Δ Λ Λ Ζ Ν Η Κ Ζ Γ Ζ Μ Ο Κ Ρ Α Σ Η Α Τ Π Ο Τ Ρ Γ Δ Η Ο Δ Χ Σ Δ Ρ Η Κ Χ Ν, Α Π Ο Κ Δ Ν Σ Ρ Χ Ζ Κ Α Η Ζ Λ Δ Κ Σ Ρ Ο Ν Η Κ Ζ Γ Η Α Κ Τ Β Δ Ρ Ν Ζ Ζ

Transcript

1 Δ Λ Λ Ζ Ν Η Κ Ζ Γ Ζ Μ Ο Κ Ρ Α Σ Η Α Τ Π Ο Τ Ρ Γ Δ Η Ο Δ Χ Σ Δ Ρ Η Κ Χ Ν, Α Π Ο Κ Δ Ν Σ Ρ Χ Ζ Κ Α Η Ζ Λ Δ Κ Σ Ρ Ο Ν Η Κ Ζ Γ Η Α Κ Τ Β Δ Ρ Ν Ζ Ζ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ Η ΤΜΒΟΛΗ ΣΩΝ Α.Π.Ε. ΣΗΝ ΣΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΕΛΕΣΗ ΠΕΡΙΠΣΩΗ: ΣΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΗ ΥΙΟΤ ΟΝΟΜΑΣΔΠΧΝΤΜΟ ΠΟΤΓΑΣΖ: ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΚΑΑΠΑ ΓΔΧΡΓΗΟ ΟΗΚΟΝΟΜΟΤ ΑΓΖΗΛΑΟ Γ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΑΘΖΝΑ ΟΚΣΧΒΡΗΟ

2 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Πξνηνχ μεθηλήζσ ζα ήζεια λα εθθξάζσ ηηο ζεξκέο κνπ επραξηζηίεο ζηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή θ. Αγεζίιαν Οηθνλφκνπ, γηα ηε δηαξθή ππνζηήξημε θαη θαζνδήγεζή ηνπ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπγγξαθήο ηνπ παξφληνο πνλήκαηνο, ζηνπο θ.θ. Κσλζηαληίλν Μαπξνπδή, Γηεπζπληή ηεο Αηγαηνειεθηξηθήο Ρνδνθιίλσλ Α.Δ. θαη Νηθφιαν Πηηζηιφ, Γηεπζπληή ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. πνπ παξά ην κεγάιν εξγαζηαθφ ηνπο θφξην δελ αξλήζεθαλ λα απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο θαη απνξίεο δίλνληάο κνπ ζηνηρεία θαη feedback γηα ηε ζπλέρηζε ηεο έξεπλαο. Σέινο, θαη θαζψο ε θνίηεζε κνπ ζηελ Δζληθή ρνιή Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θηάλεη ζην ηέινο ηεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ην ζχλνιν ηνπ δηδαθηηθνχ θαη δηνηθεηηθνχ πξνζσπηθνχ ηνπ ΔΚΓΓΑ γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα πνπ απιφρεξα πξνζέθεξαλ ζε φινπο ηνπο ζπνπδαζηέο ηεο Γ εηξάο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ελφο πξαγκαηηθά επνηθνδνκεηηθνχ δεθανθηάκελνπ. 2

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ παξνχζα εξγαζία κειεηά ηε δηαιεθηηθή πνπ αλαπηχζζεηαη αλάκεζα ζηηο έλλνηεο ελέξγεηα αλάπηπμε πεξηβάιινλ εμεηάδνληαο ηε ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ θαη ηδηαίηεξα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ ηνπηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Έπεηηα απφ ηελ αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο ησλ ΑΠΔ γηα ηνλ αεηθνξηθφ αλαπηπμηαθφ ζρεδηαζκφ ε εξγαζία εζηηάδεη ζηε κειέηε ηνπ θαηλφκελνπ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη ζηηο ζεκαληηθφηεξεο πξνζπάζεηεο αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεψλ ηνπ ζε Γηεζλέο θαη Δπξσπατθφ επίπεδν. Έκθαζε δίδεηαη ζηηο πξνζπάζεηεο: α) ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ξχπσλ κέζα απφ ηηο δεζκεχζεηο θαη ηνπο κεραληζκνχο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην θαη β) Δπξσπατθήο Έλσζεο λα δηακνξθψζεη κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην θιίκα πηνζεηψληαο δεζκεπηηθνχο ζηφρνπο γηα ηα θξάηε-κέιε ηεο. ηε ζπλέρεηα εμεηάδεηαη ε Διιεληθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή. Παξνπζηάδνληαη νη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη, αλαιχεηαη ε εηθφλα ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο θαη κειεηάηαη ε πξνζπάζεηα ζπζηεκαηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ Α.Π.Δ. ζηελ Διιάδα. Αθνινχζσο, ην ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηε κειέηε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο αληρλεχνληαο ηηο επηπηψζεηο απφ ηελ εγθαηάζηαζε θαη ηε ιεηηνπξγία αλεκνγελλεηξηψλ α) ζην πεξηβάιινλ θαη β) ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζην ηνπηθφ θαη λεζησηηθφ επίπεδν. Σέινο κέζα απφ ηε κειέηε α) ηεο επέλδπζεο ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. κε θχξην κέηνρν ηνλ Γήκν Υίνπ θαη β) ηεο επέλδπζεο Α/Γ ηεο Αηγαηνειεθηξηθήο Ρνδνθιίλσλ Α.Δ. απνδεηθλχεηαη ζχκθσλα κε ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο φηη ηα αηνιηθά πάξθα απνηεινχλ «πξάζηλεο» θαη νηθνλνκηθά βηψζηκεο επελδχζεηο κε ζεκαληηθή ζπλεηζθνξά ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. 3

4 ABSTRACT The current thesis focuses on the dialectic developed between the concepts of energy development environment seeking to explore the contribution of Renewable Energy Sources and in particular that of Wind Energy to local and regional development. Right after highlighting the crucial role of RES in sustainable development planning the analysis focuses on climate change as well as on the most important efforts to address its impact on international and European level. Emphasis is put on the efforts of: a) the international community to reduce greenhouse gas emissions through the commitments and mechanisms of the Kyoto Protocol and b) the European Union to formulate a comprehensive policy on energy and climate by adopting binding targets its member-states. In the next chapter the Energy Policy of Greece is presented in detail by: a) highlighting its strategic objectives, b) providing a concise analysis of the domestic energy balance and c) examining the systematic attempt to promote the use of RES in the country. Subsequently the focus is put on the study of wind energy focusing on the impact of the latter on: a) the environment and b) the developmental dynamics particularly at the local and island level. Finally through the case studies of a) the investment of Promitheutiki SA and b) the investment of Aigaioilektriki Rodoklinon SA the thesis proves that wind farms are green and economically viable investments thus having a significant impact on local development. 4

5 ΠΗΝΑΚΑ ΤΝΣΜΖΔΧΝ ΚΑΗ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΧΝ Α/Γ: Αλεκνγελλήηξηεο ΑΓΓ: Απηφκαηνο Γηαθφπηεο Γηαζχλδεζεο Α/Π: Αηνιηθφ Πάξθν ΑΠΔ: Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο ΑΠ: Απηφλνκνο ηαζκφο Παξαγσγήο ΓΠ: Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην ΓΠΥΑΑ: Γεληθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη ηεο Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο ΓΔΜΖΔ: Γηαρεηξηζηήο Διιεληθνχ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ΓΠΔ: Γηάζεζε Πξσηνγελνχο Δλέξγεηαο Γ: Γηαζπλδεδεκέλν χζηεκα EE: Δπξσπατθή Έλσζε Δ.Π.Ο.: Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ ΔΠΥΑΑ: Δηδηθφ Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο EWEA: Δπξσπατθή Έλσζε Αηνιηθήο Δλέξγεηαο ΕΟΔ: Εψλε Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ Κ.Α.Π.Δ.: Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο ΚΤΑ: Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε ΜΔΚ: Μεραλή Δζσηεξηθήο Καχζεο ΜΓ: Με Γηαζπλδεδεκέλν χζηεκα ΜΚΟ: Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο Μ.Ο: Μέζνο ξνο ΜΠΔ: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ΜΤΖΔ: Μηθξά Τδξνειεθηξηθά Έξγα Μ.Σ.: Μέζε Σάζε Ο.Ζ.Δ: Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ Ο.Ο..Α.: Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο ΟΣΑ: Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΠΑΚ: Πεξηνρέο Αηνιηθήο Καηαιιειφηεηαο ΠΑΠ: Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο ΠΠΔ: Πξνκειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ Π.Π.Δ.Α.: Πξνθαηαξθηηθή Πεξηβαιινληηθή Δθηίκεζε θαη Αμηνιφγεζε 5

6 ΠΠΥ&ΑΑ: Πεξηθεξεηαθά Πιαίζηα Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο ΡΑΔ: Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο ΖΘ: πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο.Ζ.Θ.Τ.Α.: πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο Τςειήο Απφδνζεο ηδ: πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο Τ.Α.: Τπνπξγηθή Απφθαζή ΤΠ.ΑΝ: Τπνπξγείν Αλάπηπμεο Τ.Π.Δ.Κ.Α: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο ΤΠΔΥΧΓΔ: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ Τ.Σ.: Τςειή Σάζε Φ.Δ.Κ.: Φχιιν Δθεκεξίδαο ηεο Κπβέξλεζεο Φ/Β: Φσηνβνιηατθφ χζηεκα Φ.Π.Α.: Φφξνο Πξνζηηζέκελεο Αμίαο Υ.Σ.: Υακειή Σάζε cm: εθαηνζηά ηνπ κέηξνπ db: decibel ΗΔΑ: International Energy Agency IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change km/h: ρηιηφκεηξα αλά ψξα KW: θηινβάη (κνλάδα ηζρχνο) KWh: θηινβαηψξα (κνλάδα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο) m/s: (meters/second) MW: κεγαβάη (κνλάδα ηζρχνο) MWh: κεγαβαηψξα (κνλάδα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο) RES: Renewable Energy Sources TWh: ηεξαβαηψξα (κνλάδα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο) UN: United Nations UNEP: United Nations Environment Program 6

7 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ ΡΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΘΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΑΦΙΩΝ... 5 ΕΙΣΑΓΩΓΘ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΡΘΓΕΣ ΕΝΕΓΕΙΑΣ: ΕΝΑ ΒΑΣΙΚΟ ΕΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΘ ΒΙΩΣΙΜΘ ΑΝΑΡΤΥΞΘ Ειςαγωγι Το παγκόςμιο ενεργειακό πρόβλθμα Από τθν οικονομικι μεγζκυνςθ ςτθν βιϊςιμθ ανάπτυξθ Θ βιϊςιμθ ανάπτυξθ Εννοιολογικόσ προςδιοριςμόσ των ΑΡΕ Ρλεονεκτιματα και Μειονεκτιματα των Ανανεϊςιμων Ρθγϊν Ενζργειασ Ρλεονεκτιματα των ΑΡΕ Μειονεκτιματα των ΑΡΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Θ ΔΙΕΘΝΘΣ ΚΑΙ ΕΥΩΡΑΪΚΘ ΕΝΕΓΕΙΑΚΘ ΡΟΛΙΤΙΚΘ Ειςαγωγι Θ Κλιματικι Αλλαγι Το πρωτόκολλο του Κιότο Θ Ευρωπαϊκι πολιτικι για τθν Ενζργεια και το Κλίμα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Θ ΕΛΛΘΝΙΚΘ ΕΝΕΓΕΙΑΚΘ ΡΟΛΙΤΙΚΘ Ειςαγωγι Οι άξονεσ τθσ Ενεργειακισ Ρολιτικισ ςτθν Ελλάδα Το ελλθνικό ενεργειακό ιςοηφγιο Θ ςυνειςφορά των ΑΡΕ ςτο ελλθνικό ενεργειακό ιςοηφγιο Θλεκτροπαραγωγι από ΑΡΕ Θ εξζλιξθ του κεςμικοφ πλαιςίου για τισ ΑΡΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΙΟΛΙΚΘ ΕΝΕΓΕΙΑ Αιολικι Ενζργεια Χαρακτθριςτικά ενόσ αιολικοφ πάρκου Θ αξιοποίθςθ τθσ αιολικισ ενζργειασ ςτθν Ελλάδα Ρεριβαλλοντικζσ Επιπτϊςεισ Τα επίπεδα θχορφπανςθσ από τθ λειτουργία Α/Γ Αλλοίωςθ Τοπίου και Οπτικι Πχλθςθ

8 4.4.3 Θλεκτρομαγνθτικι ακτινοβολία και παρεμβολζσ Χριςεισ γθσ Επιπτϊςεισ ςτθν Ορνικοπανίδα Αιολικι ενζργεια και τοπικι ανάπτυξθ H αναπτυξιακι δυναμικι τθσ αιολικισ ενζργειασ ςτα μθ διαςυνδεδεμζνα Ελλθνικά νθςιά Διεκνισ Εμπειρία: Το παράδειγμα του Samso ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΜΕΛΕΤΘ ΡΕΙΡΤΩΣΘΣ Θ ΣΥΜΒΟΛΘ ΤΩΝ Α/Γ ΣΤΘΝ ΤΟΡΙΚΘ ΑΝΑΡΤΥΞΘ ΤΘΣ XIOY Θ Δομι τθσ Ζρευνασ Υφιςτάμενθ Κατάςταςθ Γεωγραφικά Χαρακτθριςτικά Διοικθτικι Οργάνωςθ Ρλθκυςμιακά Χαρακτθριςτικά Κλιματολογικζσ Συνκικεσ Οικονομικι και Ραραγωγικι Βάςθ Ο ενεργειακόσ χάρτθσ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ Χίου Θ Επζνδυςθ τθσ Ρρομθκευτικισ Α.Ε Στοιχεία για τθν εταιρία και το ζργο Τεχνικά Χαρακτθριςτικά Οικονομικι Ανάλυςθ Ρεριβαλλοντικζσ Επιπτϊςεισ Θ Επζνδυςθ τθσ Αιγαιοθλεκτρικι οδοκλίνων Α.Ε Στοιχεία για τθν εταιρία και το ζργο Τεχνικά Χαρακτθριςτικά Οικονομικι Ανάλυςθ Ρεριβαλλοντικζσ Επιπτϊςεισ Αποτελζςματα Ζρευνασ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΥΜΡΕΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ ΡΑΑΤΘΜΑ Ι: ΕΩΤΘΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ ΡΑΑΤΘΜΑ ΙΙ: ΚΑΝΟΝΕΣ ΧΩΟΘΕΤΘΣΘΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΡΑΑΤΘΜΑ ΙΙΙ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΡΑΑΓΩΓΘΣ ΚΑΙ ΕΣΟΔΩΝ ΡΟΜΘΘΕΥΤΙΚΘΣ Α.Ε ΡΑΑΤΘΜΑ ΙV: ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΛΕΚΤΟΡΑΑΓΩΓΘΣ ΑΡ ΔΕΘ ΣΤΘ ΧΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΨΑΑ ΡΕΙΟΔΟΥ

9 Πίλαθαο Δηθνλνγξάθεζεο Διάγραμμα 1: Το Ραγκόςμιο ενεργειακό ιςοηφγιο για το Διάγραμμα 2: Ταξινόμθςθ Ενεργειακϊν Ρόρων Ρίνακασ 1: Επιδιωκόμενθ αναλογία εγκατεςτθμζνθσ ιςχφοσ και τθν κατανομι τθσ ςτο χρόνο μεταξφ των διαφόρων τεχνολογιϊν Α.Ρ.Ε Διάγραμμα 3: Διάκεςθ Ρρωτογενοφσ Ενζργειασ Ρίνακασ 2: Ιςχφσ παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ από ΑΡΕ Ρίνακασ 3: Ετιςια αφξθςθ (%) εγκατεςτθμζνθσ Ιςχφοσ από ΑΡΕ Διάγραμμα 4: Θ εξζλιξθ τθσ Εγκατεςτθμζνθσ Ιςχφοσ Αιολικϊν Ρίνακασ 4: Eξζλιξθ εγκατεςτθμζνθσ Ιςχφοσ Αιολικϊν Ράρκων ςτθν Ελλάδα Διάγραμμα 5: Οι πράςινεσ κζςεισ εργαςίασ Διάγραμμα 6: Μοναδιαίο Κόςτοσ Θλεκτροπαραγωγισ MWh ανά νθςί Χάρτθσ 1: Μζςθ ετιςια ταχφτθτα ανζμου για τα νθςιά του Αιγαίου Διάγραμμα 8: Συνολικι ηιτθςθ ενζργειασ για τθ Ρεριφερειακι ενότθτα Χίου ανά παραγωγικό τομζα για το ζτοσ Διάγραμμα 9: Συνολικι κάλυψθ ενζργειασ ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Χίου για το ζτοσ Χάρτθσ 2: Απεικόνιςθ των Αιολικϊν Εγκαταςτάςεων τθσ Β. Χίου Διάγραμμα 10: Θ ςυμμετοχι των ΑΡΕ ςτθν κάλυψθ τθσ θλεκτρικισ ηιτθςθσ τθσ Χίου για το ζτοσ Ρίνακασ 5: Α/Ρ ςε λειτουργία ςτθ Χίο Ρίνακασ 6: Αιτιςεισ Α/Ρ ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Χίου Ρίνακασ 7: Αιτιςεισ Εγκατάςταςθσ ΦΒ ςτθν Ρεριφερειακι Ενότθτα Χίου Χάρτθσ 3: Απεικόνιςθ των Αιολικϊν Εγκαταςτάςεων των Ψαρϊν Ρίνακασ 8: Τεχνικά Χαρακτθριςτικά Α/Γ Ρίνακασ 9: Ρινάκασ Χρθματοδότθςθσ Ρίνακασ 10: Το Κόςτοσ Δανειςμοφ Διάγραμμα 11: Απολογιςτικά Στοιχεία Θλεκτροπαραγωγισ Α/Γ Ρρομθκευτικισ Α.Ε Διάγραμμα 12: Ζςοδα-Ζξοδα Ρρομθκευτικισ Α.Ε Διάγραμμα 13: Κερδοφορία περιόδου Ρρομθκευτικισ Α.Ε Ρίνακασ 11: Τεχνικά Χαρακτθριςτικά Α/Γ Διάγραμμα 14: Απολογιςτικά Στοιχεία Θλεκτροπαραγωγισ Α/Γ Αιγαιοθλεκτρικισ οδοκλίνων Α.Ε Διάγραμμα 15: Ζςοδα-Ζξοδα Αιγαιοθλεκτρικισ οδοκλίνων Α.Ε Διάγραμμα 16: Κερδοφορία Αιγαιοθλεκτρικισ οδοκλίνων Α.Ε

10 10

11 ΔΗΑΓΧΓΖ «Ζ ινγηθή δελ πεξηιακβάλεη κόλν ηελ δπλαηόηεηά καο γηα ινγηθό ζπιινγηζκό, αιιά επίζεο ηελ ηθαλόηεηα πνπ έρνπκε λα δηεμάγνπκε έξεπλα, λα ιύλνπκε πξνβιήκαηα, λα εθηηκνύκε, λα θξηηηθάξνπκε, λα απνθαζίδνπκε γηα ην πώο ζα πξάμνπκε θαη λα θηάλνπκε ζε κηα θαηαλόεζε ηνπ εαπηνύ καο, ησλ άιισλ αλζξώπσλ θαη ηνπ θόζκνπ.» (Lakoff G. and Johnson M., 1999, ζελ. 3) θνπόο Ζ παξνχζα εξγαζία δνκήζεθε γχξσ απφ ηελ εμαηξεηηθά επίθαηξε φζν θαη ζεκαληηθή πξνβιεκαηηθή πνπ αλαπηχζζεηαη αλάκεζα ζηελ έλλνηα ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο κε ηελ ηερλνινγηθή θαηλνηνκία θαη ηελ ελεξγεηαθή δηαρείξηζε ησλ πφξσλ ζε παγθφζκην επίπεδν. Κχξην ζθνπφ ηεο απνηειεί ε κειέηε ηεο ζπκβνιήο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο (ΑΠΔ) θαη ηδηαίηεξα ησλ ζχγρξνλσλ εθαξκνγψλ εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ αλαπηπμηαθή δπλακηθή ηεο Υίνπ. Τπόζεζε εξγαζίαο Βαζηθή ππφζεζε εξγαζίαο πνπ εμεηάδεη ην παξφλ πφλεκα είλαη: ηα αηνιηθά πάξθα πνπ βξίζθνληαη εγθαηεζηεκέλα ζηε Υίν ζπκβάιινπλ ζηελ βηψζηκε αλάπηπμή ηνπ ηφπνπ θαη ησλ θαηνίθσλ ηνπ. Γηα ηελ απάληεζε ηεο παξαπάλσ θχξηαο εξψηεζεο κε ηξφπν ζπλνιηθφ θαη νινθιεξσκέλν εμεηάδνληαη νη παξάκεηξνη ηεο νηθνλνκηθήο βησζηκφηεηαο ησλ επελδχζεσλ, ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλεηζθνξάο ηνπο ζην ηνπηθφ νηθνζχζηεκα θαζψο θαη ε αλαπηπμηαθή ζπλεηζθνξά ησλ ππφ κειέηε αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία. Μέζνδνο θαη Μέζα Έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο παξάγνληεο ζηε θάζε ηνπ εξεπλεηηθνχ ζρεδηαζκνχ, ήηαλ ν ιεπηνκεξήο ζρεδηαζκφο θαη πηνζέηεζε ηεο θαηάιιειεο κεζνδνινγίαο. Ζ κεζνδνινγία ζηελ νπνία ζηεξίρζεθε ε εξγαζία δηέπεηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο αξρέο, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα: πιιέρηεθαλ πιεξνθνξίεο ζε ζρέζε κε ηε ζπκβνιή ησλ ΑΠΔ απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο (π.ρ. απφ ηε Γ.Δ.Ζ. δεηήζεθαλ πιεξνθνξίεο ηφζν απφ ηε Γ/λζε Οξπρείσλ, 11

12 φζν θαη απφ ηε ζπγαηξηθή Γ.Δ.Ζ. Αλαλεψζηκεο) ψζηε λα εμαζθαιηζηεί κηα ζθαηξηθή, αληηθεηκεληθή θαη νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ηνπ ζέκαηνο. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί κηα φζν ην δπλαηφλ πην αληηπξνζσπεπηηθή παξνπζίαζε ησλ θνξέσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηα αηνιηθά ηεθηαηλφκελα ησλ δπν λήζσλ ε επηινγή ησλ πξνο κειέηε επελδχζεσλ έγηλε κε θξηηήξην ηε δηαθνξνπνίεζε ηνπ θνξέα πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ. χκθσλα κε ηηο παξαπάλσ θξίζηκεο κεζνδνινγηθέο επηινγέο πξαγκαηνπνηήζεθε ζε πξψηε θάζε επηζθφπεζε ηεο ππάξρνπζαο ειιεληθήο θαη αγγιηθήο βηβιηνγξαθίαο κε ζηφρν α) ηελ εμνηθείσζε ηνπ γξάθνληνο κε κηα λέα γλσζηηθή ζεκαηηθή θαη β) ηελ θαηαγξαθή ησλ θπξίαξρσλ ηάζεσλ ζην ρψξν ησλ Α.Π.Δ. Σν πιηθφ πνπ ζπγθεληξψζεθε έπεηηα απφ επηζθέςεηο ζηηο Βηβιηνζήθεο ηνπ Σ.Δ.Δ., ηνπ Υαξνθφπεηνπ Παλ/κηνπ Αζελψλ θαη ηνπ Κ.Α.Π.Δ. καδί κε κειέηεο θαη επηζηεκνληθά άξζξα απφ ην δηαδίθηπν απνηέιεζε ηε βάζε απηνχ ηνπ εξεπλεηηθνχ ζηαδίνπ. ηε ζπλέρεηα θαη πξνθεηκέλνπ λα ειεγρηεί ε βαζηθή εξεπλεηηθή ππφζεζε πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίρζεθε ην παξφλ πφλεκα, επηρεηξείηαη ε εκπεηξηθή πξνζέγγηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο αλάπηπμεο αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ πεξηνρή ηεο Υίνπ. Αληίζηνηρα ην εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηε κειέηε ηεο ιεηηνπξγίαο ζπγθεθξηκέλσλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ κε ζηφρν λα εληνπίζεη ηε ζπκβνιή ή κε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ επελδχζεσλ ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε ηεο λήζνπ. Ζ επηινγή ησλ πξνο κειέηε επελδχζεσλ έγηλε κε ζηφρν ηελ απνηχπσζε ηεο επξείαο γθάκαο θνξέσλ (δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ) πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ρξεζηκνπνηψληαο σο πξψηε χιε ηνλ άλεκν. Δηδηθφηεξα, κειεηψληαη: ε ιεηηνπξγία 2 Α/Γ ζπλνιηθήο ηζρχνο 300KW απφ ηελ εηαηξεία Πξνκεζεπηηθή Α.Δ. ζηελ νπνία θχξηνο κέηνρνο είλαη ν Γήκνο Υίνπ θαη ε επέλδπζε ηεο ηδησηηθήο εηαηξείαο Αηγαηνειεθηξηθή Ρνδνθιίλσλ Ζ εκπεηξηθή πξνζέγγηζε δνκείηαη πάλσ ζε ηξία ζηάδηα εξεπλεηηθήο κεζνδνινγίαο: α) ηελ αλάιπζε ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο β) ηελ ζπιινγή ζηνηρείσλ θαη δηεξεχλεζε ηάζεσλ κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ ηνπ εξεπλεηηθνχ 12

13 πξνβιήκαηνο κέζα απφ ηελ αλάιπζε πξσηνγελψλ θαη δεπηεξνγελψλ δεδνκέλσλ θαη ηέινο γ) ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζρέζεο αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ. Δηδηθφηεξα, γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο ζηνλ ηφπν ηεο έξεπλαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ θπξίσο δεπηεξνγελή/επεμεξγαζκέλα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία απφ πιήζνο πεγψλ φπσο ε ΔΛ.ΣΑΣ., ν Γήκνο Υίνπ θαζψο θαη κειέηεο ηεο πξψελ Πεξηθέξεηαο Βνξείνπ Αηγαίνπ. Με βάζε ηα παξαπάλσ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά ζην πξψην κέξνο ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ βαζηθά γεσγξαθηθά, νηθνλνκηθά, πιεζπζκηαθά, θνηλσληθά θαη ελεξγεηαθά δεδνκέλα πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ζεκεξηλή εηθφλα ηνπ λεζηνχ κε ηδηαίηεξε έκθαζε λα δίδεηαη ζην θνκκάηη ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο. ηελ ζπλέρεηα, ε έξεπλα εμεηδηθεχεη ζηελ πεξηγξαθή ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ζηελ αλάιπζε ησλ παξαπάλσ αηνιηθψλ ζηαζκψλ κε άμνλα ην ηξίπηπρν ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά νηθνλνκηθά ζηνηρεία- πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο. Σα ζηνηρεία πνπ παξαηίζεληαη βαζίδνληαη: ζηα απνηειέζκαηα ηεο επηηφπηαο έξεπλαο πνπ δηεμήρζε ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο αηνιηθνχο ζηαζκνχο κε ζηφρν λα δηαπηζησζεί ε παξνχζα θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ. ζε επίζεκα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ ειεθηξνπαξαγσγή ησλ Α/Γ, ηελ αμία ηνπ παξαγφκελνπ ξεχκαηνο, ηα θφζηε εγθαηάζηαζεο, ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ έξγσλ θαηφπηλ επίζεκνπ αηηήκαηνο ζηηο ελ ιφγσ εηαηξείεο. ζηε ζπιινγή ζηνηρείσλ κέζσ δνκεκέλσλ πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ πνπ έιαβαλ ρψξα κεηαμχ 12 εο θαη 19 εο Ηνπιίνπ ηνπ 2011 κε ηνλ Γηεπζπληή Παξαγσγήο ηνπ εξγνζηαζίνπ ηεο Γ.Δ.Ζ. ζηε Υίν, κε ηνλ Γηεπζπληή ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. θαη ηνλ Ηδηνθηήηε ηεο Αηγαηνειεθηξηθήο Ρνδνθιίλσλ θαη ηνλ Γήκαξρν Υίνπ (ηειεθσληθά). Ζ επηινγή ησλ αλσηέξσ πξνζψπσλ έγηλε κε βάζε ηε ζέζε θαη ηελ αξκνδηφηεηα. Οη ζπλεληεχμεηο δηεμήρζεζαλ κε βάζε εξσηεκαηνιφγην πνπ ζπληάρζεθε εηδηθά γηα ην ζθνπφ απηφ θαη ην νπνίν παξαηίζεηαη ζην Παξάξηεκα Η ηεο εξγαζίαο. 13

14 Γηάξζξσζε Κεθαιαίσλ ην πξψην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε δηαιεθηηθή πνπ αλαπηχζζεηαη αλάκεζα ζηηο έλλνηεο ελέξγεηα αλάπηπμε πεξηβάιινλ, εμεηάδεηαη ε έλλνηα ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ε αιιαγή ησλ ζηφρσλ ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο ζπλέβαιε ζηε δηάδνζε ησλ ΑΠΔ. Σν θεθάιαην θιείλεη εηζάγνληαο ηνλ αλαγλψζηε ζηελ έλλνηα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο παξνπζηάδνληαο ηα ζεκαληηθφηεξα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ηνπο. ην δεχηεξν θεθάιαην εμεηάδνληαη ηα αίηηα θαη νη ζπλέπεηεο ηνπ ζνβαξφηεξνπ ίζσο παγθφζκηνπ πεξηβαιινληηθνχ δεηήκαηνο, ηνπ θαηλφκελνπ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη πεξηγξάθνληαη νη ζεκαληηθφηεξεο πξνζπάζεηεο αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεψλ ηνπ ζε Γηεζλέο θαη Δπξσπατθφ επίπεδν. Ηδηαίηεξε έκθαζε δίδεηαη ζηηο πξνζπάζεηεο: α) ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ξχπσλ κέζα απφ ηηο δεζκεχζεηο θαη ηνπο κεραληζκνχο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην θαη β) Δπξσπατθήο Έλσζεο λα δηακνξθψζεη κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην θιίκα πηνζεηψληαο δεζκεπηηθνχο ζηφρνπο γηα ηα θξάηε-κέιε ηεο. ην ηξίην θεθάιαην εμεηάδεηαη ε Διιεληθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή. Παξνπζηάδνληαη νη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη, αλαιχεηαη ε εηθφλα ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρψξαο θαη κειεηάηαη ε πξνζπάζεηα ζπζηεκαηηθήο αμηνπνίεζεο ησλ Α.Π.Δ. ζηελ Διιάδα. ην ηέηαξην θεθάιαην ην ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηε κειέηε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη αληρλεχνληαη νη επηπηψζεηο απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ α) ζην πεξηβάιινλ θαη β) ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζην ηνπηθφ θαη λεζησηηθφ επίπεδν. ην πέκπην θεθάιαην κέζα απφ ηελ κειέηε α) ηεο επέλδπζεο ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. κε θχξην κέηνρν ηνλ Γήκν Υίνπ θαη β) ηεο επέλδπζεο Α/Γ ηεο Αηγαηνειεθηξηθήο Ρνδνθιίλσλ Α.Δ. δηεξεπλάηαη αλ θαη θαηά πφζν ηα αηνιηθά πάξθα απνηεινχλ «πξάζηλεο» θαη νηθνλνκηθά βηψζηκεο επελδχζεηο κε ζπλεηζθνξά ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. 14

15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΑΝΑΝΔΧΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ: ΔΝΑ ΒΑΗΚΟ ΔΡΓΑΛΔΗΟ ΓΗΑ ΣΖ ΒΗΧΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 1.1Δηζαγσγή Ζ ελέξγεηα βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηνπ θνηλσληθνχ, νηθνλνκηθνχ θαη πνιηηηθνχ καο νηθνδνκήκαηνο απνηειψληαο ηελ βάζε ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ, φισλ ησλ επηηεπγκάησλ αιιά θαη φισλ ησλ θαηαζηξνθψλ πνπ έρεη πξνθαιέζεη ν άλζξσπνο ζηνλ πιαλήηε. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη: «Δλέξγεηα ίζνλ δσή, αιιά θαη πεξηβάιινλ ίζνλ δσή». Χζηφζν κε ην πθηζηάκελν κνληέιν αλάπηπμεο απηέο νη δπν έλλνηεο βξίζθνληαη ζε ζχγθξνπζε. ηηο κέξεο καο ε δηαηάξαμε ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ πιαλεηηθνχ νηθνζπζηήκαηνο εμαηηίαο ηεο αιφγηζηεο ρξήζεο ελεξγεηαθψλ πφξσλ απνηειεί ηελ θχξηα αηηία πίζσ απφ ηελ αλάδπζε κηαο ζεηξάο ζεκαληηθψλ πεξηβαιινληηθψλ δεηεκάησλ παγθφζκηαο θιίκαθαο πνπ απεηινχλ κε αθαληζκφ θάζε κνξθή δσήο ζηνλ πιαλήηε. Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπο έζεζε κε ηξφπν επηηαθηηθφ ηελ αλαγθαηφηεηα επαλαπξνζδηνξηζκνχ ησλ φξσλ ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο αλαδεηψληαο ηε ρξπζή ηνκή αλάκεζα ζηηο έλλνηεο ελέξγεηα αλάπηπμε πεξηβάιινλ. Καξπφο ηεο παξαπάλσ δηαιεθηηθήο ππήξμε ε αλάδπζε ηεο έλλνηαο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ζε θπξίαξρν αλαπηπμηαθφ πξφηππν. Σν γεγνλφο απηφ ζπλέβαιε θαζνξηζηηθά ζηε πξνψζεζε ησλ Αλαλεψζηκψλ Πεγψλ Δλέξγεηαο αλαδεηθλχνληαο ηηο ηειεπηαίεο ζε βαζηθφ εξγαιείν ηεο αεηθνξίαο. 1.2 Σν παγθόζκην ελεξγεηαθό πξόβιεκα Οη ζχγρξνλεο θνηλσλίεο θαηαλαιψλνπλ ηεξάζηηεο πνζφηεηεο ελέξγεηαο ζε ζρέζε κε ην πξφζθαην παξειζφλ θαζψο ε ρξήζε ηεο ηειεπηαίαο βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ησλ πεξηζζφηεξσλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ. Αλάκεζά ηνπο ε ειεθηξνπαξαγσγή, ε βηνκεραλία θαη νη κεηαθνξέο λα ζπγθαηαιέγνληαη ζηνπο πιένλ ελεξγνβφξνπο θιάδνπο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Σαπηφρξνλα, ε ζπλερήο αχμεζε ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ξαγδαία ηερλνινγηθή αλάπηπμε θαη ηελ ζπλεπαθφινπζε άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ηδηαίηεξα ζε ρψξεο γίγαληεο ηνπ αλαπηπζζφκελνπ θφζκνπ αζθνχλ ζεκαληηθέο πηέζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ηνπ πιαλήηε θαζνδεγψληαο ηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή δήηεζε ε νπνία ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξνπζηάδεη ζηαζεξά απμεηηθή ηάζε (ΗΔΑ, 2009a). 15

16 Παξάιιεια, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε παγθφζκην επίπεδν πξνέξρεηαη απφ ηηο ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ πνπ έρνπλ σο βάζε ηνλ άλζξαθα (βιέπε Γηάγξακκα 1). Γηάγξακκα 1: Σν Παγθόζκην ελεξγεηαθό ηζνδύγην γηα ην 2009 Πεγή: IEA 2009 Σν θαηλφκελν κνηάδεη παξάδνμν αλ αλαινγηζηεί θαλείο φηη ζε κηα επνρή ξαγδαίαο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ ε παγθφζκηα ελεξγεηαθή παξαγσγή, ε βάζε ηνπ αλζξψπηλνπ επνηθνδνκήκαηνο πάλσ ζηνλ πιαλήηε, παξακέλεη πεηζκαηηθά πξνζθνιιεκέλε ζην ελεξγεηαθφ κνληέιν πνπ εκπεδψζεθε ηελ πεξίνδν ηεο Βηνκεραληθήο Δπαλάζηαζεο, δειαδή, ζηε καδηθή ρξήζε θαπζίκσλ άλζξαθα φπσο ν ιηγλίηεο θαη ην πεηξέιαην ηα νπνία δηαθξίλνληαη απφ πεπεξαζκέλα απνζέκαηα γελλψληαο κείδνλ ζέκα ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο ελψ ηελ ίδηα ζηηγκή ε θαχζε ηνπο έρεη πιένλ επηζηεκνληθά απνδεηρζεί φηη επζχλεηαη γηα πιήζνο πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ φπσο ε θιηκαηηθή αιιαγή θαη ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 1 Αλαθχπηεη ινηπφλ σο βαζηθφ δήηεκα ην θαηά πφζν κπνξεί ην πιαλεηηθφ νηθνζχζηεκα λα επηβηψζεη ησλ νινέλα απμαλφκελσλ επηπέδσλ κηαο ηερλνινγηθήο θαη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο βαζηζκέλεο ζηελ αιφγηζηε ρξήζε ξππνγφλσλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Σν ελ ιφγσ εξψηεκα εηζάγεη κηα λέα παξάκεηξν ζηελ παξαπάλσ πξνβιεκαηηθή, απηή ηεο επηινγήο αλαπηπμηαθνχ πξνηχπνπ, παξάκεηξν θνκβηθήο 1 Έρεη πιένλ δηαπηζησζεί φηη ν ελεξγεηαθφο ηνκέαο είλαη ν πξσηαξρηθφο ππεχζπλνο γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο ζρεδφλ ην 95% ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο νθείιεηαη ζηελ παξαγσγή, ην κεηαζρεκαηηζκφ θαη ηε ρξήζε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. 16

17 ζεκαζίαο πνπ βξίζθεηαη ζηνλ ππξήλα ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο ζε παγθφζκην επίπεδν. 1.3 Από ηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε ζηελ βηώζηκε αλάπηπμε Ζ έλλνηα θαη ε ινγηθή ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο, ηνπ ηξφπνπ δειαδή κε ηνλ νπνίν νη αλζξψπηλεο θνηλσλίεο παξάγνπλ θαη δηαλέκνπλ ηνλ πινχην ζηα κέιε ηνπο, απνηέιεζε θαη ζπλερίδεη λα απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ πνιπζπδεηεκέλα θαη ακθίζεκα πεδία ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο θαη ηεο πνιηηηθήο ζεσξίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ εηθνζηνχ αηψλα θαη κέρξη ηελ θαηάξξεπζε ησλ θαζεζηψησλ ηνπ ππαξθηνχ ζνζηαιηζκνχ δπν αληαγσληζηηθά αλαπηπμηαθά πξφηππα κνλνπψιεζαλ ηνλ παγθφζκην δεκφζην δηάινγν πξνηείλνληαο θαζέλα απφ απηά ην δηθφ ηνπ ηδενινγηθφ-πνιηηηθφ φξακα. Απφ ηε κηα πιεπξά ην θαπηηαιηζηηθφ κνληέιν ηεο αγξνηηθήο, βηνκεραληθήο, εμαγσγηθήο αλάπηπμεο πνπ πηνζέηεζε ε Γχζε δνκεκέλν πάλσ ζηελ θηιειεχζεξε παξάδνζε ησλ θιαζηθψλ νηθνλνκνιφγσλ, δερφκελν κεηαπνιεκηθά θαηαιπηηθή επηξξνή απφ ηελ νηθνλνκηθή ζθέςε ηνπ J. M. Keynes, ζηεξίρζεθε θαηά θχξην ιφγν ζηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία πεξηνξίδνληαο αιινχ πεξηζζφηεξν θαη αιινχ ιηγφηεξν ηνλ ξφιν ηνπ θξάηνπο ζηε νηθνλνκηθή ζθαίξα. ηνλ αληίπνδα αλαπηχρζεθε ην πξφηππν κηαο θξαηηθά ειεγρφκελεο νηθνλνκίαο κε θχξην πφιν ηελ νβηεηηθή Έλσζε θαη ηνπο δνξπθφξνπο ηεο, έλα ζχζηεκα δνκεκέλν πάλσ ζηηο έλλνηεο ηνπ θεληξηθνχ ειέγρνπ θαη ηνπ θξαηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ κέζα απφ πεληαεηή πξνγξάκκαηα νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Παξά ηελ εθ δηακέηξνπ αληίζεηε ζεσξεηηθή ηνπο αθεηεξία ηα δπν παξαπάλσ κνληέια ραξαθηεξίζηεθαλ απφ κηα πνζνηηθή εκκνλή ζηνπο αλαπηπμηαθνχο ηνπο ζηφρνπο, κηα εκκνλή βαζηζκέλε ζηελ πίζηε φηη ε αδηάιεηπηε κεγέζπλζε νηθνλνκηθψλ δεηθηψλ φπσο ην Α.Δ.Π. είλαη ηθαλή απφ κφλε ηεο λα δψζεη πεηζηηθέο απαληήζεηο ζε νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα φπσο ε θηψρεηα, ε αλεξγία θαη ε ππαλάπηπμε (Duffield, 2004). Ήδε απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, έπεηηα απφ ηηο δπν πεηξειατθέο θξίζεηο θαη ηελ αλαδίπισζε ηνπ θξάηνπο πξφλνηαο αζθείηαη έληνλε θξηηηθή ζηηο παξαδνζηαθέο πξνζεγγίζεηο ηεο πνιηηηθήο νηθνλνκίαο κηα θξηηηθή, βαζηά επεξεαζκέλε απφ ηνπο Λαηηλνακεξηθάλνπο νηθνλνκνιφγνπο ηεο Αλάπηπμεο, πνπ θάλεη ιφγν γηα ηελ αλάγθε αλαδηάξζξσζεο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, αλαδηαλνκή ηνπ πινχηνπ θαη θαηαπνιέκεζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. Ζ 17

18 αδπλακία ησλ πηνζεηνχκελσλ αλαπηπμηαθψλ ζηξαηεγηθψλ λα επηιχζνπλ ηα πξνβιήκαηα ησλ θησρψλ ρσξψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηάξξεπζε ηνπ δηπνιηζκνχ, ηελ αικαηψδε ηερλνινγηθή πξφνδν θαη ηελ αλάδπζε λέσλ παγθφζκησλ πξνθιήζεσλ φπσο ε θιηκαηηθή αιιαγή νδήγεζαλ ζηαδηαθά ζηελ αλάδπζε κηαο λέαο πξνβιεκαηηθήο κε θχξην άμνλα ην ηξίπηπρν πεξηβάιινλ-νηθνλνκία-θνηλσλία πνπ άιιαμε ξηδηθά ην πεξηερφκελν ηνπ φξνπ αλάπηπμε εκπινπηίδνληάο ην κε πιήζνο λέσλ ζηνηρείσλ (Baylis and Smith, 2005). Μηα πξψηε επίζεκε εθδνρή απηήο ηεο λέαο δηεπξπκέλεο αληίιεςεο γηα ην πεξηερφκελν ηνπ φξνπ δηαηππψζεθε απφ ηελ UNESCO ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο νπνίαο «ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε είλαη νινθιεξσκέλε, ελδνγελήο θαη παγθόζκηα» κε ζηφρν πνπ δελ πεξηνξίδεηαη ζηα ζηελά φξηα ηεο αδηάθνπεο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο αιιά πξνζαλαηνιίδεηαη πιένλ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ ηνπ πιεζπζκνχ κέζα απφ κηα πνιηηηθή δηαθχιαμεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ γηα ηελ εμαζθάιηζε ησλ αλαγθψλ ησλ κειινληηθψλ γελεψλ (UN, 2003). 1.4 Ζ βηώζηκε αλάπηπμε Σηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο παξά ην πιήζνο ησλ δηαθνξεηηθψλ ζεσξεηηθψλ θαηαζθεπψλ πνπ πξαγκαηεχνληαη ηνπ ελλνηνινγηθφ πεξηερφκελν ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο έρεη αλαδπζεί σο θπξίαξρν αλαπηπμηαθφ πξφηππν ζε παγθφζκην επίπεδν απηφ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο πνπ νξίδεηαη σο έλα θαηλνηφκν αλαπηπμηαθφ κνληέιν πνπ επηδεηεί «λα θαιύςεη ηηο αλάγθεο 2 ηνπ παξόληνο ρσξίο λα δηαθπβεύεηαη ε ηθαλόηεηα ησλ κειινληηθώλ γελεώλ λα θαιύςνπλ ηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο» (UN, 2003, ζελ. 206). Ζ βηψζηκε αλάπηπμε ινηπφλ, ζπλεπάγεηαη ηελ δηαηήξεζε ηεο γεληθήο ηζνξξνπίαο θαζψο θαη ηεο αμίαο ηνπ απνζέκαηνο ηνπ θεθαιαίνπ ηεο θχζεο ελψ παξάιιεια επαλαπξνζδηνξίδεη ηα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο θφζηνπο-νθέινπο θάλνληαο ιφγν γηα ηελ αλάγθε κηα πην δίθαηεο θαηαλνκήο πφξσλ κεηαμχ θξαηψλ, πεξηθεξεηψλ θαη επηκέξνπο πεξηνρψλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Με άιια ιφγηα ε έλλνηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο δνκείηαη κε άμνλα ην ηξίπηπρν νηθνλνκηθή αλάπηπμε, πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία, θνηλσληθή ζπκκεηνρή (Καλδής και ζσν., 2008). 2 αλ αλάγθεο νξίδνληαη νη βαζηθέο αλάγθεο ησλ θησρψλ απηνχ ηνπ θφζκνπ 18

19 H έλλνηα πξσηνεκθαλίδεηαη ην 1991 κε ηε δεκνζίεπζε ηεο Έθζεζεο Brutland απφ ηνλ Ο.Ζ.Δ. θαη απνθηά παγθφζκηα πνιηηηθή θαη θνηλσληθή λνκηκνπνίεζε ην επφκελν έηνο φηαλ ζηε πλδηάζθεςε ησλ Ζ.Δ. ηνπ Ρίν ληε Σδαλέηξν γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε ε αεηθνξία αλαθεξχζζεηαη ζε έλαλ απφ ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηνπ Οξγαληζκνχ. (UN, 2003) ην πιαίζην ηνπ Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο Agenda 21 δηαηππψλνληαη νη αξρέο πνπ δηέπνπλ ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. χκθσλα κε απηέο: Ο άλζξσπνο βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηεο έλλνηαο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη δηθαηνχηαη κηα πγηή θαη παξαγσγηθή δσή ζε αξκνλία κε ην πεξηβάιινλ. (Άξζξν 1) Ζ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο (Άξζξα 3, 4) Σα θξάηε έρνπλ ηελ επζχλε λα ζπλεξγαζηνχλ πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεχζνπλ θαη λα απνθαηαζηήζνπλ ην νηθνζχζηεκα πξνσζψληαο ηαπηφρξνλα ηηο ελδνγελείο παξακέηξνπο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη ηελ εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο. Αλαπφζπαζην κέξνο ηεο πα ηεο πνιηηηθήο γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε πξέπεη λα είλαη ε ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη ησλ πνιηηψλ (ηδηαίηεξα ηνλίδεηαη ε ζεκαζία ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ λέσλ) ζε φια ηα επίπεδα ηνπ αεηθφξνπ αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ. (Άξζξα 10, 20, 21, 22) Ζ εηξήλε, ε αλάπηπμε θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε, έλλνηεο αιιεινεμαξηψκελεο. (Άξζξν 25) (Γρηγορίοσ και ζσν., 1993) Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ επξχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ, θαζψο θαη γηα ηελ αλάπηπμε αμηφπηζησλ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ κεηαηξέπνπλ ην δπλακηθφ ηνπο ζε αμηνπνηήζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο, εδξάδεηαη ρξνληθά ηελ επαχξην ηεο πξψηεο πεηξειατθήο θξίζεο θαη παγηψλεηαη ηελ επφκελε δεθαεηία φηαλ ε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ γέλλα ηελ απαίηεζε γηα ηελ εηζαγσγή ελφο λένπ «πξάζηλνπ» αλαπηπμηαθνχ πξνηχπνπ. Ζ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ απνηειεί θεληξηθή επηινγή ηεο λέαο αλαπηπμηαθήο ζεψξεζεο θαζψο, ε ζεηηθή ζπλεηζθνξά ηνπο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην, ε ζπκβνιή ηνπο ζηε ηνπηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εμάξηεζεο απφ εηζαγφκελνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο θαη ζηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηηο θαζηζηνχλ απαξαίηεην κέζν γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο παγθνζκίσο (Dincer, 2000). 19

20 1.5 Δλλνηνινγηθόο πξνζδηνξηζκόο ησλ ΑΠΔ Ζ έλλνηα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο αλαθέξεηαη ζε θάζε ήπηα ελεξγεηαθή πεγή πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη αλαλεψλεηαη κέζσ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ κφληκνπ θχθινπ. Ο φξνο "ήπηεο" αλαθέξεηαη ζε δπν βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Πξψηνλ, γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο δελ απαηηείηαη θάπνηα ελεξγεηηθή παξέκβαζε, φπσο εμφξπμε, άληιεζε, θαχζε παξά κφλν ε εθκεηάιιεπζε ηεο ήδε ππάξρνπζαο ξνήο ελέξγεηαο ζηε θχζε. Γεχηεξν, πξφθεηηαη γηα "θαζαξέο" κνξθέο ελέξγεηαο, θηιηθέο ζην πεξηβάιινλ, πνπ δελ απνδεζκεχνπλ πδξνγνλάλζξαθεο, δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, ηνμηθά θαη ξαδηελεξγά απφβιεηα φπσο νη ιεγφκελεο ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο (Καπλάνης, 2003). Δπηπιένλ θαη θαζψο βαζίδνληαη ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, νη ήπηεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη αλαλεψζηκεο. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα ηελ ελέξγεηα ηνπ ήιηνπ "ζπζθεπαζκέλε" κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν: ε βηνκάδα είλαη ειηαθή ελέξγεηα δεζκεπκέλε ζηνπο ηζηνχο ησλ θπηψλ κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο, ε αηνιηθή εθκεηαιιεχεηαη ηνπο αλέκνπο πνπ πξνθαινχληαη απ' ηε ζέξκαλζε ηνπ αέξα, ελψ απηέο πνπ βαζίδνληαη ζην λεξφ εθκεηαιιεχνληαη ηνλ θχθιν εμάηκηζεο-ζπκπχθλσζεο ηνπ λεξνχ θαη ηελ θπθινθνξία ηνπ. Οη ήπηεο ινηπφλ ή αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη κνξθέο εθκεηαιιεχζηκεο ελέξγεηαο πνπ πξνέξρεηαη απφ δηάθνξεο θπζηθέο δηαδηθαζίεο, φπσο ν άλεκνο, ε γεσζεξκία θαη ε θπθινθνξία ηνπ λεξνχ. (Καλδής και ζσν., 2008) ε Δλσζηαθφ επίπεδν, ν νξηζκφο ησλ ΑΠΔ, πεξηιακβάλεηαη ζην άξζξν 2 ηεο Οδεγίαο2001/77/ΔΚ, θαη αλαθέξεηαη ζηηο: «κε νξπθηέο αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο (αηνιηθή, ειηαθή θαη γεσζεξκηθή ελέξγεηα, ελέξγεηα θπκάησλ, παιηξξντθή ελέξγεηα, πδξαπιηθή ελέξγεηα, βηνκάδα, αέξηα εθιπόκελα από ρώξνπο πγεηνλνκηθήο ηαθήο, από εγθαηαζηάζεηο βηνινγηθνύ θαζαξηζκνύ θαη βηναέξην)» (L 283, 27/10/2001). Ζ ειιεληθή λνκνζεζία γηα ηηο ΑΠΔ δηαθνξνπνηείηαη απφ ηα παξαπάλσ εμαηξψληαο ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά έξγα. Αλαιπηηθφηεξα, ζχκθσλα κε ην άξζξν 2 ηνπ Ν. 2773/1999 φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ην άξζξν 17 ηνπ Ν. 3489/2006, σο παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ λνείηαη ε ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ: (α) Σελ εθκεηάιιεπζε αηνιηθήο ή ειηαθήο ελέξγεηαο ή βηνκάδαο ή βηναεξίνπ. (β) Σελ εθκεηάιιεπζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. (γ) Σελ εθκεηάιιεπζε ελέξγεηαο απφ ηε ζάιαζζα. 20

21 (δ) Σελ εθκεηάιιεπζε πδάηηλνπ δπλακηθνχ κε κηθξνχο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ηζρχνο κέρξη 15 MWe. (ε) Σν ζπλδπαζκφ ησλ αλσηέξσ. (ζη) Σε ζπκπαξαγσγή, κε ρξήζε ησλ πεγψλ ελέξγεηαο, ησλ (α), (β) θαη ζπλδπαζκφ ηνπο. Γηάγξακκα 2: Σαμηλόκεζε Δλεξγεηαθώλ Πόξσλ Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ησλ Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο Ζ αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθά πεξηβαιινληηθά θαη νηθνλνκηθά νθέιε ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη δελ ππάξρνπλ θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ρξήζε ηνπο. Κξίλεηαη, ινηπφλ, ζθφπηκν λα παξαηεζνχλ ζπλνπηηθά ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ φπσο απηά εληνπίζηεθαλ ζηε βηβιηνγξαθία (Καπλάνης, 2003, Βαζιλάκος, 2007α, ICAP, 2009 ) Πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ Δίλαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. Έρνληαο κεδεληθέο εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ ζηελ αηκφζθαηξα Ζ ρξήζε ηνπο εμνηθνλνκεί εθαηνκκχξηα επξψ πνπ ζα δαπαλνχληαλ γηα ηελ αγνξά δηθαησκάησλ εθπνκπήο αεξίσλ ξχπσλ Γελ πξφθεηηαη λα εμαληιεζνχλ πνηέ, ζε αληίζεζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα. Καη απηφ ηνλ ηξφπν ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο απφ ηνπο πεπεξαζκέλνπο θαη νινέλα πην αθξηβνχο ζπκβαηηθνχο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. 21

22 Γίλνπλ ηε δπλαηφηεηα επηινγήο ηεο θαηάιιειεο κνξθήο ελέξγεηαο πνπ είλαη πξνζαξκνζκέλε ζηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε (π.ρ. ειηαθή ελέξγεηα γηα ζεξκφηεηα ρακειψλ ζεξκνθξαζηψλ έσο αηνιηθή ελέξγεηα γηα ειεθηξνπαξαγσγή), επηηπγράλνληαο θαη απηφ ηνλ ηξφπν κηα νξζνινγηθφηεξε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Δίλαη γεσγξαθηθά δηαζπαξκέλεο θαη νδεγνχλ ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα λα θαιχπηνληαη νη ελεξγεηαθέο αλάγθεο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, αλαθνπθίδνληαο ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο κεηαθνξάο ελέξγεηαο. Ο εμνπιηζκφο είλαη απιφο ζηελ θαηαζθεπή θαη ηε ζπληήξεζε θαη έρεη κεγάιν ρξφλν δσήο. Έρνπλ ρακειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο Οη επελδχζεηο ησλ ΑΠΔ είλαη εληάζεσο εξγαζίαο, δεκηνπξγψληαο πνιιέο ζέζεηο εξγαζίαο, ηδηαίηεξα ζε ηνπηθφ επίπεδν θαη πξνσζψληαο ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Μπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππξήλα γηα ηελ αλαδσνγφλεζε νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ θαη πφιν γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε Μεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ Ζ ελεξγεηαθή παξνρή θαη απφδνζε ησλ ΑΠΔ δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ηελ επνρή ηνπ έηνπο αιιά θαη απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη ην θιίκα ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία εγθαζίζηαληαη. Παξνπζηάδνπλ δηαθπκάλζεηο ζηε δηαζεζηκφηεηά ηνπο πνπ κπνξεί λα είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο απαηηψληαο θαηά ζπλέπεηα ηελ εθεδξεία άιισλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ ή ελαιιαθηηθά αθξηβέο κεζφδνπο απνζήθεπζεο. 22

23 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: Ζ ΓΗΔΘΝΖ ΚΑΗ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 2.1 Δηζαγσγή ην παξφλ θεθάιαην εμεηάδνληαη ηα αίηηα θαη νη ζπλέπεηεο ηνπ ζνβαξφηεξνπ ίζσο παγθφζκηνπ πεξηβαιινληηθνχ δεηήκαηνο, ηνπ θαηλφκελνπ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη πεξηγξάθνληαη νη ζεκαληηθφηεξεο πξνζπάζεηεο αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεψλ ηνπ ζε Γηεζλέο θαη Δπξσπατθφ επίπεδν. Ηδηαίηεξε έκθαζε δίδεηαη ζηηο πξνζπάζεηεο: α) ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ξχπσλ κέζα απφ ηηο δεζκεχζεηο θαη ηνπο κεραληζκνχο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην θαη β) Δπξσπατθήο Έλσζεο λα δηακνξθψζεη κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ηελ ελέξγεηα θαη ην θιίκα πηνζεηψληαο δεζκεπηηθνχο ζηφρνπο γηα ηα θξάηε-κέιε ηεο. 2.2 Ζ Κιηκαηηθή Αιιαγή Ζ θιηκαηηθή αιιαγή 3 θαη νη επηπηψζεηο ηεο ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο θαη ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη πιένλ επηζηεκνληθά αθιφλεηεο. Κάζε ρξφλν, σο απνηέιεζκα ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ, δηζεθαηνκκχξηα ηφλνη δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (εθεμήο CO 2 ), θπξίσο απφ ηελ θαχζε νξπθηψλ θαχζηκσλ (πεηξέιαην, άλζξαθαο, θπζηθφ αέξην) θαζψο θαη άιισλ αεξηψλ φπσο κεζάλην, νμείδην ηνπ αδψηνπ, δηνμείδην ηνπ ζείνπ, αησξνχκελα ζσκαηίδηα, απειεπζεξψλνληαη ζηελ αηκφζθαηξα αιιάδνληαο ηε ζχζηαζε ησλ αεξηψλ ζηελ αηκφζθαηξα. ( ηειεπηαία επίζθεςε 30/7/2011) Ζ αλαηξνπή απηή αλακέλεηαη λα αιιάμεη δξαζηηθά ην θιίκα ηηο εξρφκελεο δεθαεηίεο. Δηδηθφηεξα, ην CO 2 ζεσξείηαη ππεχζπλν γηα ην 50% ηεο ππεξζέξκαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο θαζψο ζε ιηγφηεξν απφ 2 αηψλεο ε ζπλνιηθή πνζφηεηα ηνπ ελ ιφγσ αεξίνπ έρεη απμεζεί θαηά 25% (IPCC, 2007). Ζ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ, ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ειεθηξηζκφ, ζέξκαλζε θαη κεηαθνξέο, έρεη ηε κεγαιχηεξε επίδξαζε ζηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ αηκφζθαηξα απφ θάζε άιιε αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα κε ηνλ ηνκέα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ λα θέξεη ηελ κεγαιχηεξε επζχλε φζνλ αθνξά ηελ 3 Με ηνλ φξν θιηκαηηθή αιιαγή αλαθεξφκαζηε ζηε κεηαβνιή ηνπ παγθφζκηνπ θιίκαηνο θαη εηδηθφηεξα ζε κεηαβνιέο ησλ κεηεσξνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ εθηείλνληαη ζε κεγάιε ρξνληθή θιίκαθα. Σέηνηνπ ηχπνπ κεηαβνιέο πεξηιακβάλνπλ ζεκαληηθέο δηαθπκάλζεηο σο πξνο ηε κέζε θαηάζηαζε ηνπ θιίκαηνο ή ηε κεηαβιεηφηεηά ηνπ, πνπ εθηείλνληαη ζε βάζνο δεθαεηηψλ ή πεξηζζφηεξσλ αθφκα εηψλ. Οη θιηκαηηθέο αιιαγέο νθείινληαη ζε θπζηθέο δηαδηθαζίεο, θαζψο θαη ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο κε επηπηψζεηο ζην θιίκα, φπσο ε ηξνπνπνίεζε ηεο ζχλζεζεο ηεο αηκφζθαηξαο ηε χκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηηο Κιηκαηηθέο Μεηαβνιέο (UNFCC), ε θιηκαηηθή αιιαγή νξίδεηαη εηδηθφηεξα σο ε κεηαβνιή ζην θιίκα πνπ νθείιεηαη άκεζα ή έκκεζα ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, δηαθξίλνληαο ηνλ φξν απφ ηελ θιηκαηηθή κεηαβιεηόηεηα πνπ έρεη θπζηθά αίηηα. ( 23

24 θιηκαηηθή αιιαγή αθνχ παξάγεη ην 37% ησλ αλζξσπνγελψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ), εθιχνληαο 23 δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) ηνλ ρξφλν ( ηειεπηαία επίζθεςε 30/7/2011). Ζ 4 ε Έθζεζε Αμηνιφγεζεο ηεο IPCC αλέθεξε φηη «ε αύμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ θιηκαηηθνύ ζπζηήκαηνο είλαη αδηακθηζβήηεηε», θαζψο θη φηη ε πηζαλφηεηα απηφ λα νθείιεηαη ζηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα εμαηηίαο ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη κεγαιχηεξε απφ 90%. Υσξίο δξαζηηθέο κεηψζεηο ησλ εθπνκπψλ, ε κέζε πιαλεηηθή ζεξκνθξαζία ζα απμεζεί σο ην ηέινο ηνπ αηψλα θαηά 1,7 C κε 7 C, ζε ζχγθξηζε κε ηα πξνβηνκεραληθά επίπεδα, αλάινγα κε ην ξπζκφ πνπ ζα ζπλερίζνπκε λα εθπέκπνπκε αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Οη ησξηλέο εθπνκπέο βξίζθνληαη ζηελ θνξπθή ησλ πξνβιεπφκελσλ εθηηκήζεσλ θαη ηε ιήςε κέηξσλ ζα επηθέξνπλ απμήζεηο ηεο ζεξκνθξαζίαο ζην αλψηεξν εχξνο ησλ πξνβιέςεσλ. Αθφκα θαη κε ηε ζεκεξηλή αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνπο 0,8 C ζε ζχγθξηζε κε ηα πξνβηνκεραληθά επίπεδα ήδε παξαηεξνχληαη ζνβαξέο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην παγθφζκην νηθνζχζηεκα π.ρ. ε ηήμε ησλ ζαιάζζησλ πάγσλ ζηνπο πνιηθνχο. Απηέο νη επηπηψζεηο ζα κπνξνχζαλ λα πξνθαιέζνπλ ζεηηθέο αλαηξνθνδνηήζεηο πνπ ζα επηθέξνπλ αθφκα κεγαιχηεξε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο δεκηνπξγψληαο έλα θαχιν θχθιν πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο (IPCC, 2007). H Έθζεζε πξνβιέπεη κεηαμχ άιισλ: Μέζα ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο, ηα απνζέκαηα λεξνχ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζηνπο παγεηψλεο θαη ζηηο ρηνληζκέλεο πεξηνρέο ζα κεησζνχλ πξνθαιψληαο ειιείςεηο λεξνχ ζε πεξηζζφηεξν απφ 1 δηο αλζξψπνπο. Σν 20% κε 30% φισλ ησλ δσληαλψλ νξγαληζκψλ ζηνλ πιαλήηε ζα αληηκεησπίδνπλ απμεκέλν θίλδπλν εμαθάληζεο, αλ ε άλνδνο ηεο κέζεο παγθφζκηαο ζεξκνθξαζίαο μεπεξάζεη ηνπο 2,5 C. ε ρακειφηεξα γεσγξαθηθά πιάηε, θαη θπξίσο ζε μεξέο θαη ηξνπηθέο πεξηνρέο, αθφκα θαη κηθξέο απμήζεηο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηεο ηάμεο ησλ 2 C, αλακέλεηαη λα απμήζνπλ ηνλ θίλδπλν ιηκψλ. Μεηά ην 2080 πνιιά εθαηνκκχξηα αλζξψπσλ αλακέλεηαη λα επεξεαζηνχλ απφ πιεκκχξεο ζηα ζπίηηα θαη ηηο επηρεηξήζεηο ηνπο εμαηηίαο ηεο αλφδνπ ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θάζε ρξφλν. ε ηδηαίηεξν θίλδπλν βξίζθνληαη ππθλνθαηνηθεκέλεο 24

25 πεξηνρέο, θαζψο θαη πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη ζε ρακειφ πςφκεηξν κε πεξηνξηζκέλεο ηθαλφηεηεο πξνζαξκνγήο Σν πξσηόθνιιν ηνπ Κηόην ε κηα πξνζπάζεηα αληηκεηψπηζεο ησλ παγθφζκησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ ε δηεζλήο θνηλφηεηα ζπκθψλεζε ζηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξηψλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ππνγξάθνληαο ηελ χκβαζε Πιαίζην γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή θαη ην λνκηθφ ηεο παξάγσγν γλσζηφ σο ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην. Σν Πξσηφθνιιν απνηειεί έλαλ «νδηθφ ράξηε», ζηνλ νπνίν πεξηιακβάλνληαη ηα απαξαίηεηα βήκαηα γηα ηε καθξνπξφζεζκε αληηκεηψπηζε ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο πνπ πξνθαιείηαη ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ αλζξσπνγελψλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (ICPP, 2007). χκθσλα κε απηφ: (Γρηγορίοσ και ζσν., 1993). Καζνξίδνληαη ηα έμη θχξηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, κεζάλην, ππνμείδην ηνπ αδψηνπ, πδξνθζνξάλζξαθεο, ππεξθζνξάλζξαθεο θαη εμαθζνξηνχρν ζείν ηα νπνία ππνινγίδνληαη ζαλ έλα κείγκα/«θαιάζη» αεξίσλ. Οη εθπνκπέο ησλ έμη ξππνγφλσλ αεξίσλ ππνινγίδνληαη ζε «ηζνδχλακα CO 2» δεκηνπξγψληαο κηα θνηλή κνλάδα κέηξεζεο γηα ηε δηεπθφιπλζε ηνπ ππνινγηζκνχ ησλ εθπνκπψλ. Σα ζπκβαιιφκελα κέξε δεζκεχνληαη λα ειαηηψζνπλ ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηελ πξψηε πεξίνδν αλάιεςεο ππνρξεψζεσλ ( ) θαηά ηνπιάρηζηνλ 5,2% ζε ζρέζε κε ηηο εθπνκπέο ηνπ Γηα ηνλ ιφγν απηφ θάζε ζπκβαιιφκελν θξάηνο ππνρξενχηαη λα δεκηνπξγήζεη έλα εζληθφ ζχζηεκα εθπνκπψλ ζηε βάζε θνηλψλ θαη ηππνπνηεκέλσλ πξνηχπσλ ψζηε λα ππάξρνπλ ζπγθξίζηκα κεγέζε. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Πξσηνθφιινπ επηρεηξείηαη λα γίλεη κε ηνλ πην νηθνλνκηθά απνδνηηθφ ηξφπν, ψζηε λα κελ επηβαξπλζεί ε παγθφζκηα νηθνλνκία. Έηζη, ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην πεξηιακβάλεη ηξεηο επέιηθηνπο κεραληζκνχο: ηελ εκπνξία δηθαησκάησλ εθπνκπψλ, ηελ θνηλή εθαξκνγή, θαη ην κεραληζκφ θαζαξήο αλάπηπμεο. 5 4 Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ ηξηψλ πξψησλ αεξίσλ ππνινγίδεηαη σο έηνο βάζεο ην 1990 (εμαηξέζεθαλ θάπνηεο ρψξεο κε νηθνλνκίεο ζε κεηάβαζε). Γηα ηα επφκελα ηξία σο έηνο βάζεο νξίδεηαη ην 1990 ή ην

26 Αλακθίβνια ε ελεξγνπνίεζε ηνπ Πξσηνθφιινπ ππήξμε έλα ζεηηθφ βήκα, γηα ηελ ζσηεξία ηνπ πιαλήηε θαη γηα ηελ πξνψζεζε Α.Π.Δ., θαζψο απνηειεί ηελ πξψηε δηεζλή ζπκθσλία πνπ έζεζε ζπγθεθξηκέλν ζηφρν κείσζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ επηκεξίδνληαο ηελ επζχλε αλάκεζα ζηα ζπκβαιιφκελα κέξε ιακβάλνληαο ππφςε ηελ ηζηνξηθή επζχλε θαη ηηο αλαπηπμηαθέο ηδηαηηεξφηεηεο θάζε ζπκκεηέρνπζαο ρψξαο ( ηειεπηαία επίζθεςε 31/8/2011). ηε ζπκθσλία έρεη αζθεζεί έληνλε θξηηηθή θαζψο νη επέιηθηνη κεραληζκνί παξέρνληαο ην δηθαίσκα ζηα ζπκβαιιφκελα κέξε λα πσινχλ θαη λα αγνξάδνπλ πηζηψζεηο κεηαμχ ηνπο δεκηνχξγεζαλ έλα ζχζηεκα πνπ δεκηνπξγεί κελ νηθνλνκηθά θίλεηξα γηα ηελ πξνψζεζε πξάζηλσλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Χζηφζν ζην επίπεδν ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο θηλείηαη ζην επίπεδν ηνπ ειάρηζηνπ θνηλνχ παξνλνκαζηή θαζψο φηαλ κηα ρψξα θαηαθέξεη λα κεηψζεη ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ απηφ γηα ην νπνίν δεζκεχηεθε, έρεη ηε δπλαηφηεηα λα εκπνξεπηεί ηελ επηπιένλ απηή πνζφηεηα κε θάπνηα ρψξα ε νπνία δελ θαηάθεξε λα θηάζεη ζην ζηφρν ηεο ( ηειεπηαία επίζθεςε 31/8/2011) Σα επξχηαηα πεξηζψξηα πνπ πξνζθέξεη ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ην θαζηζηνχλ αλεπαξθέο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ επηπηψζεσλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Σα ηειεπηαία ρξφληα πεξηβαιινληηθέο νξγαλψζεηο & θνξείο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, αιιά θαη νξηζκέλεο θπβεξλήζεηο, πηέδνπλ γηα ηελ ζέζπηζε λέσλ πην θηιφδνμσλ ζηφρνπο ζηελ πξνζπάζεηα κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξηψλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (Greenpeace, 1998). Μεηά ηελ απνηπρία ηεο ζπλφδνπ ηεο Κνπεγράγεο θαη ηε κηθξή επηηπρία ηεο ζπλφδνπ ζηελ Καλθνχλ ηνπ Μεμηθνχ φιν θαη πεξηζζφηεξεο ρψξεο έρνπλ δεζκεπηεί γηα κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίνπ θαη ε παξάηαζε ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην είλαη δεδνκέλε (ιήγεη ην 2012). πλνιηθά 140 ρψξεο πηνζέηεζαλ ηε δηαθήξπμε θαη 85 απφ απηέο πξνρψξεζαλ ζε εζεινληηθέο δεζκεχζεηο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κεηά ην 2012 ( ηειεπηαία επίζθεςε 31/8/2011). 5 Ο πξψηνο κεραληζκφο πξνβιέπεη ηελ αγνξαπσιεζία δηθαησκάησλ εθπνκπψλ κεηαμχ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ, ελψ νη άιινη δχν βαζίδνληαη ζε πξνγξάκκαηα έξγσλ (ζε ρψξεο ηνπ Παξαξηήκαηνο Η ν δεχηεξνο θαη ζε ρψξεο εθηφο ηνπ Παξαξηήκαηνο Η ν ηξίηνο). 26

27 2.4 Ζ Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα ηελ Δλέξγεηα θαη ην Κιίκα Σν πιένλ απνηειεζκαηηθφ ξπζκηζηηθφ πιαίζην γηα ησλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. έρεη δηακνξθσζεί απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ην πιαίζην ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηεο αλαζεσξεκέλεο πνιηηηθήο ηεο Ληζαβφλαο, ζηε πλάληεζε Κνξπθήο ησλ εγεηψλ ηεο ΔΔ ζηηο 8/9 Μαξηίνπ ηνπ 2007, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ πξφηαζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα κηα «Δλεξγεηαθή Πνιηηηθή γηα ηελ Δπξψπε» ελέθξηλε έλα ζπλνιηθφ ελεξγεηαθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ πεξίνδν (EWEA, 2011). Δπίθεληξν ηεο λέαο Δπξσπατθήο Δλεξγεηαθήο πνιηηηθήο είλαη ν θχξηνο ζηξαηεγηθφο ελεξγεηαθφο ζηφρνο φηη ε ΔΔ ζα πξέπεη κέρξη ην 2020 λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 20%, ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ θεληξηθνχ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξνηείλεη παξάιιεια, ηελ επίηεπμε ηξηψλ ζρεηηδφκελσλ ζηφρσλ, κε νξίδνληα ην 2020: βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο θαηά 20%; αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ δηείζδπζεο ησλ αλαλεψζηκσλ κνξθψλ ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ κείγκα ζην επίπεδν ηνπ 20% θαη αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ βηνθαπζίκσλ ζηηο κεηαθνξέο ζην 10%. Ο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο θαη ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ πνπ πεξηγξάθνληαη ζην ρέδην Γξάζεο απνηεινχλ ηνλ ππξήλα ηεο λέαο επξσπατθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο. Σα δέθα κέηξα πνπ Δπξσπατθνχ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηελ Δλέξγεηα φπσο πεξηγξάθνληαη ζηελ έθζεζε ηνπ EWEA κε ηίηιν «EU Energy Policy to 2050» [COM(2010) 639 ηελικό] είλαη ηα εμήο: Καιχηεξε ιεηηνπξγία ηεο Δζσηεξηθήο Αγνξάο Δλέξγεηαο. Γηεπθφιπλζε ησλ θξαηψλ-κειψλ γηα αλάπηπμε αιιειεγγχεο ζηελ πεξίπησζε ελεξγεηαθψλ θξίζεσλ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε αζθαιήο ηξνθνδνζία κε πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην θαη ειεθηξηθή ελέξγεηα. Βειηίσζε ηνπ Κνηλνηηθνχ Μεραληζκνχ Δκπνξίαο Δθπνκπψλ Αεξίνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ψζηε λα κεηαηξαπεί ζε πξαγκαηηθφ θαηαιχηε γηα ηε κείσζε εθπνκπψλ CO 2 θαη ηηο επελδχζεηο γηα θαζαξή ελέξγεηα. Αλάπηπμε πξνγξάκκαηνο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο ζε Δπξσπατθφ, εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν Αχμεζε ηεο ρξήζεο αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο 27

28 Αλάπηπμε ηξαηεγηθήο γηα ηελ Δλεξγεηαθή Σερλνινγία. Αλάπηπμε ηερλνινγηψλ κεηαηξνπήο νξπθηψλ θαπζίκσλ κε ρακειέο εθπνκπέο CO 2 Αλάπηπμε ζεκάησλ αζθάιεηαο θαη πξνζηαζίαο απφ ηελ ρξήζε ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. πκθσλία γηα κηα δηεζλή ελεξγεηαθή πνιηηηθή κε θνηλνχο ζηφρνπο φπνπ ζα αθνινπζήζνπλ φια ηα θξάηε κέιε Βειηίσζε ηεο θαηαλφεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ ζεκάησλ απφ ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο- θαηαλαισηέο Ζ παξαπάλσ πξφηαζε ηεο ΔΔ γηα κηα λέα επξσπατθή ελεξγεηαθή πνιηηηθή ζπλνδεχηεθε απφ κηα ζεηξά εθζέζεσλ θαη κειεηψλ πνπ βνήζεζαλ ζηε ζχληαμε ηνπ πξνηεηλφκελνπ ρεδίνπ Γξάζεο θαη ζηε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ησλ κέηξσλ πνιηηηθήο. Σα παξαπάλσ ζπλζέηνπλ ην ιεγφκελν Παθέην γηα ηελ Δλέξγεηα θαη ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή (EWEA, 2011). Δληφο ηνπ παξαπάλσ πιαηζίνπ, ε Οδεγία 2009/28/ΔΚ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ρξήζεο ελέξγεηαο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο ζέηεη ηνλ λνκηθά δεζκεπηηθφ ζηφρν γηα ζπκκεηνρή ησλ Α.Π.Δ. 20% ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ηεο ΔΔ-27 κέρξη ην Αλαιπηηθφηεξα ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία [L 140/16, ]: Σίζεηαη λνκηθά δεζκεπηηθφο επξσπατθφο ζηφρνο 20% ζπκκεηνρή ησλ Α.Π.Δ. ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο κέρξη ην 2020, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ πνζνζηνχ 10% ζπκκεηνρήο ηνπο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ Πξνβιέπεηαη γηα πξψηε θνξά αμηνπνίεζε ησλ Α.Π.Δ. ζε φιεο ηηο ελεξγεηαθέο ρξήζεηο (ειεθηξνπαξαγσγή, ςχμε/ ζέξκαλζε, κεηαθνξέο/ βηνθαχζηκα) Ζ εμεηδίθεπζε ζε εζληθνχο ζηφρνπο ζηεξίδεηαη ζην ΑΔΠ κε ζεκείν εθθίλεζεο ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ Α.Π.Δ. ζε θάζε θξάηνο-κέινο θαηά ην έηνο Πξνηείλεηαη εκπνξία εγγπήζεσλ πξνέιεπζεο θαη παξάιιεια δπλαηφηεηα δηαηήξεζεο ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ ππνζηήξημεο (πρ feed-in tariffs). Σέινο, ππνρξεψλνληαη ηα Κξάηε Μέιε λα ππνβάινπλ Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Αλαλεψζηκε Δλέξγεηα. 6 6 Σν εζληθφ ζρέδην δξάζεο γηα ηελ Αλαλεψζηκε Δλέξγεηα απνηειεί έλαλ νδηθφ ράξηε κε ζπγθεθξηκέλα κέηξα θαη δξάζεηο πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηξαηεγηθφο ζηφρνο

29 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: Ζ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ 3.1 Δηζαγσγή Ζ ελεξγεηαθή πνιηηηθή ζηελ Διιάδα ηα ηειεπηαία ρξφληα βξίζθεηαη ζε θάζε ξηδηθνχ επαλαπξνζδηνξηζκνχ θαζψο νη λέεο εμειηγκέλεο ελεξγεηαθέο ηερλνινγίεο θαη νη δηαρξνληθέο πεξηβαιινληηθέο επηηαγέο, ηα δηεζλή θαη επξσπατθά πιαίζηα ζπλεξγαζίαο, επηηάζζνπλ ηελ πξνζαξκνγή θαη ηελ ελαξκφληζε ηεο ειιεληθήο ελεξγεηαθήο αγνξάο θαη ηνπ ζεζκηθνχ ηεο πιαηζίνπ κε ηηο ζχγρξνλεο δηεζλείο ηάζεηο, αληηιήςεηο θαη επηηαγέο. ( ηειεπηαία επίζθεςε 22/8/2011) Σν παξφλ θεθάιαην εθθηλψληαο απφ ηελ παξαπάλσ δηαπίζησζε πεξηγξάθεη αλαιπηηθά ηνπο ζηφρνπο ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ηεο Διιάδαο θαη παξνπζηάδεη ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε κέζα απφ ηελ επηζθφπεζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ ηεο ρσξάο. ηε ζπλέρεηα εζηηάδεη ζηηο ΑΠΔ κειεηψληαο ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ πινπνίεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ ελεξγεηαθψλ ζηφρσλ ηεο ρψξαο. Σέινο, παξνπζηάδεηαη ε εμέιημε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα. 3.2 Οη άμνλεο ηεο Δλεξγεηαθήο Πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα Κχξηνο θνξέαο άζθεζεο ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα είλαη ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο. Οη ζηξαηεγηθνί άμνλεο ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα ζπλνςίδνληαη σο εμήο: Αζθάιεηα ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ Γηαθνξνπνίεζε ελεξγεηαθψλ πεγψλ Πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο Πξνψζεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κέζσ ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ θαζαξψλ ελεξγεηαθψλ ηερλνινγηψλ, εμαζθαιίδνληαο παξάιιεια ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ( ηειεπηαία επίζθεςε 22/8/2011). ηελ θαηεχζπλζε απηή, ηα ηειεπηαία ρξφληα εθαξκφδεηαη κηα πνιηηηθή κε ζαθείο ζηφρνπο πνπ απνβιέπεη ζηελ: Γηαζθάιηζε ηεο αζθαινχο ελεξγεηαθήο ηξνθνδνζίαο ηεο ελεξγεηαθήο αγνξάο, κε πςειήο πνηφηεηαο πξντφληα ζηηο θαιχηεξεο δπλαηέο ηηκέο. Μείσζε ηεο πεηξειατθήο εμάξηεζεο ηεο ρψξαο θαη ζηαδηαθή ππνθαηάζηαζε ηνπ πεηξειαίνπ απφ ην Φπζηθφ Αέξην. 29

30 Δλίζρπζε ηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο, κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ θαη ησλ βηνθαπζίκσλ ζην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Δπέθηαζε ηεο ρξήζεο Φπζηθνχ Αεξίνπ κε ηελ αλάπηπμε λέσλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο. Σελ απειεπζέξσζε ησλ αγνξψλ ειεθηξηζκνχ θαη Φπζηθνχ Αεξίνπ. Δλίζρπζε ησλ δηεζλψλ δηαζπλδέζεσλ ηεο ρψξαο, ζηνπο ηνκείο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ ειεθηξηζκνχ, κε ζθνπφ λα θαηαζηεί ε Διιάδα ζχγρξνλν δηεζλέο δηακεηαθνκηζηηθφ θέληξν ελέξγεηαο. Δπέθηαζε ησλ ειέγρσλ ζε φινπο ηνπο θξίθνπο ηεο αιπζίδαο ηεο αγνξάο πεηξειαηνεηδψλ, κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ. Τινπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ ππνδνκψλ θαη ησλ ηδησηηθψλ ελεξγεηαθψλ επελδχζεσλ κέζσ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ. Καηάξηηζε Μαθξνρξφληνπ Δλεξγεηαθνχ ρεδηαζκνχ κε νξίδνληα ην (ΤΠΑΝ, 2007α) Ζ Διιεληθή Κπβέξλεζε κε ην Νφκν 3851/2010 πξνρψξεζε ζηελ αχμεζε ηνπ εζληθνχ ζηφρνπ ζπκκεηνρήο ησλ Α.Π.Δ. ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζην 20%, ν νπνίνο θαη εμεηδηθεχεηαη ζε 40% ζπκκεηνρή ησλ Α.Π.Δ. ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή, 20% ζε αλάγθεο ζέξκαλζεο-ςχμεο θαη 10% ζηηο κεηαθνξέο. Παξάιιεια, ζην πιαίζην εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο 2009/28/ΔΚ, εθπνλήζεθε θαη ππνβιήζεθε ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ην Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, πνπ απνηειεί ην θαηεμνρήλ εξγαιείν ελεξγεηαθνχ ζρεδηαζκνχ κέρξη ην 2020 (ΤΠΔΚΑ, 2010). Σέινο, κε εμνπζηνδφηεζε ηνπ λ.3851/2010, εθδφζεθε ε Τπνπξγηθή Απφθαζε 19598/ (ΦΔΚ 1630 Β / ), κε ζέκα ηελ «Δπηδησθφκελε αλαινγία εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο θαη ηελ θαηαλνκή ηεο ζην ρξφλν κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηερλνινγηψλ Α.Π.Δ.» απφζπαζκα ηεο νπνίαο παξαηίζεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Σα παξαπάλσ θείκελα απνηεινχλ ην βαζηθφ πιαίζην πξνψζεζεο ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα θαηαδεηθλχνληαο ηε ζαθή ζηφρεπζε ηεο ειιεληθήο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο πξνο ηελ θαηεχζπλζε αλάπηπμεο ελφο «πξάζηλνπ» ελεξγεηαθνχ κνληέινπ γηα ηε ρψξα. 30

31 ktoe Πίλαθαο 1: Δπηδησθόκελε αλαινγία εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο θαη ηελ θαηαλνκή ηεο ζην ρξόλν κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ ηερλνινγηώλ Α.Π.Δ 3.3 Σν ειιεληθό ελεξγεηαθό ηζνδύγην Σν 2005 ε ζπλνιηθή Γηάζεζε Πξσηνγελνχο Δλέξγεηαο 7 (ΓΠΔ) ζηελ Διιάδα έθηαζε ηα 31.1 Mtoe. Πξφθεηηαη γηα αχμεζε θαηά πεξίπνπ 40% απφ ηα επίπεδα ηνπ Σελ πεξίνδν ( ) ν κέζνο εηήζηνο ξπζκφο αχμεζεο ήηαλ 2.3%. Γηάγξακκα 3: Γηάζεζε Πξσηνγελνύο Δλέξγεηαο 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 Υ/Η Αιολικά Βιομάζα Γεωθερμία Ηλιακά Φσσικό Αέριο Στερεά καύσιμα Πετρέλαιο και προϊόντα ,000 Πεγή: ΤΠΑΝ 2007β πλνιηθή πξνζθνξά πξσηνγελνύο ελέξγεηαο είλαη ην άζξνηζκα: α) ηεο εγρψξηαο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο (ή εγρψξηαο πξσηνγελνχο παξαγσγήο), β) ησλ θαζαξψλ εηζαγσγψλ θαη γ) ηεο κεηαβνιήο ησλ ελεξγεηαθψλ απνζεκάησλ 31

32 Ο ιηγλίηεο απνηειεί ηελ θχξηα εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απνθιεηζηηθά ζρεδφλ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή. Σν πεηξέιαην θαη ν ιηγλίηεο θαιχπηνπλ πεξίπνπ ην 86% ηεο ζπλνιηθήο δηάζεζεο ελέξγεηαο, ε νπνία παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξή αχμεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σν θπζηθφ αέξην πξσηνεκθαλίζηεθε ην 1995 θαη νη ΑΠΔ άξρηζαλ λα εκθαλίδνληαη ζαλ ππνινγίζηκε πεγή παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90. Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηεο ρψξαο ήηαλ πεξίπνπ 75% ην 2005, θπξίσο ιφγσ ησλ εηζαγσγψλ ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ (ΤΠΑΝ, 2007β). ζνλ αθνξά ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο 8 πην ε ζεκαληηθή κεηαβνιή ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ έγθεηηαη ζηε ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ πνπ ζηαζεξνπνίεζε ηε ρξήζε ηνπ ιηγλίηε ζηα 9 Mtoe εηεζίσο. Σα ζηεξεά θαχζηκα (θπξίσο ιηγλίηεο) ήηαλ 8 Mtoe ην 1990 (36% ηεο ΓΠΔ) θαη έθζαζαλ ηα 9 Mtoe (29% ηεο ΓΠΔ) ην Σα αέξηα θαχζηκα απμήζεθαλ απφ 0.14 Mtoe (0.6%) ην 1990 ζε 2.35 Mtoe ην 2005 (7.6%). Σν κεξίδην ησλ πεηξειαηνεηδψλ είλαη ζρεδφλ ζηαζεξφ απφ 12.8 Mtoe (57.8%) ην 1990 ζε 18 Mtoe (57.5%) ην ηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο, ηα πεηξειαηνεηδή θαιχπηνπλ ην 68.5% ν ειεθηξηζκφο ην 21.1% ελψ κηθξφηεξα πνζνζηά θαιχπηνπλ ηα ζηεξεά θαχζηκα θπξίσο ζηε βηνκεραλία 2.2%, νη ΑΠΔ 5% θαη ην θπζηθφ αέξην 2.8% (ΤΠΑΝ, 2009). Ο ηνκέαο ησλ κεηαθνξψλ είλαη ν ηνκέαο κε ηε κεγαιχηεξε θαηαλάισζε θαη παξνπζηάδεη ζηαζεξή αχμεζε αληηπξνζσπεχνληαο ην 39% ηεο ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ην 2005 πνπ αληηζηνηρεί ζε 8.1 Mtoe θαη παξνπζηάδεη αχμεζε 2.2 Mtoe ή 37% ζε ζρέζε κε ην Σν πνζνζηφ ηεο θαηαλάισζεο ηνπ νηθηαθνχ ηνκέα έρεη απμεζεί ζεκαληηθά θαη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξά κεγάιε αχμεζε θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Σν ζχλνιν ηνπ ηξηηνγελνχο, νηθηαθνχ, δεκφζηνπ θαη αγξνηηθνχ ηνκέα θαηαλάισζε ην 2005 ην 41% ηεο ελέξγεηαο ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ηνπ 1990 ήηαλ 32%. Ζ βηνκεραλία παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξή θαηαλάισζε ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε νπνία ην 2005 ήηαλ 4.1 Mtoe παξνπζηάδνληαο αχμεζε θαηά 0.2 Mtoe ή 5% ζε ζρέζε κε ην 1990 (ΗΟΒΔ, 2011). Παξαθάησ αλαιχεηαη ε θαηαλάισζε αλά ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο 8 Ζ πλνιηθή ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ηζνχηαη κε: ηελ πλνιηθή πξνζθνξά πξσηνγελνχο ελέξγεηαο κείνλ α) ηελ απηνθαηαλάισζε (ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ ηνλ ίδην ηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα)θαη β) ηηο απψιεηεο θαηά ηελ κεηαηξνπή ηεο ελέξγεηαο απφ κηα κνξθή ζε κηα άιιε. 32

33 Γηάγξακκα 4: πλνιηθή Καηαλάισζε Δλέξγεηαο αλά νηθνλνκηθό θιάδν Βιομητανία Μεταυορές Κτίρια Μη Ενεργειακές Χρήσεις ktoe Πεγή: ΤΠΑΝ 2007β 3.4 Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζην ειιεληθό ελεξγεηαθό ηζνδύγην Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζην εζληθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ήηαλ 5,5% ην 2006 ζε επίπεδν ζπλνιηθήο ΓΠΔ ζηε ρψξα θαη 16% ζε επίπεδν εγρψξηαο παξαγσγήο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο (ΤΠΑΝ, 2009). ε απφιπηα λνχκεξα, ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ην 2006 ήηαλ 1,6 Mtoe, ελψ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ήηαλ 1,2 Mtoe. Δμ απηψλ, ηα 700 ktoe νθείινληαη ζηε ρξήζε βηνκάδαο ζηα λνηθνθπξηά, 239 ktoe πεξίπνπ ζηελ ρξήζε βηνκάδαο ζηε βηνκεραλία γηα ίδηεο αλάγθεο (ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηεο βηνκάδαο 57%), 536 ktoe (28%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ, 149 ktoe (6%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ αηνιηθψλ, 112 ktoe (7%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ θαη 36 ktoe (2%) απφ ην βηναέξην, θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ΗΟΒΔ, 2011). Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη ζηαζεξή θαη θπκαίλεηαη ζε πνζνζηφ 5-5,5%. Ο ιφγνο είλαη φηη ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ νθείιεηαη θαηά 70% ζηε βηνκάδα πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαη ζηα κεγάια πδξνειεθηξηθά πνπ παξακέλνπλ ζε ζηαζεξά πνζνζηά θαη πνπ δελ επεξεάδνληαη απφ ηα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία πνιηηηθήο. Ζ ζπλνιηθή ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ, αλ αθαηξέζεη θαλείο ηε βηνκάδα ζηνλ 33

34 νηθηαθφ ηνκέα θαη ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά, παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ιφγσ ησλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο (ΤΠΑΝ, 2007β). 3.5 Ζιεθηξνπαξαγσγή από ΑΠΔ Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ζπκβαηηθέο ΑΠΔ ζηελ Διιάδα (κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ) παξνπζηάδεη ζεκαληηθή αχμεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη αληηζηνηρεί ζην 3% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Αθνξά θπξίσο ζε αηνιηθά θαη κηθξά πδξνειεθηξηθά, ζε κηθξφ βαζκφ ηε βηνκάδα, ελψ ήδε γίλεηαη πνιχ αηζζεηή θαη ε ζπλεηζθνξά ησλ θσηνβνιηατθψλ. Λακβάλνληαο ππφςε ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά έξγα, ε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΠΔ είλαη ζηα επίπεδα ηνπ 10% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (OECD, 2006). Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ήηαλ 878 MW ζην ηέινο ηνπ 2006 (ΤΠΑΝ 2007β). ηαζεξά απμαλφκελε εμέιημε είραλ ηα αηνιηθά, ηα θσηνβνιηατθά, ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά θαη ε βηνκάδα θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Δηδηθφηεξα, απφ ηα 270 MW ζπλνιηθήο ηζρχνο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ κε άδεηα ιεηηνπξγίαο ην 2001, ζην ηέινο ηνπ 2010 πιένλ ιεηηνπξγνχζαλ αηνιηθά πάξθα ζπλνιηθήο ηζρχνο 1.039,09MW (ΓΔΜΖΔ, 2010).Σα κηθξά πδξνειεθηξηθά ηα 108 MW έθζαζαλ ζην ηέινο ηνπ Σέινο, νη εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηναέξην ΥΤΣΑ θαη ζπκπαξαγσγήο απφ βηναέξην ιπκάησλ (ζηα Ληφζηα θαη ηελ Φπηάιιεηα) έρνπλ ειεθηξηθή ηζρχ 14 θαη 10 MW αληίζηνηρα (ΗΟΒΔ 2009). Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ην 2006 έθζαζε ηηο 8,5 TWh πεξίπνπ θαη πξνήιζε θαηά 79% απφ πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο (6774 GWh), ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ, θαηά 20% απφ αηνιηθά πάξθα (1692 GWh), απφ βηναέξην παξήρζεζαλ92 GWh (1.1%), ελψ ππήξρε θαη κία πνιχ κηθξή παξαγσγή απφ θσηνβνιηατθνχο ζηαζκνχο. Ζ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηελ ίδηα ρξνληά ήηαλ 64,3 TWh. Γηα ην 2006 ε ζπλνιηθή πξσηνγελήο παξαγσγή ζεξκφηεηαο ήηαλ ηεο ηάμεσο ησλ TJ, πξνεξρφκελε θπξίσο απφ ηελ βηνκάδα θαη ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα θαη ην βηναέξην αληίζηνηρα (ΤΠΑΝ, 2009). 34

35 Πίλαθαο 2: Ηζρύο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ΑΠΔ (MW) Σερλνινγία ΑΠΔ Τδξνειεθηξηθά (<10MW) Αηνιηθά Φσηνβνιηατθά ,7 0,8 0,8 Βηνκάδα ύλνιν ,7 605,8 877,8 Πεγή: ΚΑΠΔ 2007 Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, ζηελ πεξίνδν , παξνπζίαζε κηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 30%. Χζηφζν, ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ παξνπζηάδνπλ δηαθχκαλζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (6-12%), ε νπνία νθείιεηαη, θπξίσο, ζηε κεηαβιεηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ πνπ εμαξηάηαη, απφ ην επίπεδν ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ (ΤΠΑΝ, 2007β). Οη ζπκβαηηθέο ΑΠΔ έρνπλ κία ζηαζεξά απμαλφκελε ζπκκεηνρή ζηελ εγρψξηα ειεθηξνπαξαγσγή. Σν 2010 νη λέεο εγθαηαζηάζεηο ΑΠΔ έθηαζαλ ηηο 290 MW. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ παξαθάησ πίλαθα δηαθαίλεηαη κηα ξαγδαία αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζηνλ ρψξν κε ηα αηνιηθά θαη θσηνβνιηατθά πάξθα λα εγνχληαη απηήο ηεο ηάζεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί κάιηζηα φηη ην ΤΠΔΚΑ εθηηκά πεξαηηέξσ αχμεζε ηνπ ξπζκνχ δηείζδπζεο ησλ ΑΠΔ ζηελ εγρψξηα ειεθηξνπαξαγσγή κέζα ζηα επφκελα δπν ρξφληα (ΤΠΔΚΑ, 2010). 35

36 Πίλαθαο 3: Δηήζηα αύμεζε (%) εγθαηεζηεκέλεο Ηζρύνο από ΑΠΔ Πεγή: ΤΠΔΚΑ Απφ ηελ παξαπάλσ επηζθφπεζε ηνπ ειιεληθνχ ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ πξνθχπηνπλ ζαθή ζηνηρεία γηα ην ελεξγεηαθφ πξνθίι ηεο ρψξαο ηα νπνία ζπλνςίδνληαη παξαθάησ: Ζ ελεξγεηαθή εμάξηεζε ηεο Διιάδαο είλαη θαηά πνιχ κεγαιχηεξε απφ ην Δπξσπατθφ κέζν φξν (έθηαζε ζην 75% ην 2006 θπξίσο εμαηηίαο ησλ εηζαγσγψλ πεηξειαηνεηδψλ). Σν 85,7% ηεο ζπλνιηθήο εγρψξηαο θαηαλάισζεο θαιχπηεηαη απφ νξπθηά θαχζηκα (πεηξέιαην θαη ιηγλίηεο). Ο ιηγλίηεο είλαη ε θχξηα εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Σν θπζηθφ αέξην εηζήρζε γηα πξψηε θνξά ην 1995 θαη θαιχπηεη πιένλ ην 22% ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο Διιάδαο. Ζ ζπκβνιή ησλ ΑΠΔ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο ρψξαο είλαη ζηαζεξά αλνδηθή κε ηα αηνιηθά θαη ηα θσηνβνιηατθά λα γλσξίδνπλ ξαγδαία αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα. 3.6 Ζ εμέιημε ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ γηα ηηο ΑΠΔ (ΗΟΒΔ, 2011) Ν. 1559/1985 «Ρύζκηζε ζεκάησλ ελαιιαθηηθώλ κνξθώλ ελέξγεηαο θαη εηδηθώλ ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 135/85) ηε ρψξα καο ε πξψηε πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ησλ ΑΠΔ έγηλε κε ηνλ Ν.1559/1985, «Ρχζκηζε ζεκάησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο θαη εηδηθψλ ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 36

37 135/85) φηαλ θαη δφζεθε γηα πξψηε θνξά ε δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΟΣΑ ή άιινπο εθηφο ΓΔΖ Γεκφζηνπο Οξγαληζκνχο, κε ππνρξέσζε ηελ πψιεζή ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ζηελ ΓΔΖ ή ηελ ηδηνθαηαλάισζε ηεο απφ ηνλ παξαγσγφ. Ζ πξνζπάζεηα απηή δελ απέδσζε, θαζψο πέξαλ ηνπ πιήζνπο ηερληθψλ εκπνδίσλ πνπ έκελαλ αλεπίιπηα θαη ε ηηκή πψιεζεο ηεο ελέξγεηαο πξνο ηελ ΓΔΖ, ήηαλ πνιχ ρακειή Ν. 2244/1994 «Ρύζκηζε ζεκάησλ Ζιεθηξνπαξαγσγήο από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο». (Σεύρνο ΦΔΚ Α' 168/ ) Ζ νπζηαζηηθή αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ μεθηλά κε ηελ ςήθηζε ηνπ Ν. 2244/94, «Ρχζκηζε ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 168/94), Με ηνλ ζπγθεθξηκέλν λφκν θαζνξίδνληαη γηα πξψηε θνξά νη θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ ζηνλ ηνκέα ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο γηα φινπο κέζα απφ λφκν θαη φρη απφ ππνπξγηθέο απνθάζεηο. Αλαιπηηθφηεξα ζηηο δηαηάμεηο ηνπ πξνβιέπεηαη ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη απφ ηδηψηεο θαζψο θαη ηελ ππνρξέσζε αγνξάο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ ηελ ΓΔΖ ελψ παξάιιεια ε ειιεληθή πνιηηεία, εθαξκφδνληαο ζρεηηθέο απνθάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πξνρψξεζε ζηελ επηδφηεζε ηνπ θφζηνπο εγθαηάζηαζεο έξγσλ ΑΠΔ κέζα απφ ηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν, ψζηε ηα ηειεπηαία λα θαζίζηαληαη νηθνλνκηθά βηψζηκα. Δπηπιένλ κε ηνλ Ν. 2244/94 ηα ηηκνιφγηα ειεθηξηθήο παξαγσγήο απφ ΑΠΔ θαζνξίδνληαη ζε ηθαλνπνηεηηθά επίπεδα ιακβάλνληαο ππφςε ην θφζηνο απνθπγήο παξαγσγήο αληίζηνηρεο ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, ηελ εμνηθνλφκεζε επελδχζεσλ ζπκβαηηθήο παξαγσγήο θαη ην πεξηβαιινληηθφ θφζηνο. Δπηπιένλ νξίδεηαη φηη ην ζέκα ηεο βησζηκφηεηαο ησλ ζηαζκψλ ΑΠΔ, πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη ζε «βάζνο ρξφλνπ» ιακβάλνληαο σο δεδνκέλε ηελ ζπλερή αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ θαπζίκσλ αιιά θαη ην «εμσηεξηθφ θφζηνο» απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο ρξήζεο ηνπο ζην πεξηβάιινλ Ν. 2773/1999 «Απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο-ρύζκηζε ζεκάησλ ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο θαη ινηπέο δηαηάμεηο». (Σεύρνο ΦΔΚ Α' 286/ ) Οη επλντθέο ξπζκίζεηο ηνπ Ν.2244/94 δηαηεξήζεθαλ ζηνλ Ν. 2773/99 λνκνζέηεκα κε ην νπνίν ελζσκαηψζεθε ζηελ εζσηεξηθή έλλνκε ηάμε ε Οδεγία 96/92 37

38 ηεο ΔΚ ζρεηηθά κε ηελ εζσηεξηθή αγνξά. Σα θχξηα ζεκεία ηνπ λφκνπ είλαη ηα παξαθάησ: Απειεπζέξσζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο χζηαζε ξπζκηζηηθήο αξρήο ελέξγεηαο (ΡΑΔ) Ίδξπζε Γηαρεηξηζηηθνχ θνξέα γηα ην ζχζηεκα κεηαθνξάο (ΓΔΜΖΔ) Γηαλνκή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Γηαρεηξηζηήο δηθηχνπ δηαλνκήο Πξνκήζεηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε επηιέγνληεο θαη κε επηιέγνληεο πειάηεο Καλνληζκφο αδεηψλ ηηκνιφγηα πκπαξαγσγή θαη παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ ΑΠΔ Αλαιπηηθφηεξα, πξνβιέθζεθε ε απειεπζέξσζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, δει. ε ιεηηνπξγία ηεο ζρεηηθήο αγνξάο βάζεη θαλφλσλ ειεχζεξεο αγνξάο θαη αληαγσληζκνχ. Οη ξπζκίζεηο ζπλίζηαληαη θπξίσο ζην φηη ε ηηκή αγνξάο ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ είλαη ξπζκηδφκελε, δει. δελ ηίζεηαη ζε βάζε αληαγσληζκνχ κε ηελ πξνεξρφκελε απφ ζπκβαηηθέο πεγέο, θαζψο θαη φηη ε δηάζεζε ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ γίλεηαη θαηά πξνηεξαηφηεηα. Δπίζεο, θαζηεξψζεθε γηα πξψηε θνξά ε επηβνιή ηέινπο ππέξ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνηθήζεσο, ην νπνίν έρεη νξηζηεί ζην 2% ησλ αθαζαξίζησλ εζφδσλ απφ ηελ πψιεζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, πνπ ηζνδπλακεί κε 10% πεξίπνπ ησλ αθαζαξίζησλ εζφδσλ ηεο εγθαηαζηάζεσο. Δπηπιένλ, κε ηνλ Ν.2773/99, ζπζηήλεηαη ε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) ε νπνία γλσκνδνηεί ζρεηηθά κε ηε ρνξήγεζε αδεηψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πξνο ηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο, ν νπνίνο απνθαζίδεη πεξί ηεο ρνξήγεζεο ή κε ηεο άδεηαο παξαγσγήο. Καηά ηελ αμηνιφγεζε ησλ αηηήζεσλ απφ ηε ΡΑΔ, ιακβάλνληαη ππφςε ηα θξηηήξηα ηνπ άξζξνπ 9 ηνπ «Καλνληζκνχ Αδεηψλ Παξαγσγήο θαη Πξνκήζεηαο», φπσο εμεηδηθεχνληαη ζηνλ «Οδεγφ Αμηνιφγεζεο αηηήζεσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη κηθξή ΖΘ», πνπ εμέδσζε ε ηειεπηαία. ην πιαίζην απηφ εμεηάδεηαη ε ζθνπηκφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο θάζε έξγνπ θαη ε έληαμή ηνπ ζηνλ γεληθφηεξν πξνγξακκαηηζκφ αλάπηπμεο, ηα δε θξηηήξηα επηινγήο είλαη ε νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ηεο επέλδπζεο, ε ηερληθννηθνλνκηθή δπλαηφηεηα ηνπ αηηνχληνο λα πινπνηήζεη ην έξγν, ε αζθάιεηα ηνπ πζηήκαηνο/γηθηχνπ θιπ. Μεηά ηελ Άδεηα Παξαγσγήο απαηηείηαη ε ιήςε Άδεηαο Δγθαηάζηαζεο θαη ζηε ζπλέρεηα Άδεηαο Λεηηνπξγίαο, νη νπνίεο ρνξεγνχληαη απφ ηελ Πεξηθέξεηα, έπεηηα απφ γλσκνδνηήζεηο θαη εγθξίζεηο πιήζνπο Τπεξεζηψλ θαη θνξέσλ. 38

39 3.6.4 Ν.2941/2001 «Απινπνίεζε δηαδηθαζηώλ ίδξπζεο εηαηξεηώλ, αδεηνδόηεζεο Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο, ξύζκηζε ζεκάησλ ηεο Α.Δ. «ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΝΑΤΠΖΓΔΗΑ» θαη άιιεο δηαηάμεηο.». (ΦΔΚ Α' 201/ ) Γπν ρξφληα κεηά, Ο Ν. 2941/2001 (ΦΔΚ Α 201) αληηκεηψπηζε απνηειεζκαηηθά ην ζέκα εγθαηάζηαζεο Α.Π.Δ. ζε δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο κε δηαηάμεηο πνπ έγηλαλ απνδεθηέο θαη θξίζεθαλ ζπληαγκαηηθέο απφ ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο. Δπίζεο θάιπςε ζεκαληηθά θελά ηνπ λνκνζεηηθνχ ηζηνχ θαη αληηκεηψπηζε πνιιά ζηνηρεία παζνγέλεηαο ηνπ πξναλαθεξζέληνο αδεηνδνηηθνχ θαζεζηψηνο Ν. 3175/2003 «Αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνύ δπλακηθνύ, ηειεζέξκαλζε θαη άιιεο δηαηάμεηο». (ΦΔΚ Α' 207/ ) Ο Ν. 3175/2003 απνηέιεζε κηα νπζηαζηηθή αλαζεψξεζε ηνπ Ν. 2773/1999 κε ζηφρν λα αληηκεησπηζηεί ε βξαδχηεηα ζηε δηαδηθαζία απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο ειεθηξηζκνχ, θπξίσο εμαηηίαο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηεο Γ.Δ.Ζ. Ζ αλαζεψξεζε απηή ήηαλ επίζεο αλαγθαία γηα λα αληηθαηνπηξηζηνχλ ηξνπνπνηήζεηο πνπ πξνκελχνληαλ απφ ηελ ζέζπηζε ηεο Οδεγίαο 2003/54/ΔΚ. Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ παξαπάλσ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ ε πεξηβαιινληηθή δηαδηθαζία απινπνηήζεθε πεξαηηέξσ. Μεηαμχ ησλ εηζαρζεηζψλ ξπζκίζεσλ πεξηιακβάλεηαη ν πεξηνξηζκφο ησλ 9 Οξηζκέλνη απφ ηνπο θχξηνπο άμνλεο απηνχ ηνπ λφκνπ, πέξαλ ηεο επίιπζεο ηνπ ζέκαηνο ησλ δαζηθψλ εθηάζεσλ, είλαη νη αθφινπζνη: α) Οη εμαηξέζεηο πνπ ηζρχνπλ γηα κεγάια έξγα ππνδνκήο γηα ηελ εληφο δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ εγθαηάζηαζε κεγάισλ έξγσλ ππνδνκήο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο επεθηείλνληαη θαη ζηηο Α.Π.Δ. β) Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ειηαθψλ ζηαζκψλ θαη αηνιηθψλ πάξθσλ δελ απαηηείηαη έθδνζε άδεηαο δφκεζεο, κε εμαίξεζε ηα έξγα πνιηηηθνχ κεραληθνχ. γ) Έξγα ζχλδεζεο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε ρξήζε Α.Π.Δ. κε ην δηαζπλδεδεκέλν χζηεκα ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαη ηα δίθηπα απηφλνκσλ λεζησηηθψλ πεξηνρψλ κπνξεί λα θαηαζθεπάδνληαη απφ νπνηνλδήπνηε ελδηαθεξφκελν επελδπηή, ζχκθσλα κε πξνδηαγξαθέο παξερφκελεο απφ ην Γηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο θαη ησλ Γηθηχσλ. δ) Σα έξγα αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο πεξηιακβαλνκέλσλ ζπλδεηηθψλ δηθηχσλ, ππνζηαζκψλ θαη έξγσλ ππνδνκήο ελ γέλεη ζεσξνχληαη έξγα δεκφζηαο σθέιεηαο αλεμάξηεηα απφ ην θνξέα πινπνίεζήο ηνπο θαη σο εθ ηνχηνπ είλαη δπλαηή ε αλαγθαζηηθή απαιινηξίσζε αθηλήησλ ή ε ζχζηαζε εκπξαγκάησλ δηθαησκάησλ. ε) Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα έθδνζεο θνηλήο ππνπξγηθήο απφθαζεο κε ηελ νπνία θαζνξίδνληαη επλντθφηεξνη φξνη δφκεζεο εθηφο ζρεδίνπ πφιεσλ, ζε ζρέζε κε ηα γεληθψο θξαηνχληα. ζη) Οη αξκφδηεο γηα ηελ έθδνζε αδεηψλ εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο Γηεπζχλζεηο ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο ησλ νηθείσλ Πεξηθεξεηψλ, δξψζεο θαηά κηα έλλνηα ζηελ αξρή ηνπ one-stop shop, ζπληνλίδνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηελ αδεηνδφηεζε ζηελ νπνία εκπιέθεηαη πιεζψξα δεκνζίσλ ππεξεζηψλ θαη άιισλ θνξέσλ. 39

40 γλσκνδνηνχλησλ θνξέσλ ζηνλ απφιπηα αλαγθαίν αξηζκφ, ε θαζηέξσζε ζπληνκεπκέλσλ πξνζεζκηψλ ε άπξαθηε παξέιεπζε ησλ νπνίσλ λνκηκνπνηεί ηελ επηζπεχδνπζα Τπεξεζία λα ζεσξεί σο ζεηηθέο ηηο ελδηάκεζεο εγθξίζεηο θαη γλσκνδνηήζεηο άιισλ θνξέσλ θαη γεληθφηεξα ε βειηηζηνπνίεζε ηεο αιιεινπρίαο ησλ ελδηάκεζσλ ζπλαηλέζεσλ θαηά ην πλεχκα ηνπ άξζξνπ 6 ηεο Οδεγίαο 77/2001/ΔΚ. Δπίζεο, εηζάγνληαη ζπληνκεχζεηο θαη απινπζηεχζεηο ζηε δηαδηθαζία πνπ αθνξά ηηο αλαγθαίεο απαιινηξηψζεηο γηα ηελ ελίζρπζε θαη επέθηαζε ησλ γξακκψλ κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ψζηε λα εμππεξεηεζεί θαη ε αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. 10 Δπηπιένλ θαζηεξψλεηαη γηα πξψηε θνξά έλα ζπλεθηηθφ ζχλνιν θαλφλσλ γηα ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Σν λέν πιαίζην θαηέζηε ζπκβαηφ κε ην θνηλνηηθφ δίθαην πνπ ζεσξεί ηελ γεσζεξκία κνξθή αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πνπ ζπλεηζθέξεη ζηε βηψζηκε αλάπηπμε. Σέινο, φζνλ αθνξά ηηο πβξηδηθέο εγθαηαζηάζεηο ν Ν. 3175/2003 επαλέιαβε ηνλ νξηζκφ ηνπ άξζξνπ 2 ηεο Οδεγίαο 2001/77/ΔΚ πξνθεηκέλνπ λα αξζεί ε ππάξρνπζα αζάθεηα ζρεηηθά κε ηελ πξαγκαηηθή θαηάηαμε ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηα ζπζηήκαηα απηά Ν. 3468/2006 «Παξαγσγή Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνύ θαη Θεξκόηεηαο Τςειήο Απόδνζεο θαη ινηπέο δηαηάμεηο». (ΦΔΚ Α' 129/ ) Σν επφκελν ζεκαληηθφ βήκα ζηελ εμέιημε ηνπ εγρψξηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ ππήξμε ν Ν. 3468/2006 νη θχξηνη άμνλεο ηνπ νπνίνπ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά παξαθάησ: Θεζκνζέηεζε ηνπ εζληθνχ ζηφρνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο κε ρξήζε Α.Π.Δ. ην έηνο 2010 ζε πνζνζηφ 20,1% θαη ην 2020 ζε 29% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο. 10 Ο λφκνο πξνβιέπεη φηη ηδησηηθέο δαζηθέο εθηάζεηο κπνξεί λα απαιινηξησζνχλ γηα δεκφζηα σθέιεηα ρσξίο λα είλαη αλαγθαία θακηά κεηαβνιή ηνπ ραξαθηεξηζκνχ ηνπο, νχηε θαη ηήξεζε ηεο δηαδηθαζίαο πνπ θαζνξίδνπλ νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 14 ηνπ Ν. 998/1979 «Πεξί πξνζηαζίαο ησλ δαζώλ θαη ησλ δαζηθώλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο ρώξαο» (ΦΔΚ Α 289). Οη δηαηάμεηο απηέο θαζηέξσλαλ επίπνλε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία πξνζσξηλήο επίιπζεο ακθηζβεηήζεσλ πνπ αθνξνχζαλ ζε ραξαθηεξηζκφ δαζψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ πθίζηαηαη δαζνιφγην. Πεξαηηέξσ ν Ν. 3175/2003 πξνβιέπεη φηη κε βάζε απνθάζεηο ηνπ Τπνπξγνχ Αλάπηπμεο νξηζκέλα έξγα κπνξεί λα ραξαθηεξηζηνχλ σο δεκνζίαο σθέιεηαο. Απαιινηξηψζεηο αλαγθαίεο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ έξγσλ απηψλ θεξχζζνληαη κε εηδηθή πξάμε ηνπ ππνπξγηθνχ ζπκβνπιίνπ ζε πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ζεσξείηαη αλαγθαία ε θαηάιεςε ησλ απαιινηξησηέσλ εθηάζεσλ πξηλ απφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηελ θαηαβνιή ηεο απνδεκίσζεο. Ο ίδηνο ν λφκνο ήδε ραξαθηεξίδεη σο δεκνζίνπ ελδηαθέξνληνο ηα έξγα «Αλάπηπμε βξόρνπ 400 kv ζηελ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε», «ύλδεζε Νέα Μάθξε-Πνιππόηακνο θαη Γίθηπν Τςειήο Σάζεο Νόηηαο Δύβνηαο» θαη «Γξακκή Τςειήο Σάζεο ύλδεζεο λέαο κνλάδαο Νόηηαο Ρόδνπ». Παξά ην γεγνλφο φηη φια ηα έξγα απηά απνβιέπνπλ ζηελ ελίζρπζε ηεο δπλακηθφηεηαο κεηαθνξάο ζπκβαηηθά παξαγφκελεο ελέξγεηαο, ε επίπησζή ηνπο ζηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. είλαη επίζεο πξνθαλήο. 40

41 Δηζαγσγή ηνκψλ ζηελ αδεηνδφηεζε κε ηε λνκνζεηηθή επηβνιή απνθιεηζηηθψλ πξνζεζκηψλ κέζα ζηηο νπνίεο ζα πξέπεη λα έρνπλ ρνξεγεζεί εγθξίζεηο ππεξεζηψλ θαη θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζε ελδηάκεζα ζηάδηα ηεο ζρεηηθήο δηαδηθαζίαο. Γεκηνπξγία δχν δηυπνπξγηθψλ νξγάλσλ, κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ηελ παξνρή ππνζηήξημεο θαη θαηεπζχλζεσλ ζηηο αδεηνδνηνχζεο ππεξεζίεο. Δηζαγσγή θαζεζηψηνο απζηεξήο παξαθνινχζεζεο ησλ θαηφρσλ αδεηψλ παξαγσγήο ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ηήξεζε ησλ ππνρξεψζεσλ αλάπηπμεο ησλ έξγσλ απφ πιεπξάο ησλ αδεηνδνηεκέλσλ θνξέσλ ψζηε λα απνζπκθνξείηαη ν ρψξνο απφ άηνκα πνπ θεξδνζθνπνχλ απφ ηελ εκπνξία αδεηψλ. Γηαθνξνπνίεζε ηνπ πξνεγνχκελνπ εληαίνπ ηηκνινγηαθνχ θαζεζηψηνο, θπξίσο επ σθειεία ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, ψζηε λα εληζρπζνχλ νη επελδχζεηο ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα πνπ εκθάληδε ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε ΚΤΑ 49828/2008 «Δηδηθό πιαίζην ρσξνηαμηθνύ ζρεδηαζκνύ θαη αεηθόξνπ αλάπηπμεο γηα ηηο αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο» (ΦΔΚ Β' 2464/ ) Ζ ρσξνζέηεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ Α.Π.Δ. ζηελ Διιάδα είρε αληηκεησπηζζεί ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ζην πιαίζην ησλ δηαδηθαζηψλ πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο ησλ ζρεηηθψλ έξγσλ. Ζ δηαδηθαζία απηή, αλ θαη επέηξεπε ηελ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ ζην επίπεδν θάζε ζπγθεθξηκέλεο εγθαηάζηαζεο, ελ ηνχηνηο δελ δχλαην, ιφγσ ηνπ εμαηνκηθεπκέλνπ ραξαθηήξα ηεο, λα απαληήζεη ζηελ αλάγθε θαζηέξσζεο γεληθψλ θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο έξγσλ Α.Π.Δ. Ζ ζέζπηζε ελφο εηδηθνχ ρσξνηαμηθνχ πιαηζίνπ πνπ λα θαζνξίδεη ηηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο θαη ηνπο γεληθνχο θαλφλεο γηα ηε ρσξνζέηεζε έξγσλ Α.Π.Δ. ζην ζχλνιν ηνπ εζληθνχ ρψξνπ, ψζηε αθελφο λα θαηαζηνχλ εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηέο νη θαηεγνξίεο πεξηνρψλ ζηηο νπνίεο απνθιείεηαη ελ φισ ή ελ κέξεη ε ρσξνζέηεζε έξγσλ Α.Π.Δ. θαη αληηζηνίρσο νη ελ δπλάκεη θαηάιιειεο γηα ηελ ππνδνρή ηνπο πεξηνρέο ππήξμε επηηαθηηθή αλάγθε. θνπφο ηνπ Δηδηθνχ Πιαηζίνπ γηα ηηο ΑΠΔ είλαη: ε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ ρσξνζέηεζεο έξγσλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ Α.Π.Δ., αλά θαηεγνξία δξαζηεξηφηεηαο θαη θαηεγνξία ρψξνπ. 11 Ο Ν. 3468/2006 ηξνπνπνηήζεθε κε ην άξζξν 17 ηνπ Ν. 3489/2006 "Εώλε Καηλνηνκίαο Θεζζαινλίθεο θαη άιιεο δηαηάμεηο" (ΦΔΚ Α 205) θαη ην άξζξν 19 ηνπ Ν. 3587/2007 «Σξνπνπνίεζε θαη ζπκπιήξσζε ηνπ λ. 2251/1994 «Πξνζηαζία ησλ θαηαλαισηώλ», όπσο ηζρύεη Δλζσκάησζε ηεο νδεγίαο 2005/29 ηνπ Δπξσπατθνύ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ (ΔΔ L 149)» (ΦΔΚ Α 152). 41

42 ε θαζηέξσζε θαλφλσλ θαη θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο πνπ ζα επηηξέπνπλ αθελφο ηελ δεκηνπξγία βηψζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ Α.Π.Δ. θαη αθεηέξνπ ηελ αξκνληθή έληαμή ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ. ε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ Α.Π.Δ., ψζηε λα επηηεπρζεί αληαπφθξηζε ζηνπο ζηφρνπο ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ πνιηηηθψλ Ν. 3851/2010 «Δπηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη άιιεο δηαηάμεηο ζε ζέκαηα αξκνδηόηεηαο ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο» (ΦΔΚ Α 85). Σν ελ ιφγσ λνκνζέηεκα εηζάγεη πιήζνο λέσλ ξπζκίζεσλ θαη ηελ αλακφξθσζε ησλ ζηαδίσλ ηεο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο, απινπνηεί θαη επηηαρχλεη ηηο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πινπνίεζε έξγσλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (Α.Π.Δ.). Σα θχξηα νθέιε απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ λένπ λφκνπ φπσο απηά θαηαγξάθνληαη θαη θαηεγνξηνπνηνχληαη απφ ηελ Τπεξεζία ΑΠΔ ηνπ ΤΠΔΚΑ παξαηίζεληαη παξαθάησ: Α. Γηα ηνπο πνιίηεο: Δληζρχεηαη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζε έξγα Α.Π.Δ. κέζσ απεπζείαο απφδνζεο ζε απηνχο, πνζνζηνχ επί ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ησλ έξγσλ πνπ πινπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή ηνπο. Δηδηθφηεξα, απνδίδεηαη ζεκαληηθφ κέξνο (ην 1/3) ηνπ εηδηθνχ ηέινπο 3% επί ηεο παξαγσγήο Α.Π.Δ. πξνο φθεινο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο απ επζείαο ζηνπο νηθηαθνχο θαηαλαισηέο ηνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ δηακεξίζκαηνο ηνπ Ο.Σ.Α., ζην νπνίν εγθαζίζηαηαη ην έξγν Α.Π.Δ., κέζσ ησλ ινγαξηαζκψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Σν ππφινηπν πνζνζηφ ησλ εζφδσλ απφ ην εηδηθφ ηέινο απνδίδεηαη ζηνλ αληίζηνηρν Ο.Σ.Α. θαη ζην Πξάζηλν Σακείν, γηα ηελ εθ ηνπ λφκνπ θαζνξηδφκελε ρξεζηκνπνίεζή ηνπο. Δληζρχνληαη νη κηθξέο εγθαηαζηάζεηο Α.Π.Δ., δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα ζηνλ πνιίηε πνπ ην επηζπκεί λα έρεη κία κνλάδα Α.Π.Δ. ζην ζπίηη ηνπ (θπξίσο 12 χκθσλα κε ην Άξζξν 3 Γελ ππάγνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηεο ηνπ ΔΠΥΑΑ ηα παξαθάησ έξγα: α) Οη ζηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. πνπ εμαηξνχληαη απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο αδείαο παξαγσγήο θαη αδείαο εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο, ζχκθσλα κε ηα άξζξα 4 θαη 8 παξ. 8 ηνπ λ. 3468/2006 (ΦΔΚ 129 Α ).β) Σα Μεγάια Τδξνειεθηξηθά Έξγα, ιφγσ ησλ ηδηνκνξθηψλ πνπ παξνπζηάδνπλ θαη γ) νη εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο κε νρινχζεο εγθαηαζηάζεηο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 2 ηεο ΚΤΑ 19500/2004 (ΦΔΚ 1671 Β / ), κε εμαίξεζε ηα Μ.ΤΖ.Δ. 13 Οη πξνβιέςεηο ηνπ ΔΠΥΑΑ γηα ηηο αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ απνηεινχλ ην αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζην ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΗΗ 42

43 εγθαηάζηαζε Φ/Β πζηεκάησλ κέζσ ηνπ «Δηδηθνχ Πξνγξάκκαηνο Αλάπηπμεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ ζε θηεξηαθέο εγθαηαζηάζεηο»). Δθπνλείηαη άκεζα «ηξαηεγηθφο ρεδηαζκφο Γηαζπλδέζεσλ λεζηψλ», ψζηε λα παχζεη ε ιεηηνπξγία ζηαζκψλ αθξηβψλ θαη ξππνγφλσλ πεηξειατθψλ θαπζίκσλ θαη λα πξνσζεζεί ε αμηνπνίεζε ησλ λεζησηηθψλ Α.Π.Δ. Β. Γηα ηνπο επελδπηέο: Απινπνηείηαη ε αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία ψζηε λα εληζρπζεί ε δηείζδπζε ησλ Α.Π.Δ. ζην ελεξγεηαθφ κείγκα ηεο Διιάδαο, ζπκβάιινληαο έηζη ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζηελ απνθεληξσκέλε νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Δηδηθφηεξα, νξζνινγηθνπνηείηαη ε δηαδηθαζία έθδνζεο ηεο άδεηαο παξαγσγήο έξγνπ Α.Π.Δ., ε νπνία επαλαθηά ηνλ πξν ηνπ λ.3468/2006 ραξαθηήξα ηεο, σο κηα πξψηε άδεηα ζθνπηκφηεηαο ηνπ έξγνπ. Ζ άδεηα παξαγσγήο αθνξά πιένλ ηελ ηερληθννηθνλνκηθή επάξθεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ έξγνπ Α.Π.Δ. θαη απνζπλδέεηαη απφ ηε δηαδηθαζία πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο, ε νπνία αθνινπζεί ζε επφκελν ζηάδην. Ζ άδεηα παξαγσγήο εθδίδεηαη απφ ηε Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (Ρ.Α.Δ.), θαη φρη απφ ην (πξψελ) Τπνπξγείν Αλάπηπμεο έπεηηα απφ γλσκνδφηεζε ηεο Ρ.Α.Δ., φπσο γηλφηαλ κέρξη πξφηηλνο, κε απνηέιεζκα ηνλ δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ηεο δηάξθεηαο ηεο ζρεηηθήο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο ζε δχν (2) κφλν κήλεο. Δμαηξνχληαη απφ ηελ ππνρξέσζε ιήςεο άδεηαο παξαγσγήο ή άιιεο δηαπηζησηηθήο απφθαζεο εγθαηαζηάζεηο Α.Π.Δ. πεξηνξηζκέλεο ηζρχνο, επηηαρχλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ρηιηάδεο κηθξνκεζαίεο επελδχζεηο. πγρσλεχνληαη ζε κία εληαία, νη δηαδηθαζίεο Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (Π.Π.Δ.Α.) θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ (Δ.Π.Ο.), θαη πεξηνξίδεηαη ε δηάξθεηα ηεο ζε 8-10 κήλεο (απφ 3 ρξφληα, ζήκεξα). Γίλνληαη πεξηζζφηεξα θίλεηξα γηα ηελ πινπνίεζε έξγσλ Α.Π.Δ. πνπ δελ ζα εληαρζνχλ ζε θάπνην πξφγξακκα επηδφηεζεο, ψζηε λα απνθεπρζνχλ θαζπζηεξήζεηο. Σίζεληαη απζηεξέο πξνζεζκίεο ζηε δηνίθεζε. Ζ ηηκνιφγεζε γίλεηαη πεξηζζφηεξν νξζνινγηθή, εμαζθαιίδνληαο ηε βησζηκφηεηα ησλ επελδχζεσλ, δίρσο θαηαζπαηάιεζε πφξσλ. Δπηηξέπεηαη, βάζεη εηδηθψλ δηαηάμεσλ γηα ηε κείσζε ησλ επηπηψζεσλ, ε εγθαηάζηαζε Α.Π.Δ. ζηε γεσξγηθή γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο (Γ.Γ.Τ.Π.), δίλνληαο πξνηεξαηφηεηα ζηνπο θαη επάγγεικα αγξφηεο. 43

44 Βειηηψλεηαη ην Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην ησλ Α.Π.Δ. (Τπνπξγηθή Απφθαζε 49828/2008) θαη ην ζπλαθέο κε απηφ λνκηθφ πιαίζην, κε βαζηθφ ζηφρν ηελ απνζαθήληζε θξίζηκσλ ξπζκίζεψλ ηνπ θαη ηελ παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο άκεζεο θαη απνηειεζκαηηθήο εθαξκνγήο ηνπ, έηζη ψζηε λα ζπκβάιιεη νπζηαζηηθά ζηελ απεκπινθή κεγάινπ αξηζκνχ έξγσλ Α.Π.Δ., πνπ βξίζθνληαη ζήκεξα ζε αδεηνδνηηθή ηεικάησζε. πζηήλεηαη Τπεξεζία Δμππεξέηεζεο Δπελδπηψλ γηα έξγα Α.Π.Δ. ζηα πξφηππα «θνξέα κηαο ζηάζεο» (one- stop - shop). Γ. Γηα ηε ρψξα: Με ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ εζληθνχ δεζκεπηηθνχ ζηφρνπ 20% γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ Α.Π.Δ. ζηελ θάιπςε ηεο ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ην 2020 θαη 40% γηα ηνλ ειεθηξηζκφ, πξνζηαηεχεηαη ην πεξηβάιινλ θαη ε Διιάδα αληαπνθξίλεηαη πιήξσο ζηηο δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο θαη ζηηο δεζκεχζεηο ηεο κε βάζε ηελ θνηλνηηθή νδεγία. Καζνξίδεηαη φηη ε πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο κέζσ ηεο πξνψζεζεο ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. απνηειεί πεξηβαιινληηθή θαη ελεξγεηαθή πξνηεξαηφηεηα χςηζηεο ζεκαζίαο γηα ηε ρψξα. Ο ειεθηξηθφο ρψξνο δεζκεχεηαη κφλν γηα ψξηκα έξγα κεηά ηελ ΔΠΟ θαη έηζη παχεη ε δέζκεπζε ειεθηξηθνχ ρψξνπ κφλν ζηα ραξηηά. Δληζρχεηαη ε νηθνλνκία, ε αλάπηπμε θαη ε ελεξγεηαθή αζθάιεηα ηεο ρψξαο απφ ηηο επελδχζεηο πνπ ζα πξνθχςνπλ ζηνλ ηνκέα ησλ Α.Π.Δ. Γηα ηα Θαιάζζηα Αηνιηθά Πάξθα, πξνβιέπεηαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ε πξνθήξπμε δεκφζηνπ δηαγσληζκνχ γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο. Γηαζθαιίδεηαη έηζη ν βέιηηζηνο ελεξγεηαθά, πεξηβαιινληηθά θαη εζληθά ζρεδηαζκφο θαη ε κεγηζηνπνίεζε ησλ σθειεηψλ γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία θαη ηελ ειιεληθή θνηλσλία. ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΑΗΟΛΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 4.1 Αηνιηθή Δλέξγεηα Ζ αηνιηθή ελέξγεηα δεκηνπξγείηαη απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία θαζψο ε αλνκνηφκνξθε ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηνπ πιαλήηε θαηά ηελ πεξηζηξνθή ηνπ γχξσ απφ ηνλ Ήιην πξνθαιεί ηε κεηαθίλεζε κεγάισλ αέξησλ καδψλ απφ ηε κηα πεξηνρή ζηελ άιιε, δεκηνπξγψληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ηνπο αλέκνπο. Ζ αμηνπνίεζή ηεο απφ 44

45 ηνλ άλζξσπν, ε νπνία ρξνλνινγείηαη απφ ηελ αξραηφηεηα, έγθεηηαη ζηελ κεηαηξνπή ηεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ ζε κεραληθή είηε ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κέζσ ηεο ρξήζεο αλεκνγελλεηξηψλ. Δίλαη κηα ήπηα κνξθή ελέξγεηαο, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, πξαθηηθά αλεμάληιεηε, κε πνιιαπιέο ρξήζεηο θαη ηεξάζηηεο δπλαηφηεηεο εθκεηάιιεπζεο (EWEA, 2010). Ηδηαίηεξα σο πξνο ην ηειεπηαίν, ζχκθσλα κε έξεπλα πνπ δηεμήγε ην ΚΑΠΔ ππνινγίδεηαη φηη ζην 25 % ηεο επηθάλεηαο ηεο Γεο επηθξαηνχλ άλεκνη κέζεο εηήζηαο ηαρχηεηαο πάλσ απφ 5.1 m/sec ηηκή πάλσ απφ ηελ νπνία ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηνπ ηφπνπ ζεσξείηαη εθκεηαιιεχζηκν θαη νη αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο νηθνλνκηθά βηψζηκεο. ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο κάιηζηα ππνζηεξίδεηαη φηη ζε πεξίπησζε πνπ θαηαζηεί εθκεηαιιεχζηκν ην ζπλνιηθφ αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο Γεο, εθηηκάηαη φηη ε παξαγφκελε θαη έηνο ειεθηξηθή ελέξγεηα ζα ήηαλ ππεξδηπιάζηα ηεο εηήζηαο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο ηεο αλζξσπφηεηαο (Καπλάνης, 2003). Ζ ζεκαληηθφηεξε νηθνλνκηθή εθαξκνγή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ είλαη ε ζχλδεζή ηνπο ζην ειεθηξηθφ δίθηπν κηαο ρψξαο. ηελ πεξίπησζε απηή, έλα αηνιηθφ πάξθν, δειαδή κία ζπζηνηρία πνιιψλ αλεκνγελλεηξηψλ, εγθαζίζηαηαη θαη ιεηηνπξγεί ζε κία πεξηνρή κε πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ θαη δηνρεηεχεη ην ζχλνιν ηεο παξαγσγήο ηνπ ζην ειεθηξηθφ ζχζηεκα. Αθφκα νη αλεκνγελλήηξηεο κπνξεί λα ιεηηνπξγνχλ απηφλνκα είηε γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε πεξηνρέο πνπ δελ ειεθηξνδνηνχληαη είηε γηα ηελ παξαγσγή σθέιηκεο κεραληθήο ελέξγεηαο γηα ρξήζε ζε αληιηνζηάζηα ή αθφκα θαη γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηα. Χζηφζν ε ηζρχο πνπ παξάγεηαη απφ απηέο ηηο εθαξκνγέο είλαη πεξηνξηζκέλε, ην ίδην θαη ε νηθνλνκηθή ηνπο ζεκαζία (IEA, 2009b). Σηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο επελδχζεθαλ ζεκαληηθά θεθάιαηα ζε παγθφζκην επίπεδν ζηελ έξεπλα κε ζηφρν ηελ βειηηζηνπνίεζε ηνπ απνηειέζκαηνο απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Σν γεγνλφο απηφ είρε σο ζπλέπεηεο : α) ηε ζεκαληηθή εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη β) ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαζηζηψληαο επξέσο απνδεθηφ φηη ε αηνιηθή ελέξγεηα δηαλχεη πεξίνδν σξηκφηεηαο, θαζψο είλαη πιένλ αληαγσληζηηθή ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Παξφηη ζπρλά πεξηγξάθεηαη σο δηαιείπνπζα θαη θαη επέθηαζε αλαμηφπηζηε πεγή ελέξγεηαο, ν ραξαθηεξηζκφο απηφο θξίλεηαη κάιινλ αλαθξηβήο. Πην νξζά ζα κπνξνχζε λα γίλεη ιφγνο γηα κηα ηερλνινγία κεηαβιεηήο παξαγσγήο κε πιήζνο ηερληθψλ ιχζεσλ (φπσο αληιεζηνηακίεπζε, δηαζπλδέζεηο, 45

46 ειεθηξνθίλεζε, πδξνγφλν θιπ.) 14 πνπ ζπληεινχλ ζηελ δηαρείξηζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ραξαθηεξηζηηθνχ ηεο (Βοσγιοσκλάκης, 2010). χκθσλα κε ην Γηεζλέο Γξαθείν Δλέξγεηαο, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ε κέζε εγθαηεζηεκέλε αηνιηθή ηζρχο απμάλεηαη ζηαζεξά θαηά 30% θαη έηνο ελψ ην 2008 ην χςνο ησλ αηνιηθψλ επελδχζεσλ ζε παγθφζκην επίπεδν έθηαζε ηα 35,2 δηο. επξψ. Γηα ην ίδην έηνο νη αηνιηθέο εγθαηαζηάζεηο εθηηκάηαη φηη παξήγαγαλ 260 εθαηνκκχξηα MWh θαιχπηνληαο ην 4% ηεο ειεθηξηθήο δήηεζεο ζηελ ΔΔ θαη ην 2% ζηηο ΖΠΑ (IEA, 2009a). ην παξαθάησ δηάγξακκα παξνπζηάδεηαη ε εμέιημε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο Α/Π ζε παγθφζκην επίπεδν κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηηο δέθα πξψηεο ζε αηνιηθή παξαγσγή ρψξεο. Γηάγξακκα 4: Ζ εμέιημε ηεο Δγθαηεζηεκέλεο Ηζρύνο Αηνιηθώλ Πεγή: IEA 2009a 4.2 Υαξαθηεξηζηηθά ελόο αηνιηθνύ πάξθνπ Μηα αλεκνγελλήηξηα είλαη κηα κεραλή, πνπ ζθνπφ έρεη ηε κεηαηξνπή ηεο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη απνηειείηαη απφ απιά ππνζπζηήκαηα. Οη ζχγρξνλεο Α/Γ θαηαηάζζνληαη ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηελ θιίζε ηνπ άμνλα πξνο ην έδαθνο ζε: α) Α/Γ κε θαηαθφξπθν ζηαζεξφ άμνλα θαη β) Α/Γ κε νξηδφληην άμνλα, ησλ νπνίσλ ν δξνκέαο είλαη ειηθνεηδήο κε δπλαηφηεηα πεξηζηξνθήο ηνπ άμνλα ψζηε λα πξνζαξκφδεηαη πξνο ηε θνξά ηνπ 14 Γηα κηα νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ηνπ ζέκαηνο ηεο αμηνπηζηίαο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη νη δηαζέζηκεο ηερληθέο ιχζεηο είλαη κελ ππαξθηέο αιιά θαη εμαηξεηηθά αθξηβέο. 46

47 αλέκνπ. (Δ. Μπινόποσλος και Π. Υαβιαρόποσλος, τ.τ.) ήκεξα ζηελ παγθφζκηα αγνξά έρνπλ επηθξαηήζεη νη δεχηεξεο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα θχξηα κέξε κηαο ζχγρξνλεο αλεκνγελλήηξηαο: Ο πύξγνο Δίλαη θπιηλδξηθήο κνξθήο θαηαζθεπαζκέλνο απφ ράιπβα θαη ζπλήζσο απνηειείηαη απφ δχν ή ηξία ζπλδεδεκέλα ηκήκαηα. Δίλαη παξφκνηαο θαηαζθεπήο κε ηνπο πχξγνπο πνπ ζηεξίδνπλ ηα θψηα ζε γήπεδα θαη εζληθνχο δξφκνπο. Ο ζάιακνο Πεξηέρεη ηα κεραληθά ππνζπζηήκαηα (θχξηνο άμνλαο, ζχζηεκα πέδεζεο, θηβψηην ηαρπηήησλ θαη ειεθηξνγελλήηξηα) Ο θχξηνο άμνλαο θαη ην ζχζηεκα πέδεζεο είλαη παξφκνηα κε ηνλ άμνλα ησλ ηξνρψλ ελφο απηνθηλήηνπ κε πδξαπιηθά δηζθφθξελα. Σν θηβψηην ηαρπηήησλ είλαη παξφκνηαο θαηαζθεπήο κε εθείλν ελφο απηνθηλήηνπ κε ηελ δηαθνξά φηη έρεη κφλνλ κηα ζρέζε. Ζ ειεθηξνγελλήηξηα είλαη παξφκνηα κε εθείλεο πνπ ρξεζηκνπνηεί ε ΓΔΖ ζηνπο ζηαζκνχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ειεθηξνπαξαγσγά δεχγε. Σα ειεθηξνληθά ζπζηήκαηα ειέγρνπ αζθαινύο ιεηηνπξγίαο Απνηεινχληαη απφ έλα ε πεξηζζφηεξα ππνζπζηήκαηα κηθξνειεγθηψλ θαη «θξνληίδνπλ» γηα ηελ εχξπζκε θαη αζθαιή ιεηηνπξγία ηεο αλεκνγελλήηξηαο ζε φιεο ηηο ζπλζήθεο. Σα πηεξύγηα Δίλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ ζχλζεηα π.ρ. πιηθά παινλήκαηα θαη εηδηθέο ξεηίλεο. Σα αηνιηθά πάξθα είλαη ζηαζκνί παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ απνηεινχληαη απφ κηα ή πεξηζζφηεξεο ζπζηνηρίεο αλεκνγελλεηξηψλ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα θχξηα κέξε ηνπο: (Van Der Wal, 2006). Κύξηνο Ζ/Μ εμνπιηζκόο Ο θχξηνο ειεθηξνκεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ απνηειείηαη απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο κε ηνπο αληίζηνηρνπο ππνζηαζκνχο αλχςσζεο Υ.Σ.-Μ.Σ., ηνλ θεληξηθφ ππνζηαζκφ Μ.Σ. θαη ηνλ ππνζηαζκφ Τ.Σ. ιεο νη ζχγρξνλεο εκπνξηθέο αλεκνγελλήηξηεο παξάγνπλ ειεθηξηθφ ξεχκα ρακειήο ηάζεσο, 400 έσο 1000 Volt, ην νπνίν κε ηελ θαηάιιειε αλχςσζε, δηνρεηεχεηαη ζην δίθηπν κέζεο ή πςειήο ηάζεσο ηεο ΓΔΖ. Ζ αλχςσζε ζηε Μ.Σ. γίλεηαη κέζσ κεηαζρεκαηηζηψλ γηα θάζε αλεκνγελλήηξηα μερσξηζηά. Οη κεηαζρεκαηηζηέο απηνί βξίζθνληαη πιεζίνλ ησλ 47

48 αλεκνγελλεηξηψλ ή εληφο ηνπ ππιψλα απηψλ. ηηο κεγάιεο αλεκνγελλήηξηεο ζπρλά ηνπνζεηνχληαη ζηελ θνξπθή ηνπ ππιψλα, καδί κε ηα ππφινηπα εμαξηήκαηα ηεο αλεκνγελλήηξηαο. (Δ. Μπινόποσλος και Π. Υαβιαρόποσλος, τ.τ.) Κεληξηθόο Τπνζηαζκόο Μ.Σ. Ο θεληξηθφο ππνζηαζκφο Μ.Σ. είλαη ην ζεκείν δηαζχλδεζεο φισλ ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θαη πεξηιακβάλεη ηνλ Απηφκαην Γηαθφπηε Γηαζχλδεζεο (ΑΓΓ) ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ κε έλαλ απνδεχθηε θαη ηνπο κεηαζρεκαηηζηέο ηάζεσο θαη εληάζεσο, ηνπο δηαθφπηεο θνξηίνπ ησλ αλαρσξήζεσλ πξνο ηηο αλεκνγελλήηξηεο. Ο ΑΓΓ ειέγρεηαη απφ έλαλ ειεγθηή βηνκεραληθνχ ηχπνπ κέζσ ησλ κεηαζρεκαηηζηψλ ηάζεσο θαη εληάζεσο. Ο ειεγθηήο απηφο, εθηφο απφ πξνζηαζία, παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ηειερεηξηζκνχ ηνπ ΑΓΓ θαη ξπζκίδεηαη ζχκθσλα κε ηηο απαηηήζεηο ηεο ΓΔΖ. (Van Der Wal, 2006) Τπνζηαζκόο Τ.Σ. Ο ππνζηαζκφο Τ.Σ ζπλδέεη ην αηνιηθφ πάξθν κε ην δίθηπν κεηαθνξάο ηνπ πζηήκαηνο. Πξφθεηηαη γηα ζπκβαηηθφ ππνζηαζκφ, ν νπνίνο θαηαζθεπάδεηαη σο ζπλήζσο πιεζίνλ ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. ε απηφλ κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο αηνιηθά πάξθα. ηελ Διιάδα, θαηαζθεπάδνληαη ζε πςφκεηξα θάησ ησλ 1000 κέηξσλ, ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο ηεο ΓΔΖ, ελψ γηα κεγαιχηεξα πςφκεηξα απαηηείηαη εμνπιηζκφο εηδηθψλ πξνδηαγξαθψλ. Σα βαζηθά κέξε ελφο ππνζηαζκνχ Τ.Σ. είλαη ν Μ/, ν δηαθφπηεο ηζρχνο, νη Μ/ ηάζεσο θαη εληάζεσο, δηάθνξνη απνδεχθηεο θαη γεησηέο, ε κνλάδα αληηζηάζκηζεο ηζρχνο θαη νη πίλαθεο ειέγρνπ. (Δ. Μπινόποσλος και Π. Υαβιαρόποσλος, τ.τ.) Βνεζεηηθόο θαη ινηπόο Ζ/Μ εμνπιηζκόο Ο βνεζεηηθφο ειεθηξνκεραλνινγηθφο εμνπιηζκφο είλαη απαξαίηεηνο γηα ηελ ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. Απνηειείηαη απφ ηα παξαθάησ: Ζιεθηξηθφ δίθηπν Μ.Σ. θαη δίθηπν επηθνηλσλίαο (ππφγεηα) Γίθηπν Τ.Σ. Δμνπιηζκφο νηθίζθνπ ειέγρνπ Μ/ ππεξεζίαο 50 kva Σειεθσληθέο γξακκέο Έξγα ππνδνκήο Σα έξγα ππνδνκήο αθνξνχλ θπξίσο ρσκαηνπξγηθέο εξγαζίεο θαη έξγα πνιηηηθνχ κεραληθνχ. Οη εξγαζίεο απηέο πεξηνξίδνληαη ζην ειάρηζην θαζψο ππάξρεη ην θαηάιιειν νδηθφ θαη ειεθηξηθφ δίθηπν. Σα έξγα απηά είλαη ηα αθφινπζα: 48

49 Δζσηεξηθή νδνπνηία Πιαηείεο γχξσ απφ ηελ θάζε αλεκνγελλήηξηα (0,8 έσο 3,0 ζηξέκκαηα) Κεληξηθφο νηθίζθνο ειέγρνπ ( η.κ.) Καλάιη ππνγείσλ θαισδίσλ Μία ζχγρξνλε ηππηθή αλεκνγελλήηξηα έρεη νλνκαζηηθή ηζρχ 2MW δειαδή KW. Σν χςνο ηνπ πχξγνπ θηάλεη πεξίπνπ ηα 80 κέηξα, ελψ ε δηάκεηξνο ησλ πηεξπγίσλ ηεο είλαη πεξίπνπ 85 κέηξα. Σν ζεκέιην ζην νπνίν εδξάδεηαη έρεη επηθάλεηα 16*16= 256 η.κ. θαη βάζνο 3 κ. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζεκειίσζεο βξίζθεηαη θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη ε νξαηή επηθάλεηα εθηείλεηαη ιίγν κφλν γχξσ απφ ηνλ πχξγν. Σν νηθφπεδν πνπ ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία απαηηείηαη γηα λα πινπνηεζεί έλα ηέηνην έξγν έρεη έθηαζε πεξίπνπ η.κ. (15 ζηξέκκαηα). ην νηθφπεδν απηφ ε κνλαδηθή παξέκβαζε πνπ ζα γίλεη είλαη έλα πιάησκα θαη δξφκνο ελψ ν ππφινηπνο ρψξνο παξακέλεη αλέπαθνο θαη ρσξίο πεξίθξαμε. Γχξσ απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο δεκηνπξγνχληαη επίπεδα πιαηψκαηα θαη έλαο δξφκνο πξφζβαζεο γηα βαξηά νρήκαηα. Μηα αλεκνγελλήηξηα απαηηεί θαηά κέζν φξν πεξίπνπ 14 ρηιηφκεηξα θαιψδηα γηα ηελ ζχλδεζε ηεο κε ηνλ ππνζηαζκφ. Σα θαιψδηα απηά είλαη είηε ελαέξηα, νπφηε θαη απαηηνχλ εθαηνληάδεο ζηήιεο γηα ηελ ζηήξημή ηνπο, είηε ππφγεηα, νπφηε θαη ζα γίλεηαη εθζθαθή ραξαθσκάησλ πνιιψλ ρηιηνκέηξσλ (Van Der Wal, 2006). 4.4 Ζ αμηνπνίεζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα, νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ μεθίλεζαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 απφ ηε ΓΔΖ κε κεηξήζεηο ηνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ θαη ηεο ειηνθάλεηαο ησλ λεζηψλ θαη ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαη ζπλερίζηεθε κε έξεπλεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο γεσζεξκίαο. Σα πξψηα έξγα Α.Π.Δ. παξνπζηάζηεθαλ ηε δεθαεηία ηνπ 80 κε ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ πξψηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ ζηελ Κχζλν θαη ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 δφζεθε ε νπζηαζηηθή ψζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ησλ Α.Π.Δ. κε ηνλ Ν.2244/1994. Απφ ηφηε δεθάδεο αηνιηθά έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε πεξηνρέο φπσο: ζηελ Άλδξν, ζην Μαξκάξη Δπβνίαο, ζηε Υίν, ζηε Κξήηε, ζηα Γσδεθάλεζα (Κσ, Λέξν), ζην Κάζηξν Βνησηίαο θιπ ( ηειεπηαία επίζθεςε 30/8/2011). πσο πξνθχπηεη απφ ηε κειέηε ηνπ παξαθάησ δηαγξάκκαηνο απφ ην 1990 κέρξη ζήκεξα ε αλάπηπμε αηνιηθψλ ζηαζκψλ παξνπζηάδεη κηα ζηαζεξά απμεηηθή ηάζε. 49

50 Διάγραμμα 4: Eξζλιξθ εγκατεςτθμζνθσ Ιςχφοσ Αιολικϊν Πάρκων ςτθν Ελλάδα (KWh) Πεγή: ΓΔΜΖΔ 2010 ήκεξα, ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ μεπεξλάεη ηα 1000MW. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2010 έθηαζε ηα 1.039,09MW κε ηε ζπλνιηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηε ιεηηνπξγία φισλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ αλέξρεηαη ζε MWh (ΓΔΜΖΔ, 2010). Οη πην επλνεκέλεο, απφ πιεπξάο αηνιηθνχ δπλακηθνχ, ηνπνζεζίεο ζηελ Διιάδα βξίζθνληαη ζην Αηγαίν, θπξίσο ζηελ πεξηνρή ησλ Κπθιάδσλ, ηεο Κξήηεο, ζηελ Αλαηνιηθή θαη Ννηηαλαηνιηθή Πεινπφλλεζν ηελ Δχβνηα θαη ηελ Αλαηνιηθή Θξάθε. Δθεί επηθεληξψλνληαη νη πξνζπάζεηεο αλάπηπμεο αηνιηθψλ πάξθσλ (ΤΠΑΝ, 2009β). Παξάιιεια, πξνσζείηαη κηα λέα πνιιά ππνζρφκελε ηερλνινγία ε νπνία αλακέλεηαη λα δψζεη ζεκαληηθή ψζεζε ζηελ παγθφζκηα πξνζπάζεηα αχμεζεο ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ αλέκνπ. Δίλαη ηα νλνκαδφκελα «Τπεξάθηηα Αηνιηθά Πάξθα» ηα νπνία θαηαζθεπάδνληαη κέζα ζηελ ζάιαζζα ζε πεξηνρέο κε ηδηαίηεξα πςειέο ηαρχηεηεο αλέκνπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία εθαξκφδεηαη ζηελ Βφξεηα Δπξψπε θαη ηδηαίηεξα ζηελ θαλδηλαβία θαη ζηελ Γεξκάληα. (EWEA, 2009). ηελ Διιάδα δελ έρνπλ εγθαηαζηαζεί αθφκε ππεξάθηηα αηνιηθά πάξθα αιιά πξφζθαηα ην ΤΠΔΚΑ επέιεμε 12 ζαιάζζηεο πεξηνρέο νη νπνίεο ζεσξνχληαη θαηάιιειεο γηα εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ. Οη ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο είλαη ν Άγηνο Δπζηξάηηνο, ε Αιεμαλδξνχπνιε, ε Κάξπαζνο, ε Κέξθπξα, ε Θάζνο, ην Κξπνλέξη, ε Κχκε, ε Λήκλνο, ε Λεπθάδα, ε Πεηαιηνχο, ε ακνζξάθε θαη ην Φαλάξη Ρνδφπεο ζπλνιηθήο ηζρχνο 1,2GW. (HELMEPA, 2010) 50

51 4.4 Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηώζεηο ηελ παξνχζα παξάγξαθν κέζα απφ ηελ πξνζέγγηζε ησλ επηρεηξεκάησλ εθείλσλ πνπ ζηέθνληαη θξηηηθά απέλαληη ζηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ αιιά θαη ηνπ αληίινγνπ πνπ εθθξάδεηαη απφ ηνπο ππέξκαρνπο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο εμεηάδνληαη αλαιπηηθά νη πην ζεκαληηθέο αλεζπρίεο γηα ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο πνπ ζχκθσλα κε ηνπο πξψηνπο πξνθχπηνπλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ ζην πεξηβάιινλ θαη ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο εγθαηάζηαζεο. ηνρεχνληαο ζε κηα νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε ελφο θξίζηκνπ ζεκείνπ φπσο απηφ ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηα αηνιηθά πάξθα πξνζεγγίδνληαη σο ζπλδπαζκφο: α) κεραλψλ ειεθηξνπαξαγσγήο θαη β) ζπλνδψλ έξγσλ (έξγα νδνπνηίαο θαη κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο). Αμίδεη αθφκα λα ζεκεησζεί φηη ηφζν ην εχξνο φζν θαη ε έθηαζή ησλ επηπηψζεσλ ελδέρεηαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζεκαληηθά αλά πεξίπησζε αλάινγα κε ην κέγεζνο θαη ηε ζέζε ηεο εγθαηάζηαζεο. Παξαθάησ αλαιχνληαη ηα πην ζεκαληηθά ζεκεία ζε φηη αθνξά ζηηο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ελφο Αηνιηθνχ Πάξθνπ Σα επίπεδα ερνξύπαλζεο από ηε ιεηηνπξγία Α/Γ Ο ζφξπβνο πνπ παξάγεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ιεηηνπξγίαο ησλ Α/Γ απνηειεί έλα νπζηαζηηθφ πξφβιεκα, αιιά ζπγρξφλσο θαη εχθνιν λα ειεγρζεί θαη λα πξνιεθζεί. ηηο αλεκνγελλήηξηεο ν εθπεκπφκελνο ζφξπβνο κπνξεί λα ππαρζεί ζε δχν θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηελ πξνέιεπζε ηνπ: δειαδή κεραληθφο θαη αεξνδπλακηθφο. Ο πξψηνο πξνέξρεηαη απφ ηα πεξηζηξεθφκελα κεραληθά ηκήκαηα (θηβψηην ηαρπηήησλ, ειεθηξνγελλήηξηα, έδξαλα θιπ.) Ο δεχηεξνο πξνέξρεηαη απφ ηελ πεξηζηξνθή ησλ πηεξπγίσλ. Οη ζχγρξνλεο αλεκνγελλήηξηεο είλαη κεραλέο πνιχ ήζπρεο ζπγθξηηηθά κε ηελ ηζρχ ηνπο θαη κε ζπλερείο βειηηψζεηο απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο γίλνληαη φιν θαη πην αζφξπβεο. Ζ αληηκεηψπηζε ηνπ ζνξχβνπ γίλεηαη είηε ζηελ πεγή είηε ζηε δηαδξνκή ηνπ. Οη κεραληθνί ζφξπβνη έρνπλ ειαρηζηνπνηεζεί κε εμαξρήο ζρεδίαζε (γξαλάδηα πιάγηαο νδφλησζεο), ή κε εζσηεξηθή ερνκνλσηηθή επέλδπζε ζην θέιπθνο ηεο θαηαζθεπήο. Δπίζεο, ν κεραληθφο ζφξπβνο αληηκεησπίδεηαη ζηε δηαδξνκή ηνπ κε ερνκνλσηηθά πεηάζκαηα θαη αληηθξαδαζκηθά πέικαηα ζηήξημεο. Αληίζηνηρα ν αεξνδπλακηθφο ζφξπβνο αληηκεησπίδεηαη κε πξνζεθηηθή ζρεδίαζε ησλ πηεξπγίσλ απφ 51

52 ηνπο θαηαζθεπαζηέο, πνπ δίλνπλ άκεζε πξνηεξαηφηεηα ζηελ ειάηησζε ηνπ. (ΚΑΠΔ, 2007) Σν επίπεδν ηνπ αληηιεπηνχ ζνξχβνπ απφ κία αλεκνγελλήηξηα ζχγρξνλσλ πξνδηαγξαθψλ ζε απφζηαζε 200 κέηξσλ, είλαη κηθξφηεξν απφ απηφ πνπ αληηζηνηρεί ζην επίπεδν ζνξχβνπ πεξηβάιινληνο κηαο κηθξήο επαξρηαθήο πφιεο θαη βεβαίσο δελ απνηειεί πεγή ελφριεζεο. Με δεδνκέλε δε ηε λνκνζεηεκέλε απαίηεζε λα εγθαζίζηαληαη νη αλεκνγελλήηξηεο ζε ειάρηζηε απφζηαζε 500 κέηξσλ απφ ηνπο νηθηζκνχο, ην επίπεδν είλαη αθφκε ρακειφηεξν θαη αληηζηνηρεί πιένλ ζε απηφ ελφο ήζπρνπ θαζηζηηθνχ δσκαηίνπ (Enviroplan, 2007). Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ζέζε ησλ «νηθνπέδσλ» πνπ ζπλήζσο εγθαζίζηαληαη ηα αηνιηθά πάξθα ζηελ Διιάδα γηα λα έρνπλ θαιχηεξε απφδνζε, πξνθχπηεη φηη ηα αηνιηθά πάξθα δελ πξνθαινχλ: αχμεζε ηεο ππάξρνπζαο ζηάζκεο ζνξχβνπ εθηφο ησλ νξίσλ ηνπο θαη αθφκε πεξηζζφηεξν ζε θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο έθζεζε αλζξψπσλ ζε πςειά επίπεδα ερνξχπαλζεο Αιινίσζε Σνπίνπ θαη Οπηηθή Όριεζε Ζ ζεκαληηθφηεξε ίζσο ζπλέπεηα απφ ηελ εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ ζηαζκνχ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έρεη λα θάλεη κε ηελ αιινίσζε πνπ ην έξγν ελδερνκέλσο λα πξνθαιέζεη ζηνλ ραξαθηήξα θαη ηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ ηεο πεξηνρήο φπνπ ζα ρσξνζεηεζνχλ νη αλεκνγελλήηξηεο. Οη επηπηψζεηο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζηα κνξθνινγηθά θαη ηνπηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο πεξηνρήο είλαη αλακθίβνια ππαξθηέο κε ηε δηάλνημε δξφκσλ ζε πεξηνρέο θπζηθνχ θάιινπο θαη ηελ αιινίσζε ηεο θνξπθνγξακκήο λα απνηεινχλ ηηο πιένλ ραξαθηεξηζηηθέο αξλεηηθέο πηπρέο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο νπηηθήο φριεζεο (Enviroplan, 2007). Μάιηζηα ην ζέκα ηεο αιινίσζεο ηνπ ηνπίνπ απφ ηελ εγθαηάζηαζε Α/Γ έρεη ιάβεη δηαζηάζεηο ζηε ρψξα καο θαζψο ζπλδέεηαη άκεζα κε ηελ ππνβάζκηζε ηεο ηνπξηζηηθήο δπλακηθήο ηνπ ηφπνπ. Ζ έθηαζε ηεο νπηηθήο φριεζεο εμαξηάηαη απφ πιήζνο παξαγφλησλ φπσο: ην θπζηθφ κέγεζνο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ Α/Γ (κεγάιεο θαηαζθεπέο πνπ εθηείλνληαη θαζ χςνο). ν αξηζκφο θαη ε δηάηαμε ησλ Α/Γ (κεγάιν κήθνο αλάπηπμεο ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ). ν ραξαθηήξαο θαη ε θπζηθή αμία ηνπ ηνπίνπ. 52

53 ε αθηίλα ηεο δψλεο νπηηθήο επηξξνήο ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ. ε απφζηαζε ησλ Α/Γ απφ ηνλ παξαηεξεηή. Δθηφο ησλ παξαπάλσ αληηθεηκεληθψλ παξαγφλησλ, ε νπηηθή φριεζε θαη ε ππνβάζκηζε ηνπ ηνπίνπ απφ ηελ εγθαηάζηαζε Α/Γ ελζσκαηψλεη ζηελ πξνβιεκαηηθή ηεο ηελ αηζζεηηθή ζεψξεζε ηνπ ρψξνπ, κηα παξάκεηξν εμ νξηζκνχ ππνθεηκεληθή πνπ πεξηπιέθεη ηελ εμαγσγή αζθαιψλ ζπκπεξαζκάησλ πφζν κάιινλ ηελ θαζηέξσζε ελφο θνηλά απνδεθηνχ πιαηζίνπ ρσξνζέηεζεο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί εδψ φηη έξεπλεο ζε ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη θάπνηνο επλντθά δηαθείκελνο απέλαληη ζηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, απνδέρεηαη ηηο αλεκνγελλήηξηεο θαη νπηηθά πνιχ πην εχθνια απφ θάπνηνλ πνπ είλαη αξλεηηθφο εμαξρήο. Απφ ηηο ίδηεο κειέηεο, πξνθχπηεη φηη ηα αηνιηθά πάξθα είλαη πην απνδεθηά απφ αηζζεηηθήο άπνςεο ζε αλζξψπνπο πνπ είλαη ελεκεξσκέλνη γηα ηα νθέιε πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ ρξήζε ηνπο (Greenpeace, 2008). Ζ ζσζηή ρσξνζέηεζε ηεο αηνιηθήο εγθαηάζηαζεο κεηψλεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ έθηαζε ηεο νπηηθήο φριεζεο. Σαπηφρξνλα, ιακβάλεηαη κηα ζεηξά κέηξσλ πνπ εθαξκφδνληαη γηα ηελ πεξαηηέξσ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο (ππφγεηα θαιψδηα δηθηχνπ, νκνηνγέλεηα θαη ζπκκεηξία θαηά ηελ εγθαηάζηαζε, αθαίξεζε κε ιεηηνπξγηθψλ αλεκνγελλεηξηψλ, θηι). Σα παξαπάλσ αλ θαη πεξηνξίδνπλ ηηο ζπλέπεηεο ηεο εγθαηάζηαζεο Α/Γ ζην ηνπίν ζε θακία πεξίπησζε δελ ηηο εμαιείθνπλ. Γεδνκέλνπ ινηπφλ φηη νη αλεκνγελλήηξηεο είλαη θαη' αλάγθε νξαηέο απφ απφζηαζε, είλαη ζεκαληηθφ λα ιακβάλνληαη ππφςε νη ηδηαηηεξφηεηεο θάζε ηφπνπ εγθαηάζηαζεο θαη λα γίλεηαη πξνζπάζεηα ελζσκάησζεο ηνπο ζην ηνπίν. (Enviroplan, 2007) Χζηφζν αλ αληηπαξαζέζεη θαλείο απφ ηε κηα κεξηά ηελ νπηηθή φριεζε πνπ κπνξεί λα πξνθαιείηαη απφ έλα κεγάιν αηνιηθφ πάξθν θαη απφ ηελ άιιε ηελ κφληκε θαηαζηξνθή νξεηλψλ φγθσλ αιιά θαη πεδηάδσλ απφ ηηο κεηαιιεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ εμφξπμε άλζξαθα θαη ιηγλίηε, ηελ θαηαζηξνθή ρεξζαίνπ ή ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο απφ δξαζηεξηφηεηεο άληιεζεο πεηξειαίνπ θαη θπζηθνχ αεξίνπ, ηελ νπηηθή ξχπαλζε απφ ηνπο ζεξκηθνχο ζηαζκνχο, ηελ θαηαζηξνθή ηνπ πεξηβάιινληνο θαηά ηελ κεηαθνξά, απνζήθεπζε θαη θπζηθά ρξήζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, θαζψο θαη ηνπο θηλδχλνπο γηα ηε δσή απφ ηε ιεηηνπξγία ζηαζκψλ ππξεληθήο ελέξγεηαο θαη απφ ηε δηαρείξηζε ππξεληθψλ απνβιήησλ, εχινγα θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε νπηηθή φριεζε θαη νη 53

54 ηνπηνινγίθεο αιινηψζεηο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηηο ζπκβαηηθέο κεζφδνπο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη ζαθψο κεγαιχηεξεο απφ εθείλεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ. Μάιηζηα νη ηειεπηαίεο είλαη επθφισο αλαζηξέςηκεο θαζψο κεηά ην πέξαο ηνπ ρξφλνπ δσήο ηνπ αηνιηθνχ ζηαζκνχ απνμήισζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ νδεγεί ζε κεδεληζκφ ησλ επηπηψζεσλ γηα ην ηνπίν ηεο πεξηνρήο (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009) Ζιεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία θαη παξεκβνιέο Ζ αλεζπρία απηή ζπλήζσο αλαθέξεηαη αθελφο ζε πξνβιήκαηα πνπ πξνθαινχλ νη αλεκνγελλήηξηεο ιφγσ ηεο ζέζεο ηνπο ζε ζρέζε κε ήδε ππάξρνληεο ζηαζκνχο ηειεφξαζεο ή ξαδηφθσλνπ θαη αθεηέξνπ ζε πηζαλέο ειεθηξνκαγλεηηθέο εθπνκπέο απφ ηηο ίδηεο. Δίλαη γεγνλφο φηη, ε δηάδνζε ησλ εθπνκπψλ ζηηο ζπρλφηεηεο ηεο ηειεφξαζεο ή θαη ηνπ ξαδηνθψλνπ επεξεάδεηαη απφ εκπφδηα πνπ παξεκβάιινληαη κεηαμχ πνκπνχ θαη δέθηε. Σν θπξηφηεξν πξφβιεκα απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο πξνέξρεηαη απφ ηα θηλνχκελα πηεξχγηα πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ απμνκείσζε ζήκαηνο ιφγσ αληαλαθιάζεσλ. Απηφ ήηαλ πνιχ εληνλφηεξν ζηελ πξψηε γεληά αλεκνγελλεηξηψλ πνπ έθεξε κεηαιιηθά πηεξχγηα. Αληίζεηα, ηα πηεξχγηα ησλ ζπγρξφλσλ αλεκνγελλεηξηψλ θαηαζθεπάδνληαη απνθιεηζηηθά απφ ζπλζεηηθά πιηθά, ηα νπνία έρνπλ ειάρηζηε επίπησζε ζηε κεηάδνζε ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009). Ζ Διιεληθή λνκνζεζία πξνβιέπεη ηελ πξνψζεζε αδεηνδφηεζεο ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ κφλνλ εθφζνλ ηεξνχληαη θάπνηεο ειάρηζηεο απνζηάζεηο απφ ηειεπηθνηλσληαθνχο ή ξαδηνηειενπηηθνχο ζηαζκνχο. Οπνηαδήπνηε πηζαλά πξνβιήκαηα παξεκβνιψλ κπνξνχλ λα πξνιεθζνχλ κε ζσζηφ ζρεδηαζκφ θαη ρσξνζέηεζε ή λα δηνξζσζνχλ κε κηθξφ ζρεηηθά θφζηνο απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή ηνπ πάξθνπ κε κηα ζεηξά απιψλ ηερληθψλ κέηξσλ, φπσο π.ρ. ε εγθαηάζηαζε επηπιένλ αλακεηαδνηψλ (Κάραλης, 2010α). ε ζρέζε κε ηελ ζπκβαηφηεηα θαη ηηο παξεκβνιέο ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο, αμίδεη λα αλαθέξνπκε, φηη ζε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο νη πχξγνη ησλ αλεκνγελλεηξηψλ φρη κφλνλ δελ δεκηνπξγνχλ εκπφδηα, αιιά ρξεζηκνπνηνχληαη ήδε γηα ηελ εγθαηάζηαζε θεξαηψλ πξνο δηεπθφιπλζε ππεξεζηψλ επηθνηλσληψλ, φπσο ε θηλεηή ηειεθσλία. ζνλ αθνξά ηηο εθπεκπφκελεο αθηηλνβνιίεο, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηελ πεξηγξαθή ησλ ηκεκάησλ ηεο αλεκνγελλήηξηαο, ηα κφλα ππνζπζηήκαηα πνπ ζα 54

55 κπνξνχζακε λα πνχκε φηη «εθπέκπνπλ» ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία ρακεινχ επηπέδνπ, είλαη ε ειεθηξνγελλήηξηα θαη ν κεηαζρεκαηηζηήο κέζεο ηάζεο. Σν ειεθηξνκαγλεηηθφ πεδίν ηεο ειεθηξνγελλήηξηαο είλαη εμαηξεηηθά αζζελέο θαη πεξηνξίδεηαη ζε κηα πνιχ κηθξή απφζηαζε γχξσ απφ ην θέιπθνο ηεο πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλν ηνπιάρηζηνλ κέηξα πάλσ απφ ην έδαθνο. Γηα ην ιφγν απηφ δελ πθίζηαηαη ζέκα έθζεζεο ζηελ ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία νχηε θαλ ζηε βάζε ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Ο κεηαζρεκαηηζηήο, πάιη, πεξηβάιιεηαη πάληα απφ πεξίθξαμε αζθαιείαο ή είλαη θιεηζκέλνο ζε κεηαιιηθφ ππφζηεγν. Ζ πεξίθξαμε είλαη ηνπνζεηεκέλε ζε ηέηνηα απφζηαζε ψζηε ην επίπεδν ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο λα ζεσξείηαη ακειεηέν (Greenpeace, 2008). ην παξαπάλσ ζπκπέξαζκα θαηαιήγεη θαη ε δηεζλήο βηβιηνγξαθία. Δλδεηθηηθά, ην Δζληθφ πκβνχιην Τγείαο θαη Ηαηξηθήο Έξεπλαο ηεο Κπβέξλεζεο ηεο Απζηξαιίαο (National Health and Medical Research Council - NHMRC) εμέδσζε ηνλ Ηνχιην ηνπ 2010 Γεκφζηα Γήισζε κε ζέκα «Αλεκνγελλήηξηεο θαη Τγεία» ζηελ νπνία, έπεηηα απφ εμέηαζε φιεο ηεο δηεζλνχο επηζηεκνληθήο βηβιηνγξαθίαο, ζπκπεξαίλεη φηη «Μέρξη ζήκεξα δελ ππάξρεη δεκνζηεπκέλε επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε πνπ λα ζπλδέεη επζέσο ηηο αλεκνγελλήηξηεο κε αξλεηηθέο επηπηώζεηο ζηελ πγεία» (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009). Πην ζπγθεθξηκέλα ην NHMRC εμέηαζε ηηο δηαηππσκέλεο αλεζπρίεο ζρεηηθά κε ππνερεηηθφ ζφξπβν, ειεθηξνκαγλεηηθέο παξεκβνιέο θιπ. Γηα θακία απφ απηέο δελ βξήθε επαξθείο ελδείμεηο φηη κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ βιάβε ζηελ αλζξψπηλε πγεία. Δηδηθφηεξα γηα ην ζέκα ησλ ππνήρσλ ην NHMRC επηζεκαίλεη φηη νη ζχγρξνλεο αλεκνγελλήηξηεο, ζηηο νπνίεο ηα πηεξχγηα πεξηζηξέθνληαη κπξνζηά απφ ηνλ πχξγν, παξάγνπλ πνιχ ρακειά επίπεδα ππνήρσλ. Κακηά επίζεο αθηηλνβνιία δελ εθπέκπεηαη απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο. Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη νη ηζρπξηζκνί γηα εθπνκπή ξαδηελέξγεηαο ή αθηηλνβνιηψλ άιινπ ηχπνπ απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο δελ επζηαζνχλ Υξήζεηο γεο Οη επηπηψζεηο αθνξνχλ ζην ηξφπν πνπ ην αηνιηθφ πάξθν επηδξά ζην ρσξνηαμηθφ, πνιενδνκηθφ θαη νηθηζηηθφ πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο. Οη κεηαβνιέο αμηνινγνχληαη σο ζεηηθέο ή αξλεηηθέο φηαλ έξρνληαη ζε αληίζεζε κε πθηζηάκελεο ή πξνγξακκαηηζκέλεο ρξήζεηο γεο ή κε ρξήζεηο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη έλα ρσξνηαμηθφ πξννξηζκφ. Ζ ζπλνιηθή πξαγκαηηθή θάιπςε/παξέκβαζε είλαη ειάρηζηε. Αλ θαη νη εθηάζεηο πνπ θαηαιακβάλνληαη απφ αηνιηθά πάξθα είλαη σο επί ην πιείζηνλ πεξηνρέο ρακειήο βιάζηεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο βνζθφηνπνη ή απνηεινχλ δαζηθέο 55

56 εθηάζεηο, ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ κπνξεί λα έρεη αξλεηηθά απνηειέζκαηα κφλν αλ θάπνηεο κεκνλσκέλεο αλεκνγελλήηξηεο θαηαζηξέςνπλ νηθνηφπνπο ηδηαίηεξεο αμίαο (βιέπε αλαιπηηθφηεξα παξ ). Χζηφζν ε ζπλνιηθή πξαγκαηηθή θάιπςε/παξέκβαζε είλαη ειάρηζηε. Οη αλεκνγελλήηξηεο, καδί κε ηηο νδνχο πξφζβαζεο ζε απηέο, θαηαιακβάλνπλ ιηγφηεξν απφ ην 1% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ελφο ηππηθνχ αηνιηθνχ πάξθνπ. Σν ππφινηπν 99% ηεο γεο, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα θαιιηέξγεηεο είηε σο βνζθφηνπνο, ρσξίο θαλέλα απνιχησο πξφβιεκα (Greenpeace, 2008). χκθσλα κε ηελ ΔΛΔΣΑΔΝ γηα λα θαιπθζνχλ νη ειεθηξηθέο αλάγθεο φιεο ηεο ρψξαο ην 2020, πνπ εθηηκψληαη ζε 70 TWh, ζα ρξεηαδφληνπζαλ ζεσξεηηθά πεξίπνπ αλεκνγελλήηξηεο ηζρχνο 2MW, ησλ νπνίσλ ε αλάπηπμε ζα γηλφηαλ ζε έθηαζε ίζε κε x 2 = ζηξέκκαηα, δειαδή θάησ απφ ην 0,03%, ηεο επηθάλεηαο ηεο Διιάδνο ελψ ην ππφινηπν ζα ήηαλ ειεχζεξν γηα αγξνηηθέο ή άιιεο ρξήζεηο (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009). Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη νη εθηάζεηο πνπ έρνπλ ήδε απαιινηξησζεί γηα ην Ληγληηηθφ Κέληξν Γ. Μαθεδνλίαο αλέξρνληαη ζε ζηξέκκαηα, ελψ γηα ην Ληγληηηθφ Κέληξν Μεγαινππφιεσο ζε ζηξέκκαηα. Γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ νξπρείσλ πξφθεηηαη λα απαιινηξησζνχλ επηπιένλ ζηξέκκαηα. ( ηειεπηαία επίζθεςε 30/8/2010) Δπηπηώζεηο ζηελ Οξληζνπαλίδα Σα αηνιηθά πάξθα κπνξνχλ λα επηθέξνπλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ νξληζνπαλίδα ηεο πεξηνρήο φπνπ εγθαζίζηαληαη. ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία ππνζηεξίδεηαη φηη φζν πην θνληά βξίζθεηαη ν ηφπνο εγθαηάζηαζεο ελφο αηνιηθνχ πάξθνπ ζε ηφπνπο ηξνθνιεςίαο, κεηαλάζηεπζεο, θνπξληάζκαηνο θαη θσιενπνίεζεο ησλ πνπιηψλ, ηφζν κεγαιχηεξε είλαη ε πηζαλφηεηα δηαηάξαμεο ηνπ ηνπηθνχ νηθνζπζηήκαηνο. Δπίζεο γίλεηαη ιφγνο γηα ηηο αζξνηζηηθέο επηπηψζεηο, πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ ιεηηνπξγία πνιιψλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ ζηελ ίδηα πεξηνρή. Έηζη, αθνχ θάζε κεκνλσκέλν αηνιηθφ πάξθν ζπληζηά κία έζησ θαη ειάρηζηε απεηιή γηα ην πεξηβάιινλ, φζν θαη αλ εθαξκνζηνχλ ηα ζπλεζηζκέλα αληηζηαζκηζηηθά κέηξα, ε αζξνηζηηθή επίπησζε ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ήδε εγθαηεζηεκέλσλ θαη κειινληηθψλ, κπνξεί λα απνβεί ζεκαληηθή. Με βάζε ηα παξαπάλσ δηαθξίλνληαη δχν ηχπνη επηπηψζεσλ: άκεζεο (πξνεξρφκελεο απφ ζπγθξνχζεηο κε ηηο ελ γέλεη θαηαζθεπέο πνπ ππάξρνπλ εληφο ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ) θαη έκκεζεο (απψιεηα ελδηαηηήκαηνο, θξαγκνί ζηε κεηαθίλεζε, φριεζε θιπ.). (Greenpeace, 2008). 56

57 Οη ππέξκαρνη ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ππνζηεξίδνπλ φηη ν θίλδπλνο ζχγθξνπζεο είλαη ακειεηένο θαη γηα ηα απνδεκεηηθά θαη γηα ηα ελδεκηθά πνπιηά. ήκεξα ην 99% ησλ ζαλάησλ ησλ πνπιηψλ νθείιεηαη ζε αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο (π.ρ. θπλήγη, θαηαζηξνθή νηθνζπζηήκαηνο εμαηηίαο ηεο ππεξεθκεηάιιεπζεο θπζηθψλ πφξσλ, δεκηνπξγία πεηξειαηνθειίδσλ, ζχγθξνπζε κε αλζξψπηλεο θαηαζθεπέο. χκθσλα κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία απφ ηηο ΖΠΑ, 1 δηζεθαηνκκχξην πνπιηά ζθνηψλνληαη θάζε ρξφλν απφ ζπγθξνχζεηο ζε θηίξηα θαη πάλσ απφ 80 εθαηνκκχξηα απφ απηνθίλεηα. πγθξηηηθά, εθηηκάηαη φηη νη αλεκνγελλήηξηεο ζηηο ΖΠΑ(κε εγθαηαζηάζεηο MW) πξνθαινχλ άκεζα ηνλ ζάλαην κφιηο ηνπ % φισλ ησλ πηελψλ πνπ ζθνηψλνληαη εμαηηίαο αλζξψπηλσλ θαηαζθεπψλ ή δξαζηεξηνηήησλ ήηνη γηα θάζε πνπιηά πνπ ζθνηψλνληαη απφ αλζξσπνγελείο αηηίεο, αλαινγεί έλαο ζάλαηνο πνπιηνχ απφ ζχγθξνπζε κε αλεκνγελλήηξηα (BirdLife International, 2005). Πην ζεκαληηθά θαη αλαδεηψληαο ην κεξίδην επζχλεο ησλ Α/Γ ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο ζηηο Ζ.Π.Α., ε Β.Κ. Sovacool έθαλε γηα πξψηε θνξά ζχγθξηζε ηεο ζλεζηκφηεηαο πηελψλ απφ αηνιηθά πάξθα, νξπθηά θαχζηκα θαη ππξεληθή ελέξγεηα ζηηο ΖΠΑ. Γηα ηελ πεξίπησζε 339 αλεκνγελλεηξηψλ (6 αηνιηθά πάξθα), ε εηήζηα ζλεζηκφηεηα πηελψλ είλαη 0,269 ζάλαηνη/gwh, φηαλ ηα αληίζηνηρα λνχκεξα γηα 4 ππξεληθά εξγνζηάζηα (καδί κε δχν νξπρεία νπξαλίνπ) θαη 2 ζεξκηθέο κνλάδεο (καδί κε ην νξπρείν εμφξπμεο ιηζάλζξαθα, ζπλππνινγίδνληαο θαη ηα θαηλφκελα φμηλεο βξνρήο, κφιπλζε πδξαξγχξνπ θαη θιηκαηηθήο αιιαγήο) είλαη 0,416 θαη 5,18 αληίζηνηρα. Αλ ππνινγίζεη θαλείο ηελ ζπλνιηθή εηήζηα ζλεζηκφηεηα πηελψλ (πνιιαπιαζηάδνληαο ηα παξαπάλσ λνχκεξα κε ηελ εηήζηα ελεξγεηαθή παξαγσγή απφ ηηο ηξεηο κνξθέο ελέξγεηαο γηα ηηο ΖΠΑ) πξνθχπηνπλ γηα ηα αηνιηθά πάξθα ζάλαηνη, ελψ γηα ηα ππξεληθά εξγνζηάζηα θαη ηνπο ζεξκηθνχο ζηαζκνχο ηα αληίζηνηρα λνχκεξα είλαη θαη 14,5 εθαη. ζάλαηνη (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009). Απφ ηελ άιιε, κειέηε ηνπ έγθπξνπ πεξηνδηθνχ «Φχζε» (Nature) έδεημε φηη κέρξη ην 2050, ην 15-37% φισλ ησλ εηδψλ πνπιηψλ ζα θηλδπλεχζνπλ κε εμαθάληζε ιφγσ ηεο παγθφζκηαο αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο απφ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. ην ίδην κήθνο θχκαηνο αιιά εζηηαζκέλε ζηνλ ειιεληθφ ρψξν πξφζθαηε κειέηε ηεο Διιεληθήο Οξληζνινγηθήο Δηαηξείαο ππνζηεξίδεη έσο ην ηέινο ηνπ αηψλα θάζε επξσπατθφ είδνο ζα κεηαηνπηζηεί πεξί ηα 550 ρικ. βνξεηναλαηνιηθά εμαηηίαο ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο (Δλληνική Ορνιθολογική Δηαιρεία, 2006). 57

58 Χζηφζν πνιιέο απφ ηηο πεξηνρέο εγθαηάζηαζεο αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ Διιάδα απνηεινχλ ηφπνπο θαηνηθίαο γηα ζεκαληηθά ελδηαηηήκαηα, κεξηθά εθ ησλ νπνίσλ είλαη πνιχ πςειήο πεξηβαιινληηθήο ζπνπδαηφηεηαο. Ζ Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξεία ιακβάλνληαο ππφςε ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο ππνζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο κε ηελ πξνυπφζεζε φηη νη αλαπηπμηαθέο πξνηάζεηο ιακβάλνπλ ππφςε ηα αλάινγα κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία ηεο άγξηαο δσήο. Πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε απαηηείηαη λα ιεθζεί εηδηθή κέξηκλα, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί, φηη δελ ζα γίλνπλ ζπκβηβαζκνί ζηελ ελζσκάησζε πεξηνρψλ, πνπ έρνπλ ππνδεηρηεί γηα δηαηήξεζε, φπσο ΕΔΠ. Μεηά ηελ αδεηνδφηεζε, εγθαηάζηαζε, θαηαζθεπή θαη έλαξμε ιεηηνπξγίαο ελφο ηέηνηνπ Αηνιηθνχ Πάξθνπ, ζα πξέπεη λα αθνινπζεί ηνπιάρηζηνλ δηεηήο παξαθνινχζεζε (monitoring) ηεο άγξηαο δσήο θαη εηδηθφηεξα ησλ πνπιηψλ πξνθεηκέλνπ, εθ φζνλ εληνπηζηνχλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο, λα αλαδεηεζνχλ θαη πεξηγξαθνχλ θαηάιιεια κέηξα αληηκεηψπηζήο ηνπο. (Δλληνική Ορνιθολογική Δηαιρεία, 2006). 4.5 Αηνιηθή ελέξγεηα θαη ηνπηθή αλάπηπμε εκαληηθά είλαη ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ρξήζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ ηνπηθή αλαπηπμηαθή δπλακηθή θαζψο ε εγθαηάζηαζε θαη ε ιεηηνπξγία Α/Γ απνθέξεη πνιιαπιά, κεηξήζηκα θαη νπζηαζηηθά νθέιε ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Παξαθάησ εμεηάδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα εμ απηψλ: χκθσλα κε ην ειιεληθφ γξαθείν ηεο Greenpeace, Ζ «πξάζηλε» αλάπηπμή αλακέλεηαη λα δεκηνπξγήζεη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο ζηελ Διιάδα έσο ην 2020, γεγνλφο πνπ αλακέλεηαη λα ζπκβάιιεη ζηε έμνδν απφ ηε παξνχζα νηθνλνκηθή θξίζε. Απφ ηηο πξναλαθεξζέληεο ζέζεηο εξγαζίαο, νη αθνξνχλ κφληκεο ζέζεηο εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο ζηνπο ηνκείο ελέξγεηαο, θαηαζθεπψλ, αλαθχθισζεο, γεσξγίαο ελψ νη ππφινηπεο αθνξνχλ έκκεζεο ζέζεηο εξγαζίαο (Greenpeace, 2009). Σν παξαθάησ δηάγξακκα απεηθνλίδεη ηα πνζνζηά αλά Α.Π.Δ. κε ηηο αλακελφκελεο, κφληκεο θαη έκκεζεο, ζέζεηο εξγαζίαο πνπ ζα δεκηνπξγεζνχλ έσο ην 2020 ζηελ Διιάδα 58

59 Γηάγξακκα 5: Οη πξάζηλεο ζέζεηο εξγαζίαο Πεγή: Greenpeace Δηδηθφηεξα, ηα αηνιηθά πάξθα ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαζψο γηα έλα ηππηθφ αηνιηθφ πάξθν ησλ 10 MW απαηηνχληαη: 120 αζξσπνκήλεο απαζρφιεζεο ζηε θάζε ηεο θαηαζθεπήο ηνπ. Σν % απηήο ηεο απαζρφιεζεο πξνέξρεηαη απφ ην ληφπην εξγαηηθφ δπλακηθφ. 3-5 κφληκνη εξγαδφκελνη ζηε θάζε ιεηηνπξγίαο ηνπ, νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο νπνίνπο είλαη ληφπηνη (ΔΛΔΣΑΔΝ, 2009). Ζ πεξαηηέξσ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ δείρλεη φηη γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο αηνιηθήο ελέξγεηαο δεκηνπξγνχληαη 15 κε 22 ζέζεηο εξγαζίαο, εθ ησλ νπνίσλ 0,5-1 είλαη κφληκεο θαη αθνξνχλ ηελ ιεηηνπξγία θαη δηαρείξηζε ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ (EWEA, 2009). Με βάζε ηα ζηνηρεία ηεο ΓΔΖ γηα ηνπο ιηγληηηθνχο ζηαζκνχο ζηε βφξεηα Διιάδα 15 κηα ζπγθξηηηθή πξνζέγγηζε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ αηνιηθά πάξθα θαη εθείλσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηε ιεηηνπξγία ζπκβαηηθψλ ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο δείρλεη φηη νη δεχηεξνη δεκηνπξγνχλ έσο θαη 5 θνξέο ιηγφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο ζε ζρέζε κε ηα πξψηα (Βαζιλάκος, τ.τ.). Ζ ζπκβνιή ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ απαζρφιεζε, ηφζν ζε ηνπηθφ φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν, γίλεηαη πξαγκαηηθά εληππσζηαθή εάλ ζπκπεξηιεθζνχλ νη 15 Αλαθέξεηαη ελδεηθηηθά φηη, γηα θάζε κεγαβάη εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ζε έλα αλζξαθηθφ ζηαζκφ, δεκηνπξγνχληαη 0,2 κφληκεο ζέζεηο εξγαζίαο. 59

60 πξννπηηθέο εγρψξηαο θαηαζθεπήο/ζπλαξκνιφγεζεο κεγάισλ ηκεκάησλ ηνπ ειεθηξνκεραλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ ησλ έξγσλ απηψλ, φπσο είλαη νη ππιψλεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, νη κεηαζρεκαηηζηέο, θ.α. ήκεξα ζηελ Διιάδα θαηαζθεπάδνληαη νη ππιψλεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ πνπ εγθαζίζηαληαη ζηε ρψξα. Βηνκεραληθέο κνλάδεο ππάξρνπλ ζην Αιηβέξη, ηελ Σξίπνιε, ηελ Διεπζίλα, ηνλ Αζπξφππξγν, ηε Λάξηζα θαη αιινχ. Σν γεγνλφο απηφ καδί κε ηα ηνπηθά έξγα ππνδνκήο θαη έξγα πνιηηηθνχ κεραληθνχ ζπλεηζθέξνπλ ψζηε ην 30%-35% ηεο ζπλνιηθήο επέλδπζεο εγθαηάζηαζεο κηαο αλεκνγελλήηξηαο λα παξακέλεη σο εζληθή πξνζηηζέκελε αμία (Greenpeace, 2006). Δπηπιένλ, φπσο έρνπκε ήδε αλαθέξεη ε ιεηηνπξγία ησλ αλεκνγελλεηξηψλ είλαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ θαζψο εθκεηαιιεχνληαη κηα αλεμάληιεηε θπζηθή πεγή ελέξγεηαο φπσο ν άλεκνο ζπκβάιινληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν α) ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ελεξγεηαθνχο πφξνπο φπσο ην πεηξέιαην, ν ιηγλίηεο, ν άλζξαθαο θαη β) ζηελ πξνζηαζία ηνπ ηνπηθνχ νηθνζπζηήκαηνο θαζψο έρνπλ κεδεληθέο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. (EWEA, 2010) Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη γηα θάζε KWh πνπ παξάγεηαη απφ αηνιηθά πάξθα γιπηψλνπκε 0,88Kg δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, 4-20 γξακκάξηα δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ, 1,5-15 γξακκάξηα νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ, 0,3-5 γξακκάξηα κηθξνζσκαηηδίσλ πνπ ζα πξνέθππηαλ κε ηε ζπκβαηηθή ελεξγεηαθή παξαγσγή. Δπίζεο, απφ ηελ εηήζηα ιεηηνπξγία ελφο αηνιηθνχ ζηαζκνχ ηζρχνο 10MW ζα παξαρζνχλ KW ελέξγεηα ηθαλή λα θαιχςεη ηηο εηήζηεο αλάγθεο λνηθνθπξηψλ ελψ ηαπηφρξνλα απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο απνθεχγεηαη ε έθιπζε ζηελ αηκφζθαηξα ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (Ρ.Α.Δ., 2009). Ο πεξηνξηζκφο ησλ αέξησλ ξχπσλ πέξαλ ηνπ αλακθηζβήηεηνπ πεξηβαιινληηθνχ νθέινπο γηα ηελ ηνπηθή θνηλσλία δεκηνπξγεί αθ εαπηνχ ηζρπξέο ζπλέξγεηεο κε ηελ ηνπξηζηηθή βηνκεραλία ηεο ρσξάο θαζψο ε δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάδεημε ηνπ θπζηθνχ θάιινπο ηεο ειιεληθήο πεξηθέξεηαο. ην παξαπάλσ πιαίζην πξνσζνχληαη λέεο, ελαιιαθηηθέο θαη ηδηαίηεξα θεξδνθφξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ ζηελ πεξηνρή, φπσο π.ρ. ν νηθνηνπξηζκφο (US Department of Energy, 1996). Δπηπξφζζεηα, ε θαηαζθεπή έξγσλ ΑΠΔ ζε κία πεξηνρή ζπλνδεχεηαη απφ ηελ παξάιιειε πινπνίεζε ζεηξάο αληηζηαζκηζηηθψλ νθειψλ, πέξαλ ησλ άκεζσλ θαη 60

61 κεηξήζηκσλ νηθνλνκηθψλ εηζξνψλ θαη ησλ δεκηνπξγνχκελσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Αλαιπηηθφηεξα: Καηαζθεπάδνληαη ή/θαη βειηηψλνληαη, ρσξίο θφζηνο γηα ηνπο δεκφηεο, ζεκαληηθά έξγα ππνδνκήο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή (νδηθφ δίθηπν, ηειεπηθνηλσλίεο, ειεθηξηθφ δίθηπν). Καηαζθεπάδνληαη, σο αληηζηαζκηζηηθά νθέιε (ρσξίο θφζηνο) γηα ηνπο ηνπηθνχο Γήκνπο, δηάθνξα θνηλσθειή έξγα, φπσο θνηλνηηθνί δξφκνη, ζρνιεία, παηδηθνί ζηαζκνί θ.α., ελψ πξνζθέξνληαη απφ ηνπο επελδπηέο θαη αλάινγεο ρνξεγίεο (Αγαπηηίδης, 2005). ηελ Δχβνηα γηα παξάδεηγκα, κέρξη ηα κέζα ηνπ 2001 είραλ εγθαηαζηαζεί 150 MW πεξίπνπ αηνιηθψλ πάξθσλ, ζπλνιηθνχ θφζηνπο 170,2 εθαη.. Γηα ηελ θαηαζθεπή θάζε πάξθνπ ηεο ηάμεο ησλ 10 MW απαζρνιήζεθαλ εξγαδφκελνη γηα 4-5 κήλεο αλά έξγν, νη κηζνί εθ ησλ νπνίσλ, θαηά κέζν φξν, πξνέξρνληαλ απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. Σν πξνζσπηθφ πνπ ζπκκεηείρε ζηελ θάζε θαηαζθεπήο δηαλπθηέξεπε ζε ηνπηθά θαηαιχκαηα. ηελ θάζε ιεηηνπξγίαο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ νη κηζνί πεξίπνπ εξγαδφκελνη πξνέξρνληαη απφ ην ηνπηθφ αλζξψπηλν δπλακηθφ. ηελ Δχβνηα, επίζεο, δαπαλψληαη ηνπηθά ηνλ ρξφλν αλά εγθαηεζηεκέλν MW (κηζζνί, εξγνιαβίεο, θιπ.). Σέινο, έρνπλ ήδε πινπνηεζεί απφ ηνπο επελδπηέο παξάπιεπξα έξγα θνηλσληθνχ νθέινπο (ζρνιεία, πνιηηηζηηθά θέληξα, παηδηθνί ζηαζκνί), θαζψο θαη ρνξεγίεο, ηεο ηάμεο ησλ αλά εγθαηεζηεκέλν MW (Βαζιλάκος, τ.τ.). Σέινο, κε ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ θαζεζηψο, πνζνζηφ 3% επί ησλ αθαζάξηζησλ εζφδσλ σο αληαπνδνηηθφ ηέινο ζηνπο ηνπηθνχο δήκνπο πνπ γίλεηαη ε εγθαηάζηαζε ελφο αηνιηθνχ ζηαζκνχ. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη φηη ε εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία 10MW αηνιηθψλ ζηαζκψλ απνδίδεη πεξηζζφηεξα απφ θαη έηνο ζηνλ ΟΣΑ θαη ηνπο θαηνίθνπο ηνπ. Δηδηθφηεξα, ηα πνζά πνπ αληηζηνηρνχλ ζην εηδηθφ ηέινο εγγξάθνληαη ζε ρσξηζηφ θσδηθφ ηνπ πξνυπνινγηζκνχ εζφδσλ ηνπ νηθείνπ Ο.Σ.Α. πξψηνπ βαζκνχ («Έζνδα απφ ζηαζκνχο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο») θαη δηαηίζεληαη ππνρξεσηηθά θαη απνθιεηζηηθά, ζε πνζνζηφ 80%, γηα ηελ εθηέιεζε έξγσλ ηνπηθήο αλάπηπμεο, ζε πεξηνρέο εληφο ησλ νξίσλ ηνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ δηακεξίζκαηνο φπνπ είλαη εγθαηεζηεκέλνο ν 61

62 ζηαζκφο ή δηέξρεηαη ε γξακκή ζχλδεζεο θαη, ζε πνζνζηφ 20%, ζηελ ππφινηπε πεξηθέξεηα ηνπ νηθείνπ Ο.Σ.Α. πξψηνπ βαζκνχ 16 (Κάραλης, 2010α). πκπεξαζκαηηθά, ε ρξήζε Α/Γ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή κεηψλεη ηελ εμάξηεζε απφ εηζαγφκελνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. Δπηπιένλ θαζψο ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηεο ρψξαο είλαη γεσγξαθηθά δηεζπαξκέλν ε έκθαζε ζηελ εγθαηάζηαζε Α/Γ γηα ειεθηξνπαξαγσγή δχλαηαη λα νδεγήζεη ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ειιεληθνχ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο ζπκβάιινληαο: α) ζηελ αλάπηπμε ηεο πεξηθέξεηαο κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ηεο βειηίσζεο ησλ ππνδνκψλ β) ζηελ απνζπκθφξεζε ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο ρψξαο γ) ζηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζε ηνπηθφ ή ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν πεξηνξίδνληαο ηελ απψιεηα ελέξγεηαο θαηά ηε κεηαθνξά θαη δ) ζηελ αλάδεημε ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ ελεξγεηαθψλ θέληξσλ εμέιημε πνπ ζα ζπκβάιιεη ηα κέγηζηα ζηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο πεξηθέξεηαο (EWEA, 2010). 4.6 H αλαπηπμηαθή δπλακηθή ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηα κε δηαζπλδεδεκέλα Διιεληθά λεζηά ήκεξα ηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά (ΜΓΝ) 17 ειεθηξνδνηνχληαη κε ηε ιεηηνπξγία απηφλνκσλ πεηξειατθψλ ζηαζκψλ κε κηθξή ζπκβνιή ζηαζκψλ Α.Π.Δ θπξίσο αηνιηθψλ πάξθσλ (ε ζπκβνιή ησλ νπνίσλ γηα ην έηνο 2007 αλήιζε ζε πεξίπνπ 10% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξνπαξαγσγήο ζηα ΜΓΝ). 18 Σν ζχζηεκα ειεθηξνπαξαγσγήο ηνπο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αζηάζεηα ηνπ δηθηχνπ πνπ πξνθαιεί ζεκαληηθά πξνβιήκαηα θαη ζπρλέο δηαθνπέο ηεο ειεθηξνδφηεζεο. Ζ έληνλε δεκνγξαθηθή δηαθχκαλζε ε νπνία εθδειψλεηαη κε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη κε χπαξμε πςειψλ πνζνζηψλ αλεξγίαο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπο ηνπ έηνπο θαη απφ 16 Με ηνλ Ν 3851/2010 ην 1/3 ηνπ εηδηθνχ ηέινπο ΑΠΔ απνδίδεηαη πξνο φθεινο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο δειαδή απ επζείαο ζηνπο νηθηαθνχο θαηαλαισηέο ηνπ δεκνηηθνχ ή θνηλνηηθνχ δηακεξίζκαηνο ηνπ Ο.Σ.Α., ζηνλ νπνίν εγθαζίζηαηαη ην έξγν Α.Π.Δ., κέζσ ησλ ινγαξηαζκψλ ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο (δειαδή πίζησζε ζηνλ πξνκεζεπηή π.ρ. Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ (Γ.Δ.Ζ. Α.Δ.) πνζνζηνχ ησλ εζφδσλ απφ ην εηδηθφ ηέινο θαη ζηε ζπλέρεηα πίζησζε απφ ηνλ πξνκεζεπηή ησλ εζφδσλ απηψλ ζηνπο ινγαξηαζκνχο ησλ νηθηαθψλ θαηαλαισηψλ ηεο πεξηνρήο). 17 Με δηαζπλδεδεκέλα ιέγνληαη ηα λεζηά ηα νπνία δελ ζπλδένληαη κε ην δίθηπν ηεο επεηξσηηθήο Διιάδαο 18 Ζ δηείζδπζε αηνιηθψλ ζηα λεζηά δελ κπνξεί λα ππεξβεί γηα ηερληθνχο ιφγνπο ην 15-20%. Μφλν κε πβξηδηθνχο ζηαζκνχο κε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο κπνξεί λα αλέιζεη ζε κεγαιχηεξα επίπεδα. 62

63 πιεζπζκηαθή έθξεμε ηελ ζεξηλή πεξίνδν πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ θαηαθφξπθε αχμεζε ηεο δήηεζεο ελέξγεηαο (Ρ.Α.Δ., 2009). Σα παξαπάλσ έρνπλ σο απνηέιεζκα λα ρξεζηκνπνηνχληαη αληηνηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθά κε απνδεθηέο ιχζεηο π.ρ. ιεηηνπξγία εθεδξηθψλ ειεθηξνπαξαγσγψλ δεπγψλ πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ θαχζε ληίδει, έλαλ εμαηξεηηθά ξππνγφλν ηξφπν παξαγσγήο ελέξγεηαο. Δπηπιένλ φπσο πξνθχπηεη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ησλ ηνπηθψλ δηθηχσλ ηεο ΓΔΖ ζηα ΜΓΝ είλαη ζηαζεξά πςειφηεξν απφ φηη ζηελ επεηξσηηθή Διιάδα. Γηάγξακκα 6: Μνλαδηαίν Κόζηνο Ζιεθηξνπαξαγσγήο MWh αλά λεζί Πεγή: ΡΑΔ 2009 Ζ δηαζχλδεζε ησλ λεζηψλ κε ην δίθηπν ηεο επεηξσηηθήο Διιάδαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηαδηαθή απνμήισζε ησλ ησξηλψλ ζπζηεκάησλ θαη ηελ αλάπηπμε έξγσλ Α.Π.Δ,, θπξίσο αηνιηθψλ, απνηειεί πάγηα πνιηηηθή. Ζ παξαπάλσ πξφηαζε ζεσξείηαη εμαηξεηηθά αθξηβή σο πξνο ηελ πινπνίεζή ηεο (ζρεηηθή κειέηε ηεο Ρ.Α.Δ. ππνιφγηζε φηη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο δηαζχλδεζεο ησλ λεζηψλ ηνπ Αηγαίνπ κε ηελ επεηξσηηθή Διιάδα ζηα 2-2,5 δηο κε ηε ρξεκαηνδφηεζε λα πξαγκαηνπνηείηαη απφ Τπεξεζίεο Κνηλήο Χθέιεηαο (Τ.Κ.Χ.) θαη ηηο Α.Π.Δ. 19 ) σζηφζν πξνθξίλεηαη σο ε βέιηηζηε ιχζε γηα ηα ΜΓΝ. Σα νθέιε ηεο παξνπζηάδνληαη παξαθάησ: 19 Δπίζεο ε δηαζχλδεζε ησλ Κπθιάδσλ (Άλδξνο, Μχθνλνο, Σήλνο, χξνο, Πάξνο, Νάμνο, Κχζλνο) κε ηελ επεηξσηηθή Διιάδα (Δχβνηα θαη Αηηηθή) έρεη αλαηεζεί ζηε ΓΔΖ ην 2006 κε ζηφρν νινθιήξσζεο ην Ζ ηζρχο ησλ ζηαζκψλ ζα είλαη MW, ζα ππάξρεη δπλαηφηεηα δηαζχλδεζεο κε ηα ππφινηπα λεζηά ησλ Κπθιάδσλ θαη ζα έρεη θφζηνο νινθιήξσζήο πεξίπνπ 400 εθαη. 63

64 κείσζε ηνπ πςεινχ θφζηνπο παξαγσγήο ησλ λεζησηηθψλ κνλάδσλ αμηνπνίεζε ην πινχζηνπ αηνιηθνχ θαη ην ειηαθνχ δπλακηθνχ ψζηε ε απμεκέλε ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ λα ηθαλνπνηείηαη κε πεξηβαιινληηθά δφθηκν ηξφπν κείσζε εηζαγσγψλ πεηξειαίνπ θαη ελίζρπζε ησλ ηνπηθψλ νηθνλνκηψλ. Καη επέθηαζε ζα εληζρχζεη ηε ζέζε ηεο ρψξαο θαη ζα απνδψζεη νηθνλνκηθά θαη πεξηβαιινληηθά νθέιε. (Κάραλης, 2010β) Δηδηθφηεξα, ε πξνψζεζε ησλ Α.Π.Δ. θαη ηδηαίηεξα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή ζηα ΜΓΝ είλαη ηθαλή λα εμαζθαιίζεη: άθζνλε θαη θζελή ελέξγεηα γηα ηνπο θάηνηθνπο θαζψο ην θαιφ αηνιηθφ δπλακηθφ απνηειεί ηδηαίηεξν ηνπηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ λεζησηηθνχ ρψξνπ. κηα απαξαίηεηε εηζξνή γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε ζπκβάιινληαο ζηελ δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο (βι. παξαπάλσ Γηάγξακκα 4.5) ηηο πξνυπνζέζεηο γηα λα θαηαζηεί ν ειιεληθφο λεζησηηθφο ρψξνο πφινο έιμεο γηα ηνλ ηνπξηζκφ, θαζψο αληηθαζηζηά ηηο ξππνγφλεο κνξθέο ελέξγεηαο δηαθπιάζζνληαο ην ηδηαίηεξν λεζησηηθφ θπζηθφ πεξηβάιινλ ελψ ηαπηφρξνλα πξνάγεη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Γηα παξάδεηγκα, ζηε εηεία, αλζίδεη ηειεπηαία ν πεξηβαιινληηθφο ηνπξηζκφο, θαζψο ε αλάπηπμε ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ειθχεη πνιινχο επηζθέπηεο. Ηδηαίηεξα σο πξνο ην ηειεπηαίν ζεκείν εθθξάδνληαη έληνλεο αλεζπρίεο γηα ην ελδερφκελν ε εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ λα αιινηψζεη ηε θπζηνγλσκία ηνπ λεζησηηθνχ ρψξνπ νδεγψληαο ζε ππνβάζκηζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. ε απηήλ αλεζπρία απαληά ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ην Δηδηθφ Υσξνηαμηθφ Πιαίζην γηα ηηο ΑΠΔ ην νπνίν ιακβάλεη ππφςε σο θξηηήξην ρσξνζέηεζεο ηδηαίηεξεο βαξχηεηαο ηελ χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ρσξίο λα ακειεί παξακέηξνπο φπσο ε νκαιή έληαμε ηεο επέλδπζεο ζην πεξηβάιινλ θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ (Ρ.Α.Δ., 2009). Αλαιπηηθφηεξα, ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ επηδηψθεη ηξεηο αιιειέλδεηνπο ζηφρνπο: 64

65 Σνλ εληνπηζκφ, θαηάιιεισλ πεξηνρψλ πνπ ζα επηηξέπνπλ, αλάινγα κε ηηο ρσξνηαμηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο ηελ βέιηηζηε εθκεηάιιεπζε ηνπ ηνπηθνχ αηνιηθνχ δπλακηθνχ ηελ θαζηέξσζε θαλφλσλ-θξηηεξίσλ ρσξνζέηεζεο πνπ ζα επηηξέπνπλ αθελφο ηελ δεκηνπξγία βηψζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ αηνιηθήο ελέξγεηαο θαη αθεηέξνπ ηελ αξκνληθή έληαμή ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ θαη ζην ηνπίν. Δηδηθφηεξα γηα ηα λεζηά πξνβιέπεηαη κέγηζην επηηξεπφκελν πνζνζηφ θάιπςεο εδαθψλ ζε επίπεδν πξσηνβάζκηνπ Ο.Σ.Α. ην νπνίν δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην 4% αλά ΟΣΑ. Σε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ψζηε λα επηηεπρζεί ε κέγηζηε δπλαηή αληαπφθξηζε ζηνπο ζηφρνπο ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ πνιηηηθψλ (Κάραλης & Δμμανοσηλίδης, 2008). 4.7 Γηεζλήο Δκπεηξία: Σν παξάδεηγκα ηνπ Samso Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα πνπ κπνξεί λα θαζνδεγήζεη ηηο πξφζθαηεο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιεη ε Διιάδα λα θαηαζηήζεη ηνλ Άγην Δπζηξάηην ην πξψην ειιεληθφ «πξάζηλν λεζί» απνηειεί ην λεζί Samso ζηε Γαλία κε πιεζπζκφ θαηνίθνπο ζην νπνίν 100% ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαιχπηεηαη απφ αηνιηθά πάξθα θαη ην 75% ηεο ζεξκφηεηαο απφ ζπζηήκαηα ειηαθήο ελέξγεηαο θαη βηνκάδα. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα ζεκεία ηνπ ζρεδίνπ πνπ εθαξκφζηεθε γηα ηε κεηαηξνπή ηνπ Samso «πξάζηλν λεζί»: Γηα ηελ δηακφξθσζε ηνπ λεζηνχ, απαηηήζεθε ζπλνιηθή επέλδπζε ηεο ηάμεο ησλ 60 εθαη. επξψ ζε δηάζηεκα 10 εηψλ, ελψ βαζηθφ πξφηαγκα ηνπ εγρεηξήκαηνο ήηαλ λα ζπκκεηέρεη ε ηνπηθή θνηλσλία ελεξγά ζηα έξγα. ρη κφλν κέζσ ηεο απαζρφιεζεο ηνπ ηνπηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπήο, αιιά θαη κέζσ ηεο ελεξγήο εκπινθήο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ σο κεηφρσλ ησλ έξγσλ. ην λεζί ιεηηνπξγνχλ δχν πάξθα έλα onshore θαη έλα offshore, ελψ ηέζζεξηο απφ ηηο 10 αλεκνγελλήηξηεο ηνπ offshore πάξθνπ θαη 9 απφ ηηο 11 αλεκνγελλήηξηεο ηνπ onshore πάξθνπ αλήθνπλ ζηνπο αγξφηεο νη νπνίνη επέλδπζαλ ηηο νηθνλνκίεο ηνπο ζηελ θαηαζθεπή ηνπο θαη ηα έζνδά ηνπο πεγαίλνπλ ζηνπο ινγαξηαζκνχο ηνπο. Σα ππφινηπα έζνδα απφ ηηο αλεκνγελλήηξηεο πεγαίλνπλ ζε έλαλ ηνπηθφ ελεξγεηαθφ ζπλεηαηξηζκφ. ια ηα 65

66 έξγα, πνπ ρξεηάζηεθαλ, θαηαζθεπάζηεθαλ κε ηε ρξήζε ηνπ ηνπηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Οη αλάγθεο ζε ζέξκαλζε θαιχπηνληαη απφ ζπλνιηθά ηέζζεξηο πεξηθεξεηαθέο εγθαηαζηάζεηο βηνκάδαο (κε θαχζε άρπξσλ) γηα ηελ ηειεζέξκαλζε ησλ έμη πφιεσλ ηνπ λεζηνχ. Δπίζεο ζην λεζί ππάξρνπλ πνιιέο ηδησηηθέο εγθαηαζηάζεηο γεσζεξκίαο, θσηνβνιηατθψλ θαη κπφηιεξ πνπ ιεηηνπξγνχλ κε pellets. Σα νρήκαηα ζην λεζί ρξεζηκνπνηνχλ βηνθαχζηκα πνπ παξάγνληαη ηνπηθά ελψ νη εθπνκπέο ηνπο ζε δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ηζνζθειίδνληαη απφ ηελ εμνηθνλφκεζε εθπνκπψλ ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ. Απφ ηα έξγα πνπ έρνπλ γίλεη ζην λεζί έρεη επηηεπρζεί ζηφρνο εμνηθνλφκεζεο εθπνκπψλ ζε πνζνζηφ140% (ιφγσ ησλ εμαγσγψλ πξάζηλεο ελέξγεηαο). Σέινο ζην άκζν ιεηηνπξγεί απφ ην 2007 ελεξγεηαθή αθαδεκία. 66

67 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗΠΣΧΖ Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΧΝ Α/Γ ΣΖΝ ΣΟΠΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ XIOY 5.1 Ζ Γνκή ηεο Έξεπλαο Με βάζε ην ζεσξεηηθφ πιαίζην φπσο απηφ αλαπηχρζεθε παξαπάλσ θαη πξνθεηκέλνπ λα ειεγρηεί ε βαζηθή εξεπλεηηθή ππφζεζε πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίρζεθε ην παξφλ πφλεκα, επηρεηξείηαη ζην παξφλ θεθάιαην ε εκπεηξηθή πξνζέγγηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο αλάπηπμεο αηνιηθψλ πάξθσλ ζηελ πεξηνρή ηεο Υίνπ. Αληίζηνηρα ην εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηε κειέηε ηεο ιεηηνπξγίαο ζπγθεθξηκέλσλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ κε ζηφρν λα εληνπίζεη ηε ζπκβνιή ή κε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ επελδχζεσλ ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. ην πξψην κέξνο ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ παξνπζηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζηνλ ηφπν ηεο έξεπλαο θαη πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά βαζηθά γεσγξαθηθά, νηθνλνκηθά, πιεζπζκηαθά, θνηλσληθά θαη ελεξγεηαθά δεδνκέλα πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ζεκεξηλή εηθφλα ηεο Υίνπ. ηελ ζπλέρεηα, ε έξεπλα εμεηδηθεχεη ζηελ πεξηγξαθή ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ζηελ αλάιπζε ησλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. θαη ηεο Αηγαηνειεθηξηθήο Ρνδνθιίλσλ Α.Δ. κε άμνλα ην ηξίπηπρν ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά νηθνλνκηθά ζηνηρεία- πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο. 5.2 Τθηζηάκελε Καηάζηαζε Γεσγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά Γηνηθεηηθή Οξγάλσζε Ζ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Υίνπ κε δηνηθεηηθφ θέληξν ηελ πφιε ηεο Υίνπ βξίζθεηαη ζην βνξεηναλαηνιηθφ άθξν ηεο Διιάδνο. Απνηειείηαη απφ ηα λεζηά Υίνο, ησλ Φαξά, Αληίςαξα θαη Οηλνχζζεο, θαζψο θαη απφ πιήζνο κηθξψλ αθαηνίθεησλ βξαρνλεζίδσλ πνπ απνηεινχλ ζην ζχλνιφ ηνπο έλα λεζησηηθφ ζχκπιεγκα ζπλνιηθήο επηθάλεηαο 918 ηεηξαγσληθψλ ρηιηφκεηξσλ ην νπνίν εθηείλεηαη παξάιιεια πξνο ηηο Μηθξαζηαηηθέο αθηέο απφ ηηο νπνίεο ρσξίδεηαη κε κία ζηελή ζαιάζζηα επηθάλεηα (ηελφ Σζεζκέ) πιάηνπο 6 λαπηηθψλ κηιίσλ. Ζ Υίνο είλαη ην δεχηεξν ζε έθηαζε λεζί ηεο πεξηθέξεηαο Β. Αηγαίνπ, κε ζπλνιηθή επηθάλεηα 904 η.ρικ. θαη κήθνο αθηνγξακκψλ 213 ρικ. θαη ην πέκπην ζε έθηαζε ζηελ Διιάδα, κεηά ηελ Κξήηε, ηελ Δχβνηα, ηελ Λέζβν, θαη ηελ Ρφδν. Γηνηθεηηθφ θέληξν ηεο πεξηθεξεηαθήο ελφηεηαο είλαη πφιε ηεο Υίνπ ή Υψξα. Μέρξη ην 2010 ην λεζί ήηαλ δηαηξεκέλν ζε 8 Γήκνπο (Υίνπ- Οκεξνχπνιεο - Καξδακχισλ Κακπνρψξσλ - Μαζηηρσρσξίσλ - Ακαλήο - Ησλίαο - Άγηνπ Μελά) νη 67

68 νπνίνη πξνέθπςαλ απφ ηηο ζπλελψζεηο ηνπ ζρεδίνπ «Καπνδίζηξηαο». Με ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ «Καιιηθξάηεο» γηα ηε δηνηθεηηθή αλαδηάξζξσζε ηεο ρψξαο νη παξαπάλσ Καπνδηζηξηαθνί Γήκνη καδί κε ηνλ πξψελ Γήκν Οηλνπζζψλ κεηεμειίρζεθαλ ζε Γεκνηηθέο Δλφηεηεο ηνπ εληαίνπ Καιιηθξαηηθνχ Γήκνπ Υίνπ Πιεζπζκηαθά Υαξαθηεξηζηηθά Ζ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Υίνπ ζπγθεληξψλεη πνζνζηφ 0,5% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο. Ο ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ηεο ζχκθσλα κε ηα πξνζσξηλά απνηειέζκαηα ηεο απνγξαθήο ηνπ 2011 είλαη 53,404 θάηνηθνη, κε ηνπο κνλίκνπο θαηνίθνπο ηεο Υίνπ λα έρνπλ νξηαθά απμεζεί ζε ζρέζε κε ηα ζηνηρεία ηνπ 2001 θαη λα αλέξρνληαη ζε (ΔΛ.ΣΑΣ., 2011). Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξαηεξείηαη κηα ζηαζεξή ηάζε κείσζεο ησλ κνλίκσλ θαηνίθσλ ζχκθσλε κε ηηο επξχηεξεο εμειίμεηο πνπ παξαηεξνχληαη ζην ζχλνιν ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο. Κπξηφηεξεο αηηίεο απηήο ηεο ηάζεο είλαη α) ε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ πνπ απνηππψλεηαη απφ ην αξλεηηθφ πξφζεκνπ ηνπ πνζνζηνχ θπζηθήο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ (ππεξνρή γελλήζεσλ/1.000 θαηνίθνπο: -4,1 ην 2002, -5,1 ην 2003) θαη β) ε εζσηεξηθή κεηαλάζηεπζε πνπ εθδειψλεηαη κε ηελ ππεξζπγθέληξσζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα Κιηκαηνινγηθέο πλζήθεο Σν θιίκα ηεο Υίνπ είλαη κεζνγεηαθφ. Υαξαθηεξίδεηαη απφ κηα παξαηεηακέλε ζεξκή θαη μεξή θαινθαηξηλή πεξίνδν θαη ήπηνπο ρεηκψλεο ρσξίο παγεηφ. Θεξκφηεξνο κήλαο ηνπ έηνπο είλαη ν Ηνχιηνο κε κέζε κέγηζηε ζεξκνθξαζία 30 θαη ν Ηαλνπάξηνο ν ςπρξφηεξνο κε κέζε ειάρηζηή ζεξκνθξαζία ηνπο 6 C. Σν κέζν εηήζην πνζνζηφ βξνρφπησζεο ζην λεζί είλαη ηεο ηάμεο ησλ 590mm. Ζ λεθνθάιπςε είλαη ηδηαίηεξα ρακειή κε απνηέιεζκα ε Υίνο λα θαηαηάζζεηαη ζηηο πεξηνρέο ηνπ Διιαδηθνχ ρψξνπ κε ηε κεγαιχηεξε ειηνθάλεηα φληαο πξψηε ζηνλ ζρεηηθφ πίλαθα ηνπ ΚΑΠΔ ζε εκέξεο απφιπηεο δηαχγεηαο. Κπξίαξρνη άλεκνη ζηελ πεξηνρή είλαη νη Βνξεηναλαηνιηθνί, κε ηδηαίηεξε έληαζε ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο θαη ην ηέινο ηνπ ζέξνπο, κε ηελ επηθξάηεζε ησλ κειηεκηψλ. Σελ άλνημε εκθαλίδνληαη άλεκνη κεηαβιεηψλ δηεπζχλζεσλ (Β. Εερβάκης, 2009). Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηνπ λεζηνχ ηα ζηνηρεία ηνπ αηνιηθνχ ράξηε ηεο ρψξαο πνπ ζπλέηαμε ην ΤΠΔΚΑ καξηπξνχλ φηη ηφζν ε Υίνο (ηδηαίηεξα ζην βφξεην ηκήκα ηνπ λεζηνχ) φζν θαη ηα Φαξά δηαζέηνπλ αμηφινγν αηνιηθφ δπλακηθφ. 68

69 Υάξηεο 1: Μέζε εηήζηα ηαρύηεηα αλέκνπ γηα ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ Πεγή: ΤΠΔΥΧΓΔ, Πιαίζην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ γηα ηηο ΑΠΔ Οηθνλνκηθή θαη Παξαγσγηθή Βάζε ηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα Υίνπ παξάγεηαη ην 0,4% ηνπ ειιεληθνχ ΑΔΠ, αλαινγία ζρεδφλ ζηαζεξή απφ ην 1995, απφ ην νπνίν ηα 3/4 πξνέξρνληαη απφ ηηο ππεξεζίεο. Ζ λαπηηιία θαηέρεη παξαδνζηαθά θπξίαξρν ξφιν ζηελ νηθνλνκηθή δσή ηνπ λεζηνχ απνηειψληαο ην λνχκεξν έλα εμαγσγηθφ πξντφλ ηνπ ηφπνπ. Παξάιιεια, ν παξαζεξηζηηθφο ηνπξηζκφο, απνηειεί έλαλ δπλακηθά αλεξρφκελν νηθνλνκηθφ θιάδν θπξίσο απφ ην 1990 θαη κεηά. Υσξνηαμηθά ε ηνπξηζηηθή ππνδνκή βξίζθεηαη ζπγθεληξσκέλε ζην θεληξηθφ θαη ην λφηην κέξνο ηεο Υίνπ. Σφζν ε βηνκεραληθή φζν θαη ε βηνηερληθή παξαγσγή ζην λεζί αθνινπζεί ζηαζεξά θζίλνπζα πνξεία φζνλ αθνξά ηε ζπκκεηνρή ησλ ελ ιφγσ θιάδσλ ζην εηζφδεκα θαη ηελ απαζρφιεζε. Δμαίξεζε απνηεινχλ: α) ν θιάδνο ηεο ηρζπνθαιιηέξγεηαο πνπ ηα ηειεπηαία 15 ρξφληα εκθαλίδεη δπλακηθή αλάπηπμε ζηελ πεξηνρή ησλ Καξδακχισλ θαη ηεο Λαγθάδαο θαη β) ηεο βηνηερλίαο παξαγσγήο γιπθψλ θνπηαιηνχ. Ζ νηθνλνκία παξακέλεη ζηε βάζε ηεο αγξνηηθή κε δεζπφδνπζα ζέζε λα θαηαιακβάλνπλ ε θαιιηέξγεηα εζπεξηδνεηδψλ ζην Βφξεην θαη Κεληξηθφ κέξνο ηνπ λεζηνχ θαη ε καζηηρνθαιιηέξγεηα ζηνλ Νφην. ηε γεσξγία αλαινγεί 10% ηνπ 69

70 ζπλνιηθνχ παξαγφκελνπ πξντφληνο θαη εθεί παξάγεηαη 0,6% ηεο ζπλνιηθήο γεσξγηθήο παξαγσγήο ηεο ρψξαο. (Πιηαούλη, 2007) Ο ελεξγεηαθόο ράξηεο ηεο Πεξηθεξεηαθήο Δλόηεηαο Υίνπ Σν ζύζηεκα ειεθηξνπαξαγσγήο Ζ Υίνο είλαη έλα απηφλνκν, κε δηαζπλδεδεκέλν λεζί κε ηνπηθφ ζηαζκφ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. ηνλ ηνπηθφ ζηαζκφ ηεο Υίνπ ππάξρνπλ 9 κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο εζσηεξηθήο θαχζεο (ληήδει & καδνχη), Μεηά θαη ηελ εγθαηάζηαζε ησλ δχν λέσλ ειεθηξνπαξαγσγψλ δεπγψλ ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο 14,4 MW ην θαζέλα ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ηνπ Απηφλνκνπ ηαζκνχ Παξαγσγήο Υίνπ, αλέξρεηαη πιένλ ζε 77,8 MW, ελψ ε αηρκή δήηεζεο ηξέρνληνο έηνπο αλακέλεηαη λα αλέιζεη ζε 50 MW. χκθσλα κε ηνλ δηεπζπληή παξαγσγήο ηνπ εξγνζηαζίνπ ηεο ΓΔΖ ν κέζνο ξπζκφο αχμεζεο ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηελ ηειεπηαία πεληαεηία είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ 2% ελψ γηα ην 2011 αλακέλεηαη λα παξακείλεη ζηάζηκνο ζηα επίπεδα ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο. Ζ εηήζηα δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηνπ λεζηνχ γηα ην έηνο 2010 έθηαζε ηηο 226,01 GWh εθ ησλ νπνίσλ νη 214,14 θαιχθζεθαλ κέζσ ζπκβαηηθήο παξαγσγήο. Σέινο, ε αηρκή ηεο δήηεζεο (εληνπίδεηαη παξαδνζηαθά ηελ πεξίνδν ησλ Υξηζηνπγέλλσλ θαη ηνλ κήλα Αχγνπζην) θηάλεη ηηο 50 MWh. θαη αλακέλεηαη θέηνο λα θηλεζεί πησηηθά εμαηηίαο ηεο δπζκελνχο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο. Απφ ην 1991, κε ηε Υίν είλαη ζπλδεδεκέλα κε ππνβξχρην θαιψδην γηα ηελ ειεθηξνδφηεζή ηνπο ηα Φαξά θαη νη Οηλνχζζεο. Δηδηθφηεξα ζηα Φαξά ππάξρεη έλαο ηνπηθφο ζηαζκφο παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηεο Γ.Δ.Ζ., ηθαλφο λα εμππεξεηήζεη ηηο αλάγθεο ηνπ λεζηνχ ζε ειεθηξηθφ ξεχκα. Ο ζθνπφο ηνπ σζηφζν πεξηνξίδεηαη ζηελ εθεδξηθή ηνπ ιεηηνπξγία ζε έθηαθηε πεξίπησζε βιάβεο ηνπ ππνβξπρίνπ θαισδίνπ ή γεληθφηεξεο δηαθνπήο ηνπ ξεχκαηνο, πνπ θαηά ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο, ιφγσ ησλ άζρεκσλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ, δελ είλαη ζπάλην θαηλφκελν. 20 Σα παξαθάησ ζηνηρεία ζπιιέρζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ζπλέληεπμεο κε ηνλ Γηεπζπληή Παξαγσγήο ηνπ ηνπηθνχ εξγνζηαζίνπ ηεο ΓΔΖ θαη κε ζηειέρε ηνπ Γήκνπ Υίνπ. 70

71 Διάγραμμα 8: υνολικι ηιτθςθ ενζργειασ για τθ Περιφερειακι ενότθτα Χίου ανά παραγωγικό τομζα για το ζτοσ % 2% 5% 3% ΜΕΤΑΦΟΕΣ 37% 51% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΥΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΙΑ ΕΜΡΟΙΟ Πεγή: Δλεξγεηαθφ Γξαθείν Ίνπ Διάγραμμα 9: υνολικι κάλυψθ ενζργειασ ςτθν Περιφερειακι Ενότθτα Χίου για το ζτοσ % 1% 0% 35% 32% 29% ΒΕΝΗΙΝΘ ΘΛΕΚΤΙΣΜΟΣ ΝΤΘΗΕΛ ΘΛΙΑΚΘ ΒΙΟΜΑΗΑ ΥΓΑΕΙΟ Πεγή: Δλεξγεηαθφ Γξαθείν Ίνπ Ζ ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνδόηεζε ηεο Πεξηθεξεηαθήο ελόηεηαο Υίνπ Ζ αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ πεξηθεξεηαθή ελφηεηα ηεο Υίνπ μεθίλεζε κφιηο ην 1989 κε ηελ εγθαηάζηαζε 2 Α/Γ ζην φξνο Αίπνο απφ ηελ ηνπηθή αλαπηπμηαθή δεκνηηθή επηρείξεζε Πξνκεζεπηηθή Γήκνπ Βξνληάδνπ. ήκεξα γίλεηαη εθκεηάιιεπζε δχν κνξθψλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ηεο αηνιηθήο θαη ηεο ειηαθήο ελψ ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδεηαη έληνλν επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ θαη γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξκηθνχ πεδίνπ ζην ρσξηφ Νέλεηα ζηε Νφηηα Υίν. ζνλ αθνξά ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ επελδχζεσλ ΑΠΔ παξαηεξείηαη απμεκέλε 71

72 ζπγθέληξσζε ηδίσο ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ζην βφξεην κέξνο ηνπ λεζηνχ φπνπ ην αηνιηθφ δπλακηθφ είλαη θαιχηεξν (βιέπε Υάξηε 1) θαη νη ηηκέο αγνξάο γεο είλαη πην ρακειέο ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ηα καζηηρφδεληξα δελ επδνθηκνχλ παξά κφλν ζηνλ Νφην ηεο λήζνπ. Υάξηεο 2: Σα Αηνιηθά Πάξθα ηεο Β. Υίνπ Πεγή: Γεσπιεξνθνξηαθφο Υάξηεο ΡΑΔ Ζ ζπλνιηθή ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή ηνπ λεζηνχ γηα ην 2010 αλήιζε ζηηο 11, 97 GWh ήηνη ζην 5% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξηθήο δήηεζεο. Διάγραμμα 10: Η ςυμμετοχι των ΑΠΕ ςτθν κάλυψθ τθσ θλεκτρικισ ηιτθςθσ τθσ Χίου για το ζτοσ % 5% Συμβατικι Ραραγωγι ΑΡΕ 72

73 Αηνιηθά Πάξθα Απηή ηε ζηηγκή ππάξρνπλ εγθαηεζηεκέλα ζηε Υίν 6,5 MW αηνιηθψλ πάξθσλ. Σν φξην δηείζδπζεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζχκθσλα κε ηνλ θαλφλα ηνπ 73% ηεο κέζεο εηήζηαο δήηεζεο είλαη 17,84 MW. Έρνπλ εθδνζεί 14 άδεηεο παξαγσγήο γηα αηνιηθά πάξθα (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ 10 πθηζηάκελσλ), ζπλνιηθήο ηζρχνο 10,75 MW, ελψ ππάξρνπλ θαη αξθεηέο αθφκα αηηήζεηο ζε εθθξεκφηεηα ή ζε πξψηκε δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο απφ ηε ΡΑΔ. Μεηαμχ απηψλ ππάξρνπλ αξθεηέο αηηήζεηο γηα αηνιηθά ζηα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα Καξδακχισλ θαη Οκεξνχπνιεο, πνπ απνηεινχλ ηκήκα ηνπ κεγάινπ ζρεδίνπ ησλ 1600 MW ησλ Ρφθα Iberdrola πνπ πεξηιακβάλεη θαη ηε Υίν. 21 Χζηφζν, γηα κεγάιν κέξνο απηψλ δελ ππάξρεη πιένλ ελδηαθέξνλ απφ ηνλ επελδπηή. χκθσλα κάιηζηα κε ηελ ηειεπηαία επηθαηξνπνίεζε απφ ηε ΡΑΔ, ην ζχλνιν ηνπ ζρεδίνπ αλέξρεηαη πιένλ ζε 706 MW, εθ ησλ νπνίσλ ηα 180 MW αθνξνχλ ηε Υίν. 22 Πίλαθαο 4: Α/Π ζε ιεηηνπξγία ζε Υίν θαη Φαξά Ιςχφσ πάρκου (MW) Αρικμόσ Α/Γ Καταςκευαςτισ 2, VESTAS 1 10 EAB WINDMATIC 0,30 2 NORDTANK 0,28 1 ENERGON 0,28 1 ENERGON 0,28 1 ENERGON 0,56 1 ENERGON 0,60 1 ENERGON 0,60 1 ENERGON 0,15 1 NORDTEX Πεγή: ΔΛΔΣΑΔΝ 21 Σν ζρέδην ησλ Ρφθα ζπλάληεζε έληνλεο αληηδξάζεηο απφ ηελ ηνπηθή θνηλσλία. 22 Σν αλαζεσξεκέλν ζρέδην ηνπ Ρφθα θάλεη ιφγν γηα ηελ εγθαηάζηαζε 90 Α/Γ, 2 MW έθαζηε ζηελ Βφξεηα Υίν 73

74 Πίλαθαο 5 : Αηηήζεηο Α/Π ζηελ Πεξηθεξεηαθή Δλόηεηα Υίνπ Αηηήζεηο Α/Π Άδεηεο Παξαγσγήο ξην κέζεο εηήζηαο Αξηζκφο πλνιηθή Ηζρχο (MW) Αξηζκφο πλνιηθή Ηζρχο (MW) δήηεζεο ζε MW ,75 17,84 Πεγή: ΡΑΔ Φσηνβνιηατθά πζηήκαηα ζνλ αθνξά ηα θσηνβνιηατθά πάξθα (πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γλσξίζεη αικαηψδε άλνδν ζε φιε ηε ρψξα θπξίσο ιφγσ ηνπ ρακεινχ επελδπηηθνχ θφζηνπο θαη ηεο πξνλνκηαθήο ηηκήο πψιεζεο ηεο KW) ζηε Υίν έρνπλ θάλεη ηελ εκθάληζή ηνπο νη πξψηεο ηδησηηθέο επελδχζεηο ζηα δεκνηηθά δηακεξίζκαηα ησλ Καξδακχισλ, ησλ Κακπνρψξσλ θαη ησλ Μαζηηρνρψξησλ ελψ ππάξρνπλ πνιιέο αηηήζεηο πνπ βξίζθνληαη ζην ζηάδην ηεο αμηνιφγεζεο ηνπο απφ ηε ΡΑΔ. Πίλαθαο 6 : Αηηήζεηο Δγθαηάζηαζεο ΦΒ ζηελ Πεξηθεξεηαθή Δλόηεηα Υίνπ Αηηήζεηο Φ/Π ξην δηείζδπζεο Φ/Β ζηαζκψλ βάζεη Αξηζκφο πλνιηθή Ηζρχο (ΚW) ΡΑΔ (KW) , ,42 Πεγή: ΡΑΔ Σα αηνιηθά πάξθα ηεο ΓΔΖ ζηε Υίν Σν απνθαζηζηηθφ βήκα γηα ηελ είζνδν ησλ ΑΠΔ έγηλε ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 φηαλ ε ΓΔΖ πξαγκαηνπνίεζε ζεκαληηθέο επελδχζεηο ΑΠΔ ζηε Υίν κε ηελ θαηαζθεπή δπν αηνιηθψλ πάξθσλ ζπλνιηθήο ηζρχνο MW. Σν ΑΠ ζην Μειαληφο, ζπλνιηθήο ηζρχνο 2,5 MW, βξίζθεηαη ζην πξψελ Γήκν Ακαλήο, ηνπ Ννκνχ Υίνπ. Απνηειείηαη απφ 11 αλεκνγελλήηξηεο VESTAS V ΚW. Λεηηνχξγεζε γηα πξψηε θνξά ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ

75 Σν ΑΠ ζηελ Πνηακηά, κε ζπλνιηθή ηζρχ 1 MW, βξίζθεηαη ζηε βνξεηνδπηηθή Υίν. Απνηειείηαη απφ 10 αλεκνγελλήηξηεο ηεο εηαηξείαο WINDMATIC EAB. Λεηηνχξγεζε γηα πξψηε θνξά ηνλ Γεθέκβξην ηνπ Σα έξγα έγηλαλ κε επηδφηεζε 55% ζηα πιαίζηα ηνπ Δπξσπατθνχ Πξνγξάκκαηνο MOP VALOREN ελψ ην ππφινηπν 45% θαιχθζεθε κε ίδηα θεθάιαηα ηεο ΓΔΖ. Σν ζεκεξηλφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη ηα έμνδα ζπληήξεζεο είλαη πςειά ιφγσ ηεο παιαηφηεηαο ηνπ εμνπιηζκνχ (θνληά ζην ηέινο ηεο 20ρξνλεο δηάξθεηαο δσήο ηνλ Α/Γ) ελψ ζηε ζπληήξεζή ηνπο απαζρνινχληαη δπν εξγαδφκελνη. Παξάιιεια κε ηε ζηαδηαθή απνμήισζε ησλ παιαηψλ Α/Γ, ε ΓΔΖ έρεη μεθηλήζεη ηε δηαδηθαζία αδεηνδφηεζεο γηα ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ εμνπιηζκνχ. Ζ ζπλνιηθή παξαγσγή ησλ ηξηψλ ΑΠ απφ ην 1994 έσο ην 2009 έθηαζε ηηο MWh. (Γηα ηα πξσηνγελή ζηνηρεία ειεθηξνπαξαγσγήο ησλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ ηεο ΓΔΖ βι. Παξάξηεκα IV) Ζ ζπκκεηνρή ησλ Φαξώλ ζηελ ειεθηξνδόηεζε ηεο Πεξηθεξεηαθήο ελόηεηαο Υίνπ Tα Φαξά είλαη έλα κηθξφ αθξηηηθφ λεζί πνπ βξίζθεηαη ζηα βνξεηνδπηηθά ηεο Υίνπ κε ζπλνιηθή έθηαζε 40 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα, κήθνο ησλ αθηψλ 45 ρηιηφκεηξα θαη πιεζπζκφ 444 κφληκνπο θαηνίθνπο. (ΔΛ.ΣΑΣ., 2011) ην λεζί βξίζθεηαη εγθαηεζηεκέλν απφ ην 1993 ην ΑΠ ηεο ΓΔΖ ζηελ ηνπνζεζία Πξνθήηεο Ζιίαο ζπλνιηθήο ηζρχνο 2,025 MW πνπ απνηειείηαη απφ 11 αλεκνγελλήηξηεο VESTAS V ΚW. ε αληίζεζε κε ηελ πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ θάιπςε ησλ ειεθηξηθψλ αλαγθψλ ηεο Υίνπ ε ιεηηνπξγία ηνπ Α/Π ζηνλ Πξνθήηε Ζιία Φαξψλ ππεξθαιχπηεη ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο ηνπ αθξηηηθνχ λεζηνχ. Σν ελεξγεηαθφ πιεφλαζκα κεηαθέξεηαη κέζσ ππνβξχρηνπ θαισδίνπ ζπκβάιινληαο θαηά έλα κηθξφ πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 1% ζηελ ειεθηξνδφηεζε ηεο Υίνπ παξά ηηο ηεξάζηηεο απψιεηεο θαηά ηε κεηαθνξά πνπ εθηηκψληαη ζην 30% ηεο κεηαθεξφκελεο ελέξγεηαο. Ζ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε παξνπζηάδεη κεγάιν εξεπλεηηθφ ελδηαθέξνλ κε ζεκαληηθή πξαθηηθή αμία γηα ηνλ κειινληηθφ ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ ηεο Διιάδαο θαζψο ζε αληίζεζε κε ηελ θιαζζηθή δνκή φπνπ ην πεξηθεξεηαθφ ελεξγεηαθφ θέληξν ηξνθνδνηεί ηελ ελεξγεηαθά εμαξηεκέλε πεξηθέξεηα ζηελ πεξίπησζε ηεο Υίνπ θαη ησλ 75

76 Φαξψλ έρνπκε ηελ αληηζηξνθή ηεο παξαπάλσ ηάζεο θαη ηελ αλάδπζε ελφο κνληέινπ ελεξγεηαθήο απνθέληξσζεο. Μάιηζηα ε αλαπαξαγσγή απηνχ ηνπ κνληέινπ ε νπνία επλνείηαη απφ ηε γεσκνξθνινγία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηνλ δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ησλ αξλεηηθψλ ζπλεπεηψλ απφ ηελ εγθαηάζηαζε ΑΠΔ ζην ηνπξηζηηθφ πξντφλ ησλ ειιεληθψλ λεζηψλ θαη θαη επέθηαζε ζηελ επξχηεξε απνδνρή ησλ έξγσλ απηψλ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο ελψ παξάιιεια ζα εμαζθάιηδε εθ λένπ κέζα απφ δεκηνπξγία απνθεληξσκέλσλ ελεξγεηαθψλ πφισλ αλαπηπμηαθή δπλακηθή γηα ηα απνκνλσκέλα αθξηηηθά λεζηά. Χζηφζν απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ψζηε ην παξαπάλσ ελεξγεηαθφ ζελάξην λα θαηαζηεί κειινληηθά νηθνλνκηθά βηψζηκν είλαη ν πεξηνξηζκφο ηεο απψιεηαο ελέξγεηαο θαηά ηε κεηαθνξά πνπ επί ηνπ παξφληνο θαζηζηά απαγνξεπηηθή ηελ αμηνπνίεζε ησλ ειιεληθψλ βξαρνλεζίδσλ ζηνλ ειιεληθφ ελεξγεηαθφ ζρεδηαζκφ. Υάξηεο 3 : Σα Αηνιηθά Πάξθα ησλ Φαξώλ Πεγή: Γεσπιεξνθνξηαθφο Υάξηεο ΡΑΔ 5.3 Ζ Δπέλδπζε ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ ηνηρεία γηα ηελ εηαηξία θαη ην έξγν Ζ Πξνκεζεπηηθή ΑΔ ηδξχζεθε ην 1983 θαη ιεηηνχξγεζε αξρηθά σο Γεκνηηθή Δπηρείξεζε ηνπ Γήκνπ Βξνληάδνπ κε ζηφρν ηελ πινπνίεζε θαη πξνψζεζε αλαπηπμηαθψλ δξάζεσλ ζε ηνπηθή θιίκαθα. Δηδηθφηεξα, δξαζηεξηνπνηήζεθε ζηνπο ηνκείο ηνπ ηνπξηζκνχ, ηεο επεμεξγαζίαο πθάικπξνπ λεξνχ θαη ηεο παξαγσγήο 76

77 ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ΑΠΔ ελψ ηαπηφρξνλα έρνληαο σο βάζε ηελ θνηλνηηθή ρξεκαηνδφηεζε πινπνίεζε έσο ην 2010 πξνγξάκκαηα θνηλσληθήο πνιίηηθεο φπσο ην «Βνήζεηα ζην πίηη». Πξφζθαηα θαη πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζηεί ζηελ λέα δηνηθεηηθή πξαγκαηηθφηεηα ηνπ Καιιηθξάηε ην θαηαζηαηηθφ ηεο εηαηξείαο ηξνπνπνηήζεθε θαη ε ηειεπηαία πήξε ηε κνξθή Αλψλπκεο Δηαηξείαο Λατθήο Βάζεο βάζεη ηνπ Αξ. 45 ηνπ Ν. 1416/84. Σν κεηνρηθφ θεθάιαην ηεο εηαηξείαο αλέξρεηαη ζε ,15 Δπξψ κε θχξην κέηνρν ηνλ Γήκν Υίνπ πνπ θαηέρεη ην 96% ησλ κεηνρψλ (ηέσο Γήκνο Οκεξνχπνιεο). ην ρψξν ηεο επέλδπζεο ηνπ Αίπνπο έρνπλ εγθαηαζηαζεί θαη ιεηηνπξγνχλ απφ ην έηνο 1989 δχν αλεκνγελλήηξηεο ζπλνιηθήο ηζρχνο 300 ΚW. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνπαξαζθεπαζηηθνχ ζηαδίνπ φζν θαη θαηά ηελ πεξίνδν πινπνίεζεο ηεο επέλδπζεο ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην δελ πξνέβιεπε ηελ εθπφλεζε ΜΠΔ, ηελ έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ή ηελ έθδνζε εηδηθήο άδεηαο ζεκειίσζεο θαζψο ε εγθαηάζηαζε Α/Γ ζεσξείην φηη ελέπηπηε ζην θαζεζηψο εγθαηάζηαζεο ξαδηναλακεηαδνηψλ ηεο επνρήο. ην ηέινο ηνπ ίδηνπ έηνπο απεζηάιεη ζηελ 17 ε Γ/λζε Δλέξγεηαο ηεο Δ.Δ. ζρέδην πξνο ρξεκαηνδφηεζε χςνπο ECU γηα ηελ ζχλδεζε ησλ πξνζθάησο εγθαηαζηαζέλησλ Α/Γ κε ην παξαθείκελν ηνπξηζηηθφ αζιεηηθφ ρσξηφ επίζεο ηδηνθηεζίαο ηεο Πξνκεζεπηηθήο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην ζρέδην πξνέβιεπε ηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο ηνπξηζηηθήο εγθαηάζηαζεο θαζψο θαη δεκηνπξγία απνζεθψλ πάγνπ θαη αληιηψλ ζεξκφηεηαο πνπ ζα ηξνθνδνηνχληαλ απφ ηελ ιεηηνπξγία ησλ ελ ιφγσ Α/Γ. 23 Χζηφζν ην πξσηνπνξηαθφ απηφ γηα ηελ επνρή ηνπ έξγν πνπ ζηφρεπε ζηε ζχλδεζε δπν θαηεμνρήλ αλαπηπμηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ηφπνπ δελ πινπνηήζεθε θαζψο παξά ηελ αξρηθή έγθξηζε ηεο δξάζεο απφ ηελ αξκφδηα ππεξεζία ηεο Κνηλφηεηαο παξνπζηάζηεθε αδπλακία θάιπςεο ηνπ πνζνζηνχ ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ κε απνηέιεζκα ηελ επηζηξνθή ηνπ ζπλφινπ ηεο θνηλνηηθήο επηρνξήγεζεο. Ζ ελέξγεηα πνπ παξάγνπλ νη Α/Γ πσιείηαη εμ νινθιήξνπ ζηελ ΓΔΖ κε βάζε ζπκθσλεηηθφ πνπ έρεη ππνγξαθεί θαη θαηαηάζζεη ηελ εηαηξεία ζηνπο αλεμάξηεηνπο 23 Σν ζρέδην εθπνλήζεθε ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ θαζεγεηή ηνπ Δ.Μ.Π. θαη λπλ Πξφεδξν ηεο ΓΔΖ Αξζνχξν Εεξβφ 77

78 παξαγσγνχο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. 24 Σν ζπκθσλεηηθφ είρε δηάξθεηα 20 εηψλ θαη ε άδεηα ιεηηνπξγίαο ηεο εγθαηάζηαζεο έιεμε ην Έθηνηε, ε Πξνκεζεπηηθή βξίζθεηαη ζηε δηαδηθαζία επέθηαζεο ηεο άδεηαο έρνληαο ζηα άκεζα ζρέδηά ηεο ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ δπν παιαηψλ Α/Γ 150 KW κε κηα ζχγρξνλε Α/Γ ηζρχνο 330 KW ηεο Γεξκαληθήο εηαηξείαο Energon. Μάιηζηα ππάξρνπλ ζθέςεηο κεηεγθαηάζηαζεο ηεο Α/Γ ζε άιιε ηνπνζεζία ζην βφξεην κέξνο ηνπ λεζηνχ ην νπνίν ζχκθσλα ηηο δηελεξγνχκελεο κεηξήζεηο δηαζέηεη θαιχηεξν αηνιηθφ δπλακηθφ. Πξνθεηκέλνπ λα πινπνηήζεη ηα παξαπάλσ ε εηαηξεία πξνέβεη ζηε ζχληαμε ησλ απαξαίηεησλ ζπλνδεπηηθψλ κειεηψλ θαη απεχζπλε ζρεηηθή αίηεζε ζηελ πξψελ Πεξηθέξεηα Βνξείνπ Αηγαίνπ ζηηο 18/12/2009. Ζ απνπζία πξνεγνχκελνπ ζρεηηθνχ αηηήκαηνο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δηαθνξεηηθή εξκελεία ηνπ ηζρχνληνο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ απφ ηελ ΓΔΖ θαη ηελ Πεξηθέξεηα νδήγεζαλ ζηελ παξαθψιπζε ηεο πνξείαο ηεο αίηεζεο ηεο Πξνκεζεπηηθήο. Ζ ιχζε δφζεθε θαηφπηλ ζρεηηθήο γλσκνδφηεζεο ηνπ ΤΠΑΝ θαη ε άδεηα επέθηαζεο ιεηηνπξγίαο εθδφζεθε 19 κήλεο αξγφηεξα, ζηηο 23/06/2011. Μάιηζηα αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε παξαπάλσ θαζπζηέξεζε νδήγεζε ηελ εηαηξία ζε επαλαπξνζαλαηνιηζκφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο πξνο ηνλ ρψξν ηεο εκπνξίαο πδξαπιηθψλ εηδψλ πξνθεηκέλνπ ηεο κεηξηάζεη ην πξαγκαηηθφ θφζηνο ησλ δηνηθεηηθψλ βαξψλ θαη λα εμαζθαιίζεη ηε βησζηκφηεηά ηεο ρσξίο λα πεξηθφςεη ζέζεηο εξγαζίαο Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Οη 2 Α/Γ πνπ απνηεινχλ ηνλ θχξην ειεθηξνκεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ ηνπ έξγνπ έρνπλ ζχκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ θαηαζθεπαζηή εηθνζαεηή ρξφλν δσήο, είλαη νξηδφληηνπ άμνλα θαη δηαζέηνπλ ηξία πηεξχγηα ε θάζε κηα. Καηαζθεπάζηεθαλ απφ ηελ εηαηξεία Nordtank πνπ έρεη έδξα ηε Γαλία θαη παξάγνπλ ειεθηξηθφ ξεχκα ρακειήο ηάζεο 400 Volt πνπ δηνρεηεχεηαη ζην δίθηπν ηεο ΓΔΖ κε ηελ θαηάιιειε αλχςσζε. Σα θπξηφηεξα ηερληθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά παξαηίζεληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. 24 Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε Πξνκεζεπηηθή ππήξμε ν πξψηνο αλεμάξηεηνο παξαγσγφο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ζηελ Διιάδα. 78

79 Πίλαθαο 8 : Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Α/Γ Μνληέιν NTK 150 XLR Ολνκαζηηθή Ηζρχο 150KW Γηάκεηξνο Γξνκέα 24,6 κ. Αξηζκφο Πηεξπγίσλ 3 Γελλήηξηα Αζχγρξνλε/Σεηξαπνιηθή Όςνο Ππιψλα 32,7 κ. Λεηηνπξγία Απηφκαηε κε Γπλαηφηεηα Σειερεηξηζκνχ χζηεκα Πέδεζεο Απηφκαην/Τδξαπιηθφ Πεγή: Nordtank Energy Group Ζ ιεηηνπξγία ησλ Α/Γ είλαη πιήξσο απηνκαηνπνηεκέλε θαη πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ειεθηξνληθνχ πίλαθα ειέγρνπ ελψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα απνκαθξπζκέλεο παξαθνινχζεζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο θεληξηθήο επίβιεςεο πνπ βξίζθεηαη εγθαηεζηεκέλν ζηα γξαθεία ηεο ηδηνθηήηξηαο εηαηξείαο. ε πεξίπησζε πνπ εληνπηζηεί ζθάικα θαηά ηε ιεηηνπξγία ηνπο είηε απηφ νθείιεηαη ζε βιάβε ηνπ ζπζηήκαηνο είηε αθνξά εμσγελείο παξάγνληεο φπσο ε αζηάζεηα ηνπ δηθηχνπ, ε Α/Γ ηίζεηαη απηφκαηα εθηφο ιεηηνπξγίαο πεξηνξίδνληαο ζεκαληηθά ηελ πηζαλφηεηα βιαβψλ ελψ ηαπηφρξνλα εηδνπνηνχληαη κέζσ απηφκαηνπ ηειεθσληθνχ κελχκαηνο νη θαζ χιε αξκφδηνη. Απηφκαηε παχζε ηεο ιεηηνπξγίαο πξνβιέπεηαη θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ζηελ πεξηνρή πλένπλ άλεκνη ηαρχηεηαο κεγαιχηεξεο ησλ 25m/sec πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί αλεμέιεγθηε ππεξηάρπλζε πνπ απμάλεη ηελ πηζαλφηεηα πξφθιεζεο βιάβεο. Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο ελεξγνπνίεζεο ηνπ πδξαπιηθνχ ζπζηήκαηνο πέδεζεο ην νπνίν ζέηεη ζε θαηάζηαζε αζθαιείαο ηνλ δξνκέα κελ επηηξέπνληαο ζηνλ ηειεπηαίν λα αλαπηχμεη ζηξνθέο. Σέινο, νη Α/Γ είλαη εμνπιηζκέλεο κε ζχζηεκα αληηθεξαπληθήο πξνζηαζίαο Οηθνλνκηθή Αλάιπζε Κόζηνο Σν ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο επέλδπζεο αλήιζε ζηα δξρ. ήηνη ,05 επξψ. ηελ παξαπάλσ ηηκή πεξηιακβάλνληαη ηα θφζηε γηα ηελ αγνξά, 79

80 κεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ησλ 2 Α/Γ. Ζ παξαπάλσ ηηκή δελ πεξηιακβάλεη Φ.Π.Α. θαζψο ε Γαλία ήδε εθείλε ηελ επνρή ζην πιαίζην κηαο νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο παξνρήο θηλήηξσλ κε ζηφρν ηελ ψζεζε ηνπ θιάδνπ θαηαζθεπήο Α/Γ είρε ζεζπίζεη απαιιαγή απφ ηνλ ελ ιφγσ θφξν. ζνλ αθνξά ζην θφζηνο αγνξάο γεο γηα ηε ζηέγαζε ηεο επέλδπζεο ήηαλ κεδεληθφ αθνχ νη Α/Γ ηνπνζεηήζεθαλ ζε έθηαζε ηδηνθηεζίαο ηνπ Γήκνπ. Δπίζεο ζηελ αλσηέξσ ηηκή δελ πεξηιακβάλεηαη ην θφζηνο ζπληήξεζεο πνπ γηα ηα 5 πξψηα ρξφληα ελζσκαηψλεηαη ζηελ ηηκή αγνξάο ηνπ εμνπιηζκνχ ελψ γηα ηα ππφινηπα 15 έηε ε εηαηξεία επέιεμε λα ζπλάςεη ζπκβφιαην κε ηελ θαηαζθεπάζηξηα εηαηξεία ζχκθσλα κε ην νπνίν ε ηειεπηαία αλαιακβάλεη εμ νινθιήξνπ ηελ θάιπςε ηεο ηαθηηθήο εηήζηαο ζπληήξεζεο αιιά θαη ηελ επηζθεπή ησλ Α/Γ ζε πεξίπησζε βιάβεο ιακβάλνληαο έλα πξνθαζνξηζκέλν πνζνζηφ επί ησλ αθαζάξηζησλ εηζπξάμεσλ πνπ ζήκεξα αλέξρεηαη ζε 0,014 επξψ γηα θάζε παξαγφκελε KW. 25 ήκεξα ζηηο αλεκνγελλήηξηεο ηνπ Αίπνπο απαζρνιείηαη έλαο ηερληθφο ειεθηξνιφγνο κε ζχκβαζε έξγνπ Υξεκαηνδόηεζε Σν 65% ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ησλ δξρ. ( ,05 επξψ) ηεο επέλδπζεο ήηνη δξρ. ( ,43 επξψ) θαιχθζεθε απφ θξαηηθή επηδφηεζε πνπ έιαβε ε Πξνκεζεπηηθή θαζψο ην έξγν εληάρζεθε ζηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν ηεο επνρήο. Σν ππφινηπν 35% ηνπ θεθαιαίνπ θαιχθζεθε α) απφ ίδηα θεθάιαηα ηνπ Γήκνπ Βξνληάδνπ ηεο ηάμεσο ησλ δξρ. (32.692,59 επξψ) θαη β) κε ηε ζχλαςε ηξαπεδηθνχ δαλείνπ δξρ. (29.347,03 επξψ) κε ηελ Δκπνξηθή Σξάπεδα κε επηηφθην 9%, εμαεηή δηάξθεηα απνπιεξσκήο, εμάκελν αλαηνθηζκφ θεθαιαίνπ θαη ηνθνρξεσιπηηθή δφζε χςνπο ,43 δξρ. (2.566,44 επξψ). ηνπο παξαθάησ πίλαθεο αλαιχεηαη ε ρξεκαηνδφηεζε ηεο επέλδπζεο. 25 πκθψλα κε ηνλ Γηεπζπληή ηεο Πξνκεζεπηηθήο Α.Δ. ε ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο πξνηηκήζεθε έλαληη ηεο θαη απνθνπή πιεξσκήο ηνπ θφζηνπο ζπληήξεζεο αθελφο γηαηί πεξηνξίδεη ηνλ ζεκαληηθά ηνλ θίλδπλν ιεηηνπξγίαο ζπκβάιινληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ζηνλ θαιχηεξν νηθνλνκηθφ πξνγξακκαηηζκφ ηεο εηαηξείαο αθεηέξνπ γηαηί πεξηνξίδεη ζεκαληηθά ηνλ ρξφλν απνθαηάζηαζεο ησλ βιαβψλ αθνχ ε θαηαζθεπάζηξηα εηαηξεία ζπλδέεη ην θέξδνο ηεο κε ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ ηηο Α/Γ. 80

81 Πίλαθαο 9 : Πηλάθαο Υξεκαηνδόηεζεο Πεγή Υξεκαηνδόηεζεο Όςνο Υξεκαηνδφηεζεο ζε δξρ. Πνζνζηφ ζπκκεηνρήο επί ηνπ ζπλφινπ ηεο επέλδπζεο Αλαπηπμηαθόο Νόκνο % Ίδηα Κεθάιαηα ,5% Σξαπεδηθόο Γαλεηζκόο ,5% Πίλαθαο 10: Σν Κόζηνο Γαλεηζκνύ Πνζφ Γαλείνπ ,03 Δπηηφθην 9% Γηάξθεηα Απνπιεξσκήο 6 έηε Αξηζκφο Γφζεσλ 12 Όςνο Σνθνρξεσιπηηθήο Γφζεο 2.566,44 πλνιηθφ Κφζηνο Γαλεηζκνχ ,28 πλνιηθνί Σφθνη 1.450,25 Δηήζηα Καηαβνιή ζηελ Σξάπεδα 5.132, Οηθνλνκηθή Αμηνιόγεζε Σν ζχλνιν ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεη ε εγθαηάζηαζε πσιείηαη ζηε ΓΔΖ ζε ηηκή πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ ζχκβαζε πνπ ζπλάθζεθε κεηαμχ ηεο Πξνκεζεπηηθήο θαη ηεο πξψηεο θαη θαζνξίδεηαη απφ ηηο ηζρχνπζεο λνκνζεηηθέο πξνβιέςεηο. Παξαθάησ παξαηίζεληαη ζε κνξθή δηαγξάκκαηνο ηα ζηνηρεία ηεο εηήζηαο ειεθηξνπαξαγσγήο ηεο εγθαηάζηαζεο απφ ην 1989 έσο ην 2009 ηα νπνία θαη απνηέιεζαλ ηε βάζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάιπζεο πνπ αθνινπζεί. 26 Ζ ζεκαληηθή δηαθχκαλζε ηεο παξαγσγήο πνπ παξνπζηάδεηαη νθείιεηαη ζχκθσλα κε ηνλ ππεχζπλν ηνπ έξγνπ ζε πιεζψξα παξαγφλησλ φπσο ε δηαθχκαλζε ηεο έληαζεο ηνπ αλέκνπ, ε 26 Γηα ηε κεληαία ειεθηξνπαξαγσγή ησλ Α/Γ βιέπε Παξάξηεκα ΗΗ 81

82 δηαθχκαλζε ησλ εηήζησλ σξψλ ιεηηνπξγίαο ησλ Α/Γ θαη ε κε ιεηηνπξγία ησλ Α/Γ ιφγσ βιάβεο Διάγραμμα 11: Παραγωγι Ηλεκτρικισ Ενζργειασ ςε KWh Πεγή: Πξνκεζεπηηθή Α.Δ. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνινγηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο εηαηξείαο πξνθχπηεη φηη νη Α/Γ παξήγαγαλ ηα πξψηα 8 ρξφληα ιεηηνπξγίαο ηεο εγθαηάζηαζεο KW ηα νπνία απέθεξαλ ζηελ επηρείξεζε ,56 επξψ. Αλαιπηηθφηεξα, ε παξαγσγή ησλ 6 πξψησλ εηψλ απφ ην 1989 έσο ην 1994 δει KW αγνξάζηεθε απφ ηελ Γ.Δ.Ζ έλαληη ,44 επξψ. Σα επφκελα δχν έηε κε ηε ζέζε ζε ηζρχ ηνπ Ν. 2244/94 ε ηηκή αγνξάο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο δηπιαζηάζηεθε απνθέξνληαο ζηελ Πξνκεζεπηηθή έζνδα ηεο ηάμεο ησλ ,12 επξψ γηα παξαγσγή χςνπο KW. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ θαη παξά ηελ εμαηξεηηθά ρακειή ηηκή αγνξάο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ηα πξψηα ρξφληα ιεηηνπξγίαο ησλ Α/Γ (κφιηο 0,02 επξψ αλά KW κέρξη θαη ην 1994) ε επηρείξεζε πξνέβεη ζηελ απφζβεζε ησλ ηδίσλ θεθαιαίσλ ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο δαλεηζκνχ ήηνη δξρ. ή ,87 επξψ ζην ηέινο ηνπ φγδννπ έηνπο ιεηηνπξγίαο ηεο. 82

83 Ευρϊ ζνλ αθνξά ηα έζνδα ηεο εηαηξείαο, φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί απηά πξνθχπηνπλ απφ ηελ πψιεζε ηεο παξαγσγήο ησλ Α/Γ ζηελ ΓΔΖ ε νπνία παξαθξαηεί θαη απνδίδεη ζην Γήκν ην ηέινο ΑΠΔ. ήκεξα ε ηηκή αγνξάο ηεο KWh απφ ηε ΓΔΖ ζην κε δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα δηακνξθψλεηαη ζηα 0,09945 επξψ ελψ κε ην πξνεγνχκελν ηηκνινγηαθφ θαζεζηψο ε ηηκή δηακνξθσλφηαλ ζηα 0,0846 επξψ. Σα έμνδα αθνξνχλ ην θφζηνο ζπληήξεζεο ην νπνίν έρεη θαζνξηζηεί απφ ηε ζχκβαζε κε ηνλ θαηαζθεπαζηή ζηα 0,014 αλά KWh θαη ηελ ακνηβή ηνπ ηερληθνχ ειεθηξνιφγνπ πνπ απαζρνιείηαη κε ζχκβαζε έξγνπ ζηελ επηρείξεζε θαη αλέξρεηαη ζηηο επξψ εηεζίσο. Απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε θαη ζχκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία 27 πνπ καο έδσζε ε Πξνκεζεπηηθή Α.Δ. γηα ηα έζνδα απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ Α/Γ απφ ην 2000 έσο ην 2009, ηα ζπλνιηθά έζνδα ηεο εηαηξείαο αλήιζαλ ζε ,69 επξψ ελψ ηα ζπλνιηθά έμνδα έθηαζαλ ηηο ,44 επξψ. Γηάγξακκα 12: Έζνδα-Έμνδα ΕΙΣΡΑΞΕΙΣ ΕΞΟΔΑ Ζ ιεηηνπξγία ηνπ αηνιηθνχ πάξθνπ ππήξμε ζηαζεξά θεξδνθφξα γηα ηελ εηαηξεία πξνζθέξνληαο ζπλνιηθά θέξδε ηεο ηάμεο ησλ ,25 επξψ. Ζ πησηηθή ηάζε ηεο θεξδνθνξίαο ηα δπν ηειεπηαία έηε ιεηηνπξγίαο αηηηνινγείηαη ζχκθσλα κε ηνπο ππεχζπλνπο ηνπ έξγνπ θπξίσο απφ ην γεγνλφο φηη ε παξαγσγή ησλ Α/Γ κεηψζεθε ζεκαληηθά εμαηηίαο ηεο παιαηφηεηαο ηνπ εμνπιηζκνχ πνπ έθηαζε ζηαδηαθά ζην ηέινο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ. 27 Γηα ηε κεληαία ειεθηξνπαξαγσγή ησλ Α/Γ βιέπε Παξάξηεκα ΗΗ 83

84 Γηάγξακκα 13: Κεξδνθνξία πεξηόδνπ , , , , , , , , ,1-238, Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηώζεηο ην παξφλ θεθάιαην αμηνινγείηαη ε πεξηβαιινληηθή ζπλεηζθνξά ηεο επέλδπζεο ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αεξίσλ ξχπσλ έρνληαο σο βάζε αμηνιφγεζεο ηνλ Οδεγφ Δλεξγεηαθψλ Δπελδχζεσλ ηνπ ΤΠΑΝ. Πεγή: ΤΠΑΝ Με βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ παξαπάλσ πίλαθα θαη ηα απνινγηζηηθά ζηνηρεία ηεο Πξνκεζεπηηθήο πξνθχπηεη φηη ζηα 20 ρξφληα ιεηηνπξγίαο ησλ Α/Γ παξήρζεζαλ KWh εμνηθνλνκψληαο 7.698,263 ηφλνπο CO2 140,561 ηφλνπο SO2 1, 377 ηφλνπο CO 10, 868 ηφλνπο NΟx 3,622 ηφλνπο HC θαη 7,245 ηφλνπο ζσκαηηδίσλ Οη παξαπάλσ πνζφηεηεο εθπνκπψλ ππνινγίζηεθαλ ζεσξψληαο φηη ε παξαγσγή ηνπο ζα είρε πξνέιζεη απφ ηε θαχζε Νηήδει ζηνλ Σνπηθφ ηαζκφ ηεο Γ.Δ.Ζ. 84