Πτυχιακή Εργασία. Οικολογική ανακύκλωση οχημάτων

Transcript

1 Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανολογίας Τομέας Ενέργειας και Περιβάλλοντος Πτυχιακή Εργασία Οικολογική ανακύκλωση οχημάτων Φραγκουλίδου Μαρίνα Α.Μ.: 2792 Λιόγκας Βασίλειος (Επιβλέπων Καθηγητής) Καβάλα Απρίλιος 2012

2 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 6 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ... 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ Γενικά Δραστηριότητες αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας Τρόποι ανάκτησης Βασικές διαφορές της αλυσίδας παραγωγής- διανομής και της αντίστροφης εφοδιαστικής Η αντίστροφη εφοδιαστική αλυσίδα των ΟΤΚΖ Η ανακύκλωση (κύρια υλικά) ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΔΟΕ Περιγραφή εταιρείας Σκοπός εταιρείας Νομοθετικό πλαίσιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Τί είναι Όχημα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ) Ευρωπαϊκή Πολιτική Οδηγίες της ΕΕ Διεθνές Σύστημα Πληροφοριών Αποσυναρμολόγησης Οχημάτων ( IDIS ) Η ανακύκλωση των ΟΤΚΖ στην Ε.Ε Η Ανακύκλωση των ΟΤΚΖ στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Τι πρέπει να κάνετε Παράδοση οχήματος και δικαιολογητικά Πίνακας μεγίστων χρεώσεων ελλείψεων σε ΟΤΚΖ Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.2 από 135

3 5.4. Πληροφορίες για ΟΤΑ Όροι παράδοσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Ανακυκλώμενα Αυτοκίνητα / Διάθεση Υλικών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΔΟΕ Αρχές Συνεργασίας Περιγραφή Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Τέλους Κύκλου Ζωής (ΕΔΟΕ) Σκοπός Έργου Ε.Δ.Ο.Ε Περιγραφή Εγκαταστάσεων (*) Προϋποθέσεις Συμμετοχής στο Σύστημα της ΕΔΟΕ Εγγυήσεις Ποινικές Ρήτρες Τεχνικές και Λειτουργικές Προδιαγραφές Κέντρων Επεξεργασίας και Συλλογής ΟΤΚΖ Γενικά Κριτήρια Βασικοί όροι και προϋποθέσεις Συνεργασίας Πίνακας με τα απαιτούμενα έγγραφα και διαδικασία ένταξης Εγκαταστάσεις Κέντρων Επεξεργασίας Προτεινόμενες προδιαγραφές εξοπλισμού Διαδικασία Παραλαβής Επιβεβαίωση ταυτότητας οχήματος Ενημέρωση ΕΔΟΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ Αδειοδοτημένοι συνεργάτες Προεδρικά διατάγματα του ΥΠΕΧΩΔΕ για την ανακύκλωση οχημάτων Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους (ΟΤΚΖ) Μεταχειρισμένα ελαστικά Απόβλητα λιπαντικών ελαίων Χρησιμοποιημένες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.3 από 135

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΑΠΟΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗΣ OTKZ Μηχανισμός εξουδετέρωσης αερόσακων και προεντατήρων Μονάδα απορρύπανσης Μονοκόλωνο ανυψωτικό Ψαλιδωτό ανυψωτικό Unilift 3500 glatt Συμπιεστής αυτοκινήτων (πρέσα) κυβοποιητής ή συνθλίπτης Συσκευές αφαίρεσης υαλοπινάκων Ειδικά κιβώτια για την μεταφορά επικίνδυνων υλικών Διαχωριστής απόνερων Μηχάνημα αφαίρεσης ελαστικών από τις ζάντες Πάγκος οικολογικού καθαρισμού Αεροσυμπιεστής Τροχύλατοι ανατρεπόμενοι κάδοι Κάδοι αποθήκευσης μεταφοράς 32m Κοκκοποιητής πλαστικών αυτοκινήτων Βιολογικός καθαρισμός Μονάδα ανακύκλωσης καλωδίων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΣΥΡΣΗΣ Βήματα απόσυρσης Υπεύθυνες Δηλώσεις Εναλλακτική διαχείριση οχημάτων στον Δήμο Πτολεμαΐδας Συχνές Ερωτήσεις Γιατί πρέπει να ανακυκλώσω το αυτοκίνητό μου; Πότε πρέπει να ανακυκλώσω το αυτοκίνητό μου; Που θα πάω το αυτοκίνητό μου για ανακύκλωση; Είμαι υποχρεωμένος να παραδώσω το αυτοκίνητό μου; Τι θα μου κοστίσει; Υπάρχει ένα εγκαταλειμμένο αυτοκίνητο στη γειτονιά μου. Που θα απευθυνθώ; Μπορώ να παραδώσω το όχημα μου όπου θέλω; Θα πάρω χρήματα όταν παραδώσω το αυτοκίνητό μου; Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.4 από 135

5 Το αυτοκίνητο μου δεν μετακινείται. Είμαι υποχρεωμένος να το πάω για καταστροφή; Είμαι υποχρεωμένος να παραστώ αυτοπροσώπως στην παράδοση του αυτοκινήτου μου για καταστροφή; Το αυτοκίνητο μου δεν είναι στο όνομα μου. Μπορώ να το παραδώσω; Ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου μου δεν υπάρχει πια. Είμαι υποχρεωμένος να το πάω για ανακύκλωση; Ποιος μπορεί να μου παρέχει περισσότερες πληροφορίες για την ανακύκλωση του οχήματος μου; ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Π- 1. Εταίροι Π- 2. ΦΕΚ (Φύλλα Εφημερίδας Κυβέρνησης) Π- 3. Πανελλαδικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) Π- 4. Προμηθευτές Μηχανημάτων Απορρύπανσης Π- 5. Εταιρίες Διαχείρισης Επικίνδυνων Υλικών Π- 6. ΔΗΛΩΣΕΙΣ Π- 7. Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του ανακτώμενου χάλυβα Π- 8. Nissan και ανακύκλωση Π- 9. Πίνακας με τα ανακτώμενα υλικά Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.5 από 135

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Από οικολογική άποψη το αυτοκίνητο είναι ένας από τους σοβαρότερους παράγοντες επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του προέρχονται με τον ένα η τον άλλο τρόπο από την φύση. Η εξάντληση αυτή των φυσικών πόρων δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Η ανάγκη για εξοικονόμηση γίνεται κάθε μέρα και πιο επιτακτική. Γι αυτό πρέπει να εξετάζονται όλοι οι δυνατοί τρόποι. Ένας από αυτούς είναι και η ανακύκλωση <<ανακύκληση>>, δηλαδή η επαναχρησιμοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των υλικών των αυτοκινήτων που αποσύρονται από την κυκλοφορία σαν πρώτη ύλη για την κατασκευή εξαρτημάτων για καινούργια αυτοκίνητα ή για εντελώς διαφορετικά προϊόντα. Η ανακύκλωση των οχημάτων είναι μια αλυσίδα ενεργειών στην οποία παίζουν σημαντικό ρόλο οι διαφορετικές διαδικασίες που την απαρτίζουν, από την διάλυση μέχρι την ανακύκλωση, επίσης αποτελεί ένα νέο πεδίο δραστηριότητας στο οποίο απαιτούνται αρμονικές σχέσεις συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκομένων μερών από τον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου που ολοκλήρωσε τον κύκλο της ζωής του μέχρι τους τελικούς αποδέκτες των υλικών που θα συγκεντρωθούν μετά τη διάλυσή του. Η δραστηριότητα αυτή αποτελεί μια άμεση ανάγκη της τρέχουσας δεκαετίας Σκοπός της εργασίας είναι να αναπτύξει με λεπτομέρεια και σαφήνεια τους τρόπους με τους οποίους απορρυπαίνεται ένα όχημα τέλους ζωής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων, που θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες μόλυνσης του περιβάλλοντος καθώς και την ανάκτηση πρώτων υλών. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.6 από 135

7 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για την ολοκλήρωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας θα ήθελα να ευχαριστήσω τους παρακάτω ανθρώπους για την συμπαράστασή τους και την πολύτιμη βοήθειά τους. Τον καθηγητή μου Κύριο Βασίλη Λιόγκα αρχικά για την κατανόησή του και τις χρήσιμες καθοδηγήσεις του. Και τον καθηγητή φυσικής Κύριο Λευτέρη Πασχαλίδη για την επιμέλεια της πτυχιακής εργασίας. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.7 από 135

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αρχικά θα αναφερθούμε στην Αντίστροφη Εφοδιαστική Αλυσίδα σκοπός της οποίας είναι να ανακτά την αξία των ήδη χρησιμοποιημένων προϊόντων. Η Αντίστροφη Εφοδιαστική Αλυσίδα δεν είναι καινούργιος όρος, καθώς απλές μορφές της εφαρμόζονται εμπειρικά εδώ και καιρό όπως είναι η ανακύκλωση, διάλυση, επισκευή, αναβάθμιση ανακατασκευή και άμεση επαναχρησιμοποίηση τις οποίες θα δούμε πιο αναλυτικά. Στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας θα ασχοληθούμε με τον ΕΔΟΕ, τα αρχικά του οποίου σημαίνουν εναλλακτική διαχείριση οχημάτων Ελλάδας. Είναι ένας κρατικός φορέας εγκεκριμένος από το υπουργείο του ΥΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος συνεργάζεται με τις εταιρείες, οι οποίες διαθέτουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα αποσυναρμολόγησης και απορρύπανσης των οχημάτων τέλους ζωής. Η ΕΔΟΕ βασίζεται στις εξής αρχές: Κατά προτεραιότητα επαναχρησιμοποίηση/ανάκτηση υλικών, ανακύκλωση και εν συνεχεία ανάκτηση ενέργειας Αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει Αρχή της συνυπευθυνότητας όλων των εμπλεκομένων οικονομικών παραγόντων δημόσιων και ιδιωτικών. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στην έννοια του οχήματος τέλους ζωής, καθώς και στην οδηγία της Ευρωπαϊκής πολιτικής της οποίας στόχος είναι η αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων και η ανάκτηση των ΟΤΚΖ και των εξαρτημάτων τους. Το τέταρτο κεφάλαιο κάνει αναφορά στις μονάδες ανακύκλωσης και πως ακριβώς γίνεται η παράδοση οχήματος στα σημεία συλλογής. Επίσης παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τα εγκαταλελειμμένα οχήματα. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.8 από 135

9 Το πέμπτο κεφάλαιο μας δείχνει τα ποσοστά των ανακυκλωμένων οχημάτων και μας ενημερώνει για την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Πολιτικής όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση των επικίνδυνων υλικών. Το κεφάλαιο 6 αναφέρεται στα ανακυκλωμένα αυτοκίνητα από το έτος 2004 έως το 2011 στην διάθεση των υλικών, καθώς και στην διάλυση αυτοκινήτων με τη διαδικασία της κονιορτοποιήσεις και φυγοκεντρικής (shredding) για τον διαχωρισμό των διαφορετικών υλικών η οποία αποτελεί μια διαδικασία που εφαρμόζεται σχεδόν αποκλειστικά μέχρι σήμερα. Οι αρχές συνεργασίας που περιγράφονται στο κεφάλαιο 7 έχουν να κάνουν με την λειτουργία ενός δωρεάν συστήματος το οποίο θα παραλαμβάνει και θα επεξεργάζεται τα ΟΤΚΖ. Οι επιχειρήσεις οι οποίες ασχολούνται με την παραλαβή, απορρύπανση και επεξεργασία των ανταλλακτικών των οχημάτων ανήκουν σ αυτό το οργανωμένο σύστημα του ΕΔΟΕ. Θα δούμε αναλυτικά τον πραγματικό σκοπό του έργου καθώς και μια αναλυτική περιγραφή των εγκαταστάσεων και τα γενικά κριτήρια τα οποία πρέπει να έχει ώστε να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει μια τέτοια εταιρεία. Στο κεφάλαιο 8 κάνουμε μια αναφορά στους αδειοδοτημένους συνεργάτες που υπάρχουν στον Νομό Κοζάνης δηλαδή στις εταιρείες απορρύπανσης οχημάτων καθώς και στα προεδρικά διατάγματα που αφορούν τα ΟΤΚΖ Τέλος στο κεφάλαιο 9 κάνουμε μια ολοκληρωμένη περιγραφή με τα βήματα της απόσυρσης καθώς και τα στάδια διάλυσης των οχημάτων. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.9 από 135

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ 2.1. Γενικά Ένας νέος όρος που καλύπτει τις δραστηριότητες και πρακτικές που αφορούν την ανάκτηση και αξιοποίηση χρησιμοποιημένων προϊόντων, εξαρτημάτων και υλικών. Δραστηριότητες που συνδέονται με νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες η αναπτύσσονται από ανάγκη προσαρμογής σε νέα θεσμικά πλαίσια και περιορισμούς λειτουργίας των επιχειρήσεων ενώ έχουν ευεργετικές συνέπειες για την αειφόρο ανάπτυξη. Στην Ολλανδία, κάθε αγορά καινούργιου αυτοκινήτου επιβαρύνεται με κάποιο χρηματικό ποσό. Τα έσοδα από αυτή την επιβάρυνση χρηματοδοτούν την συλλογή, διάλυση και επαναχρησιμοποίηση των αυτοκινήτων που αποσύρονται όταν τελειώσει ο κύκλος ζωής τους.αμερικάνικες πολυεθνικές, που εξάγουν προϊόντα τους στην Γερμανία υπογράφουν συμφωνίες με τρίτους, που αναλαμβάνουν αντί γι αυτές την ανάκτηση των υλικών μεταφοράς με σκοπό την ανακύκλωση. Στην Ελλάδα επιβάλλουν στους κατασκευαστές τη συλλογή και την επαναχρησιμοποίηση των υλικών συσκευασίας διαφόρων προϊόντων τους. Οι ρυθμίσεις αυτές προβλέπουν αυστηρές ποινές(από φυλάκιση μέχρι υψηλά πρόστιμα και διακοπή λειτουργίας)για τις επιχειρήσεις και τα αρμόδια στελέχη τους που δεν θα συμμορφώνονται με τα θεσπιζόμενα από το νόμο. Σε όλο τον κόσμο, η απόκτηση προφίλ φιλικού προς το περιβάλλον ανεβαίνει όλο και ψηλότερα στον κατάλογο των προτεραιοτήτων των επιχειρήσεων, ενώ η ανάπτυξη κερδοφόρων δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και υλικών επωφελείται από τις εξελίξεις στην τεχνολογία και αξιοποιεί τις δυνατότητες του ηλεκτρονικού εμπορίου. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.10 από 135

11 Τα παραπάνω αποτελούν εκδηλώσεις μιας νέας πραγματικότητας στο χώρο των παραγωγικών και άλλων δραστηριοτήτων, που καλύπτονται από τον όρο Αντίστροφη εφοδιαστική Δραστηριότητες αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας Ο όρος Αντίστροφη Εφοδιαστική μπορεί να μην είναι ευρέως γνωστός, όμως οι δραστηριότητες στις οποίες αναφέρεται είναι γνωστές, δοκιμασμένες και δημιουργούν εισόδημα, θέσεις απασχόλησης, κέρδος. Επιπλέον είναι δραστηριότητες με ευεργετικές συνέπειες για το περιβάλλον. Πρόκειται για τις δραστηριότητες και πρακτικές που στοχεύουν στην ανάκτηση και αξιοποίηση χρησιμοποιημένων προϊόντων,εξαρτημάτων και υλικών. Τέτοιες δραστηριότητες είναι μεταξύ άλλων, οι δραστηριότητες: Συλλογής Διαλογής Αποθήκευσης Μεταφοράς Μείωσης όγκου, τεμαχισμού ή συμπύκνωσης Επικοινωνίας με προμηθευτές και αγοραστές Επεξεργασίας και ανακατασκευής Οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν όλες ή μέρος τους την αλυσίδα ανάκτησης του χρησιμοποιημένου προϊόντος, εξαρτημάτων του ή του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο. Οι περισσότερες από αυτές είναι τυπικές δραστηριότητες που περιλαμβάνονται και στην αλυσίδα παραγωγής-διανομής προϊόντων και η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η τελευταία αφορά την διαδικασία μέσω της οποίας ένα νέο προϊόν φτάνει από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Αντίθετα η αντίστροφη αλυσίδα Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.11 από 135

12 ξεκινάει από τον τελικό αγοραστή του προϊόντος και κατευθύνεται προς τα πίσω στον αρχικό κατασκευαστή ή σε κάποια άλλη επιχείρηση που θα ανακτήσει την απομένουσα αξία(ολόκληρο το προϊόν, εξαρτήματα η υλικά κατασκευής του). Μια έρευνα στο τμήμα Τεχνολογίας και Συστημάτων Παραγωγής του Πανεπιστημίου Πειραιώς δείχνει ότι στην Ελλάδα, όπως άλλωστε σε όλο τον βιομηχανικό κόσμο, οι δραστηριότητες της Αντίστροφης Εφοδιαστικής περιλαμβάνουν ένα σημαντικό κομμάτι των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Παραδείγματα τέτοιων δραστηριοτήτων είναι η ανάκτηση του μολύβδου από τις χρησιμοποιημένες μπαταρίες αυτοκινήτων, εξαρτημάτων και μερών από αυτοκίνητα που έχουν αποσυρθεί ή μερικώς καταστραφεί, ανακυκλώσιμων υλικών όπως χαρτί, γυαλί και αλουμίνιο, υλικών και υποσυστημάτων από τη διάλυση πλοίων κ.α. Εκτός από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, που οργανώνουν με δικά τους δίκτυα την ανάκτηση των προϊόντων ή των συσκευασιών. Αρκετές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε εργασίες που έχουν να κάνουν με την ανάκτηση και αξιοποίηση της απομένουσας αξίας χρησιμοποιημένων προϊόντων ή συσκευασιών άλλων επιχειρήσεων, ενώ άλλες επιχειρήσεις αναλαμβάνουν μέρος από τις δραστηριότητες της αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας (π.χ. μεταφορά και αποθήκευση) Τρόποι ανάκτησης. Η ανάκτηση της απομένουσας αξίας μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τη δομή του προϊόντος, την κατάσταση του κατά το χρόνο ανάκτησης, την αξία που αντιπροσωπεύει το προϊόν και τα συστατικά του, το κόστος ανάκτησης κ.λ.π. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.12 από 135

13 Ο παλαιότερος τρόπος ανάκτησης αξίας είναι η ανακύκλωση (recycling).με την ανακύκλωση έχουμε ανάκτηση υλικού χωρίς διατήρηση της ταυτότητας του προϊόντος, δηλαδή της αρχικής δομής και των χαρακτηριστικών λειτουργίας του, όπως συμβαίνει με την ανακύκλωση μετάλλων, χαρτιού, γυαλιού κ.λ.π. Ένας άλλος τρόπος ανάκτησης είναι η διάλυση (cannibalization), δηλαδή η αποσυναρμολόγηση του χρησιμοποιημένου προϊόντος, ο έλεγχος των μερών και εξαρτημάτων του και η διαλογή εκείνων που μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, π.χ. διάλυση οχημάτων ή πλοίων. Η επισκευή (repair) είναι κι αυτή τρόπος ανάκτησης της αξίας ενός προϊόντος. Έχει σκοπό την επαναφορά ενός προϊόντος που έχει υποστεί βλάβη, π.χ. μιας συσκευής τηλεόρασης ή ενός ψυγείου σε κατάσταση να μπορεί να λειτουργεί κανονικά (αντί να καταλήξει σε κάποια χωματερή) Η αναβάθμιση (refurbishing), αποσκοπεί στην επίτευξη ποιότητας του χρησιμοποιημένου προϊόντος καλύτερη από την υφισταμένη, χαμηλότερη όμως από εκείνη του καινούργιου προϊόντος (π.χ. φωτοαντιγραφικά μηχανήματα) Η ανακατασκευή (remanufacturing, αποτελεί τρόπο ανάκτησης πιο προωθημένο σε σχέση με την αναβάθμιση, αφού διατηρείται η ταυτότητα του προϊόντος, ενώ επιδιώκεται με κατάλληλες επεμβάσεις η επαναφορά του στην αρχική του κατάσταση, σαν να είναι καινούργιο ( π.χ. ανακατασκευή κινητήρων) Τέλος η άμεση επαναχρησιμοποίηση (direct re-use) αποτελεί κι αυτή τρόπο ανάκτησης (π.χ. μπουκάλια, παλιά) Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.13 από 135

14 2.4. Βασικές διαφορές της αλυσίδας παραγωγής- διανομής και της αντίστροφης εφοδιαστικής Αυτό που διαφοροποιεί τις δραστηριότητες της αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας από τις δραστηριότητες της αλυσίδας παραγωγήςδιανομής νέων προϊόντων είναι κάποιες ιδιομορφίες που χαρακτηρίζουν τις πρώτες, όπως η αυξημένη αβεβαιότητα, που καθιστούν πιο περίπλοκη την οργάνωση και εκτέλεσή τους. Παραδείγματα τέτοιων ιδιομορφιών είναι : Η αβεβαιότητα για το χρόνο και την ποσότητα των επιστρεφόμενων προϊόντων Η ανάγκη εξισορρόπησης των επιστροφών με τη ζήτηση Η ανάγκη αποσυναρμολόγησης, επιθεώρησης και διαλογής των επιστρεφόμενων Η αβεβαιότητα όσον αφορά την ποιότητα των υλικών που ανακτώνται Η απαίτηση για οργάνωση ενός αντίστροφου εφοδιαστικού δικτύου (όχι κατά ανάγκη ανεξάρτητου από το κανονικό δίκτυο διανομής των προϊόντων) Το πρόβλημα των ποικίλων απαιτούμενων δρομολογήσεων στην παραγωγή (π.χ. στην επανακατασκευή) και των αντίστοιχων παραγωγικών χρόνων. Όλα τα παραπάνω ζητήματα δημιουργούν προβλήματα που απαιτούν μελέτη για να λυθούν με σωστό τρόπο, ενώ ανοίγουν νέα πεδία για επιστημονική έρευνα. Για τη μελέτη των προβλημάτων που χαρακτηρίζουν την αντίστροφη εφοδιαστική αλυσίδα δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος TMR (Training and Mobility of Researchers) ένα ευρωπαϊκό δίκτυο ερευνητών με το κωδικό όνομα REVLOG. Το δίκτυο περιλαμβάνει ερευνητές από 6 Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.14 από 135

15 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στα οποία περιλαμβάνονται το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης, τα Erasmus και Eindhoven από Ολλανδία, INSEAD από Γαλλία και Magdeburg από Γερμανία. Το δίκτυο προωθεί την ευρωπαϊκή συνεργασία στην έρευνα για τα θέματα της Αντίστροφης Εφοδιαστικής. Είναι βέβαιο ότι όσο βαθαίνει η κρίση του περιβάλλοντος, οι δραστηριότητες της Αντίστροφης Εφοδιαστικής θα αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις κοινωνίες. Οι τελευταίες θα πιέζουν για τη λήψη μέτρων που θα θέτουν απαγορευτικά πλαίσια στις λειτουργίες των επιχειρήσεων ή θα δημιουργούν κίνητρα με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και συγκεκριμένα την αποφυγή της αλόγιστης χρήσης των υλικών και της κατασπατάλησης των πηγών ενέργειας. Παράλληλα θα δημιουργούνται νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που θα στοχεύουν στην εξυπηρέτηση των νέων αναγκών που θα εμφανίζονται. Οι Ελληνικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να αγνοήσουν τα μηνύματα που έρχονται από χώρες με αυξημένη ευαισθησία στα ζητήματα του περιβάλλοντος και ειδικότερα τα μηνύματα από τις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης. Νέα κριτήρια θα πρέπει να υιοθετηθούν για την επιλογή προμηθευτών και υλικών που θα πρέπει να είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Τα προϊόντα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο που να επιτρέπει την εύκολη αποσυναρμολόγηση ή ανακύκλωση τους. Ολόκληρος ο κύκλος ζωής του προϊόντος πρέπει να επανεξετάζεται ώστε να εντοπίζονται δυνατότητες βελτίωσης του περιβαλλοντικού προφίλ του προϊόντος η δυνατότητα χρησιμοποίησης ανακυκλωμένων αντί νέων υλικών για την παραγωγή προϊόντων πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη ενώ τα προβλήματα που σχετίζονται με τις ιδιομορφίες της αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας πρέπει να μελετώνται επιστημονικά ώστε οι σχετικές δραστηριότητες να οργανώνονται αποτελεσματικά. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.15 από 135

16 2.5. Η αντίστροφη εφοδιαστική αλυσίδα των ΟΤΚΖ. Τα χαρακτηριστικά των ΟΤΚΖ που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για το σχεδιασμό της αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας είναι: Α) Θετικά και αρνητικά σχετικά με την φύση/σύσταση των ΟΤΚΖ. Η αποσυναρμολόγηση των μερών των ΟΤΚΖ είναι εύκολη με τον κατάλληλο εξοπλισμό και την κατάλληλη κατάρτιση (θετικό). Επιπλέον, είναι υποχρέωση των κατασκευαστών να σχεδιάσουν τα νέα οχήματα με προοπτική την ανακύκλωση τους στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Τα ΟΤΚΖ είναι ανομοιογενή μεταξύ τους, ανάλογα με τον κατασκευαστή, το μοντέλο, τη χρονολογία κατασκευής τους (αρνητικό). Τα ΟΤΚΖ περιλαμβάνουν τοξικά απόβλητα (Μπαταρίες, υγρά φρένων, κλιματιστικού) και ρυπογόνα απόβλητα (λάστιχα, λιπαντικά) (αρνητικό). Τα ακινητοποιημένα ΟΤΚΖ απαιτούν ειδικό όχημα για την μεταφορά τους (αρνητικό) Τα λειτουργικά ΟΤΚΖ μεταφέρονται στο κέντρο επεξεργασίας από τον ιδιοκτήτη (θετικό). Β) Ένταση και διάρκεια χρήσης. Η μέση ηλικία των ΟΤΚΖ στην Ελλάδα είναι 24,5 χρόνια, αναμένεται όμως να συγκλίνει γρήγορα προς το μέσο όρο της Βόρειας Ευρώπης που είναι 13 χρόνια. Η διάρκεια αυτή επηρεάζει τη δυναμικότητα της μονάδας. Γ) Τα χαρακτηριστικά αλλοίωσης των ΟΤΚΖ. Η φυσική αλλοίωση των ΟΤΚΖ εξαρτάται από την ηλικία τους δεν επηρεάζει ουσιαστικά την εργασία ανακύκλωσης επηρεάζει όμως την διαλογή ανταλλακτικών. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.16 από 135

17 Επισκευασιμότητα: Παρόλο που όλα τα ΟΤΚΖ περνάνε από διαδικασία απορρύπανσης και διάλυσης, η δυνατότητα διάθεσης ανταλλακτικών προς επισκευή ή επαναχρησιμοποίηση ως έχουν, είναι οικονομικά συμφέρουσα. Ομοιογένεια της αλλοίωσης: Δεν υφίσταται ως έννοια, εφόσον το ΟΤΚΖ θεωρείται πηγή μεμονωμένων ανταλλακτικών. Οικονομική αλλοίωση: Δεδομένου ότι η αγορά των ανταλλακτικών αφορά εν μέρει τη δυνατότητα κάλυψης ζήτησης για ανταλλακτικά που πλέον δεν κατασκευάζονται, το γεγονός ότι το ΟΤΚΖ είναι πεπαλαιωμένο είναι θετικό. Παραδοσιακά τα οχήματα από συναρμολογούνταν με κίνητρο την ανάκτηση ανταλλακτικών σιδηρούχων και μη σιδηρούχων μετάλλων τους. Η τυποποίηση τους και το μεγάλο πλήθος τους επιτρέπει την σχετικά εύκολη και συμφέρουσα οικονομικά ανακύκλωση τους. Δ) Η συλλογή των ΟΤΚΖ. Από τη μελέτη της φύσης του επιστρεφόμενου ΟΤΚΖ προκύπτουν δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπίσει το κέντρο ανακύκλωσης. Υπάρχουν δυο βασικές πηγές ΟΤΚΖ αυτά που βρίσκονται στα χέρια των ιδιοκτητών τους και αυτά που είναι εγκαταλειμμένα, των οποίων η κατοχή έχει περάσει στα χέρια των ιδιοκτητών τους δυσχεραίνεται από: Την αδυναμία εντόπισης των ιδιοκτητών ΟΤΚΖ. Την έλλειψη πληροφόρησης του πολίτη, ο οποίος δεν γνωρίζει την νέα νομοθεσία για την απορρύπανση των οχημάτων και ενδεχομένως θα πουλήσει το όχημα του για παλιοσίδερα ή ανταλλακτικά σε μια μάνδρα, αγνοώντας το αδιέξοδο στο οποίο θα βρεθεί (δεν θα μπορέσει να αποταξινομήσει το όχημα). Την χαμηλή περιβαλλοντική συνείδηση του ιδιοκτήτη ο οποίος εφόσον δεν έχει οικονομικό κίνητρο θετικό ή αρνητικό για την απόσυρση του οχήματος θα το αφήσει επ αόριστον σε μόνιμο σημείο στάθμευσης. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.17 από 135

18 Το κέντρο συλλογής πρέπει να αναζητήσει την επικοινωνιακά μηνύματα που προβάλλουν τα οφέλη από την παράδοση των ΟΤΚΖ στα κέντρα επεξεργασίας. Στη συνέχεια μπορεί να σχεδιαστεί η αντίστροφη εφοδιαστική αλυσίδα λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: Προσφορά: Εποχιακή με τον μεγαλύτερο αριθμό απόσυρσης το τελευταίο τρίμηνο του έτους. Η προσφορά είναι περιορισμένη και όχι ελαστική. Το breakeven point της δραστηριότητας απαιτεί μεγάλο ετήσιο αριθμό οχημάτων και συνεπώς δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη πολλών κέντρων επεξεργασίας στην ίδια περιοχή. Μεταφορά: Βαριά και ογκώδη τα περισσότερα ΟΤΚΖ δεν είναι πλέον αυτοκινούμενα. Η συλλογή τους απαιτεί ειδικά οχήματα τα οποία μεταφέρουν περιορισμένο αριθμό αυτοκινήτων κάθε φορά. Η απόσταση του σημείου συλλογής από το κέντρο επεξεργασίας μπορεί να υπερβεί τα 50 χλμ. Αποθήκευση(πριν την επεξεργασία):η διαδικασία αποταξινόμησης απαιτεί την τήρηση χρόνου αναμονής πριν από την επεξεργασία. Ο αποθηκευτικός χώρος πρέπει να σχεδιαστεί για τη μέγιστη ποσότητα στη κορύφωση της προσφοράς. Απαίτηση σε πληροφόρηση: Η τήρηση αυστηρής διαδικασίας για την αποταξινόμηση συνεπάγεται την αποθήκευση μεγάλου αριθμού πληροφοριών σχετικά με τον ιδιοκτήτη, τα χαρακτηριστικά του οχήματος και το είδος της επεξεργασίας που θα υφίσταται το ΟΤΚΖ Η ανακύκλωση (κύρια υλικά). Η σύσταση των ανακυκλωμένων οχημάτων βάσει στατιστικών Ευρωπαϊκών χωρών έχει ως εξής: Α) Υλικά υπό επιτήρηση. Τα περιβαλλοντικά ευαίσθητα υλικά που αποτελούν μέρος του ΟΤΚΖ επιτηρούνται από την ΕΔΟΕ βάσει κοινοτικών και εθνικών διατάξεων περί συλλογής και ανακύκλωσής τους. Τα υλικά αυτά είναι: οι συσσωρευτές, τα Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.18 από 135

19 λάστιχα, τα επικίνδυνα υγρά, οι καταλύτες, τα λιπαντικά. Για το κάθε ένα από αυτά το κέντρο συλλογής να τηρήσει στατιστικά δεδομένα και να συνάψει σύμβαση για την παράδοσή τους σε εγκεκριμένα από το ΥΠΕΧΩΔΕ συλλογείς-ανακυκλωτές. Οι διαδικασίες αφαίρεσης και αποθήκευσης τους διαφέρουν σημαντικά, καθιστώντας αδύνατη την ενιαία διαχείριση τους. Β) Τα ανταλλακτικά. Τα ανταλλακτικά (όπως και τα μέταλλα) που αποτελούντα ΟΤΚΖ είναι τα ουσιαστικά παραγόμενα για το κέντρο ανακύκλωσης. Είναι τα προϊόντα που δημιουργούν θετική αξία ώστε να υπερκαλυφθεί το μεγάλο κόστος της απορρύπανσης και να καθιστά την επιχείρηση βιώσιμη. Οι παράμετροι για το σχεδιασμό του τμήματος αυτού της αντίστροφης εφοδιαστικής αλυσίδας είναι: Ζήτηση: Περιορισμένα προβλέψιμη, με πολλές έκτατες ανάγκες σε είδος και χρόνο. Παραγωγή: Εξαρτάται από τα οχήματα που δέχεται το κέντρο, και είναι απρόβλεπτη (δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία), δεν ταυτίζεται σίγουρα με τη ζήτηση, που σημαίνει ότι δημιουργείται απόθεμα με αβέβαιη ανάλωση. - Χάλυβας και άλλα μέταλλα 75% - Γυαλιά 2,8% - Μπαταρία 1,5% - Ελαστικά 3,0% - Λοιπά υλικά 16,1% - Υγρά λιπαντικά 1,6% Αποθήκευση: Μεγάλος αριθμός κωδικών, άνισων διαστάσεων και ποσοτήτων. Απαιτεί ειδικά αποθηκευτικά συστήματα. Διαχείριση πληροφοριών: Μεγάλος αριθμός κωδικών, η διαχείριση των οποίων απαιτεί πολύ δυνατό ERP. Τα άνω χαρακτηριστικά συνεπάγονται ειδικό χειρισμό logistics. Η πολυπλοκότητα της διαχείρισης ανταλλακτικών αυτοκινήτων απαιτεί εξειδίκευση της επιχείρησης. Επομένως οι περισσότεροι ανακυκλωτές δεν Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.19 από 135

20 διατηρούν αποθήκη ανταλλακτικών, αλλά συνάπτουν ειδικές συμφωνίες με εμπόρους ανταλλακτικών οι οποίοι κατευθύνουν την παραγωγή και την απορροφούν άμεσα. Γ) Το υπόλοιπο αμάξωμα. Το υπόλοιπο αμάξωμα αποτελείται από σίδηρο, πλαστικά, γυαλί και μη σιδηρούχα μέταλλα. Ο διαχωρισμός των συστατικών αυτών με στόχο την ανάκτηση των μετάλλων απαιτεί εξειδικευμένο μηχανολογικό εξοπλισμό, το οποίο συνήθως διαθέτουν μόνο οι μονάδες ανακύκλωσης μετάλλων που επεξεργάζονται άλλες πηγές παλαιών μετάλλων. Άλλες ιδιαιτερότητες logistics της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι: - Ζήτηση: Εξασφαλισμένη τα παλαιά μέταλλα είναι περιζήτητα, η παραγωγή μετάλλου βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ανακυκλωμένο σκράπ μετάλλων και η τοπική προσφορά είναι ανεπαρκής, - Μεταφορά του αμαξώματος: Οι μεγάλες διαστάσεις του αμαξώματος ανεβάζουν το κόστος της μεταφοράς του προς τη μονάδα επεξεργασίας. Επομένως πριν μεταφερθεί απαιτείται μείωση του όγκου με συμπίεση σε πρέσα. Μετά από την επεξεργασία του αμαξώματος, παράγονται 4 είδη προϊόντων: 1) Το σκράπ σιδήρου καθαρό από ξένες ύλες, το οποίο ανακυκλώνεται απευθείας στο ηλεκτρικό κλίβανο των χαλυβουργειών. 2) Μη σιδηρούχα μέταλλα (αλουμίνιο, ανοξείδωτο) έτοιμα για απευθείας τήξη σε χυτήρια. 3) Μίγμα σιδηρούχων μετάλλων μικρών διαστάσεων που απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία η οποία μπορεί να γίνει μόνο σε μεγάλες εξειδικευμένες μονάδες ανακύκλωσης μετάλλων του εξωτερικού. 4) Τα ελαφρά υπολείμματα, κυρίως πλαστικά και συνθετικά υλικά, τα οποία μεταφέρονται σε ΧΥΤΑ. Αποτελούν περίπου το 15% του αρχικού βάρους του ΟΤΚΖ. Το υλικό αυτό λόγω του όγκου του είναι αντικείμενο διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων για την ανεύρεση Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.20 από 135

21 χρήσεων περιβαλλοντικά αποδεκτών (π.χ. ως πηγή ενέργειας σε βιομηχανίες τσιμέντου). Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.21 από 135

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΕΔΟΕ 3.1. Περιγραφή εταιρείας. Η ΕΔΟΕ αποτελεί το μόνο εγκεκριμένο και αδειοδοτημένο σύστημα (απόφαση αρ /φεκ907β/ ) για την εναλλακτική διαχείριση των οχημάτων ΤΚΖ. Η ΕΔΟΕ είναι μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που έχει συσταθεί τον Ιανουάριο του 2004 από τους 33 επίσημους αντιπροσώπους αυτοκινήτων στην Ελλάδα, κατ' εφαρμογή του Ν.2939/2001 περί ανακύκλωσης Σκοπός εταιρείας. Σκοπός της ΕΔΟΕ είναι η συλλογική εκπλήρωση των υποχρεώσεων οι οποίες τίθενται στους Παραγωγούς αυτοκινήτων και ελαφρών φορτηγών από τον Ν2939/2001και το ΠΔ116/2004ΦΕΚ81α). Το σύστημα το οποίο λειτουργεί υπό την εποπτεία της ΕΔΟΕ είναι ένα ανοικτό σύστημα., δηλαδή αποδέχεται συνεργασία με όλους τους οικονομικούς παράγοντες οι οποίοι διαθέτουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία και τις προϋποθέσεις πλήρους συμμόρφωσης στις απαιτήσεις του ΠΔ116/2004 και της κείμενης Νομοθεσίας. Είναι στρατηγική κατεύθυνση της ΕΔΟΕ να μην προχωρήσει σε επενδύσεις η ίδια αλλά έχει συμβληθεί και αναζητεί τους κατάλληλους συνεργάτες με τους οποίους θα συνεργαστεί, προκειμένου είτε να αξιοποιήσουν υπάρχουσες εγκαταστάσεις, είτε να προχωρήσουν στην δημιουργία νέων εγκαταστάσεων στα πλαίσια των συμβολαίων συνεργασίας με την ΕΔΟΕ. Η ΕΔΟΕ τελεί υπό την εποπτεία του ΥΠΕΧΩΔΕ, και έχει εγκριθεί με απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (ΦΕΚ907Β/2004).Ως εκ τούτου όλες Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.22 από 135

23 οι διαδικασίες, συμβάσεις και λειτουργικές πρακτικές της ΕΔΟΕ γνωστοποιούνται στο αρμόδιο Υπουργείο Νομοθετικό πλαίσιο. Το ΠΔ116(ΦΕΚ81Α/ ) καθορίζει το νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση των ΟΤΚΖ. Πιο συγκεκριμένα, θεσπίζει τα μέτρα, τους όρους και τα προγράμματα για την εναλλακτική διαχείριση ΟΤΚΖ, των χρησιμοποιούμενων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2000/53/ΕΚ για τα ΟΤΚΖ. Τα άρθρα του προεδρικού διατάγματος στοχεύουν στην κατά προτεραιότητα πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων από τα οχήματα. Επιπροσθέτως επιδιώκουν την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και τις άλλες μορφές αξιοποίησης των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους και των κατασκευαστικών τους στοιχείων. Παράλληλα στοχεύουν στη μείωση της ποσότητας των προς διάθεση αποβλήτων. Η έννοια της εναλλακτικής διαχείρισης, κεντρικός άξονας γύρω από τον οποίο περιφέρεται η νέα νομοθεσία, ορίζεται από το ίδιο το ΠΔ ως εξής: «Εναλλακτική Διαχείριση» αποτελούν οι εργασίες συλλογής, παραλαβής, μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιμοποίησης και αξιοποίησης των οχημάτων στο τέλος κύκλου ζωής ή των μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων ώστε μετά την επαναχρησιμοποίηση ή επεξεργασία τους αντίστοιχα να επιστρέφουν στο ρεύμα της αγοράς. Η νέα νομοθεσία αφορά όλα τα οχήματα, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστικών τους στοιχείων, εφόσον αυτό είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτό. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο ένα όχημα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του συντηρήθηκε ή επισκευάστηκε και κατά πόσο είναι εξοπλισμένο με κατασκευαστικά στοιχεία που παρέχει ο κατασκευαστής ή με άλλα. (των οποίων όμως η τοποθέτηση ως εφεδρικών Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.23 από 135

24 τεμαχίων ή ανταλλακτικών συμφωνεί με τις ισχύουσες κοινοτικές ή εθνικές διατάξεις.). Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, οι παραγωγοί των οχημάτων υποχρεώνονται να οργανώνουν ή να συμμετέχουν σε ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των οχημάτων και να προωθούν τη πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο εναλλακτικής διαχείρισης, με την οργάνωση συστημάτων συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης και αξιοποίησης των ΟΤΚΖ και αποβλήτων που συνίστανται σε μεταχειρισμένα εξαρτήματα. Τα συστήματα αυτά πρέπει να αποβλέπουν: Α) στην επαναχρησιμοποίηση, αξιοποίηση και ανακύκλωση των ΟΤΚΖ με χρήση καθαρών τεχνολογιών. Β) στη προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας, ασφάλειας και υγιεινής του καταναλωτή, προστασία των δικαιωμάτων του βιομηχανικού και εμπορικού απορρήτου, αποφυγή δημιουργίας εμποδίων και στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό για τα εισαγόμενα προϊόντα. Οι τελικοί ιδιοκτήτες των ΟΤΚΖ είναι υποχρεωμένοι να παραδίδουν το όχημά τους σε εγκεκριμένα σημεία συλλογής ΟΤΚΖ, τα οποία πρέπει να είναι συμβεβλημένα με εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. (Σήμερα το μόνο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΟΤΚΖ είναι η ΕΔΟΕ). Οι κάτοχοι ΟΤΚΖ είναι υποχρεωμένοι οι ίδιοι να μεταφέρουν και να παραδίδουν τα οχήματά τους στα παραπάνω σημεία. Κατά την παράδοση του ΟΤΚΖ οι ιδιοκτήτες ή κάτοχοι ΟΤΚΖ λαμβάνουν βεβαίωση παραλαβής. (Οι βεβαιώσεις παραλαβής χορηγούνται μέχρι την 20η Δεκεμβρίου κάθε έτους, ενώ για τις απομακρυσμένες περιοχές μέχρι τη 15η Δεκεμβρίου). Η παράδοση των ΟΤΚΖ ολοκληρώνεται με την έκδοση του πιστοποιητικού καταστροφής, το οποίο αποτελεί το μόνο νόμιμο έγγραφο για την αποταξινόμηση του οχήματος. Τα πιστοποιητικά καταστροφής εκδίδονται μόνο από τις συμβεβλημένες με το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης επιχειρήσεις και χορηγούνται στο τελικό ιδιοκτήτη μέσα σε λίγες μέρες από Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.24 από 135

25 τη χορήγηση της βεβαίωσης παραλαβής. Η παράδοση του οχήματος σε εγκεκριμένα συστήματα συλλογής δεν συνεπάγεται κόστος για τον τελευταίο ιδιοκτήτη εφόσον το όχημα περιέχει τα βασικά κατασκευαστικά του στοιχεία. Εάν από το όχημα λείπουν βασικά στοιχεία ή έχουν προστεθεί σε αυτό απόβλητα, τότε η παράδοση του συνεπάγεται τη καταβολή κάποιου μικρού, εύλογου ποσού από το τελευταίο ιδιοκτήτη. Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης έχουν την υποχρέωση να πετύχουν τους παραπάνω στόχους: Α) μέχρι τη , η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση των ΟΤΚΖ που έχουν παραχθεί μετά τη πρέπει να φτάνει τουλάχιστον το 85% κατά μέσο όρο ανά όχημα και ανά έτος, ενώ η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση αυξάνεται για το ίδιο χρονικό όριο στο 80%. Για τα αυτοκίνητα που έχουν παραχθεί πριν από τη , τα ποσοστά διαμορφώνονται σε 75% επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση και 70% επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Β) Μέχρι τη , η επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση πρέπει να φτάνει τουλάχιστον το 95% κατά μέσο βάρος ανά όχημα και επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση να φτάνει το 85%. Οφέλη για την Πολιτεία: Η ανακύκλωση περνά στα χέρια ιδιωτών και η συμμετοχή του κράτους περιορίζεται σε έμμεσο έλεγχο. Το κράτος δεν προβαίνει σε άμεση χρηματοδότηση της ανακύκλωσης, δύναται μόνο να επιδοτεί την δημιουργία μονάδων μέσω των γνωστών μηχανισμών επιδότησης επενδύσεων. Η ευθύνη άμεσου ελέγχου της επίτευξης των στόχων ανακύκλωσης και του σωστού τρόπου λειτουργίας των μονάδων βαρύνει την ΕΔΟΕ. Οφέλη για τον << Ρυπαίνων>>: Η ΕΔΟΕ είναι όργανο των εισαγωγέων και εμπόρων οχημάτων, οι οποίοι φέρνουν την αρχική ευθύνη της ανακύκλωσης των ΟΤΚ. Με την Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.25 από 135

26 δημιουργία δικτύου ανταγωνιστικών επιχειρήσεων ανακύκλωσης, Το κόστος είναι ελάχιστο για τα μέλη της ΕΔΟΕ πέρα της χρηματοδότησης της ίδιας της ΕΔΟΕ. Οφέλη για τον ιδιοκτήτη ΟΤΚΖ: Ο ιδιοκτήτης ΟΤΚΖ βρίσκει σε απόσταση το πολύ 50 χλμ ένα κέντρο συλλογής ή ανακύκλωσης όπου μπορεί, χωρίς καμία επιβάρυνση, να παραδώσει το όχημα. Αν αυτό είναι ακινητοποιημένο, συνήθως το παραδίδει πάλι χωρίς κόστος χρησιμοποιώντας οδική βοήθεια. Με την παράδοση του οχήματος, ο κάτοχος απαλλάσσεται από το κόστος της διατήρησης άχρηστου οχήματος (απαλλαγή από τέλη κυκλοφορίας και από την υποχρέωση ασφάλισης του), απαλλάσσεται από το ρίσκο διατήρησης του (κίνδυνος για τους περαστικούς και τα παιδιά, πηγή μόλυνσης και στέγη για τα αδέσποτα ζώα), και βλέπει το περιβάλλον του να αναβαθμίζεται (πραγματικά αλλά και αισθητικά και μέσω της αποδέσμευσης πολύτιμου χώρου στάθμευσης στα αστικά κέντρα). Επίσης λαμβάνοντας υπόψη ότι το κέντρο ανακύκλωσης αναλαμβάνει όλες τις διαδικασίες με τις δημόσιες υπηρεσίες, επιτυγχάνεται μεγάλη εξοικονόμηση χρόνου για τον ιδιοκτήτη. Ανακυκλωτής ΟΤΚΖ: Ο ανακυκλωτής δεν πληρώνεται από τον ρυπαίνοντα, δεν επιδοτείται άμεσα από το κράτος για τις υπηρεσίες του, δεν πληρώνεται ούτε από τον τελευταίο κάτοχο του οχήματος. Επομένως για να συνεχίσει τη δραστηριότητά του, θα πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμη. Στόχος του θα πρέπει λοιπόν να είναι από τη μια η μεγιστοποίηση του ποσοστού ανακυκλωμένου υλικού και της αξίας αυτού, και από την άλλη, η ελαχιστοποίηση του κόστους του με την μεγιστοποίηση του αριθμού επεξεργασμένων ΟΤΚΖ. Αυτό το τελευταίο θα είναι η χρήσιμή παράμετρος στη διατήρηση των κέντρων ανακύκλωσης σε περιοχές όπου λειτουργούν πάνω από ένα. Από τον ανταγωνισμό, θα επωφεληθεί τελικά ο ιδιώτης. Το εμπόριο ανταλλακτικών φαίνεται να είναι το κλειδί για τη βιωσιμότητα του κέντρου ανακύκλωσης από την πώληση των επιμέρους συστατικών του Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.26 από 135

27 ΟΤΚΖ, εγκυμονεί το κίνδυνο <<διαρροής>> υλικών από τα εναλλακτικά συστήματα διαχείρισης, τη μη ικανοποιητική προώθηση μερικών από αυτά σε επόμενα στάδια ανακύκλωσης και την εκ νέου λαθραία κυκλοφορία τους (π.χ. ελαστικά). Ειδικά για τα ρυπογόνα συστατικά πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο αριθμός των εξουσιοδοτημένων συλλεκτών ή ανακυκλωτών στα επόμενα στάδια ανακύκλωσης είναι περιορισμένος. Θα πρέπει λοιπόν η ΕΔΟΕ να αναπτύξει τους απαραίτητους μηχανισμούς ελέγχου αλλά ίσως να δίνει σε κάθε περιοχή συγκεκριμένο αριθμό αδειών για την διασφάλιση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων ώστε τελικά να προστατευθεί το περιβάλλον με τον καλύτερο τρόπο. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.27 από 135

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 4.1. Τί είναι Όχημα Τέλους Κύκλου Ζωής (ΟΤΚΖ). Έννοια του Ο.Τ.Κ.Ζ. Ως Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής νοούνται εκείνα τα παλαιά αυτοκίνητα και ελαφρά φορτηγά, που οι ιδιοκτήτες τους έχουν αποφασίσει να μην χρησιμοποιήσουν ξανά και επιθυμούν να καταθέσουν μόνιμα τις πινακίδες τους, ώστε να μην επιβαρύνονται άλλο πλέον με τα διάφορα κόστη χρήσης.(τέλη κυκλοφορίας, ασφάλεια κλπ.) 4.2. Ευρωπαϊκή Πολιτική Οδηγίες της ΕΕ. Τα οχήματα τα οποία φθάνουν στη φάση του τέλους του κύκλου ζωής τους και αποσύρονται από την κυκλοφορία, αποτελούν σήμερα μια σημαντική πηγή δημιουργίας αποβλήτων με σοβαρές ρυπαντικές επιπτώσεις. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη υπολογίζεται πως 7 έως 8 εκατομμύρια αυτοκίνητα αποσύρονται από την κυκλοφορία και μόνο ένα ποσοστό από αυτά καταλήγει σε οργανωμένα κέντρα απόσυρσης για να περάσουν από την διαδικασία ανακύκλωσης-επαναχρησιμοποίησης. Το 7% από αυτά εγκαταλείπονται, σε δημόσιους χώρους αλάνες, ξεροπόταμους ακτές ή νεκροταφεία αυτοκινήτων περιμένοντας έτσι τον χρόνο να τα διαλύσει. Ένα παλιό αυτοκίνητο σημαίνει ένας τόνος παλιοσίδερα. Περίπου το 25% του βάρους των οχημάτων (τα ονομαζόμενα κατάλοιπα τεμαχισμού ) δημιουργούν μεγάλο όγκο αποβλήτων (που εκτιμάται σε 1,9 εκατομμύρια τόνους ετησίως), με αποτέλεσμα την ρύπανση τόσο των επιφανειακών, όσο και των υπόγειων νερών αλλά και παρεμπόδιση της ροής του νερού της βροχής ήταν η κύριες αιτίες που οδήγησαν την ΕΕ στη δημιουργία της Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.28 από 135

29 οδηγίας 2000/53/ΕΕ.Η οδηγία δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2000 και καθορίζει όλες εκείνες τις διαδικασίες που απαιτούνται για τη πρόληψη και αποφυγή της δημιουργίας αποβλήτων από οχήματα καθώς και για τη μείωση των δημιουργούμενων αποβλήτων, μέσω της προώθησης της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης των ΟΤΚΖ και των εξαρτημάτων τους, με τελικό στόχο τη βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης όλων των εμπλεκομένων φορέων. Παρουσίαση της Οδηγίας 2000/53/Ε Οι κύριοι στόχοι από την εφαρμογή της οδηγίας είναι: Α. Η αποφυγή δημιουργίας αποβλήτων από οχήματα Β. Η επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση των ΟΤΚΖ και των εξαρτημάτων τους. Γ. Η μείωση των δημιουργούμενων αποβλήτων Δ. Η βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης των συντελεστών. Η οδηγία καλύπτει όλα τα οχήματα ανεξάρτητα από τον τρόπο που έχουν συντηρηθεί και ανεξάρτητα από το εάν φέρουν πρόσθετο εξοπλισμό. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.29 από 135

30 Επίσης στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι η Οδηγία είναι συμπληρωματική της Κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας σε θέματα ασφάλειας, εκπομπής εναέριων ρύπων, ελέγχου του θορύβου και προστασίας του εδάφους και των υδάτων, ενώ υπάρχουν και ορισμένες εξαιρέσεις στην εφαρμογή της. Για παράδειγμα εξαιρούνται τα οχήματα ειδικών χρήσεων από τις απαιτήσεις επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης (άρθρο 7), ενώ για τα τρίχρονα οχήματα ισχύουν μόνο οι απαιτήσεις των άρθρων 5, που αφορά τη συλλογή των ΟΤΚΖ και τη μεταφορά τους σε εγκεκριμένα κέντρα επεξεργασίας και 6, που αφορά την επεξεργασία των ΟΤΚΖ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προέκυψε για τον υπολογισμό της προσέγγισης των στόχων που έχουν τεθεί σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ. Είναι ο προσδιορισμός ενός ενιαίου συστήματος παρακολούθησης και μέτρησης των ποσοτήτων επεξεργασίας, ανάκτησης και ανακύκλωσης των υλικών των ΟΤΖ. Οι βασικές προϋποθέσεις για ένα κοινό σύστημα υπολογισμού σε όλα τα κράτη μέλη είναι: Η μέθοδος υπολογισμού για το ποσοστό αποκατάστασης πρέπει να είναι κατάλληλη να εξασφαλίσει ότι οι στόχοι της οδηγίας 53/2000 θα επιτευχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι η μέθοδος πρέπει να λάβει υπόψη της, τις πραγματικές δραστηριότητες, τις υλικές ροές, την επεξεργασία και τις διαδικασίες ανάκτησης, όσο το δυνατόν ακριβέστερα. Η μέθοδος πρέπει να εξετάσει τις προσπάθειες να συλλεχθούν ή και να παραχθούν τα απαραίτητα στοιχεία και να υπολογιστούν τα ποσοστά αποκατάστασης (λαμβάνοντας υπόψη τη διαθεσιμότητα των στοιχείων, σύμφωνα με το άρθρο 7.2 της οδηγίας για τα οχήματα Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.30 από 135

31 τέλους κύκλου ζωής). Επιπλέον να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες με έναν λογικό και αποδοτικό τρόπο. Η μέθοδος θα είναι συμβατή με τα διαφορετικά υπάρχοντα συστήματα στα κράτη μέλη. Επίσης, σημαντικό πρόβλημα παραμένει ο προσδιορισμός του συνολικού αριθμού των οχημάτων τέλους κύκλου ζωής τα οποία εξάγονται από τη μια χώρα στην άλλη, μεταξύ των κρατών μελών ή μεταξύ αυτών και τρίτων χωρών. Στην περίπτωση αυτή, οι χώρες που εξάγουν ΟΤΚΖ ή τμήματα αυτών με τη μορφή μεταχειρισμένων ανταλλακτικών, παρουσιάζονται να εντάσσουν στο σύστημα διαχείρισης των ΟΤΚΖ μικρότερο αριθμό σε σχέση με το σύνολο των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν υστέρηση στην επίτευξη των καθορισμένων στόχων και παράλληλα να αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής των οχημάτων που κυκλοφορούν, αφού δεν πιστοποιείται η απόσυρσή τους. Αντίθετα, σε χώρες που εισάγουν τέτοιου είδους οχήματα ή τμήματα οχημάτων, παρουσιάζεται η επίτευξη του στόχου να ξεπερνά τις απαιτήσεις της οδηγίας και ο μέσος όρος ηλικίας των οχημάτων που κυκλοφορούν να είναι φαινομενικά πολύ μικρός, αφού πιστοποιείται μεγάλος αριθμός αποσυρόμενων οχημάτων. Σχετικά με το δίκτυο συλλογής και το πιστοποιητικό καταστροφής, προβλέπεται ότι σε κάθε κράτος μέλος θα πρέπει: I. Να δημιουργηθεί δίκτυο συλλογής από τους οικονομικούς φορείς και να εξακριβωθεί ότι το δίκτυο αυτό είναι επαρκές για τις ανάγκες. II. Όλα τα ΟΤΚΖ, εφόσον είναι τεχνικά εφικτό, να μεταφέρονται υποχρεωτικά σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας. III. Να θεσπιστεί το «πιστοποιητικό καταστροφής» ως προϋπόθεση απόταξινόμησης κάθε ΟΤΚΖ. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.31 από 135

32 IV. Το πιστοποιητικό καταστροφής θα εκδίδεται όταν το ΟΤΚΖ μεταφερθεί σε εγκεκριμένο κέντρο επεξεργασίας που έχει λάβει άδεια. V. Η έκδοση του πιστοποιητικού καταστροφής δεν συνεπάγεται απαίτηση αποζημίωσης για τους εκδότες τους εκτός αν τούτο προβλέπεται ρητά από ένα κράτος μέλος. Οι τελευταίοι ιδιοκτήτες θα παραδίδουν το ΟΤΚΖ σε εγκεκριμένα κέντρα επεξεργασίας χωρίς κόστος λόγω του ότι το ΟΤΚΖ έχει αρνητική αξία στην αγορά. Εξαίρεση στο παραπάνω μέτρο θεσπίζεται για τα οχήματα που δε περιλαμβάνουν βασικά εξαρτήματα τους και ειδικά την μηχανή τους ή το αμάξωμα, ή οχήματα στα οποία έχουν προστεθεί απόβλητα. VI. Για τα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν σύστημα αποταξινόμησης πρέπει να ορίσουν κατάλληλη αρχή στην οποία θα κοινοποιούνται τα πιστοποιητικά καταστροφής. Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε τα ΟΤΚΖ να αποθηκεύονται έστω και προσωρινά και να τους γίνεται η επεξεργασία που προβλέπεται, με περιβαλλοντικά ασφαλή τρόπο όπως ορίζεται στην οδηγία 75/442/EEC περί στερεών αποβλήτων. Επίσης, αναφέρεται ότι οι επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την επεξεργασία των ΟΤΚΖ, θα πρέπει να έχουν πάρει άδεια ή να είναι καταχωρημένες σε μητρώα αρμοδίων αρχών, όπως ορίζεται στην οδηγία 75/442/EEC περί στερεών αποβλήτων. Όσον αφορά την επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση, τα κράτη μέλη οφείλουν να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να ενθαρρύνεται η επαναχρησιμοποίηση εξαρτημάτων από ΟΤΚΖ, καθώς και η ανάκτηση εξαρτημάτων που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, με προτίμηση στην ανακύκλωση, όπου είναι εφικτό Διεθνές Σύστημα Πληροφοριών Αποσυναρμολόγησης Οχημάτων ( IDIS ). Το Διεθνές Σύστημα Πληροφοριών για την Αποσυναρμολόγηση (International Dismantling Information System IDIS) αναπτύχθηκε από τη βιομηχανία αυτοκινήτων, προκειμένου να καλυφθούν οι νομικές Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.32 από 135

33 υποχρεώσεις που προκύπτουν από την οδηγία της ΕΕ σχετικά με τα οχήματα προς Απόσυρση (ELV) και έχει εξελιχθεί σε ένα σύστημα πληροφοριών που περιέχει συνδυασμένες πληροφορίες του κατασκευαστή του οχήματος, προκειμένου οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας να προωθούν την οικολογική επεξεργασία των οχημάτων προς απόσυρση, οικονομικά και με ασφάλεια. Η ανάπτυξή και η βελτίωση του συστήματος επιτηρείται και ελέγχεται από την Κοινοπραξία IDIS2 που απαρτίζεται από κατασκευαστές αυτοκινήτων από την Ευρώπη, την Ιαπωνία, τη Μαλαισία, την Κορέα και τις Η.Π.Α., καλύπτοντας αυτή τη στιγμή 1758 διαφορετικά μοντέλα και παραλλαγές από 61 μάρκες αυτοκινήτων. Η προσπέλαση και η χρήση του συστήματος είναι δωρεάν για οποιαδήποτε εμπορική επιχείρηση που διαχειρίζεται οχήματα προς απόσυρση. Ανακαλύπτοντας το IDIS Το IDIS είναι το προχωρημένο και πλήρες σύστημα πληροφοριών για την προεπεξεργασία και την αποσυναρμολόγηση οχημάτων προς απόσυρση (ELV) που διατίθεται σε 37 χώρες και 30 διαφορετικές γλώσσες. Διαθέτει πληροφορίες για τον ασφαλή χειρισμό, όπως οδηγίες έκπτυξης αερόσακων, πληροφορίες σχετικά με ενδεχομένως ανακυκλώσιμα μέρη και εξαρτήματα, που αναφέρονται στην οδηγία ELV της ΕΕ( π.χ. υδράργυρος και μόλυβδος σε μπαταρίες ή ηλεκτρονικές συσκευές). Προκειμένου να διασφαλίσετε γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στα διαθέσιμα δεδομένα, τα δεδομένα που αφορούν όλα τα οχήματα είναι οργανωμένα σε διάφορες ενότητες. Αυτές οι ενότητες είναι: Μπαταρίες Πυροτεχνία Καύσιμα AC Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.33 από 135

34 Αποστράγγιση Καταλύτες Ελεγχόμενα μέρη που πρέπει να αφαιρεθούν Ελαστικά Άλλη προ-επεξεργασία Αποσυναρμολόγηση Σε κάθε μια από τις ενότητες, παρέχεται μια άμεση επισκόπηση ενδεχόμενων εξαρτημάτων για το συγκεκριμένο όχημα Η ανακύκλωση των ΟΤΚΖ στην Ε.Ε. Στην Ελλάδα δεν γίνεται συστηματική διαχείριση των ΟΤΚΖ. Για τον λόγο αυτό ο ΣΕΑΑ, ξεκίνησε το 2002 να μελετά το θέμα των ΟΤΚΖ, και έθεσε ως στόχο του να εκμεταλλευτεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό την Ευρωπαϊκή εμπειρία στο σχεδιασμό ενός συστήματος ανακύκλωσης αυτοκινήτων. Για τον σκοπό αυτό η μελέτη που ανατέθηκε στο ΙΟΒΕ είχε ως έναν από τους βασικούς της στόχους την κριτική αξιολόγηση πέντε διαφορετικών συστημάτων διαχείρισης ΟΤΚΖ στην ΕΕ.Η προσπάθεια εκμετάλλευσης των καλύτερων ευρωπαϊκών πρακτικών συνεχίστηκε και κατά την μελέτη του ΣΕΑΑ για το ΟΤΚΖ που έγινε την άνοιξη του 2002 σε συνεργασία με ειδικούς σε θέματα ΟΤΚΖ από μεγάλους κατασκευαστές στην ΕΕ. Από την προσπάθεια αυτή, αποδείχθηκε ότι δύο είναι οι πρακτικές που σε πανευρωπαϊκή κλίμακα χαίρουν εκτίμησης ως οι προτιμότερες τεχνικές για τον σχεδιασμό και λειτουργία συστημάτων ανακύκλωσης ή εναλλακτικής διαχείρισης ΟΤΚΖ, δηλαδή συστημάτων όπου η παραλαβή των ΟΤΚΖ γίνεται δωρεάν: 1. Η μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των ΟΤΚΖ. 2. Η ελαχιστοποίηση του κόστους επεξεργασίας. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.34 από 135

35 Τα καλύτερα παραδείγματα εφαρμογής των παραπάνω πρακτικών είναι η Ισπανία για την πρώτη και η Γαλλία για την δεύτερη. Και τα δύο συστήματα των χωρών αυτών υπόσχονται για το μεσοπρόθεσμο τουλάχιστο μέλλον ότι μπορούν να λειτουργήσουν στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς σύμφωνα με την Οδηγία, χωρίς να απαιτούν εξωτερική χρηματοδότηση από κανένα κρατικό ή ιδιωτικό φορέα. Είναι δε από όλους παραδεκτό ότι τα μεγαλύτερα οφέλη - τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και για τους συμμετέχοντες φορείς - παρουσιάζουν τα συστήματα που λειτουργούν στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Τα συστήματα που βασίζονται σε εξωτερικές χρηματοδοτήσεις δημιουργούν στρεβλώσεις όχι μόνο στην εθνική αγορά αλλά και συχνά και στις αγορές των γειτονικών χωρών. Επίσης οι επιχειρήσεις που λειτουργούν μέσα σε αυτά τα συστήματα δεν εξελίσσονται με την ίδια ταχύτητα που εξελίσσονται οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, με αποτέλεσμα να απειλείται η μακροπρόθεσμη επιβίωση τους. Τα υλικά ενός ΟΤΚΖ έχουν μεγάλη αξία και ως μεταχειρισμένα ανταλλακτικά. Συχνά μάλιστα η αξία του υλικού για τα μη μεταλλικά εξαρτήματα είναι σχεδόν μηδενική. Είναι ως εκ τούτου προφανές ότι αν τεθεί ως στόχος η μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των ΟΤΚΖ, αυτό οδηγεί στην ανάγκη μεγιστοποίησης της εξαγωγής ανταλλακτικών από το ΟΤΚΖ, αρκεί να υπάρχει ζήτηση για τα ανταλλακτικά αυτά και η τιμή πώλησης τους να υπερκαλύπτει το κόστος για την αποσυναρμολόγηση και την διάθεση τους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία διαθέτει ένα στόλο οχημάτων με την μισή σχεδόν μέση ηλικία, η ζήτηση αυτή περιορίζεται στα νεότερα οχήματα και συνήθως σε αυτά με ηλικία κάτω των 12 ετών. Σε όσες χώρες όμως έχει αναπτυχθεί εξαγωγικό εμπόριο μεταχειρισμένων ανταλλακτικών γίνονται σημαντικές εξαγωγές και ανταλλακτικών παλιότερων μοντέλων προς χώρες (π.χ. στην Αφρική και την Μέση Ανατολή) που διαθέτουν στόλο με μεγάλη συμμετοχή παλιών οχημάτων. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.35 από 135

36 Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, τα συστήματα διαχείρισης ΟΤΚΖ, προ της δημοσίευσης της Οδηγίας για τα ΟΤΚΖ, βασιζόταν στους επονομαζόμενους αποσυναρμολογητές. Αυτοί ήταν έμποροι μεταχειρισμένων ανταλλακτικών που στην πλειοψηφία τους λειτουργούσαν χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ συχνά κινιόντουσαν στα όρια της νομιμότητας. Τίθεται ως εκ τούτου ως ανάγκη για τους παραγωγούς, εφόσον επιθυμούν να ακολουθήσουν τον δρόμο αυτό να βοηθήσουν τους αποσυναρμολογητές που παρουσιάζουν την μεγαλύτερη προθυμία να εξελιχθούν, να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις τους και τον τρόπο λειτουργίας τους και να αποκτήσουν όλες τις απαιτούμενες άδειες λειτουργίας. Ενδεικτικά στην Ισπανία, υπάρχει σήμερα αναπτυγμένος ένας ισχυρός κλάδος αποσυναρμολογητών που εξασφαλίζει ότι όλα τα ΟΤΚΖ της χώρας αγοράζονται από τον τελευταίο ιδιοκτήτη ή παραλαμβάνονται δωρεάν. Ο κλάδος μάλιστα αυτός πραγματοποιεί και ικανοποιητικές εξαγωγές εκτός ΕΕ. Στην Γαλλία η αγορά διαχωρίζεται σε δύο. Τα ΟΤΚΖ με θετική αξία που στην πλειοψηφία τους είναι μικρής ηλικίας οχήματα που έχουν χαρακτηριστεί ως ολικές απώλειες μετά από ατύχημα και έχουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα ανταλλακτικά που περιέχουν, αγοράζονται από τους αποσυναρμολογητές στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Τα αρνητικής αξίας ΟΤΚΖ παραλαμβάνονται από τον τελευταίο ιδιοκτήτη δωρεάν μόνο από τους τεμαχιστές. Στην Γαλλία υπάρχουν 40 εγκαταστάσεις τεμαχισμού, οι οποίες ανήκουν σε αυτόνομες επιχειρήσεις και οι οποίες διαθέτουν εκτεταμένο δίκτυο σημείων παραλαβής. Η οδός αυτή προσφέρει το σημαντικό πλεονέκτημα ότι απλουστεύει την εφοδιαστική αλυσίδα, αποκλείοντας τους ενδιάμεσους φορείς και ελαχιστοποιεί τα έξοδα logistics και διαχείρισης των ΟΤΚΖ. Με τον τρόπο αυτό αυτοκίνητα που δεν είχαν θετική αξία στα χέρια των Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.36 από 135

37 αποσυναρμολογητών, ξαναποκτούν θετική αξία όταν τα διαχειρίζονται απευθείας οι Τεμαχιστές. Ως εκ τούτου το σύστημα παραμένει αυτοχρηματοδοτούμενο και δεν έχει ανάγκη εξωτερικής χρηματοδότησης. Για τους λόγους αυτούς τόσο η ΕΔΟΕ όσο και οι κατασκευαστές που υποστηρίζουν την προσπάθεια της, έχουν θέσει ως έναν από τους βασικούς στόχους την δημιουργία ενός αυτοχρηματοδοτούμενου συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης ΟΤΚΖ. Στην προσπάθεια αυτή η εμπειρία των παραπάνω χωρών αποτελεί πολύτιμο οδηγό Η Ανακύκλωση των ΟΤΚΖ στην Ελλάδα. Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα και μέχρι την έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος 116 και τη δραστηριοποίηση του συστήματος της ΕΔΟΕ δεν υπήρχε συστηματική διαχείριση ΟΤΚΖ όπως αυτό ορίζεται τόσο από τις πρακτικές της ΕΕ όσο και από τα υφιστάμενα συστήματα σε χώρες της όπως Γερμανία,Γαλλία κλπ. Στην μεγάλη τους πλειοψηφία τους τα ΟΤΚΖ εγκαταλείπονται ακόμα και σήμερα στους δρόμους ή στην ύπαιθρο. Συλλέγονται από τους δήμους οι οποίοι τα προωθούν στον ΟΔΔΥ και στη συνέχεια αγοράζονται είτε από μικρές επιχειρήσεις που κάνουν αποσυναρμολόγηση των χρήσιμων ανταλλακτικών και εξαρτημάτων προωθώντας τα στην αγορά ως μεταχειρισμένα ανταλλακτικά, είτε εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον για αγορά τους από αποσυναρμολογητές συμπιέζονται και μεταφέρονται για τεμαχισμό. Η όλη επεξεργασία γίνονταν χωρίς να τηρούνται έστω και στοιχειώδη μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος και από επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν συνήθως τις απαιτούμενες άδειες. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.37 από 135

38 Τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελληνικής πραγματικότητας θα μπορούσαν να επισημανθούν στους παρακάτω τομείς: Ελάχιστες απαιτήσεις αποταξινόμησης. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο για την αποταξινόμηση των οχημάτων διέπεται από χαλαρές διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν την διαιώνιση των προσωρινών αποταξινομήσεων και την εξορισμού ακινητοποίηση του οχήματος οπουδήποτε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παράλληλα δεν υπάρχει σαφής διαδικασία τιμωρίας των ιδιοκτητών οι οποίοι καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο εγκαταλείποντας τα οχήματα τους. Παράνομα διαλυτήρια οχημάτων. Τα παλαιά ή κατεστραμμένα αυτοκίνητα μαζεύονται από ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην πώληση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και σιδήρων. Η συγκέντρωση και επεξεργασία τους πραγματοποιείται σε χώρους οι οποίοι στερούνται περιβαλλοντικών προδιαγραφών. Τα περισσότερα διαλυτήρια οχημάτων είναι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες στερούνται του απαιτούμενου μηχανολογικού εξοπλισμού και των προδιαγραφών λειτουργίας. Μάντρες οι οποίες μαζεύουν ΟΤΚΖ σε δυσπρόσιτες και άγνωστες περιοχές. Εκτός του προαναφερθέντος χαλαρού θεσμικού πλαισίου το οποίο επιτρέπει την άνευ όρων εγκατάλειψη ενός οχήματος, δεν υπάρχει σαφής ορισμένος και με τουλάχιστον εύκολη πρόσβαση χώρος για την εναπόθεση ενός ΟΤΚΖ. Η άγνοια για τις νόμιμες διαδικασίες αναγκάζει και τους πλέον νομοταγείς και ευαισθητοποιημένους πολίτες να εγκαταλείψουν το όχημα τους σε κάποιο δημόσιο χώρο. Χαμηλό επίπεδο περιβαλλοντικής συνείδησης. Όπως και για τα υπόλοιπα προϊόντα στο τέλος του κύκλου ζωής των έτσι και για τα οχήματα δεν υπήρχε μία ξεχωριστή πρωτοβουλία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σε θέματα ανακύκλωσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Είναι λοιπόν λογικό να μην αναγνωρίζεται ως σημαντικό γεγονός από την πλειοψηφία του κοινού, ότι κάθε εγκαταλελειμμένο όχημα αποτελεί μία πηγή Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.38 από 135

39 ρύπανσης η οποία ζημιώνει την ανθρώπινη υγεία και μειώνει το επίπεδο της ποιότητας ζωής. Οι μορφές της ανακύκλησης που γνωρίζουμε από την καθημερινή μας ζωή αφορούν συνήθως μόνο ένα υλικό. Παράδειγμα είναι η ανακύκληση των κουτιών από τα αναψυκτικά, η ανακύκληση του γυαλιού κ.λ.π Ένα αυτοκίνητο όμως είναι κατασκευασμένο από πολλά διαφορετικά υλικά. Τα περισσότερα από αυτά τα υλικά είναι ανακυκλώσιμα. Υπάρχουν όμως και υλικά που δεν ανακυκλώνονται και πρέπει να απομακρυνθούν και να θαφτούν σε ειδικούς χώρους. Έτσι το πρόβλημα της ανακύκλησης των αυτοκινήτων γίνεται πολύ σύνθετο, αφού πρέπει να σχεδιαστεί αρχικά η διαδικασία διαχωρισμού των διαφόρων υλικών και εν συνεχεία η διαδικασία ανακύκλησης για κάθε ένα από τα υλικά που ανακυκλώνονται. Η ιδέα της ανακύκλησης των αυτοκινήτων δεν είναι και τόσο νέα. Ακόμα και πριν ο όρος <<ανακύκληση>> γίνει γνωστός, το 75% των υλικών των αυτοκινήτων που αποσύρονταν επαναχρησιμοποιούνταν στην κατασκευή νέων αυτοκινήτων. Αυτό το τεράστιο ποσοστό και μάλιστα για ένα προϊόν που έχει τόσο πολύ κατηγορηθεί για την καταστροφή του περιβάλλοντος, οφείλεται κυρίως στην ανακύκληση του χάλυβα και των άλλων μετάλλων των αυτοκινήτων. Η διαδικασία αυτή έχει αρχίσει εδώ και αρκετές δεκαετίες και δεν αφορά μόνο το χάλυβα αλλά και άλλα μέταλλα όπως το μαγνήσιο και το αλουμίνιο. Το υπόλοιπο 25% του βάρους ενός αυτοκινήτου αποτελείται από μη μεταλλικά υλικά ( πλαστικά γυαλί κ.λ.π ) που μέχρι πρόσφατα πετιόνταν στις διάφορες χωματερές. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει μια προσπάθεια για την ανακύκληση των μη μεταλλικών μερών των αυτοκινήτων και κυρίως των πλαστικών. Η ανακύκληση των πλαστικών δε λύνει μόνο το πρόβλημα της ταφής των αποβλήτων, αλλά συμβάλλει και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Και αυτό γιατί μέχρι σήμερα η μόνη εναλλακτική λύση στην ταφή των πλαστικών ήταν η χρησιμοποίησή τους σαν καύσιμο. Σχετική έρευνα απέδειξε πως η καύση ενός κιλού π.χ. πολυπροπυλενίου απέδιδε ενέργεια αντίστοιχη με 0,8 κιλά Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.39 από 135

40 αργού πετρελαίου, ενώ από την ανακύκληση του εξοικονομείται ενέργεια αντίστοιχη με 1,2 κιλά αργού πετρελαίου δηλαδή με την ανακύκληση έχουμε 60% περισσότερη εξοικονόμηση ενέργειας. Περίπου το μισό από το 25% των μη μεταλλικών υλικών ενός αυτοκινήτου μπορεί να ανακυκλωθεί. Από αυτά το μεγαλύτερο μέρος είναι πλαστικά που επαναχρησιμοποιούνται για την κατασκευή εξαρτημάτων πάλι για αυτοκίνητα. Εκτός από τα πλαστικά υπάρχουν και άλλα μη μεταλλικά υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν. Παράδειγμα είναι τα τζάμια των αυτοκινήτων τα οποία αφού θρυμματιστούν πωλούνται ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία γυαλιού για την παραγωγή κάθε είδους προϊόντων υαλουργίας. Άλλο παράδειγμα το αφρώδες υλικό των καθισμάτων που αποτελεί πρώτη ύλη είτε για την παραγωγή πλαστικών γενικής χρήσης με τη διαδικασία της συμπίεσης εν θερμώ είτε για την παραγωγή συνθετικών μοκετών από τις βιομηχανίες ταπητουργίας. Επίσης ανακυκλώσιμα είναι τα υγρά που χρησιμοποιούν τα διάφορα συστήματα των αυτοκινήτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα υγρά των φρένων της υποβοήθησης του τιμονιού, των αμορτισέρ, τα λιπαντικά, το νερό ψύξης, ακόμα και η βενζίνη που έχει απομείνει στο ρεζερβουάρ του άχρηστου πλέον αυτοκινήτου. Τέλος μεγάλη προσπάθεια καταβάλλεται από όλους τους κατασκευαστές για την ανακύκληση των καταλυτών. Ένας τόνος άχρηστων καταλυτών περιέχει 1,5 κιλά πλατίνας και 300 γραμμάρια ρόδιου. Και τα δυο αυτά μέταλλα είναι εξαιρετικά σπάνια. Οι άχρηστοι καταλύτες αγοράζονται από τους κατασκευαστές καταλυτών οι οποίοι επαναχρησιμοποιούν σχεδόν το 100% των πολύτιμων μετάλλων που περιέχουν. Εκτός από τη διαδικασία απόσυρσης, η ανακύκληση εφαρμόζεται και στη διαδικασία παραγωγής των αυτοκινήτων. Κάθε υλικό που περισσεύει από την κοπή ή τη χύτευση κάθε είδους εξαρτήματος δεν πετιέται αλλά συγκεντρώνεται για την κατασκευή πρώτης ύλης που μάλιστα χρησιμοποιείται για την ίδια εφαρμογή. Επίσης το νερό που χρησιμοποιούν Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.40 από 135

41 τα εργοστάσια των αυτοκινήτων στα διάφορα στάδια της παραγωγής δεν πετιέται πια μολυσμένο στο περιβάλλον αλλά καθαρίζεται και επαναχρησιμοποιείται. Το ίδιο συμβαίνει και με την άμμο που χρησιμοποιείται κατά τη διαδικασία χύτευσης των κινητήρων. Όταν πλέον η άμμος αυτή δεν μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί, πωλείται σαν πρώτη ύλη στη βιομηχανία τσιμέντου. Παρόλο που τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια είναι σημαντικά σε σχέση με την απραξία των προηγούμενων δεκαετιών (με εξαίρεση την ανακύκληση των μετάλλων) όλοι οι μεγάλοι κατασκευαστές αναγνωρίζουν πως υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμα για να έχουμε ικανοποιητικά αποτελέσματα από τη διαδικασία της ανακύκλησης. Οι σχετικές εισηγήσεις αφορούν τόσο την οργάνωση της όλης επιχείρησης όσο και την παραγωγή νέων υλικών που ανακυκλώνονται πιο εύκολα. Πιο αναλυτικά οι προτάσεις των κατασκευαστών για το μέλλον είναι οι ακόλουθες: Σχεδιασμός και τυποποίηση των τεχνικών διάλυσης των διάφορων γενεών αυτοκινήτων που έχουν κατασκευαστεί μέχρι σήμερα. Εξέλιξη οικολογικών διαδικασιών καθορισμού των προς ανακύκληση υλικών και απόρριψης στο περιβάλλον των υλικών που θα εξασφαλίζουν και την καλή ποιότητα των πρώτων που θα προέρχονται από ανακύκληση. Κατασκευή της απαραίτητης υποδομής και του αντίστοιχου εξοπλισμού για τη διάλυση των αποσυρόμενων αυτοκινήτων. Εκπόνηση μελετών σκοπιμότητας για τις δυνατότητες τοπικής ή και μεγαλύτερης κλίμακας συλλογής των προς ανακύκληση υλικών. Επίσης σχεδιασμός της οργάνωσης που θα έχουν οι εταιρείες που θα αναλαμβάνουν τη συλλογή. Οικονομοτεχνική ανάλυση της διαδικασίας της ανακύκλησης, δηλαδή εκτίμηση των επενδύσεων που χρειάζονται του κόστους εργασίας και των ωφελειών από την όλη διαδικασία. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.41 από 135

42 Πραγματοποίηση εργαστηριακών δοκιμών για τη διαπίστωση ή και τη βελτίωση της ποιότητας των υλικών που προέρχονται από ανακύκληση. Σχεδιασμός των νέων μοντέλων και των διαδικασιών παραγωγής τους και διάλυσης τους έτσι ώστε η ανακύκληση να γίνεται στο μέλλον πιο εύκολα από ότι σήμερα. Καθορισμός των σχέσεων ανάμεσα στους κατασκευαστές αυτοκινήτων, τους προμηθευτές τους και τις εταιρείες ανακύκλωσης Καταβολή προσπάθειας για χρησιμοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερο πλαστικών που ανακυκλώνονται. Μαρκάρισμα με κωδικούς αριθμούς των πλαστικών εξαρτημάτων, ώστε να αναγνωρίζεται εύκολα το υλικό τους και η διαδικασία ανακύκλησης τους. Μείωση της φύρας των πρώτων υλών στη φάση της παραγωγής του αυτοκινήτου. Χρησιμοποίηση υλικών όσο το δυνατόν πιο φιλικών στο περιβάλλον για την κατασκευή των εξαρτημάτων εκείνων που δεν είναι δυνατή η ανακύκληση τους και τελικά πετάγονται. Οι προτάσεις αυτές μαρτυρούν τον προβληματισμό των κατασκευαστών όσον αφορά τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων της ανακύκλησης αλλά και αποδεικνύουν ότι παρά την αποσπασματική εφαρμογή της τα τελευταία χρόνια τα αποτελέσματα ήταν τόσο ενθαρρυντικά ώστε να δικαιολογείται η δημιουργία ενός ξεχωριστού κλάδου της τεχνολογίας, όπως αυτός σκιαγραφείτε από τα παραπάνω σημεία. Το μέλλον θα δείξει το πόσο μεγάλες μπορεί να είναι οι ωφέλειες για το περιβάλλον από την ανακύκληση. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.42 από 135

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 5.1. Τι πρέπει να κάνετε. Η παράδοση του παλαιού οχήματος δεν συνεπάγεται κόστος για τον ιδιοκτήτη, εφόσον το οδηγήσει ή μεταφέρει ο ίδιος σε συμβεβλημένη μονάδα ανακύκλωσης ή σημείο συλλογής. Με την παράδοση του οχήματος παραλαμβάνετε ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ. ΟΛΕΣ ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ (ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΤΕΛΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ) ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΔΟΕ. Η διαγραφή του οχήματος ολοκληρώνεται με την έκδοση του ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ, στο οποίο αναγράφονται τα στοιχεία του κατόχου, του οχήματος καθώς και η ημερομηνία και το πρωτόκολλο παράδοσης της άδειας κυκλοφορίας και των πινακίδων στην αρμόδια Δ/νση Μεταφορών και Επικοινωνιών. ΟΥΔΕΜΙΑ ΑΛΛΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΧΕΙ Ο ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΟΧΗΜΑΤΟΣ Σε περίπτωση κατά την οποία το όχημα δεν κινείται οι μονάδες ανακύκλωσης δύνανται να εξυπηρετήσουν με ιδιόκτητα μέσα μεταφοράς ή συνεργαζόμενους μεταφορείς, (πιθανώς να υπάρξει χρέωση παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε με τη μονάδα/ες της περιοχής σας. Εάν από το όχημα σας λείπουν βασικά μηχανικά ή μεταλλικά μέρη, όπως προδιαγράφεται από το ΠΔ116/2004 η μονάδα ανακύκλωσης δικαιούται να χρεώσει τον ιδιοκτήτη. Η χρέωση πρέπει να συνοδεύεται από τιμολόγιο. Το ύψος της χρέωσης είναι συγκεκριμένο και έχει εγκριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.43 από 135

44 5.2. Παράδοση οχήματος και δικαιολογητικά. Με τη παράδοση του αυτοκινήτου θα σας δοθεί η Βεβαίωση Παραλαβής. Λίγες μέρες μετά θα σας αποσταλεί ταχυδρομικώς το πιστοποιητικό καταστροφής, το οποίο αποτελεί το μόνο νόμιμο έγγραφο για την αποταξινόμηση του αυτοκινήτου. (οριστική παράδοση πινακίδων του αυτοκινήτου). Τα νομιμοποιητικά έγγραφα του αυτοκινήτου (άδεια, πινακίδες) παραδίδονται στο κέντρο (συλλογής ή επεξεργασίας). Μετά την έκδοση του Πιστοποιητικού Καταστροφής τα νομιμοποιητικά έγγραφα παραδίδονται από το κέντρο στις αρμόδιες Αρχές. ΠΡΟΣΟΧΗ: Στη Βεβαίωση Παραλαβής και στο Πιστοποιητικό Καταστροφής θα πρέπει να υπάρχουν τα στοιχεία της ΕΔΟΕ και του κέντρου παράδοσης του οχήματος. Στο Πιστοποιητικό Καταστροφής θα πρέπει απαραίτητα να υπάρχει πρωτότυπη σφραγίδα της ΕΔΟΕ και υπογραφή εκπροσώπου του Κέντρου Επεξεργασίας.Το όχημα πρέπει να παραδοθεί έως τις 20 Δεκεμβρίου κάθε έτους ώστε να γίνει η αποταξινόμηση και να μην σας χρεωθούν τα τέλη του επόμενου έτους Πίνακας μεγίστων χρεώσεων ελλείψεων σε ΟΤΚΖ. Α. Μη Ρυπογόνα στοιχεία Είδος Μέγιστη Χρέωση (ευρώ) Καπό 10 Πόρτες (1 έως 4) 10 Ζάντες (1 έως 4) 10 Αντικείμενα εσωτερικού χώρου 10 Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.44 από 135

45 Β1. Ρυπογόνα στοιχεία (Κινητήρας ή/και Σύστημα μετάδοσης) Χρονολογία Ταξινόμησης Μέγιστη Χρέωση (ευρώ) Προ μετέπειτα 150 Β2. Λοιπά Ρυπογόνα στοιχεία (Συσσωρευτές, Καταλύτες) Μέγιστη χρέωση για οποιοδήποτε των ανωτέρω 10 ευρώ. Στις παραπάνω τιμές δεν συμπεριλαμβάνεται ΦΠΑ. Η οποιαδήποτε χρέωση πρέπει να συνοδεύεται από τιμολόγιο. Οι παραπάνω χρεώσεις είναι σύμφωνα με το Άρθρο 8 Παράγραφος 5 του ΠΔ116/2004(ΦΕΚ81α) και την απόφαση Νο64 της Συνεδρίασης της 3 ης Ιουλίου 2007της Επιτροπής Παρακολούθησης της Εναλλακτικής Διαχείρισης (Ε.Π.Ε.Δ.) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε Πληροφορίες για ΟΤΑ. Σύμφωνα με το Άρθρο 9 του ΠΔ116/2004, «Διαδικασία συλλογής των εγκαταλελειμμένων οχημάτων», η διαδικασία η οποία πρέπει να ακολουθείται είναι η εξής: Α) Οχήματα άνευ πινακίδας 1. Επικόλληση σήματος χαρακτηρισμού του οχήματος ως «εγκαταλελειμμένο». 2. Ενημέρωση εντός 15 ημερών της Ασφάλειας/ Αστυνομική Διεύθυνση Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.45 από 135

46 3. Εντός 45 ημερών το όχημα περιέρχεται «στη κατοχή του οικείου Δήμου ή Κοινότητας» 4. Σύνταξη Πρωτοκόλλου Εγκαταλελειμμένου στο οποίο θα πρέπει να είναι σφραγισμένο και στο οποίο θα αναγράφονται κατ ελάχιστον : 4.1. Περιγραφή του Νομοθετικού Πλαισίου, (πχ. Βάσει Άρθρου 9 Παράγραφοι 1,2,3 και 4 του ΠΔ116/2004 ΦΕΚ81α ) Περιγραφή του οχήματος, (μάρκα, χρώμα και κατάσταση) 4.3. Υπεύθυνος σύνταξης του πρωτοκόλλου Όνομα συμβεβλημένης μονάδας ανακύκλωσης στην οποία θα γίνει η παράδοση Αριθμός κυκλοφορίας γερανού ή φορτηγού που χρησιμοποιείται για την απομάκρυνσή του. Β) Οχήματα με πινακίδες. Όλα τα παραπάνω συν της επί πλέον διαδικασίας αναζήτησης του κατόχου μέσω του Αρχείου του Υπουργείου Μεταφορών. Για τα παραδιδόμενα από τους ΟΤΑ οχήματα δεν υφίσταται χρέωση ελλείψεων. Για κάθε παραδοτέο όχημα εκδίδονται όλα τα προβλεπόμενα παραστατικά, (Βεβαίωση Παραλαβής και Πιστοποιητικό καταστροφής) Όροι παράδοσης. 1. Σύμφωνα με το νόμο η παράδοση του οχήματος επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη. 2. Εάν στο όχημα υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις (π.χ. κινητήρας) ο νόμος επιτρέπει την επιβολή χρεώσεων από τη μονάδα ανακύκλωσης στον ιδιοκτήτη. Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.46 από 135

47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 6.1. Ανακυκλώμενα Αυτοκίνητα / Διάθεση Υλικών. Ανακυκλωμένα Αυτοκίνητα Από έναρξης λειτουργίας του συστήματος της ΕΔΟΕ τον Δεκέμβριο του 2004 στην Θεσσαλονίκη και στην Ξάνθη, ο ρυθμός ανακύκλωσης των ΟΤΚΖ παρουσιάζει μία αυξητική τάση. Αυτή η αύξηση οφείλεται τόσο στην επίγνωση του κοινού σε θέματα ανακύκλωσης, όσο και στη πολύ καλή εξυπηρέτηση των κατόχων από τα συμβεβλημένα με την ΕΔΟΕ κέντρα επεξεργασίας. Εκτός από τους ιδιώτες κατόχους παλαιών αυτοκινήτων και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν δραστηριοποιηθεί πλήρως και έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην απομάκρυνση των εγκαταλελειμμένων παλαιών αυτοκινήτων-αποβλήτων από τους δρόμους των πόλεων. Ανακυκλωμένα αυτοκίνητα ανά έτος: 2008, 2007, 2006, 2005, 2004 Διάγραμμα Φραγκουλίδου Μαρίνα Σελ.47 από 135