ΚλaΟΊκΩ ΣγΛΛ(»ΓΗ 71: ΝΤΕΜΠΙΣΙ - ΝΤΕΜΠΙΣΙ 71/12. ποιητικός ιμπρεσιονισμός Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΟ ΠΕΡΙΟ ΔΙΚΟ. ΕΎΎύηση Μουσικής Ποιότητας

Transcript

1

2 ΚλaΟΊκΩ ΣγΛΛ(»ΓΗ Η ΜΟΥΣΚΗ 71: ΝΤΕΜΠΣ ποιητικός ιμπρεσιονισμός Σουίτα μπεργκαμάσκ Αγώνες, χορογραφικό ποίημα Κουαρτέτο Εγχόρδων σε Σολ ελάσσονα, Έργο 1Ο Δειλινό στη Γρανάδα, δεύτερο μέρος από τις Γκραβούρες ΤΟ ΠΕΡΟ ΔΚΟ Ο συνθέτης Ντεμπισί τα χρόνια του πολέμου 71/1 Μουσικό σημείωμα Οδηγός για τη μουσική 71/4 Μουσική εκτέλεση Μια απλή παρτιτούρα από το Δειλινό στη Γρανάδα 71/5 Ακούγοντας τη μουσική Ανάλυση του ποιητικού ιμπρεσιονισμού του Ντεμπισί 71/9.Αλλες συνθέσεις Πελλέας και Μελισσάνθη μια καινοτομία στην όπερα Η ορχήστρα Το τύμπανο τριβής ένα όργανο για τελετές ΕΎΎύηση Μουσικής Ποιότητας 71/12 Οπισθόφυλλο Η MOS. λόγω των αυστηρά επιλεγμένων και μεγάλων σε όγκο αγορών που πραγματοποιεί, σας εγγυάται κορυφαία ποιότητα κλασικής μουσικής σε απίστευτα χαμηλή τιμή. Καμία απολύτως παραχώρηση δεν έχει γίνει ως προς την ποιότητα. Οι δίσκοι CD έχουν τις υψηλότερες δυνατόν προδιαγραφές (DDD σημαίvει ότι έχει γίνει ψηφιακή εγγραφή και επεξεργασία, ώστε να έχουμε τέλεια αναπαραγωγή του ήχου). Για την έκδοση της σειράς συνερύάστηκαν: Μετάφραση: Επιμέλεια: Γλωσσική επιμέλεια: Διεύθυνση Έκδοσης: Εκτύπωση: Τόνια Κο6αλένκο Γιώργος. Μονεμ6ασίτης Ράνια Αν. Νίκα ασίλης Θυμιανός ΑΦΟ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑ ΕΠΕ Τίτλος πρωτοτύπου: DEBUSSY poetic impressions' 1994 Orbis Publishing Limited, London 1994 για την Ελληνική γλώσσα: Α. ΑΛΕΞΑ & ΣΑ ο.ε. Εθν. Αντιστάσεως Λυκό6ρυση Τηλ.: , ISSN 11Ο6207Χ ISBN ΝΤΕΜΠΣ Ο Κλοντ Ντεμπισί αποτελεί μιαν ιδιαίτερη περίπτωση μουσικού καινοτόμου. Με το λυρικό του δράμα "Πελλέας και Μελισσάνθη" λευτερώθηκε από τους νόμους της τονικότητας και δημιούργησε τις προϋποθέσεις μιας καινούριας μουσικής γλώσσας. Πρώτος αυτός μετάλλαξε τη ζωγραφκ1 υπόσταση του ιμπρεσιονισμού σε μουσική. Σαν ένας καλός ζωγράφος της μουσικής, ενδιαφέρθηκε κυρίως για τη χρωματική έκφραση και την έκταση των ήχων, και πρό6αλε μέσω αυτών διαθέσεις και ψυχικές εντυπώσεις οι οποίες προκαλούνται από εικόνες και φυσικά φαινόμενα. Αφουγκραζόταν τους ρυθμούς, τη "μουσική" της φύσης, και προσπάθησε και πέτυχε να την αναπλάσει προτείνοντας "μουσική για το αυτί και όχι για το χαρτί". Τόλμησε, και 6ε6αίως νίκησε. Χωρίς να είναι δογματικός, πειραματίστηκε αναδιατάσσοντας τις μέχρι την εποχή του επικρατούσες αρχές της αισθητικής και της τέχνης, και διαμόρφωσε ένα νέο τρόπο έκφρασης, διακριτικά αισθησιακό και α ποφορτισμένο από τις συναισθημα, τικές εντάσεις και τις αλλεπάλληλες εκρήξεις του ώριμου μα και κουρασμένου συνάμα ρομαντισμού, που διέτρεχε το τέλος του 190υ αιώνα. Αρνήθηκε τις καθιερωμένες φόρμες, τα επαναλαμ6ανόμενα ηχητικά σχήματα και τις συμ6ατικές αναπτύξεις, κραυγάζοντας σε κάθε μέτρο της ποιητκ11ς του το δικαίωμα στη διαφορά. Η μουσκ11 που συνέθεσε ο Κλοντ Ντεμπισί διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός αέναου νωχελικού ονειροπολήματος. Ευεργετημένη με μιαν απαράμιλλη ενορχηστρωτκ11 τεχνι Κ, μιαν υποδειγματική ισορροπία και μιαν αρμονική τόλμη πλ1ρως απαλλαγμένη από τα δεσμά του ακαδημα'ίσμού, διέγραψε τη δική της φωτεινή πορεία και, παρά τις όσες και όποιες αρχικές αμφισ6ητήσεις, ανεδείχθη σε ' μουσική μήτρα για πολλές από τις κατοπινές ομότεχνες εκφράσεις του 200ύ αιώνα. Γιώργος. Μονεμοααίτης

3 ΝΤΕΜΠΣ ΤΑ ΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Ο Ντεμπισί πολέμησε με πάθος την αρρώστια του αλλά και την αθλιότητα του πολέμου, δημιουρύώντας τις τελευταίες αξιόλούες συνθέσεις του. Σ τις Αυγούστου του 1914, η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία και ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε. Μερικά χρόνια πριν, ο Κλοντ Ντεμπισί έκανε εκστρατεία ενάντια στη γερμανικτl μουσική, και κυρίως ενάντια στο έργο του Ρίχαρντ άγκνερ. Στα νεανικά του χρόνια ο Ντεμπισί, όπως όλοι σχεδόν οι σύγχρονοί του μουσικοί, σαγηνεύτηκε από τις όπερες και τα μελοδράματα του άγκνερ. Στη συνέχεια όμως αντέδρασε ενάντια σ' αυτή την Αριστερά: πορτρέτο Ένα του Ντεμπισί στη βιβλιοθήκη του φίλου του συγγραφέα Πιερ Λουίς. Παρουσιάζει το Πελλέσς κσι Μελισσάνθη. Ντεμπισί Ο συνθέτη γύρω στο 1895, όταν ολοκλήρωνε το πρώτο σχέδιο της μοναδικής του όπερας χρειάστηκε 1Ο χρόνια για να ολοκληρώσει την όπερα..αρχισε την επεξεργασία του έργου το 1892 και το πρωτοπαρουσίασε το αποπνικτική επιeρoή που θεωρούσε ότι χαρακτήριζε το έργο και τις ιδέες του άγκνερ. Επηρεαζόμενος σε μεγάλο ΟΟθμό από το πνεύμα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού και δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα νέο και υγιές μουσικό ύφος, ο Ντεμπισί απαρνήθηκε με αποφασιστικότητα το οαγκνερισμό και στράφηκε προς μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Τότε, εντελώς ξαφνικά, η χώρα του ορέθηκε σε εμπόλεμη κατάσταση με τη γερμανική αυτοκρατορία του Γουλιέλμου. Στην αρχή, ο Ντεμπισί κατελήφθη από απελπισία. Φίλοι και συνάδελφοι, συμπεριλαμοανομένων των Ερίκ Σατί, Πολ Ντικά, Μορίς Ραοέλ και του συνθέτη και μαέστρου Αντρέ Καπλέ, κατατάχτηκαν εθελοντές στις ένοπλες δυνάμεις καθώς και σεοοηθητικές υπηρεσίες. Ο Ντεμπισί, όμως, που ήταν ήδη 52 χρόνων και καρκινοπαθής, ήταν πλέον πολύ μεγάλος και ασθενής για να συμμετάσχει στον πόλεμο. Στρατιωτική επέλαση Έχοντας περιπέσει σε οαθιά θλίψη ο συνθέτης έφυγε μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του Έμα και την εννιάχρονη κόρη τους ΚλοντΈμα (που αποκαλούσαν χα'ίδευτικά Σουσού) από το Παρίσι, που απειλήθηκε από τις επελαύνουσες γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις, για την πόλη Ανζέρ στις όχθες του ποταμού Λουάρ. Στο διάστημα που ακολούθησε, από το 1914 έως το 1915, ο Ντεμπισί δε συνέθεσε παρά λιγοστά νέα έργα, εξασφαλίζοντας χρήματα κυρίως από την προετοιμασία μιας νέας έκδοσης πιανιστικών έργων του Σοπέν για τον εκδότη του Ζακ Ντιράν. Τον ούλιο του 1915, η οικογένεια μετακόμισε και πάλι σε μια αγροικία στην ακτή Σανέλ, κοντά στη Διέπη. Κατά τη διάρκεια της σύντομης παραμονής τους, που διήρκεσε τρεις μήνες, και προτού επιστρέψει στο Παρίσι, ο Ντεμπισί γνώρισε μια νέα έκρηξη δημιουργικότητας. Το πρώτο από τα πολυάριθμα έργα που συνέθεσε ήταν το En blanc et noir (Σε Μαύρο και Άσπρο) για δυο πιάνα. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα οαθύτερο μήνυμα πατριωτισμού Ότα τρία μέρη του έργου, το περιεχόμενο της μουσικής είναι κατά οάση αφηρημένο. Η σύνθεση αυτή ήταν η πρώτη από μια τελική ομάδα έργων, όπου ο συνθέτης εγκατέλειψε τον ιμπρεσιονισμό για ένα ύφος πιο αφηρημέ

4 νο ή απόλυτο. Μετά το En bjanc et noir ακολούθησαν οι Δώδεκα Σπουδές για πιάνο, έργα που αποτελούν μια εκλέπτυνση και μια περαιτέρω εξερεύνηση του πιανιστικού κι αρμονικού ύφους του Ντεμπισί. Την ίδια εποχή ο συνθέτης άρχισε μια σειρά από σονάτες για πιάνο και διάφορα άλλα όργανα, ολοκληρώνοντας τις τρεις από αυτές για Τσέλο, για Φλάουτο, για ιόλα και 'Αρπα και για ιολί. Τον επόμενο χρόνο, σ' ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο δημιουργίας, ο Ντεμπισί συνέχισε μετά από διακοπή ένα έργο που Όρισκόταν εδώ και χρόνια τόσο κοντά Δεξιά: Το Μάρτιο του 1918 οι Γερμανοί βομβάρδισαν το Παρίσι α πό απόσταση 65 μιλίων, μ' ένα γιγάντιο κανόνι αποδοθεί που του είχε χαριτολογώντας το όνομα Μεγάλη Μπέρθα. Έμοιαζε με το γαλλικό ό πλο που απεικονίζεται δεξιά, αλλά ήταν πολύ μεγαλύτερο. Κλασικές ιrofωεις D Ήταν ιδιαίτερα σχολαστικός με τον εαυτό του, αλλά και με καθετί που τον περιέ6αλλε. Τα αντικείμενα στο τραπέζι όπου εργαζόταν ήταν τακτοποιημένα με τάξη. Λεν αποχωριζόταν ποτέ ένα μεγάλο ξύλινο φρύνο, ένα κινέζικο διακοσμητικό που ονόμαζε Αρκέλ το οποίο 6ρισκόταν πάντα στο τραπέζι του. fj Ντόλυ Mπαρvι:άκ, κόρη τη; Έμα Ντεμπισί από τον πρώτο τη; γάμο, στις αναμv11σεις τη; από το συνθέτη. Πάνω: Τέσσερις διάσημοι καλλιτέχνες, σύγχρονοι του Ντεμπισί, απεικονίζονται σ' αυτό το σκίτσο του Από αριστερά προς τα δεξιά είναι: ο συνθέτης Ίγκορ Στραβίνσκι, ο ιμπρεσάριος Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, ο δραματουργός, ποιητής και σχεδιαστής Ζαν Κοκτό κι ο στενός φίλος του Ντεμπισί συνθέτης Ερίκ Σατί. στην καρδιά του μια όπερα Όασισμένη στη μακάόρια ιστορία του Έντγκαρ Άλαν Πόε Η Πτώση του Οίκου των Ασερ. Δυστυχώς δεν άφησε πίσω του παρά μόνο μερικά σχεδιάσματα αυτού που θα αποτελούσε ένα από τα πιο πρωτότυπα έργα του. Μια άλλη σύνθεση εκείνης της εποχής, που οχετιζόταν πολύ πιο στενά με τα εξωτερικά δραματικά γεγονότα, ήταν το τραγούδι του Noel des erifαnts qιιί n 'ont plus de mαison (Τα Χριστούγεννα των Άστεγων Παιδιών), ένας συγκινητικός φόρος τιμής για τα παιδιά που έμειναν ορφανά ή άστεγα εξαιτίας του πολέμου. Επιστροφή στο Παρίσι Καθώς ο πόλεμος εξαπλωνόταν, όλο και πιο τρομερός, κατά το διάστημα 1916 και 1917, ο Ντεμπισί λάμόανε μέρος σε φιλανθρωπικές συναυλίες και έκανε περισσότερα αισιόδοξα σχέδια για το μέλλον. Δυο μήνες μετά την επιστροφή του στο Παρίσι στις αρχές του 1918 μετά από μια περίοδο διακοπών στο ΣενΖανντε Λι, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Οι Γερμανοί στην τελευταία τους επίθεση άρχισαν DΜιλούσε με χαμηλή, ήρεμη φωνή και οι τελευταίες λέξεις τωνφράσεώντovσwά δεν ακούγονταν γεγονός θετικό, μια που μερικές φορές εμπεριείχαν οξείες νύξεις και λεκτικές παγίδες. ο Ίγκορ Στραοίνσκι, ενθυμούμενο; κι αυτός τον Ντεμπισί, το Λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 1914, η λονδρέζικη Daily Te/egraph ζήτησε από τον Ντεμπισί να συνθέσει ένα έργο για το ιλίο του ασιλιά Αλέρτου, μια απότιση φόρου τιμής στο βασιλιά του ελγίου. Ο Ντεμπισί συμμετείχε με το Berceuse hθrοϊque (Ηρωικό Νανούρισμα) για πιάνο. fj

5 ..... φίλων παρακολούθησε την κηδεία. Ελάχι Η τελευταία περίοδος έντονης δημιουργικότητας του Ντεμπισί ήταν το 1915, κατά τη διαμονή του στις νορμανδικές ακτές της Πουρβίλ. Ο μεγάλος ιμπρεσιονιστής Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ ( ) ζωγράφισε το 1879 τους βράχους των ακτών (αριστερά). Γεγaνότα Τα τελευταία χρόνια του Ντεμπισί... εν συντομία 191: Πρεμιέρα του μπαλέτου Αγώνες, του τελευταίου μεγάλου ορχηστρικού έργου του. Διευθύνει στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη. 1914: Διευθύνει στη Ρώμη, το Άμστερνταμ, τις ριξέλες και το Λονδίνο. Στις Αυγούστου κηρύσσεται ο. πόλεμος. Αφήνει με την οικογένειά του το Παρίσι για την Ανζέρ. 1915: Μετακομίζει στην Πουρβίλ, κοντά στη Διέπη. Συνθέτει τα έργα Σε Μαύρο και 'Ασπρο, Δώδεκα Σπουδέςγια Πιάνο, σονάτες για Τσέλο και Φλάουτο, για ιόλα και.αρπα 1916: Συνεχίζει μετά από διακοπή την όπερα Η Πτώση του οίκου των 'Ασερ και συμμετέχει ως πιανίστας σε φιλανθρωπικά κοντσέρτα 1917: Περνά τις διακοπές του στο Σεν ΖανντεΛι, κοντά στο Μπιαρίτς. Συνθέτει τη Σονάτα για Πιάνο και ιολί 1918: Επιστρέφει στο Παρίσι. Πεθαίνει στις 25 Μαρτίου. Πάνω: Ένα από τα τελευταία πορτρέτα του Ντεμπισί όπου παρουσιάζεται ιδιαίτερα α δυνατισμένος στο νεκροκρέβατό του είναι αυτό το σχέδιο του συνθέτη σε μελάνι από το Γάλλο καλλιτέχνη Οτόν Φρις. να 60μ6αρδίζουν το Παρίσι με το γιγάντιο, μεγάλης εμ6έλειας κανόνι τους, τη Μεγάλη Μπέρθα. Την ίδια εποχή η υγεία του Ντεμπισί επιδεινώθηκε και ο συνθέτης πέθανε στις 25 Μαρτίου του Το Παρίσι ήταν σχεδόν ερημωμένο και μόνο μια χούφτα στενών συγγενών και στα άτομα αντιλήφθηκαν τη μικρή πομπή που προχωρούσε στους άδειους δρόμους προς το κοιμητήριο ΠερΛασέζ, όπου αναπαύονται τόσοι μεγάλοι Γάλλοι καλλιτέχνες. Κάποιος μαγαζάτορας ακούστηκε να λέει: "Φαίνεται πως ήταν μουσικός". Ο Ντεμπισί, λοιπόν, πέθανε σε μια από τις σκοτεινότερες στιγμές του πολέμου. Χρειάστηκε να περάσουν κάποια χρόνια για να συνειδητοποιήσει ο κόσμος πως ο συγκεκριμένος μουσικός ήταν ίσως ο πλέον πρωτότυπος και πιο σημαντικός συνθέτης του αιώνα μας.

6 ,., J JIL 1 9ι{C2VGιrΔ Gnμείw ΝΤΕΜΠΣ Αριστερά: Ο σπανός πιανίστας Ρικάρντο ινιές, που απεικονίζεται εδώ στα ζωηρό σκίτσα του καλλιτέχνη Σ. Λεόντρ το 1905 υπήρξε ο σημαντικότερος ερμηνευτής έργων του Ντεμπισί και παρουσίασε πολλές πρεμιέρες τους, συμπεριλαμβανομένου του Estampes. του Στρα6ίνσκι Η εροτελεστία της Άνοιξης. Το σκάνδαλο και οι αντίλογοι που προκάλεσε το συγκεκριμένο έργο έκαναν τους ανθρώπους να ξεχάσουν σύντομα τους Αγώνες. Το έργο του Ντεμπισί ωστόσο η τελευταία μεγάλη ορχηστρική σύνθεσή του αναγνωρίζεται σήμερα ως αριστούργημα. Κουαρτέτο Εγχόρδων σε Σολ ελάσσονα, Έργο 1Ο Anime et tres decide [5] Assez vif et bien rythme [6] Andantino document expressif [7] Tres modere tres mouvemente et avec passion [8] Σουίτα μπεργκαμάσκ Prelude [1] Menuet [2] Passepied [] Ο Ντεμπισί ουνέθεσε αυτή την πιανιστική. σουίτα το 1890, όταν ήταν 28 χρόνων. Έως τότε είχε κερδίσει το πολυπόθητο ρα6είο της Ρώμης ως συνθέτης. Η Σουίτα μπεργκαμάσκ, όμως, ήταν μια από τις πρώτες συνθέσεις του που καθ' ολοκληρίαν εντυπωσίασε το ακροατήριο. Το περίφημο Clair de lune, ένα από τα μέρη της σουίτας, έχει ήδη παρουσιαστεί στο τεt?:'ος 16 της ΚΛΑΣΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ και δεν περιλαμ6άνεται εδώ. Αγώνες χορογραφικό ποίημα [4] Μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των αρχών του 200ύ αιώνα ήταν ο Ρώσος ιμπρεσάριος Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, που εγκαταστάθηκε στη Γαλλία το 1909 και παράγγειλε σπουδαία μπαλέτα σε σημαντικούς συνθέτες, στους οποίους συγκαταλέγονταν μεταξύ άλλων ο Στρα6ίνσκι κι ο Ρα6έλ. Το 1912 ζήτησε από τον Ντεμπισί να συνθέσει τη μουσική για ένα νέο μπαλέτο, τους Αγώνες, 6ασισμένο σ' ένα σενάριο του πρώτου χορευn] του, άσλα6 Νιζίνσκι. Η πρεμιέρα του έργου στο Παρίσι, το Μάιο του 191, έτυχε χλιαρής υποδοχ1jς. Μόλις δυο 6δομάδες αργότερα δόθηκε η πρεμιέρα του πιο πρόσφατου μπαλέτου Επιστρέφουμε στο 189 για τη σύνθεση του μοναδικού κουαρτέτου εγ,(όρδων του Ντεμπισί, έργο στο οποίο ίσως να τον είχε ενθαρρύνει ο τυπολάτρης πρώην δάσκαλός του, οργανίστας και συνθέτης Σεζάρ Φρανκ. Εκείνη την εποχή ο Ντεμπισί εργαζόταν ταυτόχρονα πάνω στο πρώτο ιμπρεσιονιστικό ορχηστρικό αριστούργημά του, το Πρελούδιο στο Απόγευμα ενός Φαύνου. Το κουαρτέτο ωστόσο αναστάτωσε το ακροατήριο και ο νεαρός σχετικά συνθέτης συγκέντρωσε την προσοχή όλων των ακροατών. Σήμερα το έργο κατέχει μια μοναδική θέση στο ρεπερτόριο μουσικής δωματίου. Δειλινό στη Γρανάδα [9] Το έργο αυτό προέρχεται από μια μικρή ομάδα ιμπρεσιονιστικών πιανιστικών συνθέσεων υπό τη γενική ονομασία που γράφτηκαν το 190 και πρωτοπαρουσιάστηκαν στις αρχές του επο,ιιένου χρόνου από το στενό του φίλο, τον σπανό πιανίστα Ρικάρντο ινιές.

7 ΔΕΛΝΟ ΣΤΗ ΓΡΑΝΑΔΑ από το έργο ''Estampes'' ι ι,, 1 Κιθάρα mι D ', v '"... U,.... / r. Ρ a a ",... Ω \ r ι mι... J... J.....J ι 18' ι...:,., t"" ι ι ι...j C C Α# G Α# G F# Ε ; mι 5 4. _. ι a... J a,....,......j 7'...J...J \ ι ' I I 1 \ a. a....j...j...j ι. ι :J..d Em Εω " J,I. 7 IJ...,... "'. mι ii mι ii...j...j ::; ι...ι ι " 11 '' './ mι...j ]8' ]8' ::;;;ιιιι...j...j 1+ Α# G Ε F# G Α# G Ε G Ε o# : ' 5 5 ' a a a r 7'...J...J...J...J...J... J... :J... :J

8 ι IJ.. 11 f , I "./ U ''" t ι \.... :: Ε D# C C C C D# Ε C C C C Dff C F# F#,..., J./...ι r', 1... υ Ε , fι..,.,. r IJ..... L r\ ""'". r' V....Λ i ' "" U mp V υ V C D Ε Ε Ε Ε Ε F# C D cresc mp 1 1 Ε,....../ \ ".. 16 ι IJ.. Ε 11 i. cresc., 'u Ε Ε Ε Ε Ε G ι 1 5 Ε,,..../...ι \.. '" L & Ρ f' \ i 5 mp...ι....ι ι

9 Γ"'" ι i tι j,io 19 IJ 1\ "'",. 1 F G Α F mp.. G 2.j Α.. C# Α Γ 1.,.. 4 cresc. 5 ι' \ :..,. "'",. "'"./ i, t \,'"' "'" tι j,io 22 IJ...ι Υ './ 1 G F G Λ F dim..,. "'" "'"./......ι.ι...ι... G 1 i tι j,io 25 IJ "'" a. t' "!.. 'V ι :1_ ι.j t Ε Ε F G j t mp t G 5 Ε Ε.,..... \,. "'"./.... a. t' Α Α Α Α Α Ε "... i J_ ι...ι Ε Ε F G Ε Ε ' cresc.

10 ι ί..,,28.,1 1,rl==I=:===ΞΞΞj====_ΞΞΞΞ=:==ΞΞ_====:Ε==ΞΞΞΞ"==t=== I 1\ r_.. _ r _... / r r... _ Α Α Α Α Α C D D C Α G Α F# J mf 1 }:'ΞIΞ:ΞΞ:'ϊ[ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ'ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞEΞΞΞE5B2IEΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞtΞΞΞE5==Ξ.IΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ Ξ Ξ \./... = =.. i,., 1 'J, '"'... ι... '.:c.v '" ,,. U I G Ε G Ε G Ε Ε dim. I Ε G G Ε G G G Ε 1. \ ' '"' ΟΔΗΓΟΣ Αν συμ60υλευτείτε τις οδηγίες στη σελίδα ιν του lου τεύχους της σειράς, θα μπορέσετε να παίξετε τις μελωδίες της παρτιτούρας ακόμα κι αν δεν έχετε μουσικές γνώσεις. Κάθε νότα σημειώνεται με το όνομα της (αν παίζετε πιάνο κοιτάξτε παρακάτω για τις θέσεις τους στα πλι1κτρα). Οι αριθμοί δείχνουν τις θέσεις των δαχτύλων αρχίζοντας από το 1 (αντίχειρας). Δ & V (τόξα) δείχνουν τα σημεία στα οποία έχ ει συντομευτεί η μουσική. Το χρονικό 011μα στην αρχή του πενταγράμμο1' δείχνει τον αριθμό των χρόνων ανά μέτρο. ιιmιmιmη Ένα απλό στην ερμηνεία θέμα από το CD: Θέση [9] ΡΡ θ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Αξία φθόγγου: =11 8 )1 = 1/4 j'ι = /Ζ J= 1 j = 2 0= 4 Παύση: = V 8 :ι = V 4 7 = / 2 ι= 1 = 2 = παύσι1 ολοκλήρου Παρεστιγμέ νη νότα Ο.): επιπλέον το ιιμισυ τιις κανονικής χρονικιις αξίας ρρ = πολύ σιγά mj' = ιιετρίως δυνατά "..." (1) συνενώνει νότες σε μια φράση Ρ = σιγά f = δυνατά (σύζευξη προσωδίας), ή (2) ενώνει νότες συνώmp = μετρίως σιγά ff = πολύ δυνατά νυμες (σύζευξη διαρκείας), και σε αυτtί την > = περισσότερο τονισμένη νότα περίπτωση χτυπάμε μόνο την πρώτη νότα και r.. = κορόνα αφtiνoυμε τι ς άλλες απλώς να διαρκέσουν. ====: (cresc.) = αύξηαιl της έντασης ===== (Dim.) = ελάττωαιl της έντααιις Παίξτε όλες τις Φα ι.ς Φα δίεσll, εκτός αν προηγείται αναίρεαιl. Ομάδ ες μισών όγδοων με την ένδειξη (π.χ. μ έτρο 5) διαρκούν όσο δυο zavovizrt μισά όγδοη και χούν σε δυο κανονικά όγδοα. ΠΑΝΟ ΕΓΧΟΡΔΑ Μέ τρια 1\ι1ι' τρlo ομάδες ογδόων με τι!" ένδειξη (π.χ. μέτρο 8) αντιστοι ΞνΛΝΑ ΠΝΕΥΤΑ l\ι1ι.'τρ ιο ΚΘΑΡΑ Μέτριο

11 ΠΟΗΤΚΟΣ ΜΠΡΕΣΟΝΣΜΟΣ Τα τέσσερα έργα που παρουσιάζανται εδώ αποκαλύπτουν το φάσμα της μουσικής ιδιοφυίας του Ντεμπισί, που εκτείνεται από τον ιμπρεσιανισμό έως την αφηρημένη τέχνη. 1 ΣΟΥΤΑ ΜΠΕΡΓΚΑΜΑΣΚ Κάτω: Ο αριστοκρατικός κόσμος της Γαλλιας του 180υ αιώνα, που έτρεφε ιδια[τερη αγόπη για τους αγώνες, τις μόσκες και τους ευγενικούς τρόπους, όπως απεικονίζεται στον πίνακα του ατό ενέπνευσε τμήμα της Σουίτας μπερ'{καμάακ του Ντεμπισί. Ο τίτλος προέρχεται από τη φράση masques etbergamasquestou ποιητή Πολ ερλέν και αναπλάθει ένα ρομαντικό κι εξιδανικευμένο παρελθόν. Η μουσική είναι ένα συναρπαστικό κράμα παλαιού γαλλικού πιανιστικού ύφους και μορφής σε συνδυασμό με το προσωπικό πιανιστικό ύφος του Ντεμπισί. Το Πρελούδιο [1] είναι ένα γοητευτικό ποτπουρί σε κοσμητικό ύφος έργων για τσέμπαλο, όπως οι συνθέσεις των μουσικών του 180υ αιώνα Φρανσουά Κουπρέν, και ΖανΦιλίπ Ραμό. Ο Ντεμπισί πραγματεύεται τον παλιό χορό Μεγοοέτο [2] με αισιόδοξη διάθεση, όχι όμως και με ανάλογο ρυθμό, αποδίδοντάς του το στεγνό κι εκλεπτυσμένο ύφος μεταγενέστερων έργων, όπως το διάσημο Go//iwogs Cakewa/k. Το έργο ολοκληρώνεται μ' ένα απαλό γκλισάντο στα πλήκτρα. Το καταληκτικό Passepied[] βασίζεται σ' έναν άλλο παλιό χορό, που ερμηνεύεται πιο γρήγορα από το μενουέτο. Αρχίζει μ' ένα νωχελικό βηματισμό και στη συνέχεια ο συνθέτης συνδυάζει μια αίσθηση παλιάς κομψότητας με ορισμένες χαρακτηριστικές δικές του πινελιές. 2 ΑΓΩΝΕΣ ΧΟΡΟΓΡΑΦΚΟ ΠΟΗΜΑ [4] Το πρωτότυπο μπαλέτο, σύλληψη του άσλαβ Νιζίνσκι, αναφερόταν σε έναν αγώνα τένις και περιλαμβάνει μια σειρά από φλερτ, καθώς οι παίκτες αναζητούν τη χαμένη μπάλα στα σκιερά περιβόλια της αυλής. Γι' αυτό το πρόχειρο σενάριο ο Ντεμπισί έγραψε την τελευταία και πιο ευφάνταστη ορχηστρική σύνθεσή του. Το έργο έχει ενορχηστρωθεί για μεγά λη ορχήστρα, που περιλαμβάνει τσελέστα (μια μινιατούρα πιάνου που παράγει ήχους που θυμίζουν κουδουνάκια), ξυλόφωνο, ντέφι, δυο άρπες και το σπάνιο sarussophone (ένα κράμα ξύλινου και χάλκινου πνευστού, που θυμίζει λίγο σαξόφωνο). Η γενικότερη εντύπωση των ΑΥώγωγείναι περισσότερο ένας απεριόριστα λεmός ορχηστρικός χρωματισμός παρά μια συμπαγής ορχηστρική βαρύτητα και δύναμη.

12 Dο Ντεμπισί υπήρξε ένας ασυναγώνιστος πιανίοτας. Πώς θα μπορούσε να ξεχάσει κανείς την απαλότητά του, το χάδι του αγγίγματός του; Ενώ πετούσε πάνω από τα πλήκτρα με μια παράξενα διαπεραστική τρυφερότητα, κατόρθωνε να εκφραστεί με εξαιρετική δύναμη. Η Μαργκερ ίτ Λovyκ, διάσημη πιανίστρια και δασκάί..σ. στο Ωδείο του Παρωιού, στο οι6λίο της Στο ΠιάΥΟ με τον Ντεμπισί (1960). Το έργο αρχίζει απαλά, με μεμονωμένες νότες στα κόρνα και τις άρπες και υψηλές συγχορδίες στα έγχορδα, που ακολουθούνται από ορισμένες μυστηριώδεις συγχορδίες στα ξύλινα πνευστά. Η διάθεση γίνεται πιο ανήσυχη, προτού οι συγχορδίες των ξύλινων πνευστών, συνοδευόμενες από σύντομες φράσεις στα έγχορδα, ακουστούν και πάλι Ο χρόνος επιταχύνεται για μια ακόμη φορά. Μια μικρή επαναλαμβανόμενη φράση στα βιολιά αρχίζει με μια σύντομη τρίλια κι αποτελεί το πρώτο από τα διάφορα μελωδικά αποσπάσματα που ερμηνεύουν περιστασιακά τα διάφορα όργανα. Αυτά τα μελωδικά αποσπάσματα μαζί με τις συχνές αλλαγές χρόνου και τις μετατονίσεις δημιουργούν ένα θαυμάσιο τονικό αποτέλεσμα, σαν ένα μουσικό καλειδοσκόπιο. αθμηδόνη μουσική κορυφώνεται, ενώ πρώτα τα έγχορδα και μετά τα κόρνα υιοθετούν ένα άλλο πιο ρομαντικό και ραψωδικό μελωδικό απόσπασμα. Στη συνέχεια ο όγκος του ήχου γρήγορα εξανεμίζεται και το έργο ολοκληρώνεται με τον ίδιο ερμηνεύουν πνιχτά έγχορδα, ώστε να προσμυστηριώδη τρόπο που άρχισε με δυο αιφνίδιες μικρές φράσεις αυτή τη φορά, που ερμηνεύουν τα έγχορδα και τα ξύλινα πνευστά. ΚΟΥΑΡΤΕΤΟΕΓΧΟΡΔΩΝ ΣΕ ΣOΛEΛAΣΣONA τ ο κουαρτέτο αυτό είναι το μοναδικό έργο του Ντεμπισί που διατηρεί συμβάσεις, ό πως η τονικότητα και η αρίθμηση του έργου ως μέρος του τίτλου του. Η επεξεργασία του κουαρτέτου ωστόσο είναι ταυτόχρονα εξαίσια, φρέσκια και ζωντανή. Το πρώτο μέρος, Anime et tres decide [5], διαθέτει μια χαλαρή μορφή σονάταςμε τα μέρη της έκθεσης, της ανάπτυξης και της ανακεφαλαίωσης. Το έργο αρχίζει άμεσα και σθεναρά με τη δήλωση του κυρίως θέματος, που εξακολουθεί να επαναλαμβάνεται σε κυκλική μορφή κυριαρχώντας σε ολόκληρο το μέρος. Προς το τέλος εμφα.νίζεται ένα πιο γαλήνιο και λυρικό θέμα, προτού το έργο ολοκληρωθεί με σφοδρότητα. Το δεύτερο μέρος, Assez νί' et bien rythme [6], είναι μια γεμάτη επινοητικότητα μελέτη στην ερμηνεία πιτσικάτο. Στη συνέχεια, τέσσερις συγχορδίες παρουσιάζουν ένα επίμονο μικρό θέμα ή μοτίβο στη βιόλα. Ένα εκτεταμένο θέμα για βιολί είναι το πρώτο από διάφορα δευτερεύοντα επει ΕΡΓΟ 10 σόδια που ακολουθούν. Τέλος, το μέρος ολοκληρώνεται γαλήνια μετά από όλη αυτή την αναταραχή με πιτσικάτο. Το δεύτερο βιολί, ακολουθούμενο από τη βιόλα, οδηγεί στην τρυφερή μελωδία του τρίτου μέρους, Andantinodoucement expressif (τρυφερά εkφρασrkό') [7], που Οι πολυάσχολοι δρόμοι του Παρισιού, όπως το ουλεβάρτο της Μαντλέν (κάτω), αποτέλεσαν το υπόβαθρο του δημιουργικού κόσμου του Ντεμπισί. 78 PARIS. ι. βοultυ αrd d. lα M deleine. LL. δώσουν έναν απαλό, βελούδινο τόνο στον ήχο τους. Ένα μέρος για βιόλα οδηγεί σταδιακά σε ένα ζωηρότερο τμήμα, προτού η μουσική επιστρέψει για μια ακόμη φορά στην τρυφερή μελωδία για να ολοκληρωθεί μειλίχια και στοχαστικά. Το τελευταίο μέρος, Tres modere [8], διαθέτει κι αυτό κυκλική μορφή, ανακαλώ

13 ντας θέματα προηγούμενων μερών. Το έργο αρχίζει με μερικά σύντομα σόλο τμήματα κι επίμονες χρωματικές αρμονίες. Το σόλο τσέλο αρχίζει να επιταχύνει το ρυθμό του μέρους, για να απογειωθεί στο κυρίως τμήμα, tres mouvemente et avec passion. Μετά από διάφορες αναφορές σε προηγούμενα θέματα, η εισαγωγή του κουαρτέτου επιστρέφει μετατονισμέ VΗ από Σολ ελάσσονα σε Σολ μείζονα τονικότητα Μια τελική ανιούσα αλληλουχία από νότες στο πρώτο βιολί οδηγεί αυτή την ανήσυχη και συναρπαστική μουσική σε ένα τέλος. Ο ασλάβ Νιζίνσκι (αριστερά) σε μια πόζα από τους Αγώνες, το έργο όπου συνδύασε με επιτυχία το μοναδικό χορευτικό ύφος του με τη μαγική μουσική του Ντεμπισί. Η ΜΑΓΕΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΚΗΣ μπεργκαμάσκ του Ντεμπισί έχει ως πρότυπο παλιούς γαλλικούς χορούς και πιανιστικά έργα. Ο Ντεμπισί 17ταν ένας από τους πολλούς συνθέτες που στράφηκαν στο παρελθόν αναζητώντας πηγή έμπνευσης συνεχίζοντας όμως να συνθέτουν μουσική στο δικό τους προσωπικό ύφος. Ο συμπατριώτης του Ντεμπισί Μορίς Ρα6έλ διέπλασε παρομοίως τα μερη του έργου του Το Μνήμα του Κουπρέν 6άσει της Έμπνευση από το παρελθόν Όπως έχουμε ήδη παρατηρήσει, η Σουίτα μουσικής για τσέμπαλο του Φρανσουά Κουπρέν και άλλων Γάλλων συνθετών της εποχής του μπαρόκ. Η Σουίτα Χόλμπεργκ του Γκριγκ, η σουίτα Τα Πουλιά του Οτορίνο Ρεσπίγκι, το μπαλέτο Πουλτσινέλα του Ίγκορ Στρα6ίνσκι κι η Σουίτα Καπριόλ του Πίτερ Ουόρλοκ αποτελούν εξαίσιους συνδυασμούς του μουσικού παρελθόντος και του προσωπικού ύφους των συνθετών. 4 ΛΕΛΝΟ ΣΤΗ ΓΡΑΝΑΔΑ [9] Αριστερά: Μια βραδινή νεροποντή στη Γρανάδα, που αποδόθηκε με υποβλητικές λεπτομέρειες από τον σπανό καλλιτέχνη Αντόνιο Μουνιόθ Ντιγκρέιν ( ), καθρεφτίζει μελαγχολικά το έργο για πιάνο του Ντεμπισί Δε/ΑΝό στη Γρανάδα. ΤΟ Δειλινό στη Γρανάδα (Soiree dans Grenade)είναι μια από τις μαγικές στιγμές του συνθέτη, που επικαλείται την σπανία. Το πιανιστικό κι αρμονικό ύφος του έργου σηματοδοτεί μια εξαίρετη πρόοδο συγκρινόμενο με τη Σουίτα μπεργκαμάσκ που είχε γραφτεί πριν από δέκα χρόνια. Το έργο αρχίζει με τον αισθησιακό, σαγηνευτικό χορό μιας χαμπανέρα ενός κουβανέζικου χορού και τραγουδιού που οφείλει το όνομά του στην πρωτεύουσα της Κούβας, Αβάνα. Παρουσιάζεται ένα χαρακτηριστικό μελωδικό απόσπασμα και μερικά μέτρα αργότερα η μουσική υπαινίσσεται κιθάρες φλαμέvγkθ. Η μουσική δυναμώνει και στη συνέχεια χαλαρώνει σταδιακά και πόλι Ένα γρήγορο κυμάτισμα από νότες διαπερνά τη νυχτερινή διάθεση, προτού η μουσική σβήσει κι ενώ ο ρυθμός της χαμπανέρα διατηρείται σχεδόν έως το τέλος.

14 ΠΕΛΛΕΑΣ ΚΑ ΜΕΛΣΣΑΝΘΗ Το μοναδικό οπερετικό αριστούργημα του Ντεμπισί αποτελεί ορόσημο ΠΡΟΤΕΝΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ στην ιστορία της σκηνικής μουσικής. Ο Ντεμπισί συνέθεσε τα βιβλία του με πρελούδια για πιάνο μεταξύ του Η μοναδική ολοκληρωμένη όπερα δόθηκε στην Οπερά Κομίκ του Παρισιού και Το Δυο έργα των σειρών αυτών του Ντεμπισί είναι η μελοποίηση στις Το έργο Κορίτσι με τα Λιναρένια Μαλλιά και Οι ενός θεατρικού έργου πέντε πρά προκάλεσε αναστάτωση στους καλλιτεχνι Λόφοι του Α νακάπρι έχουν ήδη παρου 0 Απριλίου του ξεων του έλγου ποιητή και δραματουρ κούς κύκλους με τους παράξενους κι σιαστεί στο τεύχος γού Μορίς Μέτερλινκ. Η ιστορία διαδρα ονειροπόλους χαρακτήρες του και προώ ΣγΛΛΟΓΗΣ Εδώ σχολιάζονται τρία ακό ματίζεται στο μακρινό παρελθόν, σε κά θησε τον Ντεμπισί στην πρώτη σειρά των μη έργα. ποιο φανταστικό Οασίλειο. συγχρόνων του συνθετών. Το έργο είχε Οι κύριοι χαρακτήρες είναι τρεις. Η εξάλλου εμπορική επιτυχία κι ακολούθη αξιαγάπητη Μελισσάνθη παντρεύεται τον σαν άλλες παραστάσεις του στο Λονδίνο Γκολό, ε'γ'/ονό του Οασιλιά. Στη συνέχεια, και τη Νέα Υόρκη. όμως, εκείνη κι ο ετεροθαλής αδελφός του Το έργο καταλαμοάνει μια σταθερή άντρα της Πελλέας ερωτεύονται άθελά θέση στο ρεπερτόριο κάθε μεγάλης όπερας τους. Σε κάποια κρίση ζήλιας ο Γκολό εξαιτίας της μαγευτικής μουσικής και της σκοτώνει τον Πελλέα, ενώ η Μελισσάνθη μοναδικότητάς του, αλλά και μια κεντρική πεθαίνει όταν φέρνει στον κόσμο ένα θέση στο καλλιτεχνικό έργο του Ντεμπισί. 5 της ΚΛΑΣ/ΚΗΣ Η υθισμένη Μητρόπολη από το Πρώτο ιλίο είναι εμπνευσμένη από έναν πα λιό θρύλο της ρετάνης που αναφέρεται σε μια εκκλησία καταποντισμένη στη θάλασσα. Ο Ντεμπισί ανάπλασε με συ ναρπαστικό τρόπο τους στοιχειωμένους ήχους μιας καμπάνας που ηχεί κάτω από τα κύματα. παιδί. Όσον αφορά τη με Ο Στρατηγός λοποίηση και την πλοκή, το τρικός είναι ένα έργο από το LavineEKKEv έργο Πελλέας και Μελισ Δεύτερο ιλίο. Είναι το πορ σάνθη διαθέτει κάποια κοι τρέτο ενός αρτίστα νά στοιχεία με το Τριστά ή Υος και ζόλδη του άγ μαρωτό περπάτημα. Η μουσι music hall vaudeville με ιδιόρρυθμο κα κνερ. Ενώ όμως το μελό κή του Ντεμπισί μοιράζεται δραμα του άγκνερ διαθέ τον ίδιο μισοσκότεινο μισοκω τει υπέρμετρο ηρωικό πά μικό κόσμο που απέδωσε ο θος, η όπερα του Ντεμπισί καλλιτέχνης Τουλούζ Λοτρέκ. είναι ένα έργο ονειροπόλου μυστηρίου και ψευδαίσθη σης. Οι χαρακτήρες στο με γαλύτερο μέρος του έργου απαγγέλλουν τους ρόλους τους με σύντομες φράσεις, ενώ η ορχήστρα αναπλάθει εξαίσια την ατμόσφαιρα ε νός σκοτεινού δάσους κι ενός σκυθρωπού κάστρου, τις αναλαμπές μιας μακρι Στα Πυροτεχνήματα, από το Δεύτερο ιλίο και πάλι, ο συνθέτης μεταμορφώνει τα πυροτεχνήματα σε μια συναρ παστική επίδειξη δεξιοτεχνίας. Ακριβώς στο τέλος του έργου ακούγεται ένα απόσπασμα της Μασαλιώτιδας, που υποδηλώ νει το τέλος των εορτασμών για την πτώση της αστίλης (14 lουλίου). νής λίμνης, φωτίζοντας συμ οολικές στιγμές της πλο κής, όπως τη στιγμή που η Αριστερά: Στην πρεμιέρα του Πελλέος ΚΟ Μελισσάνθη, στο Μελισσάνθη ρίχνει το γα7 Παρίσι το μήλιο δαχτυλίδι της σε μια Μελισάνθης υποδύθηκε η τρα οαθιά λίμνη ή αφήνει τα γουδίστριά Μέρι Γκάρντεν (που μακριά μαλλιά της να κα απεικονίζεται εδώ στον ομώ τρακυλήσουν μέχρι τον Πελ νυμο ρόλο). Ο Ντεμπισί περιέ λέα καθώς σκύοει έξω από ένα παράθυρο. Η πρεμιέρα του έργου 1902, το ρόλο της γραφε τη φωνή της με τα λό για: "Αυτή είναι πράγματι η τρυφερή φωνή που ηχούσε στα τρίσβαθα της ψυχής μου".

15 ΤΟ ΤΥΜΠΑΝΟ ΤΡΗΣ Τ κούικα ο τύμπανο τριδής ή συναντάται σχεδόν σ' ολόκληρο τον κόσμο. Το δέρμα ή η μεμδράνη του οργάνου είναι συνήθως δέρμα ζώου, ενώ το σώμα του έχει το σχήμα δοχείου, είναι ανοιχτό στο κάτω μέρος του και κατασκευάζεται από ξύλο, πηλό και σε ορισμένες περιπτώσεις από κολοκύθα. Συνήθως, ο μουσικός λ ικνίζει στο μπράτσο του το τύμπανο κατά την ερμηνεία, ενώ περνά το άλλο του χέρι μέσα από το ανοιχτό κάτω μέρος του οργάνου, με σκοπό να τραδήξει μια μακριά ράδδο ή χορδή που διαπερνά τη μεμδράνη. Ο ήχος του τυμπάνου παράγεται από τη δόνηοη της ράδδου κι ενισχύεται από τη μεμδράνη. Ο ήχος του τυμπάνου ποικίλλει από ένα υπόκωφο ρολάρισμα έως τους ήχους που θυμίζουν κραυγές ζώων. Οι ερμηνευτές, για να οελτιώσουν τον ήχο του οργάνου, υγραίνουν συχνά τα δάχτυλά τους ή τα αλείφουν με κολοφώνιο. Κι οι δυο τεχνικές 6ελτιώ ερμηνευτή και του οργάνου. νουν την τριδή μεταξύ των δαχτύλων του Στην Ευρώπη τα τύμπανα τρι6ής ftrovmaκές Ένα τύμπανοπαιχνίδι του 190υ αιώνα από το έλγιο ονομαζόταvcγί de la bellemere (κραυγή της πεθεράς). ISBN χρησιμοποιήθηκαν σε ποικίλες περιστάσεις. Αρχικά ερμηνεύονταν σε παγανιστικές τε λετές κι αργότερα σε χριστιανι και άλλες εορτές κυρίως κατά τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα eeoφc1vla. Οι τοπικές ονομασίες των τυμπάνων προήλθαν συχνά από τον ήχο που παρά γει το όργανο. Στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη η συσχέτισή τους με ζώα και πουλιά. Έτσι, η Ρουμανία διαθέτει το δικό της buchai u (ταύρο), η Ανδαλουσία το chicarra (γρύλο) και η Αγγλία το jackdaw (καλιακούδα). Στην ΑφΡΚ11 το τύμπανο αυτό καλείται "δρυχηθμός της λεοπάρδαλης". Σε μερικά μέρη του κόομου το τύμπα Ή! ΕΠ:ΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΠΩΣ ΛΕΤΟΥΡΓΕ ΤΟ ΤΥΜΠΑΝΟ ΤΡΗΣ Το τύμπανο τριβής ερμηνεύεται με τις βασικές κινήσεις τριβής. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ερμηνείας του. Σε μια από αυτές μια ράβδος προσαρμόζεται εφαρμοστά στην οπή της μεμβράνης και μετακινούμενη πάνω και κάτω προκαλεί τη δόνηση της μεμβράνης παράγοντας τον ήχο. Σε κάποια άλλη, η ράβδος ή η χορδή δονεί τη μεμβράνη με την τριβή ή την περιστροφική κίνηση των χεριών. Οι παλμοί μεταφέρονται μέσω της ράβδου ή της χορδής στην κεφαλή του τυμπάνου, προκαλώντας τη δόνηση της μεμβράνης και την παραγωγή του ήχου. νο χρησιμοποιείται ως τελετουργικό όργανο κατά τη διάρκεια τελετών μύησης ή κατά το θάνατο κάποιου επιφανούς μέλσljς της κοινότητας. Σε κάποιους υπολιτισμούς το τύμπανο είναι όργανο αντρικό, ενώ σε άλλους ερμηνεύεται αποκλειστικά από τις γηραιότερες γυναίκες..