Π ριν απ ό είκοσι π έ ντε χρόνια, όταν η Μ αρία Π ροβατά άνοιξε το π ρώτο οµ οιοπ αθη τικό φαρµ ακείο στο Μ αρούσι, οι π ρώτοι π ελάτες π ου π έ

Transcript

1 Π ριν απ ό είκοσι π έ ντε χρόνια, όταν η Μ αρία Π ροβατά άνοιξε το π ρώτο οµ οιοπ αθη τικό φαρµ ακείο στο Μ αρούσι, οι π ρώτοι π ελάτες π ου π έ ρασαν τη ν π όρτα του, ζη τούσαν απ ό γεω ργικά φάρµ ακα, µ έ χρι... αλεύρι. Μ ε τα βότανα και τη βοτανοθεραπ εία να µ η ν έ χουν απ οτινάξει ακόµ η τη ρετσινιά τη ς µ αγείας και του κοµ π ογιανιτισµ ού, και τη µ ικρή εξάπ λω ση τη ς οµ οιοπ αθη τικής ιατρικής στη ν Ελλάδ α, τα αντανακλαστικά του κόσµ ου σε έ να φαρµ ακείο π ου είχε στις π ροθήκες του δ εκάδ ες σακουλάκια απ ό κάθε λογής βότανα και ταυτόχρονα ελάχιστα φάρµ ακα τη ς κλασικής ιατρικής, ίσω ς να ήταν και δ ικαιολογη µ έ να. Σήµ ερα, τα π ράγµ ατα είναι π ολύ δ ιαφορετικά. Το φαρµ ακείο τη ς κ. Π ροβατά είναι π άντα γεµ άτο απ ό κόσµ ο, π ου είτε ψ άχνει αυτοβούλω ς να θεραπ εύσει µ ε π ιο φυσικό τρόπ ο µ ικρά και καθη µ ερινά π ροβλήµ ατα υγείας, ή φτάνει εκεί, µ ε τη συνταγή ανά χείρας του ολιστικού του ιατρού, καθώς η ιδ έ α αντιµ ετώπ ιση ς µ ίας ασθέ νειας µ ε τη βοήθεια τη ς εναλλακτικής ιατρικής, έ χει ω ριµ άσει σε έ να π ολύ µ εγάλο π οσοστό Ελλήνω ν π ολιτών. Η κυρία Π ροβατά, επ αϊουσα όσο λίγοι στη ν επ ιστη µ ονική γνώση τω ν βοτανολογίας, µ ας µ ιλάει για τις θεραπ ευτικέ ς ιδ ιότη τες τω ν βοτάνω ν και π ω ς αυτά απ οτέ λεσαν και απ οτελούν τη βάση τη ς σύγχρονη ς φαρµ ακολογίας. Μ ας εξη γείεπ ίση ς π ω ς η βοτανοθεραπ εία έ χει εξελιχθείσε σύγχρονο εργαλείο τη ς εναλλακτικής ιατρικής π ρακτικής. Μ ας δ ίνει επ ίση ς π ολύτιµ ες π λη ροφορίες, για το π ω ς γνω στά βότανα π ου σχεδ όν όλοι έ χουµ ε στο ντουλάπ ι τη ς κουζίνας µ ας, µ π ορούν να µ άς βοη θήσουν να καλυτερεύσουµ ε τη ν π οιότη τα τη ς καθη µ ερινότη τάς µ ας, καθώς απ οδ εικνύονται µ οναδ ικοίσύµ µ αχοι στη ν π ρόλη ψ η δ ιαφόρω ν π αθήσεω ν αλλά και µ ικροενοχλήσεω ν.

2 Η βοτανοθεραπ εία στη ση µ ερινή επ οχή έ χει π άψ ει να βρίσκεται κάτω απ ό το π ρίσµ α τη ς π αλιάς αντίλη ψ η ς. Βοτανοθεραπ εία δ εν ση µ αίνει π ια κάτι "µ αγικό". εν µ ιλάµ ε π ια για µ ατζούνια, βοτάνια, κι άλλα π ερίεργα π ράγµ ατα π ου κανείς δ εν ήξερε π ω ς ακριβώς τα χρη σιµ οπ οιούσαν στο π αρελθόν. Εδ ώ και π άρα π ολύ καιρό δ εν απ οτελείέ να είδ ος κρυφής λαϊκής σοφίας, όπ ω ς κάπ οτε π ου π ήγαινε κάπ οιος σε έ να γέ ρο ή µ ία γριά, τού έ φτιαχνε κάτι και π οτέ δ εν έ λεγε τι ακριβώς ήταν. Σήµ ερα όλη η γνώση τω ν βοτάνω ν βρίσκεται π λέ ον στα χέ ρια ανθρώπ ω ν π ου γνω ρίζουν π άρα π ολύ καλά τη φύση, τις φαρµ ακοχη µ ικέ ς και ιδ ιαίτερα τις φαρµ ακευτικέ ς ιδ ιότη τες τω ν βοτάνω ν. Υπ άρχουν επ ίση ς αρκετοί βοτανοθεραπ ευτέ ς µ ε π ολύ µ εγάλη γνώση, όπ ω ς και π ολύ γιατροίολιστικής, οι οπ οίοι χρη σιµ οπ οιούν τα βότανα ω ς µ έ σο π ρόλη ψ η ς π ρώτα, αλλά και θεραπ είας. Και φυσικά π άρα π ολλοίάνθρω π οι στη ση µ ερινή Ελλάδ α, π ου ακολουθούν είτε θεραπ ευτικέ ς αγω γέ ς µ ε βότανα, ή π ροσπ αθούν να π ρολάβουν δ ιάφορες καταστάσεις κακής υγείας µ 'αυτά»..«νοµ ίζω ότι αρκετέ ς φορέ ς, κινούµ αστε σε δ ύο άκρα. Υπ άρχει π άρα π ολύς κόσµ ος π ου θεω ρείότι η βοτανοθεραπ εία είναι µ ία π ανάκεια. Π ιστεύει ότι π αίρνοντας έ να δ ύο βότανα, ή κάπ οια µ είγµ ατα βοτάνω ν, µ π ορείνα θεραπ ευτείαπ ό τα π άντα. Υπ άρχει όµ ω ς και η άλλη π λευρά π ου π ιστεύει ακριβώς το αντίθετο. Το βότανο δ εν κάνει απ ολύτω ς τίπ οτα,είναι µ αγεία και κοµ π ογιανιτισµ ός. Και µ όνο τα φάρµ ακα, η χη µ εία, µ π ορούν να κάνουν τα π άντα. Η αλήθεια µ εταξύ τω ν δ ύο αυτών ακραίω ν θέ σεω ν είναι κάπ ου στη µ έ ση. Τα βότανα δ εν είναι ούτε ο απ όλυτος τρόπ ος θεραπ είας και δ εν είναι σίγουρα κοµ π ογιανιτισµ ός. Π ρέ π ει να υπ ογραµ µ ίσω, ότι κάθε βότανο έ χει συγκεκριµ έ νες ουσίες τις οπ οίες εδ ώ και αιώνες η Ιατρική και η Φαρµ ακευτική επ ιστήµ η έ χουν ανακαλύψ ει.

3 Σιγά- σιγά, και µ ε τη ν π άροδ ο του χρόνου, και καθώς η τεχνολογία αναπ τυσσόταν ολοέ να και π ερισσότερο, αυτέ ς οι ουσίες αναπ αράχθη σαν στο εργαστήριο. Σήµ ερα χρη σιµ οπ οιούµ ε τη ν ασπ ιρίνη η οπ οία βγαίνει απ ό τη ν ιτιά. Π αίρνουµ ε λοιπ όν τη ν ασπ ιρίνη, η οπ οία όµ ω ς δ εν είναι π ια ιτιά. Εναλλακτικά όµ ω ς, θα µ π ορούσαµ ε να φτιάξουµ ε έ να ρόφη µ α ή να π άρουµ ε µ ία κάψ ουλα π ου έ χει µ έ σα ξη ρό εκχύλισµ α του συγκεκριµ έ νουν φυτού, να ευργετη θούµ ε δ η λαδ ή απ ό τις π αυσίπ ονες και αντιφλεγµ ονώδ εις ιδ ιότη τες τη ς ασπ ιρίνη ς, χω ρίς τις π αρενέ ργειες τη ς. Αυτό είναι έ να µ ικρό π αράδ ειγµ α για το π ω ς ξεκίνη σαν τα φάρµ ακα εδ ώ και αιώνες. Το γεγονός ότι µ ετέ π ειτα µ π ήκαν τα βότανα στο εργαστήριο και για λόγους τόσο οικονοµ ίας όσο και χρόνου αναπ αράξαµ ε συγκεκριµ έ νες χη µ ικέ ς ουσίες συγκεκριµ έ νω ν βοτάνω ν, τις π ιο δ ραστικέ ς, κι αυτέ ς χρη σιµ οπ οιούµ ε έ ναντι συγκεκριµ έ νω ν νόσω ν, ή συµ π ω µ άτω ν, αυτό απ οδ εικνύει µ ε τον καλύτερο τρόπ ο ότι το βότανο και στο π αρελθόν και τώρα, συνεχίζει να είναι έ να µ εγάλο κεφάλαιο τη ς υγείας και τη ς θεραπ είας µ ας. Και βέ βαια π άνω απ ό όλα τη ς π ρόλη ψ ής µ ας».. «Ναι, είναι αλήθεια, ότι τα βότανα χρη σιµ οπ οιούνται υπ έ ροχα σαν π ρόλη ψ η π ριν φτάσουµ ε να µ ας συµ βεί οτιδ ήπ οτε. Π άντα,όταν οδ εύουµ ε π ρος κάπ οια νόσο, υπ άρχουν κάπ οια π ροειδ οπ οιη τικά συµ π τώµ ατα τα οπ οία µ άς δ είχνουν ότι γίνεται µ ία αλλαγή στον οργανισµ ό µ ας. εν είναι απ αραίτη το ότι θα καταλήξουµ ε στη νόσο. Μ π ορούµ ε λοιπ όν βλέ π οντας αυτά τα π ρόδ ροµ α συµ π τώµ ατα να χρη σιµ οπ οιήσουµ ε κάπ οια βότανα, τα οπ οία θα τα απ αλύνουν αυτά τα συµ π τώµ ατα και π ιθανώς να π ροφυλάξουν τη ν κατάσταση υγείας µ ας στο να µ η φτάσει στο τελικό σύµ π τω µ α τη ς νόσου. Να σας δ ώσω µ ερικά π αραδ είγµ ατα: Ολοι γνω ρίζουµ ε π ω ς το χειµ ώνα χρη σιµ οπ οιούµ ε π ολύ εχινάτσια.ενα βότανο π ου δ εν είναι ελλη νικό βέ βαια, είναι όµ ω ς π άρα π ολύ γνω στό για τις φυσικέ ς ιδ ιότη τέ ς του όσον αφορά στη ν άµ υνα του οργανισµ ού και ιδ ιαίτερα στο ανοσοπ οιη τικό. Αντίστοιχες ιδ ιότη τες έ χει το γκρέ ιπ φρουτπ ου είναι και ελλη νικό. Απ ό τους σπ όρους του συγκεκριµ έ νου φρούτου µ π ορείνα βγείέ να υγρό εκχύλισµ α το οπ οίο θεω ρείται φυσικό αντιβιοτικό. Η π ρόπ ολη π άλι έ να π ροϊόν π ου βγαίνει απ ό το µ ελίσσι, είναι έ να άλλο π αράδ ειγµ α φυσικού αντιβιοτικού, ίσω ς έ να απ ό τα καλύτερα σε ολόκλη ρο τον κόσµ ο. Ολα αυτά π ου σας ανέ φερα, κάνουν π άνω απ ό όλα π ρόλη ψ η. Αν το χειµ ώνα λοιπ όν θέ λουµ ε να είµ αστε υγιείς, να µ η ν κολλάµ ε ιούς και

4 γρίπ ες, να είναι δ η λαδ ή ανεβασµ έ νο το ανοσοπ οιη τικό µ ας, π αίρνοντας γκρέ ιπ φρουτή π ρόπ ολη ή και εχινάτσια, µ π ορούµ ε να είµ αστε σε µ ία π ολύ καλή κατάσταση υγείας». «Κάπ οτε οι π αλιοίγιατροίέ λεγαν και το λέ νε επ ίση ς και π ολλοίσήµ ερα, ότι µ ία ίω ση π ερνάει τρεις µ έ ρες µ ε αντιβίοση και τρεις χω ρίς αντιβίοση. Ξεκινάω απ ό αυτό για να σας π ω, ότι η βοτανοθεραπ εία γενικώς και ότι βγαίνει απ ό τα βότανα µ π ορείθαυµ άσια να συνεργαστείµ ε οπ οιαδ ήπ οτε άλλου είδ ους ιατρική θεραπ εία. Φυσικά υπ άρχουν π εριπ τώσεις π ου π ρέ π ει να π άρουµ ε αντιβιοτικά. εν θα τα σταµ ατήσουµ ε. Ή π ρέ π ει να π άρουµ ε ορµ όνες. Μ π ορείγια π αράδ ειγµ α να υπ άρχει έ νας σακχαρώδ η ς δ ιαβήτη ς. εν µ π ορούµ ε να π ούµ ε σ' αυτόν τον ασθενή να µ η ν π άρει φάρµ ακα. Σε καµ ία π ερίπ τω ση δ η λαδ ή δ εν µ π ορούµ ε να υπ οστη ρίξουµ ε π ω ς ότι είναι φάρµ ακο, είναι δ η λη τήριο. Τα φάρµ ακα συνεργάζονται. Κι έ νας άνθρω π ος π ου έ χει έ να δ ιαβήτη ο οπ οίος µ π ορείνα είναι δ ιατροφικός και δ εν κάνει ινσουλίνες, είτε σε άλλη π ερίπ τω ση να π ροέ ρχεται απ ό άγχος ή στρες λόγω τη ς δ ύσκολη ς καθη µ ερινότη τάς του, ή ακόµ η να οφείλεται σε κλη ρονοµ ικέ ς π ροδ ιαθέ σεις, θαυµ άσια µ π ορείνα π άρει κάπ οια βοτανάκια είτε σε τσαγάκι είτε σε κάπ οια βάµ µ ατα και να βοη θη θεί. Φυσικά ο ασθενής, µ ετράει βλέ π ει κι αν δ ιαπ ιστω θείότι υπ άρχουν καλά απ οτελέ σµ ατα, αρχίζει και κόβει λίγο λίγο τα χαπ άκια π ου π αίρνει. Αυτός είναι άλλω στε ο τρόπ ος µ ε τον οπ οίο λειτουργούν οι γιατροίπ ου ασχολούνται µ ε τη ν ολιστική ιατρική και τη φυτοθεραπ εία. Π οτέ δ εν λέ νε, κόψ τε τα φάρµ ακα και αρχίστε τα βότανα». «Υπ άρχουν σήµ ερα στη ν Ελλάδ α π ολλοίκαι καλοί γιατροίπ ου ασχολούνται µ όνο µ ε τη βοτανοθεραπ εία. Εχουν π άρα π ολύ καλή γνώση τω ν βοτάνω ν και τω ν ιδ ιοτήτω ν τους, ειδ ικά τω ν φαρµ ακοχη µ ικών, ώστε να µ π ορούν να δ ώσουν το κατάλλη λο µ είγµ α στον κάθε ασθενή. Κι αυτό το τονίζω. Κάθε ασθενής είναι µ ία ιδ ιαίτερη π ερίπ τω ση. Η βοτανοθεραπ εία εντάσσεται, στη ν ολιστική ιατρική. Αυτό ση µ αίνει ότι ο ασθενής δ εν είναι µ όνο έ να σύµ π τω µ α. Ενα στοµ άχι π ου έ χει π ρόβλη µ α, έ να κεφάλι π ου έ χει µ ία η µ ικρανία. Είναι έ να σύνολο καταστάσεω ν π ου έ χει σχέ ση µ ε όλα του τα επ ίπ εδ α. Γι' αυτό ο ολιστικός γιατρός ψ άχνει και βλέ π ει το σύνολο τω ν συµ π τω µ άτω ν και το υπ όβαθρο π άνω στο οπ οίο αυτά αναπ τύσσονται. Ερευνά τη ν

5 ιδ ιοσυγκρασία του συγκεκριµ έ νου κάθε φορά ασθενούς. Κι επ ειδ ή το κάθε βότανο έ χει έ να συγκεκριµ έ νο χαρακτήρα, ο γιατρός και ο βοτανοθεραπ ευτής, καλείται εκείνη τη στιγµ ή να κάνει µ ία σύγκριση µ εταξύ του χαρακτήρος, τη ς ιδ ιοσυγκρασίας του ασθενούς και τω ν συµ π τω µ άτω ν π ου εκδ η λώνει, µ ε τον χαρακτήρα και τη ν ιδ ιοσυγκρασία του κάθε βοτάνου και φυσικά µ ε τις φαρµ ακευτικέ ς του ιδ ιότη τες. εν ση µ αίνει ότι το χαµ οµ ήλι το οπ οίο κάνει καλό στο στοµ άχι το δ ικό µ ας, στο στοµ αχάκι και το έ ντερο τω ν µ ω ρών, κατεβάζει τη ν π ίεση και είναι γενικά ανακουφιστικό, ότι κάνει µ όνο αυτά, ή ταιριάζει σε όλους. Υπ άρχουν άνθρω π οι π ου δ εν µ π ορούν να π ιουν χαµ οµ ήλι. Γιατίµ π ορείνα τους δ η µ ιουργείδ υσανεξία ή τυµ π ανισµ ό για π αράδ ειγµ α. Γιατίτελικά δ εν τους ταιριάζει. Η ιδ ιοσυγκρασία τους δ εν είναι κοντινή µ ' αυτή του χαµ οµ η λιού».. «Ασχολούµ αι µ ε τη βοτανοθεραπ εία και γενικά µ ε τον ολιστικό και εναλλακτικό τρόπ ο θεραπ είας και π ερίθαλψ η ς τω ν ανθρώπ ω ν απ ό το Μ έ σα σε όλα αυτά τα χρόνια υπ ήρξε µ ία τεράστια εξέ λιξη. Στη ν αρχή όταν π ρω τοάνοιξα το φαρµ ακείο ο κόσµ ος νόµ ιζε ότι ήµ ουν γεω π όνος. Επ ειδ ή δ εν π ουλούσα κλασικά φάρµ ακα, κι αυτά τα ελάχιστα π ου υπ ήρχαν ήταν κρυµ µ έ να, κι είχα µ όνο βότανα, καρπ ούς, ρίζες και σπ όρους. Θυµ άµ αι είχε έ ρθει κάπ οιος και µ ου ζήτη σε δ ύο κιλά οργανικό σίδ η ρο. Επ έ µ εινα φυσικά, π αρά τις αντιξοότη τες. Μ αζίµ ε το φαρµ ακείο έ κανα και τρεις τέ σσερις άλλες δ ουλειέ ς γιατίδ εν µ π ορούσα να ζήσω απ ό αυτό. Σιγά σιγά όµ ω ς -και φυσικά σ' αυτό βοήθη σε και η τεράστια εξέ λιξη τη ς οµ οιοπ αθη τικής-, η κόσµ ος άρχισε να ακούει, να δ ιαβάζει και η νοοτροπ ία άλλαξε. Συνετέ λεσε βέ βαια το γεγονός, ότι π ολλοίµ π έ ρδ ευαν τη ν οµ οιοπ αθη τική µ ε τη βοτανοθεραπ εία. εν είναι το ίδ ιο π ράγµ α. Η σύγχιση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι τα τα π ερισσότερα φάρµ ακα τη ς οµ οιοπ αθη τικής ξεκινάνε απ ό τα βότανα. εν π ειράζει. Αυτό οφέ λη σε και τη βοτανοθεραπ εία. Στη ν αρχή ερχόταν στο φαρµ ακείο για απ λά π ράγµ ατα. Για έ να βήχα, για το συνάχι ή για έ να κρυολόγη µ α. Οταν όµ ω ς άρχισε να γίνεται π ολύ γνω στό το στρες στη ν καθη µ ερινή µ ας ζω ή, π ολλοί άνθρω π οι π ίστεψ αν ότι ήταν π ροτιµ ότερο και απ οτελεσµ ατικότερο να π άρουν κάπ οιο µ είγµ α βοτάνω ν ή έ να βότανο, π ροκειµ έ νουν να µ π ορέ σουν να η ρεµ ήσουν, να χαλαρώσουν και να κοιµ η θούν το βράδ υ, ή να τα φέ ρουν βόλτα σε µ ία δ ύσκολη εργασία,αντίνα π άρουν αγχολυτικά, η ρεµ ιστικά και αντικαταθλιπ τικά. Π ράγµ ατι, ο κόσµ ος δ ιαπ ίστω νε, ότι υπ ήρχαν καλά απ οτελέ σµ ατα,

6 χω ρίς ταυτόχρονα να έ χουν π αρενέ ργειες. Γιατίκακά τα ψ έ µ µ ατα. Χω ρίς να θέ λω να θίξω τη ν π ραγµ ατικά τεράστια χρη σιµ ότη τα τη ς κλασικής ιατρικής και τω ν φαρµ άκω ν, τα π ερισσότερα απ ό αυτά όπ ω ς γνω ρίζουµ ε όλοι, έ χουν και π άρα π ολλέ ς π αρενέ ργειες. Ιδ ιαίτερα δ ε, όταν τόσοι άνθρω π οι στη ν Ελλάδ α π αίρνουν ανεξέ λεκτα φάρµ ακα χω ρίς συνταγή γιατρού. Αυτή η π ολυφαµ ακεία µ άς έ χει κάνει τεράστιο κακό. Ω στόσο, είναι ευχάριστο ότι ο κόσµ ος έ χει αρχίσει εδ ώ και µ ία δ εκαετία π ερίπ ου να αντιλαµ βάνεται, ότι οι π αρενέ ργειες είναι τεράστιες. Είναι π ροτιµ ότερο λοιπ όν, αν θέ λουµ ε να χαλαρώσουµ ε απ ό το άγχος και τις δ υσκολίες τη ς καθη µ ερινότη τας, να φτιάξουµ ε έ να τσαγάκι, µ ε λίγο τήλιο, χαµ οµ ήλι, λίγη π ασιφλόρα, λίγο βαλεριάνα, κράταιγο σαµ π ούκο, και να το π ιούµ ε µ ε λίγο µ έ λι, απ ό το να π άρουµ ε έ να κλασικό υπ ναγω γό, αγχω λυτικό, η ρεµ ιστικό». «Σε όλο τον κόσµ ο π ου π ιστεύει ότι η βοτανοθεραπ εία και οι εναλλακτικοίτρόπ οι θεραπ είας δ εν είναι επ ιστη µ ονικοί, θα έ λεγα, να µ η ν ξεχνάνε ότι όλοι οι αρχαίοι π ολιτισµ οίµ ε π ρώτο και καλύτερο το δ ικό µ ας, χρη σιµ οπ οιούσαν τα βότανα, και αντίστοιχους τρόπ ους θεραπ είας µ αυτούς π ου εµ είς π ροσπ αθούµ ε να επ αναφέ ρουµ ε τα τελευταία χρόνια. Τους π αροτρύνω λοιπ όν να δ ιαβάσουν τον Ιπ π οκράτη και τον ιοσκουρίδ η για να δ ιαπ ιστώσουν µ όνοι τους π όσο απ οτελεσµ ατικά ήταν, είναι και θα είναι τα βότανα. Π ροτείνω µ άλιστα,στις γυναίκες, π ου είναι γύρω στα 45 και βρίσκονται στη ν κλιµ ακτήριο, να µ ασήσουν λίγους καρπ ούς λυγαριάς, εάν βρεθούν κάπ ου στη φύση. Είναι π ολύ ευχάριστη στη γεύση και ιδ ιαίτερα στη γυναίκα π ου το χρειάζεται. Εκείνη τη ν ώρα θα τής φύγει το κοκκίνισµ α, ο ιδ ρώτας, η ταχυκαρδ ία, η αίσθη ση τη ς έ νταση ς,του άγχους, τη ς αναστάτω ση ς π ου είναι συµ π τώµ ατα τη ς κλιµ ακτη ρίου. Η λυγαριά θα τους κάνει µ ία µ ικρή ορµ ονική εξισορρόπ η ση. Εχει υπ οκατάστατα γυναικείω ν ορµ ονών µ έ σα. Αν π άλι είµ αστε π ολύ κακοδ ιάθετοι, νιώθουµ ε ότι τίπ οτα στη ζω ή µ ας δ εν π άει ω ραία, ότι όλα είναι χάλια, µ π ορείνα είναι απ λώς π εσµ έ νη η π ίεσή µ ας. Μ π ορούµ ε να π άρουµ ε το ανθάκι απ ό λίγο θρούµ π ι ή θυµ άρι, να το µ υρίσουµ ε, να το τρίψ ουµ ε στο χέ ρι µ ας, να φάµ ε λίγο και ξαφνικά να νιώσουµ ε µ ία ανάταση. εν χρειάζεται καν να το π ιούµ ε. Κι όλα αυτά π ου λέ ω, δ εν είνα ι κουβέ ντες, γίνοντα ι».

7 .«Η βοτανοθεραπ εία µ π ορείνα χρη σιµ οπ οιη θείαπ ό τους π άντες. Απ ό µ ω ρά, µ ικρά π αιδ ιά,ενήλικες και η λικιω µ έ νους. εν υπ άρχει όριο η λικίας. Απ λώς π ρέ π ει να είµ αστε π ροσεκτικοίστο τι βότανο θα χρη σιµ οπ οιήσουµ ε για τα µ ω ρά και τα µ ικρά π αιδ άκια. Υπ άρχουν αρκετά βότανα τα οπ οία π οτέ δ εν θα τα δ ίναµ ε σε π αιδ ιά, εγκύους και σε θη λάζουσες µ η τέ ρες. Υπ άρχουν όµ ω ς π αρά π ολλά π ου είναι κατάλλη λα. Τα γνω ρίζουµ ε µ άλιστα κι απ ό τη λαϊκή σοφία ότι δ ίνονται απ ό τη ν ώρα π ου γεννιώνται τα π αιδ ιά. Π οιά µ η τέ ρα δ εν έ χει δ ώσει λίγο χαµ οµ ήλο, τήλιο, ή µ άραθο στο νεογέ ννη το βρέ φος τη ς για να σταµ ατήσουν οι κολικοί. Στους µ εγάλους ανθρώπ ους επ ίση ς, τα βότανα π ρέ π ει να χορη γούνται µ ε π ροσοχή, γιατίοι π ερισσότεροι έ χουν ήδ η π ολλά π ροβλήµ ατα υγείας. Γι' αυτό και π ρεπ ει να λαµ βάνεται π άντα υπ όψ η, η κατάσταση τη ς υγείας τους και τα φάρµ ακα π ου ήδ η π αίρνουν, ώστε να γίνει ο σω στός συνδ υασµ ός γι'αυτούς».