Αγροτικος. Τύπος ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΟΤΩΝ. Ολες οι αλλαγές που θα ισχύσουν για το Επενδύοντας στην ελληνική γη και τον Ελληνα αγρότη

Transcript

1 Αγροτικος 12 ΣΕΛΙ ΕΣ Τύπος 12 ΣΕΛΙ ΕΣ Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 h ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ #9 Επενδύοντας στην ελληνική γη και τον Ελληνα αγρότη Εγκαίνια! Ενισχύσεις Ποια προγράμματα επιδοτήσεων λήγουν τον Απρίλιο»σελίδα 4 Ιπποφαές Ωρίμασαν οι συνθήκες για καλλιέργεια στην Ελλάδα»σελίδα 6 Μπόλιασμα Τα μυστικά για υγιή και αποδοτικά δέντρα»σελίδα 8 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΟΤΩΝ Ολες οι αλλαγές που θα ισχύσουν για το 2014»σελίδα 2 Αναλυτικά παραδείγµατα για το τι ισχύει για την ένταξη στο καθεστώς ΦΠΑ

2 22 2 Αγροτικός Τύπος Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 h ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ Οικονοµικά ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΦΠΑ Τι αλλάζει στη φορολογία των αγροτών ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΛΑΙΤΣΑΚΗΣ gpalaitsakis@e-typos.com Περιθώριο µέχρι τις 15 Απριλίου έχουν πλέον οι αγρότες οι οποίοι το 2013 πραγµατοποίησαν εισπράξεις πάνω από ευρώ από τις πωλήσεις των προϊόντων τους ή έλαβαν δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης άνω των ευρώ, προκειµένου να ενταχθούν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, το οποίο συνεπάγεται την υποχρέωση έκδοσης αθεώρητων φορολογικών στοιχείων, όχι όµως και την υποχρέωση τήρησης βιβλίων. Ο γενικός γραµµατέας ηµοσίων Εσόδων Χάρης Θεοχάρης εξέδωσε απόφαση για την παράταση της προθεσµίας υπαγωγής των αγροτών στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ κατά 25 ακόµη ηµέρες (έληγε κανονικά στις 20 Μαρτίου). Επιπλέον, ο κ. Θεοχάρης απέστειλε σε όλες τις ΟΥ της χώρας αναλυτική εγκύκλιο µε διευκρινίσεις για το νέο φορολογικό καθεστώς που ισχύει πλέον για τους αγρότες. Με την εγκύκλιο αυτή, διευθετούνται όλα τα διαδικαστικά ζητήµατα που έχουν ανακύψει εξαιτίας της ανάγκης να τηρηθούν νέες υποχρεώσεις από εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες. Αναλυτικά, παρέχονται οι ακόλουθες διευκρινίσεις: 1Το όριο του κριτηρίου των ακαθάριστων εσόδων για την υπαγωγή στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ (στο καθεστώς τήρησης βιβλίων και έκδοσης τιµολογίων και αποδείξεων) αυξήθηκε από τις στις ευρώ. Ετσι, από 1ης/1/2014, απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίων και την έκδοση φορολογικών στοιχείων οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ, οι οποίοι κατά την προηγού- µενη διαχειριστική περίοδο (2013) πραγµατοποίησαν ακαθάριστα έσοδα από την πώληση αγροτικών προϊόντων παραγωγής τους και την παροχή αγροτικών υπηρεσιών µέχρι ευρώ και έλαβαν δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης µέχρι ευρώ. Στις περιπτώσεις πώλησης αγροτικών προϊόντων από τρίτους (εµπόρους συνεταιρισµούς) για τον υπολογισµό των ακαθάριστων εσόδων, προκειµένου να προσδιοριστεί η υποχρέωση ένταξης στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, λαµβάνεται υπόψη το ύψος των πωλήσεων που πραγµατοποιήθηκαν από τον τρίτο χωρίς προµήθεια ή τυχόν έξοδα που πραγµατοποιήθηκαν. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: Από συνεταιρισµό πουλήθηκαν αγροτικά προϊόντα συνολικού ύψους ευρώ, από τα οποία παρακρατήθηκε το ποσό των 700 ευρώ, για αµοιβή του συνεταιρισµού και για έξοδα που πραγµατοποιήθηκαν για λογαριασµό του αγρότη. Για τον υπολογισµό των ακαθάριστων εσόδων λαµβάνεται υπόψη το ποσό των ευρώ ( ), κατά συνέπεια ο εν λόγω αγρότης δεν υποχρεούται να ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ µε την εφαρµογή του εν λόγω κριτηρίου. Ειδικά για τους αγρότες που θα έπρεπε κανονικά από 1ης/1/2014 να εντα- 2 χθούν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ µε τήρηση απλογραφικών βιβλίων (βιβλίων εσόδων-εξόδων ή πρώην β κατηγορίας), η δήλωση έναρξης ή µεταβολής µπορεί να υποβληθεί εµπρόθεσµα µέχρι 15/04/2014. Οι εν λόγω αγρότες µπορούν να υποβάλουν τη δήλωση αποθεµάτων µέχρι 30/05/2014 και να πραγµατοποιήσουν την έκπτωση φόρου που προκύπτει από αυτή, µε την περιοδική δήλωση του δεύτερου τριµήνου του Αυτονόητο είναι ότι µέχρι την ηµεροµηνία αυτή µπορούν να θεωρούνται από τις ΟΥ οι καταστάσεις απογραφής, καθώς και ότι δεν είναι υποχρεωτική η σύνταξη απογραφής και η υποβολή δήλωσης αποθεµάτων από τους αγρότες που µετατάσσονται από το ειδικό καθεστώς στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, καθώς µε τη δήλωση αυτή υπάρχει δικαίωµα έκπτωσης του φόρου των αποθεµάτων, δικαίωµα το οποίο µπορεί ο αγρότης να µην το ασκήσει. Σηµειώνεται ότι η διόρθωση των φορολογικών στοιχείων (έκδοση πιστωτικών τιµολογίων από τους αντισυµβαλλόµενους και έκδοση τιµολογίων πώλησης από τους αγρότες, ή συµπληρωµατικών τιµολογίων για τη χρέωση ΦΠΑ) µπορεί να γίνει µέχρι 15/04/2014, µε ηµεροµηνία έκδοσης 31/03/2014. Παρέχεται η δυνατότητα σ αυτούς που 3 εντάσσονται σε τήρηση απλογραφικών βιβλίων (εσόδων- εξόδων) να µην τηρήσουν τα βιβλία αυτά, µε την προϋπόθεση ότι δεν ασκούν άλλη δραστηριότητα, για την οποία είναι υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων. Σηµειώνεται ότι η δυνατότητα αυτή ισχύει µόνο για τα φυσικά πρόσωπα, καθώς τα νοµικά πρόσωπα δεν µπορούσαν ποτέ να ενταχθούν στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ. Επίσης, η δυνατότητα αυτή δεν απαλλάσσει τους εν λόγω αγρότες, οι οποίοι εντάσσονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, από τις υποχρεώσεις τους να εκδίδουν φορολογικά στοιχεία και να υποβάλλουν δήλωση στη ΟΥ για ένταξή τους στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ. Με την υποβολή της σχετικής δήλωσης στη ΟΥ για την ένταξή τους στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, οι αγρότες αυτοί δηλώνουν και την υποχρεωτική ένταξή τους σε κατηγορία τήρησης βιβλίων (απλογραφικά, διπλογραφικά). Τονίζεται ότι η δήλωση της υποχρεωτικής ένταξης σε βιβλία δεν τους στερεί το δικαίωµα να µην τηρούν απλογραφικά βιβλία, όταν δεν ασκούν άλλη δραστηριότητα, για την οποία υποχρεούνται σε τήρηση βιβλίων. Στην περίπτωση αυτή, παρότι στη δήλωση έναρξης ή µεταβολής δηλώνεται η υποχρεωτική τήρηση απλογραφικών βιβλίων και αυτό αποτυπώνεται στη βεβαίωση έναρξης ή µεταβολής, η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει. Οι αγρότες που για πρώτη φορά ξεκινούν την άσκηση της αγροτικής εκµετάλλευσης, εντάσσονται στο ειδικό καθεστώς, εκτός και αν επιλέξουν την ένταξή τους στο καθεστώς ΦΠΑ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: Πάνος Μπαΐλης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χρήστος Γ. Κτενάς ΥΠΟ ΟΧΗ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Mίνα Γιαννάκη sales@e-typos.com, τηλ.:

3 3 23 ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ h Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 Οικονοµικά Αγροτικός Τύπος ιευκρινίζεται ότι η δυνατότητα της µη τήρησης βιβλίων καταλαµβάνει και τους αγρότες που πριν από την 1η/1/2014 είχαν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, χωρίς να απαιτείται να προβούν σε καµία ενέργεια, καθώς και τους αγρότες που θα ενταχθούν στο µέλλον προαιρετικά στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, εφόσον βέβαια δεν ασκούν κάποια άλλη δραστηριότητα για την οποία τηρούν βιβλία. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 1ο: Αγρότης, ο οποίος ταυτόχρονα µε την αγροτική του εκµετάλλευση εκµεταλλεύεται και ένα παντοπωλείο, ο οποίος, κατά τη χρήση 2013, πραγµατοποίησε ακαθάριστα έσοδα, από την εκµετάλλευση του παντοπωλείου ευρώ και από την αγροτική του εκµετάλλευση ευρώ, από την 1η/1/2014, υποχρεούται σε τήρηση βιβλίων εσόδων-εξόδων και έκδοση στοιχείων µόνο για την αγροτική του εκ- µετάλλευση. Εχει όµως δυνατότητα µη τήρησης των βιβλίων αυτών, αφού για την εκµετάλλευση του παντοπωλείου απαλλάσσεται από την τήρηση βιβλίων λόγω ύψους ακαθάριστων εσόδων (κάτω από ευρώ). Η δυνατότητα µη τήρησης βιβλίων εσόδων-εξόδων δεν απαλλάσσει τον εν λόγω αγρότη από τις υποχρεώσεις του ως προς την έκδοση στοιχείων και την υπαγωγή Οι αγρότες που θα έπρεπε κανονικά από 1ης/1/2014 να ενταχθούν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ µπορούν να υποβάλουν δήλωση έναρξης ή µεταβολής εµπρόθεσµα µέχρι τις 15/04/2014 του στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 2ο: Αγρότης, ο οποίος πωλεί τα προϊόντα του στις λαϊκές αγορές και εκτός αυτών, κατά τη χρήση 2013, πραγµατοποίησε ακαθάριστα έσοδα από τις πωλήσεις του στις λαϊκές αγορές ευρώ και από χονδρικές πωλήσεις εκτός λαϊκών αγορών, συµπεριλαµβανοµένης της αξίας των αγαθών που καταγράφονται στο ειδικό στοιχείο της παραγράφου 2 του άρθρου 41 του Κώδικα ΦΠΑ, ευρώ. Από την 1η/1/2014 υποχρεούται σε τήρηση βιβλίων εσόδων-εξόδων και για τις δύο αυτές δραστηριότητες (αγροτικήλαϊκές), χωρίς να έχει τη δυνατότητα να µην τηρήσει βιβλία για τη δραστηριότητα της διάθεσης των προϊόντων του εκτός λαϊκής αγοράς (αγροτική εκµετάλλευση). Αυτονόητο είναι ότι στην περίπτωση αυτή τηρείται ένα βιβλίο εσόδων-εξόδων, στο οποίο καταχωρίζονται τα δεδοµένα (έσοδα, έξοδα, δαπάνες) που αφορούν τόσο τη δραστηριότητα της διάθεσης των προϊόντων στις λαϊκές αγορές όσο και αυτή της διάθεσης των προϊόντων εκτός λαϊκής αγοράς. Οσοι αγρότες τήρησαν ήδη βιβλία εσόδων-εξόδων, βάσει του 4 παλαιότερου ορίου ακαθάριστων εσόδων των ευρώ, και µε τις νέες διατάξεις, λόγω αύξησης του ορίου στις ευρώ, απαλλάσσονται από την τήρηση βιβλίων, δικαιούνται να σταµατήσουν να τηρούν τα βιβλία αυτά και να υπαχθούν ξανά στο ειδικό καθεστώς των αγροτών. Για το σκοπό αυτό και προκειµένου να θεωρηθεί ως µη υποβληθείσα η δήλωση που υπέβαλαν για να ενταχθούν σε βιβλία και στο κανονικό καθεστώς, θα πρέπει να υποβάλουν µέχρι 15/04/2014 σχετική αίτηση η οποία θα παραλαµβάνεται πρωτοκολληµένη από την αρµόδια ΟΥ και θα διαβιβάζεται µε τηλεοµοιοτυπία (fax) αναφορά προβλήµατος µε συνηµµένη την αίτηση στη ιεύθυνση Υποστήριξης Ηλεκτρονικά Συναλλασσοµένων TAXIS. Επισηµαίνεται ότι στην περίπτωση που έχουν πραγµατοποιήσει πωλήσεις µε ΦΠΑ, υποχρεούνται να αποδώσουν τον ανάλογο ΦΠΑ µε την υποβολή έκτακτης δήλωσης στην αρµόδια για τη φορολογία του εισοδήµατός τους ΟΥ. Τα εκδοθέντα από αυτούς παραστατικά εσόδων (τιµολόγια - αποδείξεις) διαφυλάσσονται στους εκάστοτε οριζόµενους χρόνους περί παραγραφής. Οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ, 5 που υπερβαίνουν τα προβλεπόµενα όρια ακαθάριστων εσόδων ή ενιαίας ενίσχυσης, αλλά δεν θα ασκήσουν την επόµενη διαχειριστική περίοδο την αγροτική τους εκµετάλλευση λόγω π.χ. µεταβίβασης, µίσθωσης κ.λπ. της αγροτικής γης, ζώων κ.λπ. µέχρι το τέλος της προηγούµενης διαχειριστικής περιόδου, δεν υποχρεούνται σε τήρηση βιβλίων και έκδοση στοιχείων τη χρήση αυτή και παραµένουν στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, έστω και αν έχουν στην κατοχή τους αποθέµατα αγροτικών προϊόντων παραγωγής τους που αφορούν την προηγούµενη χρήση. Για τη διάθεση των αποθεµάτων αυτών εκδίδεται το προσήκον στοιχείο (τιµολόγιο αγοράς ή εκκαθάριση) από τον αντισυµβαλλόµενο υπόχρεο απεικόνισης συναλλαγών. Σε περίπτωση µεταβίβασης µέρους των 6 δικαιωµάτων ενιαίας ενίσχυσης, εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, υποχρέωση τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων, µε βάση το εν λόγω κριτήριο, έχουν οι αγρότες µε εναποµείναντα δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης από ευρώ και άνω. Συνεπώς οι λοιποί αγρότες µε εναποµείναντα δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης µέχρι ευρώ παραµένουν στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ. Σηµειώνεται ότι όσον αφορά στα πρόσωπα προς τα οποία µεταβιβάζονται τα εν λόγω δικαιώµατα, λαµβάνεται υπόψη το σύνολο των δικαιωµάτων που λαµβάνουν εντός της χρήσης για την ένταξή τους σε καθεστώς ΦΠΑ κατά την επόµενη διαχειριστική περίοδο. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 1ο: Φυσικό πρόσωπο, που κατά τη χρήση 2013 δεν πραγµατοποίησε ακαθάριστα έσοδα από την αγροτική του εκµετάλλευση και έλαβε για τη χρήση αυτή δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης ευρώ, ο οποίος µεταβίβασε, εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, τα µισά από τα δικαιώµατα αυτά στα παιδιά του, από την 1η/1/2014 δεν υποχρεούται σε τήρηση βιβλίων εσόδων-εξόδων και παραµένει στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, δεδοµένου ότι τα εναποµείναντα δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης είναι κάτω των ευρώ. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 2ο: Αγρότης του ειδικού καθεστώτος, που πραγµατοποίησε το 2013 ακαθάριστα έσοδα από την αγροτική του εκµετάλλευση ευρώ και έλαβε δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης ευρώ, ο οποίος µεταβίβασε, εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, τα µισά από τα δικαιώµατα αυτά στα παιδιά του, από την 1η/1/2014 εντάσσεται σε τήρηση βιβλίων εσόδων-εξόδων, έκδοση στοιχείων και στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, δεδοµένου ότι τα ακαθάριστα έσοδά του υπερβαίνουν το όριο των ευρώ. Εχει τη δυνατότητα όµως να µην τηρήσει τα βιβλία αυτά εφόσον δεν ασκεί άλλη δραστηριότητα για την οποία τηρεί βιβλία. Την επόµενη χρονιά, δηλαδή το 2015, η ένταξη ή µη σε τήρηση βιβλίων κρίνεται µε βάση τα ακαθάριστα έσοδα της χρήσης ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 3ο: Αγρότης του ειδικού καθεστώτος, που πραγµατοποίησε το 2013 ακαθάριστα έσοδα από την αγροτική του εκµετάλλευση ευρώ και έλαβε δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης ευρώ, ο οποίος µεταβίβασε στα παιδιά του όλη την αγροτική του έκταση µέχρι τέλους του 2013 και όλα τα δικαιώµατα ενιαίας ενίσχυσης εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, από την 1η/1/2014, δεν υποχρεούται σε τήρηση βιβλίων εσόδων-εξόδων και παραµένει στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ. Για την είσπραξη των δικαιωµάτων της 7 ενιαίας ενίσχυσης, επιδοτήσεων, άλλων οικονοµικών ενισχύσεων, αποζηµιώσεων κ.λπ., δεν εκδίδεται φορολογικό στοιχείο από τους αγρότες του ειδικού καθεστώτος. Αντίθετα, οι αγρότες που εντάσσονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ υποχρεούνται για τις εν λόγω εισπράξεις να εκδώσουν αθεώρητο τιµολόγιο, κατά το χρόνο είσπραξης ή της πίστωσης του λογαριασµού τους, εφόσον έλαβαν γνώση της πίστωσης αυτής, το οποίο και καταχωρίζουν στα βιβλία τους (εφόσον ενηµερώνουν βιβλίο εσόδων-εξόδων). Νέοι αγρότες, δηλαδή αγρότες που για 8 πρώτη φορά ξεκινούν την άσκηση της αγροτικής εκµετάλλευσης, εντάσσονται στο ειδικό καθεστώς, εκτός και αν επιλέξουν την ένταξή τους στο καθεστώς ΦΠΑ. Στην περίπτωση, δε, που επιλέξουν το κανονικό καθεστώς, υποχρεούνται να παραµείνουν σε αυτό τουλάχιστον για µία πενταετία. Στην περίπτωση που αγρότης δεν έχει 9 εγγραφεί στο ειδικό καθεστώς αγροτών και µέχρι την έκδοση της εγκυκλίου δεν έχει υποβάλει δήλωση έναρξης εργασιών, αλλά εντός του έτους 2013 πραγµατοποίησε πωλήσεις των αγροτικών προϊόντων του προς άλλους υποκει- µένους στο φόρο και έλαβε τα σχετικά τιµολόγια αγοράς, από τα οποία προκύπτουν ακαθάριστα έσοδα άνω των ευρώ, πρέπει: Μέχρι 15/04/2014, πρώτα να εγγραφεί στο ειδικό καθεστώς αγροτών µε ηµεροµηνία 31/12/2013 µε την υποβολή του εντύπου Μ0, προκειµένου να είναι δυνατή η πραγµατοποίηση επιστροφής για το έτος Στη συνέχεια πρέπει να υποβάλει δήλωση µεταβολής για την ένταξή του σε κατηγορία βιβλίων και στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ. Το ίδιο ισχύει και για τα επόµενα έτη, µε την προϋπόθεση ότι οι ανωτέρω ενέργειες θα πρέπει να πραγµατοποιούνται εντός 10 ηµερών από την έναρξη της διαχειριστικής περιόδου ή από την ηµεροµηνία προαιρετικής ένταξης στο κανονικό καθεστώς εντός της χρήσης.

4 4 24 Αγροτικός Τύπος Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 h ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ Προγράµµατα ενισχύσεων ΠΟΙΑ LEADER ΛΗΓΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ Επιδοτήσεις Τι «τρέχει» και σε ποια περιφέρεια ΙΩΑΝΝΑ ΦΕΝΤΟΥΡΗ ifentouri@e-typos.com Εκτός από το πρόγραµµα των «Νέων Αγροτών» και αυτό της «Μεταποίησης αγροτικών προϊόντων», η ελληνική ύπαιθρος βρίσκει σύµµαχο µία σειρά από προγράµµατα ενισχύσεων που έχουν τοπική στόχευση και αφορούν σε µεγάλο βαθµό τον αγροτικό πληθυσµό. Ετσι οι κάτοικοι χωριών και κωµοπόλεων επιδοτούνται µέσω Leader σε ποσοστό έως και 60% του κόστους για δραστηριότητες τουρισµού, εστίασης, παροχής υπηρεσιών κ.λπ. Είναι σηµαντικό να τονίσουµε πως κάθε επενδυτική κίνηση στην επαρχία θα πρέπει να γίνει µε σοβαρή µελέτη, συµβουλές ειδικών όπου χρειαστεί και µετριοπαθείς εκτιµήσεις εσόδων. Επίσης, αν σχεδιάζεται κάποια δράση µεταποίησης πρέπει να ληφθούν υπόψη η διάθεση και η πιστοποίηση των προϊόντων, καθώς εκεί εντοπίζονται συνήθως τα περισσότερα προβλήµατα. Καλό θα είναι ο υποψήφιος επενδυτής να αναζητήσει συνέργειες και συνεργασίες, σταθερή προµήθεια πρώτης ύλης, τοπική τεχνογνωσία και ανάδειξη χαρακτηριστικών και ιδιαίτερων προϊόντων, τα οποία να µπορούν να αποκτήσουν χαρακτήρα «ταυτότητας» της περιοχής. Τα επιτυχηµένα αντίστοιχα παραδείγµατα είναι πολλά σε όλη την Ελλάδα, οπότε ο επενδυτής της περιφέρειας µπορεί να αναζητήσει το πιο κοντινό και να αξιολογήσει τη µέθοδο αλλά και τα προβλήµατα που αντιµετώπισαν οι προηγούµενοι. Σε ό,τι αφορά τώρα τις τρέχουσες ευκαιρίες επιδότησης, οι δικαιούχοι επενδυτές από χωριά των Νο- µών Ευβοίας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Πιερίας και Αιτωλοακαρνανίας καλό είναι να κινηθούν άµεσα καθώς αυτά τα τοπικά προγράµµατα λήγουν µέσα στον Απρίλιο. Οι κάτοικοι των υπόλοιπων αγροτικών περιοχών πρέπει να κάνουν υποµονή, καθώς πολλές από αυτές τις νέες προσκλήσεις των προγραµµάτων είναι στο «δρόµο». Τα ανοιχτά προγράµµατα Η Αναπτυξιακή Εταιρία κάθε περιοχής αναλαµβάνει τη διαχείριση των τοπικών προγραµµάτων Leader. Με άλλα λόγια, µε βάσει το διαθέσιµο προϋπολογισµό της, βγάζει πρόσκληση που αφορά την επιδότηση συγκεκριµένων δράσεων. Κατά συνέπεια, οι ενδιαφερόµενοι επενδυτές πρέπει να επικοινωνούν µε την Αναπτυξιακή Εταιρία της περιοχής τους ή τουλάχιστον να επισκεφτούν την επίσηµη ιστοσελίδα της µε σκοπό να µάθουν τις δράσεις εκείνες που ενισχύονται, τα ποσοστά, τις προϋποθέσεις συµµετοχής, κ.λπ. πληροφορίες. Αναλυτικά, στη δεξιά σελίδα, παρουσιάζονται οι περιοχές παρέµβασης των «ανοικτών» προγραµµάτων. ΠΟΙΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙ ΟΤΟΥΝΤΑΙ 1 Τουρισµός Ενοικιαζόµενα δωµάτια: Μικρά τουριστικά καταλύµατα (µέχρι 40 κλίνες). Επισκέψιµα αγροκτήµατα (έκτασης τουλάχιστον 20 στρεµµάτων). Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών για την εξυπηρέτηση του τουρισµού της υπαίθρου (εναλλακτικές-ειδικές µορφές τουρισµού, χώροι αθλοπαιδιών, χώροι γευσιγνωσίας). 2 Εστίαση Εστιατόρια, ταβέρνες, αναψυκτήρια, παραδοσιακά καφενεία. 3 Βιοτεχνίες Βιοτεχνικές µονάδες παραγωγής προϊόντων (κοσµήµατα, προϊόντα κεραµικήςυφαντουργίας, ξύλινα έπιπλα κ.ά.). Βιοτεχνίες µεταποίησης-τυποποίησης γεωργικών προϊόντων (δηµητριακά, κρασί, λάδι, οπωροκηπευτικά, κρέας, γάλα, αβγά κ.ά.). Μικρές βιοτεχνίες επεξεργασίας ειδών διατροφής µετά την α µεταποίηση (αρτοποιία, µακαρόνια, µπισκότα, νωπά είδη ζαχαροπλαστικής, αλκοολούχα ποτά κ.ά.). Παροχή υπηρεσιών 4 Κοµµωτήρια, κουρεία, παντοπωλεία, λιανικό εµπόριο οινοπνευµατωδών και άλλων ποτών, επισκευή υποδηµάτων & δερµάτινων ειδών κ.ά. Εγκαίνια!

5 Προγράμματα ενισχύσεων 5 25 εβδομαδιαια εκδοση του ελευθερου τυπου h Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014 Αγροτικός Τύπος Ανώτατο επενδυτικό κόστος Ανάλογα με την κατηγορία που εντάσσεται η επένδυση υπάρχει και το αντίστοιχο ανώτατο όριο κόστους, το οποίο δεν θα πρέπει να ξεπεράσει ο επενδυτής κατά την υποβολή του σχεδίου του. Συγκεκριμένα για: Ιδρύσεις, επεκτάσεις, εκσυγχρονισμούς επισκέψιμων αγροκτημάτων είναι (χωρίς υποδομές διανυκτέρευσης) ή (με υποδομές διανυκτέρευσης, έως 40 κλίνες). Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων Ιδρύσεις, επεκτάσεις, εκσυγχρονισμοί βιοτεχνικών μονάδων, επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών, επιχειρήσεων παραγωγής ειδών διατροφής μετά την πρώτη μεταποίηση, χώρων αναψυχής Ιδρύσεις, επεκτάσεις, εκσυγχρονισμοί μικρής δυναμικότητας υποδομών διανυκτέρευσης (έως 40 κλίνες). Τι δαπάνες καλύπτονται Κτιριακών εγκαταστάσεων: οικοδομικές, υδραυλικές και ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες. Διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου: ισοπεδώσεις, διαμορφώσεις, περιφράξεις, φωτισμός, φυτεύσεις. Αγοράς καινούργιου μηχανολογικού εξοπλισμού - συμπεριλαμβανομένου και του λογισμικού πληροφορικής. Γενικές: Αμοιβές μηχανικών και συμβούλων, έκδοσης των απαραίτητων αδειών, όπως οικοδομική άδεια. Μέχρι 12% του συνολικού κόστους επένδυσης. Προβολής και προώθησης: έκδοση διαφημιστικών φυλλαδίων, αξιοποίηση του Διαδικτύου. Μέχρι 5% του συνολικού κόστους επένδυσης. Κάλυψης του κόστους μελέτηςεγκατάστασης συστημάτων διασφάλισης ποιότητας και ποιοτικών σημάτων. Αγοράς fax, τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, επίπλων γραφείου και εξοπλισμού για σύνδεση με ευρυζωνικές υποδομές Διαδικτύου κ.ά. Αναπτυξιακή Ευβοίας 1 Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων: Τετάρτη, 2 Απριλίου Διεύθυνση: Λεωφ. Χαϊνά 93, 1ος όροφος, Χαλκίδα. Τηλέφωνο επικοινωνίας: , Επίσημη ιστοσελίδα: gr Περιοχή παρέμβασης: Δήμος Χαλκιδέων Δημοτική ενότητα Ανθηδόνος (Τοπική-Δημοτική Ενότητα: Δροσιάς, Λουκισίων). Δημοτική ενότητα Αυλίδος (Τοπική-Δημοτική Ενότητα: Βαθέος, Καλοχωρίου-Παντειχίου, Φάρου). Δημοτική Ενότητα Ληλαντίων (Τοπική-Δημοτική Ενότητα: Αγίου Νικολάου, Αφρατίου, Φύλλων, Μύτικα). Δήμος Ερέτριας Δημοτική ενότητα Ερέτριας (Τοπική-Δημοτική Ενότητα Ερέτριας). Πιερική Αναπτυξιακή 3 Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων: Τετάρτη, 30 Απριλίου Διεύθυνση: 16ης Οκτωβρίου 17Β, Κατερίνη, Τ.Κ Τηλέφωνο επικοινωνίας: Επίσημη ιστοσελίδα: Περιοχή παρέμβασης: Δήμος Δίου-Ολύμπου (πρ. Ανατολικού Ολύμπου) Δημοτικό Διαμέρισμα: Λεπτοκαρυάς, Παντελεήμονος, Πόρων, Σκοτίνης, Πλαταμώνος Δήμος Δίου- Ολύμπου (πρ. Λιτοχώρου) Δημοτικό Διαμέρισμα: Λιτοχώρου. Δήμος Κατερίνης Δημοτικό Διαμέρισμα: Ανω Αγίου Ιωάννου, Γανοχώρας, Νεοκαισαρείας, Σβορώνου Δήμος Πύδνας Κολινδρού (πρ. Κολινδρού). Δημοτικό Διαμέρισμα: Κολινδρού, Καστανέας, Λιβαδίου, Ρυακίων. Δήμος Κατερίνης (πρ. Κορινού) Δημοτικό Διαμέρισμα: Κάτω Αγίου Ιωάννου, Κούκκου, Νέας Τραπεζούντος, Σεβαστής. Δήμος Κατερίνης (πρ. Παραλίας) Δημοτικό Διαμέρισμα: Καλλιθέας, Περιστάσεως. Δήμος Πύδνας- Κολινδρού (πρ. Αιγινίου) Δημοτικό Διαμέρισμα: Αιγινίου, Καταχά Δήμος Πύδνας -Κορίνδρου (πρ. Μεθώνης) Δημοτικό Διαμέρισμα: Παλαιού Ελευθεροχωρίου. Δήμος Πύδνας Κορίνδρου (πρ. Πύδνας) Δημοτικό Διαμέρισμα: Αλωνίων, Παλαιόστανης, Σφενδαμίου. Αναπτυξιακή Ηπείρου 2 Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων: Παρασκευή, 11 Απριλίου Διεύθυνση: Πλατεία Πύρρου και Μιχαήλ Αγγέλου 1, Ιωάννινα Τηλέφωνο επικοινωνίας: Επίσημη ιστοσελίδα: Περιοχή παρέμβασης: Δήμος Ηγουμενίτσας Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Αγίας Μαρίνης, Αγίου Βλασίου, Γραικοχωρίου, Καστρίου, Κρυόβρυσης, Λαδοχωρίου, Μαυρουδίου, Νέας Σελευκείας. Δήμος Παραποτάμου Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Παραποτάμου, Γεροπλατάνου, Δρίμιτσας, Κορίτιανης. Δήμος Συβότων Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Πλαταριάς, Αργυροτόπου, Συβότων, Φασκομηλιάς. Κοινότητα Πέρδικας Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Πέρδικας. Δήμος Ιωαννιτών Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Μαρμάρων. Δήμος Ανατολής Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Ανατολής (περιλαμβάνεται η εκτός σχεδίου περιοχή του Δ.Δ), Μπάφρας, Νεοκαισαρείας. Δήμος Κόνιτσας Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Κονίτσης, Αγίας Βαρβάρας, Αγίας Παρασκευής, Αετόπετρας Κονίτσης, Αηδονοχωρίου, Αμαράντου, Αρμάτων, Γαναδιού, Ελευθέρου, Εξοχής, Ηλιορράχης, Καλλιθέας, Κλειδωνιάς, Καβασίλων, Μαζίου, Μελισσόπετρας, Μολίστης, Πύργου, Πάδων, Μολυβδοσκεπάστου, Νικάνορος, Παλαιοσελλίου, Πηγής, Πουρνιάς, Μοναστηρίου. Δήμος Μαστοροχωρίων Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Πυρσόγιαννης, Ασημοχωρίου, Βούρμπιανης, Γοργοποτάμου, Δροσοπηγής, Καστανέας, Χιονάδων, Λαγκάδας, Οξυάς, Πλαγιάς, Πληκατίου, Κεφαλοχωρίου. Δήμος Μπιζανίου Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Πεδινής, Αμπελείας, Ασβεστοχωρίου, Μπιζανίου, Κοσμηράς, Μανολιάσης, Κόντσικας. Δήμος Παμβώτιδας Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Κατσικάς, Ανατολικής, Βασιλικής, Δαφνούλας, Δροσοχωρίου, Ηλιόκαλης, Καστρίτσης, Κουτσελιού, Κράψης, Λογγάδων, Μουζακαίων, Πλατανιάς, Χαροκόπιου, Πλάτανου. Δήμος Περάματος Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Αμφιθέας, Κρανούλας, Σπόθων, Κρυόβρυσης, Λιγκιάδων, Μάζιας, Περιβλέπτου, Κρύας. Κοινότητα Αετομηλίτσης Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Αετομηλίτσης. Κοινότητα Νήσου Ιωαννίνων Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Νήσου Ιωαννίνων Κοινότητα Φούρκας Δημοτικό-Κοινοτικό Διαμέρισμα: Φούρκας. Αναπτυξιακή Αιτωλίας 4 Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων: Παρασκευή, 25 Απριλίου Διεύθυνση: Εθνική οδός Αντιρρίου Ναυπάκτου (κόμβος περιφερειακού), Τ.Κ , Πλατανίτης Αντιρρίου Τηλέφωνο επικοινωνίας: και Επίσημη ιστοσελίδα: Περιοχή παρέμβασης: Δήμος Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου Δημοτική Ενότητα Ι.Π. Μεσολογγίου: Αγιος Γεώργιος, Αγιος Θωμάς, Ανω Κουδούνι, Ελληνικά, Ευηνοχώρι, Μούσουρα, Ρέτσινα. Δημοτική Ενότητα Οινιαδών: Νεοχώρι, Γουριά, Κατοχή, Λεσίνι, Μάστρο, Πεντάλοφο. Δήμος Ναυπακτίας Δημοτική Ενότητα Ναυπάκτου: Αφροξυλιά, Βελβίνα, Βλαχομάνδρα, Βομβοκού, Δάφνη, Λυγιά, Μαμουλάδα, Νεόκαστρο, Ξηροπήγαδο, Παλαιοχωράκι, Πιστιναίικα, Ριγάνι, Σκάλα. Δημοτική Ενότητα Αντιρρίου: Αντίρριο, Μακύνεια, Μολύκρειο. Δημοτική Ενότητα Αποδοτίας: Ανω Χώρα, Αμπελακιώτισσα, Ελατού, Κάτω Χώρα, Κρυονέρια, Πόδος. Δημοτική Ενότητα Πλατάνου: Πλάτανος, Δενδροχώρι, Κλεπά, Λιβαδάκι, Περδικόβρυση, Περίστα, Χόμορη. Δημοτική Ενότητα Πυλήνης: Ανθόφυτο, Γάβρος, Ελευθέριανη, Μηλέα, Παλαιόπυργος, Ποκίστα. Δημοτική Ενότητα Χάλκειας: Τρίκορφο, Ανω Βασιλική, Βασιλική, Γαβρολίμνη, Γαλατάς, Καλαβρούζα, Περιθώρι. Δήμος Καρπενησίου Δημοτική Ενότητα Δομνίστας: Κρίκελλο, Αμπλιανη, Δομνίστα, Μεσοκώμη, Ροσκά, Στάβλοι, Ψιανά.

6 6 26 Αγροτικός Τύπος Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 h ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ Καλλιέργειες ΑΝΘΕΚΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΦΥΤΟ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ Ιπποφαές Ωρα για νέο ξεκίνηµα ΙΩΣΗΦ ΚΟΚΚΙΝΟΣ ikokkinos@e-typos.com Οταν πριν από λίγα χρόνια µπήκε στη ζωή µας το ιπποφαές, όλοι έσπευσαν να υπερθεµατίσουν, χαρακτηρίζοντας χρυσοφόρα µια καλλιέργεια για την οποία δεν υπήρχε ούτε παράδοση, αλλά κυρίως γνώση. Χρόνο µε το χρόνο, όµως, η «σούπερ καλλιέργεια» ρίζωσε και στην Ελλάδα και ήδη υπάρχει ένας συνεταιρισµός, o «Πελοποννησιακή γη», που επενδύει στο προϊόν χωρίς υπερβολές και τρελές προσδοκίες. Ως καλλιέργεια δεν είναι δύσκολη και σε περίπτωση που ο παραγωγός αποφασίσει να προχωρήσει και στη µεταποίηση (υπάρχουν επιδοτήσεις για τη συγκεκριµένη δράση), θα έχει προοπτικές. Αναφορές στις ιδιότητες του ιπποφαούς (παραπέµπει σε φωτεινό άλογο) συναντάµε από την αρχαιότητα σε κείµενα του ιοσκουρίδη και του Θεόφραστου, µαθητή του Αριστοτέλη. Η ιστορία θέλει τους καρπούς του να τους καταναλώνουν τα άρρωστα και τραυµατισµένα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου µε αποτέλεσµα να αποκτούν λαµπερό τρίχωµα, περισσότερη δύναµη και να αναρρώνουν γρηγορότερα. Το φυλλοβόλο και ακανθωτό φυτό φτάνει σε ύψος τα 2-4 µέτρα και είναι γνωστό εδώ και αιώνες στην Ευρασία, όπου απαντάται στην άγριά του µορφή. Ωστόσο, η καλλιέργειά του και η δηµιουργία νέων βελτιω- µένων ποικιλιών έχουν ξεκινήσει τα τελευταία 70 χρόνια. Στην Ευρώπη είναι αρκετά διαδεδοµένο σε περιοχές µε υψόµετρο µικρότερο των µέτρων, ενώ αντίστοιχα στην ασιατική ήπειρο απαντάται σε ορεινές ζώνες µε υψόµετρο µεγαλύτερο των µέτρων. Πού ευδοκιµεί Το ιπποφαές ευδοκιµεί σε πολλά εδάφη, τα πιο αποδοτικά όµως είναι τα ελαφρά, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και µε σχεδόν ουδέτερη αντίδραση (ph=6,5-7,5). Καλές αποδόσεις εγγυώνται τα βαθιά, αµµοπηλώδη, καλά αποστραγγιζόµενα και πλούσια σε οργανική ουσία εδάφη. Σε πολύ ελαφρά, αµ- µώδη εδάφη όπου δεν συγκρατούνται µεγάλες ποσότητες νερού και είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, θα πρέπει να προηγείται της καλλιέργειας προσθήκη οργανικής ουσίας. Ακατάλληλα θεωρούνται τα βαριά, πηλώδη, µε µεγάλη ικανότητα συγκράτησης νερού και µικρό πορώδες. Το φυτό αντέχει τόσο σε πολύ χαµηλές όσο και σε πολύ υψηλές θερµοκρασίες (-43 µέχρι 40 C). Η βλάστηση ξεκινά σε µέσες ηµε- Από την Ασία στην Ελλάδα ΑΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ως αυτοφυές σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, σε πολλές από αυτές έχει ξεκινήσει η συστηµατική καλλιέργεια µε ποικιλίες οι οποίες έχουν δηµιουργηθεί σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, στη Μογγολία, στην ανατολική Γερµανία, στη Φινλανδία και την Κίνα, στην οποία παράγονται και οι µεγαλύτερες ποσότητες. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια καλύπτει λιγότερα από στρέµµατα, όµως υπάρχει ενδιαφέρον, καθώς οι πολλαπλές χρήσεις του φυτού (σχεδόν όλα τα τµήµατά του είναι αξιοποιήσιµα) κρύβουν ευκαιρίες για την εναλλακτική γεωργία. Σήµερα καλλιεργείται στην Κοζάνη, στην Πέλλα, στην Κρήτη και τη Φθιώτιδα, στην Εύβοια, στη Ροδόπη, στην Κοζάνη, στην Πέλλα και βεβαίως στη Μεσσηνία, όπου υπάρχει και ο συνεταιρισµός «Πελοποννησιακή γη», ο οποίος κάνει και µεταποίηση, ενώ σύντοµα θα προχωρήσει στην καλλιέργεια γκότζι µπέρι και αρωµατικών. ρήσιες θερµοκρασίες των 5-7 C. Η άνθιση γίνεται στους C. Σε υψηλότερες θερµοκρασίες έχουµε µεγαλύτερη συσσώρευση καροτινοειδών, λιπών και σακχάρων στους καρπούς, ενώ σε δροσερές, υγρές συνθήκες ευνοείται η συσσώρευση βιταµίνης C. Επίσης είναι ανθεκτικό στους παγετούς, ιδιαίτερα κατά τη ληθαργική περίοδο (Νοέµβριο- εκέµβριο), όπου µπορεί να αντέξει σε θερµοκρασίες µέχρι τους -50 C. Εχει µεγάλες απαιτήσεις σε φως και θα πρέπει να αποφεύγεται η καλλιέργεια σε σκιερά εδάφη, ενώ σηµαντικό ρόλο παίζει και ο προσανατολισµός των γραµµών φύτευσης (ιδανικός θεωρείται αυτός µε κατεύθυνση Βορρά-Νότο). Πολλαπλασιασµός Πριν από τον πολλαπλασιασµό ο παραγωγός θα πρέπει να επιλέξει την κατάλληλη ποικιλία η οποία θα έχει τα επιθυµητά χαρακτηριστικά ως προς τις αποδόσεις, την ανθεκτικότητα σε ασθένειες, τα µορφολογικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται µε τη συγκοµιδή, καθώς και τη σύσταση των καρπών, και στη συνέχεια να προχωρήσει. Ο πολλαπλασιασµός γίνεται εγγενώς µε σπόρο ή αγενώς µε µοσχεύµατα, παραφυάδες ή µε µικροπολλαπλασιασµό. Η χρήση σπόρων αποτελεί µια φτηνή και αρκετά αποτελεσµατική µέθοδο. Πριν από τη σπορά προτείνεται να γίνεται εµβάπτιση των σπόρων σε νερό για 48 ώρες προκειµένου να επιταχυνθεί η βλάστηση και να αποµακρυνθούν οι τυχόν κούφιοι. Η σπορά γίνεται την άνοιξη στην ύπαιθρο, σε µικρό βάθος (περίπου ένα εκατοστό) και απαιτούνται 5-10 ηµέρες για τη βλάστηση, ανάλογα µε τις συνθήκες που επικρατούν και την ποιότητα των σπόρων. Επίσης, µπορεί να γίνει σε σπορεία την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, σε ατοµικές γλάστρες και ακολουθεί µεταφύτευση των νεαρών φυταρίων στον αγρό ύστερα από 3 περίπου µήνες (αρχές Μαΐου). Η χρήση µοσχευµάτων µάς δίνει φυτά καθ όλα όµοια µε τα γονεϊκά, ενώ έχουµε είσοδό τους στην παραγωγική φάση κατά 1-2 χρόνια νωρίτερα σε σχέση µε τα φυτά που προκύπτουν µε τον εγγενή πολλαπλασιασµό. Η επιλογή των µοσχευ- µάτων γίνεται από παλαιό ξύλο και από καλά ανεπτυγµένα και παραγωγικά φυτά, έτσι ώστε να µπορεί να γίνει διάκριση του φύλου. Τα µοσχεύµατα εµβαπτίζονται κατά τα 2/3 του µήκους τους σε νερό θερµοκρασίας δωµατίου και µέχρι να ξεκινήσει ο σχηµατισµός ριζών. Τα µοσχεύµατα µπορούν να µεταφυτευθούν στον αγρό όταν οι ρίζες τους αποκτήσουν µήκος 1-2 εκατοστά. Εκτός από παλαιού ξύλου µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε και µοσχεύµατα µαλακού ξύλου, τα οποία λαµβάνονται πάλι από παραγωγικά φυτά, των οποίων γνωρίζουµε το φύλλο, έχουν µήκος εκατοστά και λαµβάνονται από βλαστούς που έχουν αρχίσει να ξυλοποιούνται. Μετά την κοπή τους, αφαιρούνται όλα τα κατώτερα φύλλα αφήνοντας 2-4 στην κορυφή και εµβαπτίζονται σε ορµόνη ριζοβολίας πριν από την τοποθέτησή τους σε υποστρώµατα, όπως είναι η άµµος ή ο περλίτης. Η φύτευση γίνεται σε αποστάσεις που εξασφαλίζουν πυκνότητες της τάξεως των φυτών ανά εκτάριο (1 και4-4,5 µέτρα επί και µεταξύ των γραµµών αντίστοιχα), λαµβάνοντας υπόψη την περιοχή, τη δυνατότητα µηχανικής καλλιέργειας και το αρδευτικό σύστηµα. Πάντως, για καλύτερα αποτελέσµατα, οι παραγωγοί ιπποφαούς στην Ελλάδα προµηθεύονται τα φυτά από πιστοποιηµένα φυτώρια τα οποία κοστίζουν 4,5 ευρώ το ένα. Προετοιµασία - λίπανση Πριν από την εγκατάσταση της καλλιέργειας, θα πρέπει να προηγηθούν καθάρισµα από τυχόν υπολείµµατα προηγούµενων καλλιεργειών, αποµάκρυνση ξένων σωµάτων, καταστροφή ζιζανίων, κατεργασία µε εδαφοκαλλιεργητή και προετοιµασία της εδαφοκλίνης. Η λίπανση θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Αυτή γίνεται µε βάση τα αποτελέσµατα των αναλύσεων εδάφους. Σε

7 Καλλιέργειες 7 39 ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ h Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 Αγροτικός Τύπος Οι συνήθεις αποδόσεις ανέρχονται στα 5-18 κιλά ανά δένδρο, ενώ σε επίπεδο φυτείας οι αποδόσεις σε νωπούς καρπούς ανέρχονται ανά στρέµµα στα κιλά Αποδόσεις και τιµές περίπτωση που η καλλιέργεια γίνεται σε γόνιµα εδάφη, οι ανάγκες σε λίπανση είναι µικρές, ωστόσο συνιστάται η τακτική εφαρµογή κοπριάς µε στόχο τη διατήρηση της δοµής και της σύστασης του εδάφους, σε ποσότητες που φτάνουν τους τόνους ανά εκτάριο. Αρδευση και κλάδεµα Το ιπποφαές είναι φυτό χωρίς µεγάλες απαιτήσεις σε νερό. Στην αρχή όµως της εγκατάστασης στο χωράφι χρειάζεται πότισµα. Το κλάδεµα αποσκοπεί στην προώθηση της ανάπτυξης και την κατάλληλη µορφοποίηση που θα διευκολύνει τη συγκοµιδή. Προτείνεται η εφαρµογή µέτριου κλαδέµατος, το οποίο αυξάνει τις αποδόσεις του φυτού και παρατείνει την παραγωγική του ζωή. Η κόµη θα πρέπει να κλαδεύεται έτσι ώστε να µην έχου- µε επικαλυπτόµενους κλάδους, ενώ οι πολύ µακριοί θα πρέπει να κόβονται ώστε να ενισχύεται ο σχηµατισµός πλευρικών βλαστών. Τα ενήλικα φυτά θα πρέπει να κλαδεύονται έτσι ώστε να επιτρέπεται ο καλύτερος φωτισµός στο εσωτερικό της κόµης. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται αφαίρεση των αγκαθιών στο ώριµο ξύλο, προκειµένου να διευκολύνεται η συγκοµιδή. Φυτοπροστασία Η καταπολέµηση των ζιζανίων είναι πολύ σηµαντική στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των νεαρών φυταρίων, καθώς ο ανταγωνισµός σε φως και θρεπτικά συστατικά µπορεί να οδηγήσει στο θάνατο των φυτών. Γίνεται συνήθως µε χρήση κατάλληλων χηµικών σκευασµάτων, ενώ εναλλακτικά προτείνεται η δηµιουργία χλοοτάπητα µεταξύ των γραµµών φύτευσης µε τακτικό κούρεµα των ζιζανίων. Μπορεί επίσης να εφαρµοστεί κάλυψη του εδάφους µε µαύρο πλαστικό. Το ιπποφαές έχει περιορισµένο αριθµό εχθρών και ασθενειών, ενώ για τη χώρα µας, δεδοµένης της µικρής κλίµακας στην οποία γίνεται η καλλιέργεια, δεν υπάρχουν αρκετά δεδοµένα για τους διάφορους εχθρούς και ασθένειες. Στην περίπτωση που τα φυτά προορίζονται για τη χρήση των φύλλων σε αφεψήµατα ή άλλες µορφές, έχει ιδιαίτερη σηµασία η καταπολέµηση εντόµων όπως η πράσινη αφίδα. Ως προς τις ασθένειες, σοβαρά προβλήµατα µπορεί να δηµιουργήσουν οι εδαφικές, όπως το βερτιτσίλιο, το φουσάριο ή οι τήξεις φυταρίων. Ποντίκια, αρουραίοι και άλλοι εχθροί µπορεί να προκαλέσουν ζη- µιές στους κορµούς και τις ρίζες, ενώ σηµαντικό πρόβληµα µπορεί να αποτελέσουν και τα πουλιά τα οποία τρέφονται µε τους καρπούς του φυτού. Η ΣΥΓΚΟΜΙ Η των καρπών πρέπει να προγραµµατίζεται µε βάση την ωριµότητα η οποία ορίζεται στις 25 περίπου ηµέρες πριν από την εµφάνιση του πρώτου παγετού. Γίνεται συνήθως µε το χέρι. Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα και µε την περιοχή καλλιέργειας, η συγκοµιδή ξεκινά όταν οι καρποί αποκτήσουν το χαρακτηριστικό για την ποικιλία χρώµα. Οι συνήθεις αποδόσεις ανέρχονται σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία στα 5-18 κιλά ανά δένδρο, ανάλογα µε την ηλικία του και την καλλιεργούµενη ποικιλία, καθώς και τις µεθόδους παραγωγής και συγκο- µιδής που ακολουθούνται, ενώ σε επίπεδο φυτείας οι αποδόσεις σε νωπούς καρπούς ανέρχονται ανά στρέµµα στα κιλά. Στην Ευρώπη και την Ελλάδα τα προϊόντα του ιπποφαούς πωλούνται στη λιανική σε υψηλές τιµές οι οποίες κυµαίνονται από 40 έως 70 ευρώ το κιλό. Ο παραγωγός βεβαίως δεν µπορεί να υπολογίζει να κερδίζει πάνω από ευρώ το στρέµµα, καθώς υπάρχουν έξοδα συγκοµιδής και φροντίδας. Παράλληλα, το ιπποφαές, εκτός των χρήσεών του που σχετίζονται µε την εµπορία των καρπών και των φύλλων του, θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για βελτίωση της γονιµότητας υποβαθµισµένων εδαφών, την προστασία των επικλινών εδαφών από τη διάβρωση, τη φύτευση πυρόπληκτων εκτάσεων και την ανάπλαση βιοµηχανικών περιοχών. Επίσης, αναφέρεται η χρήση του ως ζωοτροφή, όπου, εκτός των φύλλων και των τρυφερών βλαστών από τα αρσενικά κυρίως δένδρα τα οποία δεν φέρουν παραγωγή, µπορεί να χρησιµοποιηθούν και τα στερεά υπολείµµατα από τη µεταποίηση και την επεξεργασία των σπόρων ως συµπληρώµατα στα σιτηρέσια ζώων και πτηνών.

8 8 40 Αγροτικός Τύπος Πέµπτη 27 Μαρτίου 2014 h ΕΒ ΟΜΑ ΙΑΙΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΤΥΠΟΥ ενδροκοµία ΟΙ ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΕΙ ΟΣ Μπόλιασµα Η σωστή χρήση «υποκειµένων» στην Ελλάδα ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΑΝΟΣ Aναπληρωτής καθηγητής ενδροκοµίας, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού για τη δενδροκοµία στην Ελλάδα ακολουθεί τις τάσεις της ελληνικής κοινωνίας: αλλού είναι πάρα πολύ καλή και αλλού θα µπορούσε να χαρακτηριστεί τυχοδιωκτική. Πριν από λίγα χρόνια, τα 700 περίπου φυτώρια από τα που δραστηριοποιούνται στη χώρα ήταν σχεδόν ή τελείως παράνοµα. Μέχρι πριν από δύο χρόνια δεν είχαµε νοµοθεσία για την παραγωγή πιστοποιηµένου πολλαπλασιαστικού υλικού. Σή- µερα ελάχιστες σοβαρές εταιρίες στο χώρο άρχισαν να παράγουν πιστοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό για τη δενδροκοµία, ενώ πολλές ακόµα και σήµερα παράγουν άθλιας ποιότητας και αγνώστου φυτοϋγείας δενδρύλλια. Με άλλα λόγια, αρκετοί παραγωγοί µε εµπειρία στην καλλιέργεια δέντρων για παραγωγή καρπών ψάχνουν και βρίσκουν καλής ποιότητας δέντρα να ξεκινήσουν τις νέες φυτείες, αλλά οι πολλοί «νέοι» στη δενδροκοµία καλλιεργητές (αλλά και πολλοί έµπειροι) πολλές φορές ξεκινούν µε κακής ποιότητας φυτά, εποµένως και δυσοίωνες προοπτικές για την παραγωγικότητα και ποιότητα των καρπών που θα παραχθούν από τον οπωρώνα τους τα επόµενα χρόνια. Στη δενδροκοµία τα περισσότερα είδη ή ποικιλίες τους παράγονται στα φυτώρια µε εµβολιασµό της ποικιλίας σε κατάλληλο υποκείµενο δέντρο. Ο εµβολιασµός γίνεται κλασικά έως και σήµερα µε ενοφθαλµισµό µιας «ασπίδας» του εµβολίου πάνω στο υποκείµενο (ασπιδωτός ενοφθαλµισµός) τέλη Αυγούστου µε µέσα Σεπτεµβρίου. Με τη ζήτηση φυτωριακού υλικού σήµερα στην Ελλάδα, πολλοί ενοφθαλµισµοί γίνονται µε τον ανωτέρω τρόπο αλλά τον Ιούνιο, ώστε να δηµιουργηθούν τα φυτά που ονο- µάζονται ηµιανεπτυγµένα (το εµβόλιο αναπτύχθηκε µερικώς τον Ιούλιο και τον Αύγουστο φτάνοντας έως και µισό µέτρο ύψος). Η ελιά εµβολιάζεται και αυτή µε ενοφθαλµισµό τέλη καλοκαιριού, αλλά µε µεγαλύτερης διαµέτρου υποκείµενο γίνεται (όχι στα οργανωµένα φυτώρια) ενοφθαλµισµός πλακίτης ή εγκεντρισµός τον Μάρτιο. Στην καρυδιά ο πλακίτης ενοφθαλ- µισµός εφαρµόζεται µε δυσκολία τον Μάιο µε εµβόλια συντηρηµένα σε ψύξη. Ας δούµε όµως τα υποκείµενα που διατίθενται αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα. Ελιά Το ελαιόδεντρο (µερικές ποικιλίες του) πολλαπλασιάζεται µε µοσχεύ- µατα χωρίς τη χρήση υποκειµένου. Αλλιώς, πολλές ποικιλίες εµβολιάζονται σε υποκείµενο σπορόφυτο άγριας ελιάς. Η συλλογή των σπόρων που θα αποτελέσουν το υποκείµενο επαφίεται βασικά στο φυτωριούχο, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σίγουρα πάντως τα σπορόφυτα δεν έχουν οµοιοµορφία στις ιδιότητές τους, αλλά πρακτικά αυτό δεν ση- µαίνει κάτι αρνητικό. Το πρόβληµα είναι όταν το φυτό ζηµιωθεί και το εµβόλιο καταστραφεί (από παγετό ή πυρκαγιά), τότε βλαστάνει το υποκείµενο (το άγριο) και πρέπει να επανεµβολιαστεί. Ενα φυτώριο πολλαπλασιάζει ποικιλίες ελιάς µε ιστοκαλλιέργεια. Καρυδιά και φιστικιά Η καρυδιά και η κελυφωτή φιστικιά (γνωστή ως Αιγίνης) επίσης εµβολιάζονται πάνω σε σπορόφυτο από επιλεγµένες ποικιλίες ή είδη µε σοβαρά αποτελέσµατα στην παραγωγικότητα, αντοχή σε χαµηλές θερµοκρασίες και υγεία του φυτού στο χωράφι. Αµυγδαλιά Το δέντρο µερικές φορές (δυστυχώς) και σήµερα εµβολιάζεται πάνω σε σπορόφυτο, ενώ τα σωστά φυτώρια θα έπρεπε να εµβολιάζουν πάνω σε αγενώς πολλαπλασιαζόµενο υποκεί- µενο αµυγδαλοροδακινιάς GF677, όπερ και γίνεται πολύ συχνά, καθώς αυτά τα φυτά θα είναι πιο ανθεκτικά στις ασθένειες εδάφους (όχι όµως Τήρηση αρχείου Το υποκείµενο (πάνω στο οποίο εµβολιάζεται η ποικιλία που θα µας παράγει τους καρπούς) έχει (πολλές φορές) χαρακτηριστικές ιδιότητες που «µεταφέρονται» στο εµβόλιο, επηρεάζοντας, µεταξύ άλλων, την ανάπτυξη του εµβολίου, την παραγωγικότητα του οπωρώνα, ακόµα και την ποιότητα του καρπού. Πρέπει να τονίσουµε ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές περιπτώσεις χρήσης υποκειµένων και δεν µπορούν να καλυφθούν έτσι απλά σε µερικές παραγράφους. Οµως, όλοι όσοι εµπλέκονται µε το ζήτηµα και, κυρίως, οι αγοραστές φυτών πρέπει να καταγράφουν τι υποκείµενο χρησιµοποιήθηκε για το φυτό που αγόρασαν και όχι µόνο να ξέρουν την ποικιλία (µερικές φορές δεν ξέρουν ούτε και αυτήν!). και σε όλους τους νηµατώδεις) και πιο εύρωστα και παραγωγικά. Εσπεριδοειδή Αυτά εµβολιάζονται σχεδόν αποκλειστικά πάνω σε σπορόφυτα. Αλλά τα σπορόφυτα των εσπεριδοειδών έχουν µια χαρακτηριστική ιδιότητα (αποµιξία), που, µε κατάλληλη διαχείριση στη φύτρωση του σπόρου στο φυτώριο, τα κάνει οµοιόµορφα γενετικά και φαινοτυπικά. Εποµένως, και το φυτό που θα παραχθεί θα έχει οµοιοµορφία στην παραγωγή και την ποιότητα καρπού, καθώς η τελευταία επηρεάζεται έντονα από το υποκεί- µενο στα εσπεριδοειδή. Οι ερασιτέχνες δενδροκόµοι έχουν ένα κακό τρόπο συµπεριφοράς προς τα νέα φυτά: Αφήνουν ό,τι βλαστό βγει να αναπτυχθεί. Αλλά όταν βλαστοί αναπτύσσονται από το κατώτερο µέρος του κορµού και έχουν συχνά διαφορετικά φύλλα από το εµβόλιο, είναι βλαστοί του υποκειµένου και φυσικά θα υπερνικήσουν το εµβόλιο. Σε λίγα χρόνια δεν θα τρώνε πορτοκάλια (γιατί ας πούµε πορτοκαλιά αγό- Πολλοί «νέοι» στη δενδροκοµία καλλιεργητές (αλλά και πολλοί έµπειροι), πολλές φορές, ξεκινούν µε κακής ποιότητας φυτά

9 Δενδροκομία 9 41 εβδομαδιαια εκδοση του ελευθερου τυπου h Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014 Αγροτικός Τύπος φυτό πάνω στη γραμμή με κατάλληλες ποικιλίες εμβολιασμένες επ αυτών. Τα OHF (κλωνικά υποκείμενα αχλαδιάς) δεν χρησιμοποιούνται συχνά λόγω της μειωμένης παραγωγικότητάς τους, ενώ χρησιμοποιείται και το καλύτερης παραγωγικότητας και εντονότερου νανισμού Pyrodwarf. Βερικοκιά Η βερικοκιά εμβολιάζεται μερικές φορές πάνω σε σπορόφυτο βερικοκιάς, αλλά, πολύ συχνά, χρησιμοποιείται ως υποκείμενο το υψηλής ποιότητας κλωνικό υποκείμενο δαμασκηνιάς Myrobalan. Πρόσφατα ήρθαν και τα υποκείμενα Tetra και Wavit (είναι σχετικά νάνο) χωρίς να έχουμε αρκετή εμπειρία ακόμα στην Ελλάδα. ρασαν), αλλά νεράντζια (τον καρπό του υποκειμένου)! Οπως και να χει, τα δέντρα από νεαρά πάντα θέλουν τον κατάλληλο χειρισμό τους και η αφαίρεση αυτών των παραφυάδων ή λαίμαργων είναι απαραίτητη από όταν αυτοί είναι ελάχιστου μεγέθους, ίσως και δύο φορές κάθε χρόνο. Αχλαδιά Εδώ είχαμε εξελίξεις τα τελευταία χρόνια που συνδέονται με άρδην αλλαγές στη διαμόρφωση και την πυκνότητα φύτευσης των δέντρων στους οπωρώνες. Σήμερα χρησιμοποιούνται κυρίως κλωνικά υποκείμενα κυδωνιάς(!) που έχουν σημαντικές καλές ιδιότητες (κύρια νανισμό), αλλά και ασυμφωνία με μερικές ποικιλίες αχλαδιάς (που παρακάμπτεται φυσικά με ενδιάμεσο εμβόλιο μιας κατάλληλης ποικιλίας αχλαδιάς). Ετσι πλέον χρησιμοποιούνται τα υποκείμενα κυδωνιάς για την αχλαδιά Α (όχι πολύ νάνο) και Sydo και C (με έντονο νανισμό) που είναι απόλυτα χρήσιμα για πολύ πυκνή φύτευση, ακόμα και λιγότερο από 1 μέτρο φυτό από Κερασιά Στην καλλιέργεια έχουν γίνει θαύματα τα τελευταία έτη. Παλιά χρησιμοποιούνταν σπορόφυτα ή ζωηρά κλωνικά υποκείμενα με αποτέλεσμα τα δέντρα να γίνονται πολύ ψηλά και η φύτευση στον οπωρώνα πολύ αραιή. Τις τελευταίες δεκαετίες ήρθαν πολλά κλωνικά υποκείμενα με ποικίλο νανισμό, αλλά και ποικίλα προβλήματα. Αυτή τη στιγμή έχουμε νάνα υποκείμενα κερασιάς (ή βυσσινιάς), που μπορούμε να φυτέψουμε πια τις κερασιές σε απόσταση μέχρι και 1-1,5 μέτρο φυτό από φυτό πάνω στη γραμμή (οι ερασιτέχνες ας μην προσπαθήσουν κάτι αντίστοιχο). Το υποκείμενο Maxma ήρθε, χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα, αλλά σχεδόν δεν χρησιμοποιείται πια. Τώρα η συντριπτική πλειονότητα των ποικιλιών κερασιάς εμβολιάζονται στα νάνα υποκείμενα Gisela 5, Gisela 6, Picu 1, Picu 3, Picu 4. Το Gisela 5 και Picu 1 μάλλον είναι τα περισσότερο νάνα και παραγωγικά υποκείμενα που έχουμε σήμερα. Να προσεχθεί όμως ότι κάθε ποικιλία κερασιάς έχει διαφορετική ικανότητα ανάπτυξης ακόμα και εμβολιασμένη πάνω σε νάνα υποκείμενα! Ροδακινιά Για πολλά χρόνια εμβολιάζονταν πάνω στο υποκείμενο αμυγδαλοροδακινιάς GF677, κάτι που συνεχίζεται ακόμα, αλλά η εποχή του μάλλον περνάει. Τώρα υπάρχουν πιο ανθεκτικά υποκείμενα στην Αρμιλάρια (ασθένεια εδάφους), τους νηματώδεις και κάπως νάνα όπως τα Adesoto 101, Ishtara και Cadaman. Συνολικά το μέλλον είναι ευοίωνο για τη ροδακινιά με πυκνές φυτεύσεις, μικρότερα δέντρα και ανθεκτικά στις επαναφυτεύσεις. Πρέπει να αναφερθεί ότι μια σειρά ειδών οπωροφόρων πολλαπλασιάζονται αγενώς (ιστοκαλλιέργεια, μοσχεύματα ή καταβολάδες της ποικιλίας) χωρίς τη χρήση υποκειμένου, όπως η ακτινιδιά και τα μαλακά φρούτα (φράουλα, σμέουρα, βατόμουρα κ.λπ.). Τι προτείνεται για τη μηλιά Το δέντρο εμβολιάζεται σχεδόν αποκλειστικά σε κλωνικά υποκείμενα. Κλωνικά είναι αυτά που πολλαπλασιάζονται αγενώς (μοσχεύματα, ιστοκαλλιέργεια) και έχουν χαρακτηριστικές ιδιότητες πολλαπλά μελετημένες διεθνώς. Για μερικά νέα κλωνικά υποκείμενα οι σοβαρές εταιρίες του κλάδου πληρώνουν δικαιώματα για να τα παραγάγουν και πουλήσουν, ενώ οι «πρόχειροι» Ελληνες φυτωριούχοι απλώς τα κλέβουν. Τα κλωνικά υποκείμενα που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη μηλιά είναι τα νάνα (πολύ μικρής ανάπτυξης) ΕΜ9, ΕΜ26 και τα μέτριας ανάπτυξης ΜΜ106 και ΜΜ111. Τα νάνα υποκείμενα προσφέρουν πολύ πυκνή φύτευση στο χωράφι, ενώ τα μέτριας ανάπτυξης (ημινάνα) είναι απαραίτητα για αδύναμες ποικιλίες, έχουν όμως μειονεκτήματα: το ΜΜ106 είναι ευαίσθητο στη φυτόφθορα και το ΜΜ111 είναι μειωμένης παραγωγικότητας. Ενας έξυπνος τρόπος να παράγουμε ανθεκτικά φυτά σε άγονα εδάφη με λιγότερο νερό άρδευσης και πολύ παραγωγικά είναι η χρήση του υποκειμένου ΜΜ111 με ενδιάμεσο εμβόλιο το υποκείμενο ΕΜ9 και επάνω σε αυτό το εμβόλιο της κανονικής ζωηρής ποικιλίας που θα παράγει τους καρπούς. Κλωνικά νάνα υποκείμενα επίσης είναι τα χρησιμοποιούμενα σήμερα Payam 1 και Payam 2. Οι ζωηρές ποικιλίες πρέπει να εμβολιάζονται στα νάνα υποκείμενα. Αδύναμες ποικιλίες μηλιάς (αρκετές spur κόκκινες), αν εμβολιαστούν πάνω σε νάνο υποκείμενο, θέλουν άρδευση σχεδόν κάθε ημέρα, πλήττονται από ηλιόκαυμα, θέλουν στήριξη και απίθανα υψηλές πυκνότητες φύτευσης, αλλά θα είναι πολύ μικρά σε μέγεθος (ίσως και μικρότερα από το ύψος ανθρώπου) με πολύ υψηλή παραγωγικότητα. Ελάχιστοι φυτωριούχοι χρησιμοποιούν και σπορόφυτα φιρικιάς (ακόμα και σήμερα) για τον εμβολιασμό αδύναμων spur ποικιλιών που πρόκειται να φυτευτούν σε άγονα χωράφια με λίγο διαθέσιμο αρδευτικό νερό. Ειδικά για την ποικιλία πράσινων μήλων Granny Smith, που οι καρποί ηλιοκαίγονται ή χάνουν το πράσινο χρώμα φλοιού με την έκθεσή τους στον ήλιο, πρέπει να χρησιμοποιούνται ημινάνα υποκείμενα και περισσότερη λίπανση με άζωτο για έντονη βλάστηση.

10 42 10 Αγροτικός Τύπος Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014 h εβδομαδιαια εκδοση του ελευθερου τυπου Αλιεία Πώς θα παραχωρούνται δημόσιες εκτάσεις για την εγκατάσταση τουσ Νέο καθεστώς για τις ιχθυοκαλλιέργειες Ιωσήφ Κόκκινος ikokkinos@e-typos.com Σε μία περίοδο που ο κλάδος των υδατοκαλλιεργειών δεν περνά και τις καλύτερες των ημερών, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με σχέδιο νόμου, το οποίο ήδη έχει κατατεθεί, προσπαθεί να βάλει μια τάξη και να δημιουργήσει νέα δεδομένα για όσους θέλουν να επενδύσουν. Βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι να δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης του τομέα της υδατοκαλλιέργειας «στο πλαίσιο της αειφόρου λειτουργίας και δραστηριότητάς του, ως προς την παραχώρηση χρήσης υδάτινης έκτασης για εγκατάσταση υδατοκαλλιέργειας, τις μονάδες που δύνανται να εγκαθίστανται σε υδάτινη ή και χερσαία έκταση καθώς και τη διαδικασία δημιουργίας της μονάδας, η οποία εμπεριέχει την έγκριση για τη μίσθωση της υδάτινης έκτασης». Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών Για τον τομέα των υδατοκαλλιεργειών εφαρμόζεται Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑΥ), μέσω του οποίου στο εξής θα αναπτύσσονται οι υδατοκαλλιέργειες. Προτεραιότητες του ΕΠΑΥ είναι οι εξής: α) Η βιώσιμη ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας, ώστε να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα, και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα, με τη βελτίωση της παραγωγικότητας των υφιστάμενων επιχειρήσεων, την επέκταση της δραστηριότητας και την παραγωγή καινοτομίας. β) Η προώθηση της κοινωνικής ισότητας και συνοχής με: Την ενθάρρυνση της συμμετοχής όλων των εμπλεκόμενων φορέων (διοίκηση, υδατοκαλλιεργητές, έμποροι χονδρικής και λιανικής πώλησης και ενώσεις καταναλωτών) στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν στη διαμόρφωση της αναπτυξιακής πολιτικής του κλάδου. Την παραγωγή προϊόντων υψηλών προδιαγραφών και διατροφικής αξίας, τα οποία να καλύπτουν τις σύγχρονες διατροφικές ανάγκες των καταναλωτών. Την αύξηση των θέσεων απασχόλησης επιστημονικού και εργατικού δυναμικού ιδιαίτερα σε παραμεθόριες περιοχές και απομακρυσμένα νησιά. γ) Η διευθέτηση των σχέσεων με τους λοιπούς χρήστες κύρια της παράκτιας ζώνης για την εξάλειψη της σύγκρουσης συμφερόντων και την αποτελεσματική αξιοποίηση των χρήσεων γης. δ) Η απλούστευση και ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου αδειοδότησης, του ελέγχου της δραστηριότητας και εν γένει των σχέσεων μεταξύ διοικητικών και παραγωγικών φορέων, για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και τη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση νέων ιδιωτικών επενδύσεων. Παραχώρηση εκτάσεων Το Δημόσιο είναι αυτό που παραχωρεί τις εκτάσεις για υδατοκαλλιέργειες α) με απευθείας μίσθωση, β) με μίσθωση κατόπιν δημοπρασίας, γ) δωρεάν, χωρίς αντάλλαγμα. Συγκεκριμένα, το Δημόσιο μπορεί να παραχωρεί απευθείας υδάτινες εκτάσεις για την ίδρυση, επέκταση και μετεγκατάσταση πλωτών μονάδων υδατοκαλλιέργειας εντατικής ή ημιεντατικής μορφής και για χρονικό διάστημα μέχρι είκοσι έτη, έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου. Εκτάσεις παραχωρούνται κατόπιν δημοπρασίας για το ίδιο χρονικό διάστημα, των 20 ετών. Επίσης το Δημόσιο μπορεί να παραχωρεί χωρίς ανταλλάγματα υδάτινες εκτάσεις ως ακολούθως: Σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, για εγκατάσταση πρωτότυπης μορφής καλλιέργεια υδρόβιων οργανισμών για χρονικό διάστημα μέχρι τρία έτη και για έκταση μέχρι δέκα στρέμματα, περισσότερο για πειραματική εκτροφή. Σε φορείς του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα αποκλειστικά για τη δημιουργία ζωνών μετεγκατάστασης ζώντων μαλακίων. Το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα της αναμίσθωσης των εκτάσεων για άλλα 20 χρόνια εφόσον έχουν πραγματοποιηθεί οι επενδύσεις και έχουν εξοφληθεί οι υποχρεώσεις έναντι του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης από το Δημόσιο δίνεται η δυνατότητα επέκτασης των ήδη υπαρχόντων εκτάσεων αλλά και η μετεγκατάσταση σε γειτονική. Το Ελληνικό Δημόσιο, επίσης, δύναται να παραχωρεί σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα του δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου τη χρήση δημοσίων χερσαίων εκτάσεων για τη δημιουργία «θερμοκηπίων» καλλιέργειας υδρόβιων οργανισμών και υπέργειων δεξαμενών καλλιέργειας υδρόβιων ζώων. Οι χερσαίες εκτάσεις που μπορεί να παραχωρηθούν είναι ο αιγιαλός και η παραλία, οι παρόχθιες εκτάσεις καθώς και οι δημόσιες και δασικές. Ωστόσο ο μισθωτής θα πρέπει να τηρεί τους εξής όρους για την ίδρυση μιας μονάδας: Αν μέσα σε τρεις μήνες από τη λήψη της απόφασης για τη λειτουργία της μονάδας δεν γίνει έναρξη εργασιών, η απόφαση δεν ισχύει. Θα πρέπει να καταβάλει ως εγγύηση τα ενοίκια δύο ετών. Κατά τη διάρκεια της μίσθωσης, ο μισθωτής απαγορεύεται να παραχωρήσει το μίσθιο ή να συνάψει οποιαδήποτε έννομη σχέση για Προς το παρόν, η πέστροφα είναι από τις κλασικές καλλιέργειες στην οποία πλέον επενδύουν πολλοί νέοι. Τα χέλια επίσης είναι ένα είδος που παράγεται στην Ελλάδα και εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες ζώντα, νωπά και καπνιστά

11 Αλιεία Αγροτικός Τύπος εβδομαδιαια εκδοση του ελευθερου τυπου h Πέμπτη 27 Μαρτίου 2014 Η σημερινή πραγματικότητα αυτό ή τις εγκαταστάσεις εντός αυτού, με τρίτους χωρίς έγκριση του κράτους. Ο μισθωτής υποχρεούται να ολοκληρώσει τις προβλεπόμενες εγκαταστάσεις και να θέσει τη μονάδα σε λειτουργία, σε ποσοστό τουλάχιστον 50%, εντός προθεσμίας που ορίζεται από την άδεια ίδρυσης και λειτουργίας. Αν η μίσθωση διακοπεί για οποιονδήποτε λόγο, ο μισθωτής υποχρεούται να απομακρύνει τις εγκαταστάσεις και να αποκαταστήσει τον περιβάλλοντα χώρο της θέσης όπου ασκούσε την παραγωγική του δραστηριότητα. Η μίσθωση υδάτινων εκτάσεων επιτρέπεται μόνο σε φυσικά πρόσωπα που έχουν την ελληνική υπηκοότητα ή είναι υπήκοοι κράτουςμέλους της Ε.Ε. Το μίσθωμα που καταβάλλεται στο Ελληνικό Δημόσιο για τις απευθείας μισθώσεις και αναμισθώσεις υδάτινων εκτάσεων για μονάδες υδατοκαλλιέργειας ορίζεται ως χρηματικό ποσό σε ευρώ ανά στρέμμα και έτος, ανάλογα με το καλλιεργούμενο είδος. Το ύψος του μισθώματος ανά είδος καλλιέργειας και περίοδο μίσθωσης, καθώς και ο τρόπος αναπροσαρμογής του και κάθε σχετικό θέμα. Κοινές υπουργικές αποφάσεις Βεβαίως για τη χρήση των υδάτινων εκτάσεων πλέον απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των αρμόδιων υπηρεσιών: Του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου. Οπως επίσης και η γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Τουρισμού. Παρά το γεγονός ότι η χώρα μας παραμένει μεταξύ των πρώτων στις εξαγωγές προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, η κατάσταση για πολλές εταιρίες του κλάδου δεν είναι καλή, ενώ νέοι επενδυτές δυσκολεύονται να δημιουργήσουν τις δικές τους μονάδες λόγω της γραφειοκρατίας και όχι μόνο, καθώς μέχρι τώρα το καθεστώς αδειοδότησης δεν ήταν ξεκάθαρο, ενώ πολλές φορές οι τουριστικές επενδύσεις βρίσκονταν αντιμέτωπες με αυτές των ιχθυοκαλλιεργειών με αποτέλεσμα να έχουμε καθυστερήσεις και πολλές αυθαιρεσίες. Παρά το προβλήματα, όμως, ο κλάδος παραμένει ισχυρός και αναμένεται να στηριχτεί στο μέλλον, αφού στη νέα ΚΑΠ προβλέπονται κονδύλια για το χώρο της αλιείας τα οποία θα φτάσουν τα 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ, με τη χώρα μας για πρώτη φορά να ασχολείται και με τα θέματα της παράκτιας ανάπτυξης και της προώθησης δραστηριοτήτων όπως ο αλιευτικός τουρισμός. Σήμερα στον κλάδο έχουν γίνει επενδύσεις περίπου 1 δισ. ευρώ, ενώ έμμεσα ή άμεσα απασχολούνται περίπου άτομα. Σημαντική είναι η συμβολή στην ανάπτυξη της υπαίθρου των ιχθυοκαλλιεργειών του γλυκού νερού, σε ποτάμια και δεξαμενές. Σήμερα, τα ψάρια του γλυκού νερού, πέστροφα, χέλι, οξύρρυγχος, κυπρίνος, σολομός, κέφαλος κ.ά., παράγονται σχεδόν σε όλη τη χώρα και είναι προϊόντα που έχουν δυνατότητες εξαγωγών. Το καλό εδώ είναι ότι οι συγκεκριμένες επενδύσεις δεν απαιτούν μεγάλα ποσά. Βέβαια, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα προσφέρεται για την ανάπτυξη ψαριών γλυκού νερού, εν τούτοις υπολείπεται πολύ της Γαλλίας, της Δανίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας, στις οποίες παράγεται και ο μεγαλύτερος όγκος. Προς το παρόν, η πέστροφα είναι από τις κλασικές καλλιέργειες στην οποία πλέον επενδύουν πολλοί νέοι. Τα χέλια επίσης είναι ένα είδος που παράγεται στην Ελλάδα και εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες ζώντα, νωπά και καπνιστά. Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας εκτρέφεται με επιτυχία και ο οξύρρυγχος, από τον οποίο παράγεται χαβιάρι. Για τα ελληνικά ψάρια ήδη υπάρχουν έτοιμες αγορές, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ολλανδία, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία. Τον τελευταίο καιρό γίνεται προσπάθεια να «κερδηθούν» και οι αγορές των βαλκανικών χωρών. Πάντως, κάποιος που θέλει να επενδύσει στις ιχθυοκαλλιέργειες, θαλάσσιες ή γλυκού νερού, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός ως προς την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων καθώς ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Επίσης θα πρέπει να επενδύσει και στην επεξεργασία και στην τυποποίηση, που είναι και το μεγάλο στοίχημα της εποχής.