Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. All rights reserved.

Transcript

1 [1]

2 Copyright Μπογαζιώτου Σουλτάνα, 2011 Με επιφύλαξη παντός δικαιώµατος. All rights reserved. Η έγκριση της µεταπτυχιακής εργασίας από τα Τµήµατα ιεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών και Οργάνωσης & ιοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ µέρους των Τµηµάτων [2]

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης, «Πρόγραµµα Καλλικράτης», αποτελεί τη µεγαλύτερη αναπτυξιακή πρωτοβουλία των τελευταίων δεκαετιών. Με τη νέα του µορφή, γίνεται προσπάθεια το ελληνικό κράτος να ελαχιστοποιήσει τα συγκεντρωτικά του στοιχεία, να αποκεντρωθεί και να αποκτήσει την απαραίτητη ευελιξία, αποτελεσµατικότητα και ικανότητα περαιτέρω αξιοποίησης τοπικών και περιφερειακών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων. Εκτός από αναπτυξιακό εφαλτήριο, η νέα αρχιτεκτονική αναµένεται να επηρεάσει θετικά τα δηµοσιονοµικά µεγέθη, µέσω της αύξησης της αποτελεσµατικότητας των δήµων και περιφερειών και του κράτους γενικότερα, όπως επίσης να συµβάλλει θετικά στην εύρυθµη λειτουργία της αγοράς και τον περιορισµό φαινοµένων αδιαφάνειας και αθέµιτου ανταγωνισµού. Στα πλαίσια αυτής της διοικητικής µεταρρύθµισης και εφαρµογής του Προγράµµατος «Καλλικράτης» η παρούσα εργασία επιχειρεί να διερευνήσει και να αποτυπώσει την υφιστάµενη χρηµατοοικονοµική λειτουργία των Ο.Τ.Α. Α βαθµού, πριν την εφαρµογή του προγράµµατος, χρησιµοποιώντας ως εργαλείο τη µελέτη περίπτωσης των ήµων Αµπελοκήπων, Ελευθερίου Κορδελιού, Ευόσµου και Μενεµένης, µέσω της ανάλυσης των χρηµατοοικονοµικών τους καταστάσεων οικονοµικών ετών Συγκεκριµένα, στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας περιγράφεται, γενικά, η οικονοµική διαχείριση των Ο.Τ.Α., στο δεύτερο παρουσιάζονται οι κυριότερες θεσµικές αλλαγές που εισάγονται µε το Πρόγραµµα «Καλλικράτης», στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι χρησιµοποιούµενες διαγνωστικές µέθοδοι ανάλυσης οικονοµικών καταστάσεων, στο τέταρτο παρουσιάζονται οι δήµοι των οποίων τα οικονοµικά στοιχεία χρησιµοποιήθηκαν ως µελέτη περίπτωσης, στο πέµπτο κεφάλαιο αναλύονται οι επιµέρους χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις των δήµων, στο έκτο αναλύονται τα απολογιστικά στοιχεία τους και στο τελευταίο, έκτο κεφάλαιο, χρησιµοποιούνται επιλεγµένοι αριθµοδείκτες για την περαιτέρω ανάλυση των οικονοµικών τους στοιχείων. Τέλος, εξάγονται τα γενικά συµπεράσµατα της εργασίας. [3]

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα 1.1. Γενικά για τους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οικονοµική ιοίκηση και διαχείριση Καθορισµός του τύπου του προϋπολογισµού των ήµων και κοινοτήτων Συνοπτική οικονοµική κατάσταση προϋπολογισµού/απολογισµού εσόδων-εξόδων ήµων ηµοσιονοµικός έλεγχος 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ 2.1. Εισαγωγή Θεσµικές αλλαγές του προγράµµατος Καλλικράτης Εποπτεία και οικονοµικός έλεγχος Οικονοµικά στοιχεία ήµων Η βάση οικονοµικών δεδοµένων, ως κόµβος παροχής στατιστικών πληροφοριών Περιεχόµενο και χρόνος ενηµέρωσης της βάσης Χρήστες της βάσης Αριθµοδείκτες αξιολόγησης Οικονοµικές επιπτώσεις του προγράµµατος Καλλικράτης 34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 3.1. Γενικά Συγκριτικές καταστάσεις Ανάλυση κοινού µεγέθους ιαχρονική ανάλυση κοινών µεγεθών Αριθµοδείκτες τάσεως Ανάλυση οικονοµικών στοιχείων Ο.Τ.Α. µε αριθµοδείκτες 40 [4]

5 είκτες Εσόδων είκτες ανθρωπίνων πόρων είκτης αποτελεσµατικότητας είκτης επενδύσεων είκτης ρευστότητας είκτης δραστηριότητας 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ 4.1. ήµος Αµπελοκήπων ήµος Ελευθερίου Κορδελιού ήµος Ευόσµου ήµος Μενεµένης 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 5.1. ήµος Αµπελοκήπων ήµος Ελευθερίου Κορδελιού ήµος Ευόσµου ήµος Μενεµένης 97 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 6.1. ήµος Αµπελοκήπων ήµος Ελευθερίου Κορδελιού ήµος Ευόσµου ήµος Μενεµένης 267 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΙΘΜΟ ΕΙΚΤΩΝ 7.1. ήµος Αµπελοκήπων ήµος Ελευθερίου Κορδελιού ήµος Ευόσµου ήµος Μενεµένης 347 [5]

6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 355 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ 359 [6]

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ [7]

8 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗΣ Στο Σύνταγµα της Ελλάδος, που ψηφίστηκε από τη Ζ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων ορίζεται ότι 1 : «1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθµού. Υπέρ των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκµήριο αρµοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόµος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανοµή τους στους επί µέρους βαθµούς. Με νόµο µπορεί να ανατίθεται στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης, η άσκηση αρµοδιοτήτων που συντελούν αποστολή του Κράτους. 2. Οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονοµική αυτοτέλεια. Οι αρχές τους εκλέγονται µε καθολική και µυστική ψηφοφορία, όπως νόµος ορίζει. 3. Με νόµο µπορεί να προβλέπονται για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκηση αρµοδιοτήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσµοι οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται από αιρετά όργανα. 4. Το κράτος ασκεί στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνιστάται αποκλειστικά σε έλεγχο νοµιµότητας και δεν επιτρέπεται να εµποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νοµιµότητας ασκείται, όπως νόµος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περιπτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ή αργία, επιβάλλονται µόνο ύστερα από σύµφωνη γνώµη συµβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από τακτικούς δικαστές, όπως νόµος ορίζει. 5. Το κράτος λαµβάνει τα νοµοθετικά, κανονιστικά και δηµοσιονοµικά µέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονοµικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρµοδιοτήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, µε ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την απόδοση και κατανοµή, µεταξύ των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το κράτος. Κάθε µεταβίβαση αρµοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη µεταφορά των αντίστοιχων πόρων. 1 Σύνταγµα της Ελλάδος, (ΦΕΚ 85/ τ.α ), άρθρο 102 [8]

9 1.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Η βασική νοµοθεσία για την οικονοµική διαχείριση των Ο.Τ.Α. διέπεται από τις διατάξεις του Β / (ΦΕΚ 114 Α ) Περί οικονοµικής διοικήσεως και λογιστικού των ήµων και Κοινοτήτων που εξακολουθεί να ισχύει µέχρι σήµερα. Σε εκτέλεση του άρθρου 12 του ν.2526/97, εκδόθηκε το Π.. 315/1999 (ΦΕΚ 302 Α ) Περί ορισµού του περιεχοµένου και του χρόνου ενάρξεως της εφαρµογής του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου ήµων και Κοινοτήτων (Ο.Τ.Α. α βαθµού) µε το οποίο καθιερώθηκε η εφαρµογή, παράλληλα µε το δηµόσιο λογιστικό σύστηµα και του διπλογραφικού λογιστικού συστήµατος. Τα δύο αυτά διατάγµατα εφαρµόζονται παράλληλα επειδή στο Β / περιγράφονται κυρίως οι διαδικασίες οι οποίες διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη νοµιµότητα στη διαχείριση των Ο.Τ.Α., ενώ στο Π.. 315/1999 περιγράφεται ένας νέος τρόπος απεικόνισης των οικονοµικών πράξεων, συµβατός µ αυτόν που χρησιµοποιείται στα διεθνή πρότυπα. Το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, καθιερώθηκε µε τις διατάξεις του Ν.1041/80, όπως συµπληρώθηκε και ισχύει και περιλαµβάνει πέντε (5) βασικές ενότητες: -Γενική Λογιστική -Λογαριασµούς Τάξεως -Οικονοµικές καταστάσεις-αριθµοδείκτες -Αναλυτική Λογιστική Εκµεταλλεύσεως Οι ήµοι εφαρµόζοντας το Λογιστικό των Ο.Τ.Α. µε αρχές του δηµόσιου λογιστικού, δεν ήταν σε θέση µε την τήρηση του απλογραφικού λογιστικού συστήµατος να παρουσιάσουν την ακριβή οικονοµική τους κατάσταση, τα περιουσιακά τους στοιχεία καθώς και τις διάφορες υποχρεώσεις-απαιτήσεις τους. Το νέο ιπλογραφικό Λογιστικό Σύστηµα προσέφερε στους Ο.Τ.Α. 2 : Σύγχρονες µεθόδους διεξαγωγής της λογιστικής και οικονοµικής δραστηριότητας Παροχή ορθών οικονοµικών στοιχείων και πληροφοριών προς τα πολιτικά και διοικητικά όργανα των Ο.Τ.Α. για την αποτελεσµατική άσκηση ιοίκησης Γνώση των Ο.Τ.Α. ανά πάσα στιγµή για την περιουσία τους, τις απαιτήσεις τους, το ταµείο τους, τις υποχρεώσεις τους κ.λ.π. Ορθή και πλήρης κοστολόγηση των έργων και υπηρεσιών 2 Βλ. Νικολόπουλος Κοσµάς, Οικονοµική διοίκηση και διαχείριση των Ο.Τ.Α., Εκδόσεις Κ.Ν.Νικολόπουλος, 2004, σ. 225 [9]

10 υνατότητα κατάρτισης χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων (Ισολογισµός, Αποτελέσµατα χρήσεως κ.λ.π.) Αποτελεσµατική άσκηση ελέγχων Ορθολογικότερη λογιστική και διαχειριστική οργάνωση Ευχερής συγκέντρωση πληροφοριών, δυνατότητα συγκρίσεων και χρήσης δεικτών 1.3 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΗΜΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΜΟΡΦΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ο Προϋπολογισµός των δήµων και κοινοτήτων διακρίνεται σε προϋπολογισµό εσόδων και προϋπολογισµό δαπανών 3. Α. Τα έσοδα διακρίνονται σε: Τακτικά έσοδα Έκτακτα έσοδα Έσοδα παρελθόντων ετών (Π.Ο.Ε.) που βεβαιώνονται για πρώτη φορά Εισπράξεις ανείων και απαιτήσεων από Π.Ο.Ε. (Παρελθόντα Οικονοµικά Έτη) Εισπράξεις υπέρ του ηµοσίου και τρίτων και επιστροφές χρηµάτων Χρηµατικό υπόλοιπο προηγούµενης χρήσης Β. Οι δαπάνες διακρίνονται σε: Λειτουργικές δαπάνες χρήσης Επενδύσεις Πληρωµές Π.Ο.Ε., λοιπές αποδόσεις και προβλέψεις Αποθεµατικό ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΝ ΥΛΙΩΝ Ο νέος τύπος προϋπολογισµού/απολογισµού, που ισχύει από το 2005, διαιρείται σε δύο µέρη. Το Μέρος Ι περιλαµβάνει τα έσοδα και το µέρος ΙΙ τις δαπάνες (έξοδα), µαζί µε το αποθεµατικό. 3 ΚΥΑ 7028/ , Καθορισµός του τύπου του προϋπολογισµού των δήµων και κοινοτήτων, (ΦΕΚ 253/ τ.β ), παρ. 1 [10]

11 Τα έσοδα ταξινοµούνται σε έξι κύριες οµάδες, µε κριτήριο την προέλευσή τους, οι οποίες υποδιαιρούνται σε κατηγορίες, υποκατηγορίες και είδος εσόδου µε βάση το δεκαδικό σύστηµα. Το κάθε είδος εσόδου ή εξόδου του προϋπολογισµού χαρακτηρίζεται από ένα κωδικό αριθµό, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Η κωδικοποίηση των κονδυλιών του Προϋπολογισµού των εσόδων και εξόδων των ήµων ακολουθεί το ακόλουθο σύστηµα: Τα έσοδα διακρίνονται σε οµάδες µε χαρακτηριστικά στοιχεία (αριθµούς) για κάθε οµάδα ως ακολούθως 4 : o Τακτικά έσοδα µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 0 o Έκτακτα έσοδα µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 1 o Έσοδα παρελθόντων οικονοµικών ετών (Π.Ο.Ε.) που βεβαιώνονται για πρώτη φορά µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 2 o Εισπράξεις από δάνεια και απαιτήσεις από παρελθόντα έτη µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 3 o Εισπράξεις υπέρ του δηµοσίου και τρίτων µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 4. Στο τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό στοιχείο, τον αριθµό 4, εντάσσονται και οι επιστροφές χρηµάτων o Χρηµατικό υπόλοιπο προηγούµενης χρήσης µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 5 Τα έξοδα διακρίνονται σε τέσσερις κύριες οµάδες (κεφάλαια) και ακολουθούν την ίδια µεθοδολογία υποδιαίρεσης σε κατηγορίες, υποκατηγορίες και είδος εξόδου (οριζόντια ταξινόµηση ή παρακολούθηση κατά είδος δαπάνης): o Λειτουργικές δαπάνες χρήσεως, µε χαρακτηριστικό στοιχείο των αριθµό 6 o Επενδύσεις (αγορές και κατασκευές πάγιου εξοπλισµού, έργα κ.λ.π.) µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 7 o Πληρωµές από υποχρεώσεις Π.Ο.Ε. και λοιπές δαπάνες και αποδόσεις µε χαρακτηριστικό στοιχείο τον αριθµό 8 o Το αποθεµατικό χαρακτηρίζεται µε τον αριθµό 9 Όλες οι εγγραφές του Προϋπολογισµού γίνονται στο αναλυτικότερο επίπεδο δηλαδή στον τετραψήφιο κωδικό ή περαιτέρω όπου απαιτείται όπως π.χ. στα έργα. 4 βλ. Κ.Υ.Α. µε αριθµό 7028/2004, όπ.π. [11]

12 ΜΕΡΟΣ Ι: ΕΣΟ Α ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΟΙΚ. ΕΤΟΣ ΟΙΚ. ΕΤΟΣ ΙΑΜΟΡΦΩΘΕΝΤΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΝΤΑ ΨΗΦΙΣΘΕΝΤΑ ΕΓΚΡΙΘΕΝΤΑ ΑΥΞΟΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΩ ΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΠΟ ΒΑΣΕΙ.Σ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΡΟΥΣ Ι ΜΕΡΟΣ ΙΙ: ΑΠΑΝΕΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΟΙΚ. ΕΤΟΣ ΟΙΚ. ΕΤΟΣ ΙΑΜΟΡΦΩΘΕΙΣΕΣ ΕΝΤΑΛΘΕΙΣΕΣ ΨΗΦΙΣΘΕΝΤΑ ΕΓΚΡΙΘΕΙΣΕΣ ΑΥΞΟΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΩ ΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΠΟ ΒΑΣΕΙ.Σ. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ : ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Λειτουργικές δαπάνες χρήσης Οι λειτουργικές δαπάνες κατανέµονται ανά υπηρεσία Οι επενδύσεις κατανέµονται ανά υπηρεσία. Για ήµους και κοινότητες µε πληθυσµό κάτω των η κατανοµή των επενδύσεων ανά υπηρεσία είναι προαιρετική Πληρωµές Π.Ο.Ε., λοιπές αποδόσεις και προβλέψεις Αποθεµατικό ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΡΟΥΣ ΙΙ (ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Α+Β+Γ+ ) Οι λειτουργικές δαπάνες χρήσης και οι επενδύσεις προκύπτουν ως το άθροισµα των κατηγοριών και υποκατηγοριών εξόδων που καταχωρούνται σε 11 υπηρεσίες (παρακολούθηση µε βάση τον προορισµό δηλαδή την αρµοδιότητα/δραστηριότητα). [12]

13 ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Κωδικός 00 Γενικές υπηρεσίες Κωδικός 10 Οικονοµικές και ιοικητικές υπηρεσίες Κωδικός 15 Υπηρεσίες Πολιτισµού, Αθλητισµού και κοινωνικής πολιτικής Κωδικός 20 Υπηρεσία καθαριότητας και ηλεκτροφωτισµού Κωδικός 25 Υπηρεσίες Ύδρευσης-άρδευσης-αποχέτευσης Κωδικός 30 Υπηρεσία Τεχνικών έργων Κωδικός 35 Υπηρεσίες πρασίνου Κωδικός 40 Υπηρεσία Πολεοδοµίας Κωδικός 45 Υπηρεσία νεκροταφείων Κωδικός 50 ηµοτική Αστυνοµία Κωδικός 70 Λοιπές υπηρεσίες ΙΑΚΡΙΣΗ ΕΣΟ ΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΗΓΗ (Ι) ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥΣ (ΙΙ) ΙΑΚΡΙΣΗ ΕΣΟ ΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΗΓΗ (Ι) 0 ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ Α 1 ΠΡΟΣΟ ΟΙ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ 2 ΠΡΟΣΟ ΟΙ ΑΠΟ ΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ 3 ΕΣΟ Α ΑΠΟ ΑΝΤΑΠΟ ΟΤΙΚΑ ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 4 ΕΣΟ Α ΑΠΟ ΛΟΙΠΑ ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 5 ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΙΣΦΟΡΕΣ 6 ΕΣΟ Α ΑΠΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ 7 ΛΟΙΠΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ Α 1 ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ Α 11 ΕΣΟ Α ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΟΙΗΣΗ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ 12 ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΑΠΑΝΩΝ 13 ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΕΝ ΥΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΕΣ 14 ΩΡΕΕΣ-ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΕΣ-ΚΛΗΡΟ ΟΣΙΕΣ 15 ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ-ΠΡΟΣΤΙΜΑ-ΠΑΡΑΒΟΛΑ 16 ΛΟΙΠΑ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ Α [13]

14 2 ΕΣΟ Α ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΤΩΝ 21 ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ Α 22 ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ Α 3 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ Π.Ο.Ε. 31 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΠΟ ΑΝΕΙΑ 32 ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΠΡΟΗΓ.ΕΤΩΝ 4 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΡΙΤΩΝ 41 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ 42 ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΡΙΤΩΝ 5 ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ 511 ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΠΟ ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΣΟ Α 512 ΧΡΗΜΑΤΙΚΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΑΠΟ ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟ Α ΙΑΚΡΙΣΗ ΕΣΟ ΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥΣ (ΙΙ) Α. ΤΑΚΤΙΚΑ 1. Καθαρά κέρδη δηµοτικών ή κοινοτικών επιχειρήσεων 2. Τέλος ακίνητης περιουσίας (ποσοστό 50%) 3. Τέλη στάθµευσης 4. Ειδικό τέλος λατοµικών προϊόντων 5. Τέλος αδειών οικοδοµών 6. Τέλος ανανεώσιµων πηγών ενέργειας 7. Τοπικά (δυνητικά) τέλη και εισφορές για την εκτέλεση έργων 8. Εισφορά λόγω ένταξης ή επέκτασης πολεοδοµικών σχεδίων 9. Εισφορά ΚΗ/1947 Ψηφίσµατος 10. Λοιπά τακτικά έσοδα διατιθέµενα για επενδύσεις Β. ΕΚΤΑΚΤΑ 1. Προϊόν εκποίησης ακινήτων 2. Επιχορηγήσεις για επενδυτικούς σκοπούς 3. άνεια για επενδυτικούς σκοπούς [14]

15 4. Πρόστιµα για παράνοµη εκµετάλλευση λατοµείων 5. Έσοδα από επενδυτικές δαπάνες πραγµατοποιηθείσες για λογαριασµό τρίτων 6. Τέλη ρύπανσης 7. Εφάπαξ ειδική εισφορά για τη δηµιουργία κοινόχρηστων χώρων 8. Λοιπά έκτακτα έσοδα διατιθέµενα ή προοριζόµενα για επενδύσεις ΙΑΚΡΙΣΗ ΕΞΟ ΩΝ 6 Έξοδα 60 Αµοιβές και έξοδα προσωπικού 61 Αµοιβές αιρετών και τρίτων 62 Παροχές τρίτων 63 Φόροι τέλη 64 Λοιπά γενικά έξοδα 65 Πληρωµές για την εξυπηρέτηση δηµοσίας πίστεως 66 απάνες προµήθειας αναλωσίµων 67 Πληρωµές Μεταβιβάσεις σε τρίτους 68 Λοιπά έξοδα 7 Επενδύσεις 71 Αγορές κτιρίων τεχνικών έργων και προµήθειας παγίων 73 Έργα 74 Μελέτες Έρευνες πειραµατικές εργασίες και ειδικές δαπάνες 75 Τίτλοι πάγιας επένδυσης (συµµετοχές σε επιχειρήσεις) 8 Πληρωµές Π.Ο.Ε. Αποδόσεις και προβλέψεις 81 Πληρωµές ΠΟΕ 82 Αποδόσεις 85 Προβλέψεις µη είσπραξης 9 Αποθεµατικό [15]

16 1.4 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ/ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΣΟ ΩΝ- ΕΞΟ ΩΝ ΗΜΩΝ Κωδικοί Αριθµοί Έσοδα και Εισπράξεις 0 Τακτικά έσοδα Προϋπολογισµός σε ευρώ Απολογισµός σε ευρώ 1 (πλην 13) Έκτακτα (πλην επιχορηγήσεων για επενδύσεις 2 Έσοδα παρελθόντων ετών 31 Εισπράξεις από δάνεια 32 Εισπρακτέα υπόλοιπα από βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα έτη 4 Εισπράξεις υπέρ ηµοσίου, Ασφ.Φορέων και Τρίτων 5 Χρηµατικό υπόλοιπο προηγ. Έτους 13 Επιχορηγήσεις για επενδύσεις Σύνολο Πόρων [16]

17 Κωδικοί Αριθµοί Έξοδα και Πληρωµές 60 Αµοιβές και έξοδα προσωπικού 61,62 Αµοιβές και παροχές τρίτων 63,63,68 Λοιπά γενικά έξοδα 651 Τοκοχρεωλύσια δανείων 66 Προµήθειες-Αναλώσεις υλικών 67,68 Μεταβιβάσεις σε τρίτους 81 Πληρωµές για υποχρεώσεις Π.Ο.Ε. 82,85 Λοιπές αποδόσεις και προβλέψεις Προϋπολογισµός σε ευρώ Απολογισµός σε ευρώ Επενδύσεις 71 Αγορές 73 Έργα 74 Μελέτες 75 Συµµετοχή σε επιχειρήσεις 652 Τοκοχρεωλύσια δανείων επενδύσεων 9111 Αποθεµατικό Σύνολο εξόδων και πληρωµών [17]

18 Λειτουργίες Εσόδων Χρηµατικοί κατάλογοι Αποστολή Ειδοποιητηρίων Έκδοση παραστατικών Οίκοθεν βεβαιωτικά Βεβαίωση εσόδων Είσπραξη εσόδων Έκδοση παραστατικών Λοιπά έσοδα Προϋπολογισµός Υπόχρεοι Αναλυτική Λογιστική Γενική Λογιστική Σχήµα 1 Λειτουργίες εσόδων, Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), Ειδικό σεµινάριο λογιστών Ο.Τ.Α., Αθήνα 2006 [18]

19 Λειτουργίες Εξόδων ιαγωνισµοί, Συµβάσεις, Μισθοδοσία Αποφάσεις ηµάρχου Αποφάσεις ηµοτικού Συµβουλίου Σύνταξη Ε.Α.. ( έσµευση ποσού) Ενταλµατοποίηση απανών Πληρωµές από Ταµείο Προϋπολογισµός Προµηθευτές Τιµολόγια Μητρώο Παγίων Αποθήκη Έργα Αναλυτική λογιστική Γενική λογιστική Σχήµα 2 Λειτουργίες εξόδων, Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), Ειδικό σεµινάριο λογιστών Ο.Τ.Α., Αθήνα 2006 [19]

20 1.5 ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Στο άρθρο 102 του Συντάγµατος ορίζεται ότι το Κράτος ασκεί εποπτεία στους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης που συνίσταται σε έλεγχο νοµιµότητας χωρίς να εµποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νοµιµότητας ασκείται όπως ο νόµος ορίζει. Σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν.1850/89, µε τον οποίο κυρώθηκε ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ορίζεται ότι κάθε διοικητικός έλεγχος επί των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν µπορεί να ασκείται παρά µόνο σύµφωνα µε τους τύπους και κατά τα οριζόµενα στο Σύνταγµα ή τους νόµους του κράτους. Κάθε διοικητικός έλεγχος των πράξεων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στοχεύει ουσιαστικά στην εξασφάλιση της τηρήσεως της νοµιµότητας και των συνταγµατικών αρχών ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΛΕΓΧΩΝ Ο δηµοσιονοµικός έλεγχος των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α βαθµού διακρίνεται στις εξής τέσσερις κατηγορίες 5 : Α) ιοικητικός έλεγχος, που αφορά τον έλεγχο των πράξεων των συλλογικών και µονοµελών οργάνων της διοίκησης. Ασκείται από το Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας και από την Επιτροπή του άρθρου 177 παρ. 2 Π.. 410/95. Ο διοικητικός έλεγχος των αποφάσεων αφορά µόνο τη νοµιµότητα αυτών, καθώς ο έλεγχος σκοπιµότητας καταργήθηκε µε τη διάταξη της παρ.1 του άρθρου 178 του Π.. 410/95. Ο Έλεγχος για την εύρυθµη και αποτελεσµατική λειτουργία των υπηρεσιών των ΟΤΑ α βαθµού ασκείται από το Σώµα Επιθεωρητών-Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης 6. Β) Οικονοµικός έλεγχος, που ασκείται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 3 του ν.2362/95 και αφορά την οικονοµική διαχείριση των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α και β βαθµού και των νοµικών προσώπων δηµοσίου και ιδιωτικού δικαίου που επιχορηγούνται ή χρηµατοδοτούνται από τον κρατικό 5 Βλ. Νικολόπουλος Κοσµάς, Οικονοµική διοίκηση και διαχείριση των Ο.Τ.Α., Εκδόσεις Κ.Ν.Νικολόπουλος, 2004, σ Ν. 2477/97, Συνήγορος του Πολίτη και Σώµα Επιθεωρητών Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης, (ΦΕΚ Α' 59), όπως συµπληρώθηκε από τις διατάξεις του ν.2839/2000, ν. 2946/2001 και ν. 3074/02 [20]

21 προϋπολογισµό, τον προϋπολογισµό νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισµούς. Γ) Λογιστικός έλεγχος, ο οποίος διενεργείται από Ορκωτούς Ελεγκτές-Λογιστές, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν.2880/01 και αφορά τον έλεγχο των οικονοµικών καταστάσεων ως προς την ορθότητα των λογιστικών εγγραφών, τον Ισολογισµό, τα Αποτελέσµατα Χρήσεως και τα Βιβλία και Στοιχεία που τηρεί ο ήµος. ) ικαστικός έλεγχος, που αφορά τον έλεγχο των δαπανών από τις υπηρεσίες του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 98 του Συντάγµατος (ΦΕΚ 85Α/ ) Κάθε κατηγορία ελέγχου συνίσταται στον έλεγχο της νοµιµότητας των ενεργειών και πράξεων των αρµοδίων οργάνων των Ο.Τ.Α., για την εξακρίβωση της νόµιµης, κανονικής και χρηστής διοίκησης και διαχείρισης. Ο έλεγχος της οικονοµικής διαχείρισης των Ο.Τ.Α. διακρίνεται σε: α) Εσωτερικό έλεγχο, που αφορά την ανάπτυξη των προβλεπόµενων µηχανισµών ελέγχου εντός της υπηρεσίας της οικονοµικής διαχείρισης β) Προληπτικό έλεγχο, που αφορά τον έλεγχο νοµιµότητας των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 23 του Ν.3203/03, κατά το στάδιο της εκκαθάρισης αυτών και πριν την εκτέλεση των χρηµατικών ενταλµάτων πληρωµής. γ) Κατασταλτικό έλεγχο, που αφορά τον έλεγχο νοµιµότητας των δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 24 του Ν.3203/03, µετά την εκτέλεση των χρηµατικών ενταλµάτων πληρωµής. [21]

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ [22]

23 2.1 Εισαγωγή Με το Νόµο 3852/2010 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης-πρόγραµµα Καλλικράτης (ΦΕΚ Α 87) θεσµοθετήθηκε νέα διοικητική διάρθρωση στη Χώρα. Συγκεκριµένα: Στη θέση των σηµερινών 13 κρατικών ιοικητικών Περιφερειών συγκροτήθηκαν 7 Αποκεντρωµένες ιοικήσεις. Οι οργανισµοί της δευτεροβάθµιας αυτοδιοίκησης, από τις σηµερινές πενήντα τέσσερις (54) νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις, τις τρεις (3) διευρυµένες νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις και τα δέκα εννέα (19) επαρχεία, δηλαδή ένα σύνολο εβδοµήντα έξι (76) διοικητικών ενοτήτων, εξελίχθηκαν σε αιρετές περιφέρειες σε αριθµό αντίστοιχο των σηµερινών δεκατριών (13) κρατικών περιφερειών. Οι οργανισµοί της πρωτοβάθµιας αυτοδιοίκησης, από τους σηµερινούς χίλιους τριάντα τέσσερις (1.034) δήµους και κοινότητες εξελίχθηκαν σε τριακόσιους είκοσι πέντε (325) διευρυµένους δήµους. Η προαναφερόµενη διοικητική µεταρρύθµιση είναι η µεγαλύτερη που έχει επιχειρηθεί ποτέ στην Ελλάδα και ακολουθείται από τη µεταφορά αρµοδιοτήτων, προσωπικού και πόρων από την κεντρική διοίκηση στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια τοπική αυτοδιοίκηση. 2.2 Θεσµικές αλλαγές του προγράµµατος Καλλικράτης Οι κυριότερες θεσµικές αλλαγές που εισήχθησαν µε το Πρόγραµµα Καλλικράτης είναι οι ακόλουθες 7 : Μεταβίβαση αρµοδιοτήτων κατά τόπο. υνατότητα µεταβίβασης άσκησης αρµοδιοτήτων από το ήµαρχο στους αντιδηµάρχους κατά τόπο, επιπλέον της καθ ύλην µεταβίβασης 8. Εκτελεστική Επιτροπή. Σύσταση εκτελεστικής επιτροπής, για τους δήµους που έχουν περισσότερους από έναν αντιδήµαρχο, στην οποία µετέχουν ο δήµαρχος και οι οριζόµενοι από αυτόν αντιδήµαρχοι µε εισηγητικές και συντονιστικές αρµοδιότητες 9. 7 Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, Εγκύκλιος υπ αριθ. 59 µε Αριθ. Πρωτ / , Θεσµικές αλλαγές του προγράµµατος Καλλικράτης, [online] 15/08/ Ν.3852/2010, Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης - Πρόγραµµα Καλλικράτης, (ΦΕΚ Α 87), άρθρο 59 παρ. 1 [23]

24 Ανάρτηση αποφάσεων στο διαδίκτυο. Υποχρέωση κάθε δήµου να διαθέτει ιστοσελίδα. Υποχρέωση ανάρτησης όλων των αποφάσεων των οργάνων του, των νοµικών προσώπων του και των επιχειρήσεών του, που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 2 παρ. 4 του Νόµου 3861/2010 από τη 15 η Μαρτίου 2011, προκειµένου να εφαρµοστούν, καθώς και όλων όσων ρητά προβλέπονται στο Νόµο 3852/2010 από την 1 η Ιανουαρίου Οικονοµική Επιτροπή. Συγκρότηση Οικονοµικής Επιτροπής, η οποία αποτελεί τη συνέχεια της ηµαρχιακής Επιτροπής, µε αρµοδιότητα την παρακολούθηση και τον έλεγχο της οικονοµικής λειτουργίας του δήµου. Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Συγκρότηση Επιτροπής Ποιότητας Ζωής σε δήµους άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων µε αποφασιστικές και εισηγητικές αρµοδιότητες. Οι αρµοδιότητες που ρητά απονέµονται στην επιτροπή είναι: -Η χορήγηση προέγκρισης ίδρυσης καταστηµάτων και επιχειρήσεων -Η ανάκληση ή η οριστική αφαίρεση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των καταστηµάτων, επιχειρήσεων και λοιπών εγκαταστάσεων κ.α. -Η χορήγηση και ανάκληση αδειών µουσικής Εκτός από αποφασιστικές αρµοδιότητες, η επιτροπή ποιότητας ζωής εισηγείται στο δηµοτικό συµβούλιο για: -Θέµατα καθορισµού χρήσεων γης -Θέµατα ρυθµιστικών σχεδίων, προγραµµατισµού εφαρµογής ρυθµιστικών σχεδίων, οικιστικής οργάνωσης ανοικτών πόλεων, εφαρµογής Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) κ.λ.π. -Τη λήψη αποφάσεων για θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος -Τη λήψη αποφάσεων για θέµατα χωροθέτησης κοιµητηρίων, κέντρων αποτέφρωσης νεκρών, καθώς και άλλων σχετικών µε το αντικείµενο αρµοδιοτήτων ηµοτική Επιτροπή ιαβούλευσης. Συγκρότηση ηµοτικής Επιτροπής διαβούλευσης στους δήµους µε πληθυσµό µεγαλύτερο από δέκα χιλιάδες (10.000) κατοίκους, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των φορέων της τοπικής κοινωνίας όπως: Τοπικών εµπορικών και επαγγελµατικών συλλόγων και οργανώσεων, επιστηµονικών συλλόγων και φορέων, τοπικών οργανώσεων εργαζοµένων και εργοδοτών, εργαζοµένων στο δήµο και τα νοµικά του πρόσωπα κ.λ.π. 9 βλ. Ν. 3852/2010, όπ.π., άρθρο 63 [24]

25 Συµπαραστάτης του ηµότη και της Επιχείρησης. Θεσµοθέτηση συµπαραστάτη του δηµότη και της επιχείρησης στους δήµους άνω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων. Πρόκειται για νέο θεσµό εσωτερικής διαµεσολάβησης µεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και Ο.Τ.Α. για την καταπολέµηση της κακοδιοίκησης, τη διασφάλιση της αµεροληψίας των δηµοτικών αρχών, τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και την αποσυµφόρηση του δηµάρχου και άλλων αιρετών οργάνων του δήµου. Συµβούλιο Ένταξης Μεταναστών. Συγκρότηση συµβουλίου ένταξης µεταναστών σε κάθε δήµο ως συµβουλευτικού οργάνου του δήµου για την ενίσχυση της ένταξης των µεταναστών στην τοπική κοινωνία. Συνέλευση κατοίκων τοπικής κοινότητας. Επαναφορά του θεσµού της συνέλευσης κατοίκων τοπικής κοινότητας. Πρόκειται για θεσµό άµεσης δηµοκρατίας. Καλούνται µόνιµοι κάτοικοι και φορείς της τοπικής κοινότητας για να συζητήσουν κάθε θέµα που αφορά στην τοπική κοινότητα και να προτείνουν δράσεις που πρέπει να αναλάβει ο δήµος για την επίτευξη των επιδιωκόµενων σκοπών. [25]

26 Εκτελεστική Επιτροπή: αποτελείται από τον δήµαρχο & τους αντιδηµάρχους, είναι συλλογικό όργανο & παρακολουθεί της εφαρµογή της δηµοτικής πολιτικής Οικονοµική Επιτροπή: Αποτελείται από τον αρµόδιο αντιδήµαρχο & 6-10 µέλη. Είναι υπεύθυνη για τη συγκρότηση, παρακολούθηση & έλεγχο της οικονοµικής λειτουργίας του δήµου Επιτροπή ποιότητας ζωής: Σε δήµους > Νέα όργανα θεσπίζονται & λειτουργούν στους νέους ΟΤΑ Συµβούλιο ένταξης µεταναστών: Γνωµοδοτικό όργανο µε 5-11 µέλη ηµοτική επιτροπή διαβούλευσης: γνωµοδοτικό όργανο σε δήµους > «Συµπαραστάτης» ηµότη & Επιχείρησης: Πρόσωπο εγνωσµένου κύρους, θα δέχεται καταγγελίες για κακοδιοίκηση στο δήµο Μία ακόµη καινοτοµία που εισάγει ο νέος νόµος και το πρόγραµµα «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» είναι η δηµιουργία ενός τοπικού Προγράµµατος Σταθερότητας και Ανάπτυξης (Π.Σ.Α.). Το τοπικό Π.Σ.Α. περιλαµβάνει: α) το Πρόγραµµα Εξυγίανσης Ο.Τ.Α. µε οικονοµική δυσπραγία, β) τη δηµιουργία Λογαριασµού Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης της Αυτοδιοίκησης, γ) τη θέσπιση κανόνων και πλαισίου πιστοληπτικής πολιτικής των ΟΤΑ, δ) την αποτελεσµατικότερη και σύγχρονη οικονοµική διαχείριση µε αναβάθµιση του ρόλου του δηµοτικού προϋπολογισµού και τη δηµιουργία εργαλείων λήψης αποφάσεων, όπως βάσεις δεδοµένων µε έγκυρα και έγκαιρα στατιστικά στοιχεία, ε) τον έλεγχο και τη διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα, µε εφαρµογή του διπλογραφικού συστήµατος και της αναλυτικής λογιστικής και ταυτόχρονο έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο σε όλους τους δήµους, περιφέρειες και Νοµικά Πρόσωπα αυτών και τέλος στ) τη δηµιουργία του αναπτυξιακού προγράµµατος «ΕΛΛ.Α..Α.» ως µέσο υποστήριξης του σχεδίου «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ». [26]

27 2.3 Εποπτεία και οικονοµικός έλεγχος Όσον αφορά της εποπτεία και τον οικονοµικό έλεγχο των νοµικών προσώπων, στις ρυθµίσεις του προγράµµατος Καλλικράτης προβλέφθηκαν τα ακόλουθα: o Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήµων και των περιφερειών, καθώς και των Ν.Π... αυτών, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νοµιµότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, εφόσον αφορούν: ρυθµίσεις κανονιστικού περιεχοµένου-ανάθεση έργων, υπηρεσιών, µελετών και προµηθειών-αγορά και εκποίηση ακινήτων-κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων-επιβολή φόρων, τελών, δικαιωµάτων-σύναψη κάθε µορφής συµβάσεων, στις οποίες συµπεριλαµβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείµενης νοµθεσίας-σύναψη δανείων-διενέργεια τοπικού δηµοψηφίσµατος-διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραµµάτων 10. o Ο Ελεγκτής Νοµιµότητας µπορεί αυτεπάγγελτα να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή µονοµελών οργάνων των δήµων και των περιφερειών, των Ν.Π... αυτών, καθώς και των συνδέσµων, για λόγους νοµιµότητας 11. o Οι δαπάνες και οι λογαριασµοί των Ν.Π... των δήµων υπάγονται υποχρεωτικά στον προληπτικό και κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αντίστοιχα 12. o Προβλέπεται προσυµβατικός έλεγχος νοµιµότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο σε συµβάσεις προµήθειας αγαθών, εκτέλεσης έργων και παροχής υπηρεσιών, συµπεριλαµβανοµένων των προγραµµατικών συµβάσεων, τις οποίες συνάπτουν τα νοµικά πρόσωπα των ΟΤΑ, εφόσον υπερβαίνουν το ποσό των Οικονοµικά στοιχεία ήµων Στο ΦΕΚ 2043/Β/ δηµοσιεύθηκε η υπ αριθµ / απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση των διατάξεων της παρ. 7 του άρθρου 267 του ν. 3852/2010 και µε την οποία καθορίζεται ο τύπος, το περιεχόµενο των στοιχείων, ο χρόνος και ο τρόπος 10 βλ. Ν. 3852/2010, όπ.π., άρθρο βλ. Ν. 3852/2010, όπ.π., άρθρο βλ. Ν. 3852/2010, όπ.π., άρθρο 275 & βλ. Ν. 3852/2010, όπ.π., άρθρο 278 [27]

28 ενηµέρωσης της βάσης δεδοµένων «Οικονοµικά στοιχεία δήµων», αριθµοδείκτες αξιολόγησης των στοιχείων αυτών, καθώς και άλλες αναγκαίες λεπτοµέρειες. Η βάση δεδοµένων τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης, υπό την ευθύνη της ιεύθυνσης Οικονοµικών των Ο.Τ.Α., µε την επιστηµονική και τεχνική υποστήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. (Ε.Ε.Τ.Α.Α Α.Ε.). Στόχος της βάσης δεδοµένων «Οικονοµικά στοιχεία δήµων» που προβλέπεται από το άρθρο 267, παρ. 7 του ν.3852/2010 είναι να αποτελέσει το µέσο συλλογής, ανάπτυξης και διάδοσης των οικονοµικών στοιχείων των δήµων που συστάθηκαν µε το άρθρο 1 του παραπάνω νόµου, στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων που ασκεί το Υπουργείο ως φορέας του Ελληνικού Στατιστικού Συστήµατος (ν.3832/2010) και ως εποπτεύουσα αρχή των εν λόγω φορέων γενικής κυβέρνησης. Τα συγκεκριµένα στατιστικά στοιχεία χρησιµοποιούνται για τη λήψη αποφάσεων και τη διαµόρφωση πολιτικών σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και µε βάση την αξιολόγησή τους πραγµατοποιούνται από το Ελεγκτικό Συνέδριο στους δήµους, στα νοµικά τους πρόσωπα δηµοσίου δικαίου καθώς και στους συνδέσµους των δήµων, έλεγχοι όταν δεν ικανοποιούνται συγκεκριµένοι αριθµοδείκτες αξιολόγησης. 2.5 Η βάση Οικονοµικών εδοµένων, ως κόµβος παροχής στατιστικών πληροφοριών Οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης (δήµοι, περιφέρειες) αποτελούν σύµφωνα µε το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Λογαριασµών (ΕΣΛ 1995), υποτοµέα της Γενικής Κυβέρνησης. Τα ν.π.δ.δ. και τα ν.π.ι.δ. που εποπτεύονται από τους ΟΤΑ, σύµφωνα µε ορισµένα κριτήρια του ΕΣΛ (π.χ. ελέγχονται, χρηµατοδοτούνται, δεν καλύπτουν το κριτήριο του 50%, δηλαδή οι πωλήσεις δεν καλύπτουν το 50% του κόστους), εντάσσονται επίσης στον τοµέα της Γενικής Κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, τα συγκεκριµένα οικονοµικά µεγέθη συµπεριλαµβάνονται στην κατάρτιση των δηµοσιονοµικών µεγεθών της Χώρας, τα οποία µε βάση τους Κανονισµούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταρτίζονται και αποστέλλονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Eurostat), εντός συγκεκριµένων προθεσµιών. Σύµφωνα µε το άρθρο 2 του ν.3832/2010 (ΦΕΚ 38 Α ) «Ελληνικό Στατιστικό Σύστηµα (ΕΛ.Σ.Σ) Σύσταση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ως Ανεξάρτητης Αρχής», η ΕΛ.ΣΤΑΤ. έχει το δικαίωµα πρόσβασης στις διοικητικές πηγές και τα δηµόσια [28]

29 µητρώα και αρχεία, τα οποία τηρούνται από τις υπηρεσίες και τους φορείς του δηµόσιου τοµέα. Επίσης το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους παρακολουθεί την εκτέλεση του ετήσιου προϋπολογισµού των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης και ασκεί απολογιστικό έλεγχο στην οικονοµική διαχείριση των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης (πρώτου και δεύτερου βαθµού), καθώς και των επιχειρήσεων και των οργανισµών τους (άρθρο 4 ν.3871/2010, ΦΕΚ 141 Α ). Συνεπώς, τόσο η ΕΛ.ΣΤΑΤ όσο και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θα έχουν πρόσβαση στο περιεχόµενο της βάσης οικονοµικών δεδοµένων των δήµων και των περιφερειών. Επισηµαίνονται επίσης τα εξής : - Oι δήµαρχοι, οι πρόεδροι των συνδέσµων δήµων καθώς και οι προϊστάµενοι των οικονοµικών υπηρεσιών των δήµων και των συνδέσµων δήµων είναι επίσης υπεύθυνοι για τη διασφάλιση της αξιόπιστης και έγκαιρης καταχώρισης στην βάση των προαναφερόµενων οικονοµικών στοιχείων. - Η µη ενσωµάτωση ή η καθυστέρηση ενσωµάτωσης στη βάση των οικονοµικών στοιχείων από τους δήµους, επισύρει επίσης, κατά περίπτωση, τις ακόλουθες κυρώσεις : α) Παρακρατείται και δεν αποδίδεται στο δήµο η µηνιαία τακτική επιχορήγηση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, για όσο χρόνο καθυστερεί η ενσωµάτωση των στοιχείων στη βάση (άρθρο 7, παρ.5 π.δ 113/2010) β) Επιβάλλεται πρόστιµο σε βάρος του δήµου που ανέρχεται από πέντε τοις εκατό (5%) έως δεκαπέντε τοις εκατό (15%) των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π) του άρθρου 259 του ν.3852/2010, ανάλογα µε τη συχνότητα και τη βαρύτητα της παράβασης, το οποίο παρακρατείται κατά την κατανοµή των Κ.Α.Π. του επόµενου έτους. 2.6 Περιεχόµενο και χρόνος ενηµέρωσης της βάσης Το περιεχόµενο και ο χρόνος ενηµέρωσης της βάσης δεδοµένων ρυθµίζεται αναλυτικά µε την υπ αριθ. Πρωτ / Απόφαση Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης Καθορισµός του τύπου, του περιεχοµένου των στοιχείων, του χρόνου και του τρόπου ενηµέρωσης της βάσης δεδοµένων «Οικονοµικά στοιχεία δήµων», των αριθµοδεικτών αξιολόγησης καθώς και κάθε άλλης αναγκαίας λεπτοµέρειας, στην οποία ορίζεται ρητά ότι στη βάση αυτή ενσωµατώνονται, για [29]

30 όλους τους ανωτέρω φορείς (δήµους, ν.π.δ.δ. και επιχειρήσεις αυτών καθώς και συνδέσµους δήµων), τα ακόλουθα στοιχεία: (α) Στοιχεία του ήµου (β) Στοιχεία των νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου του δήµου και των συνδέσµων των δήµων (γ) στοιχεία των δηµοτικών επιχειρήσεων (δ) πρόσθετα στοιχεία δήµων ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΗΜΟΥ Σε µηνιαία βάση ενσωµατώνονται στη βάση από τους δήµους τα ακόλουθα: -εντός δέκα (10) ηµερών από τη λήξη του µήνα αναφοράς, µηνιαίος απολογιστικός πίνακας υλοποίησης του προϋπολογισµού, σε επίπεδο τετραψήφιου κωδικού αριθµού, ανά υπηρεσία, ενσωµατώνοντας τις τυχόν αναµορφώσεις του προϋπολογισµού -εντός τριάντα (30) ηµερών από τη λήξη του µήνα αναφοράς, το µηνιαίο ισοζύγιο του γενικού καθολικού της γενικής λογιστικής µε τριτοβάθµιους λογαριασµούς. Σε ετήσια βάση, τα ακόλουθα: - µετά το τέλος του οικονοµικού έτους και µέχρι την 20 η Φεβρουαρίου του εποµένου έτους, οι οικονοµικές υπηρεσίες των δήµων τροφοδοτούν τη βάση µε εκτιµήσεις ως προς τα απολογιστικά στοιχεία (προσωρινός απολογισµός), σε επίπεδο τετραψήφιου κωδικού αριθµού, σύµφωνα µε τα ανωτέρω. - τα ετήσια τελικά απολογιστικά στοιχεία (τελικός απολογισµός) ενσωµατώνονται στη βάση, σε επίπεδο τετραψήφιου κωδικού αριθµού, ανά υπηρεσία, το αργότερο µέχρι την 30 η Ιουλίου του έτους που ακολουθεί το οικονοµικό έτος αναφοράς. Στην ίδια προθεσµία ενσωµατώνονται στη βάση οι ετήσιες οικονοµικές καταστάσεις που προβλέπονται από το π.δ. 315/1999 και συγκεκριµένα: α) Η κατάσταση του ισολογισµού τέλους χρήσεως β) Η κατάσταση του λογαριασµού αποτελεσµάτων χρήσεως γ) Ο πίνακας διαθέσεως αποτελεσµάτων δ) Η κατάσταση του λογαριασµού γενικής εκµετάλλευσης ε) Το προσάρτηµα του ισολογισµού και των αποτελεσµάτων χρήσεως στ) Το πιστοποιητικό και η έκθεση ελέγχου που έχει υποβάλλει προς το ηµοτικό Συµβούλιο ο ορκωτός ελεγκτής-λογιστής [30]

31 ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΗΜΩΝ 1) Στοιχεία του µητρώου δεσµεύσεων κατά το π.δ. 113/2010 (ΦΕΚ 194 Α ) και συγκεκριµένα περιληπτικό πίνακα των, µέχρι το τέλος του προηγούµενου µήνα (κυλιόµενο άθροισµα), εκκρεµών δεσµεύσεων, απλήρωτων υποχρεώσεων και ληξιπρόθεσµων οφειλών, όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 7, παρ. 6 του π.δ. 113/2010, σε επίπεδο δευτεροβάθµιων κωδικών δαπανών. Οι κωδικοί αυτοί καταγράφονται στις ακόλουθες έξι (6) στήλες: - προϋπολογισθέντα - αναµορφώσεις - διαµορφωθέντα - αναληφθείσες δαπάνες (εκκρεµείς δεσµεύσεις) - απλήρωτες υποχρεώσεις - ληξιπρόθεσµες οφειλές 90 ηµερών 2) Στοιχεία σχετικά µε την πορεία είσπραξης των εσόδων. Οι δήµοι καταχωρούν µηνιαία στοιχεία σχετικά µε τα βεβαιωθέντα έσοδα (εν ευρεία και στενή έννοια), τις ληξιπρόθεσµες οφειλές τρίτων προς αυτούς και τα διοικητικά µέτρα στα οποία έχουν προβεί, προκειµένου να επιδιώξουν την είσπραξη των ληξιπρόθεσµων αυτών οφειλών. Συγκεκριµένα καταχωρούν τα έσοδα, σε επίπεδο τριψήφιων κωδικών αριθµών, συνολικά για τις υπηρεσίες, καταγράφοντας αυτούς στις εξής στήλες: 1. Βεβαιωθέντα εν ευρεία έννοια (χρηµατικός κατάλογος) 2. Ταµειακώς βεβαιωθέντα 3. Εισπραχθέντα 4. Ληξιπρόθεσµες οφειλές (κατά Κ.Ε..Ε.) 5. Εισπραχθείσες, ληξιπρόθεσµες οφειλές 6. Ληξιπρόθεσµες οφειλές, για τις οποίες έγινε στέρηση φορολογικής ενηµερότητας 7. Ληξιπρόθεσµες οφειλές για τις οποίες ξεκίνησε η λήψη µέτρων κατά Κ.Ε..Ε. ή εφαρµόσθηκε οποιοδήποτε άλλο µέτρο για την επιδίωξη της είσπραξης. 3) Τα απαραίτητα οικονοµικά στοιχεία που καθορίζονται στην υπ αριθ. 2/46315/ εγκύκλιο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, σύµφωνα µε τις διατάξεις του ν.3845/2010 (ΦΕΚ 65 Α ) και αφορούν στα µηνιαία στοιχεία αριθµού υπαλλήλων και δαπανών µισθοδοσίας για τους δήµους και τα νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου αυτών. [31]

32 2.7 Χρήστες της βάσης Στη βάση δεδοµένων έχουν διαβαθµισµένα δικαιώµατα πρόσβασης προς άντληση στοιχείων, κατόπιν εφαρµογής συγκεκριµένης διαδικασίας ταυτοποίησης, οι υπηρεσίες των δηµόσιων και ανεξαρτήτων αρχών που σύµφωνα µε την εκάστοτε ισχύουσα νοµοθεσία είναι αρµόδιες για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και τον έλεγχο των οικονοµικών στοιχείων των ανωτέρω φορέων και ιδίως: (Α) Το Σώµα Επιθεωρητών-Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης και η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης (Β) Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και η Οικονοµική Επιθεώρηση του Υπουργείου Οικονοµικών (Γ) Το Ελεγκτικό Συνέδριο ( ) Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (Ε) Η Κεντρική Ένωση ήµων Ελλάδος (Κ.Ε..Ε.) Προς το σκοπό αυτό ορίζονται από τους φορείς, µε απόφαση του αρµόδιου οργάνου τους, οι χρήστες της βάσης µε τους αναπληρωτές τους. Μητρώο µε τα στοιχεία των χρηστών τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ιακυβέρνησης. Η έκταση του δικαιώµατος πρόσβασης των χρηστών στα στοιχεία της βάσης δεδοµένων συναρτάται µε τη θεσπισµένη αρµοδιότητά τους. Η άντληση της συγκεκριµένης πληροφόρησης γίνεται από τους ίδιους, µε καθορισµό των στοιχείων (µεταβλητών) για τη διαµόρφωση των σχετικών πινάκων αυτοµατοποιηµένα από τη βάση. 2.8 Αριθµοδείκτες αξιολόγησης Για τις ανάγκες αξιολόγησης των οικονοµικών στοιχείων που τηρούνται στη βάση δεδοµένων, εξάγονται αυτόµατα ή µε τις κατάλληλες στατιστικές επεξεργασίες, αριθµοδείκτες για κάθε δήµο. Οι αριθµοδείκτες υπολογίζονται και εξάγονται σε επίπεδο τριψήφιου κωδικού εσόδων και εξόδων, ανά υπηρεσία και ενδεικτικά είναι οι ακόλουθοι: [32]

33 Α) Αριθµοδείκτες µε βάση τον προϋπολογισµό-απολογισµό των δήµων - Αριθµοδείκτες δοµής εσόδων/εξόδων: ποσοστιαία συµµετοχή κάθε κατηγορίας και υποκατηγορίας εσόδων στα συνολικά έσοδα/έξοδα, καθώς και ανά υπηρεσία - Αριθµοδείκτες εσόδων/εξόδων ανά κάτοικο, µε βάση την απογραφή πληθυσµού της ΕΛΣΤΑΤ: α)συνολικά έσοδα/έξοδα ανά κάτοικο β) ίδια έσοδα ανά κάτοικο γ) ανταποδοτικά έσοδα ανά κάτοικο δ)φόροι & τέλη ανά κάτοικο ε) έξοδα χρήσης ανά κάτοικο στ) επενδύσεις ανά κάτοικο - Αριθµοδείκτες οικονοµικής επίδοσης: α) βεβαιωθέντα, εν ευρεία έννοια, έσοδα/προϋπολογισθέντα έσοδα β) ταµειακώς βεβαιωθέντα έσοδα/προϋπολογισθέντα έσοδα γ) πληρωθέντα έξοδα/προϋπολογισθέντα έξοδα δ) εισπραχθέντα έσοδα/βεβαιωθέντα έσοδα ε) αναµορφώσεις/προϋπολογισθέντα έσοδα στ) ληξιπρόθεσµες οφειλές τρίτων/ταµειακά βεβαιωµένες οφειλές ζ) εισπραχθέντα έσοδα από ληξιπρόθεσµες οφειλές/ληξιπρόθεσµες οφειλές η) ληξιπρόθεσµες οφειλές τρίτων για τις οποίες εφαρµόστηκαν µέτρα είσπραξης/σύνολο ληξιπρόθεσµων οφειλών - Αριθµοδείκτες δανειακής επιβάρυνσης µε βάση το άρθρο 264 παρ. 1 περ.α και β του ν.3852/2010, όπως εξειδικεύθηκε µε την υπ αριθ /2010 (ΦΕΚ 1153 Β ) Υπουργική Απόφαση. - είκτες ανθρώπινου δυναµικού δήµων: κόστος απασχόλησης / συνολικά έξοδα, κόστος απασχόλησης / έξοδα χρήσης, κόστος απασχόλησης (προσωπικό) / αριθµό απασχολουµένων - Αριθµοδείκτες συσχέτισης εσόδων-εξόδων: α) σύνολο επιχορηγήσεων / συνολικά έξοδα, β) έξοδα χρήσης /τακτικά έσοδα γ) αµοιβές και έξοδα προσωπικού/τακτικά έσοδα δ) κόστος ανταποδοτικών υπηρεσιών / ανταποδοτικά έσοδα ε) Κ.Α.Π./Λειτουργικές δαπάνες στ) επιχορηγήσεις και δάνεια για επενδύσεις / επενδυτικές δαπάνες και αντίστοιχα τοκοχρεωλύσια Β) Αριθµοδείκτες µε βάση τις οικονοµικές καταστάσεις του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου Οι αριθµοδείκτες υπολογίζονται και εξάγονται σε επίπεδο πρωτοβάθµιου ή και δευτεροβάθµιου λογαριασµού και ενδεικτικά είναι οι ακόλουθοι: - Αριθµοδείκτες δοµής οικονοµικών καταστάσεων: ποσοστιαία συµµετοχή κάθε λογαριασµού στο ενεργητικό / παθητικό, στα αποτελέσµατα χρήσης και στον λογαριασµό γενικής εκµετάλλευσης [33]

34 - Αριθµοδείκτες ανά κάτοικο: α) λειτουργικά έσοδα ανά κάτοικο β) ίδια έσοδα ανά κάτοικο γ) λειτουργικά έξοδα ανά κάτοικο δ) αποτελέσµατα ανά κάτοικο (πλεόνασµα ή έλλειµµα) ε) πάγιο ενεργητικό ανά κάτοικο στ) σύνολο ενεργητικού ανά κάτοικο και ζ) ίδια κεφάλαια ανά κάτοικο - Αριθµοδείκτες αποδοτικότητας: Αριθµοδείκτες αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων, αποδοτικότητας ενεργητικού, αποδοτικότητας επί του συνολικά απασχολούµενου κεφαλαίου. - Αριθµοδείκτες ρευστότητας: Οι αριθµοδείκτες γενικής, ειδικής και ταµειακής ρευστότητας - Αριθµοδείκτες δοµής κεφαλαίων: α) ξένα προς ίδια κεφάλαια β) ξένα προς συνολικά κεφάλαια γ) ίδια προς συνολικά κεφάλαια - Αριθµοδείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας: α) κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων σε φορές β) κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων σε ηµέρες γ) κυκλοφοριακής ταχύτητας συνολικού ενεργητικού και δ) κυκλοφοριακής ταχύτητας πάγιου ενεργητικού 2.9 Οικονοµικές επιπτώσεις του προγράµµατος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ Οι επιπτώσεις του προγράµµατος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» στους ΟΤΑ, σύµφωνα µε τις προβλέψεις του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, µπορούν να ταξινοµηθούν σε: Α) Εξοικονόµηση λειτουργικών δαπανών Β) Αύξηση εσόδων (Α) Συγκεκριµένα ως προς την εξοικονόµηση των λειτουργικών δαπανών 14 : Λογαριασµός Κόστος διενέργειας εκλογών ικαιολογητική βάση Η ρύθµιση για την επιµήκυνση του χρόνου θητειών των δηµοτικών και περιφερειακών ΟΤΑ και η διενέργεια των εκλογών την ίδια ηµέρα και στα ίδια εκλογικά τµήµατα µε τις εκλογές για την ανάδειξη των 14 βλ. Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, Έκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρυθµίσεων του σχεδίου Νόµου Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης «Πρόγραµµα Καλλικράτης», [online] 13/07/2011 [34]

35 µελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου µειώνει σηµαντικά το κόστος των εκλογικών δαπανών. Αµοιβές αιρετών Αµοιβές ελεύθερων επαγγελµατιών και τρίτων Παροχές τρίτων Λοιπά γενικά έξοδα Πληρωµές για την εξυπηρέτηση δηµόσιας πίστης απάνες προµήθειας αναλωσίµων Με τη µείωση του αριθµού των ήµων θα υπάρξει σηµαντική µείωση στο κόστος αιρετών Εκτιµάται ότι συνολικά θα υπάρξει µείωση των δαπανών αιρετών. Με τη µείωση του αριθµού των ήµων θα υπάρξουν σηµαντικές µειώσεις στο κόστος ελεύθερων επαγγελµατιών, και διαφόρων εξωτερικών συνεργατών και συµβούλων κλπ, αφού οι ήµοι θα έχουν οργανωµένες δικές τους υπηρεσίες µε ικανό αριθµό προσωπικού µε αποτέλεσµα να καταφεύγουν πολύ πιο σπάνια σε εξωτερικές υπηρεσίες. Εκτιµάται ότι συνολικά θα υπάρξει µείωση των δαπανών τρίτων. Στο λογαριασµό αυτό περιλαµβάνονται διάφορα γενικά έξοδα, (τηλεπικοινωνίες, ύδρευση, ρεύµα κλπ) η συντήρηση εξοπλισµού και τα ενοίκια. Με τη µείωση των ήµων και τον καλύτερο συντονισµό εκτιµάται ότι θα υπάρξει µείωση των δαπανών. Στο λογαριασµό αυτό περιλαµβάνονται έξοδα από τη διοργάνωση διαφόρων δραστηριοτήτων (πολιτιστικές, αθλητικές, κοινωνικές). Εκτιµάται ότι λόγω των οικονοµιών κλίµακας που θα δηµιουργηθούν και του καλύτερου συντονισµού των δραστηριοτήτων σε τοπικό επίπεδο θα υπάρξει µείωση δαπανών. Με την εφαρµογή από 1/1/2011 του προγράµµατος εξυγίανσης, αλλά και των µέτρων για την πιστοληπτική πολιτική των ήµων, αναµένεται περιορισµός των τοκοχρεολυσίων. Με τον «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» θα δηµιουργηθούν οικονοµίες κλίµακας θα από την πρώτη ηµέρα ζωής των νέων ήµων, από την καλύτερη και αποδοτικότερη λειτουργία των υπηρεσιών, την χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών, καλύτερη διαχείριση των προµηθειών και των αποθεµάτων κλπ. η Εκτιµάται µείωση των σχετικών δαπανών. [35]

36 Πληρωµές για µεταβιβάσεις εισοδηµάτων σε τρίτους: παραχωρήσεις, παροχές, επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις, δωρεές Επιδόµατα και επιχορηγήσεις της ΝΑ προς τρίτους, που θα περάσουν στους δήµους Στο λογαριασµό αυτόν εµπεριέχονται και οι µεταβιβάσεις σε Νοµικών Προσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η συγχώνευση τους αναµένεται να δηµιουργήσει σηµαντικές οικονοµίες, καλύτερο συντονισµό των δραστηριοτήτων και καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών. Εκτιµάται µείωση των δαπανών. Στο λογαριασµό αυτό περιλαµβάνονται τα κοινωνικά επιδόµατα που κατανέµει η ΝΑ και αναµένεται να µειωθούν λόγω του εξορθολογισµού και του καλύτερου ελέγχου. Εµπεριέχονται επίσης και δαπάνες, όπως η µεταφορά µαθητών, που η ένταξη τους στο πρόγραµµα «ΣΥΝ-ΚΟΙΝΩΝΙΑ» θα δηµιουργήσει σηµαντικές οικονοµίες κλίµακας. (Β) Αύξηση Εσόδων Η απόκλιση µεταξύ βεβαιωθέντων και εισπραχθέντων εσόδων των πρωτοβάθµιων ΟΤΑ είναι σήµερα στο 10%. Μία βασική αιτία της παραπάνω απόκλισης είναι η αδυναµία µηχανισµού είσπραξης αλλά και βεβαίωσης των τοπικών φορολογικών εσόδων, από πολλούς ΟΤΑ. Σε πολλές περιπτώσεις ΟΤΑ αδυνατούν να συλλάβουν το σύνολο της φορολογητέας ύλης, µε αποτέλεσµα να παρατηρούνται αποκλίσεις και µεταξύ φορολογικών δυνατοτήτων και βεβαιωθέντων. Οι νέοι ΟΤΑ προβλέπεται να έχουν όλοι οικονοµική υπηρεσία. Οι δυνατότητες τους σύλληψης, ελέγχου και διαχείρισης των τοπικών φορολογικών δυνατοτήτων αναµένεται να βελτιωθεί, λαµβανοµένων υπόψη και των υποστηρικτικών και ελεγκτικών µηχανισµών που προβλέπει ο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ». Η επανάκαµψη των διαφυγόντων εσόδων της ΤΑ συµβάλλει στην : Οικονοµική αυτοδυναµία των ΟΤΑ, Σύγκλιση µε το Ευρωπαϊκό κεκτηµένο, Περιορισµό της οικονοµικής κηδεµονίας του κεντρικού κράτους, Μείωση των πιέσεων για έσοδα από τον κρατικό προϋπολογισµό. [36]

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ [37]

38 3.1 ΓΕΝΙΚΑ Η χρηµατοοικονοµική ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων έχει ως αντικείµενο τη µελέτη των σχέσεων των οικονοµικών στοιχείων που αναφέρονται σε δεδοµένες χρονικές στιγµές, καθώς και των τάσεων αυτών διαχρονικά. Η ανάλυση αυτή περιλαµβάνει τρεις διαδικασίες: 1. Την επιλογή και τον υπολογισµό συγκεκριµένων σχέσεων µεταξύ των αναφεροµένων στις λογιστικές καταστάσεις στοιχείων 2. Την κατάταξη των δεδοµένων, κατά τρόπο ώστε να είναι δυνατός ο υπολογισµός των µεταξύ τους σηµαντικών σχέσεων 3. Την αξιολόγηση, τη µελέτη και ερµηνεία των σχέσεων. Οι βασικές µέθοδοι για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων είναι βασικά δύο 15 : Η ενδοεταιρική (κάθετη, διαχρονική) ανάλυση µιας επιχείρησης, µε την οποία αναλύονται και αξιολογούνται τα στοιχεία της επιχείρησης µε βάση εσωτερικά πρότυπα και τις επιδόσεις της κατά το παρελθόν Η διεταιρική (οριζόντια, στατική) ανάλυση, η οποία χρησιµοποιεί εξωτερικά πρότυπα για την αξιολόγηση της επιχείρησης, συγκρίνοντάς την επιχείρηση µε άλλες οµοειδείς. Για την εφαρµογή των δύο παραπάνω βασικών µεθόδων ο αναλυτής διαθέτει έχει στη διάθεσή του µέσα όπως οι αριθµοδείκτες, οι καταστάσεις κοινών µεγεθών, οι συγκριτικές καταστάσεις, οι καταστάσεις τάσης καθώς και στατιστικές µεθόδους όπως η ανάλυση της συµπεριφοράς των αριθµοδεικτών, η συσχέτιση µεταξύ τους κ.λ.π. 3.2 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Η συγκριτική ή διαχρονική χρηµατοοικονοµική ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων πραγµατοποιείται µε την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για µια σειρά ετών. Τα στοιχεία αποκτούν αποκτούν µεγαλύτερη σηµασία όταν συγκρίνονται µε άλλα στοιχεία 15 Βλ. Κάντζος Κωνσταντίνος, Ανάλυση Χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων, εκδόσεις Interbooks, Αθήνα, 1994, σ. 69 [38]

39 προηγούµενων ετών ή χρήσεων. Οι καταστάσεις µε λογιστικά στοιχεία δύο ή περισσότερων χρήσεων καλούνται συγκριτικές χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις 16. Η χρησιµοποίηση συγκριτικών χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων συνεπάγεται την αύξηση της χρησιµότητάς τους, καθώς παρουσιάζουν καθαρά τις τάσεις των τρεχουσών µεταβολών. Όσο περισσότερες είναι οι χρήσεις στις οποίες αναφέρονται οι συγκριτικές καταστάσεις, τόσο πιο αξιόπιστα είναι και τα συµπεράσµατα που εξάγονται 17. Αν παράλληλα µε τα απόλυτα µεγέθη οι συγκριτικές καταστάσεις περιλαµβάνουν και ποσοστά καθίστανται χρησιµότερες ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ Για τη διευκόλυνση των συγκρίσεων των στοιχείων µιας επιχείρησης ή ενός φορέα διαχρονικά, καθώς και των συγκρίσεων µεταξύ περισσότερων επιχειρήσεων ή φορέων συντάσσονται οι οικονοµικές καταστάσεις (ισολογισµοί και καταστάσεις αποτελεσµάτων χρήσεως) σε ποσοστά επί τοις εκατό του συνόλου των µεγεθών τους. Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται το ποσοστό συµµετοχής κάθε οικονοµικού στοιχείου χωριστά στο σύνολο κάποιας κατηγορίας στοιχείων. Η έκφραση των απολύτων µεγεθών σε ποσοστά επί τοις εκατό χρησιµεύει στην ανάλυση της εσωτερικής διαρθρώσεως των λογιστικών καταστάσεων, αναδεικνύοντας τη σχετική σπουδαιότητα κάθε στοιχείου αναφορικά µε το σύνολό τους. 3.4 ΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ Η µέθοδος των κοινών µεγεθών χρησιµοποιείται στην ανάλυση των χρονολογικών σειρών. Γίνεται, δηλαδή, σύγκριση µεταξύ των διαφόρων κοινών µεγεθών µιας επιχείρησης ή ενός φορέα διαχρονικά. Με τη σύγκριση των κοινών µεγεθών επιτυγχάνεται η παρουσίαση των µεταβολών των ποσοστών συµµετοχής των επιµέρους στοιχείων. Στην ερµηνεία όµως των µεταβολών αυτών και των τάσεων διαχρονικά θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη τόσο τα απόλυτα µεγέθη που αντιστοιχούν σε κάθε ποσοστό, όσο και η 16 Βλ. Νιάρχος Νικήτας, Χρηµατοοικονοµική ανάλυση λογιστικών καταστάσεων, εκδόσεις Αθ.Σταµούλη, Αθήνα, 2004, σ Βλ. A.I.C.P.A., Accounting Research Bulletin No 43, Restatement and Revision of Accounting Research Bulletins (New York, 1953), Chapter 2, Section A. 18 Βλ. Joy. M. Smith & K. Fred. Scousen, Intermediate Accounting, 9 th edition (Cincinati, U.S.A., South- Western Publishing Co, 1987), σ [39]