γραπτή εξέταση στο μάθημα Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο)

Transcript

1 γραπτή εξέταση στο μάθημα Α Ρ Χ Α Ι Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Διδαγμένο κείμενο) Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητής: Κείμενο από το πρωτότυπο: Πλάτωνος Πολιτεία (514Α 515Α) ( 519Β D) Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν. Ὁρῶ, ἔφη. Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων. Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους. Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ ἐγώ. Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι; Ἀληθῆ, ἔφη. Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται. Τὸ ποῖον δή; Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι

2 Π ΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα: «Μετά ταῦτα τῶν παραφερόντων» μονάδες 10 Β1. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε, με αναφορές στο κείμενο, τα στοιχεία του σπηλαίου που δηλώνουν τον εγκλεισμό των δεσμωτών. μονάδες 15 Β2. «Που οφείλεται η αδυναμία ικανοποιητικής διακυβέρνησης της πόλης, τόσο από τους απαίδευτους, όσο και από τους πεπαιδευμένους; μονάδες 15 Β3. Ο Ποια γεγονότα απογοήτευσαν τον Πλάτωνα και δε θέλησε να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική; μονάδες 10 Β4. Να γράψετε από ένα συνώνυμο στην αρχαία ελληνική για τις λέξεις: μάκαρ, ἄπειρος, ἀναβαίνω, ἐῶ, ζῶ. μονάδες 5 Β5. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας, απλές ή σύνθετες για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἀπείκασον, ἀναπεπταμένην, ἄνωθεν, δεικνύασι, παραφερόντων. μονάδες 5 Τύχῃ ἀγαθῇ! - 2 -

3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Διδαγμένο κείμενο) Π ΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Μετά απ αυτά λοιπόν, είπα, παρομοίασε τη δική μας φύση σχετικά και με την παιδεία και με την απαιδευσία με μια τέτοια κατάσταση. Φαντάσου, δηλαδή, ανθρώπους, όπως ακριβώς μέσα σε [μια] υπόγεια κατοικία που μοιάζει με σπηλιά, που έχει την είσοδο ανοικτή προς το φως σ όλο το μάκρος του σπηλαίου, [και] να βρίσκονται μέσα σ αυτήν από την παιδική ηλικία δεμένοι σε δεσμά και από τα πόδια και από τους αυχένες, ώστε και να μένουν οι ίδιοι [ακίνητοι] και να βλέπουν μόνο μπροστά, και να μην μπορούν να γυρίζουν τα κεφάλια [τους] κυκλικά εξαιτίας των δεσμών, και ένα φως φωτιάς να καίει γι αυτούς πίσω τους από ψηλά και από μακριά, και ανάμεσα στη φωτιά και στους δεσμώτες στην επιφάνεια της γης [ένας] δρόμος, κοντά στον οποίο φαντάσου [ένας] χαμηλός τοίχος να έχει οικοδομηθεί απέναντι, όπως ακριβώς έχουν τοποθετηθεί τα παραπετάσματα της σκηνής από αυτούς που εκτελούν πλαστά θαύματα μπροστά από τους ανθρώπους, πάνω από τα οποία δείχνουν τα τεχνάσματα. Β1. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζεται η αλληγορία του σπηλαίου. Σύμφωνα μ αυτή, μέσα σ ένα υπόγειο σπήλαιο που έχει ανοιχτή την είσοδό του προς το φως, ζουν από την παιδική τους ηλικία άνθρωποι αλυσοδεμένοι στα πόδια και στον αυχένα, ακινητοποιημένοι, οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να βλέπουν μόνο μπροστά σ έναν τοίχο, χωρίς να μπορούν να στρέψουν τα κεφάλια τους. Η είσοδος απέχει πολύ από το βάθος και είναι ανηφορική, έτσι ώστε το φως του ήλιου δεν μπορεί να εισδύσει στο εσωτερικό της σπηλιάς. Πίσω από τους δεσμώτες, πάνω και μακριά, υπάρχει μία φωτιά. Ανάμεσα στη φωτιά και στους δεσμώτες υπάρχει ένας δρόμος, σε ένα υψηλότερο επίπεδο από αυτό που βρίσκονται οι δεσμώτες. Παράλληλα με το δρόμο αυτό υπάρχει ένας μικρός τοίχος. Πίσω από τον τοίχο, παράλληλα, βαδίζουν άνθρωποι κουβαλώντας στα κεφάλια τους διάφορα αντικείμενα. Το χαμηλό τειχίο που διαχωρίζει τους δεσμώτες από τη φωτιά αποκρύπτει τις σκιές από τους φέροντας ἀνθρώπους. Τα σκεύη όμως που κρατούν πάνω από τα κεφάλια τους υπερβαίνουν το τειχίο και ρίχνουν τις σκιές τους στο τοίχωμα της σπηλιάς απέναντι στους δεσμώτες. Οι δεσμώτες, λοιπόν, βλέπουν μόνο είδωλα, λόγω όμως της άγνοιάς τους θεωρούν ότι αυτά είναι τα πραγματικά αντικείμενα. Στο τέλος του κειμένου, ο Σωκράτης παραλληλίζει τον κόσμο των δεσμωτών με τη σύγχρονη πολιτική κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, μέσα στο κείμενο αυτό υπάρχουν οι εξής αναφορές συμβολισμοί που προσθέτουν εικονοπλαστική δύναμη και δηλώνουν τον εγκλεισμό των δεσμωτών.

4 1. : Αρχικά με το ρήμα «ἀπείκασον» ο Σωκράτης καθιστά σαφές ότι παρομοιάζει τον κόσμο με μια σπηλιά και τους ανθρώπους με δεσμώτες 2. : «καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει», «μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον». ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον. Ο χώρος της σπηλιάς : είναι ο αισθητός κόσμος, που εμείς θεωρούμε «πραγματικό», ο ψεύτικος επίγειος κόσμος στον οποίο ζούμε, αλλά και η πολιτική κοινότητα, στην οποία δεν κυβερνούν οι πεφωτισμένοι και οι πεπαιδευμένοι. Σ αυτήν την ερμηνεία μάς οδηγεί το ὁμοίους ἡμῖν της τελευταίας σειράς του κειμένου. Ο αισθητός κόσμος περιγράφεται σε σχέση με το νοητό κόσμο αλληγορικά. Παρομοιάζεται με τη σχέση που έχει το πράγμα με τη σκιά του. Τα πράγματα του αισθητού κόσμου, που χαρακτηρίζονται ως σκιές των Ιδεών, είναι πρόσκαιρα και μεταβλητά, ο κόσμος όμως των Ιδεών είναι αναλλοίωτος και αμετάβλητος. Η κατάσταση της πολιτικής κοινωνίας, την οποία συμβολίζει η κοινωνία των δεσμωτών είναι η εξής : οι άνθρωποι πολίτες ζουν μέσα στο σκοτάδι, διακατέχονται από άγνοια, αλλά δεν έχουν επίγνωση της άγνοιάς τους. Δέσμιοι των παθών τους, των ψευδαισθήσεων, απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την αλήθεια, οδηγούνται σε αδιέξοδο. Την πολιτική κοινότητα δεν κυβερνούν φωτισμένοι και πεπαιδευμένοι, αλλά λαοπλάνοι και δημαγωγοί πολιτικοί που παραπλανούν το λαό. 3. : «ἐν δεσμοῖς», «ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ» Τα δεσμά : είναι οι αισθήσεις μας και γενικότερα τα εμπόδια, που συναντά ο άνθρωπος στη ζωή του και τον απομακρύνουν από την αναζήτηση και τη θέαση του Αγαθού. Καθηλώνουν τους ανθρώπους σε ένα σημείο, ώστε να βλέπουν τις εικόνες των πραγμάτων και επιπλέον να πιστεύουν ότι είναι η μοναδική αλήθεια. 4. : «ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν» Οι δεσμώτες : είναι όσοι βρίσκονται στο σκοτάδι της αμάθειας, της άγνοιας, της πλάνης, της φαινομενικότητας, της πνευματικής και ηθικής αποτελμάτωσης, γενικότερα είναι οι απαίδευτοι άνθρωποι. 5. : «σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.» Οι σκιές : που βλέπουν και οι αντίλαλοι των ήχων που ακούνε οι δεσμώτες δεν είναι πραγματικά αντικείμενα και ήχοι, αλλά ομοιώματα, είδωλα, απεικάσματα των πραγματικών όντων που βρίσκονται στον κόσμο των Ιδεών. Ό,τι υπάρχει στη σπηλιά (με την εξαίρεση των φερόντων και των ίδιων των δεσμωτών), είτε είναι σκεύη είτε

5 σκιές, θα πρέπει να θεωρηθούν ως λιγότερο φωτεινά και αληθή από τα ορατά που βρίσκονται εκτός σπηλιάς. Ο λόγος είναι ότι δεν αντλούν το φως και την αλήθεια τους από τον ήλιο αλλά από το φως του πυρός. 6. «ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον». Το φως που φτάνει στη σπηλιά αποτελεί τον παροδικό φωτισμό των αισθήσεων, είναι ο κόσμος της δόξας και της εικασίας και όχι η βεβαιότητα της αληθινής γνώσης. 7. : Ο χώρος έξω από τη σπηλιά είναι ο κόσμος των Ιδεών, η αληθινή πραγματικότητα, που γίνεται αντιληπτή μόνο με τη νόηση. Οι άνθρωποι και τα αντικείμενα που κινούνται εκεί, είναι τα αληθινά όντα, οι Ιδέες. 8. : Το φως του ήλιου είναι η πραγματική αλήθεια, η ύψιστη Ιδέα, η Ιδέα του Αγαθού. 9. : Η πορεία του δεσμώτη που ανεβαίνει επάνω, στον κόσμο του φωτός, είναι η πορεία και το ανέβασμα της ψυχής από τον αισθητό στο νοητό κόσμο. Η εικόνα του σπηλαίου, η απελευθέρωση κάποιων δεσμωτών και η άνοδός τους στον κόσμο του φωτός συμβολίζουν τον αγώνα του ανθρώπου να λυτρωθεί από τα δεσμά της φαινομενικότητας, που τον κρατούν εγκλωβισμένο στην άγνοια και την πλάνη, και να ορθωθεί στο φως της αλήθειας. Η λύτρωσή του είναι δύσκολη, είναι μια συνεχής, ανοδική και επίμοχθη πορεία γεμάτη δυσυπέρβλητα εμπόδια. Έχει υποστηριχθεί επίσης και η άποψη ότι το νόημα της εικόνας του σπηλαίου ταυτίζεται με το νόημα της ανθρώπινης ελευθερίας. Ως ελευθερία νοείται η απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεσμά της απαιδευσίας και η δια της παιδείας ανύψωσή του στη θέαση του Αγαθού. Β2. Το γενικό θέμα της Πολιτείας είναι η δικαιοσύνη στο πλαίσιο της ορθής λειτουργίας της ιδεώδους Πολιτείας. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζονται και οι δεσμώτες και κυρίως όσοι από αυτούς απελευθερώνονται από τα δεσμά της άγνοιας, της αμάθειας, ανεβαίνουν στον κόσμο των ιδεών και φωτίζονται με την πραγματική γνώση. Έτσι, οι άνθρωποι κρίνονται από την άποψη της καταλληλότητάς τους για τη διακυβέρνηση της πολιτείας και γίνεται λόγος για δύο κατηγορίες ανθρώπων : τους απαίδευτους και τους πεπαιδευμένους. Κατά το Σωκράτη, ακατάλληλοι να αναλάβουν πολιτικά καθήκοντα και να κυβερνήσουν μια πόλη, είναι εξίσου και οι απαίδευτοι, αλλά και αυτοί που καταγίνονται συνεχώς και αποκλειστικά με τις πνευματικές αναζητήσεις και με τα πνευματικά έργα. Η πρώτη, λοιπόν κατηγορία, οι απαίδευτοι, οι τυχαίοι και αφιλοσόφητοι

6 πολιτικοί, δεν είναι κατάλληλοι για τη διακυβέρνηση της πόλης, όχι μόνο γιατί τους χαρακτηρίζει η άγνοια, αφού τους λείπει η παιδεία και είναι «ἀληθείας ἄπεροι» (στερούνται την αρετή και τη γνώση, που αποτελούν τα μέσα για την κατάκτηση του Αγαθού, κάτι που θεωρείται σκοπός της πολιτείας), αλλά κυρίως επειδή δεν έχουν στη ζωή τους έναν υψηλό πολιτικό στόχο, για να ρυθμίζουν σύμφωνα με αυτόν όλες τις πράξεις τους στην ιδιωτική και δημόσια ζωή τους, δεν έχουν έναν αποκρυσταλλωμένο σκοπό, δηλαδή να αγωνιστούν υπέρ της κοινωνίας «σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ,». Με άλλα λόγια η κατηγορία αυτή των πολιτών στερείται των απαραίτητων εφοδίων που απαιτούνται για τη σωστή διακυβέρνηση της πολιτείας. Απώτερος σκοπός αυτών των φαύλων και ανίκανων πολιτικών είναι να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα ενδιαφέρονται κυρίως για την αυτοπροβολή τους και αδιαφορούν αν θυσιάζουν στο βωμό του αισχρού κέρδους ιδανικά, αρχές και αξίες. Είναι ταπεινοί και ανίκανοι να αναλάβουν την άσκηση δημοσίων αξιωμάτων. Αντιθέτως ο εἷς σκοπός που έχουν οι φύλακες της πολιτείας είναι να υπηρετήσουν πιστά και ανιδιοτελώς την πόλη ολόκληρη. Από την άλλη πλευρά όμως, και οι πεπαιδευμένοι που προτιμούν τη μακαριότητα της ενόρασης του Αγαθού δε θα μπορούσαν να κυβερνήσουν ικανοποιητικά την πολιτεία, γιατί ζουν απορροφημένοι στις πνευματικές τους ενασχολήσεις και αποστασιοποιημένοι απ ό,τι συμβαίνει γύρω τους ή γιατί απεχθάνονται τις πολιτικές ενασχολήσεις. Όσοι, λοιπόν, φτάνουν ψηλά, στον κόσμο των Ιδεών και της νόησης, δε θέλουν να επιστρέψουν στον κόσμο των αισθήσεων, δηλαδή δε θέλουν να καταγίνονται με τις συνηθισμένες ασχολίες των ανθρώπων, αλλά αισθάνονται την ανάγκη να ζουν πάντα εκεί επάνω και να μην επιθυμούν να κατέβουν, να αναλάβουν πολιτική δράση, παρόλο που είναι οι πιο κατάλληλοι να κυβερνήσουν με την παιδεία που έχουν και με τη γνώση της αλήθειας «ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες». Θέλουν να μείνουν για πάντα στον επάνω κόσμο μαγεμένοι από το θάμβος του Αγαθού. Η κατάβαση στο σπήλαιο συνδέεται με πόνους και θυσίες. Τα πάθη και τα συμφέροντα που κρατούν τους δεσμώτες μακριά από την αλήθεια, θα τους στρέψουν εναντίον των απελευθερωμένων δεσμωτών. Έτσι η πολιτική δράση δεν εμπίπτει στα ενδιαφέροντά τους και αδιαφορούν για την εξουσία και τις τιμές. Με άλλα λόγια η κατηγορία αυτή των πολιτών, ενώ είναι σε θέση να ασκήσει τη διακυβέρνηση της πολιτείας, αφού διαθέτει τα κατάλληλα εφόδια, εντούτοις δεν το επιθυμεί. Β3. Και Όπως ομολογεί ο ίδιος ο Πλάτωνας στην 7η Επιστολή του, όταν ήταν ακόμη νέος φιλοδοξούσε να ασχοληθεί με την πολιτική. Όμως στα 404 οι ολιγαρχικοί με τη βοήθεια της Σπάρτης κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα.

7 Στην αρχή ο φιλόσοφος παρακολουθούσε με συμπάθεια αυτήν την κίνηση, επειδή και ο ίδιος ήταν εκ καταγωγής (και εκ πεποιθήσεως) αριστοκράτης και επειδή ήλπιζε ότι μια διακυβέρνηση κάπως αυταρχική θα θεράπευε τις πληγές που είχε προξενήσει στην πόλη η ασυδοσία των δημαγωγών. Επιπλέον δύο συγγενείς του, ο Κριτίας και ο Χαρμίδης, ανήκαν στην ηγετική ομάδα των ολιγαρχικών. Γρήγορα όμως ο φιλόσοφος απογοητεύτηκε εξαιτίας της ωμότητας των Τριάκοντα, οι οποίοι μάλιστα προσπάθησαν (ανεπιτυχώς βέβαια) να καταστήσουν συνένοχο στις βιαιοπραγίες τους ακόμη και τον Σωκράτη. Η τυραννία των Τριάκοντα διήρκεσε οκτώ μήνες ( ) και είχε άδοξο τέλος. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε, αλλά ο Πλάτωνας δοκίμασε μια ακόμη βαθιά απογοήτευση. Ο δάσκαλός του, ο Σωκράτης, «ο δικαιότερος άνθρωπος της εποχής», καταδικάστηκε για αθεΐα και διαφθορά της νεολαίας σε θάνατο (399 π.χ.). Στην καταδίκη του ασφαλώς συνέβαλε και η υποψία ότι ο φιλόσοφος διαπνεόταν από αντιδημοκρατικά φρονήματα. Τα γεγονότα αυτά, καθώς και η αρνητική εμπειρία που αποκόμισε από την παραμονή του στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου Αʹ, δημιούργησαν στον Πλάτωνα την πεποίθηση ότι όλα τα πολιτεύματα της εποχής του ήταν διεφθαρμένα και ότι μόνο αν οι φιλόσοφοι αναλάμβαναν την εξουσία ή αν οι ηγεμόνες άρχιζαν να φιλοσοφούν, μόνο τότε θα μπορούσε να υπάρξει υγιής πολιτική ζωή. Πυρήνας της πολιτικής σκέψης του Πλάτωνα είναι η ιδέα της δικαιοσύνης, που σημαίνει: ο καθένας να πράττει αυτό για το οποίο είναι πλασμένος και καταλλήλως εκπαιδευμένος. Αν όλοι θέλουν να έχουν λόγο και να αποφασίζουν για όλα, τότε θα επικρατήσει το χάος. Β4 μάκαρ: ἄπειρος: ἀναβαίνω: ἐῶ: ζῶ: εὐδαίμων, εὐτυχής, μακάριος ἀμαθής ἀνέρχομαι, ἀνίσταμαι ἀφίημι, ἐπιτρέπω βιοτεύω, βιῶ, διάγω, διαιτῶμαι, διατρίβω Β5 ἀπείκασον : ἀναπεπταμένην : ἄνωθεν : δεικνύασι : παραφερόντων : εικαστικός, εικονικός πέταλο, καταπέτασμα άνοδος,άνωση δείγμα, επίδειξη φόρεμα,αμφορέας

8 Γραπτή εξέταση στo μάθημα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ( Αδίδακτο κείμενο) Τάξη: Γ Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: Στοϊμένου Ειρήνη Κείμενο από το πρωτότυπο : Ισοκράτους, Πανηγυρικός 3 4 [3] Οὐ μὴν ἐπὶ τούτοις ἀθυμήσας εἱλόμην ῥᾳθυμεῖν, ἀλλ ἱκανὸν νομίσας ἆθλον ἔσεσθαί μοι τὴν δόξαν τὴν ἀπ αὐτοῦ τοῦ λόγου γενησομένην ἥκω συμβουλεύσων περί τε τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ τῆς ὁμονοίας τῆς πρὸς ἡμᾶς αὐτούς, οὐκ ἀγνοῶν ὅτι πολλοὶ τῶν προσποιησαμένων εἶναι σοφιστῶν ἐπὶ τοῦτον τὸν λόγον ὥρμησαν, [4] ἀλλ ἅμα μὲν ἐλπίζων τοσοῦτον διοίσειν ὥστε τοῖς ἄλλοις μηδὲν πώποτε δοκεῖν εἰρῆσθαι περὶ αὐτῶν, ἅμα δὲ προκρίνας τούτους καλλίστους εἶναι τῶν λόγων, οἵτινες περὶ μεγίστων τυγχάνουσιν ὄντες καὶ τούς τε λέγοντας μάλιστ ἐπιδεικνύουσι καὶ τοὺς ἀκούοντας πλεῖστ ὠφελοῦσιν ὧν εἷς οὗτός ἐστιν. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να μεταφράσετε το κείμενο. μονάδες 20 Β1. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. εἱλόμην: προσποιησαμένων: διοίσειν: ἐπιδεικνύουσι: ἐλπίζων: β ενικό προστακτικής αορίστου β γ ενικό οριστικής μέσου παρατατικού γ πληθυντικό οριστικής μέσου αορίστου β ενικό ευκτικής μέσου αορίστου απαρέμφατο παθητικού αορίστου απαρέμφατο αορίστου β γ ενικό οριστικής παθητικού παρακειμένου γ ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής β προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα γ ενικό οριστικής ενεργητικού μέλλοντα μονάδες 5 Β2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου

9 μεγίστων: οἵτινες: πλεῖστα: ὄντες: σοφιστῶν: τον ίδιο τύπο στους άλλους βαθμούς γενική ενικού και δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος αιτιατική ενικού, αρσενικού γένους, θετικού βαθμού και δοτική πληθυντικού συγκριτικού στο θηλυκό γένος δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα και μέλλοντα κλητική ενικού και δοτική πληθυντικού μονάδες 5 Γ1. ὥστε τοῖς ἄλλοις μηδὲν πώποτε δοκεῖν εἰρῆσθαι περὶ αὐτῶν: Να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός λόγος). μονάδες 3 Γ2. νομίσας, συμβουλεύσων: να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αναλύσετε σε δευτερεύουσες προτάσεις μονάδες 3 Γ3. σοφιστῶν, διοίσειν, τῶν λόγων, ὄντες: Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι λέξεις. μονάδες 4-4 -

10 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (Αδίδακτο κείμενο) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Ωστόσο εγώ δεν προτίμησα/επέλεξα να αδρανήσω επειδή δυσανασχέτησα με αυτά, αλλά ε πειδή θεώρησα ότι θα είναι ικανοποιητικό βραβείο για μένα η φήμη που θα προκύψει από αυτόν το λόγο, έχω έλθει για να σας συμβουλεύσω και για τον πόλεμο εναντίον των βαρβάρων και για την μεταξύ μας ομόνοια, χωρίς να αγνοώ ότι πολλοί από αυτούς που προσποιούνται ότι είναι σοφιστές ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα αλλά επειδή από τη μια ελπίζω ότι τόσο πολύ θα διαφέρω από αυτούς ώστε να πιστέψουν οι άλλοι ότι ποτέ μέχρι τώρα τίποτε σχετικό με αυτά δεν έχει ειπωθεί (απ αυτούς) και επειδή από την άλλη έκρινα ότι από τους λόγους είναι καλύτεροι αυτοί, οι οποίοι τυχαίνει να αναφέρονται στα πιο σπουδαία θέματα και (οι οποίοι) αναδεικνύουν σε μεγάλο βαθμό τους ρήτορες και πάρα πολύ ωφελούν τους ακροατές. Ένας από αυτούς είναι και αυτός. μονάδες 20 Β1. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. εἱλόμην: προσποιησαμένων: διοίσειν: ἐπιδεικνύουσι: ἐλπίζων: β ενικό προστακτικής αορίστου β // ἑλοῦ γ ενικό οριστικής μέσου παρατατικού // ᾑρεῖτο γ πληθυντικό οριστικής μέσου αορίστου // προσεποιήσαντο β ενικό ευκτικής μέσου αορίστου // προσποιήσαιο απαρέμφατο παθητικού αορίστου // προσποιηθῆναι απαρέμφατο αορίστου β στην ίδια φωνή // διενεγκεῖν γ ενικό οριστικής παθητικού παρακειμένου // διενήνεκται γ ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής // ἐπεδείκνυ β προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα // ἐπιδείκνυ γ ενικό οριστικής ενεργητικού μέλλοντα // ἐλπιεῖ μονάδες 5 Β2. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου. μεγίστων: οἵτινες: πλεῖστα: ὄντες: σοφιστῶν: τον ίδιο τύπο στους άλλους βαθμούς // μεγάλων, μειζόνων γενική ενικού και δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος // οὗτινος & ὅτου, οἷστισι αιτιατική ενικού, αρσενικού γένους θετικού βαθμού και δοτική πληθυντικού συγκριτικού στο θηλυκό γένος // πολύν, πλείοσι δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα και μέλλοντα // οὖσι, ἐσομένοις κλητική ενικού και δοτική πληθυντικού // σοφιστά, σοφισταῖς μονάδες 5-1 -

11 Γ1. ὥστε τοῖς ἄλλοις μηδὲν πώποτε δοκεῖν εἰρῆσθαι περὶ αὐτῶν: Να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός λόγος). Επιρρηματική συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ὥστε, εκφέρεται με απαρέμφατο (τελικό, δοκεῖν), δηλώνει σκοπό επιδιωκόμενο και έχει θέσει ε πιρρηματικού προσδιορισμού του αποτελέσματος. μονάδες 3 Γ2. νομίσας, συμβουλεύσων: να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές και να τις αναλύσετε σε δευτερεύουσες προτάσεις νομίσας: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του εἱλόμην: ἐπειδή ἐνόμισα συμβουλεύσων: τελική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ἥκω: ἵνα συμβουλεύσω μονάδες 3 Γ3. σοφιστῶν, διοίσειν, τῶν λόγων, ὄντες: Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι λέξεις. σοφιστῶν: κατηγορούμενο στην επιθετική μετοχή προσποιησαμένων διοίσειν: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στη μετοχή ἐλπίζων τῶν λόγων: γενική διαιρετική στο τούτους ὄντες: κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται στο υποκείμενο του τυγχάνουσι, οἵτινες μονάδες 4-2 -