ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αναφορά περιστατικών στην πολιτική αεροπορία, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 996/2010 και την κατάργηση της οδηγίας 2003/42/ΕΚ, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1321/2007 της Επιτροπής και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1330/2007 της Επιτροπής Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού Εισηγήτρια: Christine De Veyrac DT\ doc PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 Γενικό πλαίσιο Καθώς, σύμφωνα με τις προβλέψεις, η εναέρια κυκλοφορία αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά από σήμερα έως το 2030, κρίνεται σκόπιμο να ενισχυθούν οι μηχανισμοί πρόληψης της ασφάλειας της εναέριας κυκλοφορίας ώστε ο αριθμός των ατυχημάτων να μην παρουσιάσει αντίστοιχη αυξητική πορεία. Παρ όλο που επικροτούμε την αποτελεσματικότητα των συστημάτων διερεύνησης των ατυχημάτων που έχουν θεσπιστεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1, θα πρέπει να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες όσον αφορά τη συλλογή και την προδραστική ανάλυση των περιστατικών. Ενώ οι έρευνες για τα ατυχήματα συνίστανται στην ανάλυση των αιτίων μιας πρόσκρουσης, το σύστημα αναφοράς περιστατικών αποσκοπεί στον εντοπισμό των περιστατικών τα οποία, εάν δεν αναφερθούν και δεν αποτελέσουν αντικείμενο διορθωτικών μέτρων, μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή. Η οδηγία 2003/42/ΕΚ και οι κανονισμοί εφαρμογής της 2 ορίζουν τις αρχές για τη συλλογή περιστατικών και θέτουν τις βάσεις για την ανταλλαγή σε περιφερειακό επίπεδο δεδομένων σχετικών με τα περιστατικά, σύμφωνα με τις συστάσεις της ΔΟΠΑ 3. Σήμερα αναγνωρίζεται ότι έχουν αναδειχθεί οι ελλείψεις της εν λόγω ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ιδίως μέσω της διαφορετικής ερμηνείας και εφαρμογής της εντός της Ένωσης. Στόχος της πρότασης κανονισμού της Επιτροπής είναι η ενίσχυση και η εμβάθυνση του προδραστικού συστήματος πρόληψης των ατυχημάτων μέσω της ανάλυσης και της ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών, συμβάλλοντας κατά τον τρόπο αυτόν στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στη Λευκή βίβλο για τις μεταφορές του Η ενίσχυση της ασφάλειας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ένα σύστημα που θα είναι ικανό να εντοπίζει με σαφήνεια πιθανές ανεπάρκειες και να θέτει άμεσα σε εφαρμογή διορθωτικά μέτρα. Καθώς το εν λόγω προδραστικό σύστημα βασίζεται στην αυθόρμητη αναφορά περιστατικών από τους εργαζομένους στον τομέα των αερομεταφορών, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος εμπιστοσύνης, της λεγόμενης «νοοτροπίας δικαίου». Πρώτες παρατηρήσεις (1) Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού Δεδομένου ότι στόχος του εν λόγω κανονισμού είναι η ενίσχυση της εναέριας ασφάλειας μέσω της διασαφήνισης και της βελτίωσης των συστημάτων συλλογής και ανάλυσης των περιστατικών, η εισηγήτρια υποστηρίζει την εφαρμογή των παρόντων μέτρων σε ολόκληρη την εμπορική πολιτική αεροπορία και στην αεροπορία γενικότερα. 1 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 996/ Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1321/2007 και κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1330/ Συστάσεις 8.5- σημείωση 2/ 8.9, παράρτημα 13 της Σύμβασης για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία 4 Στόχος 17 - COM(2011)144, Μάρτιος του 2011 PE v /6 DT\ doc

3 (2) Διασφάλιση της αποτελεσματικής διαμόρφωσης ενός περιβάλλοντος «νοοτροπίας δικαίου» Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Κοινοβουλίου το , το υφιστάμενο επίπεδο προστασίας για τα πρόσωπα που συντάσσουν αναφορές θεωρείται ανεπαρκές από ορισμένες αρχές, ιδίως όσον αφορά την προστασία των μελών του προσωπικού από τις συνέπειες που ενδέχεται να υποστούν εντός του οργανισμού στον οποίο εργάζονται. Οι εργαζόμενοι στον τομέα των αερομεταφορών φοβούνται ακόμα και σήμερα το ενδεχόμενο οι εργοδότες τους να ασκήσουν ποινική δίωξη ή να επιβάλουν κυρώσεις εις βάρος τους, σε ορισμένα κράτη μέλη όπου εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις όσον αφορά την προστασία του αναφέροντος. Καθώς το σύστημα υποβολής αναφορών, είτε είναι υποχρεωτική είτε εθελοντική, στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην εμπιστοσύνη του αναφέροντος, ο κανονισμός θα πρέπει να διασφαλίσει την αποτελεσματική διαμόρφωση, σε ενωσιακό επίπεδο, ενός μη κατασταλτικού περιβάλλοντος «νοοτροπίας δικαίου», διαλύοντας κατά τον τρόπο αυτόν τους φόβους της αυτοενοχοποίησης. Προκειμένου να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη, η εισηγήτρια διερωτάται σχετικά με τη δυνατότητα επέκτασης της προστασίας του αναφέροντος, ώστε να καλύπτει κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται στο περιστατικό για το οποίο υποβάλλεται αναφορά και όχι μόνο τον συντάκτη της αναφοράς. Εξάλλου, η εισηγήτρια είναι πεπεισμένη ότι το πρόβλημα του μειωμένου αριθμού αναφορών περιστατικών σε ορισμένα κράτη μέλη οφείλεται εν μέρει στις προφανείς αποκλίσεις που υπάρχουν όσον αφορά την ερμηνεία της ορολογίας. Ως εκ τούτου, η εισηγήτρια επικροτεί την εισαγωγή της έννοιας της «βαριάς αμέλειας», υπογραμμίζοντας ωστόσο την ανάγκη διασαφήνισής της, ιδίως μέσω της διευκρίνισης της έννοιας του «ηθελημένου σφάλματος». Προκύπτει ότι είναι απαραίτητο οι εργαζόμενοι στον τομέα των αερομεταφορών να έχουν τη δυνατότητα να επικαλούνται μια εναρμονισμένη ερμηνεία ενώπιον των διαφόρων αρμόδιων εθνικών δικαστηρίων ώστε να απολαύουν του ίδιου επίπεδου προστασίας εντός της Ένωσης. Η εισηγήτρια είναι της άποψης να δοθεί στα κράτη μέλη που το επιθυμούν η δυνατότητα να ενισχύσουν περαιτέρω το εν λόγω περιβάλλον εμπιστοσύνης εφαρμόζοντας ένα ανώτερο όριο ατιμωρησίας. Στην πρόταση κανονισμού 2 η Επιτροπή πρότεινε τη θέσπιση ενός μηχανισμού έννομης προστασίας που θα επιτρέπει στον αναφέροντα να κοινοποιεί τις παραβιάσεις των κανόνων που αφορούν την προστασία των πηγών. Η εισηγήτρια επικροτεί τον εν λόγω μηχανισμό και προτείνει την ανεύρεση νέων τρόπων που θα καταστήσουν δυνατή την περαιτέρω ενίσχυσή του ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής προστασία για τους εργαζομένους. 1 IP/B/TRAN/IC/2009/024, σημείο 2.5.1, σ Άρθρο 16 παράγραφος 6 DT\ doc 3/6 PE v01-00

4 (3) Προς ένα περισσότερο προδραστικό σύστημα και μια καλύτερη συνεργασία Προκειμένου να προληφθούν τα ατυχήματα, τα κράτη μέλη της Ένωσης θα πρέπει σήμερα να επιλέξουν τις δράσεις που θα υλοποιήσουν κατά προτεραιότητα και να λάβουν μέτρα που θα καλύπτουν τις διαπιστωθείσες ανάγκες. Μέσω της βελτίωσης της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τα δεδομένα που συλλέγονται σε εθνικό επίπεδο θα καταστεί δυνατόν να διασφαλιστεί ότι οι τάσεις που παρατηρούνται από τους οργανισμούς ή τα κράτη ελέγχονται σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Όλοι οι φορείς επεσήμαναν την ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας των συλλεγόμενων δεδομένων και διασφάλισης της αναγνωσιμότητάς τους από όλες τις αρμόδιες αρχές. Σε αυτό το πλαίσιο, η εισηγήτρια στηρίζει τη νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση ενός κοινού μηχανισμού ταξινόμησης των δεδομένων ώστε να καλυφθεί η εν λόγω ανάγκη και να τηρηθούν οι συστάσεις της ΔΟΠΑ 1. Η βελτίωση της συλλογής των περιστατικών θα συμβάλει στην ενίσχυση της ακρίβειας των αναλύσεων. Προς αυτή την κατεύθυνση, η εισηγήτρια επιμένει ότι είναι πολύ σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι μηχανισμοί ανάλυσης που θα θεσπιστούν σε επίπεδο οργανισμών ή κρατών μελών θα διασφαλίζουν την αποτελεσματική καταγραφή των προβλημάτων για τα οποία είναι δυνατόν και πρέπει να βρεθούν λύσεις προκειμένου να ενισχυθεί η ασφάλεια των χρηστών. Επομένως, οι τρόποι ανάλυσης θα μπορούσαν να αποτελέσουν θέμα προς διευκρίνιση στο πλαίσιο του νέου κανονισμού. Η εισηγήτρια επικροτεί τη δημιουργία ενός δικτύου αναλυτών που θα είναι αρμόδιο για την ανάλυση των δεδομένων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και διερωτάται για τη δυνατότητα η εν λόγω ομάδα εμπειρογνωμόνων να ζητεί κατά περίπτωση από εκπροσώπους των φορέων εκμετάλλευσης ή/και από αναφέροντες να συμμετέχουν στις εργασίες της, διασφαλίζοντας παράλληλα τη μη δυνατότητα ταυτοποίησης των φορέων. Η βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών είναι απαραίτητη ώστε ο καθένας να μπορεί να ενημερώνεται για τα περιστατικά που συμβαίνουν στον εθνικό εναέριο χώρο του. Πράγματι, η ισχύουσα νομοθεσία δεν επιτρέπει στις αρμόδιες αρχές ασφάλειας να ενημερώνονται και να γνωρίζουν με ακρίβεια τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβη ένα περιστατικό στον εθνικό εναέριο χώρο τους στην περίπτωση που η εταιρεία έχει λάβει πιστοποίηση από άλλο κράτος μέλος της Ένωσης. Δεδομένου ότι μια εταιρεία μπορεί να εξελιχθεί σε κυρίαρχο φορέα εκμετάλλευσης σε ένα κράτος μέλος στο οποίο δεν γνωστοποιεί περιστατικά, είναι σημαντικό οι αρχές της χώρας αυτής να μπορούν να ενημερώνονται για τα περιστατικά που σημειώνονται στον εναέριο χώρο τους. Ο νέος κανονισμός πρέπει απαραιτήτως να καλύψει το κενό αυτό και να καταστήσει δυνατή την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την ασφάλεια με διαφάνεια μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών. 1 Σύσταση 8.5 και σημείωση, παράρτημα 13 της σύμβασης για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία PE v /6 DT\ doc

5 (4) Ο ρόλος των φορέων στο πλαίσιο του συστήματος αναφοράς των περιστατικών Στις διάφορες μελέτες και διαβουλεύσεις που έχουν διεξαχθεί σχετικά με το τρέχον σύστημα υπογραμμίζεται η ανάγκη τοποθέτησης των αναφερόντων και των φορέων εκμετάλλευσης στο επίκεντρο του συστήματος. Προκύπτει ότι πρέπει να δοθεί η δυνατότητα σε όλους τους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των αναφερόντων, να ενημερώνονται επαρκώς για τα διδάγματα που αντλούνται από τις εμπειρίες ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τον θετικό αντίκτυπο της αναφοράς ενός περιστατικού τόσο στην ασφάλεια του εναέριου χώρου όσο και στη δική τους ασφάλεια. Η εισηγήτρια διερωτάται για τη δυνατότητα να ζητηθεί από τους οργανισμούς και τα κράτη μέλη να ενημερώνουν καλύτερα τους εργαζομένους στον τομέα των αερομεταφορών σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται. Στο πλευρό των κρατών μελών, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) πρέπει να αναλάβει κεντρικό ρόλο όσον αφορά τον συντονισμό της ανάλυσης και της αποτελεσματικής εφαρμογής των διορθωτικών μέτρων που λαμβάνουν οι διάφοροι φορείς. Σε αυτό το πλαίσιο, κρίνεται σκόπιμο να δοθεί στον Οργανισμό πλήρη πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Κεντρικό Αποθετήριο ώστε να διευκολυνθεί η ανταλλαγή πληροφοριών στην Ευρώπη. Η εισηγήτρια είναι της άποψης ότι ο νομοθέτης πρέπει να εξοπλίσει τον Οργανισμό με τα μέσα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων που ορίζει το ευρωπαϊκό δίκαιο. Κρίνεται σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι ο EASA διαθέτει επαρκείς πόρους για την κάλυψη των αναγκών των μηχανισμών που προβλέπονται στην παρούσα πρόταση. Σε αυτό το πλαίσιο, η εισηγήτρια διερωτάται εάν θα πρέπει να τροποποιηθεί το νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο που συνοδεύει τον νέο κανονισμό. (5) Κατάλογος των περιστατικών που πρέπει να αναφέρονται στο πλαίσιο του συστήματος υποχρεωτικής αναφοράς Σύμφωνα με τις μελέτες, σημαντικός αριθμός περιστατικών δεν αναφέρεται λόγω των αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών κατά την εφαρμογή. Κρίνεται, επομένως, σκόπιμη η σαφής απαρίθμηση στον παρόντα κανονισμό των περιστατικών που θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο αναφοράς μέσω του συστήματος υποχρεωτικής υποβολής αναφοράς. Πρέπει να υπογραμμιστεί η συνάφεια της χρήσης κατ εξουσιοδότηση πράξεων προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη ευελιξία για τη διατήρηση του καταλόγου με τα περιστατικά που θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο υποχρεωτικής υποβολής αναφοράς σε παράρτημα του νέου κανονισμού. Η εισηγήτρια προτείνει να ζητείται η γνώμη του δικτύου αναλυτών για κάθε σχέδιο κατ' εξουσιοδότηση πράξης που θα έχει ως αντικείμενο την τροποποίηση των παραρτημάτων. Η υποχρεωτική θέσπιση ενός συστήματος εθελοντικής υποβολής αναφορών, σε συνδυασμό DT\ doc 5/6 PE v01-00

6 με την κοινοποίηση του συνόλου των πληροφοριών που περιέχει το Ευρωπαϊκό Κεντρικό Αποθετήριο, θα παράσχει τη δυνατότητα στο δίκτυο αναλυτών να εντοπίζει με σαφήνεια τα περιστατικά που πρέπει να προστεθούν στον κατάλογο. (6) Η νομική μορφή της πράξης Η οδηγία 2003/42/ΕΚ (άρθρα 4 και 5) ορίζει ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αναφέρουν τα περιστατικά τα οποία, εάν δεν επανορθωθούν, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο το αεροσκάφος, τους επιβαίνοντες σε αυτό ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο. Εντούτοις, ενώ όλοι οι φορείς συμμερίζονται τους εν λόγω στόχους, η έλλειψη εναρμόνισης όσον αφορά τη θέσπιση του συστήματος υποβολής αναφορών των περιστατικών αποδυναμώνει σημαντικά την αποτελεσματικότητά του. Ως εκ τούτου, προκύπτει ότι με τη θέσπιση ενός κανονισμού θα αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες που έχουν καταδείξει οι διάφορες έρευνες και θα ικανοποιηθεί η επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης της ασφάλειας του εναέριου χώρου της Ένωσης, τηρουμένης της αρχής της επικουρικότητας και των αρμοδιοτήτων των κρατών. PE v /6 DT\ doc