σεδιαζμόρ Ανάπηςξηρ ενόρ Κένηπος Οικογενειακού Ππογπαμμαηιζμού ζηη Νοζηλεςηική Μονάδα ηος Γενικού Νοζοκομείο Απγολίδαρ

Transcript

1 Διεπιζηημονική Φρονηίδα Υγείας(2015) Τόμος 7,Τεύχος 1, ISSN σεδιαζμόρ Ανάπηςξηρ ενόρ Κένηπος Οικογενειακού Ππογπαμμαηιζμού ζηη Νοζηλεςηική Μονάδα ηος Γενικού Νοζοκομείο Απγολίδαρ Γ. Κνπθνπθηιίππνπ¹, Αξ. Κντλεο² ¹Πξντζηάκελνο Βηνηαηξηθήο Σερλνινγίαο, Γ.Ν.Αξγνιίδαο 2 Ψπρνιφγνο M.A., MSc, Ph.D Γ.Ν. Αξγνιίδαο ΠΕΡΙΛΗΨΗ Διζαγυγή: Σα θέληξα νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ επηβάιιεηαη λα αλαβαζκηζηνχλ ζε αθξνγσληαίν ιίζν ηεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο, θαζψο πξνιακβάλνπλ, ζπκβνπιεχνπλ θαη πξνζηαηεχνπλ ηελ πγεία ηνπ πνιίηε κε παξάιιειε κείσζε ησλ δαπαλψλ λνζειείαο γηα ηα λνζνθνκεία. κοπόρ: ηφρνο ηεο παξνχζαο βηβιηνγξαθηθήο αλαζθφπεζεο είλαη ε αλάπηπμε θέληξνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζην γεληθφ λνζνθνκείν ηεο Αξγνιίδαο, πνπ δηαζέηεη έλα αλάινγν ηαηξείν. Τλικό και Μέθοδορ: Γηεμήρζε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε δεκνζηεπκέλσλ αγγιηθψλ θαη ειιεληθψλ άξζξσλ απφ ηηο βηβιηνγξαθηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ Medline, GoogleScholar θαη Scopus γηα ηελ πεξίνδν , ρξεζηκνπνηψληαο ιέμεηο-θιεηδηά φπσο :«νηθνγελεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο», «αλάιπζε SWOT», «ιεηηνπξγηθφο ζρεδηαζκφο», «πξφιεςε», «πξναγσγή πγείαο», «νηθνλνκηθφ θφζηνο». Η επηινγή ηεο δεκηνπξγίαο ελδνλνζνθνκεηαθνχ θέληξνπ έγηλε κεηά απφ αλάιπζε SWOT, κε θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ, ησλ δεηθηψλ απφδνζεο θαη ησλ ππαξρφλησλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ. Δπίζεο ην ρξνλνδηάγξακκα πινπνίεζεο & ν ιεηηνπξγηθφο ζρεδηαζκφο, απνηεινχλ ην εθαιηήξην ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ. ςμπεπάζμαηα: Η αλάπηπμε ησλ θέληξσλ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζηε ρψξα άιια θαη δηεζλψο απνζθνπεί ζηελ αληηκεηψπηζε πνιχ ζεκαληηθψλ πξνβιεκάησλ ελ ηε γελέζεη ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε πνηφηεηα ηεο πγείαο ησλ πνιηηψλ, λα ειαηησζεί ζηε ζπλέρεηα ε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, σο ζπλέπεηα ηεο πξφιεςεο, θαζψο θαη λα ζπκβάιιεη έκκεζα ζηελ ςπρηθή ηζνξξνπία ησλ πνιηηψλ. Λέξειρ κλειδιά: νηθνγελεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο, αλάιπζε SWOT, ιεηηνπξγηθφο ζρεδηαζκφο, πξφιεςε, πξναγσγή πγείαο, νηθνλνκηθφ θφζηνο. Υπευθ. Αλ/φίας Κντλεο Αξ. Κνξίλζνπ 191, Άξγνο Σ.Κ Σει / telis_psyc@hotmail.com 19

2 Interscientific Health Care (2015) Vol 7, Issue1, ISSN Planning Development for a Family Planning Centre in Nursing Unit of the General Hospital of Argolida Koukoufilippou J¹, Koinis Ar.² ¹Head of Biomedical Technology, G.H. of Argolidas 2 Psychologist M.A., MSc, Ph.D G.H. of Argolidas ABSTRACT Introduction: The family planning centres must be upgraded to a cornerstone of primary health care, and prevent, advise and protect the citizen's health while reducing hospitalization costs for hospitals. Aim: The purpose of this literature review is the family planning centre development in general hospital of Argolida that has a similar clinic. Material and Methods: Literature review was conducted of published English and Greek Articles from bibliographic databases Medline, Google Scholar and Scopus for the period , using keywords like: "Family Planning», «SWOT analysis", "functional design" "prevention", "health promotion", "economic cost". The option of creating inpatient center was made after analysis SWOT, by defining objectives, performance indicators and existing alternatives. Also the timing of implementation and functional design, provide the springboard effort for effective operation. Conclusions: The development of family planning centres in the country and abroad is designed to address very important problems in the bud, in order to improve the quality of citizens' health, then reduce the financial burden on the health system as a result of prevention, and contribute indirectly to the mental balance of citizens. Key words: family planning, SWOT analysis, functional design, prevention, health promotion, economic costs. ΔΙΑΓΩΓΗ Η αλαγλψξηζε ηνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, σο βαζηθφ δηθαίσκα ηνπ θάζε αλζξψπνπ, γηα πξφζβαζε θαη ελεκέξσζε ζε αζθαιείο, πξνζηηέο θαη παξαδεθηέο επηζηεκνληθέο κεζφδνπο, πξνθεηκέλνπ λα βνεζεζεί ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαιφγσλ θαηαζηάζεσλ πνπ ηνλ απαζρνινχλ, έρεη ζεζκνζεηεζεί πιένλ ζην ζχλνιν ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ παγθνζκίσο (Ισαλλίδε & ζπλ., 2008). Καηά ηελ δηαθήξπμε ηεο Alma-Ataην 1978 επαλαπξνζδηνξίζηεθε ε αλάγθε αλάπηπμεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο πξνο ηελ Πξσηνβάζκηα Φξνληίδα Τγείαο. Η αλάδεημε ηεο πξφιεςεο θαη ηεο αγσγήο πγείαο κε ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ηεο θνηλφηεηαο θαη ηνπ πνιίηε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αζζέλεηαο αιιά θαη ηε βειηίσζε ηεο πγείαο ηνπ κέζα απφ ζπληνληζκέλε δηαηνκεαθή δξάζε, αλαδείρζεθαλ θαη απνηέιεζαλ ζηε ζπλέρεηα ππμίδα γηα ηνλ επαλαπξνζαλαηνιηζκφ ησλ ζπζηεκάησλ πγείαο πνιιψλ ρσξψλ (Θενδψξνπ & ζπλ., 2001). Ο νηθνγελεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηνλ ηνκέα ηεο πξφιεςεο, ηελ νπνία δηαθξίλνπκε ζε πξσηνγελή, κε ζθνπφ ηελ απνθπγή έλαξμεο ησλ παζνγελλεηηθψλ δηεξγαζηψλ κε ηελ θαηαπνιέκεζε ή ηνλ έιεγρν ησλ αηηηνινγηθψλ παξαγφλησλ θαη δεπηεξνγελή πνπ απνζθνπεί ζηελ πξνζπκπησκαηηθή δηάγλσζε ησλ λνζεκάησλ (Σνχληαο, 2008). ηελ πξσηνγελή πξφιεςε εληάζζνληαη νη ηνκείο ηεο δηαηξνθήο, ηεο θπζηθήο άζθεζεο, ν εκβνιηαζκφο, ε αληηζχιιεςε θ.α. ηε δεπηεξνγελή πξφιεςε εληάζζνληαη νη ηνκείο ησλ ηαηξηθψλ ειέγρσλ (καζηνγξαθία, ηεζη-παπ, έιεγρνο ζεμνπαιηθψλ λνζεκάησλ, ππεξερνηνκνγξαθία θ.α.). Πέξαλ φκσο ηεο πξφιεςεο ν νηθνγελεηαθφο Cor.Author: Koinis Ar.Korinthou 191,Argos Tel / telis_psyc@hotmail.com 20

3 πξνγξακκαηηζκφο νθείιεη λα δξαζηεξηνπνηείηαη θαη ζην επίπεδν ηεο ελεκέξσζεο πάλσ ζε ζέκαηα πξναγσγήο πγείαο, αληηζχιιεςεο, κείσζεο ησλ ακβιψζεσλ, πξνζηαζίαο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ζεζκνχ θαη θαη επέθηαζε ζε θαηλφκελα θαη αζζέλεηεο ηεο επνρήο. Γη απηφ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αλάγθε ζπκβνιήο πνιιψλ εηδηθνηήησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο. ηε ρψξα καο θαζηεξψζεθε αξρηθά κε ην λφκν Ν.1038/1980 θαη εμειίρζεθε κε ην λφκν Ν.3235/2004 πεξί Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο, ελψ εζράησο ζπκπιεξψζεθε θαη κε ην λφκν Ν.4272/2014 αξζξ ηνπο λφκνπο απηνχο εηζάγεηαη ην αδξφ λνκηθφ πιαίζην γηα ηελ δεκηνπξγία θέληξσλ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Γπζηπρψο φκσο, δελ ππάξρεη έλα ηζρπξφ λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ ζα δίλεη θαζαξέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πεξί αλάπηπμεο θαη ιεηηνπξγίαο δνκψλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ. Έηζη ινηπφλ ζήκεξα ιεηηνπξγνχλ ζηελ Διιάδα 41 θέληξα νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ (ΚΟΠ), 12 εθ ησλ νπνίσλ βξίζθνληαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Λεθαλνπεδίνπ ηεο Αηηηθήο, 3 ζηελ Θεζζαινλίθε, 22 ζε λνζνθνκεία ηεο πεξηθέξεηαο θαη 4 ζηελ Κξήηε (Ισαλλίδε & ζπλ., 2008). Μεγάιν κέξνο ινηπφλ ηνπ πιεζπζκνχ ησλ εκηαζηηθψλ, αγξνηηθψλ θαη λεζησηηθψλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο δελ έρνπλ πξφζβαζε ζε ππεξεζίεο νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Η ζημαζία ηηρ ανάπηςξηρ ηυν κένηπυν οικογενειακού ππογπαμμαηιζμού ζηο δημόζιο ηομέα ζηην Δλλάδα Σν ζχλνιν ησλ θέληξσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηα δεκφζηα λνζνθνκεία εζηηάδνπλ ζηελ ελεκέξσζε θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ηχπνπ ηεζη-παπ, καζηνγξαθηψλ, ζηνλ έιεγρν θαη ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ ζεμνπαιηθψο κεηαδηδφκελσλ λνζεκάησλ θαη ιηγφηεξν έσο θαζφινπ ζε ζέκαηα ακβιψζεσλ, αληηζχιιεςεο, πξφιεςεο (Ισαλλίδε & ζπλ., 2008). ε απηφ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ππάγεηαη θαη ε ελ ιεηηνπξγία δνκή ηεο Ννζειεπηηθήο Μνλάδαο Άξγνπο γηα ηελ νπνία αθνινπζεί αλάιπζε SWOT θαη ζρεδηαζκφο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο θαη ιεηηνπξγίαο. Σα θέληξα νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ νθείινπλ λα ζηεξίδνπλ ηνπο πνιίηεο ηεο ρψξαο θαη λα ηνπο ζπκβνπιεχνπλ θαηαιιήισο ζηνπο επαίζζεηνπο ηνκείο ηεο αξκνδηφηεηάο ηνπο δηαηεξψληαο πςειφ επίπεδν επηζηεκνληθήο γλψζεο αιιά θαη εκπηζηεπηηθφηεηα. Η δηεζλήο πξαθηηθή έρεη θαηαδείμεη ηελ αλάγθε ησλ επηζθεπηψλ γηα εκπηζηεπηηθφηεηα θαη ερεκχζεηα απφ ηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο σο πξψηηζην δεηνχκελν(frostetal,2012; Gold, 2008). Δθηφο απηνχ, ε πνηφηεηα ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο είλαη πνιχ ζεκαληηθνί παξάγνληεο επηηπρεκέλεο ιεηηνπξγίαο ελφο ηέηνηνπ θέληξνπ (Gold, 2008). ηελ πνηφηεηα παξνρήο ππεξεζηψλ ζα πξέπεη λα ιάβνπκε ππ φςε εθηφο ηνπ επηπέδνπ ησλ επηζηεκνληθψλ γλψζεσλ, ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ηνπ πιήζνπο ησλ ππεξεζηψλ, θαη ηελ εμαηνκίθεπζε ηνπ θάζε πεξηζηαηηθνχ εθ κέξνπο ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ θέληξνπ. Η εμαηνκηθεπκέλε ζπκβνπιεπηηθή ειεπζεξψλεη ηνλ επηζθέπηε απφ ηηο ζπζηνιέο θαη ελνρέο πνπ ηνλ δηαθαηέρνπλ θαη γίλεηαη δεθηηθφο ζηηο πξνηξνπέο θαη ζπκβνπιέο ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο(gold, 2008). Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο ππάξρνπλ κεξηθά θέληξα νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ πνπ νξίδνπλ έλαλ «ζχκβνπιν» γηα θάζε επηζθέπηε ηνπο. Έηζη κεηά ηελ εμέηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο απφ ηνπο εηδηθνχο θαη ηελ πξνηεηλφκελε αληηκεηψπηζε ππάξρεη κία ζπκβνπιεπηηθή ζπλάληεζε ζηελ νπνία ν «αζζελήο» κε ηνλ ζχκβνπιφ ηνπ, θάλνπλ αλαζθφπεζε ησλ πεπξαγκέλσλ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ επεξρφκελνπ δηαζηήκαηνο κέρξη ηελ επφκελε ζπλάληεζε, ελψ παξάιιεια αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ηνπο θαη κία πην νηθία ζρέζε πνπ ζα βνεζήζεη ηνλ «αζζελή» λα επηθνηλσλήζεη άκεζα κε θάπνηνλ θαη λα ηνπ εθθξάζεη ην πξφβιεκά ηνπ ή λα ηνλ επηζθεθζεί μαλά (Gold, 2008; Frostetal, 2012). Αλαδεηψληαο ην πξνθίι ηνπ επηζθέπηε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δνκψλ δηαπηζηψλεηαη φηη γηα παξάδεηγκα ζηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, είλαη γέλνπο ζειπθνχ ζε θαζνιηθφ πνζνζηφ θαη ειηθίαο κηθξφηεξεο ησλ 30 εηψλ ζε ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ (Frostetal, 2012). Σν ζεκαληηθφηεξν φκσο είλαη ην βηνηηθφ ηνπο επίπεδν. Γηαπηζηψλεηαη ινηπφλ φηη ζηηο ΗΠΑ ην 22% ησλ αηφκσλ πνπ θάλεη ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ππεξεζηψλ δηαζέηεη κία ππνηππψδε δεκφζηα αζθαιηζηηθή θάιπςε ελψ ην 42% είλαη αλαζθάιηζηνη. Αλαιφγσο θπκαίλεηαη θαη ην εηζφδεκα ηνπο θαζψο ην 61% είλαη θάησ απφ ην επίπεδν ηεο θηψρεηαο ηεο ρψξαο, ελψ ην 25% είλαη ιίγν πάλσ απφ απηφ(frostetal, 2012). Δζηηάδνληαο ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα ελ κέζσ κίαο παξαηεηακέλεο νηθνλνκηθήο χθεζεο θαζψο θαη κίαο νμείαο θξίζεο ησλ θνηλσληθψλ θαη νηθνγελεηαθψλ αμηψλ δηαπηζηψλνπκε φηη ελδερνκέλσο ηα αληίζηνηρα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία λα πξνζνκνηάδνπλ. Γπζηπρψο φκσο δελ ππάξρεη αμηφπηζηε ζπιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ζηνλ ηνκέα απηφ ζηελ Διιάδα. Δπηπιένλ ε δηαθνξεηηθή θνπιηνχξα ησλ ιαψλ δελ επηηξέπεη ηελ ζπιιήβδελ πξνζνκνίσζε ζηνηρείσλ. Παξ φια απηά, ππνινγίδεηαη φηη νη εθηξψζεηο ζηελ Διιάδα επίζεκα αγγίδνπλ ηηο , ελψ αλεπίζεκα ππεξβαίλνπλ ηηο , αξηζκφο ππεξδηπιάζηνο ησλ γελλήζεσλ (Ισαλλίδε& ζπλ 2008) πνπ θαηαηάζζεη ηελ Διιάδα ςειφηεξα απφ ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν. Αλάινγε είλαη θαη ε θαηαγξαθή ηνπ ΠΟΤ γηα ηελ Διιάδα πνπ θαίλεηαη ζην Γξάθεκα 1. Δίλαη αδηακθηζβήηεην φηη ζηελ Διιάδα ηνπ 2014 πνπ θαηαβαξαζξψλεηαη απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε, νη αλαζθάιηζηνη πνιίηεο μεπεξλνχλ ηα , άξα ην 30% ηνπ πιεζπζκνχ,ελψ νη πνιίηεο πνπ δνπλ θάησ απφ ην φξην ηεο θηψρεηαο ή ιίγν πάλσ απφ απηφ έρνπλ μεπεξάζεη ην 50% ηνπ πιεζπζκνχ (ΔΛΣΑΣ, 2014). ε ζρέζε ηεο βξεθηθήο ζλεζηκφηεηαο θαη ηνπ παηδηθνχ ζαλάηνπ ζε ζπλάξηεζε κε ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε, θαη ε δπζκελήο ζέζε πνπ θαηέρεη ε Διιάδα ήδε, αξθεηά πξηλ ηελ έλαξμε ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο (Τθαληφπνπινο, 2006). Δπηπιένλ ηεο ζλεζηκφηεηαο ν δείθηεο γνληκφηεηαο ηεο Διιάδαο αγγίδεη πιένλ νξηαθά ην 1,4. (Σξηρφπνπινο & ζπλ., 2008). πλεπψο ην πξνθίι ησλ πνιηηψλ πνπ έρνπλ πξσηίζησο αλάγθε ην ζπγθεθξηκέλν θέληξν είλαη αλάινγν απηνχ ησλ Ηλσκέλσλ Πνιηηεηψλ πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ. ε απηφ ην δεδνκέλν ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί θαη ε ειιεληθή ηδηαηηεξφηεηα, θαζψο ε ειιεληθή νηθνγέλεηα θαη νη ζεζκνί ηεο ρψξαο είλαη πνιχ πην ζπληεξεηηθνί απφ φηη ηνπ ππφινηπνπ δπηηθνχ θφζκνπ. Έηζη νη ειιελίδεο ζπδεηνχλ δπζθνιφηεξα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηνπ νηθνγελεηαθνχ 21

4 Γράθημα 1 Αριθμός αμβλώζεων καθ έηος ζηην Ελλάδα (ΠΟΥ, 2013)- Ανάλςζη SWOT για ηο κένηπο οικογενειακού ππογπαμμαηιζμού ηηρ Ν.Μ. Άπγοςρ 22

5 πξνγξακκαηηζκνχ, επηζθέπηνληαη δπζθνιφηεξα απηά ηα θέληξα θαη πνιιέο θνξέο ακεινχλ ή ληξέπνληαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ πξνιεπηηθνχο ειέγρνπο θξίζηκνπο γηα ηελ δσή ηνπο. θνπφο ινηπφλ ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε αλάπηπμε ηνπ θέληξνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ πνπ δηαζέηεη ε Ννζειεπηηθή Μνλάδα Άξγνπο θαη ε εμέιημή ηεο ζε κία πξφηππε δνκή γηα ην λνκφ Αξγνιίδαο πνπ ζα απνηειέζεη ζεκείν αλαθνξάο θαη παξάδεηγκα γηα ηηο ππφινηπεο Ννζειεπηηθέο Μνλάδεο αιιά θαη άιινπο θνηλσληθνχο θνξείο θαη Γήκνπο. Γςναηά ζημεία Οη ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνληαη ήδε είλαη πνηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ απφ ηνπο θαηνίθνπο ηνπ Ννκνχ. Δάλ πξνζηεζνχλ λέεο ππεξεζίεο πνπ ζα αθνξνχλ ηηο ακβιψζεηο, ηνλ εκβνιηαζκφ HPV, ηε ζπκβνπιεπηηθή θαη ηελ ελεκέξσζε παξάιιεια κε ηνπο ειέγρνπο πξφιεςεο θαη αληηκεηψπηζεο ζρεηηθψλ πξνβιεκάησλ πγείαο ζα ππάξμεη εληππσζηαθή αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο εθ κέξνπο ησλ πνιηηψλ. Σν ήδε απαζρνινχκελν πξνζσπηθφ ζην Ιαηξείν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ απνηειείηαη απφ κία καία ζπλεπηθνπξνχκελε απφ Ιαηξφ γπλαηθνιφγν, ελψ ππάξρεη δπλαηφηεηα εζσηεξηθήο ελίζρπζεο κε ηελ κεηαθίλεζε κίαο λνζειεχηξηαο ή καίαο θαη ηε ζπλδξνκή ελφο αθφκε Ιαηξνχ γπλαηθνιφγνπ ηνπ λνζνθνκείνπ. Δπηπιένλ ην θέληξν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζα δηθηπσζεί άκεζα κε ηελ κνλάδα ςπρηθήο πγείαο ηνπ λνζνθνκείνπ, πνπ δηαζέηεη ηηο εηδηθφηεηεο ηνπ ςπρνιφγνπ, επηζθέπηε πγείαο θαη θνηλσληθνχ ιεηηνπξγνχ, νη νπνίνη ζα πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο λένπ ηχπνπ, ζρεηηθά κε ηελ ζπκβνπιεπηηθή θαη ηελ ςπρνινγηθή ππνζηήξημε ησλ πνιηηψλ ζε ζπλεξγαζία κε ην ηαηξηθφ πξνζσπηθφ. Ιδηαίηεξε βάζε ζα πξέπεη λα δνζεί ζηελ ππνζηήξημε ησλ εθήβσλ ζε ζέκαηα ακβιψζεσλ, πξνζηαζίαο θαη αληηκεηψπηζεο ζεμνπαιηθψο κεηαδηδνκέλσλ λνζεκάησλ θαη ζηελ αλάγθε πξνιεπηηθψλ ειέγρσλ ηεο πγείαο ηνπο σο πξαθηηθή πνπ ζα ηνπο αθνινπζήζεη ζηελ ππφινηπε δσή ηνπο. Απηή ε εθπαίδεπζε ησλ λέσλ ζα νδεγήζεη καθξνπξφζεζκα ζε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπο. Απηή ε εθπαίδεπζε εμάιινπ, ζα πξνσζεζεί κε πξνγξάκκαηα πξναγσγήο πγείαο γηα πξψηε θνξά ζην λνκφ. Η θαηλνηφκνο απηή δξάζε ζα πξαγκαηνπνηεζεί κε ελεκεξψζεηο ζε ζρνιεία θαη ζπιιφγνπο θαη ζα ζηεξηρζεί επηπιένλ κε αληαπνδνηηθέο ελέξγεηεο ζε κνξθή ππεξεζηψλ, πξνθεηκέλνπ λα παξαθηλήζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ πιεζπζκνχ γηα ην θέληξν. Σέηνηεο ελέξγεηεο κπνξεί λα είλαη θάζε θνξά, θάπνηεο δηαγλσζηηθέο εμεηάζεηο ρακεινχ θφζηνπο γηα ην λνζνθνκείν, ρξήζηκεο φκσο γηα ηνπο πνιίηεο (π.ρ. έιεγρνο γηα δηαβήηε, ππεξερνηνκνγξαθία, ζπηξνκέηξεζε θιπ.) ζε ζπλεξγαζία κε ελδηαθεξφκελεο εηαηξείεο, πνπ ζα αλαιακβάλνπλ κε πνιινχο ηξφπνπο ηελ πξνψζεζε ηεο δξάζεο ηνπ θέληξνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Ο εμνπιηζκφο ηνπ θέληξνπ βξίζθεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν θαη πξφθεηηαη λα αλαβαζκηζηεί ζεκαληηθά άκεζα κε ηελ πξνζζήθε εμνπιηζκνχ κέζσ δηαγσληζκνχ ηνπ ΔΠΑ πνπ βξίζθεηαη ζε θάζε παξάδνζεο. Έηζη ζηνλ ππάξρνληα εμνπιηζκφ ζα πξνζηεζνχλ ελδεηθηηθά: λένη ηνπηθνί θσηηζκνί, θαξέθιεο κπνπκ & ππεξερνηνκνγξάθνο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, ν λένο εμνπιηζκφο, πνπ δελ κπνξεί λα ζηεγαζηεί ζην ππάξρνλ ηαηξείν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, ζα πξέπεη λα κεηαθεξζεί ζε κεγαιχηεξν ρψξν, πνπ ην λνζνθνκείν ήδε δηαζέηεη, εληφο ηνπ ηδξχκαηνο, ή ζε αθίλεην ηεο πφιεο, πνπ βξίζθεηαη ζηελ ηδηνθηεζία ηνπ. Η ερεκχζεηα ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ Ιαηξείνπ αιιά θαη ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο ςπρηθήο πγείαο, είλαη δεδνκέλε θαη δηαπηζησκέλε, κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, θαζψο ζηηο κηθξέο θνηλσλίεο ηεο πεξηθέξεηαο απαγνξεχεηαη λα δηαξξεχζεη ζρεηηθή πιεξνθνξία, αλεμαξηήησο ηεο ζεκαληηθφηεηάο ηεο, ιφγσ ηεο άκεζεο θαη ζηξεβιήο δηαζπνξάο ηεο. Η ρξνληθή ζπγθπξία αλάπηπμεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δνκήο επηηείλεηαη θαη απφ ην γεγνλφο αλάπηπμεο ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο (ΔΚΑΠΣΤ) πνπ είλαη ζε εμέιημε θαη ζα πηζηνπνηήζεη ην ζπγθεθξηκέλν ηαηξείν έσο ην ηέινο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο. Η πηζηνπνίεζε κπνξεί λα ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ εμέιημε θαη βειηίσζε ηεο δνκήο. Όια φζα πξναλαθέξζεθαλ έσο εδψ δελ δεκηνπξγνχλ νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ζην λνζνθνκείν κε απνηέιεζκα λα έρνπκε ηελ παξνρή ζεκαληηθψλ ππεξεζηψλ κε ρακειφ θφζηνο, πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο ηεο λνζειεπηηθήο κνλάδαο. Γελ πξέπεη λα ππνβαζκίδεηαη ε ζπκβνιή ελφο θέληξνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζηνπο γεληθνχο δείθηεο πγείαο ηεο ρψξαο. Δθφζνλ ην θέληξν ιεηηνπξγήζεη κε δηεπξπκέλεο ππεξεζίεο θαη δηεηζδχζεη ζηελ θνπιηνχξα ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ζα αιιάμεη ζεκαληηθά, καθξνπξφζεζκα, ηνπο δείθηεο πνπ αθνξνχλ ηνλ θαξθίλν, ηηο ακβιψζεηο, ηελ ππνγελλεηηθφηεηα, ηελ αγσγή πγείαο, ηα ζεμνπαιηθά λνζήκαηα, ηελ αληηζχιιεςε. Αδύναηα ζημεία ηηο δπζθνιίεο αλάπηπμεο ηνπ ελ ιφγσ θέληξνπ, πεξηιακβάλεηαη ε ζηειέρσζε ηνπ κε ηελ κεηαθίλεζε πξνζσπηθνχ πνπ ελδερνκέλσο ζα δεκηνπξγήζεη δπζιεηηνπξγίεο ζηε ιεηηνπξγία θιηληθψλ πνπ ζα ζηεξεζνχλ πξνζσπηθφ. Η δπλαηφηεηα κεηαθίλεζεο πξνζσπηθνχ εληφο ηεο Ννζειεπηηθήο Μνλάδαο Άξγνπο ή απφ ηελ δηαζπλδεφκελε Ννζειεπηηθή Μνλάδα Ναππιίνπ, πξνζθξνχεη ζε νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αληηδξάζεηο ηνπ πξνζσπηθνχ αιιά θαη ζε αληηδξάζεηο ησλ δηεπζχλζεσλ πνπ πξέπεη λα ζηεξεζνχλ πξνζσπηθφ θαη απαηηεί ζσζηνχο θαη απνθαζηζηηθνχο δηνηθεηηθνχο ρεηξηζκνχο. Σν αζαθέο θαη αδξφ λνκηθφ πιαίζην πνπ ζηεξίδεη ηα θέληξα νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, δελ απνηειεί ην θαιχηεξν ερέγγπν γηα ηνλ ζηξαηεγηθφ πξνγξακκαηηζκφ ζε βάζνο ρξφλνπ. Η θνηλσληθή απνδνρή ηνπ θέληξνπ απνηειεί ην κείδσλ δεηνχκελν γηα ηελ επηηπρία ηνπ ζρεδηαζκνχ θαζψο ζε αληίζεηε πεξίπησζε ζα νδεγήζεη ζε καξαζκφ θαη απαμίσζε ηεο πξνζπάζεηαο θαη ελδερνκέλσο ζε κειινληηθή θαηάξγεζή ηνπ. Σα απνηειέζκαηα δελ είλαη άκεζα νξαηά πξνθεηκέλνπ λα αμηνινγεζεί ε δξάζε ηνπ θέληξνπ θαη απαηηείηαη ε παξέιεπζε αξθεηνχ ρξφλνπ γηα λα θαηαγξαθνχλ. Θα πξέπεη λα ιεθζεί κέξηκλα ινηπφλ κέζσ ζπιινγήο ζηνηρείσλ θαη νξηζκφο δεηθηψλ γηα ηελ 23

6 απφδνζε ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηεί ε ελ ιφγσ αδπλακία. Δςκαιπίερ Η αδπλακία άκεζσλ νξαηψλ απνηειεζκάησλ κεηαηξέπεηαη ζε επθαηξία,κε ηε ζπιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ηε δεκηνπξγία ηαηξηθνχ θαθέινπ, πξνζθέξνληαο ζηε δνκή ην δεηνχκελν ηεο αλάδξαζεο θαη ηνπ ειέγρνπ πξνο ηελ θαηεχζπλζε βειηίσζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Η αλάπηπμε θαη δηεχξπλζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θέληξνπ δεκηνπξγεί παξάιιεια ηελ αλάγθε επηκφξθσζεο ηνπ πξνζσπηθνχ ζε ππάξρνληα αιιά θαη λέα πεδία ελδηαθέξνληνο θαη πξνζθέξεη ηειηθά πξνζηηζέκελε αμία ζην θέληξν θαη θαη επέθηαζε ζηε Ννζειεπηηθή Μνλάδα. Σαπηφρξνλα δηακνξθψλεηαη ε αλάγθε γηα βειηίσζε ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ηνπ ρψξνπ ζηέγαζεο δίλνληαο ζην θέληξν φξακα, δηαθνξεηηθφ απφ ηελ πεξηνξηζκέλε ιεηηνπξγία σο ηαηξείν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Μέζα απφ απηά ηα εξείζκαηα, δεκηνπξγείηαη ε αλάγθε αλαδήηεζεο πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ε αλαδπφκελε δνκή αιιά θαη λα βειηησζεί. Η ρξεκαηνδφηεζε άιισζηε είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε κε ηελ αλάπηπμε λέσλ δξάζεσλ θαη ηε δπλακηθή λέσλ δπλαηνηήησλ ηνπ θέληξνπ. Η έιιεηςε αληίζηνηρνπ θέληξνπ ζην Ννκφ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο επθαηξία. Η δεκηνπξγία ηνπ έρεη δηηηφ ξφιν θαζψο ζα πξνζθέξεη άκεζα ππεξεζίεο πγείαο πνπ κέρξη ζήκεξα δελ παξέρνληαη απφ θάπνηα άιιε δνκή ή θνξέα ελψ ηαπηφρξνλα ζα αλαθνπθίζεη ηα ρακειά νηθνλνκηθά ζηξψκαηα ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ζε πξνβιήκαηα πνπ κέρξη ηψξα δελ έβξηζθαλ ιχζε. Σέινο, ε δεκηνπξγία ελφο ηέηνηνπ θέληξνπ θηλείηαη ζηηο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηνλ ηνκέα ηεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο θαη ζηελ Πξφιεςε Τγείαο. Απειλέρ Η ζπλερφκελε κείσζε ησλ πξνυπνινγηζκψλ ησλ λνζνθνκείσλ,απνηειεί ηελ κεγαιχηεξε απεηιή γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ θέληξνπ θαη ησλ ππνινίπσλ δνκψλ ηεο Ννζειεπηηθήο Μνλάδαο. Η αδπλακία θάιπςεο λέσλ αλαγθψλ απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Ννζνθνκείνπ, πξέπεη λα ιεθζεί σο δεδνκέλε θαη λα αλαδεηεζνχλ ελαιιαθηηθνί νηθνλνκηθνί πφξνη ππνζηήξημεο απφ άιινπο θνξείο θαη ηδηψηεο. Δίλαη ζεηηθφ φηη νη παξερφκελεο ππεξεζίεο ηνπ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ είλαη απφ ηε θχζε ηνπο νηθνλνκηθέο. Οη κλεκνληαθέο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο,εθηφο ηεο ζπλερνχο κεηνχκελεο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ λνζνθνκείσλ, δελ επηηξέπνπλ ηελ απξφζθνπηε θάιπςε αλαγθψλ κε λενπξνζιακβαλφκελν πξνζσπηθφ. Οη δηαδηθαζίεο πξφζιεςεο αθφκε θαη θαηφπηλ εγθξίζεσο απφ ηα αξκφδηα ππνπξγεία, απαηηνχλ κεγάιν ρξφλν κέρξη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ. Δλδερνκέλσο ινηπφλ, γηα ιφγνπο πνπ άπηνληαη ηεο ζπλερηδφκελεο επί πεληαεηία νηθνλνκηθήο χθεζεο λα δπζρεξαλζεί ε αλάπηπμε ηνπ θέληξνπ, λα απνθιίλεη ηνπ αξρηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη λα κελ δχλαηαη λα αληαπνθξηζεί ζηελ απμαλφκελε δήηεζε εθ κέξνπο ησλ πνιηηψλ αλαζηέιινληαο ηειηθά δξάζεηο θαη πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο, δπλακηηίδνληαο ηειηθά αθνχζηα ηα ζεκέιηά ηνπ. Σέινο, κία απεηιή πνπ πξέπεη λα ππνγξακκηζηεί, είλαη ε πξφζθξνπζε ηεο κεηαξξχζκηζεο ηνπ ηαηξείνπ ζε θέληξν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζε θαηεζηεκέλεο λννηξνπίεο θαη θεθηεκέλα ζπκθέξνληα ηνπ ηαηξνθεληξηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ δελ επηζπκεί κεηαβνιή ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. Λειηοςπγικόρ σεδιαζμόρ για ηο κένηπο οικογενειακού ππογπαμμαηιζμού ηηρ Ν. Μ. Άπγοςρ Παξαζέηνπκε δηάγξακκα Gantt κε ηηο βαζηθέο δξάζεηο πνπ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζην πξψην ελλεάκελν. Γράθημα 4- Διάγραμμα Ganttαπαιηούμενων δράζεων Λειηοσργικού Στεδιαζμού ΚΟΠ - 24

7 Δναλλακηικέρ λύζειρ: Για ηο Α/Α1:Πξνθεηκέλνπ λα ζηειερσζεί ην θέληξν κε κία επηπιένλ λνζειεχηξηα ζα πξέπεη: - λα δεηεζεί λέα πξφζιεςε ή - λα κεηαθηλεζεί εζσηεξηθά απφ άιιε θιηληθή ή -λα πξνέιζεη απφ ηελ καηεπηηθή θιηληθή ή -λα πξνέιζεη απφ ηελ Ν.Μ. Ναππιίνπ πνπ απνηειεί δηαζπλδεφκελε λνζειεπηηθή κνλάδα. Πξνθξίλεηαη ε ηειεπηαία ιχζε σο άκεζε θαη ρσξίο λα επεξεάδεη ηδηαίηεξα ηε ιεηηνπξγία ησλ θιηληθψλ. Ο επηπιένλ γπλαηθνιφγνο ζα κπνξνχζε λα θαιπθζεί απφ πξφζιεςε επηθνπξηθνχ ηαηξνχ ή θάιπςε ηεο αλάγθεο απφ ηνπο γπλαηθνιφγνπο ησλ δχν λνζειεπηηθψλ κνλάδσλ. Με δεδνκέλε ηελ ακεζφηεηα ηνπ εγρεηξήκαηνο επηθξαηεί ε ιχζε ηεο θάιπςεο ηεο αλάγθεο εθ ησλ έζσ, κε ηε ζπλδξνκή ηαηξνχ απφ ηελ καηεπηηθή θιηληθή ηεο Ν.Μ. Άξγνπο αιιά παξάιιεια ζα πξνσζεζεί ε δηαδηθαζία πξφζιεςεο επηθνπξηθνχ ηαηξνχ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αλαγθψλ. Για ηο Α/Α2: Γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ θέληξνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ν ρψξνο πνπ ζα ειεπζεξσζεί άκεζα απφ ηε θηλεηή κνλάδα ςπρηθήο πγείαο θαη απνηειείηαη απφ ηξία ζπγθνηλσλνχληα δσκάηηα κε εγθαηάζηαζε ινπηξνχ θαη επηπιένλ ληπηήξα. ηα θαηαζθεπαζηηθά ζρέδηα νξηδφηαλ σο νηθνγελεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο. Δλαιιαθηηθά δηαζέηεη ε λνζειεπηηθή κνλάδα αθίλεην εληφο ηεο πφιεο ηνπ Άξγνπο πνπ απαηηεί ζεκαληηθή δαπάλε πξνθεηκέλνπ λα αλαθαηληζηεί. Θα κπνξνχζε λα γίλεη κε ζπλδξνκή ηνπ Γήκνπ Άξγνπο θαη ζα κεηέθεξε ην θέληξν νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ εθηφο λνζνθνκεηαθνχ πεξηβάιινληνο θαη εληφο ηνπ θέληξνπ ηεο πφιεο. Πξνθξίλεηαη φκσο ε πξψηε ιχζε γηαηί δελ επηθέξεη λέεο δαπάλεο αιιά πξσηίζησο είλαη άκεζε, ελψ δελ εκπιέθεη θαη άιινπο θνξείο. Σα ππφινηπα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο δελ επηδέρνληαη ελαιιαθηηθέο ιχζεηο, παξά κφλν άκεζε νξγάλσζε θαη εθαξκνγή. Γείκηερ: Ο νξηζκφο δεηθηψλ πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θέληξνπ είλαη επηβεβιεκέλνο. Οη βαζηθφηεξνη δείθηεο πνπ ζα πξέπεη λα κεηξψληαη παξαηίζεληαη αθνινχζσο. Οη δείθηεο απηνί ζα αλαδηαξζξψλνληαη κε ηελ πξνζζήθε λέσλ ή αιιαγή ησλ ππαξρφλησλ αλαιφγσο ησλ λέσλ αλαγθψλ θαη πξνθιήζεσλ. Πίνακαρ 1 -Ποζοηικοί & Ποιοηικοί Γείκηερ παπακολούθηζηρ λειηοςπγίαρ ΚΟΠ ΠΟΟΣΙΚΟΙ ΓΔΙΚΣΔ ΠΟΙΟΣΙΚΟΙ ΓΔΙΚΣΔ Απιθμόρ επιζκέτευν Μεηαβολή αμβλώζευν Υπόνορ αναμονήρ Ικανοποίηζη πολιηών Δμβολιαζμοί HPV κλπ Μεηαβολή μέζηρ ηλικίαρ έναπξηρ sex εξοςαλικά νοζήμαηα Γπάζειρ ζε ζσολεία (βιυμαηικά επγαζηήπια & διαλέξειρ) Τπεπησοηομογπαθίερ Δξεηάζειρ ηεζη-παπ και μαζηού Καηαγπαθή λοιμώξευν & αζθενειών Δκπαίδεςζη πποζυπικού Καηάζηαζη Ιαηποηεσνολογικού εξοπλιζμού και κηιπιακών ςποδομών ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Η έκθαζε πνπ πξέπεη λα δνζεί ζηελ αλάπηπμε ησλ θέληξσλ νηθνγελεηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ζηε ρψξα άιια θαη δηεζλψο απνζθνπεί ζηελ αληηκεηψπηζε πνιχ ζεκαληηθψλ πξνβιεκάησλ ελ ηε γελέζεη ηνπο. Έηζη, ζα βειηησζεί ε πνηφηεηα ηεο πγείαο ησλ πνιηηψλ, λα ειαηησζεί ζηε ζπλέρεηα ε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, σο ζπλέπεηα ηεο πξφιεςεο, θαζψο θαη λα ζπκβάιιεη έκκεζα ζηελ ςπρηθή ηζνξξνπία ησλ πνιηηψλ αιιά θαη ζηελ νηθνδφκεζε εθ λένπ αλζξψπηλσλ αμηψλ πνπ έρνπλ εμαθαληζηεί ζηνλ ζχγρξνλν ηξφπν δσήο. Θα πξέπεη ινηπφλ λα είλαη πξνζβάζηκν ζε φια ηα θνηλσληθά ζηξψκαηα, ρσξίο απνθιεηζκνχο θαη λα πξνζθέξεη ηα θαιχηεξα δπλαηά απνηειέζκαηα κε ρακειφ νηθνλνκηθφ θφζηνο ( Νηάθαο, 2006). Απηφο πξέπεη λα είλαη ν ζηφρνο απηψλ ησλ θέληξσλ θαη εηδηθφηεξα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πνπ αλαιχζεθε, πξνθεηκέλνπ ηειηθά λα ιεηηνπξγήζεη σο παξάδεηγκα πεηπρεκέλεο πξαθηηθήο πνπ ζα αθνινπζήζνπλ θαη άιινη θνξείο. Σέηνηνη θνξείο πνπ κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ αλάινγεο δνκέο είλαη νη Γήκνη, ε Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα θαη θπζηθά ε Ν.Μ. Ναππιίνπ πνπ δηαζέηεη ήδε ηα πεξηζζφηεξα πξναπαηηνχκελα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξενόγλυζζη Βιβλιογπαθία FrostJJ,Benson Gold R,Bucek A. (2012)Specialized Family Planning Clinics in the United States: Why women choose them and their role in meeting women s health care needs. Women s Health Issues.22(6):e519-e525. Benson Gold R. (2008) An Enduring Role: The Continuing Need for a Robust Family Planning Clinic System. Policy Review. 11(1):6-10. Wazir MS,Shaikh BT, Ashfaq A. (2013) National program for family planning an primary health care Pakistan: a SWOT analysis. ReproductiveHealth. 10: WHO (2013) European Health for all Database, Regional Office for Europe. (Available at: accessed on: 20/10/2014) Δλληνική Βιβλιογπαθία ΔΛΣΑΣ (2014)Έξεπλα εηζνδήκαηνο & ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ησλ λνηθνθπξηψλ-κίλδπλνο θηψρεηαο. Πεηξαηάο, Γειηίν ηχπνπ13/10/2014 Θενδψξνπ Μ, αξξήο Μ, νχιεο. (2001) πζηήκαηα πγείαο θαη ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα.αζήλα. Δθδφζεηο Παπαδήζε Ισαλλίδε Δ, Αγξαθηψηεο Γ, (2008). «Οηθνγελεηαθφο πξνγξακκαηηζκφο: Αληηιήςεηο θαη ζηάζεηο γπλαηθψλ γηα ηελ αληηζχιιεςε θαη ηηο εθηξψζεηο» ζην Κνξλάξνπ Δ., Ρνπκειηψηε Α., Γπλαίθα θαη Τγεία. Αζήλα. Δθδφζεηο Παπαδήζεο. ζει

8 Νηάθαο Γ. (2006) «Η Πξφηαζε ησλ Ξέλσλ Δκπεηξνγλσκφλσλ» ζην Κπξηφπνπινπ Γ. «Η Πνιηηηθή Τγείαο ζηελ Διιάδα: ην ηαπξνδξφκη ησλ Δπηινγψλ». Αζήλα, Δθδφζεηο Θεκέιην Κνηλσλία θαη Τγεία, ζει Νφκνο 4272/2014, Άξζξν 35 «Καη νίθνλ λνζειεία ζε Μνλάδεο & Φνξείο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο, Μνλάδεο Οηθνγελεηαθνχ Πξνγξακκαηηζκνχ θαη Μνλάδεο Φξνληίδαο Μεηέξαο-Παηδηνχ», Παξάγξαθνο 2. σηεξηάδνπ Κ, Αλησλνπνχινπ Λ. (2013)PEST θαη SWOT Αλάιπζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Βνήζεηα ζην πίηη». Διιεληθφ Πεξηνδηθφ ηεο Ννζειεπηηθήο Δπηζηήκεο. 2(2): Σνχληαο Γ. (2006) Ο ρεδηαζκφο ησλ Τπεξεζηψλ Τγείαο, Αξρεία Διιεληθήο Ιαηξηθήο. 23(1): Σνχληαο Γ. (2008). Τπεξεζίεο Τγείαο.Αζήλα, Δθδφζεηο Οδπζζέαο. Σξηρφπνπινο Γ, Παπαδάθεο Μ, Κνγεβίλαο Μ,(2012) Ο Πιεζπζκφο ηεο Διιάδαο Θεσξήζεηο- Πξννπηηθέο- Πξνζαλαηνιηζκνί, Αζήλα, Παξνπζίαζε ζηε Βνπιή ησλ Διιήλσλ. Τπνπξγείν Τγείαο & Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο (2008) Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Αλαπαξαγσγηθή & εμνπαιηθή Τγεία , Αζήλα. Τθαληφπνπινο Γ. (2006). Σα Οηθνλνκηθά ηεο Τγείαο Θεσξία & Πνιηηηθή, Αθήνα, Δθδφζεηο Σππσζήησ. ει