Διαχείριση στερεών αποβλήτων Ανακύκλωση

Transcript

1 Διαχείριση στερεών αποβλήτων Ανακύκλωση Βασίλης Ν. Καραγιάννης Χημικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., MSc Προϊστάμενος Τμήματος Περιβάλλοντος Διεύθυνση Καθαριότητας & Ανακύκλωσης Δήμος Λαρισαίων Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κισσάβου Ελασσόνας Επιμορφωτική Ημερίδα για ενηλίκους «Διαχείριση Αστικών Αποβλήτων, Ο Ενεργός Πολίτης για το Περιβάλλον και την Αειφορία»

2 Ερώτηση: Τι ζυγίζει ένα κιλό, παράγεται κάθε μέρα από κάθε έναν Ευρωπαίο και προκαλεί τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα? 2

3 Πόσα και τι στερεά απόβλητα παράγονται σήμερα στην Ευρώπη (x tonnes) Waste from economic activities and households Total of which, hazardo us Agriculture, forestry & fishing (Section A) Mining & quarryin g activities (Section B) Manufacturing (Section C) Energy (Section D) Constructi on & demolition activities (Section F) Other economic activities (Sections E and G to U) Households EU Greece Greece 0,41 % 0,01 % 63,60 % 7,01 % 15,66 % 2,96 % 3,38 % 7,38 % Η συνολική παραγωγή στερεών αποβλήτων στην Ε.Ε. ανέρχεται σε 2.5 δις εκατομμύρια τον. Η παραγωγή αστικών αποβλήτων ανέρχεται περίπου σε 220 εκατομμύρια τόνους Στην Ελλάδα η παραγωγή αστικών αποβλήτων αντιστοιχεί στο 7,4 % της συνολικής παραγωγής αποβλήτων Σε ποια κατηγορία αποβλήτων εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα της διαχείρισης? 3

4 Η παραγωγή αποβλήτων ανά τομέα στην Ελλάδα (Eurostat, 2013) Αστικά στερεά απόβλητα 7,38% Απόβλητα ορυχείων και λατομείων 63,60% Απόβλητα κατασκευών και κατεδαφ ίσεων 2,96% Λοιποί τομείς οικονομικής δραστηριότητας 3,38% Γεωργικά & δασικά απόβλητα 0,01% Απόβλητα μεταποίησης 7,02% Απόβλητα ενεργειακής παραγωγής 15,66% 4

5 Εξέλιξη της κατά κεφαλή παραγωγής Α.Σ.Α. στην Ε.Ε. 450 kg Πηγή: Eurostat (EU ) 5

6 Διαχρονική εξέλιξη στην παραγωγή & διαχείριση των ΑΣΑ στην Ελλάδα Ασήμαντο το ποσοστό Κομποστοποίησης 1,5% 6

7 2020 Η πρώτη χαμένη ευκαιρία για την Ελλάδα - Οδηγία 1999/31/ΕΚ Ελλάδα 7

8 Overall recycling rate (%) Η Ε.Ε. προσπαθεί να γίνει Κοινωνία της Ανακύκλωσης 100% 80% 60% 2008 target 40% 20% 0% BE DK DE ES FR IT LU NL AT FI SE UK IE EL PT CZ EE CY LT HU SI SK MT RO BG PL LV LI NO Source: Eurostat - Data centre on waste 2013, 2004/12/EC 8

9 Η Ε.Ε. συγυρίζει την νομοθεσία Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ Η πυραμίδα της ιεράρχησης 9

10 Ενσωμάτωση στο Εθνικό Δίκαιο Κάλλιο αργά παρά ποτέ (Ν.4042/2012) Ιεράρχηση των μεθόδων επεξεργασίας αστικών αποβλήτων προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση τουλάχιστον για το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί (50% κατά βάρος έως το 2020) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών για τα ΑΕΕΚ (70% κατά βάρος έως το 2020) Απαίτηση για χωριστή συλλογή βιολογικών αποβλήτων (2015) κατ ελάχιστο στο 5% του συνολικού βάρους των βιολογικών αποβλήτων Επιβολή πράσινου ειδικού τέλους ταφής σε όσους φορείς διαθέτουν τα απόβλητά τους χωρίς να πραγματοποιούν εργασίες επεξεργασίας ανακύκλωσης/ανάκτησης με χρέωση ανά τόνο αποβλήτων 35ευρώ από το 2014 προσαυξανόμενο κατά 5 ευρώ μέχρι τα 60 ευρώ/tn Εισαγωγή στόχων πρόληψης αποβλήτων!!! 10

11 Εξέλιξη του συστήματος διαχείρισης ΑΣΑ στην Ελλάδα σύνηθες σημερινό σχήμα αναμενόμενο σχήμα στο εγγύς μέλλον 11 Α/Φ:απορριμματοφόρα, ΣΜΑ: σταθμός μεταφόρτωσης, ΟΕΔΑ: Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων

12 Πλεονεκτεί η υγειονομική ταφή ΑΣΑ έναντι των άλλων μεθόδων διαχείρισης? 12

13 Βασικό πρόβλημα: δυσκολία διάθεσης δευτερογενών καυσίμων RDF + SRF Solid Recovered Fuel (SRF): ανακυκλώσιμα (χαρτί, πλαστικό & οργανικά), υγρασία<20% Residual Derived Fuel (RDF): υπολείμματα χαρτιού + πλαστικού Ο.Ε.Δ.Α. μειονεκτούν λόγω αυξημένης χρήσης ΣΜΑ + κόστους ενέργειας ΧΥΤΑ πλεονεκτούν λόγω μικρού κόστους απόκτησης γης (μέχρι πότε όμως?) 13

14 Πρόβλεψη παραγωγής ΑΣΑ EU27 (σενάριο Business-As-Usual) 14

15 Πρόβλεψη παραγωγής ΑΣΑ στην Ελλάδα 15

16 Ανάγκη κατασκευής νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων (Mechanical Biological Treatment) 16

17 Δυσκολία χωροθέτησης νέων εγκαταστάσεων «NIMBY Syndrome» Not In My Back Yard Πήρε το όνομα του στο τέλος της δεκαετίας του 60 στις ΗΠΑ. Μόνιμο πρόβλημα σε όλες τις χώρες με βιομηχανική ανάπτυξη, με αυξητικές τάσεις. Επικράτηση της άποψης ότι «ο καλύτερος τρόπος να ελέγξεις τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου είναι η ματαίωση του». 17

18 Διεθνής Διαγωνισμός Φωτογραφίας για το Περιβάλλον , Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών, 1ο ΒΡΑΒΕΙΟ Γενικής κατηγορίας Η μετάβαση από ανοργάνωτους ΧΑΔΑ σε σύγχρονους ΧΥΤΑ 18

19 Χώρος μελλοντικών Κυψελών Βιολογικός Στραγγισμάτων Κτιριακό Συγκρότημα Κυψέλη Ι Κυψέλη ΙΙ Αεροφωτογραφία ΧΥΤΑ Λάρισας 19

20 Στεγανοποίηση πυθμένα Κυψέλης 3 τοποθέτηση μεμβράνης HDPE επί αργιλικού φραγμού 20 20

21 Τοποθέτηση αγωγών αποστράγγισης και στραγγιστηρίου στρώσης επί γεωυφάσματος 21 21

22 Ολοκληρωμένη Λεκάνη Κυψέλης 3 έτοιμη για υποδοχή απορριμμάτων Κυψέλη 3 Κυψέλη

23 Συστοιχία Πυρσών καύσης βιοαερίου ΧΥΤΑ 23 23

24 Επιτυχημένα έργα αξιοποίησης βιοαερίου Ταγαράδες (Θεσσαλονίκη): 5 MWe Άνω Λιόσια (Αθήνα) 23.9 MWe 24

25 Ενεργειακή Αξιοποίηση βιοαερίου Παραγωγή βιομεθανίου Το βιοαέριο που παράγεται μέσω της αναερόβιας χώνευσης του οργανικού κλάσματος των απορριμμάτων περιέχει CH % κ.ο., CO %, N %. Η κύρια διαφορά του φυσικού αερίου από το βιοαέριο είναι η μικρή περιεκτικότητά του σε CO 2 <1% κ.ο. Επίσης περιέχονται και άλλοι υδρογονάνθρακες εκτός του CH 4. Η Ε.Ε. πρόκειται να εκδώσει σύντομα οδηγία για την σύσταση του αναβαθμισμένου μεθανίου για έγχυση στο δίκτυο φυσικού αερίου και χρήση σε οχήματα. 25

26 ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΥΤΑ ΛΑΡΙΣΑΣ Συνολική Έκταση Πλήρους ΧΥΤΑ: Συνολική Ωφέλιμη Έκταση Ταφής: 1500 στρέμ. 200 στρέμ. Έναρξη λειτουργίας ΧΥΤΑ: 1998 Συνολικός Ωφέλιμος Όγκος Ταφής: ~ m3 Εναπομένων Ωφέλ. Όγκος Ταφής: ~ m3 Εισερχόμενα ΑΣΑ Ν. Λαρ. (εκτίμηση): ~ t/y Δυνατότητα υποδοχής ΑΣΑ Ν.Λαρ.: Μέχρι ~

27 Πρόκληση: η επίτευξη των στόχων ημερομηνίες ορόσημα Εκπόνηση ΕΣΔΑ: Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΥΠΕΚΑ), ΕΧΕΙ ΑΝΑΤΕΘΕΙ Εκπόνηση ΠΕΣΔΑ: Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ ή Περιφέρειες) Εκπόνηση Εθνικών Σχεδίων Πρόληψης: 12/12/2013 Καθορισμός Εθνικών στόχων πρόληψης αποβλήτων: 31/12/2014 Επιβολή τέλους ταφής: από το Ξεχωριστή συλλογή του 5 % των βιοαποδομήσιμων μέχρι το

28 Γενικές Αρχές στρατηγικής Δήμου Λαρισαίων στην διαχείριση αποβλήτων Λιγότερα απόβλητα στο ΧΥΤΑ - πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων Περισσότερη και καλύτερη ανακύκλωση επαναχρησιμοποίηση Διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων - ανάκτηση ενέργειας από τα απόβλητα όπου είναι εφικτό «ο ρυπαίνων πληρώνει» - συνυπευθυνότητα όλων των 28 εμπλεκομένων στη διαχείριση των αποβλήτων

29 Μηχανολογικός εξοπλισμός συλλογής & προσωρινής αποθήκευσης 29

30 ΚΔΑΥ Λάρισας (1) 30

31 ΚΔΑΥ Λάρισας (2) 31

32 Ειδικά Ρεύματα Αποβλήτων Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΕ) Μεταχειρισμένα Ελαστικά (ECOELASTIKA AE) Οχήματα τέλους κύκλου ζωής (ΕΔΟΕ) Φορητές στήλες και συσσωρευτές (ΑΦΗΣ ΑΕ) Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια (ΕΛΤΕΠΕ) Ο Δήμος Λαρισαίων έχει συνάψει συμβάσεις με τα εγκεκριμμένα από το ΥΠΕΚΑ συστήματα εναλλακτικής Διαχείρισης αποβλήτων. 32

33 Μ.Ο. 20ετίας Διαχειριστικής Ενότητας Λάρισας Στόχοι ανάκτησης διαλογής στην πηγή Δ. Λαρισαίων Παραγωγή ΑΣΑ (τόνοι) Σύσταση αστικών αποβλήτων Δ. Λαρισαίων Οργανικά βιοαποδομήσιμα Υλικά συσκευασίας + χαρτί / χαρτόνι Λοιπά υλικά (ηλεκτρικά, μπαταρίες, ελαστικά, ρούχα, ξύλα, αδρανή Υλικά συσκευασίας προς αξιοποίηση (τόνοι) Προδιαλεγμένα οργανικά (τόνοι) Σύμμεικτα ΑΣΑ προς επεξεργασία (τόνοι) Παραγόμενα (τόνοι) Ανάκτηση (τόνοι) (%) , ,08 5 % κ.β , ,15 35 % κ.β , ,18 35 % κ.β. Στόχοι ανάκτησης Δήμου Λαρισαίων (συμπεριλαμβανομέ νων των ειδικών ρευμάτων) Ορίζοντας 2020 Σύνολο , ,41 Ανακτώμενα (23%) ,55 Προς ταφή (77%)

34 Μ.Ο. Ε.Ε. 600 kg/κάτοικο/έτος Μ.Ο. Λάρισας 516 kg/κάτοικο/έτος Πρόβλεψη αποβλήτων με μείωση 10% 464 kg/κάτοικο/έτος Εφικτός ποσοτικός στόχος: πρόληψης παραγωγής αποβλήτων Στόχος τουλάχιστον -50 kg/κάτοικο/έτος Όφελος για την πόλη της Λάρισας Λιγότερα ΑΣΑ προς ΧΥΤΑ κατά τον/έτος 34

35 Έτος αναφοράς Παραγόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ από νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΚΣΚΑΦΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΕΚΚ (kgr/ κάτοικο) kg 110 kg 49 kg Ετήσια παραγωγή ΑΣΑ (kgr/ κάτοικο) kg 159 kg 35

36 Ποσοτικός στόχος μείωσης ΑΕΚΚ 2020 (70% κ.β.) κατεδαφίσεις (70% κ.β.) κατασκευές (50% κ.β.) κατεδαφίσεις (50% κ.β.) κατασκευές

37 Η κατά κεφαλή παραγωγή ΑΕΚΚ στην περιοχή μας 37

38 Από την κατεδάφιση στην αξιοποίηση των ΑΕΚΚ 38

39 Κοστολόγηση υπηρεσιών Διαχείρισης Απορριμμάτων Το μοντέλο κοστολόγησης που εφαρμόζεται στην Ελλάδα υπολογίζει τις επιβαρύνσεις ανάλογα με την επιφάνεια του ακινήτου που εξυπηρετείται (FLAT RATE). Το δημοτικό συμβούλιο αποφασίζει και ορίζει ετησίως ένα συντελεστή ανταποδοτικού τέλους ανά κατηγορία ιδιοκτησίας Η είσπραξη των επιβαρύνσεων γίνεται μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ. Η ΔΕΗ αφού αποσπάσει από τα έσοδα των ανταποδοτικών τελών τη χρέωση για τον ηλεκτροφωτισμό του δήμου επιστρέφει το ποσό που υπολείπεται στο δήμο. 39

40 Νέες τάσεις στην διαχείριση των στερεών αποβλήτων Εφαρμογή συστημάτων PAYT Pay As You Throw ή Πληρώνω Όσο Πετάω (Π.Ο.Π.) Η εφαρμογή συστημάτων ΠΟΠ οδηγεί σε χρέωση αναλογικά με την ποσότητα (όγκος ή βάρος) των παραγόμενων αποβλήτων από το κάθε νοικοκυριό. Ο πολίτης αισθάνεται ότι υπάρχει δικαιοσύνη στο επιβαλλόμενο δημοτικό τέλος παραγωγής αποβλήτων 40

41 PAYT προ των Ελληνικών πυλών Πρώτη εφαρμογή : Δήμος Ελευσίνας 41

42 Οφέλη συστημάτων PAYT Δικαιότερο σύστημα χρέωσης των υπηρεσιών καθαριότητας στους πολίτες. Μείωση της παραγωγής απορριμμάτων και συνεπακόλουθη μείωση δαπανών τελικής διάθεσης. Αύξηση της συμμετοχής των πολιτών σε προγράμματα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Εναρμόνιση με την ιεραρχία των πρακτικών διαχείρισης απορριμμάτων. Αναβάθμιση του ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά ζητήματα - Συμμετοχή πολιτών. Περιορισμός των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μείωση του διαχειριστικού, λειτουργικού και διοικητικού κόστους. Αύξηση της απόδοσης και προώθηση θετικής δημόσιας εικόνας των υπηρεσιών καθαριότητας. Αύξηση των εσόδων των υπηρεσιών καθαριότητας. 42

43 Σχηματοποιημένο ΡΑΥΤ για τη συλλογή & χρέωση των απορριμμάτων 43

44 Προβλέψεις μέχρι το 2020 Θα συνεχιστεί η αύξηση παραγωγής ΑΣΑ στην ΕΕ27, με χαμηλότερους όμως ρυθμούς της τάξης του 9% - 20%, ιδίως μετά την περατεταμένη ύφεση Δυσκολία χωροθέτησης νέων ΧΥΤΥ κόστος και διαθεσιμότητα εκτάσεων γης Σημαντικό πρόβλημα θα αποτελέσουν στο μέλλον τα βιομηχανικά απόβλητα που αντιστοιχούν στο 48% της συνολικής παραγωγής εκ των οποίων το 50% είναι από εξορρυκτική δραστηριότητα, τα οποία παρουσιάζουν σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί Μικρά περιθώρια βελτίωσης στην ανακύκλωση υλικών συσκευασίας με αυξητικές τάσεις μέχρι το 2018, αφού έχουν επιτευχθεί οι στόχοι στις περισσότερες χώρες, αλλά βελτίωση στα υπόλοιπα ειδικά ρεύματα (ΑΗΗΕ, μπαταρίες, ΟΤΚΖ) Μεγάλα περιθώρια βελτίωσης στην ανακύκλωση των βιοαποδομήσιμων και της οικιακής κομποστοποίησης Σε πρώιμο στάδιο η ανακύκλωση αποβλήτων εκσκαφών και κατεδαφίσεων, μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, έγκριση από ΕΟΑΝ συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης 44

45 45