ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ»

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ» ΔΡΑΣΗ «Ενίσχυση της απασχόλησης των ερευνητών σε επιχειρήσεις» ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΡΓΟΥ 1564 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Διαχείριση των υπολειμμάτων ανακύκλωσης προς δημιουργία δομικού υλικού. (ακρωνύμιο: ΔΥΑΔΔΥ) ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ECORAP A.E. ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Ε.Ε.) 1: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1

2 Περίληψη Η παρούσα έρευνα επιδιώκει την πλήρη αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασιών προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των υπολειμμάτων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών, σε τελικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Στο πλαίσιο αυτό το ερευνητικό έργο με τίτλο Διαχείριση των υπολειμμάτων ανακύκλωσης προς δημιουργία δομικού υλικού, αποσκοπεί στην ανάπτυξη δομικών υλικών που έχουν ως συνθετικά μέρη κλάσματα δευτερογενών ανακυκλώσιμων υλικών που προκύπτουν ως υπόλειμμα. Στην παρούσα 1 η Ενότητα Εργασία (ΕΕ1) πραγματοποιείται ο σχεδιασμός της έρευνας αναφορικά με την επιλογή του τύπου των υπολειμμάτων ή/και ενδιάμεσων προϊόντων, τα οποία θα διερευνηθούν ως προς τη χρήση τους, τόσο μεμονωμένα όσο και συνδυαστικά, ως δυνητικά δομικά υλικά. Το παρόν Παραδοτέο (Π1.1) με τίτλο Αγορά Διάθεση Ανακυκλώσιμων Υλικών & Υπολειμμάτων ΚΔΑΥ, περιλαμβάνει τα εξής: Στο κεφάλαιο 1 αναλύονται οι έννοιες των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) και της Ανακύκλωσης, καθώς και το νομικό πλαίσιο που τα διέπει. Στο κεφάλαιο 2 περιγράφονται οι πρακτικές διαχείρισης των ΑΣΑ και των υλικών συσκευασίας και ποιο συγκεκριμένα οι διαδικασίες συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας τους. Στο κεφάλαιο 3 πραγματοποιείται καταγραφή και ανάλυση των Εγκαταστάσεων Μηχανικής Ανακύκλωσης και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούν, καθώς επίσης και των μεθόδων, τεχνικών και τεχνολογιών επεξεργασίας ή/και διάθεσης του υπολείμματος των εν λόγω εγκαταστάσεων. Επίσης περιγράφονται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εισερχομένων ρευμάτων αποβλήτων, καθώς και τα χαρακτηριστικά των ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων που προκύπτουν μετά την επεξεργασία και του υπολείμματος. Στο κεφάλαιο 4 πραγματοποιείται καταγραφή και ανάλυση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούν. Επίσης περιγράφονται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των εισερχομένων ρευμάτων αποβλήτων, τα είδη των υλικών ως τελικά προϊόντα και οι κύριες χρήσεις τους, καθώς και η ποιοτική σύσταση του υπολείμματος και οι τρόποι διάθεσής του. Στο κεφάλαιο 5 δίνονται τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των υλικών στόχων και παρατίθενται εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικώνστόχων, καθώς και οι τιμές ανακυκλώσιμων υλικών και κοστολογικά στοιχεία σε ελεγχόμενη και χρηματιστηριακή διάσταση που επικρατούν στην αγορά. Στο κεφάλαιο 6 παρουσιάζονται οι παράμετροι διάθεσης υπολείμματος, τόσο οι περιβαλλοντικές όσο και οι οικονομικές, με αναφορές στην ισχύουσα νομοθεσία και περιγραφή των περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών οφελών από την ορθή διαχείρισή του. Στο κεφάλαιο 7 εξάγονται τα συμπεράσματα που σχετίζονται με το παρόν παραδοτέο. 2

3 Πίνακας Περιεχομένων 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο Παραδοτέου Υφιστάμενο Νομικό Πλαίσιο Ερευνητική Ομάδα Δικαιούχος Έργου Αστικά Στερεά Απόβλητα Ανακύκλωση ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΜΜΕΙΚΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ & ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Συλλογή Μεταφορά Επεξεργασία ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Εισερχόμενων Ρευμάτων Αποβλήτων Εξοπλισμός Μηχανικής Ανακύκλωσης Τελικά Προϊόντα Υπόλειμμα Φυσικά & Χημικά Χαρακτηριστικά Ποιοτική Σύσταση Πρακτικές Διάθεσης ΚΕΝΤΡΑ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Εισερχόμενων Ρευμάτων Αποβλήτων Εξοπλισμός Μηχανικής Ανακύκλωσης Τελικά Προϊόντα Υπόλειμμα Φυσικά & Χημικά Χαρακτηριστικά Ποιοτική Σύσταση Πρακτικές Διάθεσης ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Ποιοτικός και Ποσοτικός Χαρακτηρισμός Υλικών Στόχων Αγορά Ανακυκλώσιμων Υλικών Στόχων Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές Αξιοποίησης Υπολείμματος ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΟΣ Περιβαλλοντικές Παράμετροι Διάθεσης Υπολείμματος Οικονομικές Παράμετροι Διάθεσης Υπολείμματος ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 93 3

4 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1: Στοιχεία της Εταιρείας - Δικαιούχου Εκτέλεσης του Ερευνητικού Έργου...13 Πίνακας 2: Κατηγοριοποίηση Αστικών Στερεών Αποβλήτων με βάση τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων...15 Πίνακας 3: Κατηγοριοποίηση Υλικών Συσκευασίας με βάση τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων...16 Πίνακας 4: Παραγωγή ΑΣΑ ανά μέγεθος πληθυσμού στη Ελλάδα...18 Πίνακας 5 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος Πίνακας 6 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος Πίνακας 7 : Οι επιδόσεις της Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης-Ανακύκλωσης...25 Πίνακας 8 : Σύγκριση μεθόδων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών...39 Πίνακας 9 : Εξοπλισμός συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών...41 Πίνακας 10 : Τεχνολογίες προετοιμασίας αποβλήτων...46 Πίνακας 11 : Τεχνολογίες διαχωρισμού αποβλήτων...47 Πίνακας 12 : Ειδικό βάρος ΑΣΑ ανά φάση διαχείρισης...62 Πίνακας 13 : Αποτελέσματα αναλύσεων υλικών...64 Πίνακας 14 : Τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών στην Ελλάδα...69 Πίνακας 15 : Χαρακτηριστικά μεγέθη των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών...71 Πίνακας 16 : Ποιοτικά χαρακτηριστικά εισερχόμενου ρεύματος & ανάκτηση 2013 σε tn για το ΚΔΑΥ Κορίνθου...83 Πίνακας 17 : Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών-στόχων

5 Ευρετήριο Εικόνων Εικόνα 1 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος Εικόνα 2 : Κάλυψη της Ελλάδας από έργα Χώρων Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων...21 Εικόνα 3 : Βασικοί άξονες της πολιτικής διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στη Ελλάδα...23 Εικόνα 4: Το οργανωτικό σχήμα εφαρμογής της νομοθεσία περί υλικών συσκευασιών...25 Εικόνα 5 : Ποσοστά ανακύκλωσης στην Ελλάδα για τα έτη 1989 και Εικόνα 6 : Διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού ανακύκλωσης για τα έτη Εικόνα 7 : Διαχρονική εξέλιξη της μείωσης του όγκου απορριμμάτων στους χώρους ταφής...28 Εικόνα 8 : Διαχρονική εξέλιξη της εξοικονόμησης ενέργειας...28 Εικόνα 9 : Διαχρονική εξέλιξη της μείωσης επιπέδων CO Εικόνα 10 : Παραγωγή και ανάκτηση συνόλου αποβλήτων συσκευασιών...29 Εικόνα 11 : Παραγωγή και ανάκτηση αποβλήτων χαρτιού - χαρτονιού...30 Εικόνα 12 : Παραγωγή και ανάκτηση αποβλήτων πλαστικού...30 Εικόνα 13 : Παραγωγή και ανάκτηση αποβλήτων γυαλιού...30 Εικόνα 14 : Παραγωγή και ανάκτηση αποβλήτων μετάλλων...31 Εικόνα 15 : Παραγωγή και ανάκτηση αποβλήτων ξύλου...31 Εικόνα 16 : Κλειστά Containers...40 Εικόνα 17 : Ανοιχτά Containers...41 Εικόνα 18 : Απορριμματοφόρο Όχημα Τύπου Πρέσας...44 Εικόνα 19 : Απορριμματοφόρο Όχημα Τύπου Περιστρεφόμενου Τυμπάνου (μύλος)...44 Εικόνα 20 : Όχημα Ανακύκλωσης...45 Εικόνα 21 : Όχημα Ανακύκλωσης...45 Εικόνα 22 : Δέμα μπουκαλιών HDPE...57 Εικόνα 23 : Σπαστήρας μικρών δεμάτων...57 Εικόνα 24 : Τυπική μεταφορική ταινία για ελαφριά υλικά...58 Εικόνα 25 : Τυπικός θρυμματιστής κατάλληλος για πλαστικά

6 Συντομογραφίες ΑΣΑ : Αστικά Στερεά Απόβλητα Α/Φ : Απορριμματοφόρο ΕΕΑΑ : Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΜΑΚ : Εγκατάσταση Μηχανικής Ανακύκλωσης ΕΣΔΑ : Εθνικός Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΚΒ : Κατά Βάρος ΚΔΑΥ : Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών ΚΕΔΕ : Κεντρική 'Ένωση Δήμων Ελλάδος ΚΥΑ : Κοινή Υπουργική Απόφαση ΜΜΔ : Μονάδα Μηχανικού Διαχωρισμού ΦΕΚ : Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης ΦΟΔΣΑ : Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΧΑΔΑ : Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων ΧΥΤΑ : Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων BOD5: Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο COD: Χημικά απαιτούμενο οξυγόνο 6

7 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικείμενο Παραδοτέου Η συγκεκριμένη δράση που έχει ως στόχο την έρευνα και ανάπτυξη νέων και καινοτόμων προϊόντων από την επεξεργασία αποβλήτων συσκευασιών, χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου με τίτλο Διαχείριση των υπολειμμάτων ανακύκλωσης προς δημιουργία δομικού υλικού. Το εν λόγω έργο εγκρίθηκε προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Δράση: Ενίσχυση της Απασχόλησης των Ερευνητών σε Επιχειρήσεις. Η εταιρεία ECORAP ΑΕ συγχρηματοδοτεί την παρούσα έρευνα επιδιώκοντας την πλήρη αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασιών προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των υπολειμμάτων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών, σε τελικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Στο πλαίσιο αυτό, αποσκοπεί στην ανάπτυξη δομικών υλικών που έχουν ως συνθετικά μέρη κλάσματα δευτερογενών ανακυκλώσιμων υλικών που προκύπτουν ως υπόλειμμα της υφιστάμενης λειτουργίας του ιδιόκτητου Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ Κορινθίας). Η παρούσα έρευνα η οποία θα είναι διετούς διάρκειας και ξεκίνησε την 1 η Αυγούστου 2013, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην εγκεκριμένη πρόταση, αποτελείται από 4 Ενότητες και 9 παραδοτέα, ως κάτωθι: ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. o Παραδοτέο 1.1: Αγορά Διάθεση Ανακυκλώσιμων Υλικών & Υπολειμμάτων ΚΔΑΥ. o Παραδοτέο 1.2: Εφαρμογές Δομικών Υλικών Σύστασης Ανάλογης με Ανακυκλώσιμα Υλικά Στόχους. o Παραδοτέο 1.3: Ποιοτικός & Ποσοτικός Χαρακτηρισμός Ανακυκλώσιμων Υλικών Στόχων & Υπολείμματος ΚΔΑΥ & Μονάδας Κομποστοποίησης. o Παραδοτέο 1.4: Σχεδιασμός Αναλύσεων & Δοκιμών Υλικών Στόχων & Υπολείμματος ΚΔΑΥ. ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ, ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ, ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ. o Παραδοτέο 2.1: Φυσικά Χαρακτηριστικά & Αποτελέσματα Χημικών Αναλύσεων Υλικών Στόχων & Υπολείμματος, o Παραδοτέο 2.2: Αποτελέσματα Δοκιμών Θερμικών & Μηχανικών Καταπονήσεων Δοκιμίων Πρότυπων Υλικών Στόχων ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΕΞΑΓΩΓΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ. o Παραδοτέο 3.1: Προτεινόμενες Χρήσεις Ανακυκλώσιμων Υλικών Στόχων & Υπολείμματος ως Δομικών Υλικών. o Παραδοτέο 3.2: Τεχνική Τεκμηρίωση Χρήσεων Πρότυπων Δομικών Υλικών & Σύγκριση Προδιαγραφών με Συμβατικά Δομικά Υλικά, Παραδοτέο 3.3: Πιστοποίηση Τεχνικών Προδιαγραφών Πρότυπων Υλικών. ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ & ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ. 7

8 o Παραδοτέα: Ιστοσελίδα Ερευνητικού Έργου. Δημοσιεύσεις σε Επιστημονικό Περιοδικό. Συνοψίζοντας, μέσω του εν λόγω έργου, επιδιώκεται η πλήρης αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασιών με έμφαση στη διαχείριση του υπολείμματος των διαδικασιών μηχανικής επεξεργασίας και χειροδιαλογής για τη δημιουργία δομικών υλικών που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα σε κτιριακές ή άλλες συναφούς περιεχομένου εφαρμογές. Η υλοποίηση του στόχου αυτού, αποτελεί αντικείμενο εφαρμοσμένης έρευνας που προσαρμόζεται πλήρως στις σύγχρονες απαιτήσεις αναφορικά με την περιβαλλοντικά ορθή και βιώσιμη διαχείριση για το σύνολο των κλασμάτων που συνθέτουν τα Αστικά Στερεά Απόβλητα. Επιπλέον, επικεντρώνεται στην αξιοποίηση του υπολείμματος που προκύπτει από την επεξεργασία διαχωρισμό των αποβλήτων συσκευασιών σε ένα ΚΔΑΥ. Στην παρούσα 1 η Ενότητα Εργασία (ΕΕ1) πραγματοποιείται ο σχεδιασμός της έρευνας αναφορικά με την επιλογή του τύπου των υπολειμμάτων ή/και ενδιάμεσων προϊόντων του εν λειτουργία ΚΔΑΥ, τα οποία θα διερευνηθούν ως προς τη χρήση τους, τόσο μεμονωμένα όσο και συνδυαστικά, ως δυνητικά δομικά υλικά. Συγκεκριμένα, στην ΕΕ1 θα υλοποιηθούν όλες οι προκαταρκτικές δράσεις σχετικά με την αξιοποίηση των διαθέσιμων πληροφοριών τόσο σε επίπεδο επισκόπησης εναλλακτικών χρήσεων των υλικών στόχων που αποτελούν ενδιάμεσα προϊόντα ή/και υπολείμματα μονάδων μηχανικής διαλογής, όσο και σε επίπεδο ποιοτικού και ποσοτικού χαρακτηρισμού των ενδιάμεσων προϊόντων ή/και υπολειμμάτων σε πραγματικό χρόνο, μέσω καταγραφής των σχετικών δεδομένων του ΚΔΑΥ της ECORAP ΑΕ και της παρακείμενης αδειοδοτημένης μονάδας κομποστοποίησης. Αναλυτικότερα, σε πρώτο επίπεδο θα πραγματοποιηθεί μελέτη που θα περιλαμβάνει τις κύριες και εναλλακτικές χρήσεις για τα ανακυκλώσιμα υλικά στόχους που παράγονται από τη λειτουργία μονάδων μηχανικής διαλογής Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Η σχετική μελέτη θα επεκταθεί επιπλέον, στις μεθόδους και τεχνικές επεξεργασίας ή/και τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων που παράγονται από τη λειτουργία των εν λόγω μονάδων και θα περιλαμβάνει επισκόπηση των σχετικών εγκαταστάσεων σε παγκόσμια κλίμακα. Η αποτύπωση των κύριων και εναλλακτικών χρήσεων των ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων από τη λειτουργία μονάδων μηχανικής διαλογής θα προβάλλει το υπόβαθρο και την αναγκαιότητα υιοθέτησης καινοτόμων χρήσεων τόσο για τα ανακυκλώσιμα υλικά στόχους, όσο και για το επεξεργασμένο ή μη επεξεργασμένο υπόλειμμα των ΚΔΑΥ Η μελέτη θα συμπεριληφθεί σε παραδοτέα έκθεση (Παραδοτέο Π1.1) με τίτλο Αγορά Διάθεση Ανακυκλώσιμων Υλικών & Υπολειμμάτων ΚΔΑΥ. Εν συνεχεία, θα διερευνηθεί η χρήση εναλλακτικών υλικών ως συνθετικά μέρη δομικών κατασκευών ή/και κατασκευών υποδομής. Η σχετική μελέτη θα επικεντρωθεί στην επισκόπηση υλικών όπου, ως προς τα ποιοτικά και φυσικά τους χαρακτηριστικά προσομοιάζουν στα υλικά στόχους που παράγονται από ένα ΚΔΑΥ. Στο πλαίσιο αυτό, θα προσδιοριστούν οι δυνητικές εφαρμογές των υλικών αυτών ως συνθετικά μέρη σε δομικές κατασκευές ή/και κατασκευές υποδομής. Οι εν λόγω κατασκευές ενδεικτικά θα αφορούν σε εφαρμογές αστικού ή/και βιομηχανικού τύπου στεγάστρων, σε οδικά έργα, εφαρμογές διαμόρφωσης πλατειών, κατασκευή πάγκων, υποστηριγμάτων σε οικοδομικές εφαρμογές, μονωτικών ή δομικών πλακιδίων κ.ά. Η επισκόπηση των εν λόγω κατασκευών θα περιοριστεί σε δομικά υλικά με 8

9 σύσταση ανάλογη αυτών που παράγονται από τα ΚΔΑΥ και αφορούν σε ανακυκλώσιμα υλικά στόχους. Η σχετική μελέτη θα παρουσιαστεί μέσω παραδοτέας έκθεσης ((Παραδοτέο Π1.2) με τίτλο Εφαρμογές Δομικών Υλικών Σύστασης Ανάλογης με Ανακυκλώσιμα Υλικά Στόχους. Κατόπιν, θα πραγματοποιηθεί ποιοτικός και ποσοτικός χαρακτηρισμός των ενδιάμεσων προϊόντων και των υπολειμμάτων που παράγονται από το εν λειτουργία ΚΔΑΥ της ECORAP Α.Ε. Η σχετική μελέτη θα επεκταθεί και στις μερικώς επεξεργασμένες ποσότητες υπολείμματος SRF από τη μονάδα κομποστοποίησης και θα συμπεριληφθεί σε παραδοτέα έκθεση (Παραδοτέο Π1.3) με τίτλο Ποιοτικός & Ποσοτικός Χαρακτηρισμός Ανακυκλώσιμων Υλικών Στόχων & Υπολείμματος ΚΔΑΥ & Μονάδας Κομποστοποίησης. Τέλος, θα καταρτιστεί η μεθοδολογία δειγματοληψίας, αναλύσεων, σύνθεσης, μετρήσεων και δοκιμών μηχανικής και θερμικής αντοχής για εκείνα τα υλικά στόχους των ενδιάμεσων προϊόντων ή/και υπολειμμάτων του εν λειτουργία ΚΔΑΥ που θα διερευνηθούν αναφορικά με τη λειτουργικότητά τους ως δομικά υλικά. Στο πλαίσιο αυτό, θα δοθεί έμφαση σε εκείνες τις ιδιότητες που χαρακτηρίζονται ως κρίσιμες για την εφαρμογή των ενδιάμεσων προϊόντων ή/και υπολειμμάτων του ΚΔΑΥ ως δομικών υλικών. Η επιλογή τόσο των υλικών στόχων, όσο και της ποσοστιαίας αναλογίας τους αναφορικά με τη σύνθεση πρότυπου υλικού για δομικές εφαρμογές θα βασιστεί σε κατάλογο επιθυμητών ιδιοτήτων ανά εφαρμογή. Η μεθοδολογία δειγματοληψίας, αναλύσεων, σύνθεσης, μετρήσεων και δοκιμών μηχανικής και θερμικής αντοχής για τα υλικά στόχους που θα επιλεγούν προκειμένου να μελετηθούν οι ιδιότητές τους ως δυνητικά δομικά υλικά, θα συμπεριληφθεί σε παραδοτέα έκθεση (Παραδοτέο Π1.4) με τίτλο Σχεδιασμός Αναλύσεων & Δοκιμών Υλικών Στόχων & Υπολείμματος ΚΔΑΥ Στο πλαίσιο του παρόντος Παραδοτέου Π1.1, θα πραγματοποιηθεί καταγραφή και ανάλυση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών και των Εργοστασίων Μηχανικής Ανακύκλωσης αναφορικά με την αγορά και τις δυνητικές χρήσεις (κύριες και εναλλακτικές) των ανακυκλώσιμων υλικών στόχων, καθώς επίσης και με τις μεθόδους, τεχνικές και τεχνολογίες επεξεργασίας ή/και διάθεσης του υπολείμματος των εν λόγω εγκαταστάσεων. Τα βασικότερα στοιχεία του εν λόγω παραδοτέου θα δημοσιευθούν. Με το εφαρμοζόμενο ερευνητικό έργο επιδιώκεται η πλήρης αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασιών προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των υπολειμμάτων διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών σε τελικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, γεγονός που θα συμβάλει ουσιαστικά στην συνολική λειτουργία και πρόοδο της επιχείρησης, παράλληλα με προφανές κοινωνικοοικονομικό όφελος για την χώρα αλλά και περιβαλλοντικό όφελος. Τα αποτελέσματα του ερευνητικού έργου θα αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο για την επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας (ECORAP AE) ειδικότερα σε μία καινοτόμο εφαρμογή. Από την διαδικασία της έρευνας η εταιρεία θα αποκομίσει μια σημαντική εμπειρία, λόγω της νέας τεχνογνωσίας που θα λάβει γνώση από το νέο επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό, η οποία θα της φανεί απολύτως χρήσιμη στην συνεχώς ανοδική πορεία της στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της. Ταυτόχρονα η ενδεχόμενη παραγωγή πιστοποιημένου νέου προϊόντος, βάσει του ερευνητικού έργου, θα μπορέσει να αποφέρει στην εταιρεία σημαντικό οικονομικό όφελος. 9

10 Επιπρόσθετα οφέλη που απορρέουν από την εφαρμογή του ερευνητικού έργου είναι: Η δημιουργία θέσεων εργασίας επιστημονικού και εργατικού προσωπικού. Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των Ελληνικών εταιρειών με πιθανή την διαδικασία εξαγωγών και συνεπώς εισροής κεφαλαίου στην χώρα. Η εξοικονόμηση ενέργειας με συμβολή στην τήρησης των εθνικών στόχων για τα δικαιώματα εκπομπής αερίων ρύπων του θερμοκηπίου. Η εξοικονόμηση υλικών από πρωτογενείς πηγές, λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη έλλειψη πρώτων υλών στη φύση και το συνεπαγόμενο αυξημένο κόστος τους. Η εξοικονόμηση μεγάλων ποσών από τα έξοδα μεταφοράς των απορριμμάτων προς τους Χώρους Διάθεσης Απορριμμάτων. Η μείωση του διαχειριζόμενου όγκου στερεών αποβλήτων στην ευρύτερη περιοχή της Περιφέρειας Πελοποννήσου Με την επαναφορά χρήσιμων υλικών στον οικονομικό κύκλο, μειώνονται οι εισαγωγές από το εξωτερικό και αυτά τα υλικά επανεισάγονται στη βιομηχανία Υφιστάμενο Νομικό Πλαίσιο Για την συγγραφή του παρόντος παραδοτέου έχει ληφθεί υπόψη η κείμενη Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, όπως: Η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909Β'/ ) «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης». Η ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572Β'/ ) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων». Η ΚΥΑ /1997 (ΦΕΚ 1016Β / ) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων». Ο Νόμος 2939/2001, ΦΕΚ 179Α/2001, «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων - Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις»., όπως τροποποιήθηκε από την ΥΑ 9268/469/2007 καθώς και τον Ν. 3854/2010. Ο Ν. 3854/10, (94/Α/ ) «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις» Η ΚΥΑ 9268/469/07, (286/Β/2.3.07) «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύμφωνα με το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν. 2939/01 (179/Α), καθώς και άλλων διατάξεων του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/12/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας», του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004» 10

11 Ο Ν. 4042/2012 (ΦΕΚ 24Α'/ ) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Ο Ν. 1650/1986 (Α 160) «Περί προστασίας του περιβάλλοντος». Ο Ν. 3010/2002, «Εναρμόνιση του Ν. 1650/86 με τις οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α.» και τις υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν για την εφαρμογή του. Η Υ.Α. 9268/469/2007 «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύμφωνα με το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν. 2939/01 (179/Α), καθώς και άλλων διατάξεων του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/12/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας», του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004 Η ΚΥΑ 13588/725 (ΦΕΚ 383/ ) «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ "για τα επικίνδυνα απόβλητα" του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου Αντικατάσταση της υπ' αριθμ /1546/1997 ΚΥΑ "Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων" (Β 604). Η ΚΥΑ 24944/1159 (ΦΕΚ 791/ ) «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Β) της υπ'αριθμ /725 ΚΥΑ " Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κλπ.» (Β 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της οδηγίας 91/156/ΕΚ του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991". Η ΚΥΑ 8668 (ΦΕΚ 287/2.3.07) «Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ), σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Α) της υπ' αριθμ /725 ΚΥΑ "Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κλπ" (Β' 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της υπ'αριθμ. 91/156/ΕΚ οδηγίας του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου Τροποποίηση της υπ' αριθμ /725/2006 ΚΥΑ "Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων...κλπ" (Β 383) και της υπ' αριθμ /1159/206 ΚΥΑ "Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων...κλπ" (Β 791). Ο Ν. 4042/12 (ΦΕΚ 24/A/ ) «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ - Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ ΕΚ- Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής». Η ευρωπαϊκή οδηγία 94/62 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Δεκεμβρίου 1994 Για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας». Η ευρωπαϊκή οδηγία 2008/98/EK του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 «Για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών». 11

12 Η ευρωπαϊκή οδηγία 94/62 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Δεκεμβρίου 1994 «Για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας». Η ευρωπαϊκή οδηγία 2008/99/EK του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 2008 «Σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος μέσω του ποινικού δικαίου» Ερευνητική Ομάδα Δικαιούχος Έργου Η συγγραφή του παρόντος πραγματοποιήθηκε από επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από τους: Κύριος ερευνητής: Μιχαλόπουλος Χρήστος (Ph.D., M.Sc.), Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, κάτοχος διδακτορικού διπλώματος ειδίκευσης στο πεδίο ανάπτυξης περιβαλλοντικών τεχνολογιών διαχείρισης του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των Αστικών Στερεών Αποβλήτων, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο πεδίο εφαρμογής συστημάτων αυτοματισμού για περιβαλλοντικές εφαρμογές με δεκαετή επαγγελματική εμπειρία σε ζητήματα διαχείρισης στερεών και υγρών, αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Τεχνικό προσωπικό: Πανούσης Ανδρέας, Μηχανικός Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης με δεκαετή επαγγελματική εμπειρία σε επίπεδο συγγραφής τεχνικών προδιαγραφών τεχνολογιών ανακύκλωσης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και σύνταξης μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για έργα συναφούς αντικειμένου. Ο Όμιλος εταιρειών Ραψωματιώτη συγχρηματοδοτεί την παρούσα έρευνα με στόχο μια ολοκληρωμένη προσέγγιση ως προς την περιβαλλοντικά ορθή και βιώσιμη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη αναπτύξει ένα δίκτυο επιχειρήσεων που αποσκοπούν στο συνδυασμό παροχής υπηρεσιών και εφαρμογής βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών τεχνολογιών για την αξιοποίηση του συνόλου των επιμέρους ρευμάτων που συνθέτουν τα ΑΣΑ, συμβάλλοντας στη γενικότερη προστασία του περιβάλλοντος μέσω της αειφόρου διαχείρισης πρώτων υλών με προφανή κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για τη χώρα (ανάπτυξη θέσεων εργασίας, επίτευξη εθνικών στόχων, κ.α). Ως εκ τούτου, στην παρούσα φάση έχουν αδειοδοτηθεί και λειτουργούν: Η ECORAP Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών και εν γένει Απορριμμάτων, με ιδιόκτητο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ. Κορινθίας) για την αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασιών σε ανακυκλώσιμα και εμπορικά αξιοποιήσιμα υλικά στόχους. Η ΡΑΠ ΕΡ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΤΕΒΕ με αδειοδοτημένη μονάδα κομποστοποίησης για τη διαχείριση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των ΑΣΑ μέσω μετατροπής του σε τελικό προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας (compost). Η Ραψωματιώτης Παν. Ραψωματιώτης Δημ. ΟΕ με αδειοδοτημένο Κέντρο Συλλογής: Πράσινο Σημείο για τη συλλογή και το διαχωρισμό ειδικών ρευμάτων αποβλήτων από τα ΑΣΑ. 12

13 Στην συνέχεια ακολουθεί πίνακας με τα στοιχεία της εταιρείας, ως δικαιούχος εκτέλεσης του ερευνητικού έργου με τίτλο Διαχείριση των υπολειμμάτων ανακύκλωσης προς δημιουργία δομικού υλικού, στα πλαίσια του οποίας εκπονήθηκε το παρόν παραδοτέο. Πίνακας 1: Στοιχεία της Εταιρείας - Δικαιούχου Εκτέλεσης του Ερευνητικού Έργου ΠΛΗΡΗΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΡΓΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ECORAP Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Ανακυκλώσιμων Υλικών και εν γένει Απορριμμάτων ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΑΨΩΜΑΤΙΩΤΗΣ / Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Επεξεργασία και Διάθεση μη Επικινδύνων Απορριμμάτων Θέση Κοκορέτσα, Μπολάτι Κορινθίας Τηλέφωνο: , , FAX: eco@rap-sa.gr Website: Στις εγκαταστάσεις της ECORAP ΑΕ παρέχονται στην ερευνητική ομάδα όλα τα απαραίτητα μέσα για την υλοποίηση του έργου, όπως: Εργαστήριο ελέγχου ποιότητας προϊόντος 30 m² με το πλέον βασικό απαιτούμενο εξοπλισμό, όπως Η/Υ, πάγκοι εργασίας, ζυγαριές, μικροσκόπιο, στερεοσκόπιο, αναδευτήρες και λοιπό εργαστηριακό εξοπλισμό και αναλώσιμα. Συνεργασία με το δυναμικό της εταιρείας που περιλαμβάνει εργατικό προσωπικό (διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών, χειριστές μηχανημάτων), διοικητικό προσωπικό (γραμματέα, λογιστής) και επιστημονικό προσωπικό (εργοδηγός, τεχνολόγος γεωπόνος, πολιτικός μηχανικός). Εξοπλισμός μέσων προσωρινής αποθήκευσης όπως κάδους, εμπορευματοκιβώτια (containers) κ.ά. Μηχανολογικός εξοπλισμός όπως φορτηγά οχήματα, περονοφόρα, φορτωτή, πρέσσα, κ.ά. Πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες της εταιρείας όπως στατιστικά καταγραφών, τεχνικές προδιαγραφές εξοπλισμού κ.ά Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την εκπόνηση του παρόντος είναι η ακόλουθη: Συγκέντρωση δεδομένων από βιβλιογραφική έρευνα. Συγκέντρωση δεδομένων από διαδικτυακή έρευνα. Συγκέντρωση δεδομένων μέσω έρευνας πεδίου (αγορά ανακυκλώσιμων υλικών στόχων από το ΚΔΑΥ της ECORAP Α.Ε., επεξεργασία και διάθεση υπολείμματος). Επικοινωνία με τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς. 13

14 1.4. Αστικά Στερεά Απόβλητα Εισαγωγή Ως Στερεά Απόβλητα ορίζονται: Τα στερεά ή ημιστερεά αντικείμενα τα οποία, κάτω από ορισμένες συνθήκες, δεν έχουν επαρκή αξία ή χρησιμότητα για τον κάτοχό τους ώστε αυτός να συνεχίσει να υφίσταται τη δαπάνη ή την μέριμνα της διατήρησής τους. Τα στερεά ή ημιστερεά αντικείμενα υλικά που ανακύπτουν ως ανεπιθύμητα υπολείμματα από τις οικιακές δραστηριότητες, τις εμπορικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, τις γεωργικές και εξορυκτικές δράσεις, κτλ. Επιπλέον, τα στερεά απόβλητα μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο κύριες κατηγορίες: Αστικά Στερεά Απόβλητα. Ειδικά απόβλητα: o Νοσοκομειακά απόβλητα. o Μη επικίνδυνα απόβλητα o Επικίνδυνα απόβλητα Τα Αστικά Στερεά Απόβλητα γενικά όπως ορίζονται στην ΚΥΑ 50910/2727 είναι τα οικιακά απόβλητα, καθώς και άλλα απόβλητα που, λόγω της φύσης ή σύνθεσης, προσομοιάζουν με τα οικιακά, όπως τα δημοτικά απόβλητα. Το μεγαλύτερο μέρος των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) αποτελούν τα οικιακά απόβλητα. Στην κατηγορία των ΑΣΑ επίσης συμπεριλαμβάνονται και τα απόβλητα που προσομοιάζουν με τα οικιακά αλλά προέρχονται από δραστηριότητες διαφορετικού χαρακτήρα, όπως οι δημόσιες υπηρεσίες και ιδρύματα (σχολεία, κυβερνητικά κτίρια, εστιατόρια, καφετέριες, ξενοδοχεία κ.λπ.), οι εμπορικές, οι τουριστικές και άλλες συναφείς επιχειρήσεις (κτίρια γραφείων, εμπορικά καταστήματα, χώροι συνεστιάσεως, ξενοδοχεία κλπ.), απόβλητα κήπων και πάρκων (φύλλα, κλαδιά, κηπευτικά), ένα τμήμα των Νοσοκομειακών (ή γενικά μονάδων υγειονομικού ενδιαφέροντος) και Βιομηχανικών μη επικινδύνων στερεών αποβλήτων που προσομοιάζουν στα οικιακά (απόβλητα κουζίνας, μαγειρείων κ.λπ.), απόβλητα από καθαρισμό των δρόμων κ.λπ. Κατηγοριοποίηση Αστικών Στερεών Αποβλήτων Στο Παράρτημα ΙΒ της ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909Β'/ ) «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης» παρουσιάζεται ο Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (ΕΚΑ). Ο εν λόγω Κατάλογος Αποβλήτων, ορίστηκε σύμφωνα με την απόφαση 2001/118/ΕΚ «Απόφαση της Επιτροπής της 16ης Ιανουαρίου 2001, για τροποποίηση της απόφασης 2000/532/ΕΚ όσον αφορά τον κατάλογο αποβλήτων». Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται κατηγοριοποίηση των αστικών στερεών αποβλήτων σύμφωνα με τον ανωτέρω Κατάλογο. Σημειώνεται ότι τα απόβλητα που επισημαίνονται με αστερίσκο χαρακτηρίζονται ως εν δυνάμει επικίνδυνα απόβλητα. 14

15 Πίνακας 2: Κατηγοριοποίηση Αστικών Στερεών Αποβλήτων με βάση τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων Κωδικός ΕΚΑ Περιγραφή Δημοτικά απόβλητα (οικιακά απόβλητα και παρόμοια απόβλητα από εμπορικές 20 δραστηριότητες, βιομηχανίες και ιδρύματα), περιλαμβανόμενων μερών χωριστά συλλεγέντων Χωριστά συλλεγέντα μέρη (εκτός από το σημείο 15 01) χαρτιά και χαρτόνια γυαλιά βιοαποδομήσιμα απόβλητα κουζίνας και χώρων ενδιαίτησης ρούχα υφάσματα * διαλύτες * οξέα * αλκαλικά απόβλητα * φωτογραφικά χημικά * * ζιζανιοκτόνα * * σωλήνες φθορισμού και άλλα απόβλητα περιέχοντα υδράργυρο αεροζόλ * απορριπτόμενος εξοπλισμός που περιέχει χλωροφθοράνθρακες βρώσιμα έλαια και λίπη * έλαια και λίπη άλλα από τα αναφερόμενα στo σημείο * χρώματα, μελάνες, κόλλες και ρητίνες που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες χρώματα, μελάνες, κόλλες και ρητίνες άλλες από τις αναφερόμενες στο σημείο * απορρυπαντικά που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες απορρυπαντικά άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο * κυτταροτοξικές και κυτταροστατικές φαρμακευτικές ουσίες φάρμακα άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο μπαταρίες και συσσωρευτές που περιλαμβάνονται στα σημεία , * 02 ή και μεικτές μπαταρίες και συσσωρευτές που περιέχουν τις εν λόγω μπαταρίες μπαταρίες και συσσωρευτές άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο απορριπτόμενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός άλλος από τον * αναφερόμενο στα σημεία και που περιέχει επικίνδυνα συστατικά στοιχεία απορριπτόμενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός άλλος από τον αναφερόμενο στα σημεία , και * ξύλο που περιέχει επικίνδυνες ουσίες 15

16 Κωδικός ΕΚΑ Περιγραφή ξύλο εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο πλαστικά μέταλλα απόβλητα από τον καθαρισμό καμινάδων άλλα μέρη μη προδιαγραφόμενα άλλως Απόβλητα κήπων και πάρκων (περιλαμβάνονται απόβλητα νεκροταφείων) βιοαποδομήσιμα απόβλητα χώματα και πέτρες άλλα μη βιοαποδομήσιμα απόβλητα Άλλα δημοτικά απόβλητα ανάμεικτα δημοτικά απόβλητα απόβλητα από αγορές υπολείμματα από τον καθαρισμό δρόμων λάσπη σηπτικής δεξαμενής απόβλητα από τον καθαρισμό λυμάτων ογκώδη απόβλητα δημοτικά απόβλητα μη προδιαγραφόμενα άλλως Αντίστοιχα γίνεται κατηγοριοποίηση των υλικών συσκευασίας σύμφωνα με τον ΕΚΑ. Σημειώνεται ότι τα απόβλητα που επισημαίνονται με αστερίσκο χαρακτηρίζονται ως εν δυνάμει επικίνδυνα απόβλητα. Πίνακας 3: Κατηγοριοποίηση Υλικών Συσκευασίας με βάση τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων Κωδικός ΕΚΑ 15 Περιγραφή Απόβλητα από Συσκευασίες, Απορροφητικά Υλικά, Υφάσματα Σκουπίσματος, Υλικά Φίλτρων και Προστατευτικός Ρουχισμός μη Προδιαγραφόμενα άλλως συσκευασία (περιλαμβανομένων ιδιαιτέρως συλλεγέντων δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας) συσκευασία από χαρτί και χαρτόνι πλαστική συσκευασία ξύλινη συσκευασία μεταλλική συσκευασία συνθετική συσκευασία μεικτή συσκευασία γυάλινη συσκευασία 16

17 Κωδικός ΕΚΑ Περιγραφή συσκευασία από υφαντουργικές ύλες * * συσκευασίες που περιέχουν κατάλοιπα επικινδύνων ουσιών ή έχουν μολυνθεί από αυτές μεταλλική συσκευασία που περιέχει επικίνδυνη μήτρα στερεού πορώδους υλικού (π.χ. αμιάντου), περιλαμβανομένων των κενών δοχείων υπό πίεση Ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των ΑΣΑ Τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των ΑΣΑ ποικίλουν μεταξύ τους λαμβάνοντας γεωγραφικά, διαχρονικά κριτήρια καθώς επίσης και παραμέτρους εποχιακών διακυμάνσεων, τουριστικής κίνησης κ.ά. Ειδικότερα, τα χαρακτηριστικά επηρεάζουν τα κάτωθι: Η οικία: Το βιοτικό επίπεδο, οι καταναλωτικές συνήθειες, ο τρόπος ζωής, το μέγεθος της οικογένειας, η συχνότητα συλλογής ΑΣΑ. Η γεωγραφική περιφέρεια: Το μέγεθος της περιφέρειας, η τουριστική επισκεψιμότητα, το είδος εγκατεστημένης θέρμανσης, τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά, το μορφοανάγλυφο, η συμμετοχή των δήμων, ο φορέας διαχείρισης. Το κλίμα: Η εποχή. Η μακροοικονομία: Το οικογενειακό εισόδημα, το ΑΕΠ της χώρας, κ.ά. Τα προϊόντα: Η διάρκεια ζωής και χρήσης, η τεχνολογία παραγωγής, η τεχνολογία κατανάλωσης. Συνεπώς, τοπικά η σύσταση των ΑΣΑ μπορεί να διαφοροποιείται έντονα από χώρα σε χώρα, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας, ποικίλει από Περιφέρεια σε Περιφέρεια, από Δήμο σε Δήμο, ακόμα και από περιοχή σε περιοχή της ίδιας πόλης. Η σύσταση μεταβάλλεται επίσης από έτος σε έτος, από εποχή σε εποχή ή ακόμα από ημέρα σε ημέρα. Για παράδειγμα στα ΑΣΑ στην Ελλάδα, το ποσοστό του ζυμώσιμου κλάσματος παρουσιάζει αύξηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της αυξανόμενης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, καθώς επίσης και από την παρουσία των τουριστών. Τα τελευταία χρόνια λόγω της ανάπτυξης των μεγάλων αστικών κέντρων, της συνεχούς αύξησης του τουριστικού ρεύματος, της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και κατ επέκταση της αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών παρατηρείται μια τάση σημαντικής αύξησης της παραγωγής των αστικών απορριμμάτων, με ταυτόχρονη αλλαγή της ποιοτικής τους σύστασης (αύξηση των επικίνδυνων και τοξικών απορριμμάτων, εμφάνιση σύνθετων υλικών συσκευασίας, κλπ). Αποτέλεσμα της τάσης αυτής είναι η αύξηση της ετήσιας παραγόμενης ποσότητας στην Ελλάδα κατά περισσότερο από 45% μέχρι το 2027 σε σχέση με σήμερα, με έκδηλη την ανάγκη εξεύρεσης χώρων αποδοχής και διαχείρισής τους. Στην Ελλάδα παράγονται ετησίως περίπου 4,8 εκατομμύρια τόνοι αστικών στερεών απορριμμάτων, που προέρχονται από κατοικίες και εμπορικές δραστηριότητες, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στις 17

18 ποσότητες αυτές τα απόβλητα της γεωργίας, του οικοδομικού τομέα και της βιομηχανίας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κάτοικος αυτής της χώρας παράγει περίπου κατά μέσο όρο 480 κιλά αστικά απορρίμματα ετησίως. Επισημαίνεται ότι η Περιφέρεια Αττικής παράγει περίπου 39% της συνολικής ποσότητας, ακολουθούμενη από την Κ. Μακεδονία (16%), με το 9% να παράγεται μόνο στο Νομό Θεσσαλονίκης. Η ετήσια παραγόμενη ποσότητα των στερεών αποβλήτων που προέρχονται από εμπορικές δραστηριότητες, ανέρχεται στους τόνους (~8 10% των συνολικά παραγόμενων στερεών οικιακών αποβλήτων). Συνήθως το 50% των αποβλήτων αυτών συλλέγεται μαζί με τα οικιακά απόβλητα, ενώ τα υπόλοιπα συλλέγονται είτε από αδειοδοτημένες ιδιωτικές επιχειρήσεις είτε ανακυκλώνονται από τις ίδιες τις εμπορικές επιχειρήσεις που τα παράγουν. Στα απόβλητα αυτά όπως φαίνεται, συγκαταλέγονται και απόβλητα υλικών συσκευασίας. Τα απόβλητα υλικών συσκευασίας έχουν ιδιαίτερο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον λόγω της ευρείας και αυξημένης χρήσης τους, ενδεικτικά αναφέρεται ότι σήμερα αποτελούν το 20% (δεν προσμετράτε το χαρτί) της σύστασης των σύμμεικτων απορριμμάτων. Για τους παραπάνω λόγους, έχει αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την διαχείριση και διάθεσή των αποβλήτων υλικών συσκευασίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Οδηγία 94/62/ΕΚ και ο Νόμος 2939/2001), όπως αναλύεται στο επόμενο υποκεφάλαιο. Γενικότερα η παραγωγή ΑΣΑ κυμαίνεται από σχεδόν μηδενική (σε πολύ φτωχές χώρες), μέχρι 5 Kg/άτομο/ημέρα σε ορισμένες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Δυστυχώς ισχύει ότι τα υπολείμματα οργανικών υλικών (αποφάγια) των ΗΠΑ και της Γαλλίας θα μπορούσαν να θρέψουν πολλές χώρες της Αφρικής. Όσον αφορά την Ελλάδα από τις παρατηρήσεις πολλών μελετητών ανά την χώρα, προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: Πίνακας 4: Παραγωγή ΑΣΑ ανά μέγεθος πληθυσμού στη Ελλάδα Πληθυσμός (άτομα) Παραγωγή (Kg/άτομο/ημέρα) <2000 0,6-0,8 < ,1-1,3 > ,3-1,5 Σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Παράρτημα ΙΙ: Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης (μη επικινδύνων) Στερεών Αποβλήτων, άρθρο 17, ΚΥΑ 20910/2727/2003), η προκύπτουσα μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων αποβλήτων της Ελλάδας, για το έτος 2002, είχε ως εξής: Πίνακας 5 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος

19 Υλικό Ποσοστό % κατά βάρος (κβ) Ζυμώσιμα 47 Χαρτί 20 Πλαστικά 8,5 Μέταλλα 4,5 Γυαλί 4,5 Υπόλοιπα 15,5 Σύνολο 100 Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά, όπως χαρτί, μέταλλα, γυαλί, πλαστικά, αποτελούν το 37,5% των παραγόμενων ΑΣΑ. Ωστόσο, με την πάροδο των ετών, έχει παρατηρηθεί μείωση του ποσοστού του οργανικού κλάσματος στα ΑΣΑ, παράλληλα με την σημαντική αύξηση των άλλων ρευμάτων. Η νεοδιαμορφούμενη μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων αποβλήτων της Ελλάδας, για το έτος 2010, έχει ως εξής 1 : Πίνακας 6 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος 2010 Υλικό Ποσοστό % κατά βάρος Ζυμώσιμα 40 Χαρτί 29 Πλαστικά 14 Μέταλλα 3 Γυαλί 3 Υπόλοιπα 11 Σύνολο 100 Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι τα ανακυκλώσιμα υλικά, όπως χαρτί, μέταλλα, γυαλί, πλαστικά, αποτελούν το 49% των παραγόμενων ΑΣΑ. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η σύνθεση των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα (για το έτος 2010). 1 ΥΠΕΚΑ, [Προσπελάστηκε ] 19

20 Εικόνα 1 : Μέση ποιοτική σύσταση των παραγόμενων ΑΣΑ στην Ελλάδα, για το έτος Ανακύκλωση Εισαγωγή Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πλέον σύνθετα και δύσκολα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας, όπως και κάθε σύγχρονη κοινωνία. Η ολοκληρωμένη και ορθολογική διαχείριση των στερεών αποβλήτων συνολικά στην Ελλάδα παρόλη την πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια δεν έχει επιτευχθεί. Η ελληνική πραγματικότητα παραμένει στους ΧΥΤΑ και στους ΧΑΔΑ με την Ελλάδα βασίζεται σε ποσοστό άνω του 85% στην ταφή υγειονομική και μη. Στο ακόλουθο σχήμα υπάρχει μια ενδεικτική σχηματική απεικόνιση της υφιστάμενης κατάστασης: 20