ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΣΗ ΝΕΚΡΗ ΖΩΝΗ ΕΛΕΝΗ ΠΑΙΑ. Αποκρυπτογραφώντασ την βιοπολιτικό τησ Σουρκύασ μϋςα από την κοινωνικοχωρικό οργϊνωςη τησ κατεχόμενησ Λευκωςύα

Transcript

1 ΕΡΕΥΝΗΤΙ ΚΗΕΡΓΑΣΙ Α ΠΕΡΑΑΠΟΤΗΝΕΚΡΗΖΩΝΗ Απο κ ρυπτ ο γ ραφών τ αςτ ηνβι ο πο λ ι τ ι κ ήτ ηςτο υρκ ί αςμέ σααπότ ην κ ο ι ν ων ι κ ο χ ωρι κ ήο ργ άν ωσητ ηςκ ατ ε χ ό με ν ηςλε υκ ωσί ας

2 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΑΡΦΙΣΕΚΣΟΝΩΝ ΜΗΦΑΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔ. ΕΣΟ Επιβλϋπων Καθηγητόσ Πϊτρα, 13 Υεβρουαρύου 2013 Α.Αγγελιδϊκησ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΣΗ ΝΕΚΡΗ ΖΩΝΗ Αποκρυπτογραφώντασ την βιοπολιτικό τησ Σουρκύασ μϋςα από την κοινωνικοχωρικό οργϊνωςη τησ κατεχόμενησ Λευκωςύα ΕΛΕΝΗ ΠΑΙΑ

3 2 ΠΡΟ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ I. ΠΕΡΙΛΗΧΗ Μϋςα από την ερευνητικό εργαςύα καταβϊλλεται προςπϊθεια διερεύνηςησ του πεδύου τησ κοινωνικόσ οργϊνωςησ του αςτικού χώρου του ιςτορικού κϋντρου τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ (εντόσ των τειχών) αλλϊ και ςε περιοχϋσ γύρω απ αυτό, καθώσ επύςησ και οι ςυνθόκεσ που τον διαμορφώνουν. την ςυγκεκριμϋνη διερεύνηςη οδηγόθηκα μϋςα από ςειρϊ ερωτημϊτων για την κατϊςταςη που επικρατεύ πϋρα από την «Νεκρό Ζώνη», ϋπειτα από περιόγηςη ςε κατεχόμενεσ περιοχϋσ για ςκοπούσ τησ ϋρευνασ, δηλαδό ςτο βόρειο τμόμα του ιςτορικού κϋντρου τησ Λευκωςύασ, μιασ και οι περιςςότερεσ ερευνητικϋσ εργαςύεσ ςτον κλϊδο τησ Αρχιτεκτονικόσ δεν δύνουν επαρκό ςτοιχεύα για το τι ςυμβαύνει ςτον αςτικό χώρο πϋρα από την «πρϊςινη γραμμό». Επιτόπια εντόπιςα ςυγκεκριμϋνα ςτοιχεύα προβληματιςμού τα οπούα κατϋγραψα και προςπϊθηςα να δώςω απϊντηςη μϋςα από την μελϋτη βιβλιογραφύασ, διϊφορων ερευνών και ϊρθρων, αλλϊ και ςυνεντεύξεων. Σα ςυμπερϊςματα που πηγϊζουν μϋςα από την προτεινόμενη ερευνητικό εργαςύα εύναι οι κοινωνικόοικονομικό-ςτρατιωτικϋσ πολιτικϋσ χώρου ό διαφορετικϊ οι βιοπολιτικϋσ τησ κατοχικόσ δύναμησ-σουρκύασ, που οδηγούν ςτην ςημερινό εικόνα τησ αλλούωςησ του δημογραφικού χαρακτόρα του ιςτορικού κϋντρου, ςτην προςπϊθειϊ τησ να εξαλεύψει το κυπριακό ςτοιχεύο από τον ιςτορικό ιςτό του κϋντρου τησ κατεχόμενησ πρωτεύουςασ τησ Κυπριακόσ [1]Κατοικύα ςτο ιςτορικό κϋντρο

4 3 Δημοκρατύασ, ςτο οπούο διαβιούςαν Σουρκοκύπριοι πριν από την τούρκικη ειςβολό του ABSTRACT The aim of the study is to investigate the social organization of the urban space which involves the historic center of occupied (walled) Nicosia while studying the region and the conditions that shape the territory. After a transition to the occupied territories of the historic, northern part of Nicosia, a series of questions were created in regards to the situation that occurs beyond the Buffer Zone. Since there are not enough research evidence in the field of architecture that gather information about the urban space further that the Green Line I decided that my research paper could focus on the matter, to give a clearer image of the circumstances of the occupied part of Nicosia. During my transition I located specific topics for discussion which I recorded and then tried to examine through the study of literature, that include resources such as articles, researches around the field and also through interviews with Greek and Turkish Cypriots competent persons giving evidences through their personal experience and field of knowledge on this issue. The results that occurred from the research paper include the socio-economic-military space policies or otherwise the biopolitics of the occupying power-turkey that lead to today's picture of the lesion of the demographic character of the historic center. This undertaking forms part of an effort to eliminate the Cypriot presence from the historic center fabric of the occupied capital of Cyprus in which Turkish Cypriots have lived in, previous to the Turkish invasion in [2,3]Μαντηλοφορούςεσ τουρκϊλεσ ςτο κϋντρο τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ

5 4 II.ΠΡΟΟΙΜΙΟ «Σούρκοι ςτρατιώτεσ, μαντηλοφορούςεσ γυναύκεσ, ο φόβοσ και η απϋχθεια των Σουρκοκυπρύων για τουσ ϋποικουσ, ςτο ιςτορικό κϋντρο ετοιμόρροπεσ, απροςτϊτευτεσ κατοικύεσ και ϋξω απ αυτό ςύγχρονεσ και νεόδμητεσ περιοχϋσ, παντού τζαμιϊ μϊλλον βρύςκομαι ςε μια νϋα Istanbul!» [οι πρώτεσ εντυπώςεισ από την μετϊβαςη ςτισ κατεχόμενεσ περιοχϋσ τησ Λευκωςύασ] Ευχαριςτώ όλουσ όςουσ βοόθηςαν ςτην υλοπούηςη τησ ερευνητικόσ εργαςύασ: τον επιβλϋποντα καθηγητό κ. Ανδρϋα Αγγελιδϊκη, που με την ευρηματικότητα, την καθοδόγηςη και τισ γνώςεισ του, απετϋλεςε καύρια ςτόριξη για την επιτϋλεςη και ολοκλόρωςη τησ εργαςύασ. Σισ αρμόδιεσ αρχϋσ και πρόςωπα που ενύςχυςαν την ϋρευνα με τισ γνώςεισ, πληροφορύεσ και ςυμβουλϋσ. Επύςησ, ευχαριςτόρια αξύζουν ςε όςουσ φύλουσ Σουρκοκύπριουσ απλόχερα θϋληςαν να βοηθόςουν ςτον εμπλουτιςμό τησ ερευνητικόσ εργαςύασ. Σϋλοσ, αλλϊ όχι λιγότερο ςημαντικούσ, θϋλω να ευχαριςτόςω την οικογϋνεια μου που ςτϊθηκε ςυμπαραςτϊτησ και αρωγόσ ςε όλη τη διϊρκεια τησ ϋρευνασ μϋχρι και την ολοκλόρωςό τησ. Εύχομαι ςε ςύντομο χρονικό διϊςτημα, οι μελϋτεσ να μην αναφϋρονται ςε «νεκρό ζώνη» ό «πρϊςινη γραμμό», αλλϊ να αφορούν την ανοικοδόμηςη τησ επανενωμϋνησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ Να αναφϋρομαι ςτην πατρύδα μου χωρύσ να πρϋπει να την χαρακτηρύζω διχοτομημϋνη, κατεχόμενη ό μοιραςμϋνη [4]Ερειπωμϋνεσ κατοικύεσ ςε ςοκϊκια του ιςτορικού κϋντρου

6 5 III. ΚΕΥΑΛΑΙΑ ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΠΡΟ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ i.περύληψη ii.προούμιο iii. Κεφϊλαια διερεύνηςησ ΕΠΙ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ 1.Ειςαγωγό 2.ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΑΝΑΥΟΡΨΝ 3. ΟΙ ΚΟΙΝΨΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΤΝΘΗΚΕ ΠΟΤ ΟΔΗΓΗΑΝ ΣΗ ΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΟΤ ΝΗΙΟΤ 3.1. Γενικϊ για την Κύπρο 3.2. Η κοινότητα των Σουρκοκυπρύων Οι παρϊγοντεσ που ςυνθϋτουν την οικονομικό αδρϊνεια τησ Σουρκοκυπριακόσ κοινότητασ Η οικονομικό εξϊρτηςη του ψευδοκρϊτουσ από την Σουρκύα Σο δημογραφικό πρόβλημα των Κατεχομϋνων Σο πολιτιςμικό χϊςμα μεταξύ Σουρκοκυπρύων και επούκων 4.ΣΟΤΡΚΙΚΕ ΜΕΘΟΔΕΤΕΙ 4.1. Σουρκύα, κεμαλιςμόσ και τούρκικοσ εθνικιςμόσ ςτην Κύπρο 4.2. Ο Σουρκοκυπρικόσ εκτουρκιςμόσ και η εργαλειοπούηςό του από τουσ επούκουσ

7 6 5.ΜΕΛΕΣΗ ΣΙ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΦΨΡΟΤ ΣΗ ΣΟΤΡΚΙΑ ΣΗΝ ΚΑΣΕΦΟΜΕΝΗ ΛΕΤΚΨΙΑ_ Η ΦΡΗΗ ΣΟΤ ΦΨΡΟΤ ΓΙΑ ΣΟΝ ΣΡΑΣΙΨΣΙΚΟ ΕΛΕΓΦΟ, ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΞΑΠΛΨΗ ΣΟΤ ΚΕΥΑΛΑΙΟΤ, ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΔΡΑΙΨΗ ΣΟΤ ΣΟΤΡΚΙΜΟΤ-ΕΚΣΟΤΡΚΙΜΟΤ 5.1. Η πτυχό του οινομικο-ςτρατιωτικού ελϋγχου ςτην Κατεχόμενη Λευκωςύα μϋςα από τισ θεωρύεσ του D.Harvey, την ματιϊ τησ Μ.Μαντουβϊλου και τησ.νικολαώδου 5.2. Ο LoώcWaquant για τον χωρικό περιοριςμό των Σουρκοκυπρύων 5.3. Η ενςωμϊτωςη των Σουρκοκυπρύων από τον Loώc Wacquant και οι βλϋψεισ τησ ιςλαμικόσ πολιτικόσ από τον Ν.Μούδουρο 5.4. Οι χωρικϋσ επεμβϊςεισ τησ Σουρκύασ-πολιτιςμικόσ εκτουρκιςμόσ 5.5. Η βιοπολιτικό και βιοεξουςύα τησ Σουρκύασ μϋςα από τισ θεωρύεσ του Θοδωρό ϊρα 5.6. Η ϋννοια τησ Περύφραξησ από τουσ Jeffrey, Α., McFarlane, C. & Vasudevan, A. και οι Σουρκοκυπριακού θύλακεσ 5.7. Η Σουρκύα επιλϋγει το κϋντρο τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ ωσ ςημεύο εντατικοπούηςησ του τουρκιςμού και τουριςμού ΕΠΙ ΣΟΤ ΛΟΓΟΤ 68 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 72

8 7 ΕΠΙ ΣΟΤ ΘΕΜΑΣΟ 1.ΕΙΑΓΨΓΗ Σο γενικό ερϊτθμα που εξετάηει θ ερευνθτικι εργαςία αφορά το πϊσ θ Σουρκία μζςα από τθν κοινωνικοχωρικι πολιτικι που εφαρμόηει ςτθν κατεχόμενθ Λευκωςία αλλοιϊνει τον δθμογραφικό χαρακτιρα του ιςτορικοφ κζντρου τθσ ςτθν προςπάκειά τθσ να εξαλείψει το κυπριακό ςτοιχείο από τον ιςτορικό ιςτό του κζντρου, ςτο οποίο διαβιοφςαν οι Σουρκοκφπριοι πριν από τθν τοφρκικθ ειςβολι του τόχοσ τησ ερευνητικόσ εργαςύασ εύναι η προςπϊθεια αποκρυπτογρϊφηςησ των ςτοιχεύων που ςυνθϋτουν την κοινωνικοχωρικό οργϊνωςησ τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ, Κατ επϋκταςη να αποκρυπτογραφηθούν οι κανόνεσ βιοπολιτικόσ τησ Σουρκύασ ςτην Κύπρο με επύκεντρο τησ μελϋτησ τον αςτικό χώρο του ιςτορικού κϋντρου τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ. Η μεθοδολογύα τησ αποκρυπτογρϊφηςησ βαςύςτηκε ςτην μελϋτη υφιςτϊμενων πηγών από ςυγκεκριμϋνουσ ερευνητϋσ και αρμόδιεσ αρχϋσ. Ήταν απαραύτητη η ςυγκϋντρωςη ςτοιχεύων όςον αφορϊ το κυπριακό ζότημα και ειδικότερα όςον αφορϊ δεδομϋνα που επικρατούν και διαμορφώνουν τισ κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικϋσ ςυνθόκεσ ςτην κατεχόμενη Λευκωςύα. Παρϊλληλα, οι πηγϋσ τησ ϋρευνασ εμποτύςτηκαν και με ποιοτικϊ χαρακτηριςτικϊ. υγκεκριμϋνα, πραγματοποιόθηκε προςωπικό καταγραφό με φωτογραφικϊ ντοκουμϋντα κατϊ τη διϊρκεια επιτόπιασ επύςκεψησ αλλϊ και μικρϋσ ςυνεντεύξεισ Ελληνοκύπριων και Σουρκοκύπριων αρμόδιων προςώπων, δύνοντασ ςτοιχεύα μϋςα από την προςωπικό τουσ εμπειρύα και πεδύο γνώςεων για το ςυγκεκριμϋνο ζότημα.

9 Καταπιϊνοντασ μεθοδικϊ την βιβλιογραφύα, η δομό τησ εργαςύασ διαμορφώθηκε με τον εξόσ τρόπο: Αρχικϊ, το κεφϊλαιο 2 επεξηγεύ το εννοιολογικό πλαύςιο μϋςα ςτο οπούο διαμορφώνεται η διερεύνηςη των ιςτορικών ςτοιχεύων. υγκεκριμϋνα επεξηγούνται οι ϋννοιεσ «Κυπριακό Δημοκρατύα», «Σουρκικό ειςβολό», «Πρόςφυγεσ», «Έποικοι», «Σουρκοκύπριοι», «Πρϊςινη γραμμό ό Νεκρό ζώνη», «Κατεχόμενα», «Σουρκοκυπριακό Δημοκρατύα τησ Βόρειασ Κύπρου-ΣΔΒΚ», «Περιοχϋσ όπου ϋχει αναςταλεύ το ευρωπαώκό κεκτημϋνο». τη ςυνϋχεια, το κεφϊλαιο 3: «Οι κοινωνικό-οικονομικϋσ ςυνθόκεσ που οδόγηςαν ςτη ςημερινό κατϊςταςη του νηςιού», περιγρϊφει και ςτοιχειοθετεύ ςε γενικό πλαύςιο τα δεδομϋνα που διαμόρφωςαν από την αγγλοκρατύα μϋχρι ςόμερα, το καπιταλιςτικό μοντϋλο διαχεύριςησ και ανϊπτυξησ τησ οικονομύασ, καθώσ επύςησ και οι αντύςτοιχεσ κοινωνικϋσ επιπτώςεισ ςτον κυπριακό πληθυςμό. Έπειτα, ςε δεύτερο μϋροσ του κεφαλαύου, αναλύονται ςυγκεκριμϋνα οι ςυνθόκεσ που διαμόρφωςαν τα ςημερινϊ δεδομϋνα τησ κοινότητασ των Σουρκοκυπρύων. υγκεκριμϋνα, αναλύονται ιςτορικϊ οι οικονομικϋσ διεργαςύεσ που αρχικϊ οδόγηςαν ςτην οικονομικό αδρϊνεια τησ Σ/Κ κοινότητασ, από την περύοδο τησ αγγλοκρατύασ μϋχρι τα τελευταύα χρόνια, με την ςυμβολό των εμπϊργκο που επϋβαλε η Κυπριακό Δημοκρατύα προσ την παρϊνομη λεγόμενη Σουρκικό Δημοκρατύα τησ Βόρειασ Κύπρου(ΣΔΒΚ). Επικϋντρωςη γύνεται ςτην οικονομικό εξϊρτηςη τησ λεγόμενησ ΣΔΒΚ ό ψευδοκρϊτουσ, από την Σουρκύα, ϋπειτα από την κοινωνικό και οικονομικό εξαθλύωςη που υπϋςτηκε μετϊ την τουρκικό ειςβολό του Σϋλοσ, ςτο κεφϊλαιο γύνεται αναφορϊ για τα δημογραφικϊ δεδομϋνα του πληθυςμού των κατεχόμενων εδαφών που διαμορφώθηκαν και αλλοιώθηκαν από τισ μεθοδεύςεισ τησ Σουρκύασ, ςτον 8

10 βωμό τησ εξϊπλωςησ των οικονομικών και επεκτατικών ςυμφερόντων τησ ούτω καλούμενησ ΣΔΒΚ. Βϋβαια, αυτό δε θα μπορούςε να μην ςυνεπϊγεται τισ κοινωνικϋσ επιπτώςεισ ςτον πληθυςμό των κατεχόμενων περιοχών του νηςιού όπωσ οι ςυγκρούςεισ μεταξύ του τουρκικού πληθυςμού και τησ Σ/Κ κοινότητασ εντεύνοντασ παρϊλληλα και το πολιτιςμικό χϊςμα τουσ. Ακολούθωσ, ςτο κεφϊλαιο 4: «Σουρκικϋσ μεθοδεύςεισ», γύνεται διερεύνηςη τησ ςχϋςησ τησ Σουρκύασ με τον κεμαλιςμό και πώσ αυτό επενεργεύ ςτην διαςπορϊ του τουρκικού εθνικιςμού ανϊμεςα ςτον πληθυςμό των κατεχομϋνων. υγκεκριμϋνα, αναλύονται οι ιςτορικϋσ ςυνθόκεσ και γεγονότα που ςυνϋβαιναν την ύδια περύοδο ςτην Σουρκύα, παρϊλληλα με τα γεγονότα τησ Κύπρου, όπου ο κεμαλιςμόσ εκςυγχρονύζεται και εκπατρύζονται όςοι Σούρκοι ζουν ςε ϊλλα μϋρη, πϋραν τησ Σουρκύασ. Έτςι, από τότε και ϋπειτα, ςτο όνομα του κεμαλιςμού εφαρμόζονται τα διχοτομικϊ ςχϋδια τησ Σουρκύασ για κατϊληψη του νηςιού, με την πρόφαςη τησ ςωτηρύασ των Σ/Κ από τισ επικύνδυνεσ βλϋψεισ των Ε/Κ για Ένωςη με την Ελλϊδα, ςτα πλαύςια των ψυχροπολεμικών διαμαχών Ελλϊδασ-Σουρκύασ. το δεύτερο μϋροσ του κεφαλαύου, διαφαύνονται τα εργαλεύα εδραύωςησ τησ διχοτόμηςησ, που δεν εύναι ϊλλα από τον τουρκικό ςτρατό, ο οπούοσ την ύδια περύοδο τησ δεκαετύασ 50 εύχε καταλϊβει την εξουςύα ςτην Σουρκύα. Παρϊλληλα, οι τουρκικϋσ μεθοδεύςεισ χρηςιμοποιούν την θρηςκεύα μϋςα από τον εκςυγχρονιςμϋνο κεμαλιςμό ώςτε να πλαιςιώςει και την κοινότητα των Σ/Κ. Μόνο ϋτςι θα καταφϋρει η Σουρκύα να υλοποιόςει την απϊλειψη κϊθε κυπριακού ςτοιχεύου τησ Σ/Κ κοινότητασ και τότε να ενιςχυθεύ και εδραιωθεύ το κρατύδιο τησ, το κατεχόμενο τμόμα του νηςιού. 9

11 Σελευταύο μϋροσ τησ ερευνητικόσ εργαςύασ, το κεφϊλαιο 5: «Μελϋτη ςτισ πολιτικϋσ χώρου τησ Σουρκύασ ςτην Κατεχόμενη Λευκωςύα_η χρόςη του χώρου για τον ςτρατιωτικό ϋλεγχο, για την εξϊπλωςη του κεφαλαύου, για την εδραύωςη του τουριςμού-εκτουρκιςμού. Μϋςα από υφιςτϊμενεσ πηγϋσ ςυγκεκριμϋνων ερευνητών γύρω από το θϋμα, γύνεται η προςπϊθεια διερεύνηςησ των πολιτικών τησ Σουρκύασ και ςυγκεκριμϋνα των εργαλεύων που χρηςιμοποιεύ ςε χωρικϊ πλαύςια. Ειδικότερα, γύνεται παραλληλιςμόσ τησ εφαρμογόσ και χρόςησ του ςτρατιωτικού ελϋγχου ςτην κατεχόμενη Λευκωςύα κυρύωσ ςτο ιςτορικό τησ κϋντρο, με ϊλλεσ περιπτώςεισ παρόμοιων εφαρμογών. Επιδιωκόμενα, η παρουςύα του ςτρατού δημιουργεύ αιςθόματα φόβου και αναςφϊλειασ, ενώ υπενθυμύζει την ςυμμόρφωςη με τουσ κανόνεσ τησ επιβαλλόμενησ κατϊςταςησ. Επιπλϋον, διερευνούνται οι οικονομικϋσ διεργαςύεσ ςε ςυνδυαςμό με τον ςτρατιωτικό ϋλεγχο που διαμορφώνουν την κοινωνικό οργϊνωςη και κατανομό του πληθυςμού ςτον αςτικό χώρο τησ κατεχόμενησ πρωτεύουςασ. Γύνεται αναφορϊ, επύςησ, ςτην χωρικό απομόνωςη των Σ/Κ ςε ςυγκεκριμϋνη ζώνη τησ πόλησ, διεργαςύα ςκηνοθετημϋνη από την Σουρκύα ώςτε να μπορϋςει να επεκτεύνει τησ υπηρεςύεσ και κεφϊλαιϊ τησ ςτισ κατεχόμενεσ περιοχϋσ. Έπειτα, ςε επόμενο υποκεφϊλαιο επεξηγεύται η επιδιωκόμενη ενςωμϊτωςη των Σ/Κ ςτον τουρκικό πληθυςμό των επούκων, προςπϊθεια που υποκινεύται από τη γενικότερη φιλοςοφύα τησ ενςωμϊτωςησ των αυτοχθόνων Σούρκων ςτην θρηςκεύα του Ιςλϊμ. Σελικϊ όμωσ, όπωσ διαφαύνεται δεν αποτελεύ απλϊ θρηςκεύα αλλϊ επεκτατικό πολιτικό. ε επόμενο υποκεφϊλαιο, γύνεται καταγραφό των χωρικών επεμβϊςεων τησ Σουρκύασ, ςτον βωμό τησ προςϊρτηςησ τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ ςτην Σουρκύα. Παραδεύγματα που επιβεβαιώνουν την πολιτικό 10

12 11 αυτό εύναι οι μετονομαςύεσ πόλεων και χωριών, οι αρχιτεκτονικϋσ επεμβϊςεισ όπωσ τα τζαμιϊ ό ο εξοπλιςμόσ των κύριων δρόμων με τουρκικϋσ ςημαύεσ κατϊ μόκοσ τουσ. Επιπρόςθετα, ςυγκεκριμϋνη αναφορϊ γύνεται για το ςημεύο ελϋγχου τησ οδού Λόδρασ ςτα πλαύςια τησ βιοπολιτικόσ και κοινωνικού ελϋγχου, δηλαδό των πρακτικών βιοεξουςύασ τησ Σουρκύασ. τη ςυνϋχεια, περιγρϊφεται η ιςτορικό επιβολό των Σ/Κ θυλϊκων την περύοδο από την Σουρκύα ςε ςυγκεκριμϋνη ζώνη του νηςιού. Αυτό η επεκτατικό πολιτικό εφαρμόςτηκε για να προετοιμϊςει κατϊλληλο ϋδαφοσ για την τουρκικό ειςβολό. Καταληκτικϊ, το τελευταύο υποκεφϊλαιο αςχολεύται με τουσ λόγουσ για τουσ οπούουσ η Σουρκύα θεώρηςε ωσ καύριο ςημεύο το ιςτορικό κϋντρο τησ Λευκωςύασ, ώςτε να εφαρμόςει τισ πρακτικϋσ που διερευνόθηκαν ςτα προηγούμενα υποκεφϊλαια.

13 12 2.ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΑΝΑΥΟΡΨΝ «Κυπριακό Δημοκρατύα» Σο 1960 το κυπριακό νηςύ αναγνωρύςτηκε ωσ ανεξϊρτητη Κυπριακό Δημοκρατύα μετϊ από 80 περύπου χρόνια αγγλικόσ κατοχόσ. «Σουρκικό ειςβολό» Η τουρκικό ειςβολό ςτην Κύπρο παύρνει «ςϊρκα και οςτϊ» με την επϋμβαςη των τουρκικών δυνϊμεων τον Ιούλιο του 1974 και οδόγηςε ςτην μϋχρι ςόμερα διχοτομικό δομό τησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ, καταλαμβϊνοντασ το 37% των εδαφών του βόρειου τμόματοσ του νηςιού. «Πρόςφυγεσ» Ο Ελληνοκυπριακόσ πληθυςμόσ που μετϊ από την ειςβολό δϋχτηκε εξαναγκαςτικϋσ και βύαιεσ μετακινόςεισ από τον βορρϊ προσ το Νότο. Αντύςτοιχα με τον «ξεριζωμό» Ε/Κ πληθυςμού μεταφϋρθηκε και Σ/Κ πληθυςμόσ, προσ το βόρειο μϋροσ, ςτα πλαύςια τησ ενύςχυςησ του «κρατιδύου» που επεδύωκε η Σουρκύα, μϋςω τησ «ανταλλαγόσ αιχμαλώτων» και «εγκλωβιςμϋνων» ό για επαναςύνδεςη οικογενειών. «Έποικοι» Ονομϊζονται οι Σούρκοι υπόκοοι που μεταφϋρθηκαν ςτην Κύπρο ςε δύο φϊςεισ εποικιςμού από τισ παρϊνομεσ τουρκικϋσ αρχϋσ την περύοδο Προϋρχονταν από τισ ανατολικϋσ επαρχύεσ τησ Σουρκύασ και τουσ εγκατϋςτηςαν ςτην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο ςτα ςπύτια των

14 13 Ελληνοκυπρύων προςφύγων που ξεριζώθηκαν μετϊ την ειςβολό του «Σουρκοκύπριοι-Σ/Κ» Ονομϊζονται οι κϊτοικοι τησ Κύπρου που εθνοτικϊ εύναι Σούρκοι. Η διακριτό εθνοτικό ταυτότητα ςχετύζεται με τισ ιςτορικϋσ ςυνθόκεσ που επικρϊτηςαν ςτο νηςύ και κατϊ κανόνα ακολούθηςε τον θρηςκευτικό διαχωριςμό των κατούκων ςε Φριςτιανούσ και Μουςουλμϊνουσ. «Πρϊςινη γραμμό ό Νεκρό ζώνη» Σα όρια τησ ϋκταςησ που κατϋλαβε η Σουρκύα ουςιαςτικϊ χαρϊχτηκαν με τη λεγόμενη «πρϊςινη γραμμό», το όριο μεταξύ του ελεύθερου-νότιου τμόματοσ τησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ και του κατεχόμενου-βόρειου τμόματοσ του νηςιού. Ονομϊζεται επύςησ «Νεκρό ζώνη» ό «Γραμμό κατϊπαυςησ του πυρόσ» και εκτεύνεται πλϋον ςε μόκοσ 300 χλμ., ελεγχόμενη από ϊνδρεσ των Ηνωμϋνων Εθνών για την αςφαλό διατόρηςη τησ «κατϊπαυςησ του πυρόσ». Η πρϊςινη γραμμό μούραςε ςτη μϋςη την πρωτεύουςα του νηςιού, και κατ επϋκταςη το ιςτορικό κϋντρο τησ. «Κατεχόμενα» Κατεχόμενα εδϊφη εύναι το υπό τουρκικό κατοχό 37% του εδϊφουσ τησ Κύπρου, ςτο βόρειο μϋροσ τησ. «Σουρκοκυπριακό Δημοκρατύα τησ Βόρειασ Κύπρου-ΣΔΒΚ» την πραγματικότητα υποτελϋσ ςτην Σουρκύα καθεςτώσ, το οπούο η ύδια δημιούργηςε και ςυντηρεύ. Σο 1983, η Σουρκοκυπριακό διούκηςη του νηςιού αυτοανακηρύχθηκε ςτην ούτω καλούμενη Σουρκικό Δημοκρατύα τησ Βόρειασ Κύπρου, δηλαδό το υπό κατοχό βόρειο μϋροσ τησ Κύπρου, το οπούο η Κυπριακό Δημοκρατύα δεν αναγνωρύζει, όπωσ

15 14 ούτε τα Ηνωμϋνα Έθνη (με ψόφιςμα του ο ΟΗΕ θεωρεύ παρϊνομη την ανακόρυξη τησ «ΣΔΒΚ»), και η Ευρωπαώκό Ένωςη. Η ΣΔΒΚ αναγνωρύζεται μόνο από την Σουρκύα ενώ ςτην Κυπριακό Δημοκρατύα αποκαλεύται «ψευδοκρϊτοσ». «Περιοχϋσ όπου ϋχει αναςταλεύ το ευρωπαώκό κεκτημϋνο» Πολλϊ εύναι τα προβλόματα που προκύπτουν από τη μη αναγνωριςμϋνη αποκαλούμενη ΣΔΒΚ. Όπωσ για παρϊδειγμα όταν το 2004 όπου ολόκληρη η επικρϊτεια τησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ εντϊχθηκε ςτην Ευρωπαώκό Ένωςη, αλλϊ με αναςτολό εφαρμογόσ του κοινοτικού κεκτημϋνου ςτισ περιοχϋσ που δεν ελϋγχονται από το νόμιμο κρϊτοσ. Σο γεγονόσ αυτό αφόνει τουσ Σ/Κ ϋξω από οποιαδόποτε οικονομικό ενύςχυςη προερχόμενη από την Ε.Ε.

16 15 3. ΟΙ ΚΟΙΝΨΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΤΝΘΗΚΕ ΠΟΤ ΟΔΗΓΗΑΝ ΣΗ ΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΟΤ ΝΗΙΟΤ 3.1. Γενικϊ για την Κύπρο Ξεκινώντασ με την διερεύνηςη των οικονομικών ςυνθηκών που διαμορφώνουν τη ςημερινό εικόνα τησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ, γενικϊ θα λϋγαμε πωσ η πορεύα ανϊπτυξησ μπορεύ να θεωρηθεύ «ςαν μια κύνηςη προσ την εδραύωςη του καπιταλιςμού». Κύριο χαρακτηριςτικό για την εδραύωςη του καπιταλιςτικού μοντϋλου οικονομικόσ διαχεύριςησ αποτϋλεςε το ιδιωτικό κεφϊλαιο, ςτα πλαύςια τησ ελεύθερησ οικονομύασ και εμπορύου. Απώτεροσ ςτόχοσ το κϋρδοσ. Αναπόφευκτο όταν η πολιτικό τησ ελεύθερησ οικονομύασ να δημιουργόςει ανιςότητεσ, αφού αυτό η μορφό ανϊπτυξησ οδόγηςε ςτην αυτόνομη ανϊπτυξη κϊθε τομϋα χωρύσ οργανικό ςύνδεςη μεταξύ τουσ. αν επακόλουθο, η εξϊρτηςη τησ κυπριακόσ οικονομύασ από «εξωγενεύσ» παρϊγοντεσ 1. Σα προβλόματα ύδρευςησ των αγροτικών περιοχών ςε ςυνδυαςμό με τα ςυμφϋροντα των εξωγενών κεφαλαύων οδόγηςαν ςτην αλλαγό του αγροτικού χαρακτόρα τησ κυπριακόσ κοινωνύασ και μετατροπό του ςε κοινωνύα υπηρεςιών. τον τομϋα αυτό απαςχολεύται το μεγαλύτερο μϋροσ του ανθρώπινου δυναμικού και μετϊ την τούρκικη ειςβολό του Επύςησ, ςε ςυνϋχεια των πιο πϊνω να αναφϋρουμε πωσ ο τομϋασ τησ μη ανεπτυγμϋνησ 1 Διαλζξεισ Λαϊκοφ Πανεπιςτθμίου (1993),«Κυπριακι ηωι και κοινωνία», ςς , Λευκωςία, Διμοσ Λευκωςίασ

17 16 βιομηχανύασ, μϋχρι πριν το 1974, αναζωογονεύται με την πρόςληψη φτηνού εργατικού εκμεταλλευόμενη την ανϊγκη εργαςύασ των ϊνεργων προςφύγων 2. Επομϋνωσ, από τη δημιουργύα τϊξεων προκύπτουν ςυμφϋροντα μεταξύ των εκμεταλλευόμενων «φτηνών» εργατών και των ομϊδων των προνομιούχων, τα οπούα δεν ταυτύζονται. Από τη μια πλευρϊ ςτην περύοδο , ενιςχύονται και εδραιώνονται τα καπιταλιςτικϊ ςυμφϋροντα, που προώπόρχαν από την περύοδο τησ Βρετανικόσ αποικιοκρατύασ, αφού οι γεωργού «αναζητούν δουλεύα ςτισ τρϊπεζεσ, το εμπόριο, τισ διϊφορεσ υπηρεςύεσ». Ενώ, την περύοδο μετϊ το 1974, οι Κύπριοι πρόςφυγεσ αναγκϊζονται να ζητόςουν εργοδότηςη από τουσ Κύπριουσ ςυμπατριώτεσ τουσ. Από την ϊλλη εύναι ϋντονη η τϊςη των Κύπριων προνομιούχων ςτην κατανϊλωςη. Δηλαδό «το πϊθοσ για ειςαγόμενα εύδη, οι επενδύςεισ ςε ακύνητα και γενικϊ η διοχϋτευςη των ειςοδημϊτων ςε μη παραγωγικϋσ επενδύςεισ». Σο κυπριακό κρϊτοσ υποςτηρύζει την τϊξη των μικροαςτών και αντλεύ δύναμη από τα ςτρώματα αυτϊ, ενιςχύοντασ τισ διαδικαςύεσ για την πραγμϊτωςη μιασ καπιταλιςτικόσ ανϊπτυξησ 3. 2 Διαλζξεισ Λαϊκοφ Πανεπιςτθμίου (1993),«Κυπριακι ηωι και κοινωνία», ςς , Λευκωςία, Διμοσ Λευκωςίασ 3 Διαλζξεισ Λαϊκοφ Πανεπιςτθμίου (1993),«Κυπριακι ηωι και κοινωνία», ςελ150, Λευκωςία, Διμοσ Λευκωςίασ

18 Η κοινότητα των Τουρκοκυπρίων Οι παρϊγοντεσ που ςυνθϋτουν την οικονομικό αδρϊνεια τησ Σουρκοκυπριακόσ κοινότητασ Αρχικϊ, να αναφϋρουμε πωσ «η κύρια ανηςυχύα του τούρκικου εθνικιςμού ςτη νόςο όδη από τα τϋλη τησ δεκαετύασ του 50 όταν μόπωσ απορροφηθεύ ο φτωχόσ Σουρκοκύπριοσ από τον πλούςιο Έλληνα καπιταλιςτό, ϋμπορο, τραπεζύτη, τουριςτικό επιχειρηματύα και γαιοκτόμονα. Εϊν ςυνϋβαινε κϊτι τϋτοιο, ο τούρκικοσ εθνικιςμόσ δεν θα μπορούςε να ελπύζει ςτη δημιουργύα ξεχωριςτών πολιτικών θεςμών ςτη νόςο» 4. Σο γεγονόσ αυτό αποδεικνύει ότι η Σουρκύα πύςω από τισ δόθεν ανηςυχύεσ τησ για την Σ/Κ κοινότητα, πωσ τϊχατεσ εϊν για οικονομικούσ λόγουσ δεν επιβιώςουν θα απειλεύτο η επικρϊτεια του τουρκικού ςτοιχεύου ςτο νηςύ, κρύβονταν οι γεωπολιτικϋσ ςκοπιμότητϋσ τησ, η εφαρμογό των εθνικιςτικών αλλϊ και των ιμπεριαλιςτικών ςχεδύων τησ. Τα διαβήματα τησ Κυπριακήσ Δημοκρατίασ εναντίον τησ μη αναγνώριςησ τησ ΤΔΒΚ, ωσ παράγοντασ οικονομικήσ αδράνειασ τησ Τουρκοκυπριακήσ κοινότητασ Σο γεγονόσ τησ μη αναγνώριςησ τησ ούτω καλούμενησ Σούρκικησ Δημοκρατύασ τησ Βόρειασ Κύπρου (ΣΔΒΚ), απϋτρεπε επενδύςεισ ςε ςημαντικούσ τομεύσ τησ οικονομύασ, αναγκαύεσ για την επιβύωςό τησ. το ςημεύο αυτό αναφϋρουμε την απόφαςη 5 του 1994 του δικαςτηρύου των Ευρωπαώκών Κοινοτότων, η οπούα απαγόρευε την ειςαγωγό προώόντων από τα κατεχόμενα. Επιπλϋον, ςτον τομϋα του 4 Φοφςκασ, Β. & Tackie, A. (2009), «Ο Καρλ Μαρξ ςτθ Λευκωςία», ςελ95, Ακινα, Θεμζλιο 5 Δικαςτιριο Ευρωπαϊκϊν Κοινοτιτων, απόφαςθ 5 Ιουλίου 1994, παράγραφοσ 59, ςθμειϊνεται ότι «ςτθν περίπτωςθ προϊόντων με προζλευςθ τθν Κφπρο, τα πιςτοποιθτικά τθσ υγειονομικισ υπθρεςίασ μποροφν να εκδίδονται μόνο βάςει των νόμων ι των κανονιςμϊν τθσ Κυπριακισ Δθμοκρατίασ»*Μπλαν, Π.(2001), ςελ46+

19 18 τουριςμού, η Σ/Κ κοινότητα δεν κατϊφερε να ϋχει προοπτικϋσ ανϋλιξησ, αφού η Κυπριακό Δημοκρατύα απαγόρευε ςτουσ τουρύςτεσ «να παραμϋνουν ςτα Κατεχόμενα περιςςότερο από μια μϋρα», ωσ ακόμα ϋνα μϋτρο ενϊντια ςτην αναγνώριςη τησ αποκαλούμενησ ΣΔΒΚ. Επύςησ, αυτό που ύςχυε μϋχρι πριν το 2003, όταν ϊνοιξε το οδόφραγμα του Λόδρα Πϊλασ, όταν η απαγορευμϋνη αγορϊ προώόντων από τα κατεχόμενα. Επιπρόςθετα, ςτα πιο πϊνω ςημεύα, να αναφϋρουμε ακόμα πωσ και το εμπόριο επηρεϊςτηκε και δεν κατϊφερε να αναπτυχθεύ, όπωσ επεδύωκε η Σουρκύα. υγκεκριμϋνα, τα λιμϊνια των κατεχόμενων εδαφών τησ Αμμοχώςτου και Κερύνειασ, καθώσ και το αεροδρόμιο Ερκϊν τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ ανακηρύχτηκαν παρϊνομα, επομϋνωσ δεν μπορούςαν να ςυνειςφϋρουν ςτην ανϊπτυξη εμπορικών ςχϋςεων του ψευδοκρϊτουσ. Η Κυπριακό Δημοκρατύα ενιςχύει την αποτροπό αυτό με «την απαγόρευςη ειςόδου ςτισ Ελεύθερεσ περιοχϋσ», οποιαςδόποτε εταιρεύασ επιδιώξει να παραβλϋψει τον κανονιςμό αυτό. Οπότε δεν υπόρχε λόγοσ η οποιαδόποτε εταιρεύα να ριψοκινδυνϋψει τισ ςχϋςεισ τισ με την Κυπριακό Δημοκρατύα, ϋνα νηςύ με μεγϊλα ποςοςτϊ καθόδου τουριςτών 6. Οι ενδογενείσ παράγοντεσ που οδήγηςαν προσ την κατιούςα την οικονομία τησ Τουρκοκυπριακήσ κοινότητασ Η οικονομικό ανϊπτυξη των Σουρκοκύπριων(Σ/Κ) πϊντοτε επηρεαζόταν από τισ πολιτικϋσ καταςτϊςεισ που επικρατούςαν ςτο νηςύ. Σο κύριο χαρακτηριςτικό τησ ανϊπτυξόσ τουσ ςε ςχϋςη με την Ελληνοκυπριακό(Ε/Κ) κοινότητα εύναι η υποδεϋςτερη θϋςη τουσ και η αργοπορύα ςτην ανϊπτυξη 7. ε αντύθεςη με αυτό το γεγονόσ οι εκτϊςεισ ςτισ οπούεσ εύναι εγκατεςτημϋνοι, μετϊ το 1974 «πλεονεκτούν 6 Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου», ςς46-47, Ακινα, Ολκόσ 7 Γραικόσ, Κ. (1991), «Κυπριακι ιςτορία», ςελ384, Λευκωςία, Α.Αςςιϊτθ

20 19 τόςο από ποςοτικό όςο και από ποιοτικό ϊποψη». υγκεκριμϋνα, το 37% των εκτϊςεων τησ Σ/Κ κοινότητασ εύναι κατϊ μεγϊλο ποςοςτό από τα πιο πρόςφορα του νηςιού και επύςησ εμπεριϋχει «τισ τουριςτικότερεσ ακτϋσ του νηςιού». Όμωσ, όπωσ φϊνηκε μετϊ την τούρκικη ειςβολό του 1974, όπου υπόρξαν οι βύαιεσ μετακινόςεισ των Ελληνοκυπρύων από τον βορρϊ προσ νότο και αντύςτοιχα των Σουρκοκύπριων από τον νότο ςτον βορρϊ, η οικονομικό δυναμικό των Σουρκοκυπρύων ςτρϊφηκε προσ την ραγδαύα πτώςη. Σα ςχϋδια τησ Σουρκύασ, οι ελπιδοφόρεσ προοπτικϋσ και ορϊματα για οικονομικό ανϋλιξη που υποςχόταν η κατοχό του βόρειου εδϊφουσ, απεδεύχθηςαν απϋλπιδα αφού τη ςτιγμό τησ ειςβολόσ γεννόθηκε η αιτύα τησ αυτοκαταςτροφόσ και κατιούςασ πορεύασ τησ οικονομύασ τησ Σ/Κ κοινότητασ. Αυτό αποδεικνύεται με ποςοςτϊ του κατϊ κεφαλόν ΑΕΠ των Σ/Κ ςε ςχϋςη με των Ε/Κ. Ενδεικτικϊ να αναφϋρουμε πωσ «ςτισ περιοχϋσ όπου ςόμερα ϋχει αναςταλεύ το ευρωπαώκό κεκτημϋνο όταν 86% του κυπριακού μϋςου όρου, ενώ το 1977 μετϊ τισ ςτρατιωτικϋσ ειςβολϋσ ςτο νηςύ, η αναλογύα ϋπεςε ςτο 65% και ϋωσ το 1993 εύχε φτϊςει ςτο 33%» 8. Ειδικότερα, για τον κλϊδο τησ γεωργύασ και τησ παραγωγόσ δεν μπορούςε να μην διαφαύνεται η καπιταλιςτικό πολιτικό τησ αποκαλούμενησ ΣΔΒΚ, καθοδηγούμενη από τη μητϋρα πατρύδα-σουρκύα. Παραδεκτό το γεγονόσ τησ ϋλλειψησ επαγγελματικόσ κατϊρτιςησ των Σ/Κ αλλϊ και των Σούρκων αγροτών που εγκαταςτϊθηκαν ςτο νηςύ, οι οπούοι όμωσ δεν επεδύωκαν βελτιώςεισ, κατϊρτιςη και επενδύςεισ ςτον τομϋα αυτό, αφού δεν προςϋφερε ικανοποιητικϊ κϋρδη. Επιπλϋον, αυτό 8 Φοφςκασ, Β. & Tackie, A. (2009), «Ο Καρλ Μαρξ ςτθ Λευκωςία», ςελ113, Ακινα, Θεμζλιο

21 20 που αναφϋρεται και από τον Πιϋρ Μπλϊν εύναι «ο φόβοσ των αγροτών μόπωσ υποχρεωθούν κϊποτε να επιςτρϋψουν τη γη ςτουσ Ελληνοκύπριουσ πρώην ιδιοκτότεσ τησ» [2001: ςελ48]. Προςθϋτοντασ, να αναφϋρουμε πωσ το γενικότερο πρόβλημα τησ ανομβρύασ λόγο πτώςησ του υδροφόρου ορύζοντα, που περιόριςε τα ποςοςτϊ νερού ςτην επιφϊνεια τησ γησ, ςυνϋτεινε ςτην υπανϊπτυξη τησ γεωργύασ. Παρόμοια εικόνα εμφανύζεται και ςτον κλϊδο τησ βιομηχανύασ. Η κινητικότητα των αγορών ςτο εςωτερικό του ψευδοκρϊτουσ διατηρούταν ςε χαμηλϊ επύπεδα οπότε περιορύζονται οι διαθϋςεισ προώόντων. Επομϋνωσ, δεν ενδεύκνυται η πώληςη των βιομηχανικών προώόντων και περιορύζονται οι εξαγωγϋσ 9. Από την ματιϊ τησ ϊνθιςησ παρατηρεύται η ζότηςη ςε οικοδομικούσ κλϊδουσ, όπου εργοδοτούνται κατϊ κύριο λόγο ανειδύκευτοι μετανϊςτεσ-ϋποικοι, με χαμηλό εργατικό κόςτοσ, «που αλλοιώνουν το προφύλ του εργατικού δυναμικού με τρόπο καταςτρεπτικό για την παραγωγικότητα ςτισ περιοχϋσ όπου ϋχει αναςταλεύ το ευρωπαώκό κεκτημϋνο» 10. Εντεύνεται, ϋτςι, το οικονομικό χϊςμα μεταξύ Σούρκων επούκων και Σ/Κ κοινότητασ. Παρϊ τον υποανϊπτυκτο τουριςμό εύναι ϋντονη η ενύςχυςη τησ δημόςιασ υπηρεςύασ ςτην προςπϊθεια τησ Σουρκύασ να εδραιώςει την τουρκικό κυριαρχύα ςτο κρατύδιό τησ. «Η χρηματοδότηςη του ψευδοκρϊτουσ εξαςφαλύζεται κατϊ το μεγαλύτερο μϋροσ τησ από την Σουρκύα». Όλα αυτϊ ςυντεύνουν ςτην αποθαρρυντικό δραςτηριότητα των επιχειρόςεων, με μϋγιςτο κτύπημα ςτην οικονομύα τησ Σ/Κ κοινότητασ, η πτώχευςη του Ομύλου ΠόλλυΠεκ, την δεκαετύα 90. Ο ςυγκεκριμϋνοσ όμιλοσ αποτελούςε «την 9 Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου», ςς48-49, Ακινα, Ολκόσ 10 Φοφςκασ, Β. & Tackie, A., (2009), «Ο Καρλ Μαρξ ςτθ Λευκωςία»,ςελ119, Ακινα, Θεμζλιο

22 21 μοναδικό μεγϊλη επιχεύρηςη του ψευδοκρϊτουσ» γεγονόσ που μετϊ τη πτώχευςό του ςυνϋτεινε ςτην αύξηςη προςλόψεων ςτο δημόςιο τομϋα, «ώςτε να αποτραπεύ μια κοινωνικό κρύςη» Η Οικονομικό εξϊρτηςη του ψευδοκρϊτουσ από την Σουρκύα Αυτό που προϋκυψε ςτην πϊροδο των χρόνων εύναι πωσ μετϊ την απόφαςη του δικαςτηρύου των Ευρωπαώκών Κοινοτότων του 1994, η οπούα αναςτϋλλει το Ευρωπαώκό κεκτημϋνο των κατεχόμενων περιοχών, καθώσ επύςησ «η αναποτελεςματικότητα των θεςμών και κυβερνητικών δομών ςτη βόρεια Κύπρο» 12 και «ο ςυγχρονιςμόσ» με την τουρκικό λύρα, οδόγηςαν ςτην ενύςχυςη των δεςμών του ψευδοκρϊτουσ με την Σουρκύα, καθώσ το ψευδοκρϊτοσ καταςτϊθηκε οικονομικϊ εξαρτώμενο από την Σουρκύα. Ειδικότερα, ϊρχιςαν εξαγωγϋσ προώόντων 13 του ψευδοκρϊτουσ προσ την Σουρκύα και οι προςπϊθειεσ εξϊπλωςησ των εξαγωγών προσ χώρεσ τησ Ευρωπαώκόσ Ένωςησ(Ε.Ε.). Παρ όλα αυτϊ απεδεύχθη μη κερδοφόρο το ϊνοιγμα ςτισ χώρεσ τησ Ένωςησ. Επομϋνωσ, μϋροσ των προώόντων αξιοποιούνται για την ενύςχυςη των τουριςτικών αγορών του ψευδοκρϊτουσ. Και πϊλιν όμωσ, η διαδικαςύα αυτό δεν αποφϋρει τα επιδιωκόμενα κϋρδη, αφού η πώληςη των προώόντων γύνεται με βϊςη την χαμηλό ςε αξύα τούρκικη λύρα. Αρωγόσ ςτο ςημεύο αυτό ςτϋκεται και πϊλι η Σουρκύα, η οπούα αναλαμβϊνει την κϊλυψη του ιςοζυγύου πληρωμών. υμπεραςματικϊ, το ψευδοκρϊτοσ 11 Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου», ςς50-51, Ακινα, Ολκόσ 12 Φοφςκασ, Β. & Tackie, A. (2009), «Ο Καρλ Μαρξ ςτθ Λευκωςία»,ςελ113, Ακινα, Θεμζλιο 13 θμ.1.: Μζχρι το 1994 ςτθν Σουρκία κατζφτανε το 20% των εξαγόμενων προϊόντων του ψευδοκράτουσ, ενϊ μζχρι το 1996 ζφταςε το 50% *Μπλαν, Π. (2001), ςελ52+

23 22 οδηγεύται ςε περαιτϋρω οικονομικό εξϊρτηςη από τη μητϋρα πατρύδα Σουρκύα 14. ημαντικό οικονομικό ςυνειςφορϊ ςτο ψευδοκρϊτοσ αποτελεύ η απόφαςη του 1997 για παροχό 250 εκατομμυρύων δολαρύων (περύπου 189 εκατομμύρια ευρώ) ςε ετόςια βϊςη 15. Ακόμη και πιο πρόςφατα, ςυγκεκριμϋνα το 2005, η Σουρκύα υπϋγραψε για παροχό βοόθειασ ύψουσ 450 εκατομμυρύων δολαρύων (περύπου 340 εκατομμύρια ευρώ) ςτισ περιοχϋσ όπου ϋχει αναςταλεύ το Ευρωπαώκό κεκτημϋνο 16. Επιπλϋον, ςτον αγροτικό τομϋα από τον Ιανουϊριο του 1997 δημιουργεύται η ελπύδα αναζωογόνηςησ, αφού το πρόβλημα ύδρευςησ αρχύζει να εξαλεύφεται με την παροχό νερού από την Σουρκύα προσ τα κατεχόμενα μϋςω αγωγού. Σα ποςοςτϊ 17 παροχόσ νερού δημιουργούςαν προοπτικό όχι μόνο για τον αγροτικό τομϋα αλλϊ και την τουριςτικό ανϊπτυξη. Μετϊ τισ πρώτεσ επιχειρόςεισ από μϋροσ τησ Σουρκύασ για ενύςχυςη τησ κοινότητασ των Σουρκοκυπρύων, τον Ιούλιο του 1997 υπογρϊφεται επύςημα η «μερικό ϋνωςη» ςτον οικονομικό και δημοςιονομικό τομϋα μεταξύ Σουρκικόσ Δημοκρατύασ και ΣΔΒΚ 18. Σο γεγονόσ αυτό κϊθε ϊλλο παρϊ καθηςυχϊζει την Σ/Κ κοινότητα, αφού δεν θϋλουν να δώςουν ζωό ςτα ςχϋδια του καπιταλιςτό πρωθυπουργού τησ ΣΔΒΚ, Ραούφ Ντεκτϊσ για «τουρκοπούηςη» του Σ/Κ κεφαλαύου. Οι ανηςυχύεσ αυτϋσ εντεύνονται αφού τα ςχϋδιϊ 14,15 Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου», ςς52-53, Ακινα, Ολκόσ 16 Φοφςκασ, Β. & Tackie, A. (2009), «Ο Καρλ Μαρξ ςτθ Λευκωςία», ςελ117, Ακινα, Θεμζλιο 17 θμ.2.: Η πρόβλεψθ για τα ποςοςτά παροχισ νεροφ ζφτανε τα 75 εκατομμφρια κυβικά μζτρα από τθν Αττάλεια.*Μπλαν, Π.(2001), ςελ Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου», ςς54-55, Ακινα, Ολκόσ

24 23 του ϋχουν βλϋψεισ οικονομικόσ προοπτικόσ πϋρα από την ανϊπτυξη τησ γεωργύασ και του τουριςμού, ςτισ πανεπιςτημιακϋσ υπηρεςύεσ, όπωσ και ϋπραξε 19, φιλοξενώντασ κατϊ κύριο λόγο ξϋνουσ Σούρκουσ φοιτητϋσ Σο δημογραφικό πρόβλημα των Κατεχομϋνων Σα ςχϋδια τησ Σουρκύασ για τουρκοπούηςη των κατεχόμενων εδαφών ιςχυροποιούνται και εφαρμόζονται πιο εντατικϊ μϋςα από τη διαδικαςύα εποικιςμού. Υανερό επιδύωξη εύναι η αντικατϊςταςη του Σ/Κ πληθυςμού με πληθυςμό από την Σουρκύα (ϋποικουσ). Αρχικϊ, να υπενθυμύςουμε τη βύαιη μετακύνηςη του 1974 των Ε/Κ του νότου και πλόρωςη του πληθυςμού με Σ/Κ. Έπειτα, ακολουθεύ η πρώτη φϊςη εποικιςμού μεταξύ που αποτελεύται από αγρότεσ και κτηνοτρόφουσ τησ Ανατολόσ προσ αξιοπούηςη των προςοδοφόρων εδαφών που ϊφηςαν με την αποχώρηςό τουσ οι Ε/Κ, αφού ο Σ/Κ πληθυςμόσ υςτερούςε ςτην τεχνογνωςύα του ςυγκεκριμϋνου τομϋα. Βϋβαια, το πρόςχημα αυτό ϋκρυβε την πολιτικό ενύςχυςησ του καθεςτώτοσ που η Σουρκύα δημιούργηςε παρϊ τα λεγόμενϊ τησ περύ ενύςχυςησ τησ Σ/Κ κοινότητασ. Σο γεγονόσ αυτό διαβεβαιώνεται με την προςπϊθεια τησ διατόρηςησ ανομοιογενούσ πληθυςμού 20 του αριθμού των επούκων τησ Ανατολόσ και των Σούρκων ςτρατιωτών ςε ςχϋςη με τουσ Σ/Κ. Σα ποςοςτϊ που καταλαμβϊνει ο πληθυςμόσ των επούκων εύναι διπλϊςιοσ από τουσ Σ/Κ κατούκουσ τησ βόρειασ ζώνησ του νηςιού. Σην ύδια περύοδο οι Σ/Κ δεν αποδϋχονται την παρουςύα ςτρατού και η απειλό που τουσ περικλεύει οδηγεύ ςε κύμα 19 θμ.3 : Σα πανεπιςτιμια ςτισ κατεχόμενεσ περιοχζσ με πλθκυςμό αρικμοφνται ςφνολο ςτα ζξι 20 Ο αρικμόσ των εποίκων ςτθν πρϊτθ φάςθ εποικιςμοφ ανζρχεται περίπου ςτισ και ο τοφρκικοσ ςτρατόσ ςτουσ , ςε ςχζςθ με τουσ Σ/Κ που κυμάνκθκαν ςτισ *Αναγνωςτοποφλου, Ρ.(2004)+

25 24 μετανϊςτευςόσ τουσ προσ Αγγλύα, Αυςτραλύα και Σουρκύα, αφού δε βλϋπουν επύςησ προοπτικό οικονομικόσ ςταθερότητασ 21. Ακολούθηςαν και ϊλλεσ μετακινόςεισ πληθυςμού με μεγαλύτερη ειςροό τη δεκαετύα 90. Οι ϋποικοι που κατϋφταςαν επιδόθηκαν ςτον ιδιωτικό τομϋα αλλϊ οι βλϋψεισ του Ραούφ Ντεκτϊσ όταν η ενύςχυςη των ψόφων που θα τον υποςτόριζαν ςε επερχόμενεσ εκλογϋσ. Οι απαιτόςεισ τησ μύςθωςησ των επούκων ςε χαμηλϊ ποςϊ αποτϋλεςε ευκαιρύα εδραύωςησ των οικονομικών καπιταλιςτικών βλϋψεων για την οικονομύα των κατεχομϋνων. Τπηρεςύεσ όπωσ ξενοδοχεύα, εςτιατόρια και καζύνο ανδρώνονται με τούρκουσ ϋποικουσ, οι οπούοι επιλϋγουν να εγκαταςταθούν ςτα αςτικϊ κϋντρα για να βρύςκονται κοντϊ ςτισ υπηρεςύεσ 22. Μϊλιςτα, όπωσ αναφϋρει και ο Π.Μπλαντ, οι Σούρκοι προτιμούν να «εγκαθύςτανται ςτισ πόλεισ, και ειδικότερα ςτην κατεχόμενη Λευκωςύα» [2001: ςελ65]. Μϊλιςτα, όπωσ ανϋφερε ςε ςυνϋντευξό του πρόςωπο με πρόςωπο ο Σ/Κ μουχτϊρησ 23 τησ κατεχόμενησ Λευκωςύασ Mustafa Pasha, κατϊ το 1995 υπόρξε η κϊθοδοσ των οικογενειών όςων κατϊφεραν να ςταθούν ςτα πόδια τουσ και να δημιουργόςουν καλύτερεσ ςυνθόκεσ διαβύωςησ από όταν ζούςαν ςτην Σουρκύα, που τότε οικονομικϊ όταν αςθενϋςτερη. Εκ τότε κατϋλαβαν ςπύτια Σ/Κ και Ε/Κ προςφύγων που διϋμεναν ς αυτϊ πριν τον εξαναγκαςτικό διωγμό και μεταφορϊ τουσ ςτισ κατεχόμενεσ και ελεύθερεσ περιοχϋσ αντύςτοιχα. 21 Μπλαν, Π.(2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου»,ςς59-60, Ακινα, Ολκόσ 22 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςς , Ακινα, Βιβλιόραμα 23 θμ.4: μουχτάρθσ : πρόεδροσ χωρθτικισ αρχισ, μορφι τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που εφαρμόςτθκε ςτα χωριά τθσ Κφπρου από τθν Σουρκοκρατία των οκωμανικϊν χρόνων μζχρι το 1999, όπου καταργικθκε. Παρ όλα αυτά χρθςιμοποιείται μζχρι και ςιμερα.

26 25 Οι ϋποικοι από την Ανατολύα υπερϋχουν του Σ/Κ πληθυςμού με αναλογύα 2:1, ενώ ςόμερα η Σ/Κ κοινότητα αποτελεύ μειονότητα ςτον ύδιο τησ τον τόπο 24. ύμφωνα με υπολογιςμούσ και ενδεύξεισ (η ΣΔΒΚ δεν δύνει ςτοιχεύα), η ςημερινό εικόνα για τον αριθμό των επούκων(παρϊνομοσ πληθυςμόσ) ανϋρχεται περύπου ςτισ και οι Σ/Κ ανϋρχονται περύπου ςτισ Ποςοςτό δηλαδό 89% και 11% αντύςτοιχα, για τισ περιοχϋσ των κατεχομϋνων Σο πολιτιςμικό χϊςμα μεταξύ Σουρκοκυπρύων και επούκων Ήδη από το 1975 οι Σ/Κ ϊρχιςαν να εκφρϊζονται ϋναντι των Σούρκων επούκων προσ μια αντύθετη ιδεολογύα που ϋθετε Σ/Κ και ϋποικουσ «αδϋλφια». Ο εποικιςμόσ που εγκατϋςτηςε «εξαθλιωμϋνουσ» μετανϊςτεσ με χαμηλϊ ποςοςτϊ αμοιβών, ςυνϋφερε την γενικότερη μεύωςη των ημερομιςθύων και οπότε οι Σ/Κ προςϋφευγαν ςε ϊλλεσ χώρεσ. Μϊλιςτα, για τον λόγο αυτό οι Σ/Κ θεωρούν τουσ επούκουσ υπεύθυνουσ για τη ςημερινό κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικό κατϊςταςη των κατεχομϋνων. Οι διαφορϋσ που εντοπύζουν οι Σ/Κ ςε ςχϋςη με τουσ Σούρκουσ ϋποικουσ περικλεύουν τη διαφορετικό εκφορϊ τησ τουρκικόσ γλώςςασ, παρϊ το γεγονόσ πωσ ομιλούν και οι «δύο» την τούρκικη. Επιπλϋον, οι Σουρκοκύπριοι θεωρούν την κοινότητϊ τουσ λιγότερο θρηςκευόμενη απ ότι οι ϋποικοι, αφού δεν εύναι αφοςιωμϋνοι τόςο ςτο Ιςλϊμ και οπότε δεν επιςκϋπτονται ςυχνϊ τα τζαμιϊ. Επιπρόςθετα ςε ό,τι αφορϊ τισ θρηςκευτικϋσ τϊςεισ των Σ/Κ, οι γϊμοι τουσ ωσ επύ τω πλεύςτων εύναι πολιτικού 25. Όπωσ αναφϋρει και η Ρύα Αναγνωςτοπούλου ςημαντικό διαφοροπούηςη εντοπύζουν [7] «ΔΗΜΟΓΡΑΥΙΚΗ ΤΝΘΕΗ ΣΟΤ ΝΟΜΙΜΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ ΗΜΕΡΑ ΤΝΟΛΟ» : Ελληνοκύπριοι 88%Σουρκοκύπριοι 12%» «ΔΗΜΟΓΡΑΥΙΚΗ ΤΝΘΕΗ ΣΑ ΚΑΣΕΦΟΜΕΝΑ»: Σουρκοκύπριοι 11%Σούρκοι και ϋποικοι 89%» «Σούρκοι ϋποικοι, ςύμφωνα με πολλϋσ ενδεύξεισ » 24 Κουφουδάκθσ, Β.( 2008), «Κφπροσ: ζνα ςφγχρονο πρόβλθμα ςε ιςτορικι προοπτικι», ςελ.61, Ακινα, Πατάκθ 25 Μπλαν, Π.( 2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου»,ςελ75, Ακινα, Ολκόσ

27 26 (Σ/Κ) και ςτο επύπεδο μόρφωςησ, αφού τα πανεπιςτόμια πληρώνονται κυρύωσ από τον Σ/Κ πληθυςμό, καθώσ επύςησ, και ϋνα ςεβαςτό αριθμό ςχολεύων πρωτοβϊθμιασ και δευτεροβϊθμιασ εκπαύδευςησ με ξεχωριςτό Σ/Κ εκπαύδευςη [2004: ςελ357]. Αξιοςημεύωτο, ςτα ςτοιχεύα που εντεύνουν το πολιτιςμικό χϊςμα Σ/Κ και τούρκων επούκων εύναι η «εξευρωπαώςμϋνη» ταυτότητα των Σ/Κ. Θϋλουν να εύναι Ευρωπαύοι και μϊλιςτα ιςχυρύζονται πωσ θϋλουν «να ςυμφωνόςουμε με τουσ Ελληνοκύπριουσ και μϋςω τησ Κυπριακόσ Δημοκρατύασ να αποτελϋςουμε και εμεύσ κομμϊτι τησ Ευρωπαώκόσ Ένωςησ, προκειμϋνου να μπορϋςουμε να καλύψουμε τισ ανϊγκεσ μασ» 26. υγκρύνοντασ τουσ εαυτούσ τουσ με τουσ ϋποικουσ θεωρούν τον εαυτό τουσ λιγότερο επιθετικό και ϋχουν ϊλλη νοοτροπύα για τη θϋςη τησ γυναύκασ. υγκεκριμϋνα, ιςχυρύζονται πωσ η θϋςη τησ γυναύκασ τησ Σ/Κ κοινότητασ εύναι αντύςτοιχη με τη θϋςη τησ Ε/Κ γυναύκασ. Θεωρούν πωσ οι γυναύκεσ τησ Ανατολόσ εύναι περιςςότερο εξαρτώμενεσ από τον ϊνδρα τουσ και λιγότερο ελεύθερεσ ςτισ δημόςια ζωό 27. Μϊλιςτα, οι Σούρκοι διατηρούν την πατριαρχικό δομό τησ οικογϋνειασ θεωρώντασ το αντρικό φύλο ωσ το ιςχυρότερο. Αυτό ανϋφερε ςε ςυνϋντευξη πρόςωπο με πρόςωπο ο Σουρκολόγοσ Νύκοσ Μούδουροσ 28, όπου χαρακτηριςτικϊ πρόςθεςε πωσ οι γυναύκεσ ςτουσ δημόςιουσ χώρουσ κυκλοφορούν ςε ομϊδεσ και πύςω ακολουθούν οι ϊντρεσ, ενώ γενικότερα δϋχονται απροκϊλυπτα ςεξουαλικϋσ προκλόςεισ με ϋντονα βλϋμματα, εκφρϊςεισ και υπονοούμενα. Γενικότερα, οι Σ/Κ ϋχουν ϊλλα όθη και ϋθιμα καθώσ και διαφορετικϋσ προτιμόςεισ ςτον τρόπο ϋνδυςησ [Αναγνωςτοπούλου, Ρ. (2004): ςελ349]. Αυτό επιβεβαιώνει και ο Σ/Κ, Mustafa Pasha. υγκεκριμϋνα, ςημειώνει πωσ η 26 Μθνάγιασ, Χ. (15/2/2011),«Πίεςθ, αγανάκτθςθ και απελπιςία από τουσ Τουρκοκφπριουσ ςτα κατεχόμενα», 27 Μπλαν, Π. (2001), «Ο Διαμελιςμόσ τθσ Κφπρου»,ςελ76, Ακινα, Ολκόσ 28 θμ.5: Νίκοσ Μοφδουροσ: Σουρκολόγοσ, Μζλοσ του Επιςτθμονικοφ υμβουλίου «Προμθκζασ», Ειδικόσ υνεργάτθσ του Προζδρου τθσ Κυπριακισ Δθμοκρατίασ

28 27 κουλτούρα, ο τρόποσ ςκϋψησ ακόμα και τρόποσ ϋνδυςησ των Σ/Κ διαφϋρει απόλυτα ςε μεγϊλο βαθμό από των Σούρκων αντύςτοιχα: their (Turkish people s) culture could not mix with the Turkish cypriot s the way they think, the way they dress up and talk and their mentality are totally different. Ο Π.Μπλαν προςθϋτει πωσ ακόμα και η διαμόρφωςη του χαρακτόρα των Σ/Κ εύναι πιο ςυμβατό με τον Ε/Κ χαρακτόρα του λαού όπωσ «η ανεκτικότητα, η επιςτροφό ςτισ ρύζεσ, τα αιςθόματα φιλοξενύασ και ςυγχώρεςησ, η προδιϊθεςη για ανυποταξύα» [2001: ςελ76]. ύμφωνα, με το ϊρθρο του Φρόςτου Μηνϊγια [15/2/2011], ςτισ 28/1/2011, ςτην κατεχόμενη Κύπρο ξϋςπαςε ςυλλαλητόριο, όπου Σ/Κ διαδόλωναν ενϊντια των Σούρκικων πολιτικών τησ μητϋρασ πατρύδασ προσ το ψευδοκρϊτοσ. υγκεκριμϋνα αναφϋρει: «Σα βαςικϊ αύτια τησ αντύδραςησ των Σουρκοκυπρύων όταν η πύεςη, η αγανϊκτηςη και η απελπιςύα τουσ από την Άγκυρα, δεδομϋνου ότι πϋραν των οικονομικών προβλημϊτων, υπϊρχουν βαθιϋσ διαφορϋσ ςτο μορφωτικό και πολιτιςτικό επύπεδο μεταξύ Σούρκων και Σουρκοκυπρύων, με αποτϋλεςμα να υπϊρχουν οι προώποθϋςεισ για περαιτϋρω κλιμϊκωςη τησ ϋνταςησ». Επύςησ, μϋςα ςτο ϊρθρο του, ο Φ.Μηνϊγια παραθϋτει ϋνα απόςπαςμα από την εφημερύδα Milliyet [ , του Mehmet Ali Birand], όπου γύνεται λόγοσ από τον δημοςιογρϊφο για ουςιαςτικϋσ διαφορϋσ τησ ςυμπεριφορϊσ των επούκων γενικότερα, αλλϊ και η αντιμετώπιςη που δϋχονται οι Σ/Κ απ αυτούσ: «Δεν ϋχουμε δικαύωμα να οργιζόμαςτε με τουσ Κύπριουσ διότι το ςτρεβλό καθεςτώσ τουσ πηγϊζει από εμϊσ. Μεταφϋραμε εκεύ την αντύληψη του δικού μασ κρϊτουσ. Μεταφϋραμε την ακαλλιϋργητη γραφειοκρατύα μασ. Δημιουργόςαμε ϋνα

29 28 αςυνϊρτητο οικονομικό μοντϋλο. Σώρα διαπληκτιζόμαςτε με ϋνα τϋρασ που εμεύσ δημιουργόςαμε. Πρϋπει να εύμαςτε πολύ προςεκτικού. Οι Σουρκοκύπριοι δεν μοιϊζουν με τουσ Σούρκουσ τησ Σουρκύασ. Εμεύσ ςυνηθύςαμε να μασ υποςκελύζουν και να μασ κακομεταχειρύζονται. Οι Σουρκοκύπριοι όμωσ δεν εύναι ςυνηθιςμϋνοι ςε τϋτοιεσ καταςτϊςεισ. Εμεύσ δεν αντιδρούμε χρηςιμοποιώντασ βαριϋσ εκφρϊςεισ, όμωσ αυτού αντιδρούν και όταν νευριϊζουν μπορεύ να προκαλϋςουν μεγϊλη ζημιϊ ςτη Μητϋρα Πατρύδα. Εύναι περόφανα ϊτομα, γι αυτό δεν πρϋπει να παύζουμε με την υπερηφϊνεια τουσ». 4. ΣΟΤΡΚΙΚΕ ΜΕΘΟΔΕΤΕΙ 4.1.Σουρκύα, κεμαλιςμόσ και τούρκικοσ εθνικιςμόσ ςτην Κύπρο Με το όρο κεμαλιςμόσ ορύζονται τα βαςικϊ αξιώματα τησ Δημοκρατύασ τησ Σουρκύασ, όπωσ θεμελιώθηκαν από τον Μουςταφϊ Κεμϊλ Ατατούρκ και κατ' επϋκταςη των υποςτηρικτών του. Από το 1922, με τη νύκη του Μουςταφϊ Κεμϊλ Ατατούρκ, «αρχύζει ο ςταδιακόσ κεμαλικόσ εκτουρκιςμόσ» τησ Σ/Κ κοινότητασ του νηςιού, με κϋντρο αναφορϊσ την Άγκυρα. Σο περιεχόμενο των αξιωμϊτων του Κεμϊλ Ατατούρκ προςϋδιδαν ϋναν αντιιμπεριαλιςτικό χαρακτόρα κόντρα ςτισ μεθοδεύςεισ των Άγγλων και των ιμπεριαλιςτικών τουσ ςυμφερόντων. Μϋχρι και πριν το θϊνατο του Κεμϊλ δεν δημιουργούνταν οποιαςδόποτε μορφόσ αποςχιςτικών εντϊςεων ανϊμεςα ςτισ δύο κοινότητεσ, αλλϊ αντιθϋτωσ το αντιιμπεριαλιςτικό του πρόςωπο αποτελούςε «γϋφυρα» ςχϋςεων των δύο κοινοτότων Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςς , Ακινα, Βιβλιόραμα

30 29 Παρ όλα αυτϊ η Σουρκύα δεν αργεύ να εμφανιςτεύ και να βϊλει μπροσ ςτα επεκτατικϊ τησ ςχϋδια. Η πρώτη ϋνδειξη ενδιαφϋροντοσ από μϋρουσ τησ για εκμετϊλλευςη των κυπριακών εδαφών ςτα πλαύςια των γεωπολιτικών ςτρατηγικών όταν μόλισ το 1955 όταν επύ Αγγλοκρατύασ τϋθηκε ςε εφαρμογό η πολιτικό των Άγγλων του «διαύρει και βαςύλευε», επύςησ ςτα πλαύςια πραγματοπούηςησ των ιμπεριαλιςτικών τουσ ςχεδύων 30. Αφορμό τησ εφαρμογόσ του διαύρει και βαςύλευε όταν οι Ε/Κ εξεγϋρςεισ για απαλλαγό τουσ από τον αγγλικό ζυγό. Εκ τότε, η Βρετανικό κυβϋρνηςη εκμεταλλευόμενη τον τουρκικό παρϊγοντα του νηςιού, ανούγει διϊπλατα τισ πόρτεσ ςτην Σουρκύα για τισ διεκδικόςεισ τησ ςτο νηςύ. Δημιουργεύται τότε, η μυςτικό Σ/Κ τρομοκρατικό οργϊνωςη ΣΜΣ από τισ βρετανικϋσ αρχϋσ για εξϊλειψη των απελευθερωτικών αυτών εξεγϋρςεων των Ε/Κ. Όμωσ, απώτεροσ ςτόχοσ τησ βρετανικόσ κυβϋρνηςησ όταν η εντατικοπούηςη των ςυγκρούςεων μεταξύ Ε/Κ και Σ/Κ και η απόδειξη πωσ τϊχα δεν μπορούν να ςυμβιώςουν, που μετϋπειτα θα οδηγούςε ςτην αποςχιςτικό πρϊξη τησ διχοτόμηςησ του νηςιού 31. Παρϊλληλα, ςτην Σουρκύα την δεκαετύα 50 τύθενται ςε εφαρμογό τα ςχϋδια εκςυγχρονιςμού τησ όπου μϋςα εμπλϋκουν και την Κυπριακό Δημοκρατύα. Έτςι, λοιπόν, η Κύπροσ λειτουργεύ δομικϊ για τον «τούρκικο επεκτατιςμό» τησ Σουρκύασ. Σα ςχϋδια αυτϊ ενιςχύονται με την πρόφαςη τησ ςωτηρύασ τησ Σ/Κ κοινότητασ από τισ επικύνδυνεσ βλϋψεισ των Ε/Κ για Ένωςη με την Ελλϊδα, ςτα πλαύςια των ψυχροπολεμικών διαμαχών Ελλϊδασ-Σουρκύασ. υνοπτικϊ, 30 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςελ163, Ακινα, Βιβλιόραμα 31 Τπουργείο εξωτερικϊν τθσ Κυπριακισ Δθμοκρατίασ: print

31 30 λοιπόν, θα λϋγαμε πωσ ο κεμαλιςμόσ γύνεται εργαλεύο τησ διχοτομικόσ πολιτικόσ που ετςιθελικϊ επιδιώκει η Σουρκύα, καθώσ επύςησ και εργαλεύο ανϊδειξησ τησ Σουρκύασ ωσ μητϋρα-ςωτόρασ για την κοινότητα των Σ/Κ 32. Η πολιτικό χωρικού επεκτατιςμού ςυγκαταλϋγεται ςτισ νϋεσ εκςυγχρονιςτικϋσ τϊςεισ τησ Σουρκύασ, η οπούα εκφρϊζεται με τον όρο «τούρκικη οικουμενικότητα». Μϋςα από αυτό την οικουμενικότητα «ςυγκροτεύται μια τουρκικό ταυτότητα με τερϊςτια ιςτορικότητα από τη μια πλευρϊ, με τερϊςτια γεωγραφικότητα από την ϊλλη, με τερϊςτια μοναδικότητα επύςησ» 33. τα πλαύςια ανϊπτυξησ του κεμαλικού εθνικιςμού, με τη βοόθεια κυρύωσ τησ θρηςκεύασ αρχύζει να νομιμοποιεύται το κεμαλικό πλαύςιο και να ενιςχύεται η «τουρκικό οικουμενικότητα» που ενοποιεύ ςτο όνομα τησ θρηςκεύασ του Ιςλϊμ, τουσ «ϋξω Σούρκουσ» και τουσ «μϋςα Σούρκουσ». Διαφορετικϊ, τουσ Σ/Κ, δηλαδό οι Σούρκοι που ζουν εκτόσ ςυνόρων τησ Σουρκύασ, και τουσ Σούρκουσ που ζουν εντόσ των ςυνόρων του τουρκικού κρϊτουσ. υνεχύζοντασ, ςτην Σουρκύα ςτο τϋλοσ τησ δεκαετύασ του 50 γύνεται πραξικόπημα, όπου την εξουςύα αναλαμβϊνει ο τούρκικοσ ςτρατόσ και δύνει ςτον κεμαλιςμό την αξύα του «ςωτόρα τησ δημοκρατύασ». Ο ςτρατόσ αναδεικνύεται και αναγνωρύζεται ωσ το «απόλυτο ςώμα των ειδικών του ϋθνουσ» και θεωρεύται πλϋον ωσ το προοδευτικότερο τμόμα τησ 32 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςς , Ακινα, Βιβλιόραμα 33 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςελ163, Ακινα, Βιβλιόραμα

32 31 τουρκικόσ κοινωνύασ, αλλϊ και εκςυγχρονιςμϋνο πϊντα ςτα «πλαύςια αναγκών του ΝΑΣΟ» Ο Σουρκοκυπριακόσ εκτουρκιςμόσ και η εργαλειοπούηςό του από τουσ επούκουσ Σα ςχϋδια επϋμβαςησ ςτην Κύπρο δεν αργούν να πραγματοποιηθούν. Σο 1974 γύνεται η τουρκικό ειςβολό, όπου τον καταλυτικότερο ρόλο διαδραμϊτιςε ο Σ/Κ ηγϋτησ Ραούφ Ντεκτϊσ ωσ εντολοδόχοσ τησ Σουρκύασ. υγκεκριμϋνα, το 1974 αναδεικνύεται ςε όρωα και επιβϊλλεται ωσ ο εθνικόσ ηγϋτησ τησ Σ/Κ κοινότητασ. Η Σουρκύα εναποθϋτει όλεσ τισ ελπύδεσ τησ ςτο πρόςωπο του Ντεκτϊσ και ϋτςι η Κύπροσ καθύςταται ωσ κομβικό ςημεύο για την ενότητα και την εςωτερικό ςυνοχό τησ ύδιασ τησ τουρκικόσ κοινωνύασ. Εύναι εμφανόσ η προςπϊθεια εδραύωςησ του πλόρουσ εκτουρκιςμού, όχι μόνο των «πολιτικών δομών» τησ Σ/Κ κοινότητασ αλλϊ και του εδϊφουσ ςτην προςπϊθεια πλαιςύωςησ των Σ/Κ από τον εκςυγχρονιςμϋνο κεμαλιςμό. Η Κύπροσ κατϊ τον Ντεκτϊσ «λειτουργεύ ενωτικϊ και ςυςπειρωτικϊ» αναδεικνύοντασ βϋβαια ϋναν και μόνο παρϊγοντα ενότητασ όλου του ϋθνουσ: τον ςτρατό. Με το πρόςχημα τησ εθνικόσ ςωτηρύασ γύνεται και η τουρκικό ειςβολό του 1974 από τον τουρκικό ςτρατό «ανανεώνοντασ και επιβεβαιώνοντασ τον εθνικό του ρόλο» 35. ε ςυνϋχεια τησ τουρκικόσ ειςβολόσ ωσ πρϊξη εθνικόσ ςωτηρύασ, το 1983 ανακηρύςςεται το παρϊνομο καθεςτώσ τησ ούτω καλούμενησ Σουρκικόσ Δημοκρατύασ τησ Βόρειασ Κύπρου ό όπωσ ςυνηθύζει να αποκαλεύ η Ε/Κ κοινότητα, «το ψευδοκρϊτοσ». Η ύδρυςη τησ ψευδοδημοκρατύασ, 34 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςελ193, Ακινα, Βιβλιόραμα 35 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςελ216, Ακινα, Βιβλιόραμα

33 32 «ςφραγύζει τη ςωτηρύα του τουρκικού ϋθνουσ, πιςτοποιεύ και επικυρώνει την ύπαρξη του τουρκικού ϋθνουσ, καθώσ και μϋςα από αυτό-και μόνο αυτό- εξαςφαλύζεται η ενότητα του ϋθνουσ και του χώρου του». Επιδύωξη του Ντεκτϊσ ωσ το όργανο υλοπούηςησ των ςχεδύων τησ Σουρκύασ, εύναι η απϊλειψη κϊθε ςτοιχεύου «κυπριωτιςμού», ϊρα η καταπϊτηςη τησ επικρϊτειασ του καθεςτώτοσ δημοκρατύασ ςτο εςωτερικό του ψευδοκρϊτουσ, κατ επϋκταςη τησ Σ/Κ κοινότητασ. Σον παθητικό ρόλο ςτισ διεκπεραιώςεισ προσ τον τούρκικο εθνικιςμό κατϋχουν οι Σ/Κ, ωσ εκφραςτϋσ του τούρκικου εθνικού ςώματοσ 36. ε ϊρθρο 37 του Σουρκολόγου Νύκου Μούδουρου [29/9/2012], ςημειώνεται η ϋντονη απειλό που νιώθει ο Σ/Κ λαόσ από τισ μεθοδεύςεισ τισ Σουρκύασ για αφανιςμό κϊθε ςτοιχεύου «κυπριωτιςμού»: «Σο κυριότερο ζότημα που απαςχολεύ τουσ Σουρκοκύπριουσ ςτο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επύπεδο, εύναι η ανηςυχύα (και η ξεκϊθαρη πλϋον απειλό) για την εξαφϊνιςό τουσ ωσ πολιτικό κοινότητα από την Κύπρο. Σο αύςθημα απειλόσ ενϊντια ςτα κυπριακϊ χαρακτηριςτικϊ των Σουρκοκυπρύων, φαύνεται ότι καθορύζει ςε μεγϊλο βαθμό τισ αναταρϊξεισ που προκαλούνται ςε ολόκληρο το πολιτικό ςύςτημα». το ύδιο ϊρθρο ο Ν.Μούδουροσ αναφϋρεται ςτην προςπϊθεια απϊλειψησ των Σ/Κ ςτοιχεύων από τα κατεχόμενα, αφού οι Σ/Κ ςταδιακϊ μετατρϋπονται ςε αριθμητικό μειονότητα. υγκεκριμϋνα, ςημειώνει πωσ εργϊτεσ, επιχειρηματύεσ, μικρομεςαύοι αποτελούν παρϊγοντεσ «εκτουρκιςμού» και εκτόπιςησ των 36 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Σοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςς , Ακινα, Βιβλιόραμα 37 Μοφδουροσ, Ν.(29/9/2012), «Παρατθριςεισ για τθν κατάςταςθ ςτα Κατεχόμενα»,

34 Σουρκοκυπρύων. Επιπρόςθετα τονύζει πωσ ςτην δημόςια υπηρεςύα ϊρχιςε να αλλϊζει η μϋχρι τώρα επικρατούςα παρουςύα των Σ/Κ, όπωσ παραδοςιακϊ υπόρχε από την αγγλοκρατύα, με τα ποςοςτϊ των επούκων ιδιαύτερα αυξημϋνα και τισ νομοθεςύεσ να ανούγουν πλϋον και προσ αυτούσ. Προςθϋτοντασ αναφϋρει πωσ οι ϋποικοι πλϋον ωσ το όργανο του εκτουρκιςμού, δραςτηριοποιούνται δυναμικϊ ςε όλουσ τουσ τομεύσ όπωσ «δημοςιογρϊφοι, καθηγητϋσ Πανεπιςτημύων, επιχειρηματύεσ, ελεύθεροι επαγγελματύεσ». Σα ποςοςτϊ των τούρκων δεν απαριθμούνται μόνο από τον πληθυςμό που μεταφϋρθηκε ωσ πολιτικό εποικιςμού για τη δημιουργύα τουρκικού κρατιδύου, αλλϊ και από μετανϊςτεσ από διαφορετικϊ μϋρη τησ Σουρκύασ. Πολύ χαρακτηριςτικϊ αναφϋρει πωσ πλϋον οι ϋποικοι ϋχουν και αιτόματα, τα οπούα δε διςτϊζουν να θϋτουν ςε δημόςιουσ χώρουσ, όπωσ «ιςότητα και ςεβαςμόσ». Ακολούθωσ αναφϋρεται και ςτην ενύςχυςη του ιςλαμικού ςτοιχεύου ςτα πλαύςια «εκτουρκιςμού» των κατεχομϋνων. υγκεκριμϋνα θϋτει ςτοιχεύα για αυξόςεισ τζαμιών, ιεροδιδαςκαλεύων, μαθημϊτων κορανύου, ιςλαμικών ταγμϊτων και αδελφοτότων. Φαρακτηριςτικό εύναι η αναφορϊ του και ςε αλλαγϋσ ςτοιχεύων τησ καθημερινότητασ των κατεχομϋνων, «ενοχλητικϋσ για τον κοςμικό χαρακτόρα των Σ/Κ». Παρατηρεύ, επύςησ, «αύξηςη μαντηλοφορούςων γυναικών, αύξηςη του κόςμου (επούκων και μεταναςτών) ςτην προςευχό τησ Παραςκευόσ, αύξηςη θρηςκευτικών προγραμμϊτων ςτην τηλεόραςη». 33

35 34 5.ΜΕΛΕΣΗ ΣΙ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΦΨΡΟΤ ΣΗ ΣΟΤΡΚΙΑ ΣΗΝ ΚΑΣΕΦΟΜΕΝΗ ΛΕΤΚΨΙΑ_ Η ΦΡΗΗ ΣΟΤ ΦΨΡΟΤ ΓΙΑ ΣΟΝ ΣΡΑΣΙΨΣΙΚΟ ΕΛΕΓΦΟ, ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΞΑΠΛΨΗ ΣΟΤ ΚΕΥΑΛΑΙΟΤ, ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΔΡΑΙΨΗ ΣΟΤ ΣΟΤΡΚΙΜΟΤ- ΕΚΣΟΤΡΚΙΜΟΤ 5.1.Η πτυχό του οινομικο-ςτρατιωτικού ελϋγχου ςτην Κατεχόμενη Λευκωςύα μϋςα από τισ θεωρύεσ του D.Harvey, την ματιϊ τησ Μ.Μαντουβϊλου και τησ.νικολαώδου ε κεύμενο 38 του David Harvey γύνεται λόγοσ για τα παριςινϊ βουλεβϊρτα, οι «αυτοκινητόδρομοι τησ αριςτερόσ όχθησ» 39,τα οπούα δεν εύναι τύποτε ϊλλο από ςτρατιωτικϊ όργανα για δυνατότητα ϊμεςησ διεύςδυςησ του πυροβολικού ςτο κϋντρο τησ πόλησ, για καταςτολό ενδεχομϋνων εξεγϋρςεων. Σην ενύςχυςη τησ πολιτικόσ καταςτολών διϋπραξαν με την καταςτροφό παραδοςιακών γειτονιών, καταςκευϊςτηκαν οδοφρϊγματα ςτα ςτενϊ δρομϊκια, διευκολύνοντασ την ανϊπτυξη γραμμών πυρόσ, πϊντοτε κϊτω από τον ϋλεγχο και την επύβλεψη. Όμωσ, όπωσ αναφϋρει η βαθύτερη αιτύα δημιουργύασ των βουλεβϊρτων όταν οι οικονομικϋσ μεταβολϋσ του Παριςιού του 19 ου αιώνα, που «προκϊλεςε η κακό ςοδειϊ του 1847 και δημιούργηςε ϋνα πραγματικϊ πανευρωπαώκό κύμα εξεγϋρςεων». 38 Harvey, D. (2011), «Η πολιτικι οικονομία του δθμόςιου χϊρου», 39 Harvey, D. (2011)«Το δικαίωμα ςτθν πόλθ»,

36 35 Αντύςτοιχα εργαλεύα διακρύνονται και ςτην ςτρατιωτικοποιημϋνη κατεχόμενη Λευκωςύα. Η παρουςύα του τουρκικού ςτρατού και των ςτρατιωτών των Ηνωμϋνων Εθνών που υπενθυμύζουν την κατοχικό κατϊςταςη, ενςπεύρουν τον φόβο για δημόςιεσ εξεγϋρςεισ, ενώ ταυτόχρονα «εντατικοποιούν τον ϋλεγχο» 40. ύγουρα η παρουςύα του τουρκικού ςτρατού εύναι «ενοχλητικό» για την Σ/Κ κοινότητα, η οπούα επιλϋγει να μην διακινεύται ςτο κϋντρο τησ πόλησ παρϊ μόνο για ςυγκεκριμϋνεσ δραςτηριότητεσ. Έτςι, η μεγαλύτερη πλειοψηφύα του Σ/Κ πληθυςμού κατοικεύ ςε περιοχϋσ γύρω από το ιςτορικό κϋντρο τησ Λευκωςύασ. ύμφωνα με τον David Harvey, οι κϊτοικοι των προαςτύων που για λόγουσ φοβύασ δεν επιςκϋπτονται το κϋντρο και επιλεκτικϊ «το αποφεύγουν ςαν επιδημύα πανώλησ, αναπτύςςουν ϊγνοια, όχι μόνο υλικό», ενώ ςτο μυαλό τουσ ςχηματύζεται ςτερεοτυπικό αντύληψη που τουσ αποτρϋπει από ενδεχόμενεσ διεκδικόςεισ πολιτικών προσ το ςυμφϋρον τουσ. Ένα ςημεύο που θύγει η Μ.Μαντουβϊλου εύναι το αύςθημα αναςφϊλειασ που επινοεύται ςτον βωμό τησ «αύξηςησ και εκςυγχρονιςμού των αςτυνομικών μϋτρων ελϋγχου και καταςτολόσ» 41. Για τουσ Σ/Κ η αναςφϊλεια θα μπορούςε να προκύπτει από τον φόβο για ενδεχόμενο πόλεμο εύτε από την αυξανόμενη τϊςη καθόδου μεταναςτών και επούκων, που εντεύνουν τα κρούςματα εγκληματικότητασ όπωσ υποςτηρύζουν 42. Αυτό επιςόμανε και η Ε. Μαύρου: 40 Μαντουβάλου, Μ. (Απρίλιοσ 2005), «Βία και Πόλθ», Ειςιγθςθ ςτο Επιςτθμονικό υμπόςιο τθσ Εταιρείασ πουδϊν Νεοελλθνικοφ Πολιτιςμοφ και Γενικισ Παιδείασ Σφγχρονοι μθχανιςμοί βίασ και καταπίεςθσ, courses.arch.ntua.gr 41 Μαντουβάλου, Μ. (Απρίλιοσ 2005), «Βία και Πόλθ», Ειςιγθςθ ςτο Επιςτθμονικό υμπόςιο τθσ Εταιρείασ πουδϊν Νεοελλθνικοφ Πολιτιςμοφ και Γενικισ Παιδείασ Σφγχρονοι μθχανιςμοί βίασ και καταπίεςθσ, courses.arch.ntua.gr 42 Αναγνωςτοποφλου, Ρ. (2004), «Τοφρκικοσ εκςυγχρονιςμόσ», ςελ349, Ακινα, Βιβλιόραμα *8+Φυλάκιο των Ηνωμζνων Εκνϊν (UN) ςτο οδόφραγμα του Λιδρα Πάλασ