Η µορφή των πραγµάτων που θα ρθουν

Transcript

1 Η µορφή των πραγµάτων που θα ρθουν

2 π π ºπ ƒøª Η εφετινή διεθνής αεροδιαστηµική έκθεση του Παρισιού αποτέλεσε την πλέον χαρακτηριστική απόδειξη ότι τα δεδοµένα στο χώρο της αεροπορίας έχουν αλλάξει οριστικά. Στο πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων δεν υπήρχαν νέα µαχητικά αεροσκάφη. Και αυτό µπορεί µεν να συµβαίνει εδώ και αρκετά χρόνια, εφέτος όµως έγινε περισσότερο αντιληπτό από τη στιγµή που ακόµα και Tornado IDS και ΑΜΧ της Ιταλικής Αεροπορίας περιλήφθηκαν στο καθηµερινό πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων... Στο χώρο της Πολιτικής Αεροπορίας, ο αριθµός των συµφωνιών που υπογράφηκαν υποδηλώνει σηµαντική ανάκαµψη ενώ από πλευράς νέων στρατιωτικών αεροσκαφών, ιδιαίτερα σηµαντικές ήταν οι εξελίξεις σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη νέων µη επανδρωµένων αεροσκαφών, ικανών να µεταφέρουν οπλικό φορτίο ή όχι. Το κλασικό µαχητικό αεροπλάνο εποµένως, που µαζί µε τις εξελίξεις στο χώρο του αποτελούσαν παραδοσιακά τον βασικό πόλο έλξης κάθε τέτοιας διοργάνωσης, έχουν ολοφάνερα περάσει στο παρελθόν... Κείµενο: Πάνος Σπαγόπουλος, ηµήτρης θ. Στεργίου Φωτογραφίες: Ηλίας Κεφαλάς

3 Παγιώνεται η σχεδίαση του UCAV επίδειξης τεχνολογίας Νeuron Στις αρχές του περασµένου Ιουνίου, η γαλλική DGA ενηµέρωσε τις αντίστοιχες υπηρεσίες των χωρών που συµµετέχουν στο πρόγραµµα Neuron (µεταξύ αυτών και την ελληνική Γ ΑΕ εποµένως) ότι αποδέσµευσε ποσό ύψους 130 εκατοµµυρίων ευρώ για τη χρηµατοδότηση της φάσης παγίωσης του σχεδιασµού και της διαµόρφωσης του UCAV επίδειξης τεχνολογίας Neuron. H χρονική διάρκεια της συγκεκριµένης φάσης του προγράµµατος, η οποία είναι και ιδιαίτερα κρίσιµη, θα ανέλθει στους 19 µήνες. Μέσα στο χρονικό αυτό διάστηµα θα οριστικοποιηθεί το σχήµα του αεροσκάφους, θα γίνει η τελική επιλογή των συστηµάτων µε τα οποία θα εξοπλιστεί και θα ολοκληρωθεί και η µελέτη διασύνδεσής τους. Επόµενη φάση του φιλόδοξου ευρωπαϊκού προγράµµατος θα είναι η ανάπτυξη και συναρµολόγηση του αεροσκάφους. Όταν και αυτή η φάση υλοποιηθεί,το νέο ευρωπαϊκό UCAV θα είναι έτοιµο για την πρώτη του πτήση η οποία είναι προγραµµατισµένη για το πρώτο εξάµηνο του έτους Της φάσης "παγίωση του Εντυπωσιακό οµοίωµα του Heron TP σε φυσικό µέγεθος στους χώρους των ισραηλινών περιπτέρων. Οµοιώµατα του UCAV επίδειξης τεχνολογίας neuron µέσα στο περίπτερο της γαλλικής Dassault Aviation και έξω από αυτό. To Heron TP, το µεγαλύτερο UAV που έχει αναπτυχθεί στο Ισραήλ, αποτέλεσε ένα από τα πιο ελκυστικά στατικά εκθέµατα της εφετινής παρισινής αεροπορικής έκθεσης. Το αεροσκάφος που αναπτύχθηκε από το MALAT, ένα ειδικό τµήµα της ΙΑΙ για λογαριασµό του Ισραηλινού Υπουργείου Άµυνας, ανήκει στην E Z H D E F G κατηγορία MALE (Medium Altitude Long Endurance) και παρουσιάστηκε από τους Ισραηλινούς λίγες µόλις ηµέρες πριν από την έναρξη της διεθνούς αεροδιαστηµικής έκθεσης του Bourget. E To Z Ηeron διαθέτει έναν ελικοστρόβιλο H ο οποίος αποδίδει µέγιστη ισχύ ίππων µε αποτέλεσµα η επιχειρησιακή του οροφή να φτάνει τα πόδια, παρά το µέγιστο βάρος απογείωσης που φτάνει τα κιλά. Το εκπέτασµα της πτέρυγας φτάνει τα 26 µέτρα και η αυτονοµία του αεροσκάφους είναι 36 ώρες! Τελευταίο και πιο σηµαντικό χαρακτηριστικό του Heron TP είναι η ικανότητά του να µεταφέρει εξοπλισµό αποστολής βάρους κιλών, ο οποίος µπορεί να απαρτίζεται από εξαιρετικά µεγάλη ποικιλία συστηµάτων. σχεδίου" προηγήθηκε η φάση "µελέτη βιωσιµότητας και σκοπιµότητας του προγράµ- µατος", διάρκειας 15 µηνών, κατά την οποία οι πέντε εταίροι του προγράµµατος σηµείωσαν σηµαντική πρόοδο στη λήψη αποφάσεων σχετικών µε τα υλικά κατασκευής που θα χρησιµοποιηθούν για τον µέγιστο δυνατό περιορισµό του ηλεκτροµαγνητικού ίχνους του αεροσκάφους, τη χρήση αποκλειστικά και µόνο σπονδυλωτών ηλεκτρονικών συστηµάτων, εσωτερικών καταπακτών µεταφοράς οπλισµού κ.α. Επίσης, στη φάση αυτή οριστικοποιήθηκε και η επιλογή του κινητήρα ενώ πραγµατοποιήθηκε και µία εκτενής σειρά δοκιµών σε αεροσύραγγες µε αποτέλεσµα να περιοριστεί τόσο το κόστος ανάπτυξης κάτι που θα εξακολουθήσει να επιτυγχάνεται µέσα από την όλη διαδικασίααλλά και τα τεχνολογικά του ρίσκα. Υπενθυ- µίζεται ότι το πρόγραµµα του neuron ξεκίνησε στα µέσα του 2005 µε στόχο τη δηµιουργία ενός προηγµένου τεχνολογικά µη επανδρωµένου µαχητικού αεροσκάφους (UCAV-Unmanned Combat Air Vehicle) το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη τέτοιου είδους αεροσκαφών στην Ευρώπη στο µέλλον και συγκεκριµένα µετά το Την πρωτοβουλία για την έναρξη και την υλοποίηση του προγράµµατος neuron είχε το Γαλλικό Υπουργείο Άµυνας σε συνεργασία µε την DGA. εδοµένου ότι οι επόµενες γενιές µαχητικών θα απαρτίζονται Παρουσίαση του ισραηλινού UAV ΗΕRON TP (TurboProp) 56 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

4 π π ºπ ƒøª Πιθανή υποψηφιότητα του Α400Μ για την Αµερικανική Αεροπορία από µη επανδρωµένα αεροσκάφη αλλά και το ότι η ευρωπαϊκή αµυντική βιοµηχανία έχει µείνει πίσω σε σύγκριση µε την αµερικανική στο τοµέα της έρευνας και της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών που έχουν εφαρ- µογή στη σχεδίαση και ανάπτυξη µη επανδρωµένων µαχητικών αεροσκαφών, το πρόγραµµα neuron είναι ένα περιορισµένου ρίσκου πρόγραµµα µε πανευρωπαϊκό χαρακτήρα µε στόχο την κάλυψη αυτής της υστέρησης σε σύγκριση µε τις ΗΠΑ. Υπενθυµίζεται ότι µεταξύ των πέντε χωρών που συµµετέχουν στο πρόγραµµα neuron συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, η οποία µέσω της ΕΑΒ έχει αναλάβει την κατασκευή του οπίσθιου τµήµατος της ατράκτου του αεροσκάφους του ακροφυσίου του κινητήρα καθώς και µίας ειδικής κλίνης δοκιµών. Στην εφετινή έκθεση στο Bourget παρουσιάστηκε το ίδιο οµοίωµα του αεροσκάφους, το οποίο είχε παρουσιαστεί και το 2005 από την πρώτη ηµέρα της διοργάνωσης. Η ΕΑDS µέσω της συµµετοχής της στον διαγωνισµό KC-X της USAF, µε το KC-30 (A330MRTT) εξετάζει πλέον σοβαρά το ενδεχόµενο της συµµετοχής της και σε έναν δεύτερο διαγωνισµό που θα προκηρύξει η Αµερικανική Αεροπορία για στροβιλοελικοφόρα ιπτάµενα τάνκερ προς αντικατάσταση των παλαιών KC-130E της ιοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων. 115 τέτοια αεροσκάφη αξιοποιούνται σήµερα επιχειρησιακά από την τελευταία, αναλαµβάνοντας κυρίως αποστολές µεταφοράς προσωπικού κατά την διάρκεια ειδικών επιχειρήσεων και εναέριου ανεφοδιασµού ελικοπτέρων. εδοµένου ότι όπως το C-130J, έτσι και το Α400Μ είναι στροβιλοελικοφόρο, καθίσταται αυτοµάτως κατάλληλο για τους ίδιους ρόλους. εδοµένου ότι η συναρµολόγηση του πρώτου Α400Μ βρίσκεται κοντά στην ολοκλήρωσή της, το µόνο πρόβληµα που φαίνεται να αντιµετωπίζει η Airbus Military (µέλος του οµίλου EADS) είναι ο χρόνος. Με βάση όσα έχουν γίνει γνωστά η Αµερικανική Αεροπορία θα απαιτήσει την παράδοση των νέων στροβιλοελικοφόρων ιπτάµενων τάνκερ και την ένταξή τους σε υπηρεσία µέσα στο έτος Και αυτό είναι κάτι που συνεπάγεται ότι οι παραδόσεις προς ορισµένους από τους εταίρους του προγράµ- µατος Α400Μ, θα πρέπει να καθυστερήσουν. Βέβαια, το ενδεχόµενο του να κερδίσει η ΑΜ µία παραγγελία για 100 τουλάχιστον µονάδες, είναι σίγουρο ότι θα την υποχρεώσει να αλλάξει τα µέχρι σήµερα ισχύοντα χρονοδιαγράµ- µατα, καθώς το πρόγραµµα θα αποκτήσει µία τελείως διαφορετική προοπτική. Σηµειώνεται ότι η ανάπτυξη του Α400Μ θεωρείται ένα εξαιρετικά σηµαντικό βήµα προς την κατεύθυνση της δηµιουργίας αυτόνοµης επιχειρησιακά ευρωπαϊκής δύναµης ασφάλειας, ενώ παράλληλα είναι το αεροσκάφος που θα καταργήσει το αµερικανικό µονοπώλιο στην ανάπτυξη και κατασκευή µεγάλων µεταφορικών αεροπλάνων. Παρουσίαση νέας έκδοσης του Hawkeye από τη Northrop Grumman H Νorthrop Grumman Corporation παρουσίασε στις αρχές του περασµένου Μαίου στις εγκαταστάσεις της στο St. Augustine της Φλώριντα, τη νέα έκδοση της πλατφόρµας εναέριας έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου του Αµερικανικού Ναυτικού, το Ε-2D Advanced Hawkeye. Ιδιαίτερη έµφαση όµως στο νέο αεροσκάφος δόθηκε και κατά τη διάρκεια της αεροπορικής έκθεσης του Παρισιού. To πρόγραµµα ανάπτυξης της νέας έκδοσης του Hawkeye ξεκίνησε το 2001 και συγκεκριµένα τον εκέµβριο της χρονιάς εκείνης. Το αεροσκάφος που παρουσιάστηκε από την εταιρεία είναι το πρώτο από τα δύο πρωτότυπα που θα χρησιµοποιηθούν για τη διεξαγωγή του προγράµµατος των πτητικών δοκιµών. Το συµβόλαιο για την κατασκευή τους, ύψους 2 περίπου δισεκατοµµυρίων δολαρίων, ήταν το αρχικό που υπέγραψε στο τέλος του 2001 η Northrop Grumman για την ανάπτυξη του αεροπλάνου. Με βάση τον επιχειρησιακό σχεδιασµό του Αµερικανικού Ναυτικού υπάρχει πρόβλεψη για την προ- µήθεια 75 συνολικά E-2D Advanced Hawkeye. Ενώ εξωτερικά το D δεν διαφέρει σε σύγκριση µε το C, ο ηλεκτρονικός εξοπλισµός και φυσικά ο εξοπλισµός αποστολής της νέας έκδοσης είναι εντελώς νέος. Το σηµαντικότερο κοµµάτι του τελευταίου βέβαια είναι το νέο ραντάρ έρευνας APY-9 που αναπτύχθηκε από την Lockheed Martin Corporation. Έχει τη δυνατότητα εντοπισµού µικρότερων σε διαστάσεις στόχων σε µεγαλύτερες αποστάσεις και παράλληλα µε την κεραία µηχανικής σάρωσης χρησιµοποιεί και κεραία ηλεκτρονικής σάρωσης, λειτουργώντας και ώς ενεργό σύστηµα (AESA). H λειτουργία της κεραίας ηλεκτρονικής σάρωσης παρέχει τη δυνατότητα στους ελεγκτές αεράµυνας του αεροσκάφους να εστιάζουν σε συγκεκριµένους στόχους και συγκεκριµένες περιοχές. Από εκεί και πέρα οι νέοι σταθµοί εργασίας των Ε.Α. στο εσωτερικό της ατράκτου του αεροσκάφους, είναι εντελώς διαφορετικοί σε σύγκριση µε τους παλαιούς ενώ υπάρχει πλήρης εξοπλισµός συστηµάτων δορυφορικών επικοινωνιών και ανταλλαγής δεδοµένων και φυσικά νέα συστήµατα ασφαλώς επικοινωνιών. Περνώντας στον εξοπλισµό του ίδιου του αεροπλάνου, το πιο εντυπωσιακό και άµεσα εµφανές κοµµάτι του είναι οπωσδήποτε ο νέος εντελώς ψηφιακός θάλαµος διακυβέρνησης. Το πρόγραµµα των πτητικών δοκιµών αναµένεται να αρχίσει µέσα στο ερχόµενο Φθινόπωρο µε τη συνεργασία του Αµερικανικού Ναυτικού και οι πρώτες παραδόσεις θα γίνουν µέσα στο ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

5 Νέα όπλα και νέες δυνατότητες C-27J. Με τον αέρα του νικητή Η Alenia Aeronautica είχε κάθε λόγο να γιορτάσει στην εφετινή έκθεση του Bourget και να δώσει ιδιαίτερη έµφαση στην εκεί παρουσία του C-27J. To Υπουργείο Άµυνας των ΗΠΑ, µε ανακοίνωση την οποία εξέδωσε στις 13 Ιουνίου, γνωστοποίησε ότι το δικινητήριο µεταφορικό αεροσκάφος της ιταλικής εταιρείας επελέγη ως το νέο κοινό µέσο µεταφορικό αεροσκάφος του Αµερικανικού Στρατού και της Αµερικανικής Αεροπορίας, κατόπιν διαγωνισµού, στο πλαίσιο του προγράµµατος JCA (Joint Cargo Aircraft). H ιταλική εταιρεία που ανήκει στον όµιλο Finmeccanica προώθησε το αεροσκάφος µέσω της θυγατρικής της Αlenia North America σε συνεργασία µε την L3 Communications, η οποία θα είναι και ο κύριος ανάδοχος του προγράµµατος, και την Boeing. Οι τρείς αυτές εταιρείες συγκρότησαν την οµάδα του C-27J, το οποίο στην τελική φάση του διαγωνισµού επικράτησε του C-295 της ΕΑDS-CASA. O διαγωνισµός για την επιλογή του νέου κοινού µέσου µεταφορικού αεροσκάφους για την Αµερικανική Αεροπορία και το Στρατό των ΗΠΑ ξεκίνησε µε την έκδοση αίτησης για την υποβολή προτάσεων (RfP) στις 17 Μαρτίου του 2006 και σε πρώτη φάση κατατέθηκαν τέσσερις προσφορές. Σηµειώνεται ότι µε την ανακοίνωση της επιλογής του C- 27J υπογράφηκε παράλληλα και το πρώτο συµβόλαιο ύψους 2,04 δισεκατοµµυρίων δολαρίων για την προµήθεια 78 µονάδων µέσα στα επόµενα πέντε χρόνια. Οι παραδόσεις των αεροσκαφών αυτών θα πρέπει βάσει του συµβολαίου να ολοκληρωθούν το αργότερο µέχρι την 30η Ιουνίου του Το Υπουργείο Άµυνας των ΗΠΑ σχεδιάζει την σε δεύτερη φάση προ- µήθεια άλλων 145 µονάδων (75 για την USAF και 70 για το Στρατό) µέσα στα επόµενα δέκα χρόνια, κίνηση που θα ανεβάσει το ύψος του προγράµ- µατος στα 6 δισεκατοµµύρια δολάρια. Τα C-27J θα αντικαταστήσουν τρείς τουλάχιστον τύπους αεροσκαφών που σήµερα αξιοποιούνται επιχειρησιακά από τον Αµερικανικό Στρατό (C-23 Sherpa, C-12 Huron και C-26) ενώ στις τάξεις της USAF θα αντικαταστήσουν τα παλαιά C-27Α (έκδοση του G- 222). Θα αξιοποιηθούν σε ρόλους µεταφοράς υλικού και προσωπικού, έρευνας και διάσωσης, αντιµετώπισης φυσικών καταστροφών, επιτήρησης αλλά και σε ειδικούς ρόλους όπως η δίωξη λαθρεµπορίου και η απαγόρευση διακίνησης ναρκωτικών. Σε ό,τι αφορά στην εξέλιξη της διαδικασία παραλαβής των ελληνικών C- 27J Spartan, η ΠΑ έχει ενταξει στη δύναµη της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών στην Ελευσίνα πέντε αεροσκάφη. Άλλα τρία ελληνικά C-27J είναι έτοιµα προς παράδοση στις εγκαταστάσεις της στο Cassele κοντά στο Τορίνο καθώς η επιτροπή της Πολεµικής Αεροπορίας που βρίσκεται εκεί έχει υπογράψει την αρχική αποδοχή των αεροπλάνων αυτών προκειµένου να ταξιδέψουν µέχρι την Ελευσίνα. Και αυτά τα αεροσκάφη αναµένεται να ενταχθούν σε υπηρεσία µέχρι το τέλος του ερχόµενου Αυγούστου. Την ίδια περίοδο θα ξεκινήσει δε στο Cassele η διαδικασία προκαταρκτικής αποδοχής του ένατου κατά σειρά ελληνικού C-27J, το οποίο θα είναι και το πρώτο από τα τέσσερα (ένατο, δέκατο, ενδέκατο και δωδέκατο) που θα είναι εξοπλισµένο µε το σύστηµα λήψης καυσίµου εν πτήσει IFRRS (In Flight Refueling Receiver System). Λόγω της ενσωµάτωσης του συστήµατος αυτού, η διαδικασία αποδοχής του συγκεκριµένου αεροσκάφους θα είναι πιο χρονοβόρα και περίπλοκη και µε βάση το χρονοδιάγραµµα αναµένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους που διανύουµε. Τα τρία τελευταία ελληνικά C-27J πρόκειται να παραδοθούν στην ΠΑ µέσα στο Ιδιαίτερα αισθητή όπως κάθε φορά άλλωστε η παρουσία του γαλλικού µαχητικού τέταρτης γενιάς Rafale στο έδαφος και στον αέρα... Το γαλλικό µαχητικό που πλέον έχει αποκτήσει ση- µαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες µέσα από τη συνεχή διαδικασία πιστοποίησης νέων και ήδη επιχειρησιακών όπλων όπως θα δούµε παρακάτω, βρίσκεται σε υπηρεσία στη Γαλλική Αεροπορία και το Γαλλικό Ναυτικό, διαθέτοντας ικανότητα µεταφοράς οπλικού φορτίου αέρος-αέρος (MICA EM και IR) και αέρος-εδάφους (βόµβες καθοδήγησης λέιζερ, SCALP-EG). Η διαδικασία πιστοποίησης του AASM έχει σχεδόν ολοκληρωθεί καθώς τους δύο τελευταίους µήνες έχουν πραγµατοποιηθεί δύο επιτυχείς δοκιµαστικές αφέσεις τέτοιων όπλων µε ταυτόχρονη προσβολή επίγειων στόχων, ενώ µέσα στον Ιούνιο πραγ- µατοποιήθηκε επιτυχής δοκιµαστική εκτόξευση της τελευταίας έκδοσης του αεροµεταφερόµενου Exocet (AM 39 Block 2/Mod 2) καθώς και µία βολή βλήµατος MICA, µε προσβολή εναέριου στόχου ο οποίος πετούσε πίσω από το Rafale που εκτόξευσε το βλήµα... Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα από την αρχή. Ο AM39 Block 2/Mod 2, εκτοξεύτηκε εντός των ορίων του πεδίου βολής και δοκιµών Ile du Levant, ανοικτά των γαλλικών ακτών στη Μεσόγειο, από µαχητικό αεροπλάνο Rafale M του Γαλλικού Ναυτικού, διαµόρφωσης F3. To αεροσκάφος είχε απονηωθεί από το κατάστρωµα του πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου Charles de Gaulle µία ώρα πριν από την εκτόξευση του πυραύλου, η οποία πραγµατοποιήθηκε στις 9:45 παγκόσµια ώρα (GMT) της 14ης Ιουνίου, µε εξαιρετικά αποτελέσµατα. Η εκτόξευση από το Rafale M πραγµατοποιήθηκε από ύψος ποδών και σε απόσταση 50 χιλιοµέτρων από τον στόχο. Κατόπιν ο πύραυλος βύθισε προς τη θάλασσα αναπτύσσοντας υπερηχητική ταχύτητα και ύστερα οριζοντίωσε σε πολύ µικρό ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε χρόνο µικρότερο του ενός λεπτού. Σε αυτή τη φάση ενεργοποιήθηκε το προωστικό σύστηµα του πυραύλου για τη διατήρηση της οριζόντιας πλεύσης του ενώ κατά την τελική φάση της προσέγγισής του προς τον στόχο, ο Exocet εκτέλεσε προκαθορισµένους ελιγµούς παραπλάνησης των συστηµάτων αντιµέτρων και αντιπυραυλικής προστασίας του στόχου. Η προσβολή του πλοίουστόχου έγινε σε χρόνο λίγο µικρότερο των τριών λεπτών από την άφεση του πυραύλου από το αεροσκάφος. Η συγκεκριµένη δοκιµαστική εκτόξευση, εκτός από το ότι ήταν η τελευταία 58 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

6 π π ºπ ƒøª για το Rafale προγραµµατισµένη του προγράµµατος ανάπτυξης της νέας έκδοσης του βλήµατος, εντάχθηκε και στο πρόγραµµα πιστοποίησης του βλήµατος στο µαχητικό Rafale. Υπενθυµίζεται ότι τόσο τα Rafale της Γαλλικής Αεροπορίας όσο και τα Rafale του Γαλλικού Ναυτικού στη διαµόρφωση F3 θα µπορούν µεταξύ άλλων όπλων να φέρουν και πυραύλους ΑΜ39. Τα πρώτα αεροσκάφη διαµόρφωσης F3 θα είναι διαθέσιµα µέσα στο Από το 1972 που εντάχθηκε σε υπηρεσία µέχρι σήµερα, ο Exocet έχει αποσπάσει παραγγελίες για περισσότερες από µονάδες όλων των εκδόσεων. Όσο για την «προς τα πίσω» βολή του MICA, θεωρούµε ότι παρουσιάζει µεγαλύτερο ενδιαφέρον. Στις 11 Ιουνίου, στο πλαίσιο της τεχνικής-επιχειρησιακής αξιολόγησης που πραγµατοποιήθηκε από το Κέντρο Εναέριων Στρατιωτικών οκιµών (CEAM) του Mont-de-Marsan στα ανοιχτά του Biscarrosse, υπό την εποπτεία της Γαλλικής Γενικής ιεύθυνσης Εξοπλισµών, ένα Rafale F2 κατάφερε να πλήξει µέσω ενός βλήµατος αέρος-αέρος Mica της MBDA ένα στόχο που βρισκόταν στο πίσω ηµιασφαίριό του. Η συγκεκριµένη βολή παρουσίαζε επιπλέον την ιδιαιτερότητα ότι επιτεύχθηκε σε συνεργασία µε ένα δεύτερο Rafale F2 του CEAM που είχε αναλάβει να καταδείξει στο πρώτο Rafale το στόχο, µέσω του συστήµατος τακτικής ζεύξης δεδοµένων Link 16. Αναλυτικότερα, ο στόχος, ένα µη επανδρωµένο όχηµα (Droid) τύπου C-22, έπαιζε το ρόλο ενός µαχητικού αεροσκάφους που καταδίωκε το Rafale F2 βρισκόµενο σε πλεονεκτική θέση έχοντας το Rafale ακριβώς µπροστά του. Το δεύτερο Rafale F2, το οποίο πετούσε σε µεγάλη απόσταση της τάξης των αρκετών δεκάδων χιλιο- µέτρων και σε γωνία απόκλισης 50 ο από το πρώτο Rafale, χρησιµοποίησε το ραντάρ του για να καταδείξει το στόχο στο Rafale που θα πραγµατοποιούσε τη βολή, µεταφέροντας του τις απαραίτητες πληροφορίες µέσω του συστήµατος ζεύξης δεδοµένων Link 16. Το «καταδιωκόµενο» Rafale εκτόξευσε κατά του C-22 το βλήµα Mica EM (µε παλµικό ερευνητή), το οποίο διέγραψε πορεία αντίθετη σε σχέση µε το ίχνος πτήσης του φορέα του κατά 180 ο πλήττοντας το στόχο. Το σενάριο εκτυλίχθηκε σε µεσαίο υψόµετρο (περίπου πόδια) και σε υποηχητική ταχύτητα (περίπου 0,8 Mach). Σύµφωνα µε τις πληροφορίες, η απόσταση που χώριζε το Rafale που εκτόξευσε το βλήµα από το στόχο του ήταν «µεγαλύτερη από το βεληνεκές ενός βλήµατος εναέριας µάχης µεσαίου βεληνεκούς τύπου R-73, Python ή Magic 2.» Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτό το σενάριο είναι η επίτευξη αναχαίτισης στην περιοχή του πίσω ηµισφαιρίου, η οποία ήταν σχεδόν αδύνατη µέχρι και σήµερα. Πράγµατι, µία παραδοσιακή βολή αέρος-αέρος προσφέρει πεδίο δράσης περίπου 90 ο ως προς το διαµήκη άξονα του αεροσκάφους, το οποίο µε τη χρήση κάσκας µπορεί να φτάσει και στις 120 ο. Πέρα από αυτά τα «όρια», απαιτούνται διαφορετικές τακτικές, όπως αυτή που επιδείχθηκε από το συνδυασµό Rafale και MICA. Η επιτυχής αυτή βολή στο στάδιο των τεχνικών-επιχειρησιακών δοκιµών που πραγµατοποιηθήκαν από τη Γαλλική Αεροπορία και τη Γαλλική Γενική ιεύθυνση Εξοπλισµών αποδεικνύει «ταυτόχρονα τις ιδιαίτερες δυνατότητες του Rafale F2 και τη δυνατότητα προσαρµογής του συνόλου των οπλικών του συστηµάτων στις εξελίξεις των σεναρίων χρήσης». Οι επιδόσεις του ραντάρ RBE.2 (Thales) καθώς και η ευελιξία και η επιτάχυνση του βλήµατος Mica (MBDA), σε συνδυασµό µε τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών που προσφέρει το σύστηµα L.16, επέτρεψαν την πραγµατοποίηση αυτής της «ευρωπαϊκής πρεµιέρας». Πρόκειται για το 12ο βλήµα που εκτοξεύεται στα πλαίσια της τεχνικής-επιχειρησιακής αξιολόγησης του Mica επί του Rafale και του Mirage Οι επιτυχίες που έχουν ήδη σηµειωθεί επέτρεψαν την επιχειρησιακή εκµετάλλευση του Mica EM επί του Rafale και του Mirage F (SF1-IR) το 2006 και του Mica IR (έκδοση µε υπέρυθρη καθοδήγηση) επί του Rafale και του Mirage στις αρχές του Αυτός ο κύκλος αξιολογήσεων θα ολοκληρωθεί µε µία τελευταία εκτόξευση του Mica από Rafale F2, η οποία έχει προγραµµατιστεί για τις προσεχείς εβδοµάδες.

7 Παράδοση του πρώτου JSOW Block II από τη Raytheon Παραδόθηκε από την κατασκευάστρια Raytheon Company στα τέλη του περασµένου Μαίου το πρώτο JSOW-C Block II στο Αµερικανικό Πολεµικό Ναυτικό. Το Block II είναι µία µικρότερου κόστους (κατά 25% περίπου) έκδοση του βασικού JSOW µε µεγαλύτερη αντοχή σε περιβάλλον έντονων αντιµέτρων και παρεµβολών, βελτιωµένο σύστηµα ναυτιλίας µε συνδυασµό αναβαθµισµένου δέκτη GPS και INS, ίδιο υπέρυθρο και ηλεκτροµαγνητικό ίχνος και µεγαλύτερη ακρίβεια προσβολής στόχων. Στο πρόγραµµα ανάπτυξης του Block II συµπεριλήφθηκε και η ανάπτυξη µίας νέας διαµόρφωσης πολεµικού φορτίου για JSOW-A. H νέα αυτή έκδοση του όπλου που ονο- µάζεται AGM-154A-1 φέρει την πολεµική κεφαλή των 500 λιβρών της BLU-111 (Mk.82). Η ακτίνα του JSOW φτάνει τα 130 περίπου χιλιόµετρα (70 ναυτικά µίλια) και µέχρι σήµερα έχει πιστοποιηθεί για µεταφορά και εξαπόλυση από αεροσκάφη F/A-18, F-16, F-15E, Β-2 και Β-52. Περισσότερες λεπτοµέρειες για το νέο αεροπλανοφόρο ΡΑ2 του Γαλλικού Ναυτικού από την DCNS Tο πιο ελκυστικό έκθεµα στο περίπτερο της DCNS ήταν αναµφισβήτητα το µοντέλο υπό κλίµακα του νέου αεροπλανοφόρου ΡΑ2 του γαλλικού ναυτικού, το οποίο αναπτύσσεται σε συνεργασία µε τη Βρετανία, η οποία µε τη σειρά της θα προβεί στη ναυπήγηση δύο παρόµοιων σκαφών. Το εκτοπίσµατος τόνων αεροπλανοφόρο (το Charles de Gaulle έχει µέγιστο εκτόπισµα τόνων) θα µπορεί να φιλοξενήσει και να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις µίας αεροπορικής πτέρυγας µε συνολική δύναµη 40 αεροσκαφών (µαχητικών Rafale M, εναέριας επιτήρησης και ελέγχου Hawkeye και ελικοπτέρων ΝΗ 90). Θα διαθέτει συστή- µατα ζεύξης δεδοµένων Link 11, Link 16 και Link 22 προκειµένου να µπορεί να επικοινωνεί µε άλλα πλοία και φυσικά µε αεροσκάφη. Με άλλα λόγια το σκάφος θα έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί και ώς αναµεταδότης δεδοµένων τα οποία θα προέρχονται από τα αεροσκάφη Hawkeye προς άλλες µονάδες επιφανείας αλλά και προς µαχητικά αεροσκάφη. Η σχεδίαση του ΡΑ2 εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη ώς διαδικασία -σε συνεργασία µε τους Βρετανούς και έχει σηµειώσει σηµαντική πρόοδο. Το τµήµα µε την µεγαλύτερη ίσως επιχειρησιακή αξία επάνω στο ΡΑ2 θα είναι το κέντρο πληροφοριών µάχης το οποίο θα διαθέτει υπολογιστικά συστήµατα πολύ µεγάλης ταχύτητας που θα µπορούν σε πολύ µικρά χρονικά διαστήµατα να επεξεργάζονται και να αξιολογούν δεδοµένα και ενδείξεις από δεκάδες αισθητήρες. Τέλος, το νέο αεροπλανοφόρο θα εξοπλιστεί µε νέα συστήµατα καταστρώµατος πτήσεων για την εξυπηρέτηση αεροσκαφών αλλά και ελικοπτέρων, ακόµη και υπό εξαιρετικά άσχηµες καιρικές συνθήκες. Προστασία για συστήµατα GPS Η ισραηλινή εταιρεία ηλεκτρονικών Elisra, µέλος του οµίλου Elbit,αποκάλυψε κατά τη διάρκεια του Bourget 07 την ανάπτυξη µιας νέας συσκευής (ECCM) για την προστασία των συσκευών δορυφορικής ναυτιλίας GPS από παρεµβολές σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέµου. Η συσκευή αυτή ονοµάζεται isns/v1 και κατά τη διάρκεια πτητικών δοκιµών, ανακοινώθηκε από την ισραηλινή εταιρεία ότι παρουσίασε σταθερή απόδοση εξουδετερώνοντας επιτυχώς ισχυρούς παρεµβολείς που σαν σκοπό είχαν είτε την παραπλάνηση του δέκτη GPS είτε την αδυναµία του να δεχτεί τα εκπεµπόµενα σήµατα από τους δορυφόρους. Το σύστηµα επιτρέπει στους δέκτες GPS να λαµβάνουν τα δορυφορικά δεδοµένα ναυτιλίας χωρίς πρόβληµα, καλύπτοντας µεγάλες γεωγραφικές περιοχές. Το isns/v1 µπορεί να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε σύστηµα χρησιµοποιεί δέκτη ναυτιλίας GPS όπως µαχητικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, βλήµατα cruise και συστήµατα UAV. Η SAAB ανακοινώνει την ανάπτυξη νέας έκδοσης του Gripen στο Bourget Η σουηδική SAAB επέλεξε τη δεύτερη ηµέρα της διεθνούς αεροδιαστηµικής έκθεσης στο Bourget του Παρισιού για να ανακοινώσει µία εξαιρετικά σηµαντική απόφαση για το µέλλον του µαχητικού τέταρτης γενιάς Gripen, µία απόφαση που είναι δεδοµένο ότι θα αλλάξει δραµατικά τις εξαγωγικές του προοπτικές για τα επόµενα 15 έως 20 χρόνια. Με βάση την απόφαση της σουηδικής εταιρείας το µονοκινητήριο µαχητικό που ισχυρίζεται ότι έχει το χαµηλότερο κόστος χρήσης και τον µεγαλύτερο χρόνο µεταξύ βλαβών σε σύγκριση µε οποιοδήποτε άλλο µαχητικό στον κόσµο, µε βάση τα στοιχεία που έχει διαθέσει η ίδια, θα αποκτήσει νέο ισχυρότερο κινητήρα, νέο ραντάρ ενεργούς ηλεκτρονικής σάρωσης, µεγαλύτερη ικανότητα µεταφοράς οπλικού φορτίου και µεγαλύτερη ακτίνα. Αυτά θα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου Gripen. Ο πρόεδρος της θυγατρικής εταιρείας της SAAB, που είναι υπεύθυνη για την περαιτέρω ανάπτυξη και την σε παγκόσµιο επίπεδο προώθηση του µαχητικού, της Gripen International, κος Johan Lehander, στη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε στις 19 Ιουνίου, δήλωσε ότι θα κατασκευαστεί ένα αεροσκάφος επίδειξης τεχνολογίας µε όλα τα νέα συστήµατα ενσωµατωµένα και ότι η χρηµατοδότηση του προγράµµατος θα εξασφαλιστεί κυρίως από τη SAAB και τη σουηδική κυβέρνηση και σε µικρότερο βαθµό από παγκοσµίως γνωστούς και καταξιωµένους κατασκευαστές συστηµάτων αεροσκαφών που θα συµµετέχουν στο πρόγραµµα. Υπενθυµίζεται επίσης ότι η Νορβηγία έχει ήδη υπογράψει συµφωνία ύψους 25 εκατοµµυρίων δολαρίων για την σε συνεργασία µε τη SAAB και τη σουηδική κυβέρνηση ανάπτυξη νέων εκδόσεων του Gripen ενώ θα πρέπει να σηµειωθεί ότι στο πρόγραµµα θα συµµετάσχουν ώς εταίροι η αµερικανική General Electric, η Volvo, η Terma Electronics ανίας, η βρετανική Martin Baker, η Honeywell, Rockwell Collins και ΑPPH. H αµερικανική General Electric θα συνεργαστεί µε τη σουηδική Volvo Aero Corporation για την ανάπτυξη και παραγωγή του κινητή- 60 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

8 Συνεργασία των Alenia Aeronautica, Dassault Aviation και SAAB για την ανάπτυξη νέου UAV επιτήρησης π π ºπ ƒøª Η γαλλική Dassault Aviation ανακοίνωσε στις 19 Ιουνίου, δεύτερη ηµέρα της αεροπορικής έκθεσης του Παρισιού, την υπογραφή συµφωνίας στρατηγικής συνεργασίας µε την ιταλική Alenia Aeronautica και την σουηδική SAAB στο πλαίσιο κοινού προγράµµατος ανάπτυξης ενός µη επανδρωµένου αεροσκάφους επιτήρησης νέας γενιάς, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα να πετά σε µέσα ύψη για αρκετές ώρες. Θα ανήκει δηλαδή στην κατηγορία MALE (Medium Altitude Long Endurance). Οι πρόεδροι των τριών εταιρειών που ήταν παρόντες στην υπογραφή της εξαιρετικά σηµαντικής αυτής συµφωνίας, µέσα από κοινή δήλωση που υπέγραψαν, τόνισαν ότι η απόφαση για τη στρατηγική αυτή συνεργασία πάρθηκε µε δεδοµένη την πολύ µεγάλη εµπειρία που έχουν συσσωρεύσει και οι τρεις αυτές εταιρείες στον τοµέα της ανάπτυξης µη επανδρωµένων αεροσκαφών. Το πρόγραµµα neuron, µέσω της µέχρι σήµερα επιτυχούς εξέλιξής του, αποτελεί άλλη µία σηµαντική βάση για τη νέα συνεργασία. Η Alenia Aeronautica µάλιστα, η οποία θα έχει και τη συνολική ευθύνη του προγράµµατος, έχει προτείνει την πρώτη χρηµατοδότηση της µελέτης του προγράµµατος από κρατικά κονδύλια και την εκµετάλλευση της εµπειρίας και των νέων τεχνολογιών που έχουν αποκτηθεί από το πρόγραµµα του UCAV neuron, στη φάση της ανάπτυξης του νέου UAV. Κατά τον τρόπο αυτό το τελευταίο θα ενσωµατώνει πρωτοποριακή τεχνολογία µε χαµηλό κόστος σε χρήµατα και χρόνο. Το νέο σύστηµα θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να καλύπτει ευρύτατο φάσµα επιχειρησιακών αναγκών ενώ απ ό,τι επίσης ανακοινώθηκε η συµµαχία των τριών εταιρειών µπορεί να διευρυνθεί περαιτέρω και µε τη συµµετοχή και άλλων φορέων, είτε κρατικών είτε ιδιωτικών. Μήπως η ΕΑΒ, εταίρος στο πρόγραµµα neuron και το ΥΕΘΑ, µε βάση τις καταγεγραµµένες απαιτήσεις του για συστήµατα UAV, πρέπει να ενδιαφερθούν να συµµετάσχουν στο πρόγραµµα; Το Gripen µετά από πολλά χρόνια δε συµµετείχε στο πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων της παρισινής έκθεσης. Η ανακοίνωση της SAAB AB όµως, για την ανάπτυξη νέας έκδοσής του, υπήρξε ένα από τα σηµαντικότερα γεγονότα της έκθεσης. ρα F414G ειδικά για το Gripen. Η συγκεκριµένη έκδοση του κινητήρα διαφέρει ελάχιστα σε σύγκριση µε τον F414-GE-400 ο οποίος εξοπλίζει τα F/A-18EF Super Hornet ενώ διαθέτει και ελαφρά τροποποιηµένο FADEC. O F414 αποδίδει µέγιστη ώση λιβρών µε µετάκαυση, 35% µεγαλύτερη από τον προκάτοχό του τον F404 στον οποίο είναι σχεδιαστικά βασισµένος. Μέχρι σήµερα έχουν παραδοθεί στο Αµερικανικό Ναυτικό (που είναι και ο µεγαλύτερος χρήστης) περισσότεροι από 700 κινητήρες F414, οι οποίοι έχουν συµπληρώσει ώρες πτήσης. Η αµερικανική Honeywell θα αναλάβει την ανάπτυξη και κατασκευή του νέου συστήµατος ελέγχου θερµοκρασιών στο θάλαµο διακυβέρνησης και στα διαµερίσµατα των ηλεκτρονικών, την ανάπτυξη και την κατασκευή των υπολογιστών στοιχείων αέρος, των ρυθµιστών πίεσης, των βαλβίδων ασφαλείας και του ραδιοϋψοµέτρου. Η επίσης αµερικανική Rockwell Collins θα αναλάβει την ανάπτυξη και κατασκευή των υπολογιστών διαχείρισης πτήσης (FMS) του αεροσκάφους, των µονάδων µεταφοράς δεδοµένων και διασύνδεσης των ηλεκτρονικών και των νέων έγχρωµων οθονών απεικόνισης στοιχείων τεχνολογίας LCD, διαστάσεων 6 επί 8 ιντσών που θα εγκατασταθούν στον αναδιαµορφω- µένο θάλαµο διακυβέρνησης του αεροσκάφους. Από εκεί και πέρα η βρετανική Martin Baker θα αναλάβει την ανάπτυξη και κατασκευή του εκτινασσόµενου καθίσµατος, η Τerma ανίας θα αναλάβει την κατασκευή διάφορων τµηµάτων της ατράκτου και της πτέρυγας ενώ η APPH θα αναλάβει την ανάπτυξη του νέου συστήµατος προσγείωσης. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι το Gripen απουσίαζε από το πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων του εφετινού Bourget. H απουσία του αεροσκάφους όµως πέρασε µάλλον απαρατήρητη µετά από την ανακοίνωση της Gripen International για την ανάπτυξη νέας έκδοσης. Ο ισχυρότερος κινητήρας σε συνδυασµό µε το ραντάρ AESA, τη µεγαλύτερη µεταφορική ικανότητα σε οπλικό φορτίο, την αυξηµένη ακτίνα και το ήδη πολύ µικρό ηλεκτροµαγνητικό και υπέρυθρο ίχνος του αεροσκάφους, αναµένεται να το καταστήσουν έναν ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και ισχυρό παίκτη στην παγκόσµια αγορά µαχητικών στο άµεσο µέλλον ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

9 EC 725 της Γαλλικής Αεροπορίας ως στατικό έκθεµα στους χώρους της Eurocopter. Eurocopter-Επίδειξη όλης της γκάµας των ελικοπτέρων της µε αφορµή την συµπλήρωση 15 ετών από την ίδρυσή της Πληθωρική ήταν για άλλη µία φορά η παρουσία της γαλλογερµανικής Eurocopter στη διεθνή αεροδιαστηµική έκθεση του Bourget. Γιορτάζοντας τη συµπλήρωση 15 ετών από την ίδρυσή της το 1992, η εταιρεία παρουσίασε ώς στατικά εκθέµατα τα AS355NP (η τελευταία έκδοση του best seller Ecureuil), EC 135, EC 145, EC 155, EC 225, EC 725 (επιµηκηµένη έκδοση ειδικών επιχειρήσεων του Cougar για την Armee de l Air), καθώς και ένα επιθετικό ελικόπτερο Tiger της έκδοσης ΗΑΡ. Στο καθηµερινό πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων συµµετείχαν από ένα Tiger ΗΑP, EC 130, RC 135, EC 145, EC 155B1, EC 225, Tiger EC 665 καθώς και το EC 725 Caracal. Στο πρόγραµµα των πτητικών επιδείξεων συµµετείχε επίσης και το ΝΗ 90 της κοινοπραξίας ΝΗΙ στη µετοχική σύνθεση της οποίας η γαλλογερµανική εταιρεία συµµετέχει µε ποσοστό 62,5%. Η Eurocopter ιδρύθηκε το 1992 µε τη To πρώτο Tiger του Ισπανικού Στρατού. 62 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

10 Το Super Tucano στη USAF; π π ºπ ƒøª συγχώνευση της Aerospatiale και της ΜΒΒ και συγκεκριµένα των τµηµάτων τους που είχαν ενασχόληση µε την σχεδίαση, ανάπτυξη και κατασκευή ελικοπτέρων και σήµερα αποτελεί µέλος του οµίλου EADS. Απασχολεί εργαζοµένους και είναι ο Νο.1 σε πωλήσεις σε παγκόσµιο επίπεδο κατασκευαστής ελικοπτέρων, µε ετήσιο τζίρο για το 2006 ο οποίος ανήλθε σε 3,8 δισεκατοµµύρια ευρώ. Μέσα στον ίδιο χρόνο η εταιρεία απέσπασε παραγγελίες για 615 συνολικά ελικόπτερα. Έχει δηµιουργήσει 17 θυγατρικές εταιρείες στις πέντε Ηπείρους του πλανήτη, καθώς χρειάζεται να προσφέρει υπηρεσίες υποστήριξης και εκπαίδευσης σε χρήστες των ελικοπτέρων της σε 140 διαφορετικές χώρες. Το ΝΗ-90 ανήκει ήδη στην κατηγορία των best sellers µε παραγγελίες που προσεγγίζουν τις 500 µονάδες. Στα τέλη Μαρτίου, η Αµερικανική Αεροπορία εξέδωσε µια αίτηση για προσφορά πληροφοριών (RfI) που αφορούσε στην πρόσκτηση ενός στροβιλοελικοφόρου αεροσκάφους, προορισµένου για την ανάληψη αποστολών υποστήριξης των στρατευµάτων στις επιχειρήσεις που διεξάγουν στο Ιράκ εναντίον των ανταρτών. Κατά τη διάρκεια του Bourget η Embraer ανακοίνωσε πως ήταν ανάµεσα στις εταιρείες που έλαβαν το συγκεκριµένο RfI. Ο Louiz Carlos Agular, αντιπρόεδρος στον τοµέα των στρατιωτικών εφαρµογών της βραζιλιανής εταιρείας, θεωρεί πως η Embraer διατηρεί µεγάλες πιθανότητες για την επιλογή του αεροσκάφους της από τη USAF. Πιο συγκεκριµένα και κατά τη διάρκεια δηλώσεων που έκανε στο περιθώριο της έκθεσης, δήλωσε «Ο κυριότερος λόγος πως η λύση ενός στροβιλοελικοφόρου αεροσκάφους είναι η καλύτερη είναι πως τόσο η USAF όσο και άλλες αεροπορικές δυνάµεις δε διαθέτουν άλλο αεροπορικό µέσο για επιχειρήσεις εγγύς υποστήριξης στο πλαίσιο του αντιανταρτικού αγώνα εκτός του ελικοπτέρου. Το πρόβληµα όµως για τα ελικόπτερα είναι πως έχουν περιορισµένη ακτίνα δράσης και χρόνο περιπολίας και δε µπορούν να µετακινηθούν από µια περιοχή σε µια άλλη µέσα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Η λύση του στροβιλοελικοφόρου αεροσκάφους παρέχει την ίδια δυνατότητα χαµηλής πτήσης σε συνδυασµό µε χαµηλή ταχύτητα, όπως τα ελικόπτερα, αλλά µε αυξηµένη εµβέλεια, ταχύτητα και δυνατότητες ανάπτυξης» και συµπλήρωσε λέγοντας «το RfI που λάβαµε απαιτεί την παράδοση του συστήµατος σε πολύ µικρό χρονικό διάστηµα. Η USAF επιθυµεί την παράδοση των πρώτων αεροσκαφών όχι αργότερα από τον Νοέµβριο του επόµενου έτους. Στους όρους του RFP- το οποίο πρόκειται να εκδοθεί σύντοµα- περιλαµβάνονται υποχρεωτικά η πιστοποίηση του υποψηφίου αεροσκάφους σε όπλα και σε συσκευές επικοινωνιών που χρησιµοποιούν οι Έ.. των ΗΠΑ. Αυτό σηµαίνει πως η διαδικασία επιλογής θα έχει ολοκληρωθεί µέσα στους επόµενους έξι µήνες. Πολύ λίγα αεροσκάφη µπορούν να εκπληρώσουν όλες αυτές τις απαιτήσεις, όπως µπορούµε εµείς µε το Super Tucano» κατέληξε. Ο ελληνικής καταγωγής επικεφαλής του τοµέα στρατιωτικών εφαρµογών και ανάπτυξης στρατηγικών διαχείρισης προιόντων Αναστάσιος Κατσάνος δήλωσε και αυτός στο περιθώριο της έκθεσης σχετικά µε την αγορά των στροβιλοελικοφόρων αεροσκαφών πως η Embraer προσβλέπει σε µια αγορά 700 αεροσκαφών µέχρι και το 2020 για µια ποικιλία αποστολών. «45% των αεροσκαφών αυτών πρόκειται να πουληθούν για ρόλους εκπαίδευσης, 27% πρόκειται να αποκτηθούν τόσο για εκπαίδευση όσο και για αποστολές COIN και το υπόλοιπο 28% αποκλειστικά για αποστολές COIN. Στην πάροδο του χρόνου παρατηρούµε µια σχετική συρρίκνωση της αγοράς των εκπαιδευτικών αεροσκαφών εν αντιθέσει µε µια κλιµακούµενη αυτών που προορίζονται για µάχιµα καθήκοντα». Και ο Αναστάσιος Κατσάνος συνέχισε λέγοντας πως η Embraer υπολογίζει στο Super Tucano πως το συγκεκριµένο αεροσκάφος θα αποτελέσει µια ιδανική λύση για τη συγκεκριµένη αγορά αεροσκαφών καθώς ήδη χρησιµοποιείται για το ρόλο αυτό στον Αµαζόνιο. «Πραγµατοποιώντας περιπολίες στον Αµαζόνιο και ελέγχοντας ταυτόχρονα από αέρος τη συνοριακή γραµµή, αναζητώντας 24 ώρες το 24ωρο αυτούς που παρανόµως περνούν τα σύνορα και καταστρέφοντας τις βάσεις των επιχειρήσεών τους στο έδαφος του Αµαζονίου που ανήκει στη Βραζιλία, είναι αποστολές που το Super Tucano φέρνει σε πέρας επιτυχώς. Γι αυτό ακριβώς το λόγο θεωρούµε πως το αεροσκάφος µας θα είναι το ιδανικό για τις συγκεκριµένες αποστολές στο Ιράκ αυτή τη φορά». ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

11 Τo MV-22 Osprey στο Ιράκ Μετά από µια εντατική περίοδο δοκιµών, που κράτησαν 18 ηµέρες, στην έρηµο της Καλιφόρνια και της Αριζόνα, το MV-22 που ανήκει στη δύναµη του σώµατος των Αµερικανών Πεζοναυτών (USMC) εξασφάλισε την έγκριση της πρώτης επιχειρησιακής ικανότητας (IOC). Ο στόχος της IOC αποτελεί και τον τελευταίο σταθµό στην πορεία εξέλιξής του για κάθε οπλικό σύστηµα πριν αυτό αναπτυχθεί επιχειρησιακά. έκα Marine Medium Tiltrotor 263, όπως είναι ο επίσηµος κωδικός του MV-22, στο USMC, πρόκειται µετά από τις συγκεκριµένες δοκιµές να αναπτυχθούν επιχειρησιακά στο Ιράκ, τον ερχόµενο Σεπτέµβριο, σε αποστολές µεσαίας κλίµακας επιθετικής υποστήριξης. Αυτές θα περιλαµβάνουν από µεταφορά στρατευµάτων µέχρι και εκκένωση τραυµατιών από το πεδίο της µάχης. Οι δοκιµές για την επιχειρησιακή πιστοποίηση του MV-22 περιελάµβαναν επιθετικές καταδροµές, αποστολές διείσδυσης µε µεταφορά στρατευµάτων, επιχειρήσεις ανάκτησης προσωπικού, ασκήσεις ταχείας καταρρίχησης από σχοινί και αιωρήσεις προσωπικού, εξωτερική µεταφορά φορτίου ελαφρού πυροβόλου και βολές από το τοποθετηµένο στη ράµπα πολυβόλο Μ-240D. Το An-124 Ruslan πάλι στην παραγωγή Η ρωσική εταιρεία Volga-Dnepr Group και η ουκρανική Motor Sich ανακοίνωσαν πως σχηµάτισαν µια νέα κοινοπραξία µε στόχο την επανέναρξη της παραγωγής του µεγάλου µεταφορικού αεροσκάφους An-124 Ruslan. Πιο συγκεκριµένα, η νεοϊδρυθείσα κοινοπραξία έχει σαν στόχο την παραγωγή της έκδοσης An M-150 αλλά και την αύξηση του ορίου ζωής των υπαρχόντων An-124. Η νέα έκδοση του Ruslan θα έχει τη δυνατότητα αυξηµένου ωφέλιµου φορτίου στους 150 τόνους από τους 120 που είναι σήµερα και επέκταση του ορίου της επιχειρησιακής ζωής του αεροσκάφους στις και αργότερα στις ώρες πτήσης. Εκτός όµως των παραπάνω, η κοινοπραξία πρόκειται να βελτιώσει και την εµβέλεια των υπαρχόντων An M-120 στα 5000 χλµ. καθώς και τη µείωση του πληρώµατος από τα πέντε στα τέσσερα άτοµα. Τέλος, σηµαντικές βελτιωτικές µετατροπές πρόκειται να υπάρξουν και στο σύστηµα ελέγχου πτήσης του αεροσκάφους. SL-AMRAAM: Προτεραιότητα η αντιµετώπιση βληµάτων cruise Όσο αυξάνεται ο κίνδυνος από τη διάδοση των βληµάτων cruise σε παγκόσµια κλίµακα τόσο αυξάνεται και ο αριθµός των προτεινόµενων λύσεων για την αντιµετώπισή τους. Μια από αυτές τι λύσεις είναι και η έκδοση εδάφουςαέρος του βλήµατος AIM-120 η SL-AMRAAM. Το τελευταίο χρησιµοποιείται από Νορβηγία και Ισπανία ενώ σε τουλάχιστον µια περίπτωση δοκιµής του από τον Αµερικανικό Στρατό, η απόδοσή του κρίθηκε ικανοποιητική. Το σύστηµα αναπτύχθηκε κατά κύριο λόγο από τη Raytheon και τη νορβηγική Kongsberg Defence και η επαναδιαµόρφωσή του από βλήµα αέρος-αέρος σε αντιαεροπορικό απαίτησε µια σειρά µετατροπών στο λογισµικό και τα πτερύγια. Παρόλα αυτά το βλήµα είναι πλήρως εναλλάξιµο µεταξύ του αεροσκάφους και του οχήµατος που µεταφέρεται, αποδεικνύοντας έτσι την ευελιξία χρήσης του συστήµατος, όπως υποστηρίζει ο αντιπρόεδρος του τµήµατος διεθνών συνεργασιών Joseph Garrett. Το ραντάρ που είναι ενσωµατωµένο στο σύστηµα είναι το MPQ-64 Sentinel, προιόν της κοινοπραξίας Thales Raytheon Systems ενώ η Νορβηγία προµηθεύει το σύστηµα κατανοµής πυρός (FDC). Το βλήµα, το ραντάρ και το FDC είναι εγκατεστηµένα σε οχήµατα Hmvee και είναι πλήρως µεταφερόµενα από αεροσκάφος C-130. Αν και το Partiot προϊόν που κατασκευάζει επίσης η Raytheon διαθέτει πολύ καλές αντιπυραυλικές δυνατότητες για βαλλιστικά βλήµατα, εντούτοις η χρησιµοποίησή του κυρίως για λόγους κόστους εναντίον ενός βλήµατος cruise, δεν κρίνεται αποδοτική καθώς υπάρχουν άλλα φθηνότερα συστήµατα που θα µπορούσαν να εξυπηρετήσουν το συγκεκριµένο ρόλο. Σύµφωνα µε το αµερικανικό εθνικό κέντρο αεροπορικών αναλύσεων (National Air Intelligence Center) ο κίνδυνος από τη διάδοση βληµάτων cruise κατά την επόµενη δεκαετία θα αυξηθεί κατακόρυφα καθώς τουλάχιστον εννέα χώρες παγκοσµίως είναι αναµε- µειγµένες στην ανάπτυξη και παραγωγή τέτοιον όπλων. Σύµφωνα µε την ίδια έκθεση τα συγκεκριµένα όπλα διαθέτουν ακριβή συστήµατα ναυτιλίας και σκόπευσης και είναι έτοιµα προς εξαγωγή, γεγονός που τα καθιστά ικανά για πλήγµατα ακριβείας ακόµη και αν αυτά φέρουν συµβατικές εκρηκτικές κεφαλές. Τέλος, η έκθεση συµβουλεύει πως για την αντιµετώπιση της απειλής από τα βλήµατα cruise και τα βαλλιστικά απαιτείται ένα κοινό πρόγραµµα δράσης, µε συστήµατα που αλληλοσυµπληρώνονται τόσο από άποψη εµβελειών και επιδόσεων όσο και από άποψη κόστους χρήσης και απόδοσης ανάλογα µε την απειλή που θα κληθούν να αντιµετωπίσουν. 64 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

12 π π ºπ ƒøª Ολοκλήρωση της διαδικασίας αναθεώρησης σχεδίασης του F-35C Lightning II H αµερικανική Lockheed Martin ανακοίνωσε στις 27 του περασµένου Ιουνίου ότι ολοκληρώθηκε µε επιτυχία η διαδικασία αναθεώρησης σχεδιασµού (Critical Design Review) του συµβατικής από/προσγείωσης F-35C Lightninig II, το οποίο προορίζεται για τα καταστρώµατα των αεροπλανοφόρων του Αµερικανικού Ναυτικού και όχι µόνο. Πρόκειται για την πιο σηµαντική εξέλιξη για την παγίωση της σχεδίασης του αεροσκάφους και τη διαµόρφωση των συστηµάτων. Η αναθεώρηση πραγµατοποιήθηκε µεταξύ 18 και 22 Ιουνίου και σε αυτή συµµετείχαν η Naval Air Systems Command του Αµερικανικού Ναυτικού, εκπρόσωποι του γραφείου του προγράµµατος JSF από όλες τις χώρες που συµµετέχουν σε αυτό καθώς και εκπρόσωποι των εταιρειών που έχουν αναλάβει υποκατασκευαστικό έργο στο πλαίσιο του προγράµµατος. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αναθεώρησης της σχεδίασης του αεροσκάφους της έκδοσης C ανοίγει το δρόµο για την έναρξη της χαµηλού ρυθµού διαδικασίας παραγωγής του ((LRIP-Low Rate Initial Production). Τα δύο πρώτα αεροσκάφη F-35 είναι της έκδοσης Α. Το πρώτο πετά ήδη εκτελώντας δοκιµές και το δεύτερο αναµένεται να το πλαισιώσει µέχρι το τέλος του έτους που διανύουµε. Η Αµερικανική Αεροπορία θα παραλάβει σύµφωνα µε τον ισχύοντα σχεδιασµό 1763 τέτοια αεροπλάνα, αρχής γενοµένης από το Το Αµερικανικό Ναυτικό µαζί µε το Σώµα Πεζοναυτών των ΗΠΑ θα παραλάβουν άλλα 680 αεροσκάφη των εκδόσεων B και C προς αντικατάσταση των κατακόρυφης (STOVL) από/προσγείωσης επιθετικών αεροσκαφών AV-8B Harrier II και των F/A-18 Hornet. Τα ναυτικά F-35C εποµένως, που µέσα από την διαδικασία CDR βγήκαν κατά 200 λίβρες ελαφρύτερα, θα πλαισιώσουν µε την ένταξή τους σε υπηρεσία τα νεότερα F/A-18E/F Super Hornet που σήµερα αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της δύναµης µαχητικών της αµερικανικής ναυτικής αεροπορίας. Προβλήµατα για την ινδο-ρωσική αµυντική συνεργασία Η ρωσο-ινδική συνεργασία στο βλήµα Brahmos είναι µια απόδειξη πως ένας παραδοσιακός πελάτης της ρωσικής βιοµηχανίας µπορεί να µετεξελιχθεί σε ένα στρατηγικό συνέταιρο στρατιωτικών προγραµµάτων, αλλά ταυτόχρονα να δηµιουργήσει προβλήµατα. Το πρόγραµµα ανάπτυξης για το βλήµα πολλαπλών εφαρµογών Brahmos έχει ως κεντρικό συντονιστή τον ινδικό αµυντικό οργανισµό έρευνας και ανάπτυξης (DRDO) και το σχεδιαστικό γραφείο NPOΜ. Οι ρίζες της σχεδίασης για το Brahmos ανάγονται στο σχέδιο του NPOM για ένα υπερηχητικό βλήµα τύπου cruise, το Yakhont, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80. Το Brahmos διατηρεί τη βασική σχεδιαστική γραµµή του Yakhont αλλά περιλαµβάνει ινδικής σχεδίασης συστήµατα αποστολής. Τα προβλήµατα ξεκίνησαν τον περασµένο Νοέµβριο κατά τη διάρκεια µιας αµυντικής έκθεσης στην Τζακάρτα της Ινδονησίας. Στο περίπτερο του Brahmos υπήρχε ένας πίνακας ο οποίος σύγκρινε τις επιδόσεις του βλήµατος µε άλλα ρωσικής σχεδίασης. Σε αυτά περιλαµβάνονταν το X-31 Zvezda-Strela (AS-17 Krypton), το 3M80 Moskit (SS-N-22 Sunburn) και το Novator Club (SS-NX-27 Sizzler). Ο συγκριτικός αυτός πίνακας είχε ως στόχο να καταδείξει πως το Brahmos είχε ανώτερες επιδόσεις από τα ρωσικά βλήµατα αλλά επίσης και πως µπορούσε να χρησιµοποιηθεί από µια πληθώρα από πλατφόρµες, αυξάνοντας έτσι την επιχειρησιακή του ευελιξία. Το νόηµα ήταν πως ο ινδικός πύραυλος ήταν κατά πολύ ανώτερος από τους ρωσικούς. Η απάντηση δεν άργησε να έρθει από τη ρωσική πλευρά. Η επίσηµη εξαγωγική ρωσική αρχή αµυντικών προϊόντων Rosoboronexport και η ένωση ρωσικών βαλλιστικών βληµάτων (TMC) ξεκίνησαν µια επίθεση στο πρόγραµµα του Brahmos µέσω δηµοσιευµάτων στον τύπο. Ένα από αυτά τα δηµοσιεύµατα ανακυκλώθηκε από το ειδησιογραφικό πρακτορείο ITAR- TASS λέγοντας πως η διαφήµιση του Brahmos στη συγκεκριµένη έκθεση αποτελούσε αρνητική διαφήµιση για τα ρωσικά προϊόντα λέγοντας εµµέσως πλην σαφώς πως η ινδική πλευρά έλεγε ψέµατα. H TMC εξέφρασε και αυτή τη δυσφορία της για τη Brahmos αναφορικά µε τις- επιθετικής φύσεως- τεχνικές προώθησης του προϊόντος της, η οποία µεταξύ άλλων εξέφρασε την πεποίθησή της πως το βλή- µα της θα µπορούσε να πετύχει πάνω από 1000 πωλήσεις στο εξωτερικό. Μέσω της ίδιας ανακοίνωσης από το ITAR-TASS διατυπωνόταν καθαρά η θέση πως το γραφείο του Brahmos απαξιεί και επιχειρεί να συµπιέσει τις εξαγωγικές προοπτικές των ρωσικών πυραύλων cruise. Η ρωσική πλευρά επίσης κατηγόρησε και την ινδική κυβέρνηση για βιοµηχανική κατασκοπεία λέγοντας πως τα στοιχεία για τους ρωσικούς πυραύλους που έκανε γνωστά η ινδική πλευρά συνιστούν άκρως απόρρητα στοιχεία και δεν θα έπρεπε να βρίσκονται στη διάθεση της Ινδίας. Ορισµένοι αναλυτές στην Ινδία ερµήνευσαν πως η αλλαγή αυτή στη στάση της ρωσικής πλευράς συνιστά µεταβολή της στάσης της Μόσχας απέναντι στην ρωσο-ινδική αµυντική συνεργασία. Επιπλέον το ITAR-TASS σε ανακοινώσεις τύπου διερωτήθηκε για την αποτελεσµατικότητα τέτοιων διµερών αµυντικών συνεργασιών µε δικαιώµατα παραγωγής και εξαγωγής σε τρίτες χώρες. Το σχόλιο από ινδικής πλευράς ήρθε από τον επικεφαλής του προγράµµατος του Brahmos ρ. A. S. Pillai ο οποίος σηµείωσε πως τέτοια δηµοσιεύµατα και ανακοινώσεις συνιστούν απευθείας επίθεση ενάντια στην καθαυτή ύπαρξη των κοινοπραξιών και δη των δι- µερών. Ο Pillai κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη ρωσική πρωτεύουσα δήλωσε µε έµφαση πως η κοινοπραξία του Brahmos ενίσχυσε σηµαντικά τις ήδη δοκιµασµένες στο χρόνο ρωσο-ινδικές σχέσεις και τα οφέλη από το συγκεκριµένο προϊόν αφορούν και στις δύο χώρες, προσθέτοντας πως το βλήµα αυτό δεν είναι ούτε ρωσικό αλλά ούτε και ινδικό και πως η επίθεση αυτή του ITAR-TASS είναι ενάντια στο πνεύµα της συνεργασίας και εµπιστοσύνης µεταξύ της Ινδίας και της Ρωσίας. Σύµφωνα µε τον Ruslan Pukhov, διευθυντή του ρωσικού ινστιτούτου αµυντικών µελετών CAST, η επίθεση µέσω του τύπου στην ινδο-ρωσική κοινοπραξία, υποστηρίχθηκε από το ανώτερο πολιτικό επίπεδο της Ρωσίας. Τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι αµυντικοί αναλυτές θεωρούν πως η όλη υπόθεση θα έχει αρνητικό αντίκτυπο σε µελλοντικές διµερείς συνεργασίες µεταξύ των δύο χωρών, όπως το νέο µεταφορικό αεροσκάφος αλλά και το µαχητικό αεροσκάφος πέµπτης γενιάς που οι δύο χώρες συζητούν για να αναπτύξουν από κοινού. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

13 Το διθέσιο F/A-18F Super hornet που εικονίζεται εδώ σε µία από τις πτητικές επιδείξεις που εκτέλεσε, σηµείωσε στις αρχές της χρονιάς που διανύουµε την πρώτη εξαγωγική επιτυχία για το Super Hornet. H Αυστραλία υπέγραψε την παραγγελία για 24 αεροσκάφη. Η συµµετοχή στους διαγωνισµούς µαχητικών ανά τον κόσµο θεωρείται δεδοµένη. Τα προγράµµατα της Boeing Ως Global Strike Systems στη Boeing αναφέρεται συνολικά η δραστηριότητα της εταιρείας αναφορικά µε τρία προγράµµατα µαχητικών αεροσκαφών, τα οποία αποτελούν τον κύριο πυρήνα ανάµιξης στον συγκεκριµένο τοµέα δραστηριοτήτων. Τα προγράµµατα αυτά είναι το F/A-18E/F Super Hornet, το F-15 και το F-22, στο οποίο αν και δεν είναι κύριος κατασκευαστής εντούτοις διατηρεί ένα µεγάλο ποσοστό εργασιών. Η Boeing προµηθεύει για το πρόγραµµα του F-22 τις πτέρυγες, το πίσω τµήµα της ατράκτου, την εγκατάσταση των κινητήρων και µια σειρά άλλων εργασιών. Ο αντιπρόεδρος της Boeing και γενικός διαχειριστής του Global Strike Systems Chris Chadwick δήλωσε στο περιθώριο της έκθεσης bourget 07 : «Η συνολική αγορά για το F-22 βρίσκεται στα 183 αεροσκάφη αλλά η USAF σχεδιάζει την αγορά περισσότερων αεροσκαφών. Στο άλλο πρόγραµµα, αυτό του Super Hornet, κατασκευάζουµε 42 αεροσκάφη το χρόνο και τώρα βρισκόµαστε στο δεύτερο έτος ενός πενταετούς συµβολαίου. Σε σχέση µε το F-15 ελπίζουµε σε µια πρόσθετη παραγγελία από τη Ν. Κορέα αλλά υπάρχει και µια πολλά υποσχόµενη αγορά για µελλοντικές πωλήσεις του αεροσκάφους στη Σιγκαπούρη, τη Σαουδική Αραβία και την Ιαπωνία». Σε ό,τι αφορά στην τεχνολογία που ενσωµατώνουν τα µαχητικά πέµπτης γενιάς ο Chris Chadwick δήλωσε «Η ακτίνα αποστολής, το ραντάρ, οι υπόλοιποι αισθητήρες και οι επικοινωνία είναι οι παράγοντας κλειδιά για ένα µαχητικό πέµπτης γενιάς. Η σχεδίαση ενός µαχητικού πέµπτης γενιάς δεν αφορά πια στην ικανότητα stealth αλλά οπωσδήποτε πρέπει να είναι διαθέσιµο ένα ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης. Οι σύγχρονοι πόλεµοι είναι πια θέµα ISR (πληροφορίες, αναγνώριση, παρακολούθηση) και κατευθυνόµενα όπλα στο στόχο καθώς και η εµβέλεια των όπλων αυτών». Για το F/A-18E/F Super Hornet Αναλύοντας περισσότερο το σκεπτικό του Super Hornet στη διεθνή αγορά ο Chris Chadwick και ο Bob Gower αντιπρόεδρος στο πρόγραµµα του F/A-18 δήλωσαν: «Το Super Hornet δεν αποτελεί απευθείας ανταγωνιστή του F-35 αλλά παρόλα αυτά η αµερικανική αγορά διαγράφεται σταθερή µέχρι το 2011 και περιµένουµε πολυετή συµβόλαια ή στη χειρότερη των περιπτώσεων ανανεώσιµα ετήσια συµβόλαια για επιπλέον αεροσκάφη. Το κόστος τιµής ανά µονάδα µειώθηκε από τα 82 εκατ. $ κατά την φάση του χαµηλού ρυθµού αρχικής παραγωγής, εννέα χρόνια πριν, και αναµένεται να φθάσει στα 53,8 εκατ. $ πριν το τέλος της δεκαετίας. Το Αµερικανικό Ναυτικό αναµένεται να χρησιµοποιεί επιχειρησιακά το τα Super Hornet τουλάχιστο µέχρι το µαζί µε το F-35C. Μπορεί ακόµη να αναγκαστεί να παραγγείλει περισσότερα «-E/F» καθώς το χρονοδιάγραµµα ένταξης σε υπηρεσία του F-35 φαίνεται να απαιτεί περισσότερο χρόνο και τα κόστη ανεβαίνουν και όταν 66 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

14 π π ºπ ƒøª Το F-15 είναι πολύ πιθανό να εξακολουθήσει να παράγεται καθώς η Νότιος Κορέα έχει προκηρύξει διαγωνισµό για την αγορά 20 πρόσθετων µαχητικών... συµβαίνει αυτό οι «ξεχωριστές» ικανότητες µπαίνουν στο περιθώριο. Το Super Hornet µπορεί να αναλάβει ένα σηµαντικό µέρος των αποστολών του F-35 τουλάχιστον µέχρι το Αν παρατηρήσετε την εµπειρία των Αυστραλών (σ.σ. εννοεί την παραγγελία των F/A- 18E/F - τα πρώτα αεροσκάφη της RAAF πρόκειται να παραδοθούν το 2009 και οι παραδόσεις να ολοκληρωθούν το 2010, σε δύο παρτίδες παραγωγής των 12 αεροσκαφών) αυτοί αποφάσισαν πως δεν µπορούν να περιµένουν καθώς δεν ήξεραν πότε το F-35 θα παρουσιαστεί τελικά αλλά ούτε και το επίπεδο των ικανοτήτων του. Από τη στιγµή που το Αµερικανικό Ναυτικό θεωρεί πως το Super Hornet έχει την ικανότητα να επιχειρεί από την πρώτη ηµέρα του «πολέµου», αυτό σηµαίνει πως είναι stealth, απλώς δεν είναι stealth σε όλες τις πτυχές του». Το πρώτο Super Hornet,εξοπλισµένο µε το ραντάρ AESA APG-79 από το block II, θα είναι έτοιµο επιχειρησιακά το 2008 µε τη µοίρα VFA-213, έχοντας πάντως ήδη καθυστερήσει ένα χρόνο, λόγω προβληµάτων στην ανάπτυξη του ραντάρ. Ως πιθανούς εξαγωγικούς πελάτες για το συγκεκριµένο block παραγωγής η Boeing εκτιµά πως είναι η Ινδία, η Ιαπωνία, η Ελβετία, η Μαλαισία και το Κουβέιτ. Για το F-15 Super Eagle «Το Super Eagle αφορά στο σχέδιο που ετοιµάζουµε ως εταιρεία για εξαγωγή. Θα διαθέτει ραντάρ AESA, νέο ψηφιακό σύστηµα αυτοπροστασίας, αυξηµένη ικανότητα διασύνδεσης µε άλλα µέσα και την άδεια της αµερικανικής κυβέρνησης για την αποδέσµευση συστηµάτων που θα απαιτήσει ο πελάτης. Οι υπάρχουσες παραγγελίες της Σιγκαπούρης και της Νότιας Κορέας θα κρατήσουν τη γραµµή παραγωγής για δύο ή και τρία χρόνια ακόµη. Στο χρονοδιάγραµµα αυτό προβλέπεται η αγορά επιπλέον αεροσκαφών για τη Ν. Κορέα και τη Σιγκαπούρη. Η Ν. Κορέα έχει παραγγείλει ήδη 40 αεροσκάφη, έχει παραγγείλει άλλα 20 και σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της θα χρειαστεί 60 ακόµη νέα µαχητικά αεροσκάφη. Η Σιγκαπούρη έχει παραγγείλει 12 F-15SG του τύπου µε προαίρεση για οκτώ ακόµη. Η περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας έχει δύο πτυχές. Η πρώτη αφορά στην αναβάθµιση των υπαρχόντων F-16C της Σαουδαραβικής Αεροπορίας και το δεύτερο στην απόκτηση νέων αεροσκαφών. Η χώρα αυτή ενδιαφέρεται για την αγορά µεταξύ 36 και 72 αεροσκαφών. Τέλος στην Ιαπωνία υπάρχει το πρόγραµµα FX το οποίο αφορά στην απόκτηση 60 νέων µαχητικών αεροσκαφών για την αντικατάσταση των F-4J αλλά και εν δυνάµει για το F-2 το οποίο δε φαίνεται να αποδίδει τις αρχικές προδιαγραφές του. Οι υποψήφιοι τύποι για την κάλυψη του προγράµµατος FX είναι τα F-15 Super Eagle, F/A-18 E/F και το Eurofighter Typhoon. Υπάρχει µεγάλη συζήτηση στην Ιαπωνία για το F-22 και το F-35 αλλά αν η Ιαπωνία θέλει να τηρήσει το παρόν χρονοδιάγραµµα για το πρόγραµµα FX, θα πρέπει να λάβει µια απόφαση που δε θα περιλαµβάνει τους δύο τελευταίους τύπους. Σε ό,τι αφορά στο F-35, δε θα είναι έτοιµο, και για το F-22 θεωρούµε πως όπως και στην περίπτωση της Αυστραλίας δε θα είναι αποδεσµεύσιµο ούτε και για την Ιαπωνία. Μπορεί σε κάποια στιγµή µελλοντικά να είναι αλλά όχι τώρα πάντως». ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

15 Πρώτη εµφάνιση του Α330MRTT To A330ΜRTT της φωτογραφίας αριστερά ήταν ένα από τα λίγα πραγ- µατικά νέα εκθέµατα της εφετινής αεροδιαστηµικής έκθεσης του Παρισιού. Πρόκειται για το πρώτο Α330MRTT που κατασκευάστηκε και πρόκειται να παραδοθεί στην Αεροπορία της Αυστραλίας. Το αεροσκάφος είναι ένα Α το οποίο παραδόθηκε έτοιµο από την Airbus στην EADS CASA στις αρχές του Παρέµεινε στις εγκαταστάσεις της τελευταίας στην αεροπορική βάση Getafe λίγο έξω από τη Μαδρίτη για χρονικό διάστηµα ενός περίπου έτους προκειµένου να τροποποιηθεί. Να τοποθετηθούν σε αυτό δηλαδή τα τρία συστήµατα εναέριου ανεφοδιασµού που φέρει µαζί µε τον σταθµό εργασίας του χειριστή τους πίσω από τον θάλαµο διακυβέρνησης του αεροπλάνου. Το Α330MRTT που προωθείται και ως KC-30 στο πλαίσιο του διαγωνισµού που έχει σε εξέλιξη η Αµερικανική Αεροπορία για την αντικατάσταση των KC-135, έχει ήδη επιλεγεί εκτός από την Αυστραλία, από την Βρετανία για την αντικατάσταση των VC-10 και L-1011 που αξιοποιεί ως ιπτάµενα τάνκερ, καθώς και από τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα. Το πρώτο Α330MRTT που παρουσιάστηκε στο Bourget, πραγµατοποίησε την πρώτη του πτήση λίγες µόλις ηµέρες πρίν από την έναρξη της έκθεσης. Οι στόχοι για το Eurofighter Το Eurofighter GmbH την 1η Μαίου εγκαινίασε ένα νέο πιο ευέλικτο σχήµα στο διοικητικό του συµβούλιο, το οποίο από 10 άτοµα µειώθηκε στα τέσσερα. Ένα CEO τον Aloysius Rauen δύο COO και ένα CFO. Ο ένας από τους δύο νέους COO (Chief Operating Officer) του Eurofighter Brian Phillipson ανέπτυξε στους δηµοσιογράφους τις νέες κατευθυντήριες γραµµές του προγράµµατος. «Ο στρατηγικός µας στόχος είναι καθαρά το Tranche 3. Ο δρό- µος προς το Tranche 3 περιλαµβάνει την οριστικοποίηση του κυρίως συµβολαίου ανάπτυξης (MDC) σε συνδυασµό µε τον εξορθολογισµό από τα επιµέρους κόστη που σχετίζονται µε το πρόγραµµα. Πρέπει να οριστικοποιήσουµε το συνολικό σχήµα του κόστους έτσι ώστε να φθάσουµε στο Tranche 3 γρηγορότερα». Το Tranche 3 αντιπροσωπεύει την τρίτη κατά σειρά αγορά η οποία αριθµεί συνολικά 238 αεροσκάφη για τις τέσσερις χώρες που µετέχουν στο πρόγραµµα του ευρωµαχητικού και την τελευταία σε ό,τι αφορά στον αρχικό αριθµό των 620 υπό παραγγελία αεροσκαφών. «Το τελικό προϊόν που αντιπροσωπεύουν οι προδιαγραφές του Tranche 3 βρίσκεται ήδη στο στάδιο των πτητικών δοκιµών και περί το τέλος του 2007 το αεροσκάφος θα είναι πλήρως έτοιµο για την έναρξη της µαζικής παραγωγής. Από εδώ και πέρα το ίδιο επίπεδο ανάπτυξης των 18 περασµένων ετών δε θα χρειαστεί, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται, καθώς η τεχνογνωσία αυτή ήδη περικλείεται στο υπάρχων σύστηµα. Το κυριότερο έργο αυτό τον καιρό αφορά στην ανάπτυξη του λογισµικού, παρόλα αυτά σηµαντικές αποφάσεις πρέπει να ληφθούν αναφορικά µε την απόσυρση ενός αριθµού µέσων που χρησιµοποιήθηκαν στη µέχρι τώρα φάση ανάπτυξης. Φυσικά, εάν λάβουµε αυτή την απόφαση πως κάποια κοµµάτια υλικού δεν χρειάζονται και τα καταργήσουµε, την επόµενη ηµέρα είναι πιθανό να διαπιστώσουµε πως για κάποιο λόγο θα τα χρειαστούµε ξανά. Έτσι τα τέσσερα κράτη θα πρέπει να αποφασίσουν τι ακριβώς θα χρειαστούν για τα επόµενα 5 µε 10 χρόνια, τι θα πρέπει να κρατήσουν και τι θα καταργήσουν και ποιος θα επωµιστεί το κόστος για όλα αυτά». Η οριστικοποίηση του συµβολαίου ανάπτυξης για το Tranche 3 δε σηµαίνει- επισηµαίνουν πολλοί- το τέλος του Τranche 1 ούτε και το 2008 θα είναι το έτος όπου τα βρετανικά Typhoon θα αποκτήσουν την πλήρη ικανότητα προσβολών εδάφους. Το Tranche 1 θα χρειαστεί ένα ποσό της τάξης από 200 εκατ. $ έως και 1 δις. $ για τη συνέχιση της ανάπτυξής του ενώ θα απαιτηθεί ταυτόχρονα και επιπλέον εργασία για την ανάπτυξη του Τranche 2, ακό- µη και πριν εφαρµόσουµε το πρόγραµµα των µελλοντικών ικανοτήτων (FCP) το Πιο συγκεκριµένα για τις παρτίδες παραγωγής ο νέος COO του Eurofighter Brian Phillipson διευκρίνισε: «Το συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα έχουµε τρία συνολικά «επίπεδα» στα οποία δουλεύουµε. Το πρώτο αφορά στο Tranche 1 όπου µέχρι το τέλος του 2007 θα βρίσκεται στο επίπεδο του block 5 µε την τελική άδεια επιχειρησιακής χρησιµοποίησης FOC (Final Operational Clearance). Στη συνέχεια οι ικανότητες αυτές θα «µεταφερθούν» στο Tranche 2 και πιο συγκεκριµένα στο πρότυπο του block 8 ενώ οι ικανότητες του block 8 θα συνεκτιµηθούν για την εφαρµογή τους στο FCP. Τα τρία αυτά επίπεδα εφαρµογών θα απαιτήσουν επιπλέον εργασία. Μέχρι το 2009 θα απαιτηθούν νέες βελτιώσεις στις ικανότητες των αεροσκαφών ενώ άλλες µικρότερες επιχειρησιακές απαιτήσεις πρόκειται να βγουν στην επιφάνεια. Αυτό που πρέπει να κάνουµε µελλοντικά είναι να συγκεντρώνουµε όλες αυτές τις απαιτήσεις σε ένα κοινό πλάνο δράσης κάθε περίπου δύο χρόνια». Ένα άλλο σηµαντικό ζήτηµα που απασχολεί τα κράτη που µετέχουν στο πρόγραµ- µα του Eurofighter είναι το κόστος υποστήριξης και ο Brian Phillipson δέχεται πως τα µέλη της κοινοπραξίας δεν είναι ικανοποιηµένα. «Τα συµβόλαια για την υποστήριξη του συστήµατος χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 90 και ενώ για εκείνη την εποχή ήταν επαρκή σήµερα δεν θεωρούνται ικανοποιητικά ούτε για τους πελάτες του προγράµµατος ούτε για το Eurofighter GmbH. Σήµερα έχουµε περί τα 100 αεροσκάφη που έχουν βγει από τη γραµµή παραγωγής και έχουν παραδοθεί στις αεροπορίες των τεσσάρων κρατών που απαρτίζουν το πρόγραµµα, τα οποία όµως ενσωµατώνουν διαφορετικά επίπεδα εξοπλισµού. 68 π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

16 Tο MQ-1 στο Bourget π π ºπ ƒøª Την πρώτη του εµφάνιση έκανε στο αεροναυτικό σαλόνι του Bourget αλλά και γενικότερα σε ό,τι αφορά στα Air Shows η εξοπλισµένη έκδοση του µη επανδρωµένου αεροχήµατος Predator MQ-1, επιδεικνύοντας και τον οπλισµό έτσι όπως χρησιµοποιήθηκε στο Ιράκ. Το MQ-1 διαθέτει ως κύριο αισθητήρα το σύστηµα AN/AAS-52MTS-1 Multi Sensor System, µέσω του οποίου πραγµατοποιείται η πρόσκτηση των στόχων ενώ ταυτόχρονα µεταφέρει δύο βλήµατα Hellfire AGM-114P για την προσβολή τους. Οι συγκεκριµένοι πύραυλοι αέρος-εδάφους κατέστησαν επιχειρησιακοί µε το Predator πριν από δύο χρόνια και αποτελούν ειδική έκδοση για το συγκεκριµένο UAV. ιαθέτουν εκτεταµένη δυνατότητα εµπλοκής στόχων, περίπου κατά 90 µοίρες από το διαµήκη άξονα του αεροχήµατος και µπορούν να αφεθούν από ύψη µεταξύ και ποδών. Τα συµβόλαια που αφορούσαν στο πακέτο της συνολικής υποστήριξης (ILS Integrated Logistic Suppοrt) στηρίχθηκαν σε ξεχωριστές απαιτήσεις των κρατών, και τώρα η εµπειρία λέει πως οι απαιτήσεις αυτές πρέπει να ευθυγραµµιστούν. Το παρόν διάστηµα προσπαθούµε να οριστικοποιήσουµε τα συµβόλαια υποστήριξης για το Tranche 2. Τα συγκεκριµένα αεροσκάφη παραγγέλθηκαν τον εκέµβριο του 2004, αλλά µέχρι το εκέµβριο του 2006 δεν είχε υπογραφεί κάποιο συµβόλαιο κοινής υποστήριξης. Τα περισσότερα βέβαια από αυτά έχουν υπογραφεί σήµερα αλλά είναι αργά. Μέσα στους επόµενους 12 µήνες θεωρούµε πως θα εφαρµόσουµε ένα πιο αποδοτικό σύστηµα» και ο Brian Phillipson συ- µπλήρωσε «Βλέπουµε τις αεροπορικές δυνάµεις να προσπαθούν να ξεπεράσουν τα διάφορα προβλήµατα και η δουλειά µας είναι να τους βοηθήσουµε σε αυτό. Πρέπει να περικόψουµε τα κόστη εκεί που µπορούµε και όταν τα χρήµατα δεν δαπανώνται κατά τρόπο αποδοτικό, όπως η υποστήριξη, τότε πρέπει να βρούµε ένα. Πρόκειται να υποβάλλουµε τιος προτάσεις µας για το Tranche 3 για το τέλος του 2007 αλλά οι διαπραγµατεύσεις πρόκειται να συνεχίσουν καθόλη τη διάρκεια του επόµενου έτους. Αυτό µας παρέχει ένα χρονικό όριο 12 µηνών για να εξουσιοδοτήσουµε το Tranche 3 και να διασφαλίσουµε πως δε θα υπάρξει κενό στην παραγωγή όπως συνέβη την περασµένη φορά. Νοµίζω πως όλοι το αντιλαµβάνονται αυτό και δεν θέλουµε να επαναλάβουµε το ίδιο σφάλ- µα δύο φορές». Eurofighter της Ιταλικής Αεροπορίας κατά την εκτέλεση του προγράµµατος πτητικής του επίδειξης στο Bourget. ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À

17 A310 ΜRTT-H ενδιάµεση λύση στο χώρο των ιπτάµενων τάνκερ Το εικονιζόµενο A310MRTT (Multi Role Tanker Transport) είναι το πρώτο από τα εφτά Α310 της Γερµανικής Αεροπορίας, της Luftwaffe, που τροποποιήθηκε προκειµένου να µπορεί παράλληλα να καλύπτει ανάγκες µεταφοράς φορτίου και προσωπικού και ανεφοδιασµού αεροσκαφών στον αέρα. Θα ακολουθήσουν άλλα τρία ενώ τα εναποµείναντα τρία θα συνεχίσουν να αξιοποιούνται στον ίδιο ρόλο: µεταφορά υψηλά ισταµένων προσώπων (VIP). To αεροσκάφος που παρουσιάστηκε στο Bourget και συµµετείχε στο καθηµερινό πρόγραµ- µα των πτητικών επιδείξεων δεν έφερε σύστηµα πτυσσόµενου σωλήνα (Flying Boom) αλλά µπορεί να δεχθεί και τέτοιο στο κάτω ουραίο τµήµα της ατράκτου. Εκτός από τη Γερµανία, δύο τέτοια αεροπλάνα θα αξιοποιεί σύντοµα και ο Καναδάς. Το Super Flanker επιδεικνύει το Glass cockpit Το Su-35 Super Flanker βρίσκεται υπό ανάπτυξη από τις αρχές της δεκαετίας του 90 και από τότε η σχεδίασή του έχει αλλάξει πάνω από µια φορά. Η πιο πρόσφατη παρουσίαση πραγµατοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της έκθεσης LAAD στο Rio De Janeiro όπου επιδείχθηκε το νέο Glass Cockpit σε συνδυασµό µε το ηλεκτρονικής σάρωσης παθητικής διαµόρφωσης ραντάρ NIIP Irbis-E ενώ στην έκθεση του Bourget παρουσιάστηκε ένα οµοίωµα του νέου πιλοτηρίου. Οι Ρώσοι επίσηµοι ανακοίνωσαν πως το πραγµατικό αεροσκάφος θα παρουσιαστεί στη ρωσική αεροπορική έκθεση MAKS στα τέλη Αυγούστου «Θεωρούµε πως το συγκεκριµένο αεροσκάφος θα αποτελέσει µια έκπληξη για εκείνους που προωθούν µαχητικά αεροσκάφη ιδιαίτερα στις χώρες της Λατινικής Αµερικής» δήλωσε Ρώσος επίσηµος. Μια άλλη έκδοση του αεροσκάφους, το Su-35MK2, πρόσφατα παρέλαβε η αεροπορία της Βενεζουέλας. Από αναλυτές θεωρείται πως ο σηµαντικότερος στόχος για το Super Flanker αποτελεί ο διαγωνισµός (F/X-BR) της Βραζιλίας για ένα νέο µαχητικό αεροσκάφος, ο οποίος αν και χρονολογείται από τα µέσα της δεκαετίας του 90, εξακολουθεί να υφίσταται και να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών διεθνών κατασκευαστών. Σε ό,τι αφορά στο κόκπιτ, οµοίωµα του οποίου επιδείχθηκε στο γαλλικό αεροναυτικό σαλόνι, αυτό κυριαρχείται από µεγάλες οθόνες των 15 ιντσών τύπου LCD, στο πρότυπο του JSF, χωρίς την παρουσία κανενός µηχανικού οργάνου. Η διαχείριση των οθονών πραγµατοποιείται από ένα κέρσορα, ο έλεγχος του οποίου πραγµατοποιείται από το χειριστήριο και από µια σειρά διακοπτών (soft-key) περιµετρικά τους. Οι δύο χωρίζονται σε δύο επιµέρους παράθυρα δεδοµένων στα οποία παρουσιάζονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για την πτήση και τη µάχη. Στο Super Flanker διατίθεται λογισµικό συγχώνευσης δεδοµένων έτσι ώστε να αποφεύγεται το φαινόµενο του «διπλού ειδώλου» και κάθε στόχος που παρουσιάζεται στον χειριστή να συνοδεύεται από µια ένδειξη από πιο αισθητήρα του αεροσκάφους έχει εντοπιστεί. Το Su-35 είναι εφοδιασµένο επίσης µε σύστηµα ανταλλαγής δεδοµένων µεταξύ 16 αεροσκαφών, µέσω του οποίου πραγµατοποιείται ανταλλαγή δεδο- µένων στοχοποίησης και εντοπισµού στόχων. Μια ακόµη ξεχωριστή ικανότητα του αεροσκάφους είναι το ολοκληρωµένο σύστηµα πτήσης και πρόωσης µέσω του οποίου ελέγχεται το σύστηµα µεταβολής διανύσµατος ώσης σε σχέση µε το λογισµικό ελέγχου πτήσης ενώ οι µανέτες ισχύος ελέγχονται ηλεκτρονικά σε συνδυασµό µε τη διαχείριση καυσίµου. Το αεροσκάφος διαθέτει αρκετούς αυτοµατισµούς. Ένας από αυτούς είναι όταν ο χειριστής εκτείνει τον πρόβολο για ανεφοδιασµό εν πτήση, τότε το σύστηµα ελέγχου πτήσης προσδίδει στο αεροσκάφος σταθερή ταχύτητα, για την κρίσιµη φάση του ανεφοδιασµού. Μια από τις κυριότερες εξωτερικές διαφορές σε σχέση µε τις προηγούµενες εκδόσεις του αεροσκάφους είναι η απουσία του ραχιαίου αερόφρενου, όπου µέσω της αφαίρεσής του αυξήθηκε η εσωτερική ικανότητα µεταφοράς καυσίµου από τις λίβρες στις Το Su-35 Super Flanker πρόκειται να είναι έτοιµο προς εξαγωγή το π À π - À À 2007 ANAXAITI H/INTERCEPTION

18 π π ºπ ƒøª Λίβανος: πεδίο δοκιµών νέων όπλων Η πρόσφατη πολεµική αναµέτρηση µεταξύ Ισραήλ και Χεζµπολά στο Νότιο Λίβανο στάθηκε η αιτία για την άντληση χρήσιµων συµπερασµάτων αλλά και την αποκάλυψη αδυναµιών αναφορικά µε τη χρησιµοποίηση συγκεκριµένων οπλικών συστηµάτων. Για τη ρωσική πλευρά οι επιχειρήσεις στο Ν. Λίβανο απέδειξαν πως οι ρωσικοί αντιαρµατικοί πύραυλοι, όπως οι 9M113 AT-14 Kornet, 9M131 Metis M και RPG-29, µπορούσαν να διατρήσουν σε αρκετές περιπτώσεις τα άρµατα µάχης των Ισραηλινών όπως το Merkava Mk.4. Αν και στις επιθέσεις στο εµπρόσθιο ηµισφαίριο τα αντιαρµατικά αυτά βλήµατα δεν κατόρθωσαν να αχρηστεύσουν τα ισραηλινά άρµατα, από άλλες όµως κατευθύνσεις πέτυχαν να τα διατρήσουν και να τα θέσουν εκτός µάχης. Η ισραηλινή πλευρά, αντιλαµβανό- µενη την έλλειψη επαρκούς προστασίας περιµετρικά του άρµατος, αποφάσισε να αναπτύξει στα Merkava µια νέα ενεργή ασπίδα προστασίας την Trophy, προϊόν της RAFAEL, η οποία «χρησιµοποιώντας» ενεργά βοµβίδια µπορεί να εξουδετερώσει την εισερχόµενη απειλή από ασφαλή, για το άρµα, απόσταση. Άλλη µια επιτυχία για την κινεζική πλευρά ήταν η ανάπτυξη του πυραύλου C-802 (Yingji-82) στη διαµόρφωση για άµυνα ακτών. Η ανάπτυξη του Yingji απέδειξε την αυτονοµία του βλήµατος εναντίον στόχων ευκαιρίας, µέσω της διασύνδεσης µε συστήµατα ραντάρ τοποθετηµένα σε ακτές, για τον εντοπισµό των στόχων. Αν και το συγκεκριµένο βλήµα εκτοξεύτηκε µόνο δύο φορές, πέτυχε και τις δύο το στόχο του. Την πρώτη φορά κτύπησε την ισραηλινή κορβέτα τύπου Saar 5, Hanit, σε απόσταση 16 µιλίων από τις λιβανικές ακτές και τη δεύτερη ένα εµπορικό σκάφος σε απόσταση 60 µιλίων. Από την άλλη πλευρά και οι Ισραηλινοί δοκίµασαν µε επιτυχία ορισµένα από τα οπλικά τους συστήµατα. Ένα από αυτά ήταν το βλήµα µεγάλης εµβέλειας αέρος-εδάφους Delilah όπου η Ισραηλινή Αεροπορία το χρησιµοποίησε σε αρκετές περιπτώσεις. Το βλήµα προορίζεται για µια σειρά σταθερών και κινούµενων στόχων όπως οχή- µατα, αντιαεροπορικές εγκαταστάσεις, σκάφη επιφανείας, σταθ- µούς διοίκησης και ελέγχου, µε µεγάλη ακρίβεια από µεγάλη απόσταση. Η καθοδήγησή του οφείλεται σε έναν συνδυασµό ηλεκτροοπτικών αισθητήρων, µε παρουσία του χειριστή στην όλη διαδικασία (man-in-loop). Το βλήµα στέλνει την εικόνα του αισθητήρα στο αεροσκάφος η οποία χρησιµοποιείται για την τελική αναγνώριση του στόχου από τον χειριστή και την τελική προσβολή του. Άλλο ένα όπλο που δοκιµάστηκε για πρώτη φορά είναι το Spike. Λεπτοµέρειες για το συγκεκριµένο όπλο δεν αποκαλύφθηκαν και το µόνο που έγινε γνωστό είναι πως το Spike χρησιµοποιήθηκε για στόχους που εµφανίζονταν ξαφνικά στο πεδίο της µάχης µε στενή συνεργασία µε επίγειες και εναέριες δυνάµεις, εφαρµόζοντας τη διαδικασία «sensor-to-shooter». Τέλος η ισραηλινή πλευρά χρησιµοποίησε µε επιτυχία και µια σειρά όπλων µε κατάδειξη λέιζερ. ύο τέτοια όπλα ήταν τα βλήµατα Griffin και το Nimrod τα οποία έχουν µια εµβέλεια της τάξης των 20+ χλµ. MiG-29M-OVT - Όταν το καλό γίνεται καλύτερο Οι φωτογραφίες που δηµοσιεύουµε εδώ δεν µπορούν να αποκαλύψουν έστω και στο ελάχιστο την πραγµατικά εκπληκτική επίδειξη του MiG-29M-OVT. Επειδή έτυχε να τη δούµε βιντεοσκοπηµένη, το µόνο που µπορούµε να πούµε είναι ότι το αεροπλάνο µε χειριστή τον Michail Belayev κυριολεκτικά χόρευε στον αέρα. Το συγκεκριµένο MiG-29M είναι εξοπλισµένο µε εντελώς νέο σύστηµα ελέγχου πτήσεως και κινητήρες RD-33MK οι οποίοι διαθέτουν ακροφύσια µε δυνατότητα µεταβολής της διεύθυνσης της ώσης (Thrust Vectoring Nozzles). Aυτό άλλωστε υποδηλώνει και το OVT (Otklaniayemyi Vektor Tyagi), ενώ το ίδιο σύνολο (σύστηµα ελέγχου πτήσεως και ακροφύσια) που αναπτύχθηκε από το γραφείο σχεδίασης κινητήρων Klimov, προσφέρεται και για το MiG-35. Τα ακροφύσια µπορούν να «περιστραφούν» κατά 15% από τον διαµήκη άξονα του αεροσκάφους στο κατακόρυφο επίπεδο (πάνω και κάτω) και οκτώ µοίρες στο οριζόντιο (αριστερά και δεξιά). ANAXAITI H/INTERCEPTION π À π - À À