ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ : 71 χρόνια από το θάνατό του

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ : 71 χρόνια από το θάνατό του"

Τέρις Μανιάκης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Δρ. Παρασκευάς Παναγιώτης ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ : 71 χρόνια από το θάνατό του Είναι πολύ δύσκολο σήμερα μετά από 71 χρόνια να αποτιμηθεί το έργο του Εθνάρχη Ελ. Βενιζέλου, διότι αφενός είναι τεράστιο, αφετέρου οι προεκτάσεις του υπάρχουν και σήμερα τόσο στα εθνικά θέματα όσο και στα βαλκανικά. Η δυσκολία αυτή προσαυξάνεται όταν ο ομιλών είναι ιστορικός και έχει χρέος να αποτιμήσει όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά το πρόσωπο και το ρόλο του παρά το ότι είναι Κρητικός και συνάμα πρόσφυγας την καταγωγή. Όμως νομίζω μπορεί να επιχειρήσει μιαν αποτίμηση του έργου του με αφορμή το θάνατό του. Ο Βενιζέλος υπήρξε και λειτούργησε ως αυθεντικός εκφραστής του Ελληνισμού στις κρίσιμες εποχές του β μισού του 19 ου αι και στο πρώτο τρίτο του 20 ου. Αυτό το λέμε γιατί ενσάρκωσε όχι μόνο το μεγαλοιδεατισμό της εποχής αλλά και την εκσυγχρονιστική πολιτική κίνηση που είχε αρχίσει από το Χαρίλαο Τρικούπη. Ως παιδί μιας κρητικής οικογένειας μεγάλωσε εκτός των ορίων του ελληνικού κράτους του 19 ου αι με τα νάματα των Κρητικών Επαναστάσεων και την προσωπική συνεισφορά του στην Επανάσταση του 1896/7 οδήγησε κι αυτός με το ρόλο του στα γεγονότα στην Αυτονομία το

Η δυσκολία αυτή προσαυξάνεται όταν ο ομιλών είναι ιστορικός και έχει χρέος να αποτιμήσει όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά το πρόσωπο και το ρόλο του παρά το ότι είναι Κρητικός και συνάμα πρόσφυγας

2 Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι μέσα από την συμμετοχή αυτή είχε ενεργό συμμετοχή στην Επαναστατική Συνέλευση των Κρητών, στο προεδρείο της Συντακτικής επιτροπής του Κρητικού Συντάγματος και κατόπιν ανέλαβε το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας. Ο άνθρωπος αυτός όμως δεν ήταν άνθρωπος των συμβιβασμών κι έτσι όταν ο αρμοστής πρίγκηπας Γεώργιος προχώρησε σε απολυταρχικές πολιτικές συμπεριφορές, ο Βενιζέλος δε δίστασε να σηκώσει τη σημαία της επανάστασης στο Θέρισο το Αυτή η κίνηση καθιέρωσε το Βενιζέλο τόσο στην Κρήτη όσο και στους κύκλους στην Αθήνα κι εκτός των ορίων της μητροπολιτικής Ελλάδας, εκείνους που αργότερα θα εκφράσει ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος το Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Βενιζέλος το 1910 αναλαμβάνει την πρωθυπουργία και αμέσως έδειξε την ηγετική του ικανότητα. 2

Ο άνθρωπος αυτός όμως δεν ήταν άνθρωπος των συμβιβασμών κι έτσι όταν ο αρμοστής πρίγκηπας Γεώργιος προχώρησε σε απολυταρχικές πολιτικές συμπεριφορές, ο Βενιζέλος δε δίστασε να σηκώσει τη σημαία της

3 Ως οπαδός της Μ. Ιδέας ο Βενιζέλος εργάστηκε πρωτίστως για την υλοποίησή της όχι όμως χωρίς συνακόλουθη ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό της χώρας σε όλους τους τομείς. Μπόρεσε στη διετία να προωθήσει τόσο τα επείγοντα εξοπλιστικά προγράμματα για τον επερχόμενο πόλεμο όσο και τις αλλαγές εκείνες που είχε ανάγκη ο τόπος, όπως η δωρεάν παιδεία, η Κυριακή αργία, η μερική τουλάχιστον απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, η αναθεώρηση του Συντάγματος.. Ειδικά το τελευταίο έδειξε την τόλμη του άνδρα αυτού που πήγε ενάντια στο ρεύμα, όταν ο κόσμος στο Σύνταγμα ζητούσε Συντακτική Συνέλευση εκείνος αντιπρότεινε κι επέβαλε την Αναθεωρητική. Αυτό έγινε γιατί σ έναν επερχόμενο πόλεμο δεν έπρεπε να υφίσταται διχασμός του λαού. Οι νίκες της χώρας στον Α και Β Βαλκανικό πόλεμο είναι έργο του Βενιζέλου γιατί μπόρεσε να εξισορροπήσει τις αντιτιθέμενες μεταξύ τους βαλκανικές δυνάμεις και να επιτευχθεί η πρώτη σημαντική συρρίκνωση 3

αργία, η μερική τουλάχιστον απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, η αναθεώρηση του Συντάγματος.

4 της Οθ. Αυτοκρατορίας και η απελευθέρωση των αδελφών Ελλήνων στην Ηπειρο, Μακεδονία, νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Υλοποίησε έτσι ένα σημαντικό μέρος της Μ.Ιδέας. Όσο πλησίαζε ο Α Παγκόσμιος πόλεμος τόσο οι πιέσεις για την συμπαράταξη της Ελλάδας με τη μια ή την άλλη συμμαχία αυξάνονταν. Ο Βενιζέλος θεώρησε,και πολύ ορθά, ότι το συμφέρον της χώρας ήταν με την Εγκάρδια Συνεννόηση και όχι με τους Γερμανούς, όπως θεωρούσε ο Κωνσταντίνος. Αυτή η διαφωνία οδήγησε στο Διχασμό του 1916 και τα συνακόλουθα γεγονότα, στην οποία ο Βενιζέλος δεν ήταν ευτυχής, και, όπως και ο ίδιος παραδέχθηκε εκ των υστέρων,ήταν αναπόφευκτος. Τα κέρδη της Ελλάδας από τη Συνθήκη των Σεβρών ήταν το αντίτιμο του Διχασμού κι εδώ ο Βενιζέλος έπεσε έξω στους υπολογισμούς του, όταν καταψηφίστηκε το Νοέμβριο του 1920 από το λαό βοηθούντος και του εκλογικού νόμου της εποχής. 4

Ο Βενιζέλος θεώρησε,και πολύ ορθά, ότι το συμφέρον της χώρας ήταν με την Εγκάρδια Συνεννόηση και όχι με τους Γερμανούς, όπως θεωρούσε ο Κωνσταντίνος.

5 Πικραμένος έφυγε στο εξωτερικό γνωρίζοντας την επερχόμενη συμφορά στη Μ. Ασία όταν οι νικητές των εκλογών επανέφεραν το μισητό στους ξένους Κωνσταντίνο δίνοντάς τους την αφορμή να υποστηρίξουν τους Τούρκους του Κεμάλ. Και στην αυτοεξορία όμως ο Βενιζέλος δεν έπαψε να υποστηρίζει την μικρασιατική υπόθεση αναλαμβάνοντας ο ίδιος ύστερα από την κατάρρευση στη Μ. Ασία τις επιτυχείς διαπραγματεύσεις δια των οποίων μειώθηκαν στο μέτρο του εφικτού οι ελληνικές απώλειες σε εδάφη. Όλη την περίοδο αυτή πρέπει να σημειωθεί αποδείχθηκε και καινοτόμος καθιερώνοντας τη δημοτική γλώσσα στην εκπαίδευση το 1917 και απαλλοτριώνοντας τα τσιφλίκια στη Θεσσαλία και Μακεδονία. 5

Και στην αυτοεξορία όμως ο Βενιζέλος δεν έπαψε να υποστηρίζει την μικρασιατική υπόθεση αναλαμβάνοντας ο ίδιος ύστερα από την κατάρρευση στη Μ.

6 Στην περίοδο που ακολούθησε ως το 1928 ουδέποτε έμεινε μακράν των πολιτικών πραγμάτων και μάλιστα την περίοδο αυτή ωρίμασε μέσα του η ελληνοτουρκική προσέγγιση ως ο μόνος τρόπος ειρήνευσης στην περιοχή μας και ως φαίνεται είχε δίκιο για χρόνια ως το Η Ελλάδα ακολουθεί ως σήμερα την πολιτική αυτή σε αντίθεση με τη γείτονα χώρα. Μπορεί ο Κεμάλ και ο Βενιζέλος το 1930 να έβαλαν τις βάσεις της προσέγγισης και οι ελληνικές κυβερνήσεις να προσπάθησαν ανάλογα στο μέλλον, όμως η στάση των Τούρκων δεν δικαίωσε τον Εθνάρχη. Τον δικαίωσε όμως στο θέμα αυτό η ιστορία. 6

Η Ελλάδα ακολουθεί ως σήμερα την πολιτική αυτή σε αντίθεση με τη γείτονα χώρα.

7 Στην περίοδο λοιπόν ο Βενιζέλος έθεσε τις βάσεις για ένα Βαλκανικό Σύμφωνο που λειτούργησε ως το 1940, εναντιώθηκε στην επεκτατικότητα της Ιταλίας και έθεσε σε συστηματική βάση την αποκατάσταση των προσφύγων που αποδείχθηκε άθλος για το αδύναμο και ανοργάνωτο ως τότε ελληνικό κράτος. Ομοίως η δημιουργία της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν βασική για την εκβιομηχάνιση της χώρας που λαμβάνει χώρα την περίοδο αυτή κι ως το Μελανό σημείο στην πολιτική του ο Νόμος του Ιδιωνύμου το 1928 που καθιέρωνε τη δίωξη των αριστερών οπαδών. Όμως και αυτό,αν το δούμε ιστορικά και πολιτικά, ερμηνεύεται ως μια τάση όλων των ευρωπαικών χωρών να περιορίσουν τη επιρροή του Κομμουνιστικού Κόμματος που αυξανόταν μετά το 1929 ραγδαία λόγω της οικονομικής κρίσης. Μπορούμε λοιπόν να συγχωρήσομε το γεγονός αυτό και να δούμε με κατανόηση αυτό το νομοθέτημα που αργότερα έγινε η βάση των διώξεων της μεταξικής και μεταπολεμικής περιόδου. Στην ίδια αυτή περίοδο ο Βενιζέλος βρέθηκε αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα του συμβιβασμού με την Τουρκία και μάλιστα την αμοιβαία μη διεκδίκηση αποζημιώσεων για τις περιουσίες των ανταλλαγέντων Ελλήνων και Τούρκων. Αυτό το πράγμα τον έφερε 7

Ομοίως η δημιουργία της Τράπεζας της Ελλάδος ήταν βασική για την εκβιομηχάνιση της χώρας που λαμβάνει χώρα την περίοδο αυτή κι ως το 1940.

8 αντιμέτωπο με τους πρόσφυγες και τελικά οδήγησε στην πτώση του το Έκτοτε οι αντιβενιζελικοί τον καταδίωξαν πολιτικά και βιολογικά επιδιώκοντας την φυσική του εξόντωση με αφορμή την συμμετοχή του αποδεδειγμένη όχι απόλυτα στα στρατιωτικά πραξικοπήματα των ετών 1933 και Ο άνθρωπος αυτός τελικά πεθαίνει στο Παρίσι το Μάρτη του 1936 αφήνοντας ένα σημαντικό έργο σε όλους τους τομείς αναγκάζοντας τους επόμενους ταγούς της χώρας ακόμη και τον Ι. Μεταξά να συνεχίσουν την πολιτική του σε επιμέρους τομείς, όπως η καθιέρωση του 8ωρου στην εργασία. Ήταν αυτό η συνέχιση της εργατικής πολιτικής του Βενιζέλου. Αποτιμώντας λοιπόν αυτόν τον πολιτικό μπορούμε να πούμε ότι ανταποκρίθηκε όσο κανείς άλλος στην απαίτηση των καιρών εκείνων με όσο σθένος είχε χωρίς μεμψιμοιρίες ή συμβιβασμούς πετυχαίνοντας το βέλτιστο ή το εφικτό ή το μη χείρον για το λαό του είτε αυτός ήταν ο κρητικός ως το 1910 είτε όλη η Ελλάδα. Θεωρώ ότι η Ελλάδα δεν ευτύχησε να έχει αντάξιό του στα επόμενα χρόνια όχι μόνο στην πολιτική πλευρά αλλά και στην πνευματική. Ο Βενιζέλος συνδύαζε την πολιτική με την βαθιά παιδεία.απόδειξη αυτού η μνημειώδης μετάφραση του Θουκυδίδη,γιατί αισθανόταν την ομοιότητα ίσως των καιρών που έζησε και έδρασε με εκείνες της του Πελοποννησιακού πολέμου. Φαίνεται ότι τον απασχόλησαν πολύ οι θουκυδίδειες ψυχολογικές και ψυχογραφικές παρατηρήσεις του Αθηναίου ιστορικού σε ανάλογες δικές του για την 8

και 1935. Ο άνθρωπος αυτός τελικά πεθαίνει στο Παρίσι το Μάρτη του 1936 αφήνοντας ένα σημαντικό έργο σε όλους τους τομείς αναγκάζοντας τους επόμενους ταγούς της χώρας ακόμη και τον Ι.

9 εποχή του στην οποία σημειώθηκαν κοσμογονικές μεταβολές παγκόσμια και τοπικά. Η Θεσσαλονίκη δε ήταν η πόλη για την οποία πάλεψε ουσιαστικά με το Διάδοχο Κωνσταντίνο που δεν τη θεωρούσε σημαντική προτεραιότητα στην προέλαση του Στρατού το Η επιμονή μέχρις απειλής έφερε την απελευθέρωση της πόλης λίγες ώρες πριν την κυριεύσουν οι Βούλγαροι. Αυτό δείχνει πόσο σπουδαίος ήταν στην ιεράρχηση των στόχων και στην υλοποίησή τους. Δικαίως λοιπόν ακόμη και οι εχθροί του στα 1936 αναγνώρισαν το μέγεθος του έργου του και της απώλειάς του και τον συνόδευσαν στα Χανιά στην τελευταία του κατοικία. Όσον αφορά δε τους κρητικούς όπου γης δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει σε μεγάλη εκτίμηση το Βενιζέλο σε σημείο που να έχει γίνει μαντινάδα και ριζίτικο. Το ίδιο συμβαίνει όμως και με την υπόλοιπη Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι όλα τα αστικά κόμματα εξουσίας αλλά και πολλά μικρά θεωρούν θετικό να αναφέρονται στην πραγματική ή όχι σχέση τους με τον Εθνάρχη. Εν τέλει ο Ε. Βενιζέλος ήταν ένα τραγικό πρόσωπο της ελληνικής ιστορίας που όπως συμβαίνει συχνά στην ελληνική πολιτική και ιστορία προκάλεσε μεγάλες αντιπάθειες, μίση και αναθέματα. Η μοίρα του ήταν να δει μεγάλες επιτυχίες για τις οποίες δούλεψε σκληρά και μεγάλες αποτυχίες στις οποίες όμως δεν είχε τόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Παρόλα αυτά δε λύγισε και πάλεψε ως το τέλος οραματιζόμενος ένα καλύτερο μέλλον στην περιοχή μας, την ελληνοτουρκική προσέγγιση και τη βαλκανική ειρήνη που ακόμη και μετά από 69 χρόνια ζητούνται. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ Α2 ΠΕΙΡ. Ε ΛΥΚΕΙΟ Π.ΚΡΗΤΗΣ 9

Η επιμονή μέχρις απειλής έφερε την απελευθέρωση της πόλης λίγες ώρες πριν την κυριεύσουν οι Βούλγαροι. Αυτό δείχνει πόσο σπουδαίος ήταν στην ιεράρχηση των στόχων και στην υλοποίησή τους.

10 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟ 2007 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Μητσοτάκη Κλαίρη, Τα μικρά χρόνια ενός Μεγάλου, Αθήνα Ιστορία Ελληνικού Εθνους, τ. ΙΕ 3. Αρχείον Λέσχης Φιλελευθέρων, Αθήναι Καψάλης Δ., Η Επανάσταση του Θερίσου, Αθήνα

Σχετικά έγγραφα

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1 ο Κεφάλαιο: Από την Αγροτική Οικονομία στην Αστικοποίηση 1821-1828 Επανάσταση 1864 Προσάρτηση Επτανήσων 1881 Προσάρτηση Άρτας και Θεσσαλίας 1896 Εξέγερση