Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή

Transcript

1 Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή Α1. Εισαγωγή στην ΕΑΥ και γενικές πληροφορίες για το μάθημα ( ) Ίων Ανδρουτσόπουλος 1

2 Τι θα ακούσετε Τι είναι η Επικοινωνία Ανθρώπου Υπολογιστή; Βασικές έννοιες: διαδραστικό σύστημα, διεπαφή χρήστη, ευχρηστία, εμπειρία χρήστη κλπ. Γιατί είναι απαραίτητες οι γνώσεις ΕΑΥ; Σχέση με άλλες επιστήμες και κλάδους. Ύλη και οργάνωση του μαθήματος. Εργασίες, εξετάσεις, βαθμοί. 2

3 Ποιοι είναι οι χρήστες; 3

4 Ποιοι είναι οι χρήστες; 4

5 Επικοινωνία ανθρώπου υπολογιστή Οι υπολογιστές δεν είναι πια μηχανές μόνο για ειδικούς της πληροφορικής. Χρησιμοποιούνται σχεδόν παντού, συχνά με νέες μορφές (π.χ. κινητά τηλέφωνα, ΑΤΜ, υπολογιστές αυτοκινήτων). Χρήστες με ελάχιστες γνώσεις πληροφορικής. Διαδραστικό σύστημα: υπολογιστικό σύστημα που αλληλεπιδρά σε μεγάλο βαθμό με το χρήστη. Διεπαφή χρήστη: το σύνολο των στοιχείων του συστήματος με τα οποία αλληλεπιδρά ο χρήστης. Συσκευές, αναπαραστάσεις, εντολές, αποκρίσεις, κλπ. Η ευχρηστία ενός διαδραστικού συστήματος είναι απαραίτητη για την αποδοχή και την επιτυχία του. 5

6 Παράδειγμα: Nokia N97 Οθόνη αφής Πληκτρολόγιο 32 GB 2 κάμερες Πλοηγός Ραδιόφωνο Πομπός FM «iphone killer»; ~450 το 2009 Πουλήθηκε πολύ Αλλά 6

7 Η εμπειρία ενός χρήστη Αποσπάσματα από το βίντεο: v=vjpeumidcsu Δείτε και τη συνέντευξη του Anssi Vanjoki (EVP Nokia): v=ebah223no8y Ομάδες εξοργισμένων χρηστών στο FB, αρνητικά βίντεο στο YouTube, 7

8 Τι είναι η ΕΑΥ; Η γνωστική περιοχή της πληροφορικής που μελετά το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση διαδραστικών υπολογιστικών συστημάτων. Εξειδίκευση της εργονομίας (βελτίωση της ευχρηστίας συσκευών και εργαλείων), αλλά για τις ιδιαιτερότητες των διαδραστικών υπολογιστικών συστημάτων, π.χ.: ταχύτητα εξελίξεων, δυσκολία αργής εμπειρικής εξέλιξης, ιδιαιτερότητες αλληλεπίδρασης (π.χ. αλληλεπίδραση με άυλα αντικείμενα, μεγάλος αριθμός επιλογών, λειτουργιών), μεγάλος όγκος πληροφοριών, συμμετοχή σε δίκτυα. Βασικός σκοπός: ευχρηστία ή γενικότερα η θετική εμπειρία χρήστη. 8

9 Τι σημαίνει ευχρηστία; Η ικανότητα ενός συστήματος να λειτουργεί αποτελεσματικά και αποδοτικά παρέχοντας υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του. Αποτελεσματικότητα: να βοηθά τους χρήστες να εκτελούν την εργασία τους σωστά με αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας. Αποδοτικότητα: οικονομία πόρων (π.χ. χρόνος εκτέλεσης εργασίας, χρόνος εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης, κόστος σε σχέση με άλλα προϊόντα). Υποκειμενική ικανοποίηση: αισθάνονται ικανοποιημένοι οι χρήστες, το χρησιμοποιούν ευχαρίστως, θέλουν να το ξαναχρησιμοποιήσουν κλπ; Αλλά θέλουμε και ασφάλεια, χρησιμότητα κλπ. 9

10 Γιατί θέλουμε ευχρηστία; Απάντηση από τον ορισμό: αύξηση αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας, ικανοποίηση των χρηστών. Προστασία της υγείας των χρηστών. Π.χ. από βλάβες όρασης ή ακοής, πρόκληση άγχους κλπ. Γενικότερα, προστασία ανθρώπινων ζωών. Π.χ. σύγχυση ή μεγάλος χρόνος αντίδρασης πιλότου, υπερπληροφόρηση χειριστών πυρηνικών σταθμών κλπ. Εμπορική επιτυχία προϊόντος, αποδοχή σε οργανισμό. Δύσχρηστα συστήματα δύσκολα γίνονται αποδεκτά. Μελέτες ευχρηστίας σε όλες τις μεγάλες εταιρίες λογισμικού. 10

11 Γενικότεροι στόχοι «εμπειρίας χρήστη» Πιθανοί επιθυμητοί στόχοι: ικανοποίηση, απόλαυση, εντυπωσιασμός, έκπληξη, πρόκληση, διασκέδαση, εμπλοκή, εμπιστοσύνη, διευκόλυνση, παρότρυνση, υποστήριξη, ανταμοιβή, δημιουργικότητα, κοινωνικότητα κλπ. Μάλλον ανεπιθύμητοι στόχοι: απογοήτευση, ανία, τρόμος, ενόχληση, εκνευρισμός, εξαπάτηση, υποτίμηση, ενοχή κλπ. Ποιους στόχους έχετε για το νέο σας προϊόν; Τους θέλουν οι ίδιοι οι χρήστες; Πόσο καλά τους πετυχαίνουν υπάρχοντα προϊόντα; 11

12 Τι μας παρέχει η ΕΑΥ; Κατανόηση των αναγκών, των προτιμήσεων και των χαρακτηριστικών των χρηστών, π.χ.: πολιτισμικές διαφορές (π.χ. άλλη χρήση συμβόλων), εκπαιδευτικό υπόβαθρο, εμπειρία, ειδικές ανάγκες, ηλικία. Συμβουλές σχεδιασμού διαδραστικών συστημάτων και διεπαφών χρηστών (π.χ. μέθοδοι, κανόνες). Γνώσεις για τις διαθέσιμες τεχνολογίες. Π.χ. αναγνώριση/σύνθεση ομιλίας, υπολογιστική όραση, αναγνώριση χειρονομιών, κίνησης κλπ. Γνώσεις αξιολόγησης διαδραστικών συστημάτων. Π.χ. τρόποι, οδηγίες και μέτρα αξιολόγησης. 12

13 Σχέση με άλλες επιστήμες και κλάδους Εργονομία: ευχρηστία συσκευών και εργαλείων. Γνωστική επιστήμη και ψυχολογία: μελέτη των ανθρώπινων γνωστικών λειτουργιών. Αντίληψη (π.χ. πώς αντιλαμβανόμαστε οπτικά ερεθίσματα). Απόκτηση γνώσεων (π.χ. πώς μαθαίνουμε πιο εύκολα). Μνήμη (π.χ. τι θυμόμαστε πιο εύκολα και πώς). Επίλυση προβλημάτων (πώς μπορεί να διευκολυνθεί). Κοινωνικές επιστήμες: μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς στο κοινωνικό περιβάλλον. Π.χ. επιπτώσεις εισαγωγής τεχνολογίας σε οργανισμούς. Γλωσσολογία, ιατρική, γραφιστική, βιομηχανικός σχεδιασμός κλπ. 13

14 Ύλη του μαθήματος Γνωστικά μοντέλα, είδη διεπαφών χρήστη και συσκευές αλληλεπίδρασης. Ανάλυση, σχεδιασμός, αξιολόγηση διαδραστικών συστημάτων. Βασικές έννοιες γλωσσικής τεχνολογίας, διόρθωση και πρόβλεψη κειμένου, αναγνώριση και σύνθεση ομιλίας, συστήματα προφορικών διαλόγων. Βασικές έννοιες υπολογιστικής όρασης, αναγνώριση χειρονομιών, εφαρμογές σε διεπαφές χρήστη. Ανάπτυξη εφαρμογών για φορητές συσκευές και πλατφόρμες πολυτροπικής αλληλεπίδρασης. 14

15 Εργασίες Μία υποχρεωτική εργασία: διεπαφή κινητού. Για συγκεκριμένη κατηγορία χρηστών που θα επιλέξετε (π.χ. ηλικιωμένοι μη εξοικειωμένοι με τεχνολογία, χρήστες με προβλήματα όρασης, παιδιά συγκεκριμένων ηλικιών). Μία προαιρετική εργασία υπολογιστικής όρασης ή γλωσσικής τεχνολογίας. Και οι δύο αυστηρά για ομάδες 2 ή 3 φοιτητών. Για όσους παραδώσουν μόνο την υποχρεωτική: τελικός = βαθμός_εξετ 0,7 + βαθμός_1ης 0,3 Για όσους παραδώσουν και τις δύο: βαθμός_εξετ 0,5 + βαθμός_1ης 0,3 + βαθμός_2ης 0,3 Προφορική εξέταση των εργασιών. Περισσότερες πληροφορίες: βλ. έγγραφα μαθήματος. 15

16 Βιβλία και εξεταστέα ύλη Μπορείτε να επιλέξετε (δωρεάν) ένα από τα: 1. Ν. Αβούρη, «Εισαγωγή στην Επικοινωνία Ανθρώπου - Υπολογιστή», Δίαυλος, Δ. Ακουμιανάκη, «Διεπαφή Χρήστη-Υπολογιστή: Μια Σύγχρονη Προσέγγιση», Κλειδάριθμος, Π. Κουτσαμπάση, «Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή»,, Κλειδάριθμος, A. Dix, J. Finlay, G.D. Abowd, R. Beale, «Επικοινωνία Ανθρώπου- Υπολογιστή», 3 η έκδοση, ελληνική μετάφραση, Εκδόσεις Α. Γκιούρδα, Y. Rogers, H. Sharp, J. Preece, «Σχεδίαση Διαδραστικότητας Επεκτείνοντας την Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή», 3η έκδοση, ελληνική μετάφραση, Εκδόσεις Μ. Γκιούρδα, Το μάθημα ακολουθεί κυρίως το 1 ο βιβλίο με πρόσθετες ιδέες και παραδείγματα από το 5 ο βιβλίο. Οι διαφάνειες παραπέμπουν σε ενότητες του 1 ου και 5 ου. 16

17 Βιβλία και εξεταστέα ύλη συνέχεια Και τα πέντε βιβλία είναι πολύ καλά. Μπορείτε να συνεννοηθείτε με συναδέλφους σας, ώστε να έχετε (ως ομάδα) αντίτυπα διαφορετικών βιβλίων. Καλύτερα να διαβάζετε παράλληλα τα βιβλία του Αβούρη και των Rogers κ.ά. (ή και άλλα). Θα δοθούν πρόσθετες παραπομπές στη βιβλιογραφία για θέματα που δεν καλύπτονται από τα βιβλία. Παραπομπές σε βιβλία της βιβλιοθήκης του ΟΠΑ και σε διαθέσιμο ηλεκτρονικό υλικό. Ιδιαίτερα για θέματα γλωσσικής τεχνολογίας και υπολογιστικής όρασης. Εξεταστέα ύλη: η ύλη των φετινών διαφανειών, συμπεριλαμβανομένων των διαφανειών των βοηθών και προσκεκλημένων ομιλητών. 17

18 Προαπαιτούμενες γνώσεις Εμπειρία προγραμματισμού, για τις εργασίες. Π.χ. σε Java ή C++. Συμπεριλαμβανομένης εμπειρίας προγραμματισμού γραφικών διεπαφών. Μαθηματικά: Βασικές γνώσεις ανάλυσης, γραμμικής άλγεβρας, πιθανοτήτων θα χρειαστούν στις ενότητες της υπολογιστικής όρασης και της γλωσσικής τεχνολογίας. «Τεχνητή Νοημοσύνη»: Η ενότητα της Γλωσσικής Τεχνολογίας θα είναι πιο εύκολα κατανοητή σε όσους έχουν παρακολουθήσει την ΤΝ. Αλλά δεν απαιτείται να έχετε παρακολουθήσει την ΤΝ. 18

19 Ιστοσελίδες μαθήματος: Τρόποι επικοινωνίας Γραφτείτε στο μάθημα για να μπορείτε να στέλνετε μηνύματα, να λαμβάνετε ανακοινώσεις κλπ. Διαφάνειες διαλέξεων, ανακοινώσεις, σύνδεσμοι, κλπ. Περιοχές συζητήσεων. Αν ξέρετε την απάντηση, απαντήστε! Άλλοι τρόποι επικοινωνίας: Στείλτε πρώτα μήνυμα στην κατάλληλη περιοχή συζητήσεων του μαθήματος στο e-class. Ελάτε στο γραφείο μου (ώρες γραφείου, βλ. ιστοσελίδες) ή κανονίστε συνάντηση με τους βοηθούς του μαθήματος. Μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μόνο αν είναι αδύνατη η χρήση των περιοχών συζητήσεων (π.χ. προσωπικά θέματα). 19

20 Διάβασμα Αβούρης: πρόλογος και κεφάλαιο 1. Rogers κ.ά: κεφάλαιο 1. 20