ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΒΟΤΑΝΑ. Βασιλικός. Μικρόφυλλος βασιλικός. Συστηματική ταξινόμηση. Σύστημα: κατά CRONQUIST, Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)

Transcript

1 ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΒΟΤΑΝΑ Βασιλικός Μικρόφυλλος βασιλικός Συστηματική ταξινόμηση Σύστημα: κατά CRONQUIST, 1981 Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Τάξη: Οικογένεια: Γένος: Είδος: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Λαμιώδη (Lamiales) Χειλανθή (Lamiaceae) Ώκιμον (Ocimum) Ocimum basilicum (Ώκιμον το βασιλικόν) Ο βασιλικός (Ώκιμον το βασιλικόν, λατ. Ocimum basilicum) είναι αρωματικό ετήσιο, ποώδες φυτό της οικογένειας των Χειλανθών και της τάξης των σωληνανθών. Η καταγωγή του είναι από την Ινδία και το Ιράν και σήμερα καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η ονομασία "βασιλικός" του αποδόθηκε καθώς, σύμφωνα με θρύλο, φύτρωσε στο σημείο όπου ο Μέγας Κωνσταντίνος και η μητέρα του Αγία Ελένη ανακάλυψαν τον Τίμιο Σταυρό.

2 Τα φύλλα του είναι ωοειδή, μυτερά, ακέραια ή οδοντωτά, πράσινα (έντονα ή σκούρα σε ορισμένες ποικιλίες). Τα άνθη του είναι μικρά και λευκά ή λευκορόδινα. Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορες ποικιλίες που διακρίνονται για το μέγεθος των φύλλων (μικρόφυλλες και πλατύφυλλες). Ο βασιλικός καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό σε γλάστρες και κήπους και τα φύλλα του χρησιμοποιούνται αποξηραμένα ως καρύκευμα και αφέψημα. Περιέχουν αιθέριο έλαιο που κύριο συστατικό του είναι η λιναλοόλη και η μεθυλοχαβικόλη και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. Με την ονομασία βασιλικός είναι γνωστά και άλλα είδη που βρίσκονται σε τροπικές περιοχές. Είναι θάμνοι μικρού ύψους και καλλιεργούνται και ως καλλωπιστικοί. Ένα από τα είδη αυτά έχει την ονομασία φυτό του πυρετού και στις περιοχές της Δυτικής Αφρικής χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό. Στην Ελλάδα είναι από τα πιο κοινά οικιακά φυτά. Χρησιμοποιείται στη λαϊκή φαρμακευτική ως βότανο καθώς πιστεύεται πως είναι καλό διουρητικό, καταπραΰνει το στομαχόπονο και το πονοκέφαλο ενώ στην αρχαιότητα τον χρησιμοποιούσαν ως επίθεμα μετά από δάγκωμα εντόμου, σκορπιού ή και φιδιού. Μαγειρική Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κ.τ.λ. ενώ ταιριάζει πολύ σε σάλτσες που έχουν ως βάση τη φρέσκια ντομάτα. Στην Ιταλική κουζίνα, η σάλτσα ζυμαρικών πέστο (pesto) έχει για βάση της το βασιλικό. Λαογραφία Ο βασιλικός έχει σημαντικό ρόλο στην Ελληνική λαϊκή και θρησκευτική παράδοση. Σύμφωνα με αυτή το φυτό φύτρωσε στο χαμένο τάφο του Χριστού και η έντονη μυρωδιά του έγινε αφορμή να ανακαλυφθεί. Η Αγία Ελένη οδηγήθηκε στον Τίμιο Σταυρό από το έντονο άρωμα του βασιλικού που φύτρωσε δίπλα του. Την ονομασία του το φυτό την πήρε από το «βασιλιάς» και βασιλιάς είναι ο Ιησούς Χριστός. Στα Θεοφάνεια ο ιερέας ραίνει τους πιστούς με αγιασμό βουτώντας ένα

3 κλαδί βασιλικό μέσα στο άγιασμα. Στη γιορτή της Υψώσεως του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου στις εκκλησίες μοιράζεται βασιλικός. Λαογραφικά δίστιχα Βασιλικέ μου της βραγιάς και κρίνε μου του δάσου αχού, εγώ πουλάκι μου πως θες να σε ξεχάσω! Στο παραθύρι που σαι συ, βασιλικός δεν πρέπει, γιατί σαι συ βασιλικός κι οπ έχει μάτια βλέπει! Βασιλικιά και ροζμαρί κι ανθό του γλυκανίσου ο έρωτας τα μάζεψε, κι έκαμε το κορμί σου! Βασιλικό κι αρισμαρί δε βάνω πια στ' αφτί μου γιατί μου την εκλέψανε την αγαπητική μου. Κρητικές μαντινάδες Ποτέ μου δεν το λόγιαζα, ούτε στο νου μου το χα ν αφήσεις το βασιλικό, να πάρεις τη μολόχα. Ερνήθης το βασιλικό κι αγάπησες τον πρίνο απού δεν έχει μυρουδιά, διά(ο)λε και σε και κείνο! Χαλάλι σου Βασιλικέ όσο νερό κι αν πίνεις, γιατί τό κάμεις άρωμα καί πίσω μου τό δίνεις! Δεν ημπορώ Βασιλικέ συχνά νά σε ποτίζω, γιατί έχεις μυρωδιές πολλές και δεν τις νταγιαντίζω!

4 Δάφνη (φυτό) Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Υφομοταξία: Μαγνολιίδες (Magnoliidae) Τάξη: Οικογένεια: Γένος: Είδος: Δαφνώδη (Laurales) Δαφνοειδή (Lauraceae) Δάφνη (Laurus) Laurus nobilis (Δάφνη η ευγενής) Η δάφνη (επιστ.: Δάφνη η ευγενής, Laurus nobilis) είναι ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των Δαφνοειδών. Ανήκει στο γένος Δάφνη. Στην Ελλάδα απαντάται και αυτοφυής. Επίσης, στον ελληνικό χώρο καλλιεργείται και η δάφνη του Απόλλωνα, γνωστή με τα λαϊκά ονόματα βαγιά, δάφνη, δαφνολιά και φυλλάδα. Δεν είναι γνωστή η ετήσια παγκόσμια κατανάλωση φύλλων δάφνης. Μόνο στην Ελλάδα εξάγονται περί τους 200 τόνους ετησίως.

5 Περιγραφή Είναι θάμνος ή μικρό δέντρο. Τα φύλλα του είναι εναλλασσόμενα, ακέραια, λογχοειδή, βαθυπράσινα με μικρό μίσχο και με ελαφρά κυματοειδή μορφή. Η οσμή τους είναι αρωματική και η γεύση τους είναι λίγο πικρή. Τα άνθη βγαίνουν το Μάρτιο με Απρίλιο. Ο καρπός είναι δρύπη με σαρκώδες περικάρπιο και μεγάλο σπέρμα. Το χρώμα του είναι κυανόμαυρο ή μαύρο όταν ωριμάσει, σχήμα ωοειδές και μέγεθος μικρής ελιάς. Από τους καρπούς παράγεται το δαφνέλαιο, που έχει μορφή αλοιφής και στη συνηθισμένη θερμοκρασία είναι πράσινο. Πολλαπλασιασμός Το φυτό ευδοκιμεί σε ασβεστολιθικά και καλά αρδευόμενα εδάφη. Ο πολλαπλασιασμός του γίνεται με σπέρματα, τα οποία σπέρνονται σε σπορεία. Έπειτα από 3 4 μήνες τα φυτεύουν στο έδαφος και όταν αναπτυχθούν αρκετά τότε μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση. Εκτός αυτού, η δάφνη πολλαπλασιάζεται και με μοσχεύματα όπως και με παραφυάδες. Χρήσεις Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική (νοστιμίζει φαγητά όπως τα όσπρια) και στη συσκευασία ξηρών καρπών, όπως σύκα ή σταφίδες. Το αιθέριο έλαιο που έχουν τα φύλλα και οι καρποί (δαφνέλαιο) χρησιμοποιείται για την παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Ένα αραιό αφέψημα από αυτά χρησιμοποιείται ως παρασιτοκτόνο οργανισμών που παρασιτούν σε άλογα. Ιστορικά στοιχεία Στην Ελλάδα η δάφνη ήταν γνωστή από τα αρχαιότατα χρόνια και γίνεται μνεία γι' αυτήν στον Όμηρο. Ήταν ιερό δέντρο, αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα. Πρώτα οι Έλληνες και έπειτα οι Ρωμαίοι συνήθιζαν να στεφανώνουν με κλαδιά δάφνης τους νικητές των αγώνων. Έτσι, ακόμα και σήμερα η δάφνη ταυτίζεται με τη δόξα, τη νίκη και την υπεροχή. Στην αρχαιότητα ήταν επίσης γνωστές οι θεραπευτικές της ιδιότητες.

6 Δεντρολίβανο Λατινική ονομασία: Rosmarinus officinalis Το δεντρολίβανο ή ρόζμαρι (Rosmarinus officinalis) είναι αυτοφυές φυτό και το συναντάμε σε πετρώδεις τόπους σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Ο θάμνος φτάνει μέχρι ένα μέτρο ύψος. Ιστορικά στοιχεία για το δεντρολίβανο Το δεντρολίβανο το εκτιμούσαν ιδιαίτερα στην αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες ζώων το έκαιγαν στους βωμούς. Διακοσμούσαν με αυτό τα αγάλματα των θεών και οι μαθητές όταν μελετούσαν το χρησιμοποιούσαν σα στεφάνι, χάρη στην ιδιότητά του να τονώνει τη μνήμη. Μοιάζει να έχει κάτι κοινό και με τη φλόγα ενός κεριού: την κατεύθυνση προς τον ουρανό, την ανάταση! Στην αρχαιότητα το δενδρολίβανο ήταν φυτό ταμπού. Η χρήση του ήταν τελετουργική. Η αρχαία Ελληνική του ονομασία, λιβανώτις, συνδέεται άμεσα με την χρήση του: μαζί με το λιβάνι, το μύρο και άλλα φυτά, χρησίμευε για τελετουργικούς καπνισμούς και καθαρμούς. Φυτό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Τη Λευκοθέα, την Αφροδίτη. Θεραπευτικές ιδιότητες δεντρολίβανου: * Εξαίρετο τονωτικό και διεγερτικό όπως και η μέντα, το θυμάρι, το φασκόμηλο, το μελισσόχορτο. * Πολύτιμο σε σωματική και πνευματική υπερκόπωση που συνοδεύεται από αμνησία και σε υπόταση. * Καρδιοτονωτικό, υπερτασικό και ρυθμιστικό του περιβλήματος των επινεφριδίων αδένων. * Έχει επίδραση στην έκκριση της χολής γι' αυτό είναι χρήσιμο χολαγωγό σε περιπτώσεις ηπατίτιδας, ίκτερου, χολοκυστίτιδας, χολολιθίασης, κ.ά.

7 * Επειδή είναι καλό αποχρεμπτικό (διευκολύνει τον βήχα) και αντισηπτικό των πνευμόνων χρησιμοποιείται σε χρόνιες βρογχίτιδες, σε γρίπη, σε κοκίτη αλλά και σε άσθμα. * Αντιδιαρροϊκό με σημαντική επίδραση σε εντερικές διαταραχές, σε κολίτιδα, σε διάρροια αλλά και σε συγκέντρωση αερίων στην κοιλιά και στο έντερο (εξαλείφει τον τυμπανισμό). * Αντιρρευματικό και αντινευραλγικό, αντιαρθριτικό και ισχυρό εμμηναγωγό. * Ευεργετικό σε διαταραχές του νευρικού συστήματος, σε υστερία, ημικρανίες, ζαλάδες και σε επιληψία. * Τονώνει το νευρικό σύστημα. Εναλλακτικές θεραπείες με δεντρολίβανο Το δεντρολίβανο είναι ελιξίριο νεότητας, εξαιρετικό τονωτικό και σπασμολυτικό, ενώ ασκεί επίδραση και πάνω στην έκκριση της χολής. Στις αγροτικές περιοχές, το χρησιμοποιούσαν πολύ ως εκτρωτικό. Ακόμα, είναι ισχυρό εμμηναγωγό, επουλωτικό των πληγών, αντισηπτικό, σπασμολυτικό, κατά του χρόνιου κατάρρου των πνευμόνων και αντιρρευματικό. Επίσης, χρησιμοποιείται κατά της χρόνιας χολοκυστίτιδας, του ύδρωπα με χοντρό συκώτι, του ίκτερου από ηπατίτιδα, κατά των παραλύσεων και των νευρικών παθήσεων, εναντίον της χλώρωσης και της χρόνιας δυσπεψίας. Επιπλέον, είναι φυτό κατάλληλο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και χρησιμοποιείται κατά των αερίων της κοιλιάς, ως τονωτικό της κυκλοφορίας του αίματος, κατά της τριχόπτωσης και κατά της πιτυρίδας. Εφαρμογές του δεντρολίβανου: Αφέψημα δεντρολίβανο: Ένα κλαράκι με τρία λουλούδια που βράζει στο νερό ενός φλιτζανιού πίνεται ζεστό πριν τον βραδινό ύπνο. Όποιος έχει αμοιβάδες ή ζαχαροδιαβήτη να πίνει τη διπλάσια ποσότητα το πρωί με άδειο στομάχι. Έγχυμα δεντρολίβανου: Μουλιάζουμε ένα κουταλάκι φύλλα ή άνθη σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό. Σουρώνουμε και πίνουμε μετά από 10 λεπτά. Ένα

8 φλιτζάνι τη μέρα λειτουργεί, ανάλογα, ως χωνευτικό, ή αντιδιαβητικό, ή σπασμολυτικό, ή αντιϋστερικό, ή καταπραϋντικό, ή αντιφυσητικό. Το έγχυμα των φύλλων του είναι χωνευτικό, σπασμολυτικό, τονώνει την όραση. Εξωτερική Χρήση: Οι γυναίκες που υποφέρουν από νευρικούς πονοκεφάλους θα γλιτώσουν αν λούζονται με αφέψημα. Για γενική κόπωση και αδυναμία (βράζουμε μία χούφτα σε ένα λίτρο νερό για 10 λεπτά και κάνουμε κομπρέσες ή μπάνιο) σε μώλωπες, ρευματισμούς, μυϊκούς πόνους, στραμπουλήγματα και εκζέματα ή για πλύση πληγών. Με γαργάρες αφεψήματος εξαλείφει τις άφθες. Αν επαλείφουμε καθημερινά στα επίμαχα σημεία του κεφαλιού το χυμό που βγάζουμε όταν πολτοποιήσουμε φρέσκα κλαδιά δεντρολίβανου σταματάει τον τριχοφάγο (αλωπεκία). Βράζουμε δύο χούφτες δεντρολίβανου σε δύο λίτρα νερού και τα ρίχνουμε στο ζεστό νερό του μπάνιου, για πόνους των ρευματισμών ή για εξασθενημένη όραση. Συχνά τέτοια μπάνια δυναμώνουν ένα αδύναμο παιδί. Προφυλάξεις: Αν πίνουμε συχνά αφεψήματα ή εγχύματα δεντρολίβανου μπορεί να είναι επικίνδυνο. Οποιαδήποτε χρήση του κι αν γίνεται πρέπει να είναι προσεχτική, γιατί η λήψη του σε πάρα πολύ μεγάλες ποσότητες έχει προκαλέσει δηλητηριάσεις, ακόμα και θανατηφόρες. Δεντρολίβανο για τον τυμπανισμό Ο τυμπανισμός είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα που οφείλεται στην ανάπτυξη αερίων στο στομάχι και στο έντερο και προκαλεί αίσθημα βάρους και δυσφορία. Για να απαλλαγείτε από τον τυμπανισμό, ρίξτε 50 γρ. ανθισμένο δεντρολίβανο, φρέσκο ή ξερό, και αφήστε το σκεπασμένο για 10 λεπτά μέσα σε βραστό νερό. Πίνετε ένα φλιτζάνι από το αφέψημα έπειτα από κάθε γεύμα. Γνωστό από την αρχαιότητα για τις χωνευτικές και σπασμολυτικές του ιδιότητες, το δεντρολίβανο είναι γενικά πολύ αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση πολλών γαστρεντερολογικών προβλημάτων.

9 ΔΥΟΣΜΟΣ Μέντα η πράσινη. Βαθυπράσινη πόα της οικογένειας των Χειλανθών. Τα φύλλα του είναι επιμήκη και τα άνθη του έχουν χρώμα μελανί. Είναι πολυετές και ευδοκιμεί σε υγρά μέρη. Στην Ελλάδα έχουμε 13 είδη και 9 παραλλαγές. Είδος πασίγνωστο στην Ελλάδα όπου καλλιεργείται στις αυλές και στους κήπους και χρησιμοποιείται στο φαγητό. Όταν το πιάσουμε βγάζει ωραίο ευχάριστο άρωμα. Υπάρχει παντού σαν καλλιεργούμενο και μαζεύεται όλο το χρόνο. Μπορούμε να τον έχουμε πάντα φρέσκο σε μια γλάστρα ή να τον ξεράνουμε και να τον φυλάξουμε σε ένα βάζο. Στην αρχαιότητα τον χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή μύρου αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης και ο Πλίνιος το ανέφεραν συχνά ως φυτό με μεγάλη φαρμακευτική αξία και ωραιότατο άρωμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι τους με δυόσμο, πριν καθίσουν να φάνε. Είναι τονωτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό του στομάχου, αντισπασμωδικό, εναντίον του λόξιγκα, βοηθά στις ημικρανίες και στον πονόδοντο, αν μασήσουμε τα φύλλα. Μερικές σταγόνες επίσης σε χλιαρό νερό γίνονται γαργάρα σε περιπτώσεις αμυγδαλίτιδας, ουλίτιδας και φλεγμονών του ρινοφάρυγγα.

10 Ο δυόσμος χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα ή αφέψημα, σαν αρωματικό και χρησιμοποιείται επίσης στη σαπωνοποιία, τη μυροποιία, τη ζαχαροπλαστική κ.λπ. Δυόσμος Ηδύοσμος ο πιπερώδης Menta Viridis Περιγραφή: Φυτό με βλαστούς και φύλλα πράσινα. Τα φύλλα είναι ωοειδή. Τα άνθη του είναι μικρά ρόδινα ή μωβ ανοιχτό. Βγαίνουν πολλά μαζί σε στάχεις στις κορυφές των βλαστών. Είδος πασίγνωστο στην Ελλάδα όπου καλλιεργείται στις αυλές και στους κήπους και χρησιμοποιείται στο φαγητό. Όταν το πιάσουμε βγάζει ωραίο ευχάριστο άρωμα. Υπάρχει παντού σαν καλλιεργούμενο και μαζεύεται όλο το χρόνο. Μπορούμε να τον έχουμε πάντα φρέσκο σε μια γλάστρα ή να τον ξεράνουμε και να τον φυλάξουμε σε ένα βάζο. Στην αρχαιότητα τον χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή μύρου αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης και ο Πλίνιος το ανέφεραν συχνά ως φυτό με μεγάλη φαρμακευτική αξία και ωραιότατο άρωμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι τους με δυόσμο, πριν καθίσουν να φάνε. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική. Εσωτερική: είναι τονωτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό του στομάχου, αντισπασμωδικό, εναντίον του λόξιγκα, βοηθά στις ημικρανίες και στον πονόδοντο,

11 αν μασήσουμε τα φύλλα. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται επίσης στη μαγειρική (κεφτέδες, σάλτσες, ξίδια κ.λπ.). Τρόπος παρασκευής ροφήματος: για αφέψημα βράζουμε λίγα λεπτά μερικά φύλλα σε ένα μπρίκι νερό, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι. Για έγχυμα βάζουμε ένα κουταλάκι του γλυκού σε ένα μπρίκι καυτό νερό και το αφήνουμε μισή ώρα. Εξωτερική: ανακούφιση προσφέρουν τα φρέσκα φύλλα, αν τα τρίψουμε στις κλειδώσεις που πονάνε, καθώς και στο μέτωπο σε περιπτώσεις πονοκεφάλου. Σε αποστήματα βάζουμε σκόνη από τριμμένα φύλλα. Ο δυόσμος χρησιμοποιείται επίσης στη σαπωνοποιία, τη μυροποιία, τη ζαχαροπλαστική κ.λπ. Αιθέριο έλαιο: δύο με τρεις σταγόνες ανακουφίζουν με εντριβή τους πόνους των ρευματισμών. Μερικές σταγόνες επίσης σε χλιαρό νερό γίνονται γαργάρα σε περιπτώσεις αμυγδαλίτιδας, ουλίτιδας και φλεγμονών του ρινοφάρυγγα. Ιβίσκος Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Τάξη: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Μαλαχώδη (Malvales)

12 Οικογένεια: Γένος: Μαλαχοειδή (Malvaceae) Ιβίσκος (Hibiscus) Πάνω από 50 είδη Αγγειόσπερμο δικότυλο φυτό ο ιβίσκος είναι γένος που ανήκει στην τάξη Μαλαχώδη και στην οικογένεια Μαλαχοειδή με 200 είδη δέντρων, ποωδών φυτών και θάμνων. Η καταγωγή του είναι από την Ανατολική Ασία. Τα φύλλα του έχουν νευρώσεις, εναλλάσσονται και έχουν μίσχους. Τα άνθη του έχουν 5 μεγάλα πέταλα είναι σε σχήμα κώνου και έχουν χρωματισμούς κόκκινους, λευκούς, ροζ και κίτρινους. Τα περισσότερα είδη είναι θάμνοι και καλλωπιστικά φυτά. Ένα είδος ιβίσκου είναι και η μπάμια. Το πιο κοινό είδος είναι ο Ιβίσκος ο συριακός (Hibiscus syriacus), αλλιώς αλθαία, φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο καλλωπιστικό με πολύ ωραία μεγάλα άνθη, λευκού, μοβ, ή ροζ χρώματος. Ανθίζει το καλοκαίρι. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, τριγωνικά και οδοντωτά. Συνήθως φυτεύεται κατά μήκος των δρόμων. Ευαίσθητος στο ψύχος αγαπά τα ηλιόλουστα μέρη, ενώ είναι ανθεκτικός στην ξηρασία. Πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα, παραφυάδες και καταβολάδες. Ο Ιβίσκος ο καννάβινος (Hibiscus cannabinus) είναι ποώδες μονοετές φυτό φτάνει σε ύψος τα 3,5 μέτρα τα φύλλα του συγκεντρώνονται στις κορυφές των βλαστών. Τα άνθη του είναι κίτρινα και στο κέντρο τους μοβ, βγαίνουν δε από τις μασχάλες των φύλων. Το φυτό είναι ιδιαίτερης οικονομικής σημασίας και καλλιεργείται σε περιοχές της Αφρικής για τις κλωστικές ίνες που βγαίνουν από το φλοιό του, γνωστές με την ονομασία κέναφ ή κανναβίτης Βομβάης. Οι καλλίτερης ποιότητας ίνες λαμβάνονται την περίοδο της ανθοφορίας του φυτού. Έχουν μήκος 1 μέτρο χρώμα κιτρινωπό και εξαιρετική ανθεκτικότητα. Με αυτές κατασκευάζονται ανθεκτικά σακιά, σχοινιά και χαλιά. Από τα σπόρια του παρασκευάζονται ζωοτροφές. Ο Ιβίσκος ο σινικός (Ιβίσκος το ρόδο σινικό Hibiscus rosa sinensis) καλλιεργείται στην Κίνα και χρησιμοποιείται στην παρασκευή χαρτιού. Καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό για τα μεγάλα, συνήθως κόκκινα, άνθη του.

13 Ο ιβίσκος της Ερυθραίας (Ιβίσκος η σαβδαρίφη Hibiscus sabdariffa) καλλιεργείται για τα άνθη του από τα οποία παρασκευάζεται αφέψημα χωνευτικό και τονωτικό. Κοινό καλλωπιστικό φυτό είναι και ιβίσκος ρόζα ή κινέζικη τριανταφυλλιά που φτάνει σε ύψος τα 4 μέτρα και καλλιεργείται για τα μεγάλα, όμορφα κωνικά του άνθη σε ποικιλία χρωμάτων. Το φυτό έχει υποστεί πολλές διασταυρώσεις και σήμερα υπάρχουν περίπου 800 είδη καλλιεργούμενων ποικιλιών. Ο ιβίσκος ο τρισχιδής είναι μονοετές φυτό με πολλές διακλαδώσεις των βλαστών του που φέρουν πολλές τρίχες.. Τα άνθη του έχουν χρώμα κόκκινο, λευκό ή κίτρινο και ανοίγουν όταν είναι στον ήλιο ενώ κλείνουν όταν είναι στη σκιά Ιβίσκος Roselle Πλούσιος σε βιταμίνη C Άλλα κοινά ονόματα αυτού του φαρμακευτικού φυτού είναι: Hibiscus, Sorrel, Rosella, ινδική οξαλίδα, και πολλά άλλα. Στη Λατινική Αμερική είναι επίσης γνωστή ως Hibisco, Malvarrosa, κ.λπ. Η Roselle είναι ένα φαρμακευτικό φυτό αυτόχθονα στην Κίνα και την Ιαπωνία, παρόλο που υπάρχει σήμερα σε όλο τον κόσμο. Αυτό το φαρμακευτικό φυτό ανήκει στην οικογένεια Malvaceae. Η επιστημονική ονομασία του εν λόγω φαρμακευτικό φυτό είναι Hibiscus Sabdariffa. Οι ιβίσκοι είναι φαρμακευτικά φυτά που μεγαλώνουν σε ζεστό εύκρατο κλίμα, σε υποτροπικές και τροπικές περιοχές.

14 Ο παλαιότερος και πιο δημοφιλής τρόπος για να καταναλώσει κάποιος αυτό είναι το τσάι ιβίσκου, είναι με την έγχυση των αποξηραμένων πετάλων. Τα οφέλη της Roselle ιβίσκου είναι πολλά. Εκτός από την υψηλή δόση Vit C, ο ιβίσκος είναι επίσης χρήσιμος για τη χοληστερόλη, το ουρικό οξύ, την φλεγμονή, την αντοχή, την υψηλή αρτηριακή πίεση κ.λπ. Είναι πλούσιος σε φλαβονοειδή και αντιοξειδωτικά (κιτρικό οξύ και το ασκορβικό οξύ), ουσίες χαλαρωτικές. Η Roselle ιβίσκος είναι ένα βότανο που έχει ιδιότητες ευεργετικές για την καρδιά και την κυκλοφορία, μειώνει την πίεση, και έχει αντιμικροβιακή και αντικαρκινογόνο δράση. Συνταγές από αυτό το βότανο: 1. Βράστε ένα φλιτζάνι νερό, αφαιρέσετε από τη θερμότητα, και προσθέστε μια κουταλιά αποξηραμένα πέταλα ιβίσκου. Αφήστε τα 5 λεπτά. Μπορείτε να το γλυκάνετε με κρύο χυμό από ένα πορτοκάλι, και είναι έτοιμο για πόση. Αυτό το αναζωογονητικό τσάι ενυδατώνει το σώμα και σβήνει τη δίψα, επίσης, έχει διάφορες αρετές, βοηθά το πεπτικό, είναι διουρητικό, και έχει πολλές άλλες ιδιότητες. Μπορεί να προστεθεί μέλι ή ζάχαρη. 2. ΥΛΙΚΑ 5 6 (1 ίντσας), φέτες τζίντζερ 1 φλιτζάνι αποξηραμένο ιβίσκο 1 κουταλιά γαρύφαλλα

15 Καστανή ζάχαρη Κόκκινο κρασί sherry, ή ρούμι προαιρετικά ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Τα κομμένα τζίντζερ κάθονται για 2 έως 3 ώρες. Η πλέον κάθεται η ισχυρότερη γίνεται. Βράζουμε το τζίντζερ σε 2 λίτρα νερό. Μόλις το νερό αρχίσει να βράζει, προσθέστε τον ιβίσκο και τα γαρύφαλλα. Βράζουμε για 30 λεπτά. προσθέστε τη ζάχαρη και το κρασί, για γεύση. Σερβίρουμε. Μέντα Μέντα Συστηματική ταξινόμηση Βασίλειο: Φυτά Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Τάξη: Οικογένεια: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Λαμιώδη (Lamiales) Χειλανθή (Lamiaceae) Τυπικό είδος Μέντα η σταχυώδης (Mentha spicata)

16 H μέντα (Mentha) είναι ποώδες αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών των εύκρατων περιοχών. Έχει άνθη ευωδιαστά, λευκά ή ιώδη, που σχηματίζουν ταξιανθία στάχυος. Είναι φυτό φαρμακευτικό, ενώ χρησιμοποιείται στη μαγειρική ως καρύκευμα, καθώς και ως αφέψημα ή αιθέριο έλαιο. Το αιθέριο έλαιο είναι κατάλληλο για κατώτερης ποιότητας προϊόντα αρωματοποιίας και σαπωνοποιίας. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει διάφορα είδη μέντας, όπως: μέντα η χνουδωτή, μέντα η μελανωπή, μέντα η στρογγυλόφυλη, (αγριόδυοσμος), μέντα η μικρόφυλλη, μέντα η ρεβερχόνεια, μέντα η πολιά, μέντα η πράσινη (δυόσμος) και μέντα η πουλέγιος. Ιστορία Το όνομα μέντα προέρχεται από το λατινικό mentha, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό μίνθη. Συναντάται και με την ονομασία ηδύοσμος. Χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα ως σήμερα ως αρωματικό στη μαγειρική, την οινοποιία και στη φαρμακοποιία. Οι αρχαίοι Έλληνες έτριβαν το τραπέζι με δυόσμο πριν από το γεύμα. Επίσης, αρωμάτιζαν το νερό τού μπάνιου. Από τον 6ο αιώνα πρωτοσυναντώνται κρέμες καθαρισμού δοντιών με δυόσμο. Τα ποντίκια φαίνεται να αποφεύγουν τη μυρωδιά του, γι' αυτό και χρησιμοποιείται για την απομάκρυνσή τους. Στην Αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός χρησιμοποιούσαν την μέντα κατά της δυσπεψίας, κατά των νευρικών διαταραχών, κατά των ιλίγγων, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας, του βήχα, του κρυολογήματος, του πονόλαιμου και ως αντισπασμωδικό. Οι Άραβες λατρεύουν τη μέντα, ορκίζονται στο όνομα της. Η λεπτή μυρωδιά της μέντας διαχέεται παντού και οι αρετές της έχουν υμνηθεί ιδιαίτερα. Η ωραία Σεχραζάτ, που διηγούνταν στο Σουλτάνο τις ιστορίες στις Χίλιες και Μία Νύχτες, οφείλει ίσως τη ζωή της σε μερικά φλιτζάνια μυρωδάτο τσάι μέντας, που της σερβίριζαν κάθε μέρα, πριν ξημερώσει, την ίδια πάντα ώρα, για να μπορεί να συνεχίζει τις ιστορίες του Σεβάχ του Θαλασσινού και του Αλαντίν. Πολλές Αραβικές φυλές από την αρχαιότητα τη χρησιμοποιούσαν σε μορφή ροφήματος για τη σεξουαλική διέγερση αλλά σε αρκετά μεγάλες ποσότητες, διότι αλλιώς έχει την ακριβώς αντίθετη δράση.

17 Ακόμη και ο Σαίξπηρ την αναφέρει, μαζί με την λεβάντα και το δεντρολίβανο, ως διεγερτικό για τους κυρίους της μέσης ηλικίας. Μυθολογία Η Μίνθη ήταν μια Νύμφη του υποχθόνιου κόσμου, που ο Άδης επιζήτησε να κάνει ερωμένη του. Η Περσεφόνη ή, κατ' άλλους συγγραφείς, η Δήμητρα καταδίωξε την άμοιρη και την ποδοπάτησε ή όπως λένε άλλοι, την κατακρεούργησε. Κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου της, ο Άδης μήτε καν κινήθηκε να τη βοηθήσει. Περιορίστηκε να τη μεταμορφώσει σε ένα φυτό, που ξαφνικά φύτρωσε για πρώτη φορά στο βουνό Μίνθη της Τριφυλίας. Είναι η γνωστή μέντα, αφιερωμένη από τότε στο θεό του σκοταδιού. ΡΙΓΑΝΗ Aναφορές από την Αρχαία Ελλάδα το καθιστούν σύμβολο χαράς και ευτυχίας καθώς συνήθιζαν το στεφάνι στους γάμους να περιέχει και κλαδιά ρίγανης. Η ρίγανη περιέχει πλήθος αιθέριων ελαίων προεξαρχόντων των thymol και carvacrol, που έχει βρεθεί ότι εμποδίζουν τη δράση διαφόρων μικροοργανισμών προφυλάσσοντας τον οργανισμό από διάφορες ασθένειες. Παράλληλα η ρίγανη εμφανίζει και ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Συγκεκριμένα δύο συστατικά της, τα thymol και carvacrol, εμποδίζουν τη δράση των ελευθέρων ριζών και μάλιστα πειραματικά δεδομένα δείχνουν εντονότερη αντιοξειδωτική

18 ικανότητα ακόμα και από δύο συνθετικά παρασκευασμένα αντιοξειδωτικά (BHT και BHA) που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα στα συσκευασμένα κρέατα. Μπορεί η γιαγιά μας να μη γνώριζε ότι το κρέας που έτρωγε περιείχε νιτρικά που συνδυαζόμενα με τις αμίνες του στομάχου δημιουργούσαν νιτροζαμίνες που είναι εν δυνάμει καρκινογόνες ουσίες, ενώ παράλληλα βάζοντας ρίγανη στο κρέας της, προστάτευε τον οργανισμό της από την παραπάνω συμπαιγνία. Ριγανίζοντας λοιπόν το κρέας όχι μόνο του δίνουμε γεύση, αλλά τονώνουμε και τη θρεπτική του αξία. Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι η ρίγανη έχει 12 φορές ισχυρότερη αντιοξειδωτική δράση από το πορτοκάλι, 30 από την πατάτα και 42 από το μήλο. Παράλληλα, η ρίγανη αποτελεί πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, σιδήρου και β καροτίνης. Οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα καθιστώντας ακόμα αρμονικότερη έως και ιδανική τη σχέση ρίγανηςκρέατος. Η ποσότητα φυτικών ινών που παίρνουμε βάζοντας ρίγανη στη μερίδα της μπριζόλας που τρώμε είναι περίπου 1 γρ., ποσότητα σχετικά μεγάλη αν αναλογιστούμε ότι ο μέσος άνθρωπος δύσκολα ξεπερνά τα 8 12 γρ./μέρα όταν η συνιστώμενη πρόσληψη φτάνει τα 30 γρ.