Αριστοφάνης Αποσπάσματα Λυσιστράτη ούτε τη φθάν η πάρδαλις, ούτ η φωτιά η φοβερή!

Transcript

1 Αριστοφάνης Αποσπάσματα Λυσιστράτη (ΕΜΜΕΤΡΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣH ΠΟΛΥΒΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ) ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ ΣΚΗΝΗ ΣΤ ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Να νε χειρότερο θεριό απ τη γυναίκα, δεν μπορεί ούτε τη φθάν η πάρδαλις, ούτ η φωτιά η φοβερή! ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Αφού μας ξέρεις συ εμάς γιατί μαζύ μας πολεμάς, που θα σουν πάντα φίλος μου καλός κι αγαπημένος; ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Α δεν θα παύσω να μισώ των γυναικών το γένος.

2 ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Να κάμης όπως αγαπάς μα εγώ δεν θα θελήσω να σε παραμελήσω γιατί αν αποφάσισες στους δρόμους να φανής, --που σαι για να γελάη κανείς,-- θα ρθω να ρίξω απάνω σου το ρούχο το δικό μου. (Ρίπτουν επί των γερόντων τα μικρά επανωφόριά των) ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Δεν είν κακό είχα γδυθή απ τον πολύ θυμό μου. ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Και πρώτον έτσι φαίνεσαι σαν άνδρας στην εντέλεια δεύτερον, σαν εντύθηκες, δεν είσαι πειά για γέλια, και αν ίσως συ δεν μ έκανες να σκάσω από γινάτι, ένα κουνούπι θα βγαζα που σου χει μπει στο μάτι. ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Για τούτο τώρα μ έτριβε το μάτι τόσην ώρα. Πάρε το δακτυλίδι μου και σκάλισέ το τώρα και το κουνούπι βγάλε μου [εις την οργή να πάη], γιατί έχει ώρα κάμποση που με κατατσιμπάει. ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

3 Ε, θα το κατορθώσω, μ όλο που είσαι άνθρωπος διεστραμένος τόσο. (Η κορυφαία του Χορού των Γυναικών λαμβάνει το δακτύλιον του Κορυφαίου του Χορού των Γερόντων και καθαρίζει δια του δακτυλου-λίθου τον οφθαλμόν αυτού) Ω Ζευ! κουνούπι τρομερό σου χει χωθή στο μάτι δεν είν απ την Τρικόρυθο;[74] ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Ησύχασα κομμάτι. Πηγάδι μέσα μ άνοιγε--καλό που μου χεις κάμη!-- και τώρα ιδέ τα δάκρυα που τρέχουν σαν ποτάμι. ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Εγώ θα το σκουπίσω και, μ όλο που σαι και κακός, θα ρθω να σε φιλήσω. ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ Όχι να με φιλήσης! ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Μωρέ θα σε φιλήσω εγώ, θελήσης, δεν θελήσης! (Αι Γυναίκες ορμούν και φιλούν τους Γέροντας δια της βίας) ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

4 Ε, να σας πάρη η ευκή! για να χαϊδεύετε καλά, το χετε τέχνη φυσική! και δεν ειπώθηκε κακά αυτό που ακούμε τακτικά: «ούτε να ζη κανείς μπορεί με την πανούκλ αυτή μαζύ, ούτε χωρίς αυτή να ζη»! ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Μα τώρα πειά που κάναμε συνθήκη και ειρήνη, από τον ένα μας κακό στον άλλο δεν θα γίνη. Και τώρα ας αρχίσουμε μαζύ να τραγουδίσουμε. (Αντιστροφή) Κακό δεν είχα εγώ σκοπό για τους πολίτας μας να ειπώ το εναντίο μάλιστα [και κάτι παραπάνω] μόνο καλό εγώ θα ειπώ κι όλο καλό θα κάνω, γιατί αρκετά είνε τα κακά κι όλα τ αποτελέσματα που φέρνουν τακτικά. Και αν θελήση χρήματα κανείς καμμιά φορά, γυναίκα ή άνδρας, μια-δυό μναίς, ας το δηλώση καθαρά,

5 γιατί έχουμε περσσότερα στις τσέπες κι όταν γίνη με το καλό ειρήνη, εκείνος, όπου σήμερα εγώ θα του δανείσω, ας μη το δώση πίσω. Έχουμ από την Κάρυστο κάτι ανθρώπους ξένους πολύ καλούς και παστρικούς[75] στο σπίτι μας φερμένους, τραπέζι σαν τους κάνουμε έχ όσπρια φτιασμένα και γουρουνάκι[76] ένα, και κρεατάκι απαλό θα φάνε, και πολύ καλό. Λοιπόν να ρθήτε σπίτι μου, [τραπέζι σας προσμένει] μα πρέπει να ρθετε πρωί και να σθε και λουσμένοι και σεις, και τα παιδάκια σας να νε καλολουσμένα μα δίχως και κανένα στην πόρτα να ρωτήσης, σαν να σαι μαεσ στο σπίτι σου, γραμμή να προχωρήσης, [κι αν το τραπέζι δεν το βρής, όπως θαρρείς, στρωμένο,] θα βρής το μύλο σφαλιστό και το νερό κομμένο![77] ΑΥΛΑΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

6 Εκκλησιάζουσες ΥΠΟΘΕΣΗ Η Αθηναία Πραξαγόρα πείθει τις γυναίκες να μεταμφιεστούν σε άντρες και να συμμετάσχουν στην Εκκλησία του Δήμου για να πείσουν τους Αθηναίους να παραδώσουν την εξουσία στις γυναίκες. Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η καλή διοίκηση της πόλης, γιατί η Αθήνα ζει δύσκολες ώρες εξαιτίας της ανικανότητας των ανδρών να την κυβερνήσουν ορθά. Στη σκηνή που ακολουθεί η Πραξαγόρα κάνει πρόβα για το λόγο που πρόκειται να εκφωνήσει ως άντρας στην Εκκλησία του Δήμου. Οι υπόλοιπες γυναίκες, μεταμφιεσμένες και αυτές, παριστάνουν το αντρικό κοινό. ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ Αλλά αν με ακούσετε, μπορεί να σωθείτε. Προτείνω λοιπόν να παραδώσουμε την πόλη στις γυναίκες, γιατί αυτές χρησιμοποιούμε για να χειρίζονται τις υποθέσεις των σπιτιών μας και των ταμείων μας". ΓΥΝΑΙΚΑ Α Πολύ σωστά, μα το Δία! Μπράβο! ΓΥΝΑΙΚΑ Β Λέγε, λέγε, συνέχισε!

7 ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ Και το ότι είναι καλύτερες στους τρόπους θα σας το αποδείξω. Τα μάλλινα πρώτα πρώτα τα πλένουν σε ζεστό νερό, όπως είναι η συνήθεια από παλιά και δεν χρησιμοποιούν καινούργιες μεθόδους, ενώ η πόλη της Αθήνας και αν ακόμη αυτό ήταν καλό δεν θα το διατηρούσε. Καθιστές καβουρντίζουν όπως έκαναν και πριν. Στολίζουν το κεφάλι τους όπως και παλιότερα. Στα Θεσμοφόρια πάνε όπως και πριν. Τις πίτες επίσης τις ψήνουν όπως παλιά. Και όπως παλιά ξεροψήνουν τους άντρες τους. Όπως παλιότερα επίσης βάζουν στο σπίτι τους κρυφά τους ερωμένους τους. Μαγειρεύουν κρυφά δικά τους φαγητά όπως και πριν. Και το κρασί το ανέρωτο αγαπούν όπως και πριν. Και τον έρωτα τον χαίρονται όπως έκαναν όλες οι γυναίκες από παλιά. Ας μην λέμε πολλά και ας μην διστάζουμε λοιπόν για το τι θα πράξουμε στο μέλλον, αλλά με απλά λόγια πρέπει σ' αυτές να παραδώσουμε την πόλη αφού σκεφτούμε μόνο αυτά, ότι, επειδή κατ' αρχάς είναι μητέρες των στρατιωτών, αυτούς θα επιθυμούν περισσότερο να τους σώσουν. Έπειτα ποιος άλλος θα σκεφτεί να φέρει φαγητό σ' αυτήν που τον γέννησε; Και χρήματα θα βρει ευκολότατα η γυναίκα. Όταν κυβερνάει δεν τη ξεγελάει κανείς ποτέ, αλλά αυτή συνηθίζει να γελάει τους άλλους. Θα αφήσω τα άλλα. Δείξτε μου εμπιστοσύνη και θα είσαστε ευτυχισμένοι.

8 ΕΙΡΗΝΗ Η υπόθεση της κωμωδίας είναι η ακόλουθη: ο αμπελουργός Τρυγαίος, ένας απλός και τίμιος αγρότης, δεν αντέχει άλλο τις συμφορές από τον πόλεμο και αποφασίζει ν' ανέβει στον ουρανό καβάλα σ' ένα σκαθάρι, που ο ίδιος είχε αναθρέψει γι' αυτόν το σκοπό. Στόχος του είναι να κάνει τα παράπονά του στο Δία και να ζητήσει ειρήνη για το καλό των Ελλήνων. Φτάνοντας στον ουρανό, μαθαίνει από τον Ερμή ότι οι θεοί έχουν αποτραβηχτεί στο πιο ψηλό σημείο του, αγανακτισμένοι από τις διαρκείς εχθροπραξίες των αντιπάλων. Στη θέση τους έχει μείνει ο θεός Πόλεμος, ο οποίος έκλεισε την Ειρήνη σε μια σπηλιά και ετοιμάζεται να βάλει όλες τις πόλεις σ' ένα γουδί για να τις καταστρέψει. Ο Τρυγαίος καλεί όλους τους Έλληνες και κυρίως τους απλούς πολίτες να βοηθήσουν, ώστε όλοι μαζί να μετακινήσουν το βράχο που φράζει την είσοδο της σπηλιάς, για να ελευθερώσουν την Ειρήνη. Η προσπάθεια στέφεται με επιτυχία την τρίτη φορά. Η Ειρήνη ξεπροβάλλει από τη σπηλιά συνοδευόμενη από δύο ωραίες κόρες, τη θεά των καρπών, την Οπώρα και τη θεά των επίσημων τελετών και εορτών, τη Γιορτή. Το υπόλοιπο της κωμωδίας είναι ένας ύμνος για την ειρήνη, ένα γλέντι για την απελευθέρωση της θεάς. Κυριαρχεί η χαρά της ζωής και η δημιουργία. Μετά το θρίαμβο και μέσα στη γενική ευθυμία, βρίσκει ο Αριστοφάνης την ευκαιρία να γελοιοποιήσει τους πολεμοκάπηλους και τους εμπόρους των όπλων. (οι τελευταίες σκηνές του έργου) ΔΡΕΠΑΝΟΥΡΓΟΣ Τρυγαίε μου, φίλτατε, τι καλά έκανες που έφερες την Ειρήνη,

9 γιατί κανείς μέχρι τώρα δρεπάνι δεν έπαιρνε - και τζάμπα να το 'δινα - και τώρα πουλώ χίλιες το ένα και πεντακόσιες τον κάδο! Πάρε Τρυγαίε δρεπάνια και κάδους, πάρε κι αυτά κι ό,τι θέλεις και χάρισμα. Απ' τα κέρδη σ' τα φέρνω για το γάμο σου δώρο. Μπράβο καλόπαιδο. Ας τα και πέρνα στο τραπέζι για φίλεμα. Έρχεται όμως και κάποιος κατσούφης! Έμπορος όπλων! [..] ΚΡΑΝΟΠΟΙΟΣ Βρωμοδαίμοναβρε με χαντάκωσες! Πόσο ακριβά μου στοίχισαν τούτα τα κράνη,

10 και τώρα τι να τα κάνω; Ποιος θα τα πάρει με την Ειρήνη που έφερες; Να τα πας να τα πουλήσεις στην Αίγυπτο. Άντε. Είναι καλά να μετρούν το καθάρσιό τους. ΚΟΝΤΑΡΑΣ Αλί μας κρανοποιέ! Μεγάλο κακό πάθαμε! Αυτός δεν έπαθε τίποτα. ΚΟΝΤΑΡΑΣ Δεν έπαθε; Τι θα τα κάνει τα κράνη του; Αν μάθει να βάζει μεγάλα χερούλια

11 θα τα πουλά ακριβότερα τότε. ΚΡΑΝΟΠΟΙΟΣ Πάμε κονταρά να φύγουμε. Όχι. Εγώ τα κοντάρια αυτουνού τ' αγοράζω. ΚΟΝΤΑΡΑΣ Πόσα δίνεις; Αν κοπούν στα δυο, τα παίρνω για παλούκια. Δέκα δραχμές τα εκατό. ΚΟΝΤΑΡΑΣ Μας κοροϊδεύουν φίλε. Πάμε.

12 (Φεύγουν κι αυτοί. Έρχονται δυο παιδάκια, είναι του Λάμαχου και του Κλεώνυμου) Α, μα το Δία, βγαίνουν και τα παιδάκια των καλεσμένων για τσίσια - και να προβάρουν τα τραγούδια που θα πουν στη γιορτή. Έλα αγοράκι μου. Το τραγουδάκι που θα πεις στάσου εδώ κοντά μου και πες το. ΠΑΙΔΙ (ΤΟΥ ΛΑΜΑΧΟΥ) "Να αρχίσω για άντρες σπουδαίους στα όπλα". Πάψε βρε κακόμοιρο να λες για οπλισμένους! Ειρήνη τώρα έχουμε, δεν ξέρεις; Γρουσούζικο είσαι. ΠΑΙΔΙ "... που όταν βρέθηκε ο ένας στον άλλον ενάντια χυμούσαν ακράτητοι

13 και οι ασπίδες χτυπούσαν με τα κοντάρια..." Ασπίδες βρε; Πάψε να τις θυμίζεις. ΠΑΙΔΙ "... και τότε άκουγες ιαχές και βογγητά..." Βογγητά βρε, θα σ' τις βρέξω μα το Δία! Μη λες για βογγητά και για ασπίδες. ΠΑΙΔΙ Τι να πω τότε, πες τι σ' αρέσει. Ότι μοίραζαν το κρέας το μοσχαρίσιο, και τέτοια. Ότι έστρωναν τραπέζι με τα καλύτερα φαγιά. ΠΑΙΔΙ

14 "... και μοίραζαν τότε κρέας βοδιών και ξέζευαν τα άτια που έσταζαν ιδρώτα, αφού πόλεμο χόρτασαν..." Εντάξει. Χόρτασαν πόλεμο και ύστερα έτρωγαν. Αυτό να τραγουδάς. Αυτό. Χορτασμένοι ότι έτρωγαν. ΠΑΙΔΙ "... και ντύθηκαν πάλι ασπίδες όταν χόρτασαν..." Στα αστεία το έκαναν. ΠΑΙΔΙ "... και απ' τα κάστρα ξεχύθηκαν και βοή ξεσηκώθη μεγάλη πολέμου"!

15 Άντε να χαθείς παλιόπαιδο...ανόητο! Κι εσύ και οι μάχες σου! Ποιανού είσαι βρε; ΠΑΙΔΙ Εγώ; Εσύ βέβαια. ΠΑΙΔΙ Του Λάμαχου είμαι. Πω πω! Θα έσκαγα αν δεν ήσουν γιος κάποιου που αγαπάει τον πόλεμο και κλαίει όταν πάει! Τσακίσου και τράβα να το πεις σε πολεμόχαρους. Που είναι το αγοράκι του Κλεώνυμου; Έλα. Τραγούδα κι εσύ κάτι πριν μπεις. Μυαλωμένου γιος είσαι, δεν θα πεις για πόλεμο. ΠΑΙΔΙ

16 "Την ασπίδα μου τη χαίρεται κάποιος Σάιος. Δίπλα σε θάμνο την πέταξα φεύγοντας όμορφη ήταν..." Βρε, για τον πατέρα σου το λες; ΠΑΙΔΙ "... μα τη ζωή μου την έσωσα". Τον πατέρα σου ντρόπιασες! Άντε μέσα τώρα! Γιος πατέρα τέτοιου, δεν θα το ξεχάσεις όταν θα το λες. (Φεύγουν τα παιδιά. Οι δούλοι βγάζουν έξω τα φαγητά) Τώρα δουλειά σας, εσείς που απομείνατε μάσα γερή και ξεσκόνισμα όλα. Ριχτείτε επάνω στα φαγιά μας σαν άντρες. Να ανοιγοκλείνουν οι μασέλες γερά.

17 Τα δόντια για δουλειά τους το μάσημα έχουν. Ειδαλλιώς, δεν είναι τίποτα. ΧΟΡΟΣ Τη δουλειά μας την ξέρουμε, μα καλή η συμβουλή σου. Ε, πεινασμένοι! Στα λαγοκόμματα εμπρός. Δεν βρίσκονται πάντα φραντζόλες και πίτες στο δρόμο αδέσποτες. Φάτε τις, μπρος, να μη μετανιώσετε. (Γίνεται το φαγοπότι) ΧΟΡΟΣ Τώρα σιωπή και κάποιος να βγάλει έξω τη νύφη και λαμπάδες να φέρει κι όλοι να εύχονται και μπράβο να λένε. Να πάμε ξανά στα χωριά και χωράφια μας αφού χορέψουμε κι αγαπηθούμε και τον Υπέρβολο διώξουμε

18 και στους θεούς ευχηθούμε πλούτο να δίνουν στους Έλληνες και όλοι τους να 'χουνε στάρι πολύ και βαρέλια πολλά και γεμάτα και σύκα να τρώμε και να γεννούν οι γυναίκες μας και τ' αγαθά όσοι χάσαμε να τα μαζέψουμε πάλι Να πεθάνουν τα όπλα!!!!!! (Βγάζουν έξω την Οπώρα νύφη) Έλα γυναίκα μου όμορφη στο χωράφι μαζί, να ξαπλώσουμε! (Αρχίζει "διάλογος" ανάμεσα στα δυο Ημιχόρια) ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Ύμέναιε! Υμέναιε! Ω!

19 ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Ω τρισμακάριε! Ω! Όλα τα αγαθά σου πρέπουν και τα έχεις. ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Υμέναιε! Ω! ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Υμέναιε, Ω ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Τι θα την κάνουμε τώρα αυτήν; ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Τι θα την κάνουμε τώρα αυτήν; ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Θα την τρυγήσουμε. ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β

20 Θα την τρυγήσουμε. ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Το γαμπρό να τον φέρουμε σηκωμένο στα χέρια οι προσκεκλημένοι! Εμπρός! ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Υμέναιε! Ω! ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Υμέναιε! Ω! (Σηκώνουν τον Τρυγαίο στα χέρια) Να ζήσετε καλά Να μη δείτε πίκρες Να συκομαζεύετε.

21 ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Υμέναιε! Ω! ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Υμέναιε! Ω! ΗΜΙΧΟΡΙΟ Β Αυτός μεγάλος και τρανός ΗΜΙΧΟΡΙΟ Α Αυτή γλυκειά σαν σύκο. Όταν φας και πιείς πολύ τότε θα το πεις. ΧΟΡΟΣ Υμέναιε! Ω!

22 Ω χαίρετε άντρες χαίρετε! Κι αν μ' ακολουθήσετε θα φάτε και φραντζόλα. ΤΕΛΟΣ