ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Φίλιππος Σφυρής dpsdm03018

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Φίλιππος Σφυρής dpsdm03018"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) Σχεδίαση Διαδραστικών και Βιομηχανικών Προϊόντων και Συστημάτων ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η κατανόηση της επίγνωσης και της εμπιστοσύνης ως βασικών συστατικών σχεδίασης συστημάτων υποστήριξης της συνεργασίας σε εικονικές κοινότητες Φίλιππος Σφυρής dpsdm03018 Υποβάλλεται στο Τμήμα Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου ως διπλωματική εργασία στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη «Σχεδίαση διαδραστικών και βιομηχανικών προϊόντων και συστημάτων». ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ, ΣΥΡΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2005 Τριμελής Επιτροπή: Ι. Δαρζέντας, Θ. Σπύρου, Π. Κουτσαμπάσης

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Εκφράζω τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη μου στον Παναγιώτη Κουτσαμπάση για την ανάθεση αυτής της διπλωματικής εργασίας, το αμέριστο ενδιαφέρον και την καθοδήγηση για την ολοκλήρωσή της. Εκφράζω τις ευχαριστίες μου στον Ευάγγελο Βλαχογιάννη και στον Παναγιώτη Κωσταντινίδη για την άμεση βοήθειά τους στο στάδιο της εγκατάστασης του server και του λογισμικού. Ευχαριστώ την Αναστασία Πράππα για την συμπαράστασή της σε όλη τη διάρκεια της εργασίας. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ «ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ» ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ: ΑΠΟ ΤΟ ARPANET ΣΤΑ SMS ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΜΟΙΡΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΙΡΑΣΜΑ ΩΣ Η ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΘΕΩΡΙΕΣ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ - ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΘΕΩΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΤΥΠΟΙ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΜΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΟΣ ΕΙΚΟΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΟΙΝΟΣ ΣΚΟΠΟΣ Η ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΩΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΥΠΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΟΨΗ ΕΠΙΓΝΩΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΩΣ ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ / ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ

4 2.4 ΕΝΑ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑ GUTWIN KAI GREENBERG ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ Η ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΚΡΙΣΙΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Portholes ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΙΜΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Virtual School TeamSCOPE BSCW, eroom, ecircle WebWho ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΙΜΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΦΗΡΗΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Chat Circles Loom Babble People Garden Livemaps Coterie Anthropomorphic visualization ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΦΗΡΗΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΥΝΟΨΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΧΤΙΣΙΜΑΤΟΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΣΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΕ ΦΗΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΕ ΦΗΜΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΟΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΗΜΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΤΑ RAHMAN & HAILES

5 3.6.2 ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΕΝΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΗΜΗΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΗΜΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΗΜΗΣ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ebay Epinions Amazon Slashdot ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΗΜΗΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΝΟΨΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ ΙΣΤΟΛΟΓΙΩΝ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΧΡΗΣΤΩΝ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΑΡΘΡΩΝ ΠΡΟΦΙΛ ΦΗΜΗΣ ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΟΨΗ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

6 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Βασικοί σταθμοί ιστορικής αναδρομής εικονικών κοινοτήτων.20 Πίνακας 2: Μοντέλο ομαδοποίησης τύπων κοινοτήτων διάσταση κοινοτήτων...36 Πίνακας 3: Μοντέλο ομαδοποίησης τύπων κοινοτήτων διάσταση σχέσεων συμμετεχόντων...37 Πίνακας 4: Μοντέλο ομαδοποίησης τύπων κοινοτήτων κοινότητες σε σχέση με τις σχέσεις των συμμετεχόντων...38 Πίνακας 5: Βασικά θέματα επίγνωσης και αντίστοιχες ερωτήσεις κατά Gutwin, Greenberg Πίνακας 6: Επέκταση του πλαισίου Gutwin και Greenberg...50 Πίνακας 7: Αξιολόγηση συστήματος ρεαλιστικής προσέγγισης...55 Πίνακας 8: Αξιολόγηση συστημάτων μιμητικής προσέγγισης...61 Πίνακας 11: Αξιολόγηση συστημάτων αφηρημένης προσέγγισης...71 Πίνακας 12: Συστήματα φήμης σε εικονικές κοινότητες...81 Πίνακας 13: συνεργατικό φιλτράρισμα ως τρόπος μοντελοποίησης της μεταβατικότητας της εμπιστοσύνης...88 Πίνακας 14: Πλαίσιο κατανόησης της εμπιστοσύνης για τη σχεδίαση και αξιολόγηση συστημάτων φήμης...91 Πίνακας 15: Αξιολόγηση συστημάτων φήμης βάσει του πλαισίου εμπιστοσύνης...97 Πίνακας 16: Βαθμός πολυπλοκότητας πανεπιστημιακής κοινότητας Πίνακας 17: Φύση σχέσεων συμμετεχόντων πανεπιστημιακής κοινότητας Πίνακας 18: Πλαίσιο επίγνωσης για την υποστήριξη πανεπιστημιακή κοινότητας Πίνακας 19: Πλαίσιο εμπιστοσύνης για την υποστήριξη πανεπιστημιακή κοινότητας Πίνακας 20: Σύκγριση λογισμικών blogs ανοικτού κώδικα

7 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1: Προβληματικός χώρος εργασίας...12 Εικόνα 2: Portholes...54 Εικόνα 3: Virtual School ενημέρωση της κατάστασης της κοινής εργασίας σε σχέση με τα αντικείμενα εργασίας, τα σημάδια προόδου, τις προθεσμίες και τις ευθύνες των υπο-ομάδων...56 Εικόνα 4: Virtual School όψη προθεσμιών βασισμένη στις εργασίες...57 Εικόνα 5: TeamScope - διαχειριστής αρχείων...58 Εικόνα 6: BSCW κοινά αντικείμενα δομημένα βάση των ατόμων που τα δημιούργησαν...59 Εικόνα 7: WebWho - βασική διεπαφή...60 Εικόνα 8: Chat Circles - βασική διεπαφή...63 Εικόνα 9: Chat Circles Ιστορικό μηνυμάτων. Άξονας x: χρόνος, άξονας y: συμμετέχοντες. Οριζόντιες γραμμές: μηνύματα Εικόνα 10: Loom οπτικοποίηση ομάδων και κοινοτήτων...64 Εικόνα 11: Loom οπτική κατηγοριοποίηση περιεχομένου μηνυμάτων...65 Εικόνα 12: Babble μεγάλος κύκλος: συζήτηση, μικροί κύκλοι: συμμετέχοντες Εικόνα 13: Babble - δομή μιας κοινότητας...65 Εικόνα 14: PeopleGarden Μια ομάδα με μια κυρίαρχη φωνή (αριστερά) και μια πιο δημοκρατική ομάδα (δεξιά)...66 Εικόνα 15: Livemaps «κοινωνικός» χάρτης του site της IBM...67 Εικόνα 16: Coterie 3 ταυτόχρονες συζητήσεις, 6 χρήστες σε δράση Εικόνα 17: Ανθρωπομορφική οπτικοποίηση...69 Εικόνα 18: Ανθρωπομορφική οπτικοποίηση. Οπτικοποιήσεις ιστορικού δραστηριότητας...69 Εικόνα 19: Ανθρωπομορφική οπτικοποίηση. Εκφράσεις προσώπου που αντιπροσωπεύουν διαθέσεις μηνυμάτων...69 Εικόνα 20: Προφίλ φήμης στο ebay...92 Εικόνα 21: Κριτικές ηλεκτρονικού καταστήματος στο epinions...93 Εικόνα 22: Κριτική προϊόντος στο amazon...95 Εικόνα 23: Άρθρο και αξιολογήσεις στο slashdot...96 Εικόνα 24: Αρχική σελίδα blog υποστήριξης πανεπιστημιακής κοινότητας Εικόνα 25:Αξιολόγηση άρθρων Εικόνα 26: Σχόλια σε αρχικό άρθρο Εικόνα 27: Χώρος διαχείρισης blog - αποστολή μηνυμάτων Εικόνα 28: Οπτικοποίηση αρχείου δραστηριότητας χρηστών

8 Εικόνα 29: Οπτικοοίηση αρχείου άρθρων Εικόνα 30: Προφίλ φήμης χρηστών Εικόνα 31: Άρθρο χρήστη

9 ΠΕΡΙΛΗΨΗ To 2001, εκατομμύρια Φιλιππινέζοι χρησιμοποίησαν τα κινητά τους τηλέφωνα για να οργανώσουν μια μαζική διαδήλωση που οδήγησε στην ανατροπή του καθεστώτος του Estrada. Πάνω από πέντε εκατομμύρια χρήστες προσωπικών υπολογιστών συμβάλλουν καθημερινά με την υπολογιστική τους ισχύ στην αναζήτηση εξωγήινης ευφυΐας και την πρόβλεψη των κλιματικών αλλαγών. Περίπου συμμετέχοντες έχουν γράψει ή διορθώσει άρθρα σε 75 γλώσσες στην Wikipedia, μια ελεύθερη, συλλογικά εξελισσόμενη εγκυκλοπαίδεια στο διαδίκτυο. Την ίδια στιγμή, κάθε φορά που αναζητούμε πληροφορίες, το σύστημα ταξινόμησης του Google αναδεικνύει την κολεκτιβιστική συμπεριφορά της πλοήγησης και της προσθήκης συνδέσμων των χρηστών ως μια μορφή ασυνείδητης συνεργασίας. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες αντίστοιχων γεγονότων και τακτικών που αμφισβητούν τις βιολογικές και κοινωνικοοικονομικές αρχές των προηγούμενων αιώνων. Ενώ ο Κάρολος Δαρβίνος και ο Adam Smith έδιναν έμφαση στο ρόλο του ανταγωνισμού ως μηχανή της εξέλιξης και της προόδου, οι άνθρωποι σήμερα σχηματίζουν κοινότητες και απολαμβάνουν τα κέρδη της συνεργασίας. Δεν είναι παράδοξο το γεγονός ότι το φαινόμενο της συνεργασίας αναδύεται σε εικονικά περιβάλλοντα, με τη μορφή του κινήματος ανοικτού κώδικα, των p2p δικτύων, των κοινοτήτων κοινού ενδιαφέροντος ή των blogs. Οι τεχνολογίες των υπολογιστών και οι τελευταίες εξελίξεις στις κινητές επικοινωνίες παρέχουν τη δυνατότητα για εύκολη και γρήγορη δημιουργία κοινοτήτων στον ψηφιακό κόσμο. Οι άνθρωποι όμως εκμεταλλεύονται αυτές τις τεχνολογίες πολλές φορές με τρόπο διαφορετικό από ότι προορίζονταν. Δεν ανταλλάσσουν απλά επιστολές οργανώνουν κοινωνικά δίκτυα μέσα από τα οποία αναπτύσσουν συλλογική δράση και μοιράζονται πληροφορία και γνώση ανοικτά, αναδεικνύοντας τη συνεργασία ως το νέο τρόπο διαχείρισης κοινών πόρων, είτε αυτοί είναι κοινά προβλήματα είτε κοινά ενδιαφέροντα. Σε ένα τέτοιο αλληλοεξαρτώμενο περιβάλλον, η απόφαση του ποιον θα εμπιστευτεί κανείς αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι που επικοινωνούν μεταξύ τους με ηλεκτρονικά μέσα αντιμετωπίζουν κινδύνους που, ανάλογα με το πλαίσιο της αλληλεπίδρασής τους (π.χ. εμπορικές συναλλαγές, ανταλλαγές προϊόντων ή πληροφορίας), μπορεί να έχουν την μορφή της μη καλής συμπεριφοράς, της μη συνεισφοράς ή ακόμα και της εξαπάτησης. Παράλληλα, ενώ τα ασύρματα δίκτυα και τεχνολογίες όπως οι αισθητήρες τοποθεσίας είναι σε θέση να εντοπίσουν πιθανούς συμμετέχοντες, ο προσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο θα απεικονίζονται αυτοί στις διεπαφές των συμμετεχόντων π.χ. με ρεαλιστικό τρόπο ή αφαιρετικά; - αποτελεί σημαντική προτεραιότητα, κυρίως λόγω της ανάγκης για προστασία της ιδιωτική πληροφορίας. 9

10 Η εργασία αυτή συνθέτει σχεδιαστικές προδιαγραφές συστημάτων υποστήριξης κοινοτήτων στο διαδίκτυο κάτω από αυτές τις δύο θεμελιώδεις έννοιες επικοινωνίας και συνεργασίας: την εμπιστοσύνη και την επίγνωση. Τόσο η επίγνωση όσο και η εμπιστοσύνη έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικές περιοχές μελέτης στην σχετική επιστημονική βιβλιογραφία, όμως λόγω του ότι κάθε μια από αυτές δημιουργεί απαιτήσεις για τη σχεδίαση συνεργατικών συστημάτων που εκ πρώτης όψεως φαίνονται να είναι ασυμβίβαστες, οι έννοιες μελετούνται ξεχωριστά και όχι στο πλαίσιο της συνεργασίας σε κοινότητες. Η θέση από την οποία ξεκινάει η διπλωματική εργασία είναι ότι οι δύο έννοιες δεν έχουν δοθεί στην επιστημονική κοινότητα σε βάθος και έκταση τέτοια ώστε να παρέχουν εργαλεία και μεθόδους αναγνώρισης του προβληματικού και σχεδιαστικού χώρου σε σχεδιαστές συνεργατικών συστημάτων, με αποτέλεσμα οι σχετικές δουλειές να αντιμετωπίζουν εν γένει αποσπασματικά σχετικά σχεδιαστικά ζητήματα. Ο σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κατανόησης των θεμάτων επίγνωσης και εμπιστοσύνης για τη σχεδίαση και υποστήριξή κοινοτήτων χρηστών, μέσα από κριτική επισκόπηση της σχετικής δουλειάς και τον πειραματισμό με σχετικές τεχνολογίες και εργαλεία. Συγκεκριμένα, στο 1 ο κεφάλαιο (ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ), παρουσιάζεται μια προσέγγιση για την κατανόηση των εικονικών κοινοτήτων βασισμένη στα κύρια χαρακτηριστικά της: τον κοινό σκοπό, την αποσύνδεση από την τοποθεσία και την συνεργασία των μελών. Η επίγνωση και η εμπιστοσύνη αναγνωρίζονται ως βασικοί τρόποι προώθησης της συνεργασίας. Επίσης, παρουσιάζεται ένα πλαίσιο ομαδοποίησης των κλάσεων προβλημάτων που συναντούνται σε κοινότητες σε σχέση με τον βαθμό πολυπλοκότητάς τους και τη φύση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων των μελών. Το πλαίσιο αυτό έχει ως σκοπό την κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε περίπτωσης σε σχέση με την προώθηση της επίγνωσης και της εμπιστοσύνης. Στο 2 ο κεφάλαιο (ΕΠΙΓΝΩΣΗ), προτείνεται ένα πλαίσιο για την σχεδίαση και αξιολόγηση συστημάτων υποστήριξης της επίγνωσης με βάση τα στοιχεία που παρέχουν χρήσιμη πληροφορία για την δραστηριότητα των συμμετεχόντων (παρουσία, διαθεσιμότητα, ταυτότητα κτλ). Βάσει αυτού του πλαισίου γίνεται μια κριτική επισκόπηση των διαφορετικών προσεγγίσεων για την υποστήριξη της επίγνωσης. Η αξιολόγηση αναδεικνύει την σημασία της οπτικοποίησης της πληροφορίας της επίγνωσης με αφηρημένο τρόπο ως ένα αποτελεσματικό και συγχρόνως διακριτικό μέσο για την κατανόηση της δραστηριότητας σε κοινότητες. Στο 3 ο κεφάλαιο (ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ), προτείνεται ένα πλαίσιο για την κατανόηση της εμπιστοσύνης στο πλαίσιο της συνεργασίας σε εικονικές κοινότητες. Μέσα από αυτό, αναδεικνύονται βασικά χαρακτηριστικά της εμπιστοσύνης, όπως η υπο όρους μεταβατικότητα και η αβεβαιότητα για την ταυτότητα και την συμπεριφορά των άλλων. Η βασική υπόθεση είναι ότι αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους για τη σχεδίαση και αξιολόγηση των μηχανισμών που υποστηρίζουν την εμπιστοσύνη σε κοινότητες, όπως είναι τα συστήματα φήμης. Με βάση αυτά, επιχειρείται μια κριτική επισκόπηση υπαρχόντων συστημάτων φήμης. 10

11 Στο 4 ο κεφάλαιο (ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ) παρουσιάζεται η σχεδίαση ενός συστήματος υποστήριξης της συνεργασίας στο πραγματικό προβληματικό πλαίσιο της ερευνητικής ομάδας του τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Συστημάτων και Προϊόντων του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Αρχικά, προσδιορίζεται ο βαθμός πολυπλοκότητας της κοινότητας σύμφωνα με το πλαίσιο ομαδοποίησης του 1 ου κεφαλαίου. Στη συνέχεια, εντοπίζονται σημαντικές απαιτήσεις των συμμετεχόντων ως προς την υποστήριξη της επίγνωσης και της εμπιστοσύνης, σύμφωνα με τα πλαίσια των κεφαλαίων 2 και 3 αντίστοιχα. Με βάση τις προδιαγραφές που προκύπτουν, σχεδιάζεται ένα σύστημα για την υποστήριξη της κοινότητας με τη μορφή ενός ιστολογίου (weblog) και προτείνονται σχεδιαστικές λύσεις για επιμέρους θέματα της επίγνωσης και εμπιστοσύνης. Ως συνολική προσφορά για τη σχεδίαση συστημάτων υποστήριξης κοινοτήτων, η εργασία αυτή συνεισφέρει νέα γνώση στα εξής επίπεδα: 1. Στην κατανόηση της έννοιας των εικονικών κοινοτήτων, μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό τους με βάση την επίγνωση και την εμπιστοσύνη ως βασικές προϋποθέσεις της συνεργασίας. 2. Στον εντοπισμό των εκάστοτε αναγκών των συμμετεχόντων όσον αφορά την κατάλληλη υποστήριξη της επίγνωσης και της εμπιστοσύνης, μέσα από ένα πλαίσιο ομαδοποίησης των προβληματικών χώρων των διαφορετικών τύπων κοινοτήτων. 3. Στην κατανόηση των θεμάτων που παρέχουν την πληροφορία επίγνωσης, ως ένα εργαλείο για τη σχεδίαση και την αξιολόγηση αντίστοιχων συστημάτων. 4. Στην κατανόηση της έννοιας της εμπιστοσύνης στο πλαίσιο της συνεργασίας σε κοινότητες, μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό της, ο οποίος αναδεικνύει το σύνολο των βασικών χαρακτηριστικών της, ως ένα πλαίσιο για την σχεδίαση και αξιολόγηση των συστημάτων φήμης. 11

12 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Παρακάτω, απεικονίζεται και εξηγείται ένα αντιληπτικό μοντέλο του προβληματικού χώρου της εργασίας: Εικόνα 1: Προβληματικός χώρος εργασίας Ένας σχεδιαστής καλείται να αντιμετωπίσει ορισμένες απαιτήσεις για τη συνεργασία μεταξύ των μελών κοινοτήτων. Δυο βασικές απαιτήσεις για τη συνεργασία που αναγνωρίζονται σε αυτή την εργασία είναι η επίγνωση και η εμπιστοσύνη. Τόσο η επίγνωση όσο και η εμπιστοσύνη προϋποθέτουν την παρακολούθηση της ανθρώπινης δραστηριότητας: η επίγνωση για την 12

13 ενημέρωση σχετικά με την παρουσία, την ταυτότητα, την διαθεσιμότητα, τη δραστηριότητα, την τοποθεσία των άλλων και η εμπιστοσύνη για την καταγραφή του ιστορικού και τη δημιουργία της φήμης. Η ανάγκη αυτή για καταγραφή της δραστηριότητας έρχεται σε σύγκρουση με την δημόσια ανησυχία για την ιδιωτική πληροφορία, όπως επίσης και με την ανάγκη των χρηστών για μη απόσπαση προσοχής από την εργασία τους. Για την αντιμετώπιση αυτών των απαιτήσεων και το σχεδιασμό συστημάτων υποστήριξης κοινοτήτων, οι σχεδιαστές έχουν στα χέρια τους εργαλεία υπο μορφή τεχνικών υποστήριξης και θεωρητικών προσεγγίσεων: Τεχνικές υποστήριξης: Από τη μια πλευρά, η επίγνωση παρέχεται από εργαλεία που απεικονίζουν την πληροφορία με ρεαλιστικό, μιμητικό ή αφαιρετικό τρόπο. Από την άλλη πλευρά, η εμπιστοσύνη παρέχεται κυρίως μέσα από τα συστήματα φήμης, τα οποία συλλέγουν και διανέμουν πληροφορία σχετικά με το ιστορικό των συμμετεχόντων και μεταβιβάζουν την εμπιστοσύνη για άτομα με κοινές προτιμήσεις μέσα από συστάσεις. Θεωρητικές προσεγγίσεις: Έχουν αναγνωριστεί θεωρίες, μέθοδοι και μεθοδολογίες οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν από το αρχικό στάδιο της κατανόησης των απαιτήσεων (π.χ. συστημική θεωρία, θεωρία παιγνίων) έως και το τελικό στάδιο του σχεδιασμού συστημάτων (π.χ. ανθρωποκεντρικές μέθοδοι σχεδίασης). Ενώ ο σκοπός της μελέτης των απαιτήσεων είναι η δημιουργία εργαλείων σχεδίασης, ο σκοπός των εργαλείων είναι η χρήση τους σε εφαρμογές που υποστηρίζουν τη συνεργασία σε κοινότητες. Παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών είναι: οι κοινότητες χρηστών που εντάσσονται στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού επιχειρείν, τα λογισμικά που προωθούν τις κοινωνικές σχέσεις (social software), τα συστήματα συνεργατικής δουλειάς (CSCW Computer Supported Collaborative Work), τα συστήματα ανοικτής εθελοντικής συνεισφοράς (Wikis) οι κοινότητες πρακτικής που δημιουργούν και διατηρούν το κοινωνικό κεφάλαιο οργανισμών και επιχειρήσεων κτλ. Το πρόβλημα που εντοπίζεται σε πολλές εφαρμογές είναι ότι τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη των κοινοτήτων δεν καλύπτουν σημαντικές πτυχές των απαιτήσεων όσον αφορά την επίγνωση και την εμπιστοσύνη. Με βάση την μελέτη των χαρακτηριστικών της επίγνωσης και της εμπιστοσύνης, προτείνονται 2 πλαίσια για το σχεδιασμό συστημάτων απεικόνισης της πληροφορίας και συστημάτων φήμης αντίστοιχα, με σκοπό την χρήση τους στις εφαρμογές υποστήριξης κοινοτήτων χρηστών. 13

14 1. ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Ό,τι αρέσει στους ανθρώπους περισσότερο είναι, κυρίως, άλλοι άνθρωποι.» (William Whyte) Η ολοένα και συχνότερη τακτική των ανθρώπων να μοιράζονται γνώση και πληροφορία μέσα από ηλεκτρονικά μέσα έχει οδηγήσει ένα σημαντικό κομμάτι της επιστημονικής έρευνας στην μελέτη των εικονικών κοινοτήτων. Ο σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να προσφέρει ένα πλαίσιο κατανόησης των εικονικών κοινοτήτων για το σχεδιασμό συστημάτων υποστήριξής τους. Μετά από μια ιστορική αναδρομή της εξέλιξης των εικονικών κοινοτήτων από τις πρώτες τεχνολογίες μέχρι τα νέα δεδομένα που έφεραν οι κινητές επικοινωνίες, παρουσιάζονται οι θεωρίες, οι μέθοδοι και οι μεθοδολογίες που παρέχουν γνώση για τις δυναμικές των εικονικών κοινοτήτων: Η θεωρία των παιγνίων και η θεωρία των δραστηριοτήτων, οι οποίες παρέχουν γνώση για την ανθρώπινη συμπεριφορά σε ομάδες. Οι ανθρωποκεντρικές μέθοδοι σχεδίασης της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου Υπολογιστή, που βοηθούν στην κατανόηση του πως οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα συστήματα συνεργασίας σε ατομικό επίπεδο. Η συστημική θεωρία, που προσεγγίζει την κοινότητα σαν ένα πολύπλοκο σύστημα ανθρώπινης δραστηριότητας. Το κεφάλαιο αυτό χρησιμοποιεί στοιχεία από την παραπάνω έρευνα για να προτείνει μια ενοποιημένη προσέγγιση για την κατανόηση των κοινοτήτων. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται σε ένα νέο ορισμό που αναδεικνύει δυο βασικές προϋποθέσεις για τη συνεργασία μεταξύ των μελών: την επίγνωση και την εμπιστοσύνη. Δεν έχουν όμως όλες οι κοινότητες τις ίδιες απαιτήσεις σε επίγνωση και εμπιστοσύνη. Για αυτό το λόγο, προτείνεται ένα πλαίσιο ομαδοποίησης των κοινοτήτων με βάση της πολυπλοκότητά τους και τις σχέσεις των συμμετεχόντων. Το πλαίσιο αυτό εντοπίζει τις διαφορετικές ανάγκες κοινοτήτων ως προς την επίγνωση και την εμπιστοσύνη. 14

15 1.1 ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ «ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ» Ο όρος κοινότητα (community) προέρχεται από τις Λατινικές λέξεις munus, που σημαίνει δώρο, και cum, που σημαίνει μαζί - μεταξύ μας [WordiQ.com]. Η καθημερινή της χρήση σήμερα έχει τις ρίζες της στις λέξεις comunete, που χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο της συναδελφικότητας και της κοινωνίας και co(m)munite, που σήμαινε κοινή συντροφιά, κοινότητα σχέσεων ή συναισθημάτων. Από το Μεσαίωνα, όπου η κοινότητα συσχετίσθηκε με τα universitas (ομάδες ανθρώπων), η έννοια εξελίσσεται και χρησιμοποιείται σε διάφορες περιπτώσεις: περιγράφοντας κατάσταση ( η ιδιότητα του να ανήκεις σε ένα σύνολο με κάτι κοινό ), σαν κοινότητα αγαθών (κοινή ιδιοκτησία και ευθύνη) ή σαν κοινότητα με ένα κοινό ενδιαφέρον [Oxford Dictionary]. Σε μια γενικευμένη χρήση του όρου αναπτύχθηκε η ιδέα του γενικού δημοσίου ενδιαφέροντος, δηλαδή η κοινότητα αποτελείται από ανθρώπους μιας συγκεκριμένης περιοχής ή γενικότερης περιφέρειας, ένα σύνολο που ανήκουν όλοι οι έχοντες κοινά. O όρος χρησιμοποιήθηκε και σε μια ευρύτερη περιοχή επιστημονικών ερμηνειών [Hillery, 1955], με κοινά στοιχεία την κοινωνική αλληλεπίδραση των μελών της κοινότητας, την γεωγραφική περιοχή και τον κοινό σύνδεσμο [Willie, 2000]. Όσο όμως η κοινωνία εξελίσσεται, αλλάζει και η σημασία των λέξεων που χρησιμοποιούμε για να την περιγράψουμε. Αυτό συμβαίνει και με την κοινότητα, μια έννοια εν γένει δυναμική [Anderson, 1999]. Η φύση των κοινοτήτων και οι όροι που χτίζονται και λειτουργούν αλλάζουν με τους πιο γοργούς ρυθμούς κατά την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Στο παρελθόν, οι κοινότητες επιδίωκαν να είναι κλειστά συστήματα, με ξεκάθαρα και αυστηρά σύνορα και σχετικά λίγους συνδέσμους με άλλες κοινότητες. Οι αγροτικές περιοχές για παράδειγμα, όπου οι άνθρωποι ζούσαν τις ζωές τους με σπάνιες επισκέψεις σε γειτονικές κοινότητες, δεν έχουν σχέση με την ανοικτότητα των πόλεων και την κινητικότητα που αρχικά έφερε η βιομηχανική επανάσταση και η παγκοσμιοποίηση που αυτή πυροδότησε. Κάθε κύμα τεχνολογικής ανανέωσης έφερε και νέους ορισμούς για την έννοια της κοινότητας, αφού άλλαζε συνεχώς την επικοινωνία μεταξύ των μελών της: αρχικά το θαλάσσιο εμπόριο και αργότερα ο σιδηρόδρομος, το τηλέγραφο και η ηλεκτρική ενέργεια έφεραν δραματικές αλλαγές στο τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούσαν και συνεργάζονταν μειώνοντας την απόσταση μεταξύ τους. Με την πληροφορική τεχνολογία και το Internet, η απόσταση αυτή εκμηδενίστηκε και η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνεί οδήγησε στην ανάδυση των εικονικών κοινοτήτων. 1.2 ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ: ΑΠΟ ΤΟ ARPANET ΣΤΑ SMS ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Ήδη από την δεκαετία του 60, ο διευθυντής του Advanced Research Project Agency (ARPA) και βασικός εμπνευστής του ARPAnet, Dr. J.C.R. 15

16 Licklider υποστήριξε ότι οι υπολογιστές θα έφερναν αλλαγές στον τρόπο επικοινωνίας δημιουργώντας αλληλοσυνδεόμενες κοινότητες, ως φυσικό επακόλουθο των πρώτων συστημάτων ανταλλαγής αρχείων. Είχε τονίσει όμως ότι η επικοινωνία στην ψηφιακή εποχή δεν θα σημαίνει απλώς παθητική αποστολή και αποδοχή και λήψη δεδομένων, αλλά μια διαδικασία με ενεργούς συμμετέχοντες, που θα είχε δημιουργικά αποτελέσματα μέσα από την αλληλεπίδρασή τους [Licklider, 1968]. To όραμά του για τις κοινότητες δεν προϋπόθετε την κοινή τοποθεσία, αλλά, για πρώτη φορά, το κοινό ενδιαφέρον. Και αυτό γιατί: (α) Η επιλογή των ανθρώπων που θέλουμε να αλληλεπιδράσουμε γίνεται βάση των κοινών ενδιαφερόντων και στόχων που έχουμε και όχι βάση της απόστασης. (β) Η επικοινωνία θα γίνει πιο παραγωγική, άρα και πιο ευχάριστη. (γ) Η επικοινωνία θα γίνει μέσα από προγράμματα και προγραμματισμένα μοντέλα που θα είναι ικανά να παρουσιάζουν ολοένα και πιο πολύπλοκες λειτουργίες χωρίς όμως να αποκαλύπτουν όλα τα επίπεδα της δομής τους. (δ) Θα υπάρχει η δυνατότητα για τον καθένα να βρει τους ανθρώπους και τις πληροφορίες που θέλει εξερευνώντας μέσα από αυτά τα προγράμματα. [Licklider, 1968] Ενώ οι περισσότεροι εκείνη την εποχή έβλεπαν τους υπολογιστές σαν μαθηματικές μηχανές, κάποιοι άνθρωποι τους είδαν σαν μια επαναστατική τεχνολογία, όχι μόνο όσον αφορά την τεχνική της καινοτομία, αλλά και τις κοινωνικές και πολιτικές της προεκτάσεις [Negroponte, 1995], θεωρώντας ότι τα δίκτυα δεν συνδέουν υπολογιστές, αλλά εντέλει ανθρώπους. Η ενδεχόμενη επιτυχία του Internet δεν θα οφείλονταν στον τεχνολογικό, αλλά στον ανθρώπινο παράγοντα. Πράγματι, τo ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ), που αναπτύχθηκε από την ARPAnet to 1972, δεν ήταν τόσο σημαντική πρόοδος της επιστήμης των υπολογιστών, αλλά επρόκειτο για έναν νέο τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων, που σύμφωνα με τον Kirshenblatt Gimblett χώριζε την μοντέρνα από την μεταμοντέρνα επικοινωνία [Kirshenblatt Gimblett, 1996]. Μετά το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, που τότε επέτρεπε μόνο την δυνατότητα της αποστολής μηνύματος σε ένα άτομο (point-to-point), ήρθαν οι Listserv, που το 1975 ήταν τα πρώτα συστήματα που επέτρεπαν την αποστολή σε πολλούς παραλήπτες. Αυτές οι πρώιμες τεχνολογίες της δεκαετίας του 70 βασίζονταν μόνο στο γραπτό κείμενο (text-based). Έτσι, οι άνθρωποι άρχισαν να επινοούν τρόπους διευκόλυνσης της επικοινωνίας πέρα από τα στενά όρια του κειμένου, δεδομένου ότι δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμα οι γραφικές διεπαφές χρηστών (Graphical User Interfaces) του 80. Έτσι, το 1979 ο Kevin Mackenzie λέγεται ότι ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε το πρώτο σύμβολο έκφρασης συναισθήματος (ένα χαμόγελο -) ) [Preece, 2003]. To EIES (Electronic Information Exchange System), που σχεδιάστηκε το 1977 με σκοπό τον συντονισμό διασκορπισμένων ερευνητικών κοινοτήτων, ήταν μάλλον το πιο πρώτο σύστημα υποστήριξης online κοινότητας [Hiltz, 1984]. Αργότερα, με την δημιουργία του Unix User Network to 1979, ήρθε το Usenet, μια τεχνολογία επικοινωνίας βασισμένη στα στα συστήματα πινάκων ανακοινώσεων (Bulleting Board Systems) που ήταν ιδιαίτερα επιτυχής αφού πρωτοστάτησε στην ασύγχρονη ανταλλαγή πληροφορίας και οδήγησε σε μεγαλύτερη συμμετοχή χρηστών [Kitchin, 1998]. 16

17 Αυτές οι τεχνολογίες, σε συνδυασμό με την ολοένα ευκολότερη πρόσβαση σε δίκτυα υπολογιστών και το συνεχώς αυξανόμενο εύρος τους, είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγαλύτερων δικτύων συνδεδεμένων χρηστών. Κι αυτό γιατί, όσο μεγαλύτερη είναι η συχνότητα συμμετοχής, τόσο περισσότεροι χρήστες τείνουν να εντάσσονται στις κοινότητες. Οι Ackerman και Starr βρήκαν ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ένα μέσο επικοινωνίας μόνο αν μια κρίσιμη μάζα (δηλαδή ένα αρκετά μεγάλο μέγεθος ανθρώπων) το χρησιμοποιεί ήδη, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό και σαν «επίδραση κόρου» (threshold effect) [Ackerman & Starr, 1996]. Εφόσον η επικοινωνία μέσα από το Internet είχε ήδη επιτευχθεί, η δεκαετία του 80 έφερε το στοιχείο της ικανοποίησης μέσα από αυτή. Οι γραφικές διεπαφές βοήθησαν στην δημιουργία παιχνιδιών και περιβαλλόντων, γνωστών ως Multi-User Dungeons/Domains (MUDs), που επέτρεπαν στους παίκτες να δημιουργούν χαρακτήρες με ταυτότητα και να αλληλεπιδρούν σε έναν εικονικό κόσμο (π.χ. Palace.com, Activewords.com), αρχικά όμως με μεγάλο υπολογιστικό κόστος. Παράλληλα, άλλοι τρόποι επικοινωνίας άρχισαν να γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλείς, όπως το Internet Relay Chat (IRC) που σχεδιάστηκε το 1988 όντας το πρώτο αμιγώς σύγχρονο chat σύστημα [Reid, 1991], και αργότεροι οι τεχνολογίες άμεσης αποστολής μηνυμάτων (Instant Messaging) όπως το ICQ και το AOL ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΜΟΙΡΑΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΙΡΑΣΜΑ ΩΣ Η ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Στην δεκαετία του 90, δημιουργούνται, αυτή τη φορά από τους ίδιους τους χρήστες και όχι μια κεντρική αρχή, μερικές ακόμα σημαντικές προκλήσεις για την επικοινωνία στο διαδίκτυο: (1) Το κίνημα ανοικτού κώδικα (open source), που βασισμένο στην αρχή της ελεύθερης διανομής, ανάλυσης και αλλαγής του λογισμικού από τον καθένα, προώθησε την έννοια της συνεργασίας στο διαδίκτυο με κοινά οφέλη, με παραδείγματα λειτουργικά συστήματα (Linux), προγράμματα πλοήγησης (Firefox), εγκυκλοπαίδειες (Wikipedia) κτλ. (2) Η έννοια της «ασυνείδητης» συνεργασίας, με παράδειγμα το σύστημα ταξινόμησης (ranking system) του Google, το οποίο βασίζεται στις επιλογές κάθε χρήστη. Ουσιαστικά, κανείς δεν συνειδητοποιεί ότι συμμετέχει στην αύξηση και ταξινόμηση των συνδέσμων, απλά προσθέτει συνδετικούς κρίκους που πιστεύει ότι ενδιαφέρουν τους υπόλοιπους χρήστες. O αλγόριθμος του Google αντιμετωπίζει κάθε συνδετικό κρίκο (link) ως ψήφο και μετά συγκεντρώνει τις ψήφους και χρησιμοποιεί το αποτέλεσμα για να κατατάξει τις σελίδες. Έτσι, οι πιο «πολύτιμες» σελίδες που έχουν τις περισσότερες ψήφους links από τον κόσμο, βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης, απλοποιώντας την αναζήτηση των χρηστών. Αυτό το αποτέλεσμα είναι προϊόν μιας «συλλογικής ευφυΐας», δηλαδή μιας προσωπικής συνεισφοράς που εντέλει συμφέρει όλους. (3) Τα p2p συστήματα, στα οποία ομάδες ανθρώπων μοιράζονται αρχεία χωρίς κανένα μεσολαβητή και τελικά δημιουργούν συλλογικά μεγαλύτερη αξία για τον καθένα ξεχωριστά. Οι χρήστες, προσπαθώντας να βρουν κάτι που τους ενδιαφέρει, αυτόματα κάνουν διαθέσιμα και τα δικά τους αρχεία, με αποτέλεσμα να βρίσκουν ευκολότερα και οι υπόλοιποι ό,τι ψάχνουν. 17

18 (4) Η ανάδυση των εννοιών της διανομής και του μοιράσματος ως τρόποι επίλυσης προβλημάτων. Από την άνοιξη του 2000, πάνω από 5 εκατομμύρια άνθρωποι συνεισφέρουν τους επεξεργαστές των υπολογιστών τους, όταν δεν είναι σε χρήση, στο project SETI@hotme (Search for Extraterrestrial Intelligence) που σκοπό έχει τον εντοπισμό εξωγήινης ευφυΐας σε μορφή σημάτων από το διάστημα. Η τακτική της διανομής της υπολογιστικής ισχύος είναι μια τακτική που εφαρμόζεται σε πολλών ειδών προβλήματα, όπως το rendering ψηφιακών ταινιών και η μοντελοποίηση των κλιματικών αλλαγών. (5) H ανάπτυξη δικτύων «κοινωνικού λογισμικού» (social software), όπως τα προγράμματα Friendster, Tribe και Ryze, τα οποία βοηθούν στην δημιουργία δικτύων γνωριμιών μέσα από τη δημόσια απεικόνιση των συνδέσμων του κάθε συμμετέχοντα. Μέσα από αυτά τα παραδείγματα, έχουμε ένα σπάνιο αναδυόμενο φαινόμενο, όπου η συλλογική αξία είναι μεγαλύτερη από το ατομικό συμφέρον. Οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται τις τεχνολογίες για να μοιραστούν το αγαθό της πληροφορίας σε όλες του τις διαστάσεις: από τη γνώση έως τη μουσική και από την τεχνολογία έως τις κοινωνικές σχέσεις. Πολλοί ερευνητές συμφωνούν ότι το «κοινωνικό μοίρασμα» και η συνεργασία είναι δυνατόν να αυξηθεί στο μέλλον παράλληλα με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Σύμφωνα με το περιοδικό Economist [Economist, 2005], η αύξηση της τάσης για ηλεκτρονική συνεργασία οφείλεται σε 3 θεμελιώδη χαρακτηριστικά της τεχνολογίας της πληροφορίας: (1) Η πληροφορία είτε είναι software, είτε σε μορφή κειμένου, είτε σε μορφή έρευνας, είναι ένα «μη ανταγωνιστικό» αγαθό, δηλαδή, η χρήση του ενός δεν εμποδίζει τη χρήση του άλλου. (2) Η χρησιμότητα του δικτύου για κάθε άτομο αυξάνει όσο αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που το χρησιμοποιούν [Reed, 1999]. (3) Το κόστος του μοιράσματος, λόγω της ευκολίας και της αμεσότητας που παρέχει το Internet, είναι αμελητέο Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ Ανακεφαλαιώνοντας, μετά το 1 ο τεχνολογικό κύμα που έφερε ο προσωπικός υπολογιστής και οι δυνατότητες που συγκέντρωνε σε ένα γραφείο, ήρθε το 2 ο κύμα του Internet, που μετέφερε αυτές τις δυνατότητες σε περισσότερο κόσμο και τους επέτρεπε να επικοινωνήσουν. Σύμφωνα με μια έρευνα του Paw Internet & American Life Project για το 2001, το 84% των χρηστών του διαδικτύου έχουν επισκεφτεί μια online κοινότητα και το 79% έχει συμμετάσχει ενεργά για κάποιο χρονικό διάστημα [Rainie & Packel, 2001]. Ο τρόπος που οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν αυτή την τεχνολογία, μέσω του open source, των p2p συστημάτων, των weblogs [Quondam, 2002] κτλ, άλλαξε τον τρόπο ζωής των ανθρώπων δίνοντας νέο νόημα σε έννοιες όπως η συνεργασία. Σύμφωνα με τον Rheingold [Rheingold, 2002], βρισκόμαστε μπροστά σε ένα 3 ο κύμα, το οποίο θα συνδέει το Internet και όλες τις δυνατότητες που προσφέρει με τις συσκευές κινητής επικοινωνίας. Η νέα πρόκληση, όπως εκφράζεται μάλιστα από εταιρίες που προέρχονται τόσο από τη βιομηχανία 18

19 υπολογιστών, όπως η Microsoft, όσο και από την κινητή τηλεφωνία, όπως η Nokia, είναι η μεταφορά του υπολογιστή «από το γραφείο στην τσέπη» [Economist, 2002]. Ήδη όμως, πριν το ενδιαφέρον των εταιριών, οι άνθρωποι ήταν αυτοί που χρησιμοποίησαν το συνδυασμό αυτών των τεχνολογιών διαφορετικά από ότι προορίζονταν: οι διαδηλωτές κατά του Οργανισμού Παγκόσμιου Εμπορίου το 1999 στο Seattle χρησιμοποιούσαν δυναμικά websites και κινητά τηλέφωνα για να οργανώσουν τις κινητοποιήσεις τους και οι έφηβοι στο Tokyo και την Αθήνα χρησιμοποιούν καθημερινά τα γραπτά μηνύματα και τις διαδικτυακές κοινότητες για τις κοινωνικές τους δραστηριότητες. Σήμερα, συνεχώς υποστηρίζονται διάφορες μορφές συλλογικής κοινωνικής δραστηριότητας: στην Βραζιλία, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι δημιούργησαν μια κοινότητα με το όνομα Blah ( με την οποία περιγράφουν τους εαυτούς τους σε προφίλ και αναζητούν άλλους στέλνοντας μηνύματα σε άλλους με προφίλ τις αρεσκείας τους [Wilson, 2003]. Οργανώνουν μάλιστα συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο όπου άνθρωποι στέλνουν μηνύματα ο ένας στον άλλο, ψάχνοντας να βρουν αν οι αποδέκτες των μηνυμάτων είναι αυτοί που επικοινωνούσαν. Πέρα όμως από τις πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της συλλογικής δράσης στη Δύση, ένα σημαντικό πλεονέκτημα της κινητικότητας εντοπίζεται στη δυνατότητα για συμμετοχή στην τεχνολογική επανάσταση ανθρώπων που έως τώρα δεν είχαν πρόσβαση καν σε υπολογιστές. Ψαράδες από την Ινδία μπορούν να ειδοποιούνται με γραπτά μηνύματα για τα λιμάνια που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για το εμπόρευμά τους και μικρά χωριά της Αφρικής που έχουν ανάγκη για εργάτες ή γιατρούς, θα ειδοποιούν άμεσα αυτούς που βρίσκονται στην πιο κοντινή απόσταση. Η μεταφορά του οικονομικού πλεονεκτήματος από τη Δύση σε μεγαλύτερες μάζες πληθυσμού, εκτός του ότι θα βοηθήσει σε πρακτικά ζητήματα επιβίωσης, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε φαινόμενα μεγαλύτερης σημασίας από αυτά που αναδύθηκαν όταν τέτοιου είδους τεχνολογίες ήταν διαθέσιμες μόνο στους πλούσιους και μορφωμένους. Με τον τρόπο που τα δίκτυα επέτρεψαν την επικοινωνία μέσω των υπολογιστών, έτσι και η κινητικότητα που προσφέρουν οι μικρότερες συσκευές, τα έξυπνα ενδύματα, η τεχνολογία εντοπισμού θέσης (GPS) και οι ασύρματες τηλεπικοινωνίες, υπόσχεται επικοινωνία οπουδήποτε, οποτεδήποτε και για όλους. Το στοιχείο αυτό λοιπόν αποτελεί μια νέα διάσταση για την έρευνα των κοινοτήτων, η οποία τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να προσανατολιστεί στις ιδιαιτερότητες της κινητικής επικοινωνίας [Koch et al, 2002] [Luff & Health, 1998]. 19

20 Χρονολογία Τεχνολογίες Δεκαετία 60 Arpanet Listserv 1977 EIES 1979 Usenet Δεκαετία 80 MUDs 1988 IRC Δεκαετία 90 Δεκαετία 00 P2p, open source, GFN Weblogs, κινητές συσκευές Πίνακας Error! Unknown switch argument.: Βασικοί σταθμοί ιστορικής αναδρομής εικονικών κοινοτήτων 1.3 ΘΕΩΡΙΕΣ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Οι τεχνολογίες των υπολογιστών και οι τελευταίες εξελίξεις στις κινητές επικοινωνίες παρέχουν τη δυνατότητα για εύκολη και γρήγορη δημιουργία κοινοτήτων στον ψηφιακό κόσμο. Οι άνθρωποι όμως εκμεταλλεύονται αυτές τις τεχνολογίες πολλές φορές με τρόπο διαφορετικό από ότι προορίζονταν. Δημιουργούν κοινότητες, μέσα στις οποίες αναπτύσσουν συνεργατικές σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης, οι οποίες μπορεί πολλές φορές να οδηγήσουν ακόμα και σε συλλογική δράση. Για αυτό το λόγο, η υποστήριξη των κοινοτήτων σε επίπεδο σχεδιασμού συστημάτων απαιτεί, εκτός από τη μελέτη των τεχνολογιών και τη διεπιστημονική γνώση των δυναμικών της ανθρώπινης κοινωνικής και ομαδικής συμπεριφοράς. Σημαντικά εργαλεία που παρέχουν τις βάσεις για αυτή τη γνώση είναι η θεωρία των παιγνίων, ευρήματα από την κοινωνική ψυχολογία και τα οικονομικά και η ολοένα αυξανόμενη βιβλιογραφία της πολιτικής επιστήμης σχετικά με τη συμπεριφορά του πλήθους [Surowiecki, 2004] ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ Τα πειράματα της θεωρίας των παιγνίων έχουν δώσει απαντήσεις σε πολλά από τα ερωτήματα που απασχολούν ηγέτες χωρών, επιχειρήσεων, αλλά και τους διαχειριστές κοινοτήτων. Πότε ένα άτομο πρέπει να συνεργαστεί; Πότε πρέπει να φερθεί εγωιστικά σε μια αλληλεπίδραση; Πρέπει ένας άνθρωπος να κάνει χάρες σε έναν άλλο που δεν ανταποδίδει ποτέ; Πρέπει μια επιχείρηση να βοηθά μια άλλη που είναι στο χείλος της χρεοκοπίας; Ποια στρατηγική πρέπει να ακολουθήσει μια χώρα για να εξάγει συνεργατική συμπεριφορά από μια άλλη; Ένας τρόπος προσέγγισης αυτών 20

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Φίλιππος Σφυρής dpsdm03018

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Φίλιππος Σφυρής dpsdm03018 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Μεταπτυχιακό ίπλωµα Ειδίκευσης (Μ..Ε.) Σχεδίαση ιαδραστικών και Βιοµηχανικών Προϊόντων και Συστηµάτων ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η κατανόηση της επίγνωσης και της εµπιστοσύνης ως βασικών συστατικών

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. Παναγιώτης Κουτσαμπάσης

Εισαγωγή. Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ. Παναγιώτης Κουτσαμπάσης Αλληλεπίδραση λ Αθώ Ανθρώπου-Υπολογιστή Εισαγωγή γή Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Παναγιώτης Κουτσαμπάσης Αλληλεπίδραση η Ανθρώπου-Υπολογιστή «μελετά τη σχεδίαση,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ. Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΓΕΩΡΓΙΑ Α. Κουτσούρης Γεωπονικό Παν/μιο Αθηνών koutsouris@aua.gr Ενδογενής ανάπτυξη αξιοποίηση των τοπικών πόρων τοπικός προσδιορισμός των αναπτυξιακών προοπτικών - στόχων τοπικός

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα: Γραφικές Τέχνες-Πολυµέσα (ΓΤΠ61)

Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα: Γραφικές Τέχνες-Πολυµέσα (ΓΤΠ61) Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα: Γραφικές Τέχνες-Πολυµέσα (ΓΤΠ61) Αξιοποίηση Πολυµέσων στις Εφαρµογές Κοινωνικής Δικτύωσης Μίαρη Ειρήνη Εισηγητής: Ζευγώλης Δηµήτρης 10/4/2011 Ορισµοί

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενα Θέματα Διπλωματικών Εργασιών

Προτεινόμενα Θέματα Διπλωματικών Εργασιών Προτεινόμενα Θέματα Διπλωματικών Εργασιών Θεματική ενότητα: Σχεδίαση πολυμεσικών εφαρμογών Ενδεικτικό Θέμα: Θέμα 1. Τα πολυμέσα στην εκπαίδευση: Σχεδίαση πολυμεσικής εφαρμογής για την διδασκαλία ενός σχολικού

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητες Γ3.1 - Γ3.2 - Γ3.3

Ενότητες Γ3.1 - Γ3.2 - Γ3.3 Ενότητες Γ3.1 - Γ3.2 - Γ3.3 3.1 Τo διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών 3.2 Αξιοποίηση- αξιολόγηση ιστοσελίδων, ιστοχώρων και πυλών 3.3 Σχεδίαση μαθημάτων με τη χρήση του διαδικτύου To Διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45

Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45 Ηλεκτρονικό Επιχειρείν & Νέες Τεχνολογίες για Επιχειρηματικότητα ΔΕΟ45 ΤΟΜΟΣ Α «Ηλεκτρονικό Επιχειρείν» πηγή: ibm.com Ηλεκτρονικό Επιχειρείν Η εφαρμογή τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ) για

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ E-LEARNING

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ E-LEARNING ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΘΗΝΑ 2014 1 1. Τι είναι το e-learning; Το e-learning, η ηλεκτρονική μάθηση, είναι μια διαδικασία μάθησης και ταυτόχρονα μια μεθοδολογία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Διδακτική

Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Διδακτική Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Διδακτική Ορολογία Ορισμοί Μέθοδος διδασκαλίας θεωρείται ένα πρότυπο (pattern) οργάνωσης του μαθήματος και συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού. Στρατηγική διδασκαλίας. Περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κ Υ Κ Λ Ο Υ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Κ Α Ι Υ Π Η Ρ Ε Σ Ι Ω Ν Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η

Διαβάστε περισσότερα

H Συμβολή της Υπολογιστικής Σκέψης στην Προετοιμασία του Αυριανού Πολίτη

H Συμβολή της Υπολογιστικής Σκέψης στην Προετοιμασία του Αυριανού Πολίτη H Συμβολή της Υπολογιστικής Σκέψης στην Προετοιμασία του Αυριανού Πολίτη Κοτίνη Ι., Τζελέπη Σ. Σχ. Σύμβουλοι Κ. Μακεδονίας στην οικονομία, στη τέχνη, στην επιστήμη, στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Επιχειρήσεων

Διοίκηση Επιχειρήσεων 10 η Εισήγηση Δημιουργικότητα - Καινοτομία 1 1.Εισαγωγή στη Δημιουργικότητα και την Καινοτομία 2.Δημιουργικό Μάνατζμεντ 3.Καινοτομικό μάνατζμεντ 4.Παραδείγματα δημιουργικότητας και καινοτομίας 2 Δημιουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α Πρόλογος...7 Πρόλογος Επιμελητή...9 Εισαγωγή Τεχνολογίες για την ανάπτυξη ικανοτήτων...23 Σκοπός του βιβλίου...24 Eνα μοντέλο για την παιδαγωγική χρήση των εργαλείων με γνωστικό δυναμικό...26

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Σχεδιαστής Ιστοσελίδων 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Γνωστό και ως Συνοπτική Ένας σχεδιαστής ιστοσελίδων κατασκευάζει και ενημερώνει ιστοσελίδες ως προς τη σχεδίαση και τη διαμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο

ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. Κεφάλαιο 2 ο ΑΡΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων 2.1. Εισαγωγικές έννοιες Ο επιστημονικός κλάδος

Διαβάστε περισσότερα

05 Χρήση δεδομένων και ανατροφοδότησης για τη βελτίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης

05 Χρήση δεδομένων και ανατροφοδότησης για τη βελτίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης Η εισήγηση πλαισίων διασφάλισης ποιότητας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (VET) αποτελεί προτεραιότητα τα τελευταία χρόνια. Οι πάροχοι επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, κατά τα πρώιμα

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαστικά Προγράμματα Επίπλου

Σχεδιαστικά Προγράμματα Επίπλου Σχεδιαστικά Προγράμματα Επίπλου Καθηγήτρια ΦΕΡΦΥΡΗ ΣΩΤΗΡΙΑ Τμήμα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΞΥΛΟΥ - ΕΠΙΠΛΟΥ Σχεδιαστικά Προγράμματα Επίπλου Η σχεδίαση με τον παραδοσιακό τρόπο απαιτεί αυξημένο χρόνο, ενώ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2018 / 19 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα

Η συμβολή στην επιτυχία ενός οργανισμού, παρουσιάζοντας σχετικά δεδομένα με τη χρήση τεχνικών 2Δ ή 3Δ τεχνολογίας. Αρμοδιότητα Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχε Σχεδιαστής Ψηφιακών Κινούμενων Σχεδίων ή Digital Animator Γνωστό και ως Ειδικός Σχεδιασμού 2Δ- 3Δ γραφικών,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΧΑΜΕΝΕΣ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ!!

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΧΑΜΕΝΕΣ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ!! ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΧΑΜΕΝΕΣ ΜΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ!! Μάτα Χαροκόπου Ανδρέας Καλλιβωκάς ΤΟ ΟΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΟΥ Οι συνεργασίες αποτελούν την πεμπτουσία της ανάπτυξης, του διαχρονικού

Διαβάστε περισσότερα

Σύστημα Διαχείρισης, Ελέγχου και Παρακολούθησης Ασθενοφόρων και Περιστατικών

Σύστημα Διαχείρισης, Ελέγχου και Παρακολούθησης Ασθενοφόρων και Περιστατικών Σύστημα Διαχείρισης, Ελέγχου και Παρακολούθησης Ασθενοφόρων και Περιστατικών Η LINK Technologies Α.Ε. ιδρύθηκε το 2002 με στόχο να καταστεί πυρήνας καινοτομικών λύσεων Τηλεματικής αναβαθμίζοντας καθημερινά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών

Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών Η Πληροφορική Επανάσταση Η Κοινωνία των πληροφοριών Πολλοί υποστηρίζουν ότι διανύουμε την αρχή μίας εποχής που μπορεί να περιγραφεί ως η Πληροφορική Επανάσταση και η οποία θα αλλάξει ριζικά την όλη δομή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD

Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα. Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Πολυμέσα Ελένη Περιστέρη, Msc, PhD Τι είναι η «Εκπαιδευτική Τεχνολογία» (1) Εκπαιδευτική Τεχνολογία είναι «η εφαρμογή τεχνολογικών διαδικασιών και εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή

Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή Πανάγου Ελένη, Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Πολιτιστικής & Εκπ/κής

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 6: Διαχείριση Σχέσεων με Πελάτες Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) 1.1 Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γρ. 307 2310-891-578 kat@uom.gr

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικές Τεχνικές (Στρατηγικές)

Διδακτικές Τεχνικές (Στρατηγικές) Διδακτικές Τεχνικές (Στρατηγικές) Ενδεικτικές τεχνικές διδασκαλίας: 1. Εισήγηση ή διάλεξη ή Μονολογική Παρουσίαση 2. Συζήτηση ή διάλογος 3. Ερωταποκρίσεις 4. Χιονοστιβάδα 5. Καταιγισμός Ιδεών 6. Επίδειξη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δυναμική προσωποποιημένη ενημέρωση προσφορών Super Markets στη Θεσσαλονίκη

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δυναμική προσωποποιημένη ενημέρωση προσφορών Super Markets στη Θεσσαλονίκη ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δυναμική προσωποποιημένη ενημέρωση προσφορών Super Markets στη Θεσσαλονίκη Παπαδόπουλου Κυριάκου Αρ. Μητρώου: 093507 Επιβλέπων καθηγητής: Ηλιούδης Χρήστος Εισαγωγή - Σκοπός Εργασίας Καινοτόμες

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η ύπαρξη των παραγόντων «υγιεινής» ή «διατήρησης» (κατά τον Herzberg) δημιουργεί ευχαρίστηση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω ο τρόπος ανάπτυξης των ηλεκτρονικών καταστημάτων μπορεί να αναλυθεί με κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές, οι οποίες μπορεί να είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Α.Μ 30437 Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 1. Εισαγωγή... 7 2. Θέματα νομικής ορολογίας... 9 2.1. Η νομική έννοια του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου... 9 2.2. Το πρόβλημα της νομικής

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσία Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Εθνικό & Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Υπηρεσία Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Εθνικό & Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Υπηρεσία Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Εθνικό & Καποδιστρικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΤΣΙΜΠΑΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΞΗΝΤΑΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Κέντρο Λειτουργίας και Διαχείρισης Δικτύου ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται:

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται: Μάθημα 10 Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Chapter 10 Knowledge Transfer In The E-world Chapter 13 Knowledge Management Tools and Knowledge Portals Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε;

Όμως πώς θα ορίζαμε την έννοια πληροφορία; Πώς την αντιλαμβανόμαστε; 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πληροφορία αποτελεί το βασικό εργαλείο άσκησης της ιατρικής επιστήμης. Η διάγνωση, η θεραπεία, η πρόληψη και η διοίκηση της υγείας βασίζονται στην απόκτηση, διαχείριση και επεξεργασία της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Διοίκηση Επιχειρήσεων Έννοια του Μάνατζμεντ Ικανότητες των Μάνατζερ Στόχοι του Μάνατζμεντ Βασικές Λειτουργίες του Μάνατζμεντ Σχεδιασμός Οργάνωση Διεύθυνση Έλεγχος Εφαρμογή του Μάνατζμεντ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΞΑΝΘΗ 2013, 2 ο ΣΕΚ ΞΑΝΘΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΗΣ : ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΙΔΗΣ Μαθηματικός www.kutidis.gr ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013 Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ο. Συστήματα πληροφοριών, οργανισμοί, μάνατζμεντ και στρατηγική

Κεφάλαιο 3 ο. Συστήματα πληροφοριών, οργανισμοί, μάνατζμεντ και στρατηγική Κεφάλαιο 3 ο Συστήματα πληροφοριών, οργανισμοί, μάνατζμεντ και στρατηγική Διδακτικοί στόχοι Νααναγνωριστούντακύρια χαρακτηριστικά των οργανισμών Να αναλυθεί η σχέση μεταξύ των συστημάτων πληροφοριών και

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό

Κοινωνικοπολιτισμικές. Θεωρίες Μάθησης. & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές Θεωρίες Μάθησης & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις Η σκέψη αναπτύσσεται (προϊόν οικοδόμησης και αναδόμησης γνώσεων) στα πλαίσια συνεργατικών δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 3: Ηλεκτρονικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ]

Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[ ] Κεφάλαιο 1 [Δείγμα σημειώσεων για την ύλη[1.2-1.3] 1.2 Η Επιχείρηση 1.2.1 Εισαγωγικές έννοιες Η Σημασία της Επιχείρησης Η Επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό με την οικογένεια.

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός Οικολογικού Διαμεσολαβητή για την εποπτεία και διαχείριση δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας

Σχεδιασμός Οικολογικού Διαμεσολαβητή για την εποπτεία και διαχείριση δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας Σχεδιασμός Οικολογικού Διαμεσολαβητή για την εποπτεία και διαχείριση δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας Σωτηρία Δριβάλου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μονάδα Εργονομίας Συστήματα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στον Τουρισμό (Γ εξάμηνο)

Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στον Τουρισμό (Γ εξάμηνο) Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας στον Τουρισμό (Γ εξάμηνο) Ακαδ. Έτος 2014-15 Β. Φερεντίνος Εισαγωγή στον Ηλεκτρονικό Τουρισμό και τα Πληροφοριακά Συστήματα ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ - ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Routes in London Τμήμα Εισαγωγή στους Αλγόριθμους Διακριτά Μαθηματικά Θέματα Υπολογισμού στον Πολιτισμό Ειδικά Θέματα σε Κινητά και Ασύρματα Δίκτυα Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ. 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ. 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στόχος Θεματικής Ενότητας Οι μαθητές να περιγράφουν τους βασικούς τομείς της Επιστήμης των Υπολογιστών και να μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων

Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων Ιστορική Εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού Παρουσίαση 1 η 1 Βελώνης Γεώργιος Καθηγητής Περιεχόμενα Τι είναι το Διαδίκτυο Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Προηγμένες Υπηρεσίες Διαδικτύου

Διαβάστε περισσότερα

U T C C R E A T I V E L A B. Σύμβουλοι Καινοτομικής Επιχειρηματικότητας

U T C C R E A T I V E L A B. Σύμβουλοι Καινοτομικής Επιχειρηματικότητας U T C C R E A T I V E L A B Σύμβουλοι Καινοτομικής Επιχειρηματικότητας Ποιοι είμαστε Σχετικά με εμάς Η UTC Creative Lab είναι εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στους τομείς της καινοτομίας, της

Διαβάστε περισσότερα

3 ο ΓΕΛ Τρικάλων ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ. Ιστολόγια και κοινότητες

3 ο ΓΕΛ Τρικάλων ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ. Ιστολόγια και κοινότητες 3 ο ΓΕΛ Τρικάλων ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ Ιστολόγια και κοινότητες Ιστολόγια (blogs) και εκπαιδευτικές κοινότητες Εισαγωγή Ορισμοί Στόχοι και Όροι χρήσης Στατιστικά Στοιχεία Ιστολόγια Ηλεκτρονικές εκπαιδευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικές κάρτες

Επαγγελματικές κάρτες Επαγγελματικές κάρτες Αφροδίτη Οικονόμου Νηπιαγωγός afoikon@uth.gr Η παρουσίαση αναπτύχθηκε για την πλατφόρμα Ταξίδι στον γραμματισμό Θεματική: Τα επαγγέλματα των γονιών της τάξης μας ΤΙΤΛΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. 1 Υποδείγματα αλληλεπίδρασης, αρχές & μοτίβα σχεδίασης Περίληψη... 19

Περιεχόμενα. 1 Υποδείγματα αλληλεπίδρασης, αρχές & μοτίβα σχεδίασης Περίληψη... 19 Περιεχόμενα Περίληψη... 19 Αλληλεπίδραση ανθρώπου υπολογιστή... 19 Ανάπτυξη διαδραστικών συστημάτων... 20 Στόχοι και οργάνωση του βιβλίου... 21 Σε ποιους απευθύνεται το βιβλίο;... 24 Η προσέγγιση που ακολουθεί

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Παραγωγής και Συστημάτων Υπηρεσιών

Διοίκηση Παραγωγής και Συστημάτων Υπηρεσιών ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ Διοίκηση Παραγωγής και Συστημάτων Υπηρεσιών Αθήνα, Οκτώβριος 2008 Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης 1. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Τεχνολογίες Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ. Τεχνολογίες Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τεχνολογίες Κοινωνικής Δικτύωσης στην Εκπαίδευση Ομάδα: Αριστερίδου Δανάη Ελένη (08) Ευαγγελόπουλος Νίκος (670)

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Προσφερόμενα Διπλώματα (Προσφερόμενοι Τίτλοι)

Προσφερόμενα Διπλώματα (Προσφερόμενοι Τίτλοι) Εισαγωγή Το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κύπρου προσφέρει ολοκληρωμένα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στους κλάδους του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στις ΜικροΜεσαίες Επιχειρήσεις

Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στις ΜικροΜεσαίες Επιχειρήσεις Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στις ΜικροΜεσαίες Επιχειρήσεις Γιώργος Μανής Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Περιεχόμενα ομιλίας Ανάγκη χρήσης Τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

κεφάλαιο Βασικές Έννοιες Επιστήμη των Υπολογιστών

κεφάλαιο Βασικές Έννοιες Επιστήμη των Υπολογιστών κεφάλαιο 1 Βασικές Έννοιες Επιστήμη 9 1Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ Στόχοι Στόχος του κεφαλαίου είναι οι μαθητές: να γνωρίσουν βασικές έννοιες και τομείς της Επιστήμης. Λέξεις κλειδιά Επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ WEB 2.0 ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟ MARKETING

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ WEB 2.0 ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟ MARKETING ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ WEB 2.0 ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟ MARKETING Του Καθ. Dr. Walter Ruf Περιεχόμενο Βασικές Πληροφορίες Τροφοδοσία Feeds (RSS-Feed, XML-Feed) Weblog (Blog) Social Software

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

Ευρήματα στον τομέα του τουρισμού. Ανάλυση αναγκών

Ευρήματα στον τομέα του τουρισμού. Ανάλυση αναγκών 1 η Σύνοψη πολιτικής σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση: Πορίσματα της ανάλυσης αναγκών του έργου VIRTUS Σύντομη περιγραφή του έργου Κύριος στόχος του έργου «Εικονική Επαγγελματική Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Φιλία Ίσαρη 2016-17 Σεμινάριο Πτυχιακής Εργασίας Διάγραμμα παρουσίασης Εισαγωγή στην Ποιοτική Έρευνα Σύγκριση με την ποσοτική έρευνα Πλεονεκτήματα και περιορισμοί Βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα Ιανουαρίου 2015

Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα Ιανουαρίου 2015 Αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση Αλέξης Χαραλαμπίδης 90279 Γραφικές Τέχνες / Πολυμέσα Ενότητα 61 18 Ιανουαρίου 2015 Web 2.0 Ενσωμάτωση στις εφαρμογές του παγκόσμιου ιστού (www) στοιχείων:

Διαβάστε περισσότερα

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE

10 DaniEl GolEman PEtEr SEnGE Eισαγωγή Για σκεφτείτε το: ένα άτομο κάτω των δεκαοκτώ ετών κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει ζήσει ποτέ χωρίς ίντερνετ. Επιπλέον, σε όλο και πιο πολλά μέρη της υφηλίου, τα περισσότερα παιδιά κάτω των δέκα

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων. Δρ Αντώνης Λιβιεράτος

Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων. Δρ Αντώνης Λιβιεράτος Το εσωτερικό περιβάλλον των επιχειρήσεων Δρ Αντώνης Λιβιεράτος 1. Εισαγωγή Προς μια νέα θεώρηση Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80 αναπτύχθηκαν κυρίως θεωρίες που συνέδεαν την στρατηγική με το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας

Πρόλογος. Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας Πρόλογος Στις μέρες μας, η ελεύθερη πληροφόρηση και διακίνηση της πληροφορίας αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να παρέχεται χωρίς περιορισμούς και εμπόδια στα μέλη της κοινωνίας. Οι πολύπλευρα πληροφορημένοι

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ενότητα 13: (Μέρος Β ) Λειτουργικό Σύστημα Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ)

Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) Γιώργος Μανής Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τι είναι οι Τεχνολογίες

Διαβάστε περισσότερα

κοινοποιούνται επιτεύγματα ώστε να προάγεται η κοινωνική πρόοδος και η ολόπλευρη και καθολική ανάπτυξη της ανθρωπότητας.

κοινοποιούνται επιτεύγματα ώστε να προάγεται η κοινωνική πρόοδος και η ολόπλευρη και καθολική ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Ιστορικό Στις 27 και 28 Νοεμβρίου 2017, διοργανώθηκε στο Πεκίνο και τη Σαγκάη το Πρώτο Διεθνές Συμπόσιο για την Ανάπτυξη των Μουσείων Επιστημών, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Belt and Road». Στόχος της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Σχεδίαση Λογισμικού

Εισαγωγή στη Σχεδίαση Λογισμικού Εισαγωγή στη Σχεδίαση Λογισμικού περιεχόμενα παρουσίασης Τι είναι η σχεδίαση λογισμικού Έννοιες σχεδίασης Δραστηριότητες σχεδίασης Σχεδίαση και υποδείγματα ανάπτυξης λογισμικού σχεδίαση Η σχεδίαση του

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr

Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Γεωργία Ε. Αντωνέλου Επιστημονικό Προσωπικό ΕΕΥΕΜ Μαθηματικός, Msc. antonelou@ecomet.eap.gr Θεμελίωση μιας λύσης ενός προβλήματος από μια πολύπλευρη (multi-faceted) και διαθεματική (multi-disciplinary)

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Συστημάτων Μέτρησης και Βελτίωσης της Απόδοσης στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα

Εφαρμογή Συστημάτων Μέτρησης και Βελτίωσης της Απόδοσης στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα Εφαρμογή Συστημάτων Μέτρησης και Βελτίωσης της Απόδοσης στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα Απόδοσης - Balanced Scorecard Στις αρχές της δεκαετίας του 90 εμφανίστηκε μια καινούργια φιλοσοφία διοίκησης η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Roadmap to Growth Θεσσαλονίκη, 3 Μαΐου 2012 Κυρίες & Κύριοι,

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Regional Operational Programme of Western Macedonia

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Regional Operational Programme of Western Macedonia Regional 2014-2020 Επιχειρηματική Ανακάλυψη στην Δυτική Μακεδονία Ο κλάδος της Γουνοποιίας Η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS 3 ) στην Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Χαράλαμπος Κιουρτσίδης Προϊστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός πολυμέσων

Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός πολυμέσων Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός πολυμέσων (Human centered multimedia) Κολαξίζης Ιωάννης Α.Μ.53068 (ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ) 1 Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός Ανθρωπο-κεντρικός σχεδιασµός σημαίνει την εµπλοκή σε µεγάλο βαθµό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΑΛΑΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ INTERNET MARKETING PLAN Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: κα Μάρω Βλαχοπούλου Εξεταστής:

Διαβάστε περισσότερα

Διαφάνεια 1.1. Μέρος 1 Εισαγωγή. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο

Διαφάνεια 1.1. Μέρος 1 Εισαγωγή. Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο Διαφάνεια 1.1 Μέρος 1 Εισαγωγή Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο ψηφιακό επιχειρείν και το ηλεκτρονικό εμπόριο Διαφάνεια 1.2 Διδακτικά πορίσματα Ορισμός της έννοιας και του εύρους του ψηφιακού επιχειρείν και του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Δημητρίου Σωτήρης 6417

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Δημητρίου Σωτήρης 6417 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Δημητρίου Σωτήρης 6417 Παιχνίδια διάχυτου υπολογισμού Τεχνολογίες Σχεδιασμός Υλοποίηση Αξιολόγηση Προοπτικές Ένα παιχνίδι διάχυτου υπολογισμού είναι ένα παιχνίδι που έχει ένα ή περισσότερα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΛ 003: ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΠΛ 003: ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΛ 003: ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Δρ. Κουζαπάς Δημήτριος Πανεπιστήμιο Κύπρου - Τμήμα Πληροφορικής Μηχανές Αναζήτησης Στόχοι 1 Να εξηγήσουμε για ποιον λόγο μας είναι απαραίτητες

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ BLOGS Ένα διδακτικό εργαλείο

ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ BLOGS Ένα διδακτικό εργαλείο ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ BLOGS Ένα διδακτικό εργαλείο ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Καθηγήτρια Πληροφορικής MSc Μηχανικός Πληροφορικών Συστημάτων TI EINAI TO ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ -BLOG Πρόκειται για ένα διαδικτυακό ημερολόγιο - σημειωματάριο,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση Ent-teach κεφαλαιο 3 - Ανάλυση Αγοράς Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές από όλους

Διαβάστε περισσότερα

5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών

5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών 5.34 Αξιοποίηση κοινοτήτων μάθησης στο πλαίσιο προγράμματος προπτυχιακής εκπαίδευσης εν δυνάμει εκπαιδευτικών συντελεστές Σπυρίδων Δουκάκης sdoukakis@rhodes.aegean.gr ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Αιγαίου Μαρία Μοσκοφόγλου-

Διαβάστε περισσότερα

Web 1.0, Web 2.0, Σύγχρονη Μάθηση από Απόσταση

Web 1.0, Web 2.0, Σύγχρονη Μάθηση από Απόσταση Τεχνολογίες Πρόσβασης στη Μάθηση Web 1.0, Web 2.0, Σύγχρονη Μάθηση από Απόσταση Χαρίκλεια Τσαλαπάτα 8/11/2012 Μέχρι Στιγμής Αναφερθήκαμε σε Σχεδιασμό μαθησιακής διαδικασίας Μαθησιακά πλάνα Νέες μεθοδολογίες

Διαβάστε περισσότερα

GUnet eclass 1.7 Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης

GUnet eclass 1.7 Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης GUnet eclass 1.7 Πλατφόρμα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης Περιγραφή Πλατφόρμας Η πλατφόρμα eclass είναι ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ηλεκτρονικών Μαθημάτων και αποτελεί την πρόταση του Ακαδημαϊκού Διαδικτύου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α_ΤΕΤΡΑΜ_ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ. ΘΕΜΑ: E-LEARNING Αντζελα Πιετρη-Αριστελα Γκιονι ESPERINO LYKEIO LARISAS

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α_ΤΕΤΡΑΜ_ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ. ΘΕΜΑ: E-LEARNING Αντζελα Πιετρη-Αριστελα Γκιονι ESPERINO LYKEIO LARISAS ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α_ΤΕΤΡΑΜ_2014-15 ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ ΘΕΜΑ: E-LEARNING Αντζελα Πιετρη-Αριστελα Γκιονι ΜΑΘΗΣΗ Μάθηση είναι μια μόνιμη αλλαγή στη συμπεριφορά του ατόμου, η οποία είναι αποτέλεσμα εμπειρίας

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας

Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Απελευθερώστε τη δυναμική της επιχείρησής σας Εφαρμοσμένες ΛΥΣΕΙΣ για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ανάπτυξη Πωλήσεων Ανδρόμαχος Δημητροκάλλης, MBA Management

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ»

ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ» ΑΡΘΡΟ «ΕΞΙ ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ» Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ως Ηλεκτρονικό Εμπόριο ή ευρέως γνωστό ως e- commerce, είναι το εμπόριο παροχής αγαθών και υπηρεσιών που

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Δρ. Ιωάννης Χατζηκιάν, Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, ΣΔΟ,

Διαβάστε περισσότερα

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ I Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες

Διαβάστε περισσότερα