«Παρεμβάσεις Λιμενικής Πολιτικής στη Χίο»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Παρεμβάσεις Λιμενικής Πολιτικής στη Χίο»"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ «Παρεμβάσεις Λιμενικής Πολιτικής στη Χίο» Διπλωματική Εργασία για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο ΝΑ.Μ.Ε.» Μονιούκας Φώτιος Σεπτέμβριος 2006 ΧΙΟΣ

2 Μονιούκας Φώτιος Παρεμβάσεις Λιμενικής Πολιτικής στη Χίο Σεπτέμβριος 2006 Διπλωματική Εργασία για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ναυτιλία, Μεταφορές και Διεθνές Εμπόριο ΝΑ.Μ.Ε.» Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Συγγραφέας: Μονιούκας Φώτιος Επιβλέπων: Πάλλης Αθανάσιος Διευθυντής Σπουδών: Λίτινας Νικόλαος ΧΙΟΣ 2

3 Ευχαριστίες Θερμές ευχαριστίες στον επιβλέποντα καθηγητή κ. Πάλλη Αθανάσιο για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε. & στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου, την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και τον Δήμο Αμανής για την διάθεση των στοιχείων. Η εργασία αυτή αφιερώνεται στους γονείς μου για την διαρκή στήριξη και αγάπη που μου προσφέρουν. 3

4 Λέξεις - Κλειδιά Λιμένας Χίου Έρευνα Αξιολόγηση Παρεμβάσεις 4

5 Πίνακας Περιεχομένων Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή... 9 Κεφάλαιο 2 ο Στοιχεία Νομού Χαρακτηριστικά νήσου Χίου Ιστορικά στοιχεία Γεωγραφικά στοιχεία Κοινωνικά χαρακτηριστικά Οικονομικά χαρακτηριστικά Συγκοινωνιακή υποδομή Μεταφορικό έργο Μεθοδολογική προσέγγιση Κίνηση Κεντρικού Λιμένα Χίου Κεφάλαιο 3 ο Λιμάνια της Χίου Ιστορική Αναδρομή Έως 10 Ο αιώνα μ.χ Ος αιώνας μ.χ. έως σήμερα Υφιστάμενη Κατάσταση Τεχνική περιγραφή Γεωλογικά - Εδαφοτεχνικά στοιχεία Χρήσεις Λιμένα Μειονεκτήματα της υφιστάμενης λιμενικής υποδομής

6 3.3 Λιμένας Μεστών Τεχνική περιγραφή Πλεονεκτήματα του λιμένα Μεστών Γεωλογικά - Εδαφοτεχνικά στοιχεία Τοπογραφικά - Βυθομετρικά στοιχεία Λιμένας Βολισσού (Λιμνιά) Τεχνική περιγραφή Μειονεκτήματα του λιμένα Βολισσού Λιμένας Ψαρών Τεχνική περιγραφή Μειονεκτήματα του λιμένα Ψαρών Λιμένας Οινουσσών Τεχνική περιγραφή Μειονεκτήματα του Λιμένα Οινουσσών Λιμένας Καρδαμύλων Τεχνική περιγραφή Μειονεκτήματα του Λιμένα Καρδαμύλων Κεφάλαιο 4 ο Πρωτογενής Έρευνα Σκοπός - Μεθοδολογία Στοιχεία Έρευνας Μέρος Α: Στάσεις και Αντιλήψεις Μέρος Β. Προσωπικά στοιχεία επιβάτη Ανάλυση Δεδομένων Γενικές Ερωτήσεις Ιεράρχηση Χαρακτηριστικών Αξιολόγηση Χαρακτηριστικών

7 4.3.4 Συσχετίσεις Απαντήσεων Μέση Σταθμισμένη ικανοποίηση ανά ομάδες Παράρτημα 4 ου Κεφαλαίου (Ερωτηματολόγιο) Κεφάλαιο 5 ο Νέος Λιμένας Χίου Σκοπιμότητα Στόχοι που εξυπηρετούνται Ακτοπλοϊκές συνδέσεις (Προβλέψεις) Τύποι πλοίων (Προβλέψεις) Διαδικασία επιλογής θέσης Κριτήρια επιλογής Εναλλακτικές θέσεις Σύγκριση εναλλακτικών επιλογών Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα εναλλακτικών Θέσεων Προτεινόμενα Έργα Νέου Λιμένα Πρώτη φάση Δεύτερη (δυνητική) φάση Ανάλυση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Στοιχεία προϋπολογισμού Κεφάλαιο 6 ο Λιμένας Μεστών Υφιστάμενη Κατάσταση Υφισταμένη λιμενική υποδομή Υφιστάμενο οδικό δίκτυο Θέση λιμένα σε σχέση με τη μεταφορική κίνηση Προβλέψεις Στόχοι Λιμένα Μεστών Τεχνικά στοιχεία Προτεινόμενα λιμενικά έργα

8 6.4.2 Διαμόρφωση χερσαίας ζώνης Προτεινόμενη βελτίωση συνδετήριος οδού Λιμένα Εκτίμηση Επιπτώσεων Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις κατά τη φάση της κατασκευής Επιπτώσεις στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον Συμπεράσματα Στοιχεία προϋπολογισμού Κεφάλαιο 7 ο Λιμένας Λιμνιών Υφιστάμενη Κατάσταση Τεχνικά Χαρακτηριστικά Λιμενικά Έργα Προϋπολογισμός έργων Κεφάλαιο 8 ο Επίλογος Βιβλιογραφία Παράρτημα

9 Κεφάλαιο 1 ο Εισαγωγή Η παρούσα διατριβή εκπονήθηκε ως διπλωματική εργασία στα πλαίσια του Π.Μ.Σ ΝΑ.Μ.Ε και αποτελεί τη μοναδική ολοκληρωμένη παρουσίαση των λιμενικών εγκαταστάσεων για το νησί της Χίου στη διάσταση του χρόνου. Στο 2 Ο κεφάλαιο παρουσιάζονται γεωγραφικά, κοικωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του νομού, έτσι ώστε να φανούν κάποιες ιδιαιτερότητες. Δίνονται στοιχεία για το συγκοινωνιακό δίκτυο, καθώς επίσης και για την εξέλιξη του μεταφορικού έργου σε επίπεδο επιβατικής κίνησης και κίνησης οχημάτων από και προς τη Χίο. Στο 3 Ο κεφάλαιο δίνεται εκτενής ιστορική αναδρομή του Λιμανιού στη Χώρα από τα προϊστορικά χρόνια έως και σήμερα. Στην συνέχεια του κεφαλαίου παρουσιάζονται τα 6 λιμάνια του νομού (Χίου, Μεστών, Βολισσού, Ψαρών, Οινουσσών, Καρδαμύλων) και αναδεικνύονται τα βασικότερα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους. Το 4 ο κεφάλαιο είναι τα αποτελέσματα πρωτογενούς έρευνας που έγινε στη Χίο τον Ιούλιο του 2006 και αφορά την ικανοποίηση των χρηστών του Κεντρικού Λιμένα Χίου. Μέσα από την έρευνα έγινε ιεράρχηση και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του Λιμένα και διερευνήθηκε η ύπαρξη διαφοροποιήσεων ανά ομάδες. Στο 5 ο κεφάλαιο παρουσιάζονται όλες τις ενέργειες που έγιναν ή θα γίνουν για την κατασκευή του νέου Κεντρικού Λιμένα Χίου. Εξετάζεται η σκοπιμότητα και καθορίζονται τα κριτήρια για την επιλογή θέσης, καθώς επίσης και αξιολογούνται οι εναλλακτικές λύσεις. Στην συνέχεια, περιγράφονται τα προτεινόμενα λιμενικά έργα, οι επιπτώσεις και ο προϋπολογισμός. Το 6 ο κεφάλαιο αφορά το Λιμάνι των Μεστών. Γίνεται εκτενέστερη αναφορά στην υφιστάμενη υποδομή και τις προοπτικές του Λιμένα και περιγράφονται τα Λιμενικά Έργα, καθώς επίσης και οι επιπτώσεις και ο 9

10 προϋπολογισμός. Στο 7 Ο Λιμνιών. κεφάλαιο παρουσιάζονται οι παρεμβάσεις στο Λιμάνι των Τέλος στο 8 ο περαιτέρω έρευνα. κεφάλαιο υπάρχουν συμπεράσματα και προτάσεις για 10

11 2.1 Χαρακτηριστικά νήσου Χίου Κεφάλαιο 2 ο Στοιχεία Νομού Ιστορικά στοιχεία Από τις μυθολογικές παραδόσεις είναι γνωστό ότι πρώτος οικιστής της Χίου ήταν ο Χίος, γιος του Ποσειδώνα ή του Ωκεανού και μιας επιχώριας νύμφης. Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Λέλεγες και οι Πελασγοί. Οι τελευταίοι μετανάστευσαν από την Θεσσαλία περί το 1500 π.χ., Κατά τους τελευταίους προϊστορικούς χρόνους η Χίος κατοικήθηκε από τους Κρήτες και τους Ευβοείς. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι η Χίος ήταν μια από τις νησιωτικές πολιτείες της Ιωνικής Συμπολιτείας και πως κάτοικοι της μιλούσαν την ίδια διάλεκτο με τους κατοίκους της Ερυθραίας που βρίσκεται απέναντι. Κατά τους Περσικούς πολέμους οι κάτοικοι της Χίου έλαβαν μέρος στην μεγάλη ναυμαχία της Λάδης (494 πχ) μαζί με τις άλλες ομόσπονδες πόλεις της Ιωνίας εναντίον ων Περσών. Νικήθηκαν όμως και οι Πέρσες κατέστρεψαν το νησί. Από το 479 π.χ. η Χίος αποτελεί μέλος του Αθηναϊκού Συνδέσμου. Κατά το Μεσαίωνα κατασκευάζεται το φρούριο της Χίου από το οποίο οι κάτοικοι μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τους Σαρακηνούς και τους άλλους πειρατές. Το 1261, με την συνθήκη του Νυμφαίου, η Χίος δίνεται από τον Παλαιολόγο στους Γενουάτες για να φτιάξουν εμπορικό σταθμό. Στα 1346 περιήλθε στα χέρια των Ενετών Την διοίκηση της ανέλαβε η οικογένεια Giustiani και την εμπορική εκμετάλλευση η γενοβέζικη εταιρία mahona. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγαν στην Χίο πολλοί πρόσφυγες. Το 1566, το νησί περιήλθε στους Τούρκους. Οι τελευταίοι παραχώρησαν στην Χίο σχετική αυτονομία και αυτοδιοίκηση έως το 1866, οπότε επιβλήθηκε καθεστώς τουρκικής διοίκησης. Κατά την Ελληνική Επανάσταση, η εξέγερση της Χίου πνίγηκε στο αίμα 11

12 από τον τουρκικό στόλο. Η καταστροφή του νησιού δημιούργησε αρνητική εντύπωση στην Ευρώπη και οδήγησε το σουλτάνο στην υπόσχεση προστασίας των επιζησάντων Χίων. Η Χίος εντάχθηκε στο Ελληνικό Κράτος το Γεωγραφικά στοιχεία Η Χίος είναι ορεινό νησί με έκταση 842 Km 2 και μήκος ακτών 229 Km. Είναι το δεύτερο σε έκταση νησί της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Έχει σχήμα επίμηκες με τον μεγάλο άξονα στην διεύθυνση βορρά-νότου, επί του οποίου υψώνεται οροσειρά που καταλήγει στην βουνολοφώδη περιοχή των Μαστιχοχωρίων. Η ψηλότερη κορυφή της είναι το Πελιναίο όρος (1297 m) στο βόρειο άκρο. Νοτιότερα από το Πελιναίο, υψώνεται το Όρος (1186 m) και στην συνέχεια ο Κοκλιάς (796 m), ο Προβατάς (809 m) και το Λεπρό (650 m). Υπάρχουν και άλλα χαμηλότερα που το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 400 και 600 m. Οι πεδιάδες της Χίου είναι οι παραλιακές πεδινές περιοχές της πόλης της Χίου και της Καλαμωτής. Η πρώτη βρίσκεται στο κέντρο της ανατολικής πλευράς και η δεύτερη στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Οι ποταμοί της Χίου είναι γενικά μικροί σε μήκος και δεν υπάρχουν λίμνες. Οι ακτές της δεν παρουσιάζουν έντονο διαμελισμό. Στις δυτικές ακτές σχηματίζεται μία μεγάλη ανοικτή κόλπωση που δίνει στο νησί το σχήμα της ημισελήνου, η οποία οριοθετείται από το Ακρωτήριο Μελανιάς στα βόρεια και το Ακρωτήριο «Κάβο Πέτασο» στα νότια. Η θέση του λιμένα Μεστών βρίσκεται λίγο βορειότερα του Ακρωτηρίου «Κάβο Πέτασο», εντός βαθιάς και στενής κολπώσεως που σχηματίζει η ακτή, με προσανατολισμό από βορρά προς νότο, Αξίζει να σημειωθεί, ότι το νησί της Χίου χωρίζεται από την χερσόνησο της Ερυθραίας της Μ. Ασίας με το δίαυλο της Χίου ή στενό του Τσεσμέ, 12

13 πλάτους 6 μιλίων Κοινωνικά χαρακτηριστικά Διοικητική διαίρεση Διοικητικά η Χίος ανήκει στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Το νησί της Χίου με τα νησάκια Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί ένα από τους τρεις νομούς της, Στο νησί της Χίου μετά το «Σχέδιο Ι. Καποδίστριας» εκτός από τον Δήμο της Χίου υπάρχουν ακόμη εννέα Δήμοι: Αγίου Μηνά, Αμανής, Ιωνίας, Καμποχώρων, Καρδαμύλων, Μαστιχοχωρίων, Ομηρούπολης, Ψαρών, Οινουσσών. Ο κεντρικός λιμένας βρίσκεται στην πόλη του Δήμου Χίου και ο λιμένας Μεστών βρίσκεται στον Δήμο Μαστιχοχωρίων Η θέση του λιμένα από την έδρα του Δήμου που είναι το Πυργί απέχει περίπου 15 Km. Πληθυσμός Ο πληθυσμός του Νομού στην απογραφή του 2001 ήταν κάτοικοι, ενώ κατά την απογραφή του 1991 ήταν κάτοικοι. Από τα στοιχεία του Πίνακα 1.1 παρατηρείται ότι την δεκαετία συντελέστηκε μια αρκετά σημαντική πληθυσμιακή αύξηση, η οποία ήταν διπλάσια περίπου από την πληθυσμιακή αύξηση της Περιφέρειας Β. Αιγαίου. Η πληθυσμιακή αύξηση ήταν σημαντικά υψηλότερη από την αντίστοιχη για το σύνολο του Νομού, σε τέσσερις Δήμους της Χίου και συγκεκριμένα στους Δήμους Αμανής, Ομηρούπολης, Καμποχώρων και Καρδαμύλων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο πληθυσμός του Δήμου της Χίου αυτή την δεκαετία μειώθηκε. Η πληθυσμιακή αύξηση που συντελέστηκε την δεκαετία αυτή ήταν αποτέλεσμα της αναστροφής της πληθυσμιακής συρρίκνωσης που έγινε στις προηγούμενες δεκαετίες. Η μετανάστευση που ξεκίνησε το Τεχνική Έκθεση Μελέτη Βελτίωσης Λιμενικών Εγκαταστάσεων Μεστών Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου,

14 (προς Αμερική και Αθήνα) μείωσε σημαντικά τον πληθυσμό. Σήμερα, η Ένωση Χίων της Αμερικής απαριθμεί περί τα μέλη. Λίγοι ομογενείς βρίσκονται στην Αυστραλία. ΔΗΜΟΣ Πληθυσμός Μεταβολή '81-91 Μεταβολή Χίου % 3.87% Αγίου Μηνά % 11.36% Αμανής % 20.51% Ιωνίας % -1.55% Καμποχώρων % -1.75% Καρδαμύλων % -6.80% Μαστιχοχωρίων % -4.76% Ομηρούπολης % -1.90% Ψαρών % -3.65% Οινουσσών % 99.85% Νομός Χίου % 2.38% Περ. Β. Αιγαίου % 3.47% Πίνακας Εξέλιξη πληθυσμού νήσου Χίου την τελευταία εικοσαετία 14

15 Την δεκαετία '91-'01 παρατηρείται επίσης αύξηση του πληθυσμού του νομού, η οποία έγινε με μικρότερο ρυθμό (2,38%) σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία '81-'91, η οποία ήταν μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση στην Περ, Β. Αιγαίου, Κατά την διάρκεια της δεκαετίας 91-01, παρατηρούνται τάσεις αστυφιλίας, δηλαδή εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών και συγκέντρωση στην πόλη της Χίου. Ο πληθυσμός του Δήμου της Χίου αυξήθηκε κατά 3,87%, ενώ με εξαίρεση τους Δήμους Αγίου Μηνά και Αμανής και Οινουσσών ο πληθυσμός τους μειώθηκε από 1,5% έως 6,8%. Η θεαματική αύξηση του πληθυσμού των Οινουσσών οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει τάση παλιννόστησης, κυρίως μεταξύ των συνταξιούχων, Η πληθυσμιακή αύξηση των δύο Δήμων: Αγίου Μηνά και Αμανής είναι σταθερή αν και βρίσκονται αντιδιαμετρικά ως προς το κέντρο του νησιού, οι δύο Δήμοι οφείλουν εν πολλοίς την αύξηση αυτή, στην οικονομική τους ευμάρεια, η οποία προέρχεται από τις τουριστικές δραστηριότητες που αναπτύσσουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, ο πληθυσμός της Χίου παρουσιάζεται «γερασμένος», δηλαδή τα ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών ήταν κατά πολύ μεγαλύτερο των ατόμων από 0-14 ετών. Από την άποψη της εκπαίδευσης του πληθυσμού, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αποτελείται από αποφοίτους του Δημοτικού (50,1%) και ακολουθούν οι απόφοιτοι Λυκείου με ποσοστό 19,5%. Το ποσοστό των αγραμμάτων (4,6% του συνολικού πληθυσμού) είναι το χαμηλότερο ανάμεσα στους Νομούς της Χώρας, ενώ το ποσοστό του πληθυσμού που έχει υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της Περιφέρειας Β. Αιγαίου (5,1% για το Νομό και 4,2% για την Περιφέρεια). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νομός Χίου εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας, σε σύγκριση τόσο με τους άλλους Νομούς της Περιφέρειας, το σύνολο της Περιφέρειας όσο και το σύνολο της Χώρας, Το ποσοστό ανεργίας συνεχίζει να αυξάνεται και στις μέρες μας παρότι ο ρυθμός αύξησης του είναι 15

16 χαμηλότερος σε σύγκριση με εκείνον της προηγούμενης δεκαετίας, Το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας την δεκαετία καταγράφηκε στους Δήμους Καρδαμύλων και Ομηρούπολης Οικονομικά χαρακτηριστικά Κατά κεφαλή Ακαθάριστο Προϊόν Το συνολικό Ακαθάριστο Προϊόν του Νομού Χίου παρουσίασε Μέσο Ετήσιο Ρυθμό Μεταβολής (ΜΕΡΜ) ίσο με 1,2% κατά την περίοδο , χαμηλότερο από το αντίστοιχο της Ελλάδας αλλά και της Περιφέρειας κατά την ίδια περίοδο. Το διάστημα , ο ΜΕΡΜ του συνολικού ΑΕΠ του Νομού ήταν αρνητικός. Την μεγαλύτερη μέση ετήσια αύξηση κατά την προαναφερθείσα περίοδο παρουσίασε το προϊόν του τριτογενούς τομέα(2%), ενώ το Ακαθάριστο Προϊόν, τόσο του πρωτογενούς όσο και του δευτερογενούς τομέα παρουσίασαν μείωση (10,6% και 2,9% ετησίως αντίστοιχα). Είναι προφανές ότι βασική αιτία μείωσης του συνολικού «Προϊόντος» του Νομού είναι η ραγδαία μείωση του «Προϊόντος» του πρωτογενούς τομέα. Διαχρονικά, το κατά κεφαλή «Προϊόν» του Νομού παρουσιάζει αύξηση. Ωστόσο, στο σύνολο της εικοσαετία, η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Νομού ήταν χαμηλότερη από το σύνολο της Περιφέρειας και παραμένει ο Νομός με το μικρότερο ΑΕΠ στην Περιφέρεια Β. Αιγαίου. 2 Τεχνική Έκθεση Μελέτη Βελτίωσης Λιμενικών Εγκαταστάσεων Μεστών Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου,

17 Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά ηλικίες Η ανεργία παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση, ιδιαίτερα στις νέες Παρόλη την ανοδική πορεία του ΑΕΠ, η απόσταση από το ΑΕΠ της χώρας είναι ιδιαίτερα αισθητή, αφού το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του νομού ανέρχεται στο 79,26% του αντίστοιχου της χώρας (στοιχεία 1998) Υπάρχει συσσωρευμένος πλούτος (υψηλές αποταμιεύσεις) οι οποίες όμως δεν οδηγούν σε επενδύσεις και κινητικότητα της οικονομίας Ο πρωτογενής τομέας παίζει μικρό αλλά ουσιαστικό ρόλο στην οικονομία του νομού, αφού βοηθά την ενίσχυση του εισοδήματος και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από την ερημοποίηση. Υπάρχουν δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης σε συγκεκριμένα προϊόντα (μαστίχα, εσπεριδοειδή) Ο δευτερογενής τομέας διατηρεί τον δυναμισμό του Ο τριτογενής τομέας αποτελεί το βασικό τομέα δραστηριοποίησης του νομού χωρίς να έχουν αξιοποιηθεί ακόμη σε μεγάλο βαθμό οι δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης. Τριτογενής τομέας - Τουρισμός Ο τριτογενής τομέας συμμετέχει κατά 73% περίπου στο συνολικό προϊόν του Νομού. Παρατηρείται δηλαδή, ότι η οικονομία του Νομού εξαρτάται απόλυτα από τον τριτογενή τομέα, με κυρίαρχους κλάδους τις υπηρεσίες μεταφορών και εμπορίου, οι οποίες όμως αποδυναμώνονται διαχρονικά (ως προς την συμμετοχή τους στο συνολικό προϊόν του Νομού), ενώ ισχυροποιείται ο κλάδος του τουρισμού. 17

18 Η Χίος άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά με αρκετή καθυστέρηση σε σχέση με τα άλλα νησιά του Αιγαίου, λόγω της εισροής ναυτιλιακού συναλλάγματος αλλά και της μακροχρόνιας απουσίας των ανδρών που ωθούσε την τοπική κοινωνία σε εσωστρέφεια. Το καθυστερημένο ενδιαφέρον για τουριστικές επενδύσεις προσκρούει σήμερα σε εμπόδια που σχετίζονται με την απουσία βασικών υποδομών. Η τουριστική ανάπτυξη της Χίου παρουσιάζεται συγκεντρωμένη γύρω από δύο πόλους, την πόλη της Χίου και την ζώνη του Καρφά (πρώην Κοινότητα Θυμιανών). Η τουριστική ζήτηση από την άλλη είναι περιορισμένη λόγω της εσωστρέφειας των κατοίκων της Χίου και του προσανατολισμού τους στις παραδοσιακές απασχολήσεις τους, οι οποίες πλέον δεν αποφέρουν οικονομικά όπως παλαιότερα Συγκοινωνιακή υποδομή Οδικό δίκτυο Το οδικό δίκτυο της Χίου είναι εκτεταμένο, με μεγαλύτερη πυκνότητα στο ανατολικό τμήμα του νησιού και σε γενικά καλή κατάσταση. Στα υπόλοιπα νησιά του νομού (Οινούσσες, Ψαρά) υπάρχει ένας οδικός άξονας ανά νησί. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της ΝΑ Χίου για το έτος 2005, το συνολικό οδικό δίκτυο (εθνικό, επαρχιακό και κοινοτικό) του νομού Χίου έχει μήκος 645,3 Κm και περιλαμβάνει: 3 Τεχνική Έκθεση Μελέτη Βελτίωσης Λιμενικών Εγκαταστάσεων Μεστών Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου,

19 41 Km εθνικών οδών Km επαρχιακών οδών Km κοινοτικών οδών Η κατάσταση του εθνικού δικτύου χαρακτηρίζεται ως καλή σε ποσοστό 91,32% του συνόλου, μέτρια σε ποσοστό 6,20% του συνόλου και κακή σε ποσοστό 2,48% του συνόλου. Τα αντίστοιχα ποσοστά για το επαρχιακό δίκτυο είναι 76,70%, 14,01% και 9,29%. Το εθνικό δίκτυο του νομού είναι ασφαλτοστρωμένο κατά 95,03%, το επαρχιακό κατά 86,28% και το κοινοτικό κατά 56,93%. Το βασικό πρόβλημα του οδικού δικτύου στο νησί της Χίου εντοπίζεται στην έλλειψη παρακάμψεων πόλεων και οικισμών, γεγονός που οδηγεί σε συμφόρηση των κεντρικών σημείων. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό στην πόλη της Χίου που εμφανίζει και τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από την έναρξη του Β ΚΠΣ προωθείται η κατασκευή παρακάμψεων, καθώς και η κατασκευή του περιφερειακού δρόμου της πόλης της Χίου και καταβάλλεται προσπάθεια για την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων αυτών στα πλαίσια του Γ' ΚΠΣ ( ) 4. Δίκτυο αεροπορικών μεταφορών Ο νομός διαθέτει ένα αεροδρόμιο που βρίσκεται νότια της πόλης της Χίου και σε απόσταση περί τα 3 Km από αυτήν. Το αεροδρόμιο της Χίου, σε αντίθεση με τα αεροδρόμια Μυτιλήνης, Σάμου και Λήμνου δεν είναι διεθνές, γεγονός που επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη του τουρισμού που διακινείται απευθείας από το εξωτερικό με πτήσεις charter. Για την υπέρβαση του 4 Μελέτη Ανάπτυξης Λιμένων Ν. Χίου Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου,

20 προβλήματος αυτού έχει ήδη εκπονηθεί Γενικό Προγραμματικό Σχέδιο του Αερολιμένα Χίου, στο οποίο προβλέπεται επαρκής επέκταση του διαδρόμου προσγείωσης προς βορρά, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η προσέλκυση μεγαλύτερων αεροσκαφών. Οι τακτικές πτήσεις εσωτερικού εκτελούνται κυρίως από την Ολυμπιακή Αεροπορία, ενώ από τα τέλη 2002 και στη γραμμή Αθήνα - Χίος δραστηριοποιείται και μια ιδιωτική εταιρεία. Η Χίος συνδέεται αεροπορικά με την Αθήνα σε καθημερινή βάση, με τουλάχιστον τρεις πτήσεις ημερησίως. Επίσης υπάρχει απευθείας αεροπορική σύνδεση με Θεσσαλονίκη, Μυτιλήνη και Ρόδο, με συχνότητες που κυμαίνονται από 1 έως 3 φορές την εβδομάδα. Τέλος παρατηρούνται και εποχιακές διακυμάνσεις της συχνότητας των δρομολογίων, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, για την εξυπηρέτηση των αιχμών της τουριστικής κίνησης 5. Δίκτυο θαλάσσιων μεταφορών - Λιμενικές υποδομές Θεσμικό πλαίσιο Το θεσμικό πλαίσιο των θαλάσσιων μεταφορών, των λιμένων και της λιμενικής πολιτικής καθορίζεται κυρίως από το νόμο 2932/ , βάσει του οποίου: 1. Αίρονται οι περιορισμοί του cabotage και διασφαλίζεται η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών και η λειτουργία του ανταγωνισμού στις θαλάσσιες ενδομεταφορές. 2. Θεσπίζεται το όριο της 35ετίας για τα πλοία με σταδιακή μείωση του στην 30ετία (31 Δεκεμβρίου 2008) 3. Καταργείται το καθεστώς επιδότησης των «αγόνων» γραμμών και αντικαθίσταται με συμβάσεις ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας 20

21 4. Ιδρύεται στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας Γενική Γραμματεία Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής και συγκροτείται Επιτροπή Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων. Η εφαρμογή του εν λόγω θεσμικού πλαισίου έχει θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στο δίκτυο των θαλασσίων μεταφορών στην Ελλάδα. Στις θετικές επιπτώσεις συγκαταλέγονται: Η απελευθέρωση της αγοράς και η έναρξη της διαδικασίας εκσυγχρονισμού του ακτοπλοϊκού στόλου και αναβάθμισης των προσφερόμενων υπηρεσιών Η θέσπιση διαδικασιών εκπόνησης ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού για το σύνολο των λιμένων της χώρας Βασική αρνητική επίπτωση για τον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο είναι η εμφανιζόμενη μέχρι σήμερα αδυναμία προσέλκυσης πλοιοκτητών με συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας στις μη οικονομικά ελκυστικές ακτοπλοϊκές γραμμές του Αιγαίου. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απαγόρευση της άσκησης πολιτικής επιδοτήσεων για τις γραμμές αυτές, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις ενδοπεριφερειακές και διαπεριφερειακές θαλάσσιες μεταφορές στο Αιγαίο. Ακτοπλοϊκές συνδέσεις Το δίκτυο θαλάσσιων μεταφορών στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου είναι ακτινικό, όπως και το σύνολο του δικτύου των θαλάσσιων μεταφορών στον Ελληνικό χώρο, με βασικούς αφετήριους λιμένες τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη και κύριους προορισμούς τα λιμάνια Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου (Βαθύ, Καρλόβασι), Λήμνου, Ικαρίας (Εύδηλος, Άγιος Κήρυκος). Πέραν των βασικών προορισμών και ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, 5 Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μετρήσεις Πεδίου σε Φυσικό Προσομοίωμα Νέου Λιμένα Χίου Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου,

22 υπάρχουν ακτοπλοϊκές συνδέσεις με τα νησιά των Κυκλάδων (Άνδρος, Σύρος, Τήνος, Μύκονος), τα Δωδεκάνησα (Κως, Ρόδος, Κάλυμνος, Πάτμος), την Καβάλα, την Αλεξανδρούπολη και το Βόλο. Τα μικρά νησιά του νομού (Οινούσσες, Ψαρά) εξυπηρετούνται κυρίως με τοπικά δρομολόγια που έχουν ως αφετηρία τον κεντρικό λιμένα Χίου. Οι Οινούσσες εξυπηρετούνται επί πλέον και με ιδιωτικά θαλάσσια ταξί που έχουν ως αφετηρία τον λιμενίσκο της Λαγκάδας. Οι κύριες ακτοπλοϊκές συνδέσεις έχουν ενδιάμεσο ή τελικό προορισμό τον κεντρικό λιμένα της Χίου και είναι οι ακόλουθες: 1. Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη 2. Πειραιάς - (Μύκονος) - Χίος - Μυτιλήνη 3. Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη - Λήμνος - Θεσσαλονίκη 4. Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη Λήμνος - Καβάλα Επίσης κατά τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, υπάρχουν οι πρόσθετες γραμμές Πειραιάς - Μυτιλήνη - Χίος και Πειραιάς - Χίος για την εξυπηρέτηση αιχμών της τουριστικής κίνησης. Εκτός από τις παραπάνω κύριες ακτοπλοϊκές συνδέσεις, εκτελούνται με αφετηρία το κεντρικό λιμένα και τα ακόλουθα τοπικά δρομολόγια: 5. Χίος - Βολισσός - Ψαρά 6. Χίος Σάμος 7. Χίος Οινούσσες 8. Χίος - Τσεσμέ (Τουρκία) Οι τοπικές συνδέσεις με Ψαρά και Τσεσμέ είναι συνεχείς όλο το χρόνο. Για μεν τα Ψαρά η συχνότητα σύνδεσης είναι σταθερή και ανέρχεται σε 4 φορές 22

23 την εβδομάδα ενώ η σύνδεση με Τσεσμέ κατά τους θερινούς μήνες (Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο) αυξάνεται από δύο φορές την εβδομάδα σε επτά τουλάχιστον φορές την εβδομάδα (ένα δρομολόγιο την ημέρα με επιστροφή). Βέβαια πρέπει να επισημανθεί ότι η διεξαγωγή των τοπικών δρομολογίων με τα υφιστάμενα μικρά Ε/Γ-Ο/Γ πλοία δεν είναι δυνατή υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες (άνεμοι άνω των 5 έως 6 bf). Τύποι πλοίων Τα κύρια ακτοπλοϊκά δρομολόγια εκτελούνται με τα συνήθη Ε/Γ - Ο/Γ πλοία κλειστού τύπου, καθώς και με σύγχρονα επιβατηγά πλοία υψηλών ταχυτήτων. Τα τοπικά δρομολόγια εκτελούνται με μικρότερα Ε/Γ - Ο/Γ πλοία ημιανοικτού τύπου. Προς το παρόν στα κύρια δρομολόγια του Βορείου Αιγαίου δραστηριοποιούνται οι εταιρείες ΝΕΛ (Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου) και Hellenic Seaways, ενώ στα τοπικά δρομολόγια η εταιρεία «Μηνιώτης» είχε για πολλά χρόνια το μονοπώλιο. Πλέον και λόγω της απελευθέρωσης των θαλάσσιων μεταφορών και την ελκυστικότητα των δρομολογίων, δραστηριοποιούνται πολλές εταιρείες. Λιμενικές υποδομές Οι βασικοί λιμένες του νομού Χίου είναι: Ο κεντρικός λιμένας Χίου Ο λιμένας Μεστών Ο λιμένας Βολισσού (Λιμνιά) Ο λιμένας Ψαρών Ο λιμένας Οινουσσών 23

24 Πέραν των παραπάνω λιμένων, υπάρχει σημαντικός αριθμός διάσπαρτων λιμενίσκων και αλιευτικών καταφυγίων, καθώς και μαρίνα σκαφών αναψυχής στην περιοχή Βροντάδος. Ο κεντρικός λιμένας Χίου είναι αυτός που εξυπηρετεί ουσιαστικά το σύνολο της ακτοπλοϊκής διακίνησης επιβατών και εμπορευμάτων στο νομό Χίου. Ο λιμένας Μεστών δεν έχει ακόμη ακτοπλοϊκή σύνδεση και φιλοξενεί κατά κανόνα μικρά φορτηγά πλοία και πλοία του Πολεμικού Ναυτικού. Ο λιμένας Ψαρών μπορεί να εξυπηρετήσει στοιχειωδώς τα μικρότερα και παλαιότερα πλοία των ακτοπλοϊκών γραμμών και εξυπηρετεί κυρίως τα πλοία της τοπικής γραμμής Χίος - Ψαρά. Το ίδιο ισχύει και για τον λιμένα της Βολισσού. Ο λιμένας Οινουσσών στη σημερινή του μορφή δεν έχει δυνατότητα φιλοξενίας Ε/Γ - Ο/Γ πλοίων των κύριων ακτοπλοϊκών γραμμών, κυρίως λόγω μικρών βαθών και περιορισμένου κύκλου ελιγμών. Υπεύθυνος φορέας διαχείρισης και λειτουργίας των παραπάνω λιμένων του νομού είναι το Λιμενικό Ταμείο Χίου. 2.2 Μεταφορικό έργο Μεθοδολογική προσέγγιση Με βάση την επεξεργασία και αξιολόγηση των στοιχείων κίνησης προκύπτουν οι ακόλουθες διαπιστώσεις και παραδοχές: Η εποχικότητα της ζήτησης, καθώς και το γεγονός ότι η διακίνηση επιβατών και οχημάτων οφείλεται κυρίως στην τουριστική κίνηση και όχι σε μετακινήσεις που θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν αποκλειστικά από τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα της περιοχής (πληθυσμός, παραγωγική βάση, απασχόληση κτλ). 24

25 Η κίνηση των τοπικών γραμμών εμφανίζεται συνολικά περίπου σταθερή, με αποτέλεσμα η όποια ανάλυση χρονοσειρών να δίδει επίπεδα προβλεπόμενης κίνησης ίδια ή χειρότερα από τα σημερινά. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί εμπόδιο για ένα μακρόπνοο χωροταξικό σχεδιασμό, διότι ο υφιστάμενος κεντρικός λιμένας Χίου διαθέτει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει τοπική κίνηση, περιλαμβανομένης και της γραμμής Χίου -Τσεσμέ, πολλαπλάσια της σημερινής, Για λόγους μεγαλύτερης αξιοπιστίας και ακρίβειας, οι προβλέψεις θα γίνουν χωριστά για επιβάτες, IX και φορτηγά. Για την πρόβλεψη θα χρησιμοποιηθεί η συνολική διακίνηση της κάθε κατηγορίας (αποβίβαση + επιβίβαση) ή μόνο οι εκφορτώσεις οχημάτων και φορτηγών δεδομένου ότι μεταξύ των δύο κατευθύνσεων υπάρχουν μικρές διαφορές. Η πρόβλεψη της εμπορευματικής κίνησης γίνεται πρακτικά μέσω της πρόβλεψης της κίνησης φορτηγών οχημάτων. Τα εμπορεύματα που διακινούνται με μικρά φορτηγά πλοία δεν εμφανίζουν ιδιαίτερες τάσεις ανάπτυξης. Πάντως οι ήδη διαθέσιμες εγκαταστάσεις του λιμένα Μεστών μπορούν να εξυπηρετήσουν πολλαπλάσια κίνηση. Λόγω των προβλημάτων του κλάδου των αερομεταφορών και της Ολυμπιακής Αεροπορίας ειδικότερα, είναι πιθανόν, βραχυπρόθεσμα, να υπάρξει απόσπαση μεριδίου των αεροπορικών μεταφορών από τα πλοία νέας τεχνολογίας, που συνδυάζουν ανταγωνιστικό χρόνο διαδρομής με πολύ φθηνότερο εισιτήριο. Από την άλλη πλευρά η συχνότητα των δρομολογίων των εν λόγω πλοίων, ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, δεν μπορεί να ανταγωνισθεί το επίπεδο εξυπηρέτησης που προσφέρουν οι αεροπορικές μεταφορές. 25

26 2.2.2 Κίνηση Κεντρικού Λιμένα Χίου Επιβάτες ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΩΝ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΚΙΝΟΥΜΕΝΩ Ν ΕΠΙΒΑΤΩΝ Ιαν-00 Ιουλ-00 Ιαν-01 Ιουλ-01 Ιαν-02 Ιουλ-02 Ιαν-03 Ιουλ-03 Ιαν-04 Ιουλ-04 Ιαν-05 Ιουλ-05 Από τη ανάλυση που εφαρμόσθηκε στα στοιχεία για τη γραμμή Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη προκύπτουν τα ακόλουθα: Η επιβατική κίνηση χαρακτηρίζεται έντονα από το στοιχείο της εποχικότητας. Οι μήνες με την μεγαλύτερη κίνηση είναι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος. Η τάση είναι ελαφρώς αυξητική. Επιβατηγά οχήματα (IX) ΕΚΦΟΡΤΩΘΕΝΤΑ ΙΧ Ιαν-00 Ιουλ-00 Ιαν-01 Ιουλ-01 Ιαν-02 Ιουλ-02 Ιαν-03 Ιουλ-03 Ιαν-04 Ιουλ-04 Ιαν-05 Ιουλ-05 ΕΚΦΟΡΤΩΘΕΝΤΑ ΙΧ Η κίνηση των Ι.Χ χαρακτηρίζεται έντονα από το στοιχείο της εποχικότητας. Οι μήνες με την μεγαλύτερη κίνηση είναι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος. Η τάση είναι μάλλον αυξητική. Φορτηγά οχήματα 26

27 ΕΚΦΟΡΤΩΘΕΝΤΑ Φ/Γ Ιαν-00 Ιουλ-00 Ιαν-01 Ιουλ-01 Ιαν-02 Ιουλ-02 Ιαν-03 Ιουλ-03 Ιαν-04 Ιουλ-04 Ιαν-05 Ιουλ-05 ΕΚΦΟΡΤΩΘΕΝΤ Α Φ/Γ Η κίνηση των Φ/Γ χαρακτηρίζεται από το στοιχείο της εποχικότητας σε μικρότερο βαθμό από τους επιβάτες και τα ΙΧ. Οι μήνες με την μεγαλύτερη κίνηση είναι ο Αύγουστος και ο Ιούλιος. Η τάση είναι μάλλον σταθερή. Μέγιστα Έτους ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΙΧ Φ/Γ Στον μήνα με την μέγιστη κίνηση παρατηρούνται μικρές διαφοροποιήσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα πλοία που εξυπηρετούν την γραμμή έχουν φθάσει στην μέγιστη πληρότητα τους. Ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης των δρομολογίων πιθανόν προσκρούει στις δυνατότητες των λιμενικών υποδομών

28 3.1 Ιστορική Αναδρομή Κεφάλαιο 3 ο Λιμάνια της Χίου Η πόλη της Χίου είναι άρρηκτα συνδεμένη με το λιμάνι της, αφού η γένεση της προϋποθέτει αγκυροβόλιο, η επικοινωνία της σημείο προσάραξης και η ανάπτυξη της εναλίες εγκαταστάσεις. Και αν για μία νησιωτική πόλη το λιμάνι είναι το κέντρο της ζωής της, για μία κατεξοχήν εμπορική, όπως υπήρξε η Χίος, ο ρόλος του είναι πρωτεύων, καθώς σ' αυτό διακινούνταν τα εμπορικά πλοία, ήταν η βάση των πολεμικών που προστάτευαν τα προηγούμενα και τον τόπο και αποτελούσε σταθμό ανεφοδιασμού των διερχομένων. Έτσι αλληλοεξαρτώμενο με την πόλη, αντανακλά την πολιτισμική ζωή και τις περιόδους ακμής και παρακμής του νησιού κατά τη μακραίωνη πορεία του. Η απαρχή της ιστορίας του χιώτικου λιμανιού, όπως και της πόλης, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Αν και ευρήματα από άλλα σημεία του νησιού και κυρίως από τον Εμπορείο και το Άγιο Γάλας πιστοποιούν την εγκατάσταση στο νησί εδώ και οχτώ χιλιετίες, ωστόσο από την πόλη της Χίου τα ελάχιστα ευρήματα της Νεολιθικής και πρώιμης Εποχής του χαλκού δεν παρέχουν ασφαλείς ενδείξεις για τον προσδιορισμό του οικισμού σ' αυτή την παλαιά εποχή. Στο διάστημα των χιλιετιών που ακολούθησε, η μορφολογία του χώρου έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές, καθώς σεισμοί πόντισαν έδαφος, η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε και προσχώσεις άλλαξαν την ακτογραμμή. Αλλά και οι ανθρώπινες επεμβάσεις υπήρξαν καθοριστικές με δύο σημαντικούς σταθμούς, που μετέβαλαν τη φυσιογνωμία της περιοχής. Την ίδρυση του παράλιου φρουρίου κατά το 10 ο μ.χ.. αιώνα και τα λιμενικά έργα στα τέλη του προηγούμενου. Παρόλα αυτά δεν έχει αλλάξει ριζικά η βασική θέση του λιμανιού, που παρέμεινε το κύριο λιμάνι του νησιού, όπως και η πόλη η πρωτεύουσα, καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας, ενώ από τα άλλα λιμάνια επέζησαν και εξελίχτηκαν κατά καιρούς αυτά που οι συνθήκες ευνόησαν. 28

29 3.1.1 Έως 10 Ο αιώνα μ.χ. Οι μελετητές συμφωνούν ότι η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη στο σημείο που βρίσκεται και η σύγχρονη, αλλά δεν είναι γνωστά τα ακριβή όρια της. Οι αρχαίες μαρτυρίες είναι φειδωλές, αφού δυστυχώς έχουν χαθεί τα συγγράμματα των αρχαίων Χιωτών για την πατρίδα τους και τα ανασκαφικά δεδομένα είναι ανεπαρκή προερχόμενα κυρίως από σωστικές ανασκαφές, καθώς ποτέ δεν έγιναν εκτεταμένες συστηματικές έρευνες στην πόλη. Επιπλέον η συνεχής χρήση του ίδιου χώρου με τις εκάστοτε νεότερες επεμβάσεις κατέστρεφε τις προηγούμενες κατασκευές. Επειδή η θέση της πόλης και του λιμανιού είναι αλληλένδετες, για την επιλογή έπρεπε να εκτιμηθούν οι δυνατότητες που παρείχε ο τόπος για αυτό το συνδυασμό. Η ανατολική πλευρά του νησιού, η οποία βρίσκεται κοντά στα μικρασιατικά παράλια, όπου και οι άλλες ιωνικές πόλεις, ήταν κατάλληλη για την πρωτεύουσα, η θέση της μάλιστα στο μέσον εξυπηρετούσε τη βόρεια και νότια επικοινωνία του νησιού. Η επιλογή του σημείου προσάραξης, γινόταν με κριτήρια μορφολογίας της ακτής και με βάση τις εκβολές ποταμού, που ο μαλακός βυθός αποτελούσε ένα φυσικό αγκυροβόλι. Από τους άλλους παραλιακούς χώρους της κεντρικής αυτής περιοχής οι περισσότερες προϋποθέσεις συγκεντρώνονταν στο σημείο της σημερινής πόλης, γιατί υπήρχε ο μεγαλύτερος όρμος, εκβολές ποταμού -του Καλοπλύτη, ικανοποιητικό βάθος θάλασσας, προστατευτικό ύψωμα -ο λόφος Ασωμάτου - Ευαγγελίστριας, και προκείμενη πεδινή ενδοχώρα -η παραγωγική περιοχή του Κάμπου και των Λιβαδιών. Έτσι η εκβολή του Καλοπλύτη καθόρισε τη θέση του λιμανιού, που πρέπει να ήταν μετατοπισμένο βορειότερα του σημερινού καταλαμβάνοντας μέρους του Κάστρου και αρκετά προς το εσωτερικό της πόλης, ίσως ως την πλατεία Βουνακίου. Γύρω απ' αυτό αναπτύχθηκε η πόλη, που εκτείνονταν κυκλικά μέχρι τους γύρω λόφους με τον κύριο κτιριακό όγκο στην κοιλάδα Σκαραμαγκά και με αυξομειώσεις ανάλογες της ακμής ή της παρακμής της, που σχεδόν 29

30 προσδιορίζονται με βάση κυρίως τα νεκροταφεία και τα λείψανα των τειχών και των άλλων οικοδομημάτων. Τη χρήση αυτού του λιμανιού από την αρχαιότητα αποδεικνύουν και τα αρχαιολογικά ευρήματα (αρχιτεκτονικά μέλη και αγάλματα, τμήματα αγγείων και ειδωλίων) που ανελκύθηκαν κατά την εκσκαφή για τα λιμενικά έργα το 1895, κατά τις εργασίες εκβάθυνσης το 1964 στη βορινή προβλήτα και ευρήματα ύστερο-ρωμαϊκών χρόνων εντοπίστηκαν κατά το 1985 στη νοτιοανατολική «γωνιά-του σημερινού λιμανιού. Από τον καιρό της αρχικής προσάραξης μέχρι σήμερα το λιμάνι της πόλης γνώρισε όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία του τόπου. Αυτό καλωσόριζε σε καιρούς ειρηνικούς τα καράβια που έρχονταν φορτωμένα με αγαθά και ξεπροβόδιζε τα χιώτικα που μετέφεραν στις αγορές της Μεσογείου τα προϊόντα του τόπου, αλλά αυτό έζησε και τις φοβερές στιγμές των βάρβαρων επιδρομέων που με τα πολεμικά τους πλοία κατέφθαναν απειλητικά να καταλάβουν την πόλη. Και καθώς το εμπόριο και η ναυτιλία υπήρξαν οι κατεξοχήν χιακές δραστηριότητες και το λιμάνι της Χίου δε νοείται αποκομμένο από τις ιστορικές συγκυρίες, η αναφορά σ' αυτές παράλληλα με τις αλλαγές στην κατασκευή του προσδιορίζει το ρόλο του. Μία παράσταση μέρους πλοίου από το Άγιο Γάλας δείχνει τη σύνδεση της Χίου με τη θάλασσα από τα προϊστορικά χρόνια. Από την έλευση όμως των Ιώνων στη Χίο κατά τον Α' Ελληνικό αποικισμό γύρω στο 1000 π.χ., που υπήρξε σταθμός στην ιστορία του τόπου, το λιμάνι της Χίου αναδείχτηκε ως το κέντρο των δραστηριοτήτων της. Ήδη από τον 8 ο π.χ. αιώνα οι Ίωνες εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο το νησί και τέθηκαν οι βάσεις για την ανάπτυξη του και η Χίος ως μία από τις δώδεκα ιωνικές πόλεις, εξελίχτηκε σε μία μεγάλη δύναμη. Ανέπτυξε το εξαγωγικό και διαμετακομιστικό υπερπόντιο εμπόριο, το οποίο διευκόλυνε η αποικία της Μαρώνεια στη Θράκη και η συμμετοχή της στην ίδρυση της Ναύκρατης στο Δέλτα του Νείλου που της εξασφάλισε ένα σημαντικό εμπορικό σταθμό και μία μεγάλη αγορά για τα προϊόντα της (κρασί, λάδι, κεραμικά κ.ά.). Κατά τα μέσα του 7 ου π.χ. αιώνα οι Χιώτες καθιέρωσαν μία 30

31 τυπική μορφή της ελληνικής πόλης-κράτους και δημιούργησαν προϋποθέσεις για πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη. Τον 6 ο π.χ. αιώνα η Χίος ήταν μία πολυάνθρωπη πόλη-κράτος, που ο πληθυσμός της υπολογίζεται σε ελεύθερους κατοίκους και μία αξιόλογη στρατιωτική δύναμη. Η μαρτυρία του Ηροδότου (Ηρόδ., VI, 8) για τη συμμετοχή των Χιωτών στη ναυμαχία της Λάδης (494 π.χ.), με τον εντυπωσιακό αριθμό των 100 πλοίων αρκεί για να δείξει το μέγεθος του ναυτικού, αλλά προϋποθέτει και χώρο ελλιμενισμού του, που οι τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής ήταν σε θέση να παρέχουν συμπληρώνοντας τη μορφολογία της ακτής. Αν και η μεγάλη καταστροφή της Χίου που ακολούθησε την ήττα στη ναυμαχία ανέκοψε την ακμάζουσα πορεία του νησιού, σύντομα η Χίος ανέκαμψε και χάρη στο ναυτικό της ήταν περιζήτητη σύμμαχος. Ως μέλος της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας εκμεταλλεύτηκε την ασφάλεια πλεύσης και τη δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές που αυτή παρείχε και οι Χιώτες εκτός από την Ανατολή επεκτάθηκαν και στον ευρύτερο ελληνικό χώρο αναδεικνύοντας τη Χίο ως το πλουσιότερο νησί του Αιγαίου, που συνδύαζε όμως, όπως επισημαίνει ο Θουκυδίδης, την ευδαιμονία με τη σωφροσύνη των κατοίκων της. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο ως μία μεγάλη ναυτική δύναμη η Χίος συμμετείχε στις επιχειρήσεις της Συμμαχίας μέχρι το 412 π.χ., που αποστάτησε. Τότε ο αθηναϊκός στόλος κατέφθασε στη Χίο και αφού αποβιβάστηκε και κατέστρεψε την ύπαιθρο, έπλευσε στο λιμάνι της πόλης και την πολιόρκησε. Και αν σώθηκε τότε η πόλη, το οφείλει στην οχυρότητα του λιμανιού της και στην άριστη κατάσταση των τειχών της. Από το λιμάνι της πέρασε αργότερα ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Μίνδαρος και, αν και σύμμαχος, φορολόγησε τους Χιώτες και σ' αυτό κατέφυγαν τα πλοία του Ετεονίκου που έφεραν καταστροφή. Το 404 π.χ. οι νικητές Σπαρτιάτες εγκατέστησαν δεκαρχία και φρουρά και άρπαξαν τα καράβια των Χιωτών. Σύντομα όμως απαλλάχτηκαν και προσχώρησαν στη Β' Αθηναϊκή Συμμαχία εξακολουθώντας να είναι τόσο υπολογίσιμοι για το στόλο τους, εξεστράτευσε ο ίδιος στη Χίο για να ε- ξασφαλίσει τη συμμαχία της. 31

32 Με τη επικράτηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε αυτός ο ρυθμιστής των πολιτικών θεμάτων, όπως παρουσιάζεται στη γνωστή στήλη του Αρχαιολογικού Μουσείου με την επιστολή που έστειλε στους Χιώτες το 332 π.χ., όπου απαιτεί και τη συμμετοχή 20 χιακών πλοίων στο στόλο του. Με το τέλος όμως του 4 ου π.χ. αιώνα, σήμανε η εξασθένηση του θεσμού της πόλης- κράτους και η φθίνουσα πορεία του νησιού. Από την εμφάνιση του Ρωμαϊκού στόλου στα μικρασιατικά παράλια το 191 π.χ. η Χίος, όπως μαρτυρεί ο Τίτος Λίβιος, υπήρξε η ναυτική βάση τους. Στο λιμάνι της κατευθύνονταν τα μεταγωγικά πλοία που κατέπλεαν από την Ιταλία για να ανεφοδιάσουν με σιτάρι και κρασί τα πληρώματα του ρωμαϊκού στόλου και στη Χίο επισκεύαζαν τις ζημιές στα πλοία τους στις ναυμαχίες. Αυτό προφανώς προϋποθέτει και ανάλογες λιμενικές εγκαταστάσεις και η Χίος πρέπει να διέθετε αξιόλογα νεώρια. Κατά τη διάρκεια των χρόνων αυτών η Χίος βρισκόταν σε ανθηρή οικονομική κατάσταση. Ασκούσε το διαμετακομιστικό εμπόριο, τα εμπορικά πλοία που κινούνταν από τον Εύξεινο προς την Αλεξάνδρεια τη χρησιμοποιούσαν ως ενδιάμεσο σταθμό, εξακολουθούσε να παράγει και να εμπορεύεται τα προϊόντα της και να επιδίδεται στο επικερδές εμπόριο των δούλων. Η φιλορωμαϊκή όμως πολιτική της Χίου απέβη μοιραία στους πολέμους με το Μιθριδάτη. Το γεγονός ότι κατά την πολιορκία της Ρόδου (88 π.χ.) ένα από τα χιακά πλοία, που συμμετείχαν στο στόλο του εμβόλισε τη βασιλική ναυαρχίδα, ήταν η αφορμή το 86 π.χ. ο στρατηγός του Ζηνόβιος να αποβιβαστεί στη Χίο, να κυριεύσει τα τείχη και να καταστρέψει το νησί. Αργότερα ο νικητής Σύλλας της παραχώρησε προνόμια και τα ανανέωσε το 26 π.χ ο Αύγουστος, αλλά η ελευθερία και η αυτονομία εφαρμοζόταν κατά τη διάθεση των εκάστοτε Ρωμαίων αρχόντων. Στα τέλη του 1 ου π.χ. αιώνα ο Στράβωνας, ο οποίος επισκέφτηκε τη Χίο ίσως κατά το ταξίδι του στη Αίγυπτο αναφέρεται στο χιώτικο λιμάνι 32

33 χαρακτηρίζοντας την πόλη ευλίμενο και παρέχοντας την πληροφορία για ναύσταθμο 80 πλοίων (Στραβ. XIV, Ι, 35). Όπως μαρτυρεί ο Ιώσηπος (Ιουδ. Αρχαιολ. XVI, 18-19), σημαντικά υπήρξαν τα έργα που εκτελέστηκαν με τη δωρεά του Ηρώδη, του βασιλιά της Ιουδαίας, όταν κατά το 12 π.χ. πηγαίνοντας προς τη Μυτιλήνη αναγκάστηκε εξ αιτίας θαλασσοταραχής να προσορμισθεί στο νησί, όπου παρέμεινε για αρκετό καιρό. Για να ανταποδώσει τη φιλοξενία των Χιωτών, μάλλον όμως για να ασφαλίσει τα πλοία του, διεύρυνε και βάθυνε το λιμάνι και κατασκεύασε νέες λιμενικές εγκαταστάσεις και λιθόστρωτη προκυμαία. Στην εποχή του η τεχνολογία είχε προχωρήσει με την επινόηση του υδραυλικού κονιάματος και επί της βασιλείας του κατασκευάστηκαν τεράστια λιμενικά έργα στην Καισαρεία. Μία επιτύμβια στήλη αυτών των χρόνων ενός νέου με το καράβι του από τον Εμπορειό υποδεικνύει τη σχέση των Χιωτών με τη θάλασσα. Από τα τέλη όμως του 1 ου π.χ. αιώνα είχε αρχίσει η παρακμή του νησιού. Αν και η έλλειψη πηγών για τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες δεν επιτρέπει την επαρκή εξιστόρηση της περιόδου, τα λίγα στοιχεία δείχνουν ότι στη Χίο, υπήρχε ακμή, στην οποία συντελούσαν η γεωγραφική της θέση, που αναβαθμίστηκε με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη, η γεωργική παραγωγή και η εμπορική και βιοτεχνική παράδοση 7. Χίος Ζαχαρού-Λουτράρη Α, «Χίος, πόλιν έχειν ευλίμενον», Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο, 33

34 Ος αιώνας μ.χ. έως 1881 Από τον 10 ο αιώνα, στο πλαίσιο της συστηματικής προσπάθειας του βυζαντινού κράτους να αποκαταστήσει τον έλεγχο της Μεσογείου, λόγω της μεγάλης σημασίας της Χίου ως εμπορικού και ναυτιλιακού κέντρου του Αιγαίου, άρχισε η κατασκευή οχυρωματικών έργων. Η ανέγερση του μεγάλου παράλιου φρουρίου της πόλης, που εξασφάλισε την προστασία της και εξελίχτηκε σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό κέντρο της Χίου, άλλαξε και την τοπογραφία του λιμανιού, που και αυτό αναδείχτηκε σε μεγάλο σταθμό διαμετακομιστικού εμπορίου και ταυτόχρονα εισαγωγικό και εξαγωγικό λιμάνι των πολυτελών και μονοπωλιακών χιακών προϊόντων, μαστίχας, μεταξωτών και κρασιού. Τα χιώτικα πλοία είχαν αναλάβει τη διακίνηση μεγάλου μέρους του βυζαντινού εμπορίου και η Χίος παρείχε σπουδαίες ναυτιλιακές υπηρεσίες. Αν και δεν έχουμε στοιχεία για τον ακριβή χρόνο της ίδρυσης του φρουρίου, συναντάται στις πηγές από τον 11 ο αιώνα. Στις επιδρομές του Τούρκου Τζαχά κατά της Χίου (1089) και σε άλλες των Σελτζούκων πειρατών, που προηγήθηκαν (1072) το λιμάνι της πόλης έζησε τις ναυτικές συγκρούσεις και τις αλλαγές των κυριάρχων, του Τούρκου Τζαχά το 1089 και του βυζαντινού ναυάρχου Κωνσταντίνου Δαλασσηνού το 1090, που πολιόρκησε το κάστρο με βαλλιστικά μηχανήματα και καταπέλτες καταστρέφοντας μέρος του τείχους. Δεν είναι γνωστή η ακριβής μορφή του βυζαντινού λιμανιού. Με τις λίγες μαρτυρίες, αλλά κυρίως τις μεταγενέστερες απεικονίσεις, που πρέπει να διασώζουν αρκετά στοιχεία του, καθώς δεν πρέπει να έγιναν ριζικές ανακατατάξεις, επιχειρείται ο προσδιορισμός του. Η ανέγερση του κάστρου έκλεισε τη βόρεια πλευρά και μετέβαλε την παραλία που εκτείνεται νότια σε φυσικό κατά κάποιο τρόπο λιμάνι και έτσι δημιούργησε ασφαλέστερη κατάσταση. Οι προσχώσεις του χειμάρρου Καλοπλύτη περιόρισαν την είσοδο του μέσα στην πόλη σε σχέση με το αρχαίο λιμάνι και διαμόρφωσαν εκτεταμένη πλατεία νότια του φρουρίου, που ονομαζόταν του Εμπορίου ή πλάνζα του Εμπορίου ή Φόρος και εκεί υπήρχαν οι αποθήκες. Οι αποθήκες, που η εκμετάλλευση τους δίδονταν στη Νέα Μονή, η οποία εκτός από θρησκευτικό 34

35 κέντρο έπαιζε και σημαντικό ρόλο στην οικονομία του τόπου, συνδέονταν άμεσα με το λιμάνι και συνέθεταν την εμπορική σκάλα της πόλης. Το λιμάνι πιθανότατα εκτείνονταν νότια του κάστρου μέχρι τον Κάτω Γιαλό (σημερινή οδός Βενιζέλου - Λιβανού) και να κατείχε μέρος της σημερινής αγοράς. Καθώς όμως στην περιοχή συγκρούονταν μεγάλα οικονομικοπολιτικά συμφέροντα Βυζαντινών, Δυτικών και Τούρκων, ακολούθησε πολιτική αστάθεια και η Χίος υπέκυπτε στις διεκδικήσεις των εκάστοτε ισχυρότερων. Για σύντομα χρονικά διαστήματα την κατέλαβαν οι Βενετοί το και το Καθώς όμως η Χίος ήταν διαμετακομιστικός σταθμός, γειτνίαζε με τα μεταλλεία της Φώκαιας και μονοπωλούσε τη μαστίχα, ήταν ο στόχος της Γένοβας για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Για τρεις μήνες το 1346 ο Simone Vignoso, με τον ιδιωτικό του στόλο στο λιμάνι πολιορκούσε τη Χίο που την κατέλαβε εξ ονόματος της Γένοβας. Αυτή, επειδή αδυνατούσε να αποζημιώσει τους πλοιοκτήτες, αναγκάστηκε να παραχωρήσει σ' αυτούς την οικονομική εκμετάλλευση του νησιού και έτσι συστήθηκε μία ημιανεξάρτητη από τη μητρόπολη εμπορικοναυτιλιακή εταιρία, η Mahona, που ανέλαβε τη διοίκηση της Χίου με την αναγνώριση από το 1363 και του Βυζαντίου. Οι Μαονείς, που προσέλαβαν την επωνυμία Gustiniani, κατείχαν για 220 χρόνια τη Χίο και καθώς ως βασικό άξονα της πολιτικής τους είχαν την αποκλειστική εξυπηρέτηση των οικονομικών τους συμφερόντων, το λιμάνι αποτελούσε το κύριο μέσο για τις εμπορικές τους δραστηριότητες. Με τις νέες τεχνικές που εισήγαγαν και την αποδοτική οργάνωση της παραγωγής της μαστίχας, των εσπεριδοειδών και των αμπελιών, την ενίσχυση της βιοτεχνίας (υφαντουργία και μεταξουργία) και τη άσκηση του εμπορίου, αποκόμιζαν μεγάλα κέρδη, αλλά και ανέδειξαν τη Χίο σε ένα ανθηρότατο εμπορικό κέντρο με μορφή ανάλογη με αυτή των μεγάλων πόλεων της Ιταλίας. Στην οικονομική ευημερία συντέλεσαν οι συνθήκες ασφάλειας, και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η επισκευή και επέκταση του φρουρίου και τα έργα στο λιμάνι. Ο Martino Zaccaria με την κατασκευή του νέου φρουρίου το 1329 επέφερε και βελτιώσεις στο λιμάνι. Τα μνημειώδη όμως έργα έγιναν με πρότυπο το 35

36 λιμάνι της Γένοβας κατά το 15 ο αιώνα. Δύο τεχνητοί λιμενοβραχίονες περιέκλειαν τη θάλασσα και με το μικρό όρμο που σχηματίζει η ακτή καθώς βόρεια κλείνεται από το κάστρο δημιουργήθηκε ευρύχωρο λιμάνι, κατασκευασμένο με τέχνη. Την οροθέτηση του δίνουν οι εκκλησίες που προαναφέρθηκαν. Στη νότια πλευρά υπήρχαν πολλοί πέτρινοι ανεμόμυλοι και στο άκρο του νότιου λιμενοβραχίονα υπήρχε ένα πυραμοειδές οικοδόμημα με φανό και έδωσε το όνομα Diamante, που αναφέρουν οι πηγές. Το κτίσμα ονομάζεται και Πυραμίδα ή pilastro ή Aguglia (βελόνα) και το σχήμα του υπαγόρευε ο προορισμός του να κλίνει με αλυσίδα το στόμιο του λιμανιού, όταν χρειαζόταν να ενωθεί με το απέναντι άκρο. Στο βόρειο λιμενοβραχίονα προς το Κάστρο, που ονομαζόταν ως πρόσφατα «Μαντράκι» ήταν η Porporeua όπου έμενε ο capitano del porio. Αυτός ήταν προϊστάμενος του τετραμελούς συμβουλίου, που είχε την επίβλεψη του λιμανιού και μεριμνούσε και για την άμυνα σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης. Ο πύργος ενσωματώθηκε στο Μπούρτζι, που πρέπει να κατασκευάστηκε κατά τις τελευταίες γενουατικές επεμβάσεις των αρχών του 16 ου αιώνα και βρίσκεται σήμερα ερειπωμένος στο άκρο του βόρειου μόλου. Είναι ορθογώνιο οχύρωμα, διαστάσεων 19,5 χ 20 m. με εσωτερική αυλή. Στο τείχος του στη στάθμη της θάλασσας ανοίγονται κανιοθυρίδες και πιο πάνω είχε περίδρομο με parapetto που δε σώζεται. Πλατειά τάφρος χώριζε το κάστρο από την πόλη. Για την αρχή της κατασκευής αναφέρεται το 1488 και για το σκοπό της η προσπάθεια να οδηγηθούν τα νερά του Καλοπλύτη στη θάλασσα, γιατί καθώς ως τότε έπεφταν στο λιμάνι, το γέμιζαν με άμμο και πέτρες και κινδύνευε να είναι απρόσιτο στα μεγάλα πλοία, που άρχισαν να προσορμίζονται στο Δελφίνι και θεσπίστηκε απαγόρευση για να μην ερημώσει το εμπόριο της πρωτεύουσας. Η επιχωμάτωση της λιμενολεκάνης ήταν αποτέλεσμα των αλλαγών στις κινήσεις των θαλασσίων ρευμάτων, που επήλθαν με τα μνημειώδη έργα και η τεχνική της διάνοιξης αγωγών δεν είχε πάντα, όπως και στην περίπτωση της Χίου επιτυχία. Για το λόγο αυτό οι Γενουάτες πραγματοποίησαν πολλές εκβαθύνσεις 36

37 στο λιμάνι και έλαβαν αυστηρά μέτρα. Όπως μαρτυρεί επιγραφή σε διάλεκτο της Γένοβας, που ήταν εντοιχισμένη στον τοίχο του κάστρου προς τα λιμάνι σε περίοπτη θέση, επιβαλλόταν αυστηρό πρόστιμο σε όποιο πλοίο τολμούσε να ρίξει άχρηστα αντικείμενα στο λιμάνι 8. Κοντά στο λιμάνι υπήρχε μεγάλος αριθμός σπιτιών των αρχόντων της Χίου και στα νότια του φρουρίου, όπου και την προηγούμενη εποχή, η μεγάλη πλατεία του Φόρου ή του Εμπορίου (ή Εμπορείου). Άρχιζε από τη σκάλα του λιμανιού, όπου το Δικαιότατο (αστυνομία - δικαστήριο) και καταλάμβανε το χώρο μεταξύ της τάφρου και της θάλασσας και είχε σκεπαστή αγορά με καταστήματα. Στην παραλία στα βόρεια του κάστρου υπήρχαν ανεμόμυλοι και ναυπηγείο. Από τους λειτουργικούς χώρους μεγάλη εντύπωση προκαλούσε η εσωτερική αποβάθρα φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων που ήταν κατασκευασμένη πάνω σε πασσάλους και οδηγούσε στην porta di marina, την πύλη του Κάστρου προς το λιμάνι. Αναφέρεται και ως γέφυρα κατά το ήμισυ πέτρινη και κατά το υπόλοιπο κατασκευασμένη από μεγάλα δοκάρια που στηρίζονταν σε μαρμάρινες κολώνες 9. Στο λιμάνι παρέμεινε πάντοτε μία μεγάλη γαλέρα με 78 κουπιά για προσωπική χρήση της Μαόνα και στολίσκος 38 ελαφρών πλοίων. Δύο μεγάλοι σκελετοί πλοίων, που βρέθηκαν κατά την εκσκαφή του σημερινού λιμανιού, το 1898, στη νοτιοανατολική πλευρά του φρουρίου ήταν τα μεγάλα γενουατικά πλοία Catania και Spinola, που στάθμευαν πρόσκαιρα στη Χίο και κάηκαν κατά την αιφνίδια άκαρπη πολιορκία της Χίου από τους Βενετούς το Μαρτυρίες επισκεπτών που έφτασαν στη Χίο κατά τον 14 ο, τον 15 ο και μέχρι σχεδόν τα μέσα του 16 ου αιώνα χαρακτηρίζουν το λιμάνι άριστο, ασφαλέστατο, αρκετά καλό, ευρυχωρότατο, ικανό να περιλάβει παντός είδους πλοία. Το γενουατικό λιμάνι παρέμεινε σε χρήση μέχρι το τέλος σχεδόν της 8 Ζολώτας Γ., Ιστορία της Χίου, Αθήνα, Ζολώτας Γ., Ιστορία της Χίου, Αθήνα,

38 Τουρκοκρατίας ακολουθώντας όμως φθίνουσα πορεία, καθώς οι Τούρκοι, που κατέλαβαν τη Χίο το 1566 επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, πέρα από μικρές συντηρήσεις και επισκευές, δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κατά τη διάρκεια της Τουρκικής κατοχής η Χίος υπαγόταν στην Τοπαρχία των νήσων του Αιγαίου με έδρα την Κωνσταντινούπολη, αλλά στην ουσία διαμορφώθηκε μία ιδιάζουσα αυτοδιοίκηση χάρη στους προνομιακούς ορισμούς του 1567 και του 1578 και σε άλλα μεταγενέστερα προνόμια. Σύμφωνα με αυτά παρέχονταν ατομικές, θρησκευτικές και πολιτικές ελευθερίες και την εξουσία διοικητική, δικαστική και εν μέρει εκτελεστική ασκούσε η Δημογεροντία, που με τον καιρό έγινε παντοδύναμη. Οι ευνοϊκές πολιτικές συνθήκες σε συνδυασμό με το πατροπαράδοτο χιακό εμπορικό δαιμόνιο είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου και την άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών. Επειδή το κύριο προϊόν του νησιού, η μαστίχα, υποβαλλόταν σε μεγάλους περιορισμούς, σπουδαιότερη εμπορική σημασία απέκτησε το μετάξι, αργότερα και το βαμβάκι, που έδωσαν την προτεραιότητα στη δευτερογενή παραγωγή, η οποία συνέβαλε στην ίδρυση εμπορικών οίκων και παροικιών στην Ευρώπη και Ανατολή. Έτσι το κέντρο βάρους των χιακών δραστηριοτήτων μετατοπίστηκε εκτός Χίου και άρχισε η παρακμή του λιμανιού. Οι περιηγητές, παραπονούνταν όχι μόνο για το βυθό, αλλά και για το στενό στόμιο, τον ύφαλο και το επικίνδυνο της αγκυροβολιάς, κυρίως εξαιτίας των βόρειων ανέμων. Αναφέρουν ότι τα μεγάλα πλοία αγκυροβολούν στον πορθμό, έξω από το λιμάνι, που το χαρακτηρίζουν στενόχωρο, αβαθές και δυσείπλευστο. Η κατάσταση έγινε χειρότερη κατά τον 17 ο αιώνα. Ένα τμήμα του νότιου λιμενοβραχίονα κατέπεσε από τρικυμία ή άλλη αιτία και βυθίστηκε 5 με 6 πόδια κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και αποχωρίστηκε το πυραμοειδές κτίσμα σε ικανή απόσταση, ώστε δημιουργήθηκε ένα δεύτερο κατά κάποιο τρόπο στόμιο στο λιμάνι. Έτσι πλοία κινδύνεψαν να ναυαγήσουν καθώς εύρισκαν πάνω στον ύφαλο που δημιουργήθηκε. Στα μέσα του 17 ου αιώνα είχαν καταστραφεί και οι δύο λιμενοβραχίονες και η μικρή εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η ίδια σχεδόν κατάσταση για το λιμάνι επικράτησε τον 18 ο αιώνα, που 38

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1. Προς. Τσιμισκή 29. 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ. Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου Εταιρία Ερευνών-Δημοσκοπήσεων Τσιμισκή 3 54625 Θεσσαλονίκη ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ: No 1 Προς ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ΕΒΕΘ) Τσιμισκή 29 54626 Θεσσαλονίκη ΕΡΕΥΝΑ Ακτοπλοϊκή σύνδεση Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Η Σύρος είναι νησί των Κυκλάδων. Πρωτεύουσά της είναι η Ερμούπολη, η οποία είναι πρωτεύουσα της Περιφέριας Νότιου Αιγαίου αλλά και του πρώην Νομού Κυκλάδων. Η Σύρος αναπτύχθηκε ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ (MASTER PLAN) ΝΕΟΥ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ (MASTER PLAN) ΝΕΟΥ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ (MASTER PLAN) ΝΕΟΥ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Η μελέτη ανατέθηκε από το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΔΙΚΤΥΩΝ, ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή.

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. - Ο σημαντικότερος οικισμός ήταν η... - Κατά τη 2 η και 3 η χιλιετία

Διαβάστε περισσότερα

Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό

Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό Έξυπνες λύσεις για την προώθηση του θεματικού τουρισμού στην περιοχή της Ηπείρου Ιωάννινα, 29 Μαρτίου 2016 Συνδυασμένα Συστήματα Μεταφορών στον Τουρισμό Γιώργος Γιαννής, Καθηγητής ΕΜΠ, www.nrso.ntua.gr/geyannis

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET06: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET06: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τα αεροδρόμια, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και τα λιμάνια που βρίσκονται στις Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά στοιχεία. Εξωτερικά λιμενικά έργα

Γενικά στοιχεία. Εξωτερικά λιμενικά έργα Γενικά στοιχεία Έχει ήδη δρομολογηθεί η σύνδεση του λιμανιού με την Εγνατία με οδό, ενώ εντός του 2015 ολοκληρώθηκε και η σύνδεση του προβλήτα Ε/Κ με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Παράλληλα, υπάρχει ήδη πρόβλεψη

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς

Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Λόγοι υψηλής ελκυστικότητας της Μυκόνου και δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης της σε άλλους προορισμούς Σαακιάν Χρήστος Απρίλιος 2013 Εισαγωγή Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη Μύκονο

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας είναι αρκετά χαμηλή, παρότι είναι μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡO ΤΗΣ ΚΩ Το Κάστρο των Ιπποτών είναι ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά μνημεία της Κω. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό και επιβλητικό είναι ένα από τα αξιοθέατα που κάθε επισκέπτης του νησιού πρέπει να

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΔΡΟΛΙΑ 7 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Αγιάς. Ανάδειξη και αξιοποίηση.

ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΔΡΟΛΙΑ 7 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Αγιάς. Ανάδειξη και αξιοποίηση. ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΔΡΟΛΙΑ 7 η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Αγιάς. Ανάδειξη και αξιοποίηση. Στρατηγική θέση της Αγιάς Η περιοχή της Αγιάς χαρακτηρίζεται κυρίως από την εύφορη κοιλάδα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΝΕΟΤΟΠΟΘΕΤΗΜΕΝΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΣΤΟ ΤΑΓΜΑ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΝΕΟΤΟΠΟΘΕΤΗΜΕΝΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΣΤΟ ΤΑΓΜΑ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΝΕΟΤΟΠΟΘΕΤΗΜΕΝΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΣΤΟ ΤΑΓΜΑ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α/Α ΘΕΜΑ ΣΕΛΙΔΑ 1 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΕΘ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ 3 2 ΕΜΒΛΗΜΑ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ 4 3 ΜΕΡΙΜΝΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 1η Διάλεξη Α. Τέσσερα Σχέδια για τη Θεσσαλονίκη Χωροταξική Μελέτη (1966-1968)

Διαβάστε περισσότερα

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος

Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος Τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου Χαρίδης Φίλιππος 1. Η μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας Η τεράστια αυτή πυραμίδα είναι το αρχαιότερο από τα εφτά θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, αλλά είναι το μόνο που διασώζετε 4.000χ.Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 1. ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1.1 Πληθυσµός Κατά την εκπόνηση του

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ ΚΑΙ CABOTAGE ΜΑΘΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΣΑΛΙΚΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΣΟΓΚΑ ΜΑΡΙΑ 30/10/2009

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ ΚΑΙ CABOTAGE ΜΑΘΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΣΑΛΙΚΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΣΟΓΚΑ ΜΑΡΙΑ 30/10/2009 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ ΚΑΙ CABOTAGE ΜΑΘΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΣΑΛΙΚΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΣΟΓΚΑ ΜΑΡΙΑ 30/10/2009 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Έννοια ακτοπλοΐας: ακτοπλοΐα είναι η μετακίνηση επιβατών και φορτίου

Διαβάστε περισσότερα

Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη

Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη Σαββατοκύριακο στη Ημέρες Ταξιδιού 2 2 μέρες πλούσιας δόσης ς! Από: Christina Koraki ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙΟΥ Μέρα 1 2. Λευκός Πύργος 3. Αρχαιολογικό Μουσείο ς Πολιτισμός/Μουσεία 4. Αγία Σοφία Πολιτισμός/Εκκλησίες

Διαβάστε περισσότερα

Τήλος ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΜΑ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΗΛΟΥ

Τήλος ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΜΑ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΗΛΟΥ Τήλος ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΜΑ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΗΛΟΥ Τήλος 7 η απ τα Δωδεκάνησα Σχήμα ακανόνιστο, 62km 2 22μίλια από Ρόδο και 222 από Πειραιά 829 κάτοικοι Έδαφος βραχώδες με κλίσεις έως 65% Εύφορες πεδιάδες με άφθονο νερό

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α. Οικ. Β- 54871/4060/2003 (Β 1364). (Κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του Ν. 2963/2001)

Υ.Α. Οικ. Β- 54871/4060/2003 (Β 1364). (Κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του Ν. 2963/2001) Υ.Α. Οικ. Β- 54871/4060/2003 (Β 1364). (Κατ εξουσιοδότηση της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του Ν. 2963/2001) «Όροι, προϋποθέσεις και διαδικασία για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως αστικής, μιας γραμμής ως

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης Γιώργος Πρίμπας Το παρόν φωτογραφικό άλμπουμ είναι ένα αφιέρωμα για τους τρεις μεγάλης αρχαιολογικής αξίας χώρους στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

οκ _ τόπους παρεμβάσεις τοπίου για την ανάδειξη του παραλιακού μετώπου του Ναυπλίου

οκ _ τόπους παρεμβάσεις τοπίου για την ανάδειξη του παραλιακού μετώπου του Ναυπλίου Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. τομέας Ι _ αρχιτεκτονικών συνθέσεων Ιούλιος 2012 Σπουδαστική ομάδα _ Αγαπητού-Κυρίτση Αλεξάνδρα-Νιόβη Χουντάλα Παναγιώτα Επιβλέποντες καθηγητές _ Καρβουντζή Βαλεντίνη

Διαβάστε περισσότερα

Α Γ Γ Ε Λ Ι Ε Σ Γ Ι Α

Α Γ Γ Ε Λ Ι Ε Σ Γ Ι Α ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ (Γραφεία Πώλησης Εκδόσεων) Ταχυδρομική Διεύθυνση: ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ, ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, Διεύθυνση Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας ΤΓΝ 1040, ΑΘΗΝΑ Τηλ: (+30) 210 655 1772 (+30)

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 5 (σελ. 90 93) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί, όπως ο

Διαβάστε περισσότερα

Απογραφές Γεωμετρικό μοντέλο Γραμμικό μοντέλο

Απογραφές Γεωμετρικό μοντέλο Γραμμικό μοντέλο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τομέας Υδατικών Πόρων Μάθημα: Αστικά Υδραυλικά Έργα Μέρος Α: Υδρευτικά έργα Άσκηση ΔΕ1: Εκτίμηση παροχών σχεδιασμού έργων υδροδότησης οικισμού Σύνταξη

Διαβάστε περισσότερα

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού.

Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. Το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού. 1 Περιεχόμενα: Εισαγωγή σελ.3 Ιστορική αναδρομή σελ.4 Περιγραφή του χώρου σελ.5-7 Βιβλιογραφία σελ.8 Παράρτημα σελ.9-10 2 Εισαγωγή. Στο κέντρο της Λεμεσού υπάρχει το Κάστρο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΤΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. ΑΝΔΡΙΑΝΗ ΓΟΓΟΛΑ ΤΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. ΛΟΥΚΑΣ ΜΠΟΜΠΟΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΤΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. ΑΝΔΡΙΑΝΗ ΓΟΓΟΛΑ ΤΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. ΛΟΥΚΑΣ ΜΠΟΜΠΟΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (MASTER PLAN) ΛΙΜΕΝΩΝ ΧΙΟΥ, ΜΕΣΤΩΝ, ΛΗΜΝΙΩΝ, ΨΑΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Α Β ΣΤΑΔΙΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ: ΤΡΙΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ε.Π.Ε. ΑΝΔΡΙΑΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Επιδόσεις και Προοπτικές

Επιδόσεις και Προοπτικές Επιδόσεις και Προοπτικές Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς Περιεχόμενα 1. Αντικείμενο της μελέτης 2.Ο κλάδος της Ακτοπλοΐας στην Ελλάδα: Υφιστάμενη κατάσταση 3. Συμβολή της Ακτοπλοΐας στην Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ».

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Εισηγήτρια κα Ελευθερία Φτακλάκη, Αντιπεριφερειάρχης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 13.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Μορφολογία - Γενικά Ο νοµός Καβάλας είναι ο µόνος µη συνοριακός νοµός της Περιφέρειας και ο νοµός µε το µεγαλύτερο ανάπτυγµα θαλάσσιου µετώπου

Διαβάστε περισσότερα

Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια

Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια Οι αρχαίοι πύργοι της Σερίφου Οι αρχαίοι πύργοι, αυτόνομες οχυρές κατασκευές αποτελούν ιδιαίτερο τύπο κτιρίου με κυκλική, τετράγωνη ή ορθογώνια κάτοψη, περισσότερους από έναν ορόφους και στιβαρή κατασκευή.

Διαβάστε περισσότερα

Α Γ Γ Ε Λ Ι Ε Σ Γ Ι Α

Α Γ Γ Ε Λ Ι Ε Σ Γ Ι Α ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ (Γραφεία Πώλησης Εκδόσεων) Ταχυδρομική Διεύθυνση: ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ, ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, Διεύθυνση Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας ΤΓΝ 1040, ΑΘΗΝΑ Τηλ: (+30) 210 655 1772 (+30)

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

Marathon Data Systems 22ή Πανελλαδική συνάντηση Χρηστών GIS

Marathon Data Systems 22ή Πανελλαδική συνάντηση Χρηστών GIS Marathon Data Systems 22ή Πανελλαδική συνάντηση Χρηστών GIS ΑΘΗΝΑ 2014 2 3 1) να διαπιστώσει τις αλλαγές που υπέστη ο χώρος κατά την κατασκευή και λειτουργία του αεροδρομίου 2) να αξιολογήσει τις προοπτικές

Διαβάστε περισσότερα

Το καράβι της Κερύνειας

Το καράβι της Κερύνειας Το καράβι της Κερύνειας Το αρχαίο Καράβι της Κερύνειας Το 300π.Χ. το αρχαίο εμπορικό πλοίο ξεκινούσε από τη Σάμο απ όπου φόρτωσε κρασί. Αφού πέρασε από τα νησιά Κω και Ρόδο και πήρε αμφορείς ταξίδευε προς

Διαβάστε περισσότερα

The Posidonia SEA TOURISM FORUM 4 η Συνεδρία: Ακτοπλοΐα και Τουρισμός Αθήνα 22 Ιουνίου 2011 Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση

The Posidonia SEA TOURISM FORUM 4 η Συνεδρία: Ακτοπλοΐα και Τουρισμός Αθήνα 22 Ιουνίου 2011 Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση 1 The Posidonia SEA TOURISM FORUM 4 η Συνεδρία: Ακτοπλοΐα και Τουρισμός Αθήνα 22 Ιουνίου 2011 Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση Ομιλία του Προέδρου του Δ.Σ. του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών

Διαβάστε περισσότερα

Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού

Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας 1 Εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου στην Ελλάδα 15ος - 19ος αιώνας: Πολιτιστικός τουρισμός επιστημόνων,

Διαβάστε περισσότερα

1. Γράφουμε το όνομα της Κύπρου και του Ηνωμένου Βασιλείου στη θέση τους στον χάρτη.

1. Γράφουμε το όνομα της Κύπρου και του Ηνωμένου Βασιλείου στη θέση τους στον χάρτη. Ο Αντρέας είναι δέκα χρόνων, κάτοικος Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο και προγραμματίζει να έρθει στην Κύπρο με τους γονείς του για να περάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές. Μελετά διάφορες πληροφορίες για

Διαβάστε περισσότερα

Γαλάζια Ανάπτυξη: Σχεδιασμός και προκλήσεις στον τομέα του τουρισμού και της αλιείας. Η περίπτωση του Δήμου Καλυμνίων

Γαλάζια Ανάπτυξη: Σχεδιασμός και προκλήσεις στον τομέα του τουρισμού και της αλιείας. Η περίπτωση του Δήμου Καλυμνίων Γαλάζια Ανάπτυξη: Σχεδιασμός και προκλήσεις στον τομέα του τουρισμού και της αλιείας. Η περίπτωση του Δήμου Καλυμνίων Σακελλάριος Τηλιακός Αντιδήμαρχος Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών Δήμου Καλυμνίων

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΓΙΑΤΗΧΑΛΚΙΔΑ. γενικά: πρωτεύουσα ν.ευβοίας 80 χλμ από την Αθήνα 53.584 κάτοικοι επίσημα

Β. ΓΙΑΤΗΧΑΛΚΙΔΑ. γενικά: πρωτεύουσα ν.ευβοίας 80 χλμ από την Αθήνα 53.584 κάτοικοι επίσημα Η ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΠΑΛΟΓΟΥ ΣΟΦΙΑ A. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο: Χαλκίδα Στόχος: μελέτη του θαλάσσιου μετώπου Μέθοδοι επεξεργασίας: βιβλιογραφία-διαδίκτυο αεροφωτογραφίες

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμιος και Ελληνικός Τουρισμός

Παγκόσμιος και Ελληνικός Τουρισμός ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISΜ Παγκόσμιος και Ελληνικός Τουρισμός I. Παγκόσμιος Τουρισμός Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες από τη Σαλαμίνα. Photo Album. by Πρίμπας Γεώργιος. Γιώργος Πρίμπας

Εικόνες από τη Σαλαμίνα. Photo Album. by Πρίμπας Γεώργιος. Γιώργος Πρίμπας Εικόνες από τη Σαλαμίνα Photo Album by Πρίμπας Γεώργιος Γιώργος Πρίμπας Σαλαμίνα. Προηγούμενα σχετικά αφιερώματα: Κυνόσουρα εδώ. Η Σπιναλόγκα του Σαρωνικού εδώ, Το σκεπτικό στη δημιουργία του παρόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Πρόσκληση για Σύναψη Σύμβασης ή Συμβάσεων Ανάθεσης Δημόσιας Υπηρεσίας, για την Αποκλειστική Εξυπηρέτηση Ακτοπλοϊκών Γραμμών για τρία έτη»

ΘΕΜΑ: «Πρόσκληση για Σύναψη Σύμβασης ή Συμβάσεων Ανάθεσης Δημόσιας Υπηρεσίας, για την Αποκλειστική Εξυπηρέτηση Ακτοπλοϊκών Γραμμών για τρία έτη» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ Μυτιλήνη, 1 Απριλίου 2010 ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ Αριθ. πρωτ.: ΔΜ/Φ.231.01/3106 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΚΤΟΠΛΟΪΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ADRIATIC MOTORWAYS OF THE SEA. Κωνσταντίνος Γκρίνιας Διευθυντής Ανάπτυξης Ο.Λ.ΗΓ. Α.Ε.

ADRIATIC MOTORWAYS OF THE SEA. Κωνσταντίνος Γκρίνιας Διευθυντής Ανάπτυξης Ο.Λ.ΗΓ. Α.Ε. ADRIATIC MOTORWAYS OF THE SEA Κωνσταντίνος Γκρίνιας Διευθυντής Ανάπτυξης Ο.Λ.ΗΓ. Α.Ε. ADRIAMOS Εταιρικό Σχήμα Εταίροι: Ιταλία (2) Ελλάδα (1) Λιμενική Αρχή Βενετίας (Επικεφαλής) Οργανισμός Λιμένος Ηγουμενίτσας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ : Γκότση Ζήσης Σαμουν Αιλα Τρομπέτα Ελεινα Τσιτσιριδακη Σοφία

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ : Γκότση Ζήσης Σαμουν Αιλα Τρομπέτα Ελεινα Τσιτσιριδακη Σοφία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ : Γκότση Ζήσης Σαμουν Αιλα Τρομπέτα Ελεινα Τσιτσιριδακη Σοφία Τα θέματα μας Εμπορική ναυτιλία Ναυτιλία και περιβάλλον Ναυτιλία και τουρισμός Ναυτικά ατυχήματα ΠΡΟΛΟΓΟΣ Φέτος

Διαβάστε περισσότερα

Δαβλιάκος Φίλιππος Ποσοστά τουρισμού της Λέσβου Α'1 27/11/2016

Δαβλιάκος Φίλιππος Ποσοστά τουρισμού της Λέσβου Α'1 27/11/2016 Δαβλιάκος Φίλιππος Ποσοστά τουρισμού της Λέσβου Α'1 27/11/2016 Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία για την εξέλιξη των αφίξεων τουριστών με αεροπλάνο στη Λέσβο, μετά το Μάιο και τον Ιούνιο. Ειδικότερα, σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη Περιφέρεια στη Χώρα με βάση τον μόνιμο πληθυσμό (2001: 740.115 κάτοικοι) και η τρίτη μεγαλύτερη στη Ζώνης

Διαβάστε περισσότερα

H ιστορία του κάστρου της Πάτρας

H ιστορία του κάστρου της Πάτρας H ιστορία του κάστρου της Πάτρας Από την Αρχαιότητα μέχρι την Α' περίοδο Τουρκοκρατίας Μία εργασία της ομάδας Γ (Αβούρης Ε, Γεωργίου Ν, Καρατζιάς Γ, Παπατρέχας Ι) Το κάστρο βρίσκεται στα νότια της Ελλάδας,

Διαβάστε περισσότερα

Οι Μαθητές: Αγγελόπουλος Ηρακλής Ανδρεσάκης Κωνσταντίνος

Οι Μαθητές: Αγγελόπουλος Ηρακλής Ανδρεσάκης Κωνσταντίνος Οι Μαθητές: Αγγελόπουλος Ηρακλής Ανδρεσάκης Κωνσταντίνος Ο Πειραιάς (Αρχαία Ελληνικά: Πειραιεύς) είναι πόλη της περιφέρειας Αττικής και διαθέτει τον σημαντικότερο λιμένα της Ελλάδας και της ανατολικής

Διαβάστε περισσότερα

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ»

«H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» «H ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ Οι χρησιμότητες της θάλασσας είναι πολλές όπως πολλές είναι κι οι ωφέλειες που η θάλασσα παρέχει στον άνθρωπο. Ο ι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Θεατρικές Παραστάσεις στα νησιά του Βορείου Αιγαίου Λήμνος, Λέσβος, Χίος Καλοκαίρι 2014 «Ένα τραγούδι γυρεύουμε. Το τραγούδι των τραγουδιών καρτερούμε. Το τραγούδι

Διαβάστε περισσότερα

Το Ακτοπλοϊκό Ζήτημα και τα θέματα μιας αειφόρου ανάπτυξης των νησιών μας. Το Λιμάνι της Κύμης. 3/9/2014 Κώστας Χαϊνάς Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Το Ακτοπλοϊκό Ζήτημα και τα θέματα μιας αειφόρου ανάπτυξης των νησιών μας. Το Λιμάνι της Κύμης. 3/9/2014 Κώστας Χαϊνάς Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Το Ακτοπλοϊκό Ζήτημα και τα θέματα μιας αειφόρου ανάπτυξης των νησιών μας. Το Λιμάνι της Κύμης 1 Ένα σύντομο ιστορικό Ελλάδα : 1ηχώρα στην Ευρώπη στην επιβατηγό ακτοπλοία - στις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα)

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 4.1 Απασχόληση σε επίπεδο Περιφέρειας ΑΜΘ Το συνολικό εργατικό δυναµικό της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. το 1991 ανέρχεται σε 217.828 άτοµα εκ των οποίων 17.111 είναι άνεργοι, ποσοστό 7,85%

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ Τράπεζα Θεμάτων Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε ποιες ήταν οι βασικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη και εξέλιξη της πόλης- κράτους. 2. Να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Γενική Εισαγωγή..2 - Iστορική αναδρομή....3-4 - Περιγραφή του χώρου.....5-8 - Επίλογος...9 - Βιβλιογραφία 10 1 Γενική Εισαγωγή Επίσκεψη στο Επαρχιακό Μουσείο Πάφου Το Επαρχιακό Μουσείο της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

Οι Ακτοπλοϊκές μας συγκοινωνίες μόνο προβληματικές δεν είναι, οι ατυχείς αναφορές στο λεγόμενο Ακτοπλοϊκό Πρόβλημα αποδεικνύουν άγνοια για :

Οι Ακτοπλοϊκές μας συγκοινωνίες μόνο προβληματικές δεν είναι, οι ατυχείς αναφορές στο λεγόμενο Ακτοπλοϊκό Πρόβλημα αποδεικνύουν άγνοια για : Κυρίες και Κύριοι Για μία ακόμα φορά θα μιλήσουμε για τη σημασία της Ακτοπλοΐας μας, τη συμβολή της στην προάσπιση των Εθνικών μας συμφερόντων ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή με την πολιτική που ακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και ΟΤΑ. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503

Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ονοματεπώνυμο: Βάσκο Ντά Γκάμα Χρονολογία γέννησης:3 Σεπτεμβρίου 1449 Χρονολογία θανάτου:3 Ιανουαρίου 1524 Χρονολογία ταξιδιού:στις 8 Ιουλίου του 1497 άρχισε και τελείωσε το 1503 Ανακαλύψεις: Ανακάλυψε

Διαβάστε περισσότερα

5000 Γεωµετρικό µοντέλο 4500 Γραµµικό µοντέλο 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1991 2001 2011 2021 2031 2041 2051

5000 Γεωµετρικό µοντέλο 4500 Γραµµικό µοντέλο 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1991 2001 2011 2021 2031 2041 2051 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Τοµέας Υδατικών Πόρων Μάθηµα: Αστικά Υδραυλικά Έργα Μέρος Α: Υδρευτικά έργα Άσκηση Ε1: Εκτίµηση παροχών σχεδιασµού έργων υδροδότησης οικισµού Σύνταξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΠ 11 - Κεφάλαιο δύο: Η Πόλη- Κράτος - onlearn.gr - ελπ - εαπ .Σε τέσσερις ενότητες η γέννηση κι η εξέλιξη της πόλης κράτους, στην οποία βασίστηκε η οργάνωση ολόκληρου του ελληνικού πολιτισμού.

ΕΛΠ 11 - Κεφάλαιο δύο: Η Πόλη- Κράτος - onlearn.gr - ελπ - εαπ .Σε τέσσερις ενότητες η γέννηση κι η εξέλιξη της πόλης κράτους, στην οποία βασίστηκε η οργάνωση ολόκληρου του ελληνικού πολιτισμού. Κεφάλαιο δύο: Η Πόλη- Κράτος Σε τέσσερις ενότητες η γέννηση κι η εξέλιξη της πόλης κράτους, στην οποία βασίστηκε η οργάνωση ολόκληρου του ελληνικού πολιτισμού. Α Ενότητα: -- > Φυλετική οργάνωση των Ελλήνων

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά - μεταφορικά μέσα

Μεταφορά - μεταφορικά μέσα Μεταφορά - μεταφορικά μέσα Μεταφορά είναι η μετακόμιση πραγμάτων ή προσώπων. Η ανάπτυξη των μεταφορών αποτέλεσε θεμελιώδη παράγοντα για την ανάπτυξη του πολιτισμού και διευκόλυνε αφάνταστα το εμπόριο και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς που βρίσκονται στη Ζώνη ΙV και ειδικότερα: (α) τη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 : Γενικά χαρακτηριστικά στοιχεία του Νοµού

Κεφάλαιο 2 : Γενικά χαρακτηριστικά στοιχεία του Νοµού VII σελίδα Πρόλογος - Ευχαριστίες Περιεχόµενα V VII 0. Εισαγωγή 1 Κεφάλαιο 1 : Ιστορική Εξέλιξη 1.1 Αρχαίοι χρόνοι 5 1.2 Βυζαντινή Περίοδος 6 1.3 Οθωµανική Κυριαρχία 7 1.4 Αφετηρία της σύγχρονης περιόδου

Διαβάστε περισσότερα

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο

Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο Η Λίνδος απέχει 50 χλμ. νότια από την πόλη της Ρόδου. Ο οικισμός διατηρεί το χρώμα και την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής. Κυρίαρχο στοιχείο ο ρομαντισμός, που καταλαμβάνει τον επισκέπτη, μόλις φθάσει στο

Διαβάστε περισσότερα

Το Ελληνικό Yachting βρίσκεται στην εντατική

Το Ελληνικό Yachting βρίσκεται στην εντατική Το Ελληνικό Yachting βρίσκεται στην εντατική Θρασύβουλος Κανάρης Διευθύνων Σύμβουλος All4yachting.com Το Ελληνικό Yachting με αριθμούς Αποτελεί το 4,5% του ΑΕΠ, ενώ συνολικά ο Τουρισμός προσφέρει το 18%.

Διαβάστε περισσότερα

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας και στον Ελληνικό και Παγκόσμιο Τουρισμό το 2017 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 2 3 Εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

Παρεμβάσεις & Αναπτυξιακές Προτεραιότητες

Παρεμβάσεις & Αναπτυξιακές Προτεραιότητες Υποδομές Συγκοινωνιών στη Νήσο Λέσβο Παρεμβάσεις & Αναπτυξιακές Προτεραιότητες της Ν.Α. Λέσβου Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου στο πλαίσιο του Γ ΚΠΣ με τη χρηματοδότηση κύρια του ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου 2000-2006

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΑΥΤΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Ρομπογιαννάκης Δημήτριος, MSc Πολιτικός Μηχανικός Καλησπερίδων 10, Ηράκλειο, τηλ: 6945 552852 email: drompogiannakis@gmail.com Απρίλιος 2017

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙ ΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009

ΕΠΙ ΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2009 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Σταδίου 24 105 64 Αθήνα Τηλ. 210-3312253, 210-3310022 Φαξ. 210-3312033 Email: itep@otenet.gr URL: http://www.itep.gr Αθήνα, 1 Ιουνίου 2009 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΠΙ

Διαβάστε περισσότερα

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Εξελίξεις στα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ξενοδοχίας 2018 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 2 3 Παγκόσμιο Τουριστικό Περιβάλλον, 2018 ΑΜΕΡΙΚΗ:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Τµήµα Επιστηµονικού & Αναπτυξιακού Έργου. Ηµερίδα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Τµήµα Επιστηµονικού & Αναπτυξιακού Έργου. Ηµερίδα ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Τµήµα Επιστηµονικού & Αναπτυξιακού Έργου Ηµερίδα «Η Ναυπηγική Βιοµηχανία στην Ελλάδα - Παρούσα κατάσταση Προοπτικές» Ναυτικός Όµιλος Ελλάδος 30 Μαΐου 2005 ΘΕΜΑ: «Ο Τεχνολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα διπλωµατική εργασία µε τίτλο «Η πόλη της Καστοριάς ως τουριστικός προορισµός», µελετάται η σχέση τουρισµού και πόλης, εξετάζοντας αν η αλλαγή που παρατηρείται σήµερα στη φυσιογνωµία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Ταχ. Δ/νση : 1ο χλμ Μυτιλήνης - Λουτρών Μυτιλήνη Ταχ.Κώδικας : 81100 Πληροφορίες : ΣΤΡΑΤΗΣ ΒΛΑΣΤΑΡΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ THALATTA 2012 ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012

ΟΜΙΛΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ THALATTA 2012 ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΟΜΙΛΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ THALATTA 2012 ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ 22 23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2012 Κυρίες και Κύριοι, Αναμφίβολα ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί μια από τις δυναμικότερες και επιλεκτικότερες μορφές σύγχρονου τουρισμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις τοπικές κοινωνίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ "ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ" «Στήριξη και Ανάδειξη Πολυνησιωτικών ΑΕΙ» ΔΡΑΣΗ 4: Εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας Πληροφορίες επισκεπτών - FAQs

Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας Πληροφορίες επισκεπτών - FAQs Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας Πληροφορίες επισκεπτών - FAQs Γενικές Τι είδους καιρό να περιμένω στη Μυτιλήνη; Πόση ώρα διαρκεί το ταξίδι με πλοίο από τον Πειραιά (Αθήνα) στη Μυτιλήνη; Που μπορώ να ενημερωθώ

Διαβάστε περισσότερα

Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία)

Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία) Εξερευνώντας το Κουσάντασι (Τουρκία) Η Δεύτερη μέρα μας με την κρουαζιέρα Louis Cruises ξημέρωσε στην Τουρκία. Όταν ξυπνήσαμε και κοιτάξαμε έξω από το παράθυρό της καμπίνας μας, το πρώτο πράγμα που είδαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ «ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ»

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ «ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ» ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ «ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 2016 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Αριθ. Πρωτ. Δ/ΝΣΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Δ1/Β/

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ενδεικτικές Προτεινόμενες Απαντήσεις Ιστορίας Γ Λυκείου Προσανατολισμού ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΠΑΤΡΩΝ» ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΑΤΡΩΝ

ΝΕΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΠΑΤΡΩΝ» ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΑΤΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΠΑΤΡΩΝ Ιστορικό ανάθεσης έργου Με την απόφαση 89/2007 του.σ. του ΟΛΠΑ ανατέθηκε στη Σύµπραξη: «ΚΙΩΝ ΑΤΕ ERNST & YOUNG ΑΕ ΟΜΙΚΡΟΝ5 ΕΠΕ» το έργο: «ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Η Αθήνα, στην αρχαιότητα, εκτός από μεγάλη πολιτική δύναμη ήταν και μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ανασχεδιασµός ικτύου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Ανασχεδιασµός ικτύου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ press@yen.gr ευτέρα 08 Απριλίου 2013 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ανασχεδιασµός ικτύου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών ηµόσια ιαβούλευση Η πολυνησιακή διαµόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το

Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5 ΝΗΣΟΣ ΔΟΚΟΣ Προβλήτα στο ΚΑΣΤΕΛΛΙ ΚΑΣΤΡΟ Κορυφή ΔΟΚΟΥ Μήκος διαδρομής Χρόνος χωρίς στάσεις Ομορφιά διαδρομής 5,8 χλμ. 2 ώρ. 05 3 * Το νησάκι της Δοκού απέχει 7 ναυτικά μίλια από το λιμάνι της

Διαβάστε περισσότερα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα

Ανάβρυτα Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Ανάβρυτα 2015 2016 Συντελεστές: Αγγελάκης Άγγελος Αδαμάκης Παύλος Τσαντά Ιωάννα Σωτηροπούλου Κωνσταντίνα Γεωργική Οικονομία Τα πρώτα βήματα στην γεωργική οικονομία γίνονται κατά την Μυκηναϊκήεποχή. Τηνεποχήαυτή:

Διαβάστε περισσότερα

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2004-2010 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2 0 0 4-2 0 1 0

Διαβάστε περισσότερα

2 0 0 0-2 0 0 6. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

2 0 0 0-2 0 0 6. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2 0 0 0-2 0 0 6 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006 Υπεύθυνοι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΩΝ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Δήμος Λάρνακας Δήμος Λιβαδιών

Διαβάστε περισσότερα

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

EC - EIE Programme - SEIPLED Project. WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: EC - EIE Programme - SEIPLED Project WP 2: «Μεθοδολογία & Εργαλεία» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Προσέγγιση σε τοπικό επίπεδο Τοπικές συνθήκες Εμπόδια Συμβουλευτική Επιτροπή Στάδιο Σχεδιασμού Πρόγραμμα εργασίας 1. Προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτες & ÃÚ ÛÈÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ Â

Χάρτες & ÃÚ ÛÈÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ Â Χάρτες & ÃÚ ÛÈÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ Â City of Rhodes Old Town ÃÚ ÛÈÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ Â ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ Απαγορεύεται η εξαγωγή αρχαιοτήτων καθώς και έργων τέχνης τα οποία βρεθήκαν στην Ελλάδα, µε εξαίρεση κάποιες κατηγορίες

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρο 19 Ναυτολόγηση

Άρθρο 19 Ναυτολόγηση 40 28/3/2013 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ Δ.Σ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΑΥΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ (ΠΕΝΕΝ) ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2 0 0 2-2 0 0 8 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2 0 0 2-2 0 0 8 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σύγκριση με Ευρωπαϊκή Ένωση 2 0 0 2-2 0 0 8 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Υπεύθυνοι

Διαβάστε περισσότερα

Θετικές Εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015.

Θετικές Εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015. Θετικές Εξελίξεις για την κρουαζιέρα το 2015. Πλησιάζουµε στο τέλος της τουριστικής περιόδου της κρουαζιέρας και πρέπει να κάνουµε τον απολογισµό µας για το τι έχουµε πετύχει, αλλά και τι χρειάζεται ακόµη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Ερευνητική έκθεση Τη φετινή χρονιά κληθήκαμε να κάνουμε μια εργασία σχετικά με τις γειτονίες της Μυτιλήνης. Η μελέτη μας ήταν κυρίως πάνω σε θέματα αρχιτεκτονικής, γεωγραφικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΛΙΜΕΝΕΣ ΓΙΑ ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΛΙΜΕΝΕΣ ΓΙΑ ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΡΩΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΛΙΜΕΝΕΣ, MΑΡΙΝΕΣ ΑΘΗΝΑ, 12-14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΛΙΜΕΝΕΣ ΓΙΑ ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΟΥΣ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ HEMEXPO ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΟΥΣ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ HEMEXPO ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΟΥΣ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ HEMEXPO ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Η παρούσα έρευνα πραγματοποιείται στο πλαίσιο μελέτης από την HEMEXPO

Διαβάστε περισσότερα