ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΠΡΕΖΙΟΥ ΑΡ. ΑΜΑΛΙΑ (Α.Μ.:119) ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. ΦΛΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΙΟΡΔΑΝΗΣ κ. ΑΓΓΕΛΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Θεσσαλονίκη, 2007

2 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : Εισαγωγή 1.1. Ανάγκη για επιχειρηματικές, αυτοματοποιημένες λύσεις 1.2. Μια Σύντομη Ιστορική Αναδρομή 1.3. Τα Πληροφοριακά Συστήματα Enterprise Resource Planning (ERP) στην ελληνική πραγματικότητα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Λειτουργίες και Χαρακτηριστικά 2.1. Οφέλη και δυσκολίες 2.2. Τα χαρακτηριστικά ενός ERP 2.3. Λειτουργικότητα συστημάτων ERP 2.4. Προεργασία και προϋποθέσεις για την σωστή εγκατάσταση 2.5 Υλοποίηση Φάσεις Εγκατάστασης ενός ERP Συστήματος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Κριτήρια αξιολόγησης των ERP συστημάτων 3.1. Αξιολόγηση Λογισμικού Υπάρχουσες μέθοδοι επιλογής Η προοπτική των αγοραστών Η προοπτική του πωλητή Η τρίτη εναλλακτική λύση 3.2. Καθορισμός των κριτηρίων αξιολόγησης 3.3. Η υιοθέτηση ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων ξεκινά μ ένα όραμα 1. Μια απόφαση που θα επαληθευθεί στο μέλλον 2. Ισχυρές, στερεές λύσεις 3. Αντικατάσταση του Know How 4. Εξάλειψη των εικασιών κατά την εφαρμογή 5. Το προϊόν του προμηθευτή να ταιριάζει με την επιχείρηση 6. Υπεροχή του επιλεγμένου προμηθευτή στην κατασκευή και τη διανομή πληροφοριακών συστημάτων 7. Συσσώρευση των τεχνολογικών πλεονεκτημάτων υπό την εύνοια της επιχείρησης 8. Ενδείξεις πιστοποιήσεις για δυνατότητα εξέλιξης 2

3 9. Συνεργασία όλων των εμπλεκομένων ομάδων: χρηστών και προμηθευτών 10. Ακεραιότητα και Αφοσίωση 11. Απόσβεση της επένδυσης 3.3. Κριτήρια για την επιλογή ενός εργαλείου εκτίμησης λογισμικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο : ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ CASES STUDIES 4.1. Η περίπτωση των Ευρωπαϊκών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων 4.2. Case Study για τον Τουρκικό Κατασκευαστικό κλάδο επιχειρήσεων 4.3. Case Study για την εταιρία Poppe & Potthoff GmbH 4.4. Η μελέτη περίπτωσης της εταιρίας Hwashin Co.Ltd 4.5. Εργαλείο αξιολόγησης λογισμικού από το Technology Evaluation Center ERP Distribution Evaluation Center ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο : Κίνδυνοι και Συμπεράσματα 5.1. Ανάλυση κινδύνων 5.2. Συμπεράσματα Αρθρογραφίες - Αναφορές 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : Εισαγωγή 1.1. Ανάγκη για επιχειρηματικές, αυτοματοποιημένες λύσεις Η πολυπλοκότητα της σύγχρονης αλυσίδας παραγωγής και διακίνησης προϊόντων, σε συνδυασμό με την ανάγκη για τεκμηριωμένη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων δημιουργούν την ανάγκη για ολοκληρωμένη διαχείριση των πόρων μιας επιχείρησης και της ροής πληροφοριών. Επίσης με την αύξηση του επιπέδου customer service προκύπτει μια σημαντική τάση για διαφοροποίηση προϊόντων και υπηρεσιών ανάλογα με τις ανάγκες κάθε πελάτη. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις αποτελούνται από πολλά διαφορετικά παραρτήματα, καθένα από τα οποία διαθέτει κάποια ξεχωριστά τμήματα. Τα διάφορα τμήματα και παραρτήματα βρίσκονται συνήθως σε διαφορετικές γεωγραφικά και διοικητικά περιοχές. Προκειμένου να συντονιστεί και να γίνει εφικτή η λειτουργία των επιμέρους μερών της επιχείρησης, παράγονται και ανταλλάσσονται μεταξύ τους τεράστιοι όγκοι πληροφοριών. Η χρήση και η επεξεργασία αυτών των πληροφοριών, εκτός από αναγκαία για τη λειτουργία της επιχείρησης, μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή της (μείωση κόστους, αύξηση κέρδους) έμμεσα και άμεσα. Αυτή η διαδικασία για μικρές επιχειρήσεις είναι σχετικά εύκολο να γίνει «χειρωνακτικά». Ωστόσο, για μια μεγάλη και σύγχρονη επιχείρηση, μπορεί αν γίνει αποδοτικά μόνο με τη χρήση ITs ( Πληροφορικών Τεχνολογιών). Τα συστήματα ERP είναι ολοκληρωμένες επιχειρησιακές λύσεις στο παραπάνω θέμα πρόβλημα αυτοματισμού και βελτιστοποίησης του κατακερματισμού των διαδικασιών, των πληροφοριών και των μεθοδολογιών της επιχείρησης. Το ERP είναι το ακρωνύμιο του Enterprise Resource Planning και σημαίνει Σχεδιασμός και Διαχείριση Επιχειρηματικών Πόρων. Είναι μια συλλογή από προγράμματα που συνδέει τα διάφορα τμήματα και λειτουργίες μιας εταιρίας, όπως είναι τα λογιστικά χρηματοοικονομικά, οι πωλήσεις, οι προμήθειες, κλπ.. Παρέχει επίσης στη διοίκηση τη δυνατότητα παρακολούθησης και ανάλυσης των δεδομένων που χαρακτηρίζουν την τρέχουσα κατάσταση της επιχείρησης και την καθοδήγησή της σύμφωνα με μια συγκεκριμένη επιχειρηματική στρατηγική. Πρωταρχικοί στόχοι των Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων είναι: η αυτοματοποίηση των κυριότερων επιχειρηματικών διαδικασιών ο συντονισμός των επιμέρους τμημάτων της εταιρίας 4

5 η διαμοίραση κοινών δεδομένων και η εφαρμογή ενιαίας στρατηγικής σε ολόκληρη την επιχείρηση η παραγωγή, επεξεργασία και παρουσίαση πληροφοριών real time, δηλαδή σε πραγματικό χρόνο. Καρδιά του ERP αποτελεί μια διαμοιραζόμενη από τις ενότητές του, βάση δεδομένων όπου αποθηκεύεται κάθε συλλεγόμενη πληροφορία. Κάθε τέτοια εισαγωγή εξετάζεται από το σύστημα και αποτελεί την αφετηρία αλληλεπιδράσεων και συντονισμένων ενεργειών από τις επιμέρους ενότητες του ERP. Το ERP αποτελεί ένα μεγάλο, χρονοβόρο και ακριβό έργο Τεχνολογίας Λογισμικού. Ως εκ τούτου, υπόκειται σε κανόνες και τεχνικούς περιορισμούς που επιβάλλει και προτάσσει ένα τέτοιο έργο. Το κύριο πρόβλημα του ERP ωστόσο δεν είναι τεχνικό, αλλά επιχειρηματικό. Η εφαρμογή του συστήματος σε μια επιχείρηση μπορεί να υποδείξει ή και να απαιτήσει αναθεώρηση των μεθόδων και των λειτουργιών της εταιρίας. Παρόλη τη δυσκολία και το κόστος του επιχειρηματικού ανασχεδιασμού (reengineering) που μπορεί να επιφέρει ένα τέτοιο σύστημα, η θεωρητική μελέτη και η πράξη συντείνουν στο ότι τελικά τα οφέλη που αποδίδει καθιστούν την εφαρμογή του εξαιρετικά προσοδοφόρα και αποτελεσματική Μια Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Από τα πρώτα βήματα η Πληροφορική έδειξε να υπόσχεται πολλά στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η πεποίθηση πως η επιχειρηματική επιτυχία εξαρτάται από τη σωστή και επαρκή μηχανογράφηση (το ολοκληρωμένο σύνολο υλικού και λογισμικού) άρχισε ολοένα να εδραιώνεται, μέχρι σήμερα, που η άποψη αυτή αποτελεί πλέον βεβαιότητα. Τη δεκαετία του 1960 οι διεθνείς αλλά και ελληνικές επιχειρήσεις έστρεψαν την προσοχή τους στη μηχανογραφημένη υποστήριξη πολύπλοκων λειτουργιών τους. Συγκεκριμένα, αναπτύχθηκαν εξειδικευμένα πληροφοριακά πακέτα που υποβοηθούσαν βασικές διαδικασίες της οικονομικής διαχείρισης, όπως είναι η λογιστική και η μισθοδοσία, καθώς επίσης και εξειδικευμένες «τεχνικές» εφαρμογές, οι οποίες διευκόλυναν την εφαρμογή αναλυτικών μεθόδων (π.χ. εφαρμογές Ελέγχου Αποθεμάτων). Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας 1970 εμφανίστηκαν τα συστήματα MRP (Material Requirements Planning), τα οποία 5

6 παρουσίασαν κάποιο βαθμό ολοκλήρωσης καθώς μετέφραζαν το Βασικό Πλάνο Παραγωγής (Master Production Schedule) των τελικών προϊόντων σε χρονικά κατανεμημένες απαιτήσεις παραγωγής υπό - συναρμολογημάτων και συστατικών, και σε απαιτήσεις προμήθειας πρώτων υλών. Τα MRP ήταν σε θέση να βοηθήσουν τις εταιρίες στη βελτίωση των βασικών τους διαδικασιών (πωλήσεις, προμήθειες, κλπ) και παρείχαν τα πρώτα reports, δηλαδή αναφορές για την κατάσταση και πορεία της επιχείρησης, καθώς και υποδείξεις επιχειρηματικού σχεδιασμού. Με την εμφάνιση του MRP-II (Manufacturing Resources Planning) στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το σύστημα MRP συνέδεσε μεταξύ τους τα κυκλώματα προγραμματισμού παραγωγής, του ελέγχου παραγωγής και της κοστολόγησης, και των προμηθειών και καθιερώθηκε από τις πρωτοπόρες τότε κατασκευάστριες λογισμικού SAP, Oracle Co., Peoplesoft Inc., JD E&C, Bean International και Computer Associates. Στο ξεκίνημα της δεκαετίας του 1980 το πεδίο αλλάζει με την περισσότερο εξελιγμένη μορφή των MRP-II, τα οποία συμπεριλαμβάνουν περισσότερες λειτουργίες και διαδικασίες της εταιρίας μέσα στο σύστημα, όπως η διαχείριση διανομής και η διαχείριση προσωπικού. Παράλληλα, γίνεται μια ερευνητική προσπάθεια για επιχειρηματική ολοκλήρωση (enterprise integration), η οποία χρησιμοποιεί ως τεχνολογικό υπόβαθρο τις Βάσεις Δεδομένων (Databases) και προσπαθεί να ενοποιήσει τις βασικές επιχειρηματικές διαδικασίες με βασική προτεραιότητα το κύκλωμα οικονομικής διαχείρισης και το κύκλωμα παραγωγής. Αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής είναι η εμφάνιση των συστημάτων Enterprise Resource Planning, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, που στην ελληνική γλώσσα μεταφράστηκαν ως Προγραμματισμός Επιχειρηματικών Πόρων και αργότερα καθιερώθηκαν ως Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα. Εκτός από το κύκλωμα Οικονομικής Διαχείρισης και Παραγωγής τα συστήματα αυτά ολοκληρώνουν κι άλλες επιχειρηματικές διαδικασίες, όπως τη Διαχείριση Ανθρωπίνων Πόρων, το κύκλωμα Πωλήσεων, κλπ. Τα συστήματα ERP, ως απόγονοι των MRP II, είναι γενικώς προσανατολισμένα στη σχεδίαση και βελτιστοποίηση των επιχειρηματικών πόρων και διαδικασιών, λαμβάνοντας υπόψη επιπλέον και τη διαχείριση των πελατών. Η εξέλιξη έγκειται επίσης στην υιοθέτηση νέων πληροφοριακών τεχνολογιών και αρχιτεκτονικών. Ενδεικτικά αναφέρονται οι Σχεσιακές Βάσεις Δεδομένων (Relational Databases, RDBs), η χρήση αντικειμενοστραφούς ανάλυσης και προγραμματισμού, η ανάπτυξη CASE εργαλείων, η αρχιτεκτονική client / server καθώς και η ανοιχτή αρχιτεκτονική επικοινωνιακών συστημάτων. Οι παραπάνω παράμετροι έγιναν τμήμα του ERP, κάνοντας 6

7 πραγματικότητα την ολοκληρωμένη λύση της αποδοτικότερης χρήσης και ανάλυσης των εταιρικών πόρων. Οι εταιρίες που πρωταγωνιστούν στο χώρο είναι η SAP, η Oracle, η Peoplesoft και η BAAN. Σήμερα, η αγορά των ERP συστημάτων αναπτύσσεται με σταθερό σχεδόν ρυθμό 3% κάθε χρόνο, γεγονός που εξηγεί και την πληθώρα των προμηθευτών που παρατηρείται να ανταγωνίζεται για ένα καλύτερο μερίδιο στην αγορά. Τα τελευταία χρόνια ηγέτες στον κλάδο αυτό είναι δύο κυρίως εταιρίες με συνολικό μερίδιο κάλυψης της αγοράς 56%. Πρόκειται για την εταιρία SAP που κατέχει το 36% και την εταιρία ORACLE PEOPLE SOFT με ποσοστό 20% περίπου. Το υπόλοιπο μερίδιο της αγοράς μοιράζονται μεσαίου και μικρότερου βεληνεκούς προμηθευτές, όπως η SAGE BOST με ποσοστό 6%, η SSA με 4%, η MICROSOFT BUSINESS SOLUTIONS με 3% και άλλοι ακόμα πιο μικροί πωλητές Τα Πληροφοριακά Συστήματα Enterprise Resource Planning (ERP) στην ελληνική πραγματικότητα. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσονται σήμερα οι επιχειρήσεις μεταβάλλεται και διαμορφώνεται με ιδιαίτερη ταχύτητα, δημιουργώντας έτσι νέες ευκαιρίες και προκλήσεις. Το φάσμα των προκλήσεων αυτών γεννιέται μέσα από την παγκοσμιοποίηση της αγοράς και την εντατικοποίηση της ανταγωνιστικότητας που προκαλεί η εποχή της Πληροφορικής (εξομοίωση μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων στον Παγκόσμιο Ιστό και στο ηλεκτρονικό εμπόριο). Ο ανταγωνισμός και η τεχνολογική ανάπτυξη ωθούν τις επιχειρήσεις στη συνεχή αναβάθμιση του επιπέδου των υπηρεσιών και των προϊόντων τους, με την υιοθέτηση μεθόδων και εργαλείων νέας τεχνολογίας, έτσι ώστε να διατηρήσουν και να επεκτείνουν το μερίδιο της αγοράς στο οποίο στοχεύουν. Οι ελληνικές επιχειρήσεις παρουσιάζουν ακόμα ένα χαμηλό αλλά συνεχώς ανοδικό επίπεδο επένδυσης στις τεχνολογίες πληροφορικής. Θεωρείται ότι μια μικρή ή μεσαία επιχείρηση επενδύει το 1% του ετήσιου προϋπολογισμού της στο χώρο αυτό, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι πάνω από 2% και στις Ηνωμένες Πολιτείες πάνω από 3,5%. Η ραγδαία, όμως, ανάπτυξη και η όξυνση του ανταγωνισμού στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως δημιουργεί ολοένα και περισσότερο την ανάγκη να υιοθετηθούν επιχειρησιακές λύσεις προκειμένου να επιτύχουν μείωση των λειτουργικών εξόδων, βελτίωση των υπηρεσιών προς τους 7

8 πελάτες, ανεύρεση νέων αγορών, καθώς και καλύτερη και πιο έγκυρη πληροφόρηση, προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές στις νέες διαμορφούμενες συνθήκες. Για να μπορέσουν, όμως, οι επιχειρήσεις να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα, θα πρέπει να επικεντρωθούν σε συστήματα που εξασφαλίζουν την άμεση και έγκαιρη χρήση των πληροφοριών και υποστηρίζουν με συνέπεια και ευελιξία όλη την επιχειρηματική δραστηριότητα. Μέχρι τώρα τέτοια πλεονεκτήματα προσφέρουν μόνο τα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα και αυτός είναι ο λόγος για τη μεγάλη εξάπλωσή τους παγκοσμίως. Οι διεθνείς εξελίξεις είναι προ των πυλών και οι Ελληνικές επιχειρήσεις αισθάνονται ήδη την ανάγκη εξωστρέφειας. Για παράδειγμα, οι τρέχουσες εξελίξεις δείχνουν την τάση εξάπλωσης των ελληνικών επιχειρήσεων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Η εξάπλωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις ελληνικές επιχειρηματικές δραστηριότητες, θα επιφέρει και αύξηση, όμως, της διαχειριστικής πολυπλοκότητας για τις επιχειρήσεις αυτές. Πρέπει, λοιπόν, να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος και να προχωρήσουν με γρήγορους ρυθμούς στη συγκρότηση τόσο της αμυντικής στρατηγικής όσο και της επιθετικής στρατηγικής παράλληλα. Συνολικά, εκτιμάται ότι η πρόκληση αυτή είναι ακόμα ανοιχτή για το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, όπως επίσης και για τις ελληνικές επιχειρήσεις πληροφορικής. Ειδικότερα, σε ότι αφορά την ελληνική αγορά, από το μέγεθος των επιχειρήσεων σε σχέση με τις live εγκαταστάσεις, συμπεραίνεται ότι δεν έχει ωριμάσει ακόμα και αυτό γιατί πολλά από τα ERP Projects εν πολλοίς δεν ικανοποίησαν τους αρχικούς τους στόχους, μένοντας μόνο στην εγκατάσταση ενός μέρους του συστήματος, για παράδειγμα στα χρηματοοικονομικά (financials). Η κατάσταση αυτή οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους: Αρχικά, στη μη ακριβή εκτίμηση των απαιτούμενων πόρων οικονομικών και ανθρωπίνου δυναμικού για την υλοποίηση τέτοιων έργων πληροφορικής και δεύτερον, σε αδυναμία ορισμένων ERP συστημάτων πρώτης γενιάς να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να ικανοποιήσουν επιχειρησιακές αλλαγές με χαμηλό κόστος διατηρώντας παράλληλα απρόσκοπτη τη λειτουργία της επιχείρησης. Οι βασικοί λόγοι για την μικρή εξάπλωση των συστημάτων στην Ελλάδα είναι κυρίως οι ακόλουθοι: Η συγκεχυμένη εικόνα για το εύρος λειτουργικότητας και τα οφέλη ενός ERP 8

9 Το υψηλό ρίσκο που ενυπάρχει σε μια υλοποίηση ERP, δηλαδή το συνδυασμό υψηλού κόστους, μεγάλου χρόνου υλοποίησης και αβεβαιότητας για το αποτέλεσμα Το υψηλό ποσοστό οργάνωσης που απαιτείται για την υλοποίησή του Η έλλειψη κάποιων βασικών αυτοματισμών που συμβαδίζουν με την ελληνική πραγματικότητα Πολλά από τα υπάρχοντα συστήματα ERP δεν διαθέτουν Interfaces με τον εξωτερικό κόσμο προσαρμοσμένα στην ελληνική πραγματικότητα, απαιτούν πολύ καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας ή βασικές έννοιες υπολογιστών και προγραμματισμού. Στη σημερινή πραγματικότητα όμως, δεν αρκεί πλέον ένα σύστημα διακίνησης της πληροφορίας στο εσωτερικό μιας επιχείρησης. Απαιτείται ένα σύστημα που να ευνοεί τις σχέσεις της επιχείρησης με τους πελάτες και τους προμηθευτές της. Ένα τέτοιο σύστημα θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή εξέλιξη μιας εταιρίας. Απαιτείται, επομένως, ένα πληροφοριακό σύστημα το οποίο να υποστηρίζει την επιχειρηματική δραστηριότητα σε όλο της το εύρος και να καθιστά την εταιρία ευέλικτη και ευπροσάρμοστη σε κάθε μεταβολή τόσο του εξωτερικού όσο και του εσωτερικού της περιβάλλοντος. 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Λειτουργίες και Χαρακτηριστικά 2.1. Οφέλη και δυσκολίες: Στην παρούσα μορφή τους τα συστήματα ERP τροποποιούν, ελέγχουν, αναλύουν και αυτοματοποιούν την ροή των εταιρικών δεδομένων με σκοπό την υλοποίηση αποδεδειγμένα αποδοτικών επιχειρηματικών μεθόδων, επιτυγχάνοντας τη δραστική μείωση του κόστους και την αύξηση της παραγωγής και των κερδών. Αναδιοργανώνουν τη δομή των παραγωγικών μονάδων, αναθεωρούν τις διαδικασίες και προσανατολίζουν την πορεία της επιχείρησης προς τους προδιαγεγραμμένους στόχους της, ελέγχοντας τη ροή της πληροφορίας μέσα στη χαοτική (λόγω μεγέθους) δομή των διαδικασιών μιας σύγχρονης επιχείρησης. Η διοίκηση έχει στα χέρια της ένα αφαιρετικό και συγκεντρωτικό πλάνο της εταιρίας, σε όλο το φάσμα λειτουργίας της. Επιπλέον, τα ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα, ενοποιώντας όλες τις λειτουργίες τη επιχείρησης και εξασφαλίζοντας τον κεντρικό έλεγχο των διαδικασιών της επιταχύνουν τις διαδικασίες, αυτοματοποιούν εργασίες ρουτίνας και κατ αυτό τον τρόπο μειώνουν σημαντικά τα λειτουργικά έξοδα της εταιρίας. Παράλληλα, μειώνουν και τον χρόνο εκτέλεσης των εργασιών, αφού αποφεύγεται η άσκοπη επανάληψη εργασιών ή οι πολλαπλές καταχωρήσεις σε διαφορετικές εφαρμογές. Έχοντας ως στόχο την αποδοτικότερη διαχείριση και εκτέλεση των λειτουργιών της επιχείρησης αυξάνουν τη διαθεσιμότητα των πληροφοριών, μειώνουν το χρόνο παραγωγής αναφορών και παρέχουν τη δυνατότητα συνεχούς επέκτασης και βελτίωσης των λειτουργιών που προσφέρουν. Η εφαρμογή και λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος σε μια επιχείρηση αναμφίβολα συμβάλλει στην αύξηση της αποδοτικότητας του προσωπικού, στην βελτίωση της επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν το ίδιο πληροφοριακό σύστημα και τέλος, βοηθά την ίδια την επιχείρηση να προσαρμόζεται πιο εύκολα και άμεσα στις ραγδαίες μεταβολές που συντελούνται στο επιχειρηματικό τοπίο. Οι δυσκολίες και τα προβλήματα του ERP είναι η υψηλή πολυπλοκότητά τους και η επώδυνη επέκταση αναβάθμιση αναπροσαρμογή τους. Αντιμετωπίζουν, όντας σύγχρονα έργα λογισμικού, προβλήματα όσον αφορά την επαναχρησιμότητα και επεκτασιμότητα. Στηρίζουν τη λειτουργία τους σε εξαιρετικά πολύπλοκες μηχανές εφαρμογών και περίπλοκα σχήματα και διεπαφές σχεσιακών βάσεων 10

11 δεδομένων, γεγονός που πολλές φορές συντελεί στην χρονοβόρα εγκατάστασή τους αλλά και στην βραδύρυθμη ανάπτυξή τους. Επιπλέον, πολλές φορές δεν παρουσιάζουν συμβατότητα με υπάρχουσες διοικητικές πρακτικές και άλλα συστήματα, ενώ συχνά η απώλεια ευελιξίας και η μεγάλη περίοδος αποπληρωμής τους λόγω του μεγάλου κόστους τους τα καθιστούν απρόσιτα για πολλές επιχειρήσεις. Τα προβλήματα του σύγχρονου ERP, θέτουν το στόχο της μελλοντικής έρευνας και πορείας στον τομέα αυτό. Ήδη ο προσανατολισμός τους είναι σαφής και αποβλέπει στην επέκτασή τους με υποστήριξη και χρήση διαδικασιών Web, στα πλαίσια της επερχόμενης επανάστασης του ηλεκτρονικού εμπορίου. Έχει δρομολογηθεί, επίσης, η ενσωμάτωση στα συστήματα ERP διαδικασιών λήψης αποφάσεων και διαχείρισης της γνώσης (Expert Systems, DSS, και γενικότερα «ευφυών» τεχνικών), καθώς και ανάλυσης / σχεδιασμού της αλυσίδας προσφορών και τιμολογίων. Τέλος, προβλέπεται η διασύνδεση των ERP μεταξύ τους σε ένα κατανεμημένο περιβάλλον συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών, συνθέτοντας ευφυή δίκτυα (πολυπρακτορικά κατανεμημένα συστήματα σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα) 2.2. Τα χαρακτηριστικά ενός ERP Από την πορεία εξέλιξής τους και τις τεχνικές λειτουργικές προδιαγραφές των ERP που υλοποιούνται σήμερα, εύκολα μπορεί να συνάγει κανείς πως τείνουν να συντονιστούν στους ρυθμούς του e-commerce και να αντεπεξέλθουν στις προσταγές του. Επίσης, φανερή είναι και η τάση για ERP με μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα, ευελιξία και επεκτασιμότητα. Υπακούοντας τις απαιτήσεις των πελατών τους, επιχειρούν να γίνουν όλο και πιο φιλικά, προσιτά και εύχρηστα στις ομάδες μηχανογράφησης, αλλά και τα διοικητικά στελέχη. Για να θεωρηθεί ένα σύγχρονο ERP ανταγωνιστικό θα πρέπει, πέρα από την αυτοματοποίηση των επιχειρηματικών διαδικασιών και την υποστήριξη αποδοτικών επαγγελματικών δομών, να φέρει και τις παρακάτω ιδιότητες: Να είναι ευέλικτο, για να ανταποκρίνεται εύκολα στις διαρκώς εξελισσόμενες ανάγκες και στρατηγικές της επιχείρησης. Να είναι τμηματικό, ώστε να μπορεί εύκολα να αναθεωρηθεί επεκταθεί, τροποποιώντας κάποιες ενότητές του και προσθέτοντας νέες. 11

12 Να είναι ανοιχτό. Η ανοιχτή αρχιτεκτονική είναι αναγκαιότητα για να μπορεί να λειτουργήσει πάνω σε διάφορες πληροφοριακές και επικοινωνιακές πλατφόρμες. Να είναι ευρύ, να υποστηρίζει δηλαδή πολλές επιχειρηματικές δραστηριότητες και να μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές κατηγορίες εταιριών. Να μπορεί να αναλύει, να αναπαριστά, να προσομοιώνει την πραγματική λειτουργία της επιχείρησης. Να χρησιμοποιεί τις πιο αποτελεσματικές και σύγχρονες οικονομικές τεχνικές και μεθόδους. Να μην περιορίζεται στα όρια της επιχείρησης, αλλά να έχει σχεδιαστεί με τρόπο προνοητικό, ώστε να υποστηρίζει τη διασύνδεσή του με άλλες εταιρίες και τη διαδικτύωσή του για διεξαγωγή ηλεκτρονικού εμπορίου (ebusiness, e-commerce). Η επιλογή για εγκατάσταση ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος από μια επιχείρηση μπορεί να συντελεστεί με δύο τρόπους: Είτε με την αγορά ενός έτοιμου πακέτου λογισμικού από κάποιον προμηθευτή είτε με την κατασκευή και σχεδίαση ενός μοναδικού συστήματος, σύμφωνα με τις δικές της ιδιαιτερότητες και ανάγκες, χρησιμοποιώντας τις εξειδικευμένες γνώσεις τεχνικών, αναλυτών, εκπαιδευτών και συμβούλων, τόσο κάποιου προμηθευτή, όσο και του δικού της δυναμικού. Επιπλέον, μπορεί να συντελείται για πρώτη φορά μια τέτοια εγκατάσταση ολοκλήρωσης των λειτουργιών της επιχείρησης ή να πρόκειται για μια αναβάθμιση ενός ήδη υπάρχοντος, παλιού συστήματος. Οι επιλογές αυτές, για οποιαδήποτε κι αν πρόκειται, πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αποφάσεις στρατηγικής. Κι αυτό γιατί η αναβάθμιση με ERP αφορά αναβάθμιση λειτουργιών και ανθρώπινου δυναμικού στην επιχείρηση. Η εισαγωγή ενός ERP είναι, από την άλλη πλευρά, τόσο ευρύ θέμα που ξεφεύγει από τα στενά όρια ενός τμήματος Μηχανογράφησης. Η επιτυχία εξαρτάται και από το βαθμό στον οποίο έμπρακτα και καθημερινά, βασικοί συντελεστές στην οργάνωση του πελάτη συνεισφέρουν στο έργο. Εισαγωγή ERP ερήμην των στελεχών του πελάτη δεν μπορεί να επιτύχει, αφού κάποια μέρα θα κληθούν να λειτουργήσουν ένα σύστημα που δεν θα έχουν αφομοιώσει. 12

13 2.3. Λειτουργικότητα συστημάτων ERP Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα πληροφοριακά συστήματα ERP υποστηρίζουν τις βασικότερες επιχειρηματικές διαδικασίες και είναι δομημένα σε «λειτουργικά υποσυστήματα» (functional modules). Οι βασικές διαδικασίες που υποστηρίζονται από κάθε υποσύστημα συνοψίζονται παρακάτω και πρέπει να αποτελούν βασικό παράγοντα αξιολόγησης για την ακεραιότητα και την πληρότητα του συστήματος που μια επιχείρηση θα επιλέξει να εγκαταστήσει: Το υποσύστημα Οικονομικής Διαχείρισης είναι η καρδιά ενός ERP και ανταλλάσσει πληροφορίες με όλα τα υποσυστήματα. Οι βασικές διαδικασίες της Οικονομικής Διαχείρισης πρέπει να περιλαμβάνουν: τη Γενική λογιστική (General Ledger) την Αναλυτική Λογιστική (Analytical Ledger) τη Διαχείριση Παγίων (Asset Management) τις Οικονομικές Καταστάσεις (Financial Statements) τους Εισπρακτέους Λογαριασμούς (Accounts Receivable) τους Πληρωτέους Λογαριασμούς (Accounts Payable) και τη Διαχείριση Διαθεσίμων (Treasury Management) Ανάλογα με το βαθμό ολοκλήρωσης των συστημάτων ERP υποστηρίζονται και άλλες διαδικασίες όπως ο Προϋπολογισμός (Budgeting), η Κοστολόγηση Βάσει δραστηριοτήτων (Activity Based Costing), κ.α.. 13

14 Οι βασικές λειτουργίες του υποσυστήματος Πωλήσεων Marketing πρέπει να ορίζονται από: την Παραγγελιοληψία (Order Entry) την Τιμολόγηση (Invoicing) τη Διαχείριση Συμβολαίων (Sales Contracts) το Μητρώο Πελατών (Customer Table) τα Αξιόγραφα, Στατιστικά Πωλήσεων και Open Items Ορισμένα από τα συστήματα ERP υποστηρίζουν επίσης: την Ανάλυση Οφειλών (Aging Analysis) την Εξυπηρέτηση Πελατών (Customer Services) το Marketing τις Προβλέψεις Ζήτησης (Forecasting) την Ηλεκτρονική Αναταλλαγή Δεδομένων (EDI) και το Ηλεκτρονικό Εμπόριο μέσω Internet (Electronic Commerce) Το υποσύστημα των Πωλήσεων ανταλλάσσει πληροφορίες κυρίως με τα υποσυστήματα Οικονομικής Διαχείρισης, Αποθήκευσης και Διανομής και Παραγωγής. Στο υποσύστημα των Προμηθειών πρέπει να περιλαμβάνονται οι παρακάτω διεργασίες: Έλεγχος και Διαχείριση Αιτήσεων Αγοράς (Purchase Inquiries Control & Management) Διαχείριση Εντολών Αγοράς (Purchase Orders Management) Έλεγχος Παραλαβών (Receipt Control) Αξιολόγηση Προμηθευτών (Supplier Evaluation) Διαχείριση Συμβάσεων (Contract Management) Το υποσύστημα των προμηθειών πρέπει να ανταλλάσσει πληροφορίες κυρίως με τα υποσυστήματα Οικονομικής Διαχείρισης, Αποθήκευσης και Διανομής και Παραγωγής. Αντίστοιχα, το υποσύστημα Αποθήκευσης Διανομής πρέπει να διακρίνεται για τις εξής λειτουργίες: Διαχείριση Αποθεμάτων (Inventory Control) Προγραμματισμός Απαιτήσεων Διανομής (Distribution Requirement Planning) 14

15 Διαχείριση Αποθηκών (Warehouse Management) Διαχείριση Στόλου Φορτηγών (Fleet Management) Το υποσύστημα αυτό συνεργάζεται άμεσα με τα υποσυστήματα Οικονομικής Διαχείρισης, Πωλήσεων Marketing, προμηθειών και Παραγωγής. Στο υποσύστημα Ανθρωπίνων Πόρων, το οποίο συνεργάζεται περισσότερο με το υποσύστημα Οικονομικής Διαχείρισης, η αξιολόγηση εστιάζεται στην ύπαρξη των εξής λειτουργιών: Προγραμματισμός Προσωπικού (Personnel Planning) Μισθοδοσία (Payroll) Αξιολόγηση Προσωπικού (Personnel Evaluation) Εξοδολόγια (Personnel Expenses) Παρουσίες Προσωπικού (Time & Attendance) Διαχείριση Επιπέδων Προσωπικού Πιστοποιητικό Εκπαίδευσης και Σεμιναρίων Τέλος, στο υποσύστημα Παραγωγής τα κριτήρια αξιολόγησης για την εύρυθμη λειτουργία του είναι να περιλαμβάνει τα εξής: (Capacity Requirements Προγραμματισμό Απαιτήσεων Δυναμικότητας Planning) Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Παραγωγής (Master Production Scheduling) Προγραμματισμό Απαιτήσεων Υλικών (Material Requierments Planning) Έλεγχο Παραγωγής (Shop Floor Control) Κοστολόγηση Παραγωγής (Cost Accounting) Δομή Προϊόντων (Product Configuration) Έλεγχος Αλλαγής Σχεδίων (Design Control) Βραχυπρόθεσμο Προγραμματισμό Παραγωγής (Scheduling) Τα λειτουργικά αυτά υποσυστήματα υποστηρίζονται από τη βάση δεδομένων του συστήματος, στην οποία κάθε στοιχείο αντιπροσωπεύεται μία και μοναδική φορά. Η βάση δεδομένων αποτελεί το πληροφοριακό μοντέλο της ολοκληρωμένης γνώσης της επιχείρησης. 15

16 2.4. Προεργασία και προϋποθέσεις για την σωστή εγκατάσταση Αρχικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι μια εταιρία για να υιοθετήσει ένα ERP σύστημα θα πρέπει να είναι απόλυτα σίγουρη και αποφασισμένη ότι είναι αυτό που χρειάζεται και θέλει για το γενικό συμφέρον της. Το ERP, όπως προαναφέρθηκε, κοστίζει τόσο σε χρήμα, όσο και σε χρόνο. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι το γεγονός ότι το ERP είναι ένα έργο όχι τόσο τεχνικό (ένα έργο πληροφορικής), αλλά διοικητικό, επιχειρηματικό και οργανωτικό. Κάθε εταιρία που βρίσκεται μπροστά στην πρόκληση της υιοθέτησης ενός συστήματος ERP θέλοντας και μη θα υποστεί σε κάποιο βαθμό αναδιοργάνωση των επιχειρηματικών διαδικασιών, έτσι ώστε η εφαρμογή του ERP στις λειτουργικές τις διαδικασίες να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Για το λόγο αυτό θα ήταν θεμιτό το ERP να είναι αποτέλεσμα μιας αναδιοργάνωσης των επιχειρηματικών διαδικασιών (Business Process Reengineering or Business Process Re-design) μιας εταιρίας. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι η εταιρία που προχωρά στη φάση της υιοθέτησης μιας ERP λύσης το πράττει έχοντας πλήρη υποστήριξη τόσο από τη διοίκηση της εταιρίας όσο και από οικονομικής απόψεως (είναι άμεσα διαθέσιμοι οι χρηματοδοτικοί πόροι). Για να μπορέσει μια εταιρία στο σημείο να είναι σίγουρη για το μεγάλο βήμα που θα κάνει και για να είναι προετοιμασμένη για το τι πρόκειται να επακολουθήσει καλό θα ήταν να απαντήσει πρώτα ορισμένες ερωτήσεις, όπως: Πώς μπορεί το ERP να βοηθήσει την εταιρία σε σχέση με την αποδοτικότητα των διαδικασιών και των λειτουργιών της; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις εκτός από το ERP; Θα μπορέσει το ERP να συμβάλλει θετικά στις συναλλαγές της εταιρίας με άλλες συμβαλλόμενες μ αυτήν εταιρίες; Θα συμβάλλει το ERP στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ της εταιρίας και των πελατών της; Είναι το ERP συμβατό με τη φιλοσοφία και την οργάνωση της εταιρίας; Οι επιχειρήσεις, λοιπόν, προχωρούν σε υιοθέτηση λύσεων ERP για να αυτοματοποιήσουν διαδικασίες και να τις καταστήσουν αποδοτικές. Όμως οι αναμενόμενες βελτιώσεις δεν πραγματοποιούνται όταν οι ίδιες οι διαδικασίες είναι ανεπαρκείς. Η χρήση του ERP θα πρέπει να εστιάζεται στην αναθεώρηση των επιχειρηματικών διαδικασιών, ώστε να βελτιώνονται σημαντικά οι επιδόσεις τους. Η προσέγγιση αυτή απαιτεί αλλαγές σε διαδικασίες, διοικητική συμπεριφορά και οργανωτική δομή. Οι στόχοι είναι περισσότερο ο συντονισμός και η μεγιστοποίηση 16

17 των επιδόσεων των αλληλοσυσχετιζόμενων δραστηριοτήτων παρά των μεμονωμένων επιχειρηματικών λειτουργιών. Η ίδια η υλοποίηση ενός ERP συστήματος απαιτεί ο νέος οργανισμός να είναι προσανατολισμένος στις διαδικασίες και να υπάρχει μια συστηματικότητα στην εκτέλεση των διεργασιών αυτών στα διάφορα μέρη του οργανισμού. Ο ανασχεδιασμός της επιχείρησης είναι πολυέξοδος και κυρίως χρονοβόρος. Επιπλέον, είναι αρκετά δύσκολη και η προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού στη χρήση ενός ολοκληρωμένου συστήματος. Πολλές μικρές κυρίως επιχειρήσεις παραλείπουν το στάδιο αυτό και προχωρούν μόνο στην τεχνική υλοποίηση ενός συστήματος ERP. Το ERP ως τεχνολογία αποτελεί πρόκληση για την επικρατούσα άποψη σχετικά με το στρατηγικό ρόλο της Πληροφορικής μέσα στην επιχείρηση. Η μέχρι τώρα αντίληψη ήταν ότι οι στρατηγικές εφαρμογές της Πληροφορικής προσφέρουν σημαντικό πλεονέκτημα στις επιχειρήσεις που τις έχουν υλοποιήσει, επειδή είναι μοναδικές, η λογική ήταν ότι μια εφαρμογή σχεδιασμένη και υλοποιημένη με βάσει τις ανάγκες μιας επιχείρησης, εστιασμένη στις κρίσιμές της διαδικασίες, μπορεί να βελτιώσει δραματικά τη θέση της στην αγορά, είτε μειώνοντας το κόστος των διαδικασιών που υποστηρίζει αυτή η εφαρμογή είτε διαφοροποιώντας τα προσφερόμενα προϊόντα και υπηρεσίες. Το παράδοξο με τα ERP από την άλλη μεριά είναι ότι, ενώ χαρακτηρίζονται ως στρατηγικές επιχειρηματικές εφαρμογές, ουσιαστικά προτείνουν την ίδια τεχνολογική πλατφόρμα λειτουργιών σε όλους. Η τεχνολογία αυτή υποβάλλει μια διαφορετική αντίληψη του στρατηγικού πλεονεκτήματος μέσω της αξιοποίησης τεχνολογιών της πληροφορίας. Η μοναδικότητα της λύσης δε βασίζεται πλέον στο σχεδιασμό της τεχνολογικής εφαρμογής, αφού αυτή δίνεται έτοιμη. Η κάθε επιχείρηση βάζει τη σφραγίδα της μέσω της διαδικασίας προσαρμογής (customizing) της τεχνολογίας στις ανάγκες της. Το στρατηγικό πλεονέκτημα είναι πλέον συνάρτηση του καθορισμού των επιχειρηματικών πρακτικών που η εφαρμογή ERP υποστηρίζει. 17

18 2.5 Υλοποίηση Φάσεις Εγκατάστασης ενός ERP Συστήματος Η όλη διαδικασία υλοποίησης εγκατάστασης ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος μπορεί να αποδοθεί με το παρακάτω σχήμα. Η κάθε μία από τις παρακάτω φάσεις υλοποίησης περιέχει ορισμένες διαδικασίες οι οποίες και περιγράφονται αμέσως μετά: 1. Σχεδιασμός: Η φάση αυτή είναι ίσως και η πιο σημαντική και από το αποτέλεσμά της θα κριθεί η περαιτέρω πορεία του όλου έργου. Αφορά στην οργάνωση, στις στρατηγικές και στους εταιρικούς στόχους της εταιρίας. Κατά τον σχεδιασμό καθορίζονται όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις επιχειρηματικές διαδικασίες της εταιρίας. Έτσι καταγράφονται οι αρχές λειτουργίας της εταιρίας, οι οργανωτικές δομές της, τα σημεία ελέγχου της και, το πιο σημαντικό, οι διάφορες διαδικασίες της. Αποτέλεσμα της φάσης αυτής είναι διάφορα έγγραφα (reports) που περιέχουν όλες τις λειτουργίες και διαδικασίες της εταιρίας, τις αναλυτικές ροές της πληροφορίας καθώς αυτή περνά από τα διάφορα μέρη της (information flow) και παράλληλα καθορίζονται οι διάφοροι ρόλοι μέσα στην εταιρία. Εκτός από την χαρτογράφηση αυτή των διαδικασιών μιας εταιρίας ίσως να χρειαστεί στο σημείο αυτό να επισημανθούν και ορισμένες λειτουργίες της εταιρίας που θα πρέπει να αλλάξουν ή/και να προσαρμοστούν έτσι ώστε να δεχθούν την εφαρμογή ενός ERP συστήματος. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η φάση αυτή δεν έχει να κάνει με τεχνολογίες πληροφορικής. Το αποτέλεσμα της φάσης αυτής είναι η παραγωγή ορισμένων κριτηρίων που πρέπει να πληροί το υποψήφιο ERP σύστημα. Τα κριτήρια αυτά αποτελούν και κριτήρια αξιολόγησης. 18

19 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ 2. Επιλογή Συστήματος: Η δεύτερη φάση είναι τόσο σημαντική όσο και η προηγούμενη και ούτε εδώ εμπλέκονται ακόμα οι τεχνολογίες πληροφορικής. Οι περισσότερες εταιρίες χωρίζουν τη φάση αυτή σε τρεις επιμέρους φάσεις. Στην πρώτη από αυτές βρίσκονται και καταγράφονται όλα τα συστήματα που είναι συμβατά με τον εταιρικό προσανατολισμό. Στην επόμενη φάση εφαρμόζεται εκτενής αξιολόγηση στα επιλεγμένα από το προηγούμενο επίπεδο συστήματα. Η αξιολόγηση αυτή θα μπορούσε να είναι πολυκριτηριακή με τις εξής ενότητες: Λογισμικό Ελληνοποίηση / Localization 19

20 Επεκτασιμότητα Προσαρμοστικότητα Client Server vs. Internet Hardware Platforms Database Integration Λειτουργικό Σύστημα Συνεργασία με τρίτες εφαρμογές Γλώσσα Υλοποίησης και Προγραμματισμού Οικονομική ισχύς της εταιρίας Software House & Αντιπρόσωπος Παρόμοιες Εγκαταστάσεις ISO προμηθευτή Εγκατάσταση Software Υλοποίηση / Συντήρηση Εγγύηση Υποστήριξη Κόστος ανά χρήστη Κόστος λογισμικού και hardware Κόστος υλοποίησης Χρόνος υλοποίησης Κόστος συντήρησης Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονιστεί ότι η όλη διαδικασία επιλογής θα πρέπει να γίνει από κοινού τόσο με τους ιθύνοντες της εταιρίας και τους επικεφαλείς του τμήματος πληροφορικής όσο και με τους υπευθύνους του κάθε τμήματος από τα οποία αποτελείται η εταιρία. Η επιλογή της ομάδας που θα υποστηρίξει το έργο 20