρτησης που πρόσφεραν υπηρεσίες θεραπείας το 2006 διακρίνονται στους ακόλουθους τύπους: 17 θεραπευτικές μονάδες υποκατάστασης, από τις οποίες επτά (7) Μονάδες με κύρια ουσία χορήγησης τη μεθαδόνη και δέκα (10) μονάδες υποκατάστασης βουπρενορφίνης. 33 'στεγνά' θεραπευτικά προγράμματα, εκ των οποίων δέκα (10) προγράμματα εσωτερικής διαμονής ενηλίκων, δεκατρία (13) εξωτερικής παραμονής ενηλίκων και δέκα (10) εξωτερικής παραμονής εφήβων. Στο σύνολο των θεραπευτικών μονάδων, η δηλωθείσα δυναμικότητα σε θέσεις για το 2006 ήταν άτομα (αφορά 49 από τα 50 προγράμματα). Το μεγαλύτερο αριθμό σε προσφερόμενες θέσεις θεραπείας διαθέτουν οι μονάδες υποκατάστασης (71,3%), (έναντι των 'στεγνών' θεραπευτικών προγραμμάτων, 28,6%). Όσον αφορά το σύνολο των ατόμων που παρακολούθησαν την κυρίως θεραπευτική φάση των προγραμμάτων το 2006, πρόκειται για άτομα, εκ των οποίων βρίσκονταν ήδη υπό θεραπεία στις υπάρχουσες δομές με την έναρξη του έτους αναφοράς (ένα θεραπευτικό πρόγραμμα δεν έδωσε σχετικά στοιχεία) και εξαρτημένοι εισήχθησαν για θεραπεία σε όλη τη διάρκεια του έτους. Κατά την περίοδο παρατηρείται σταθερή αύξηση στον αριθμό των θέσεων θεραπείας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, το 2006, παρά το ότι ο αριθμός των θεραπευτικών προγραμμάτων παρέμεινε σταθερός (50), παρατηρήθηκε αύξηση τόσο στις προσφερόμενες θέσεις θεραπείας (5,3%) όσο και στο σύνολο των ατόμων τα οποία εισήχθησαν για θεραπεία κατά τη διάρκεια του έτους (13,9%). Ως προς το σύνολο των ατόμων που παρακολούθησαν θεραπευτικά προγράμματα στη διάρκεια του έτους παρατηρήθηκε αύξηση 7,5% σε σχέση με το 2005 (5.749 άτομα το 2005 και άτομα το 2006). Ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων σε θεραπευτικές μονάδες το 2006 ήταν 872 άτομα, εκ των οποίων ποσοστό 58,9% απασχολούνται σε 'στεγνά' προγράμματα και 41% σε προγράμματα υποκατάστασης. Το 2006 σημειώθηκε αύξηση 10,2% στον αριθμό των εργαζομένων σε θεραπευτικά προγράμματα χωρίς αντίστοιχη αύξηση στον αριθμό των δομών, γεγονός που δηλώνει ότι καταβάλλεται προσπάθεια για την ενίσχυση της στελέχωσης των δομών. Παρ όλα αυτά φαίνεται ότι η αύξηση του θεραπευτικού κατά κύριο λόγο προσωπικού εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ανάγκες που αναφέρουν τα προγράμματα προκειμένου να εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη και την ομαλή λειτουργία τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2006, σε σύγκριση με το 2002, ο αριθμός των θεραπευτικών προγραμμάτων παρουσίασε αύξηση σε ποσοστό 92%, ενώ η αντίστοιχη αύξηση στο συνολικό αριθμό των εργαζομένων είναι της τάξης του 70,3% και αφορά κυρίως τα 'στεγνά' προγράμματα. Όσον αφορά τις ειδικότητες που στελεχώνουν τα θεραπευτικά προγράμματα κατά το έτος αναφοράς, τα μεγαλύτερα ποσοστά του έμμισθου προσωπικού αντιστοιχούν σε νοσοκόμους (19,8%), ψυχολόγους (18,7%) και διοικητικούς υπαλλήλους / προσωπικό λογιστηρίου / εργάτες συντήρησης (14,8%).

23 Σελίδα 23 Οι ψυχίατροι αντιπροσωπεύουν το 6,5% των εργαζομένων σε δομές θεραπείας, ενώ στην πλειοψηφία τους (ποσοστό 68,4%) απασχολούνται σε προγράμματα υποκατάστασης (έναντι ποσοστού 31,5% που εργάζονται σε 'στεγνά' προγράμματα). Επίσης, στα θεραπευτικά προ-γράμματα απασχολούνται θεραπευτές / ειδικοί επανένταξης / εκπαιδευτές (10,6%), κοινωνικοί λειτουργοί (7,8%), κοινωνικοί επιστήμονες(2,9%), ιατροί άλλων ειδικοτήτων και μη πτυχιούχοι σύμβουλοι (2,4%). Σε μικρότερα ποσοστά αναφέρονται και άλλες ειδικότητες, όπως είναι οι φαρμακοποιοί, οι γυμναστές, οι φύλακες, οι επισκέπτες υγείας κτλ. Επιπλέον, εκτός από το έμμισθο προσωπικό, το 2006 εργάστηκαν εθελοντικά στα προαναφερθέντα θεραπευτικά προγράμματα 48 συνολικά άτομα, παρέχοντας υπηρεσίες διαφόρων ειδικοτήτων, όπως ψυχολόγοι (35,4%), άλλοι θεραπευτές / ειδικοί επανένταξης / εκπαιδευτές (16,6%), κοινωνικοί λειτουργοί (8,3%) και ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων (6,2%). Ο συνολικός αριθμός των εθελοντών εμφανίζεται μειωμένος κατά 42% σε σχέση με το ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά στεγνά προγράμματα, αυτή τη στιγμή από το ΚΕΘΕΑ και διάφορες κοινότητες. Είναι το πρόγραμμα του ψυχιατρικού νοσοκομείου Αθηνών, του '18 άνω' και το πρόγραμμα του ψυχιατρικού νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές κινήσεις που έχουν γίνει από τον ΟΚΑΝΑ, διάφορες μονάδες εφήβων και θεραπείες υποκατάστασης που γίνονται με μεθαδόνη, αυτή τη στιγμή, και είναι και οι μόνες νόμιμες. Στην Ελλάδα απαγορεύεται να υπάρξουν ιδιωτικές θεραπείες απεξάρτησης. Σε αυτά τα προγράμματα, αφού χορηγηθεί η απαραίτητη ιατρική βοήθεια για τα στερητικά συμπτώματα, στη συνέχεια δίνεται μεγάλη έμφαση στην ψυχοθεραπεία. Το ΚΕΘΕΑ έχει τη δική του φιλοσοφία, το '18 άνω' τη δική του, αλλά σίγουρα προσπαθεί να δοθεί έμφαση μέσα από διάφορες ομάδες και θεραπευτικές δραστηριότητες στο να ανακαλύψει ο νέος ή ο ενήλικας τους λόγους που τον έχουν ωθήσει. Είναι πολύπλοκο το ζήτημα, είναι θεραπείες που κρατούν από 1, 1,5 έως και 2 χρόνια ή και παραπάνω καμία φορά, γιατί στην ουσία το άτομο καλείται να κάνει μια ουσιαστική αναδόμηση και αναθεώρηση του εαυτού του, επομένως διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να έχει και υπομονή το άτομο που κάνει μια θεραπεία απεξάρτησης, που είναι η θεραπεία που θα κάνει για να σώσει τη ζωή του. Τα προγράμματα μεθαδόνης βασίζονται στη φιλοσοφία της τριτογενούς πρόληψης, δηλαδή είναι προγράμματα που υποκαθιστούν τη χρήση με κάτι άλλο αλλά και πάλι θα πρέπει να υπάρχει ψυχολογική παρέμβαση αν θέλει το άτομο να απαλλαγεί από τα ναρκωτικά. Δεν αρκεί η μεθαδόνη για να υπάρξει οριστική θεραπεία

24 Σελίδα 24 6.ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Α) Θάνατοι από ναρκωτικά Το Τμήμα Ναρκωτικών της Διεύθυνσης Δημόσιας Ασφάλειας της Ελληνικής Αστυνομίας είναι αρμόδιο για τη συλλογή στοιχείων που αφορούν τους θανάτους από ναρκωτικά. Τα στοιχεία αυτά βασίζονται στα αποτελέσματα των ιατροδικαστικών εξετάσεων και των τοξικολογικών αναλύσεων που διενεργούνται από τους αρμόδιους φορείς (Εργαστήρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας των ΑΕΙ και Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης) σε περιπτώσεις θανάτων. Στους θανάτους αυτούς καταγράφονται μόνο οι οξείες δηλητηριάσεις, δεν καταγράφονται δηλαδή οι θάνατοι που σχετίζονται έμμεσα με τα ναρκωτικά. Παρά τους μεθοδολογικούς περιορισμούς, ο Δείκτης Θανάτων αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την παρακολούθηση του ρυθμού μεταβολής της επικράτησης των ναρκωτικών σε έναν τόπο, καθώς και της επικινδυνότητας της χρήσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά (μέχρι ), το έτος 2006 αναφέρθηκαν 273 θάνατοι από ναρκωτικά, από τους οποίους οι 173 (63,4%) έχουν επιβεβαιωθεί με τις κατάλληλες τοξικολογικές αναλύσεις. Από τους βεβαιωθέντες θανάτους, ένα ποσοστό 97,7% σχετίζονται με τη χρήση ηρωίνης, 0,6% με τη χρήση κοκαΐνης και 1,7% με τη χρήση άλλων ψυχοτρόπων ουσιών, εκτός από κοκαΐνη, μορφίνη και το συνδυασμό κάνναβης και αλκοόλ. Ειδικότερα: Η πλειοψηφία των θανόντων ήταν άνδρες (89,6%), ελληνικής καταγωγής (96,0%), άγαμοι (90,8%) και άνεργοι (83,2%). Το 50,9% των θανόντων ήταν ηλικίας ετών, το 46,8% μεγαλύτεροι των 30 ετών και το 2,3% μικρότεροι των 21 ετών. Από το 1998 και μετά η πλειοψηφία των θανόντων ανήκει στην ηλικιακή ομάδα ετών, ενώ από το 2000 και μετά παρατηρείται μείωση στο ποσοστό των θανόντων στην ηλικιακή ομάδα μέχρι 21 ετών. Στην περιοχή της Αττικής το ποσοστό των θανάτων ήταν 36,4%, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης 25,4% και στη λοιπή χώρα 38,2%. Από το 2002 και μετά το ποσοστό των θανόντων στην Αττική παρουσιάζει μείωση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τη λοιπή χώρα παρουσιάζει αύξηση. Συγκρίνοντας τους βεβαιωθέντες θανάτους από ναρκωτικά, το 2006 παρατηρείται μείωση (44,9%) σε σύγκριση με το 2005 αλλά η μείωση αυτή αναμένεται να είναι σημαντικά μικρότερη (περίπου 20%) όταν ολοκληρωθεί από τις αρμόδιες αρχές η διαδικασία της καταγραφής και επεξεργασίας. Β)Ναρκωτικά: Αφορούν πολλούς... Στοιχεία για τη χρήση στο γενικό πληθυσμό Το 2006 υλοποιήθηκε από το ΕΚΤΕΠΝ / ΕΠΙΨΥ, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ψυχολογικής Συμβουλευτικής Φοιτητών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έρευνα σχετικά με τις στάσεις του γενικού πληθυσμού τριών ελληνικών πόλεων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης) όσον αφορά τη χρήση και την απεξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες (εφεξής Έρευνα EQUAL). Η έρευνα αποτελεί δράση της ΑΣ ΕΝΤΑΞΗ του β κύκλου της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL του ΟΚΑΝΑ. Η έρευνα έγινε με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης, και συμμετείχαν συνολικά σε αυτήν 702 άτομα ηλικίας ετών του γενικού πληθυσμού των τριών πόλεων στη βάση τυχαίας

25 Σελίδα 25 πολυσταδιακής δειγματοληψίας (Κίτσος και συν. 2007). Το ερωτηματολόγιο της έρευνας το οποίο σχεδιάστηκε αποκλειστικά για να μετρήσει το βαθμό κοινωνικής αποδοχής των εξαρτημένων ή απεξαρτημένων ατόμων, περιελάμβανε μόνο μία ερώτηση σχετικά με τη χρήση ουσιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία από την ερώτηση αυτή πειραματι-κή χρήση ή και χρήση έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή κάποιας ναρκωτικής ουσίας αναφέρει το 19,4% των ερωτώμενων. Η χρήση αφορά κυρίως τη χρήση μαριχουάνας / χασίς (19,3%). Χρήση και κάποιας άλλης ναρκωτικής ουσίας (εκτός μαριχουάνας) αναφέρει το 3,2% των ερωτώμενων. Υψηλότερο ποσοστό ανδρών (24,8%) από ό,τι γυναικών (14%), και υψηλότερο ποσοστό νεαρών ενηλίκων (20-34 ετών, 31,8%) από ό,τι των άλλων ηλικιακών ομάδων αναφέρουν χρήση έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή. Οι κάτοικοι της περιοχής των Αθηνών (23,6%) εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα χρήσης (οριακά στατιστικά σημαντική διαφορά) σε σύγκριση με τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης (16,9%) και του Ηρακλείου Κρήτης (15,2%) (Κίτσος και συν. 2007).

26 Σελίδα 26 Στοιχεία από έρευνες προηγούμενων ετών Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της επαναλαμβανόμενης τα τελευταία είκοσι τρία χρόνια πανελλήνιας έρευνας του ΕΠΙΨΥ στο γενικό πληθυσμό το 2004 (πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα, άτομα, ετών, προσωπική συνέντευξη, ανώνυμο ερωτηματολόγιο προσαρμογή του ερωτηματολογίου του Ευρωπαϊκού Κέντρου, χρηματοδότηση ΟΚΑΝΑ), το 8,6% του ελληνικού πληθυσμού ηλικίας ετών αναφέρουν ότι έχουν χρησιμοποιήσει μία ή περισσότερες φορές στη ζωή τους κάποια παράνομη ουσία (το 3,8% έχει δοκιμάσει κάποια παράνομη ουσία 1-2 φορές σε όλη τη ζωή, ενώ το 4,8% έχει χρησιμοποιήσει 3 ή και περισσότερες φορές). Υψηλότερο ποσοστό εμπειρίας με παράνομες ουσίες παρουσιάζεται στους άνδρες (13,3%, έναντι 3,9% των γυναικών) και στις ηλικιακές ομάδες ετών (12,4%) και ετών (12%). Πρόσφατη χρήση (δηλαδή χρήση μέσα στους 12 τελευταίους μήνες) δηλώνει ότι έχει κάνει το 4,6% του πληθυσμού ηλικίας 18- Γ) ΣΤΑ 13,6 έτη ξεκινούν πλέον και η ελληνική οικογένεια εμφανίζει «ανοχές» Όλο πιο νέοι στα ναρκωτικά Το οικογενειακό «ιστορικό» φαίνεται ν' αποτελεί έναν από τους κρισιμότερους παράγοντες στην πολυπαραγοντική αιτιολογία της χρήσης ουσιών, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την ετήσια έκθεση της κοινότητας του ΚΕΘΕΑ «Στροφή». Όπου μεταξύ άλλων διαπιστώνεται η αύξηση της γονικής «ανοχής», αφού το 30% των εφήβων παραπέμπονται στο πρόγραμμα από την οικογένεια μεν αλλά μετά την πάροδο ήδη 5 χρόνων κατάχρησης, ενώ το 25% των εφήβων φτάνει από μόνο του στην κοινότητα εκφράζοντας αίτημα για θεραπεία Δηλαδή ο έφηβος που είναι ευαίσθητος αποδέκτης της όποιας οικογενειακής δυσλειτουργίας, είναι και αυτός που φτάνει στο σημείο να πιέσει τα πράγματα απευθυνόμενος για θεραπεία και συχνά οι γονείς αναζητούνται στη συνέχεια από τους θεραπευτές. Στην έννοια οικογενειακό ιστορικό περιλαμβάνονται η κατάχρηση ή εξάρτηση από αλκοόλ ή ουσίες, η θετική στάση της οικογένειας απέναντι στη χρήση, οι αναποτελεσματικές ή ασυνεπείς πρακτικές οικογενειακής διαχείρισης, η σύγκρουση και ο χωρισμός στην οικογένεια. Η εκπαίδευση Τεράστιο ρόλο στο ζήτημα της χρήσης ουσιών έχει να παίξει η εκπαίδευση που επιπλέον αποτελεί και ισχυρή διέξοδο για το μέλλον και για την πρόληψη της υποτροπής. Η πορεία στη χρήση ανάγλυφη: Στα 13,6 έτη ξεκινά κατά μέσο όρο η χρήση, στα 15,3 η χρήση της κύριας ουσίας (ηρωίνη), στα 16 σταματά το σχολείο, στα 16,4 ξεκινά η ενέσιμη χρήση, στα 18 συνήθως ο έφηβος προσέρχεται για θεραπεία. Ο υπεύθυνος του μεταβατικού σχολείου της «Στροφής», Π. Κουτρουβίδης, επισήμανε χθες πως στόχος είναι η επανασύνδεση με τη σχολική εκπαίδευση σε άτομα που έχουν απαξιώσει το ιδανικό της εκπαίδευσης και ότι από τους 141 μαθητές που παρακολούθησαν το σχολείο από το 1998, οι 130 πέτυχαν το στόχο τους, 15 εισήχθησαν σε ΑΕΙ-ΤΕΙ. «Το σχολείο είναι ανάγκη. Εγώ μετά 4 χρόνια αποχής κατάφερα να αποφοιτήσω και να μπω σε σχολή ΤΕΙ της επιλογής μου, κάτι που δεν θα μπορούσα καν να φανταστώ χωρίς τη βοήθεια κυρίως των καθηγητών μου», είπε χθες ο 22χρονος Αχιλλέας από τη «Στροφή».