Προσφυγική κρίση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει αποφασιστική δράση Ερωτήσεις και απαντήσεις

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Δελτίο Τύπου Προσφυγική κρίση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει αποφασιστική δράση Ερωτήσεις και απαντήσεις Στρασβούργο, 9 Σεπτεμβρίου 2015 Τι είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση; Η αντιμετώπιση του ζητήματος της μετανάστευσης αποτελεί μία από τις δέκα πολιτικές προτεραιότητες αυτής της Επιτροπής. Τι είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση; Η αντιμετώπιση του ζητήματος της μετανάστευσης αποτελεί μία από τις δέκα πολιτικές προτεραιότητες αυτής της Επιτροπής. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση μετουσιώνει τις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Γιούνκερ σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην καλύτερη διαχείριση όλων των πτυχών της μετανάστευσης. Το πρόγραμμα δράσης, το οποίο εγκρίθηκε στις 13 Μαΐου 2015, προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για την αντιμετώπιση της άμεσης κρίσης και για τη διάσωση ζωών στη θάλασσα και περιλαμβάνει προτάσεις για διαρθρωτικές αποκρίσεις σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέβαλε συστηματικές και συνεχείς προσπάθειες για μια συντονισμένη ευρωπαϊκή απόκριση στο ζήτημα των προσφύγων και της μετανάστευσης. Μια πρώτη δέσμη μέτρων εφαρμογής σχετικά με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση εγκρίθηκε στις 27 Μαΐου και συμπεριλαμβάνει: πρόταση να ενεργοποιηθεί, για πρώτη φορά, το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό τη μετεγκατάσταση αιτούντων άσυλο προς όφελος της Ιταλίας και της Ελλάδας σύσταση για πρόγραμμα επανεγκατάστασης ατόμων από χώρες εκτός της ΕΕ σχέδιο δράσης κατά της λαθραίας διακίνησης και τις απαραίτητες τροποποιήσεις στον προϋπολογισμό της Ένωσης για την ενίσχυση των επιχειρήσεων «Τρίτων» και «Ποσειδών» στη θάλασσα ώστε να σωθούν περισσότερες ζωές. Πώς διασφαλίζει η Επιτροπή την εφαρμογή των κοινών κανόνων της ΕΕ; Η άλλη όψη του νομίσματος όσον αφορά την επίδειξη αλληλεγγύης με τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής είναι ότι όλοι οφείλουν να επιδείξουν υπευθυνότητα σε σχέση με την εφαρμογή των κοινών κανόνων της ΕΕ. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση βασίζεται σε μία απλή αρχή: να βοηθηθούν οι μετανάστες που χρήζουν διεθνούς προστασίας και να επιστρέψουν όσοι μετανάστες δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στο έδαφος της ΕΕ. Για την εφαρμογή αυτής της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση, είναι σημαντικό να εφαρμόσουν πλήρως όλα τα κράτη μέλη τους κοινούς κανόνες για το άσυλο και την παράτυπη μετανάστευση που συμφωνήθηκαν σε επίπεδο ΕΕ. Πέντε διαφορετικές νομοθετικές πράξεις αποτελούν το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (ο κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙ», η οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου, η οδηγία για την αναγνώριση, η οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής και οι κανόνες του Eurodac για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων). Όλες οι πράξεις αυτές είναι πολύ πρόσφατες, καθώς η πρώτη από αυτές προτάθηκε μόλις το 2008 και οι τελευταίες τέθηκαν σε ισχύ μόλις την 21η Ιουλίου Η Επιτροπή θα δώσει προτεραιότητα στην πλήρη και συνεπή εφαρμογή του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου παρακολουθώντας εκ του σύνεγγυς την εφαρμογή των κανόνων και κινώντας διαδικασίες επί παραβάσει όταν είναι αναγκαίο. Τα προγράμματα μετεγκατάστασης που προτείνονται από την Επιτροπή καθιστούν επίσης προτεραιότητα την πλήρη εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ. Η Επιτροπή έχει ήδη κινήσει 32 διαδικασίες επί παραβάσει κατά διαφόρων κρατών μελών (βλ. παράρτημα), συμπεριλαμβανομένων κρατών μελών της πρώτης γραμμής, σχετικά με την εφαρμογή αυτών των πολύ νέων κανόνων. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και στην εφαρμογή της υποχρέωσης λήψης των δακτυλικών αποτυπωμάτων, στην υποχρέωση εξασφάλισης κατάλληλων υλικών συνθηκών υποδοχής και στην υποχρέωση συστηματικής έκδοσης και εκτέλεσης αποφάσεων επιστροφής. Κατά τις προηγούμενες εβδομάδες, η Επιτροπή πραγματοποίησε ήδη ανταλλαγές με ορισμένα κράτη

2 μέλη όσον αφορά τη συμμόρφωση με τον κανονισμό EURODAC που απαιτεί από τα κράτη μέλη να λαμβάνουν και να διαβιβάζουν ταχέως τα δεδομένα δακτυλικών αποτυπωμάτων κάθε αιτούντος διεθνή προστασία και κάθε υπηκόου τρίτης χώρας ή απάτριδος που συλλαμβάνεται για παράτυπη διάβαση των εξωτερικών συνόρων κράτους μέλους, εφόσον έχει ηλικία τουλάχιστον 14 ετών. Παράλληλα, η Επιτροπή θα λάβει μέτρα για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με την οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής σε ορισμένα κράτη μέλη. Για να λειτουργήσει το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, πρέπει όλα τα κράτη μέλη να παρέχουν κατάλληλες συνθήκες υποδοχής. Όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την επιστροφή που εγκρίθηκε σήμερα, η Επιτροπή θα κινεί επίσης διαδικασίες παραβάσεων για να διασφαλίζει την πλήρη εφαρμογή της οδηγίας περί επιστροφής, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης έκδοσης και εκτέλεσης αποφάσεων επιστροφής. Τι προτείνει σήμερα η Επιτροπή; Στη συνολική δέσμη μέτρων που παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνονται τα εξής συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της σημερινής προσφυγικής κρίσης και την προετοιμασία για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων: 1. Πρόταση για επείγουσα μετεγκατάσταση προσώπων με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας από την Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Ιταλία 2. Μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης σε περιπτώσεις κρίσεων για όλα τα κράτη μέλη 3. Κοινό ευρωπαϊκό κατάλογο ασφαλών χωρών καταγωγής 4. Προτάσεις για να καταστεί αποτελεσματικότερη η πολιτική επιστροφής μέσω κοινού εγχειριδίου επιστροφής και σχεδίου δράσης της ΕΕ για την επιστροφή 5. Ανακοίνωση σχετικά με τους κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων για τα μέτρα στήριξης για τους πρόσφυγες 6. Ανακοίνωση σχετικά με την αντιμετώπιση της εξωτερικής διάστασης της προσφυγικής κρίσης 7. Καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης για την Αφρική. 1) Μια επείγουσα πρόταση για τη μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ουγγαρία Ποια είναι η νομική βάση για την πρόταση σχετικά με την επείγουσα μετεγκατάσταση; Η νομική βάση είναι το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), στο οποίο προβλέπεται ότι: «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Επιτροπής, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους μέλους ή των εν λόγω κρατών μελών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.» Ποια είναι τα κριτήρια για την ενεργοποίηση του άρθρου 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ; Τα κριτήρια για την ενεργοποίηση του άρθρου 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ ορίζονται στη Συνθήκη: ένα ή περισσότερα κράτη μέλη πρέπει να αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών. Ο μηχανισμός ενεργοποιείται σε εξαιρετικές περιστάσεις, όταν, βάσει σαφών και μετρήσιμων ενδείξεων, η λειτουργία του συστήματος ασύλου ενός ή περισσότερων κρατών μελών μπορεί να αντιμετωπίσει κίνδυνο από σταθερά υψηλή εισροή προσφύγων που καταφθάνουν στην επικράτειά τους, και ιδίως προσφύγων που έχουν σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας. Ένα υψηλό κατώτατο όριο όσον αφορά τον επείγοντα χαρακτήρα και τη σοβαρότητα του προβλήματος αποτελεί, ως εκ τούτου, προϋπόθεση για την ενεργοποίηση του μηχανισμού. Πόσα άτομα θα μετεγκατασταθούν και με ποια κριτήρια; Πώς θα καλυφθούν τα σχετικά έξοδα; Η Επιτροπή προτείνει να μετεγκατασταθούν άτομα με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας από την Ιταλία (15 600), την Ελλάδα (50 400) και την Ουγγαρία (54 000). Η μετεγκατάσταση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με υποχρεωτική κλείδα κατανομής με βάση αντικειμενικά και ποσοτικά προσδιορίσιμα κριτήρια (το 40% του μεγέθους του πληθυσμού, το 40% του ΑΕΠ, το 10% του μέσου αριθμού των προηγούμενων αιτήσεων ασύλου, το 10% του ποσοστού ανεργίας). Ισχύει για τις υπηκοότητες των αιτούντων με μέσο ποσοστό αναγνώρισης σε ολόκληρη την ΕΕ 75% ή υψηλότερο[1]. Τούτο προστίθεται στην πρόταση που υπέβαλε τον Μάιο η Επιτροπή για μετεγκατάσταση ατόμων σε σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ,

3 αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τον συνολικό προτεινόμενο αριθμό σε έως άτομα. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα διαθέσει ειδική χρηματοδότηση ύψους 780 εκατ. ευρώ για τη στήριξη του προγράμματος αυτού. Τα δικαιούχα κράτη μέλη θα λαμβάνουν ευρώ για κάθε άτομο που μετεγκαθίσταται, συμπεριλαμβανομένης προχρηματοδότησης κατά 50% προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι εθνικές αρχές διαθέτουν τα μέσα για να ενεργούν ταχύτατα. Η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ουγγαρία θα λαμβάνουν 500 ευρώ για κάθε άτομο που μετεγκαθίσταται για την κάλυψη του κόστους μεταφοράς. Θα πρέπει να συμμετάσχουν όλα τα κράτη μέλη; Δυνάμει της Συνθήκης, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία έχουν δικαίωμα αυτοεξαίρεσης με δυνατότητα να επιλέξουν να συμμετάσχουν, ενώ η Δανία έχει δικαίωμα αυτοεξαίρεσης χωρίς δυνατότητα συμμετοχής. Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει κλείδα κατανομής η οποία είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη μέλη. Εάν, για βάσιμους και αντικειμενικούς λόγους, π.χ. λόγω φυσικής καταστροφής, ένα κράτος μέλος αδυνατεί προσωρινά να συμμετάσχει στον υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης ή στον μηχανισμό επείγουσας μετεγκατάστασης, θα πρέπει να καταβάλει χρηματοδοτική συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους ίσου προς το 0,002% του ΑΕΠ του. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναλύει τους λόγους που κοινοποίησε η εκάστοτε χώρα και θα λαμβάνει απόφαση σχετικά με το κατά πόσο δικαιολογείται η μη συμμετοχή της στο σύστημα για μέγιστη διάρκεια 12 μηνών. Οι χρηματοδοτικές συνεισφορές θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών που αναλαμβάνονται από όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι πιστώσεις που είχαν προβλεφθεί για τα μη συμμετέχοντα κράτη μέλη θα αναδιανέμονται στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ. Πώς επιλέχθηκαν η Ιταλία και η Ελλάδα και γιατί προσθέτετε τώρα την Ουγγαρία; Από την αρχή του έτους, περίπου μετανάστες αφίχθηκαν στην Ιταλία παράτυπα, (συμπεριλαμβανομένων περίπου παράτυπων μεταναστών που έχουν καταχωριστεί από τοπικές αρχές αλλά δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί με στοιχεία του Frontex). Τον Μάιο και τον Ιούνιο εφέτος, εντοπίστηκαν από τον Frontex περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων και τον Ιούλιο και Αύγουστο περιπτώσεις. Πρόκειται για αύξηση κατά 20%. Σημαντική αύξηση σημειώθηκε στην Ελλάδα το 2015, καθώς στη χώρα αφίχθηκαν περισσότεροι από παράτυποι μετανάστες (συμπεριλαμβανομένων περίπου παράτυπων μεταναστών που έχουν καταχωριστεί από τις τοπικές αρχές αλλά δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί με στοιχεία του Frontex). Τον Μάιο και τον Ιούνιο εφέτος, εντοπίστηκαν από τον Frontex περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων και τον Ιούλιο και Αύγουστο περιπτώσεις. Πρόκειται για αύξηση κατά 250%. Τους πρώτους 8 μήνες του 2015, περισσότερες από περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων εντοπίστηκαν στην Ουγγαρία (συμπεριλαμβανομένων περίπου παράτυπων μεταναστών που έχουν καταχωριστεί από τοπικές αρχές αλλά δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί με στοιχεία του Frontex). Τον Μάιο και τον Ιούνιο εφέτος, εντοπίστηκαν από τον Frontex περιπτώσεις παράτυπης διέλευσης των συνόρων και τον Ιούλιο και Αύγουστο περιπτώσεις. Πρόκειται για αύξηση κατά 150 %. Ποια είναι τα αναλυτικά στοιχεία του προγράμματος μετεγκατάστασης ανά κράτος μέλος; Ιταλία Ελλάδα Ουγγαρία ΣΥΝΟΛΟ Αυστρία Βέλγιο Βουλγαρία Κροατία Κύπρος Τσεχική Δημοκρατία Εσθονία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Λετονία Λιθουανία Λουξεμβούργο

4 Μάλτα Κάτω Χώρες Πολωνία Πορτογαλία Ρουμανία Σλοβακία Σλοβενία Ισπανία Σουηδία ΣΥΝΟΛΟ Τι θα συμβεί με την πρόταση για επείγουσα μετεγκατάσταση ατόμων που υποβλήθηκε τον Μάιο; Η πρόταση προς όφελος της Ιταλίας και της Ελλάδας που ενέκρινε το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων τον Ιούλιο παραμένει επί τάπητος. Ο αριθμός των ατόμων που προτείνεται σήμερα έρχεται να προστεθεί στους αιτούντες άσυλο που τα κράτη μέλη έχουν ήδη συμφωνήσει καταρχήν να μετεγκαταστήσουν εντός των επόμενων δύο ετών. Οι υπήκοοι ποιων κρατών είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από τον μηχανισμό μετεγκατάστασης; Ο μηχανισμός μετεγκατάστασης θα εφαρμόζεται μόνο στους υπηκόους με μέσο ποσοστό αναγνώρισης του καθεστώτος ασύλου σε ολόκληρη την ΕΕ 75% ή υψηλότερο, με βάση τα στοιχεία της Eurostat για το προηγούμενο τρίμηνο. Για το 2014, δύο υπηκοότητες εμφάνισαν ποσοστό αναγνώρισης άνω του 75%: οι Σύροι και οι Ερυθραίοι. Σύμφωνα με τα τελευταία τριμηνιαία δεδομένα, το 2015, το όριο του 75% έχουν υπερβεί οι Σύροι, οι Ερυθραίοι και οι Ιρακινοί. Οι υπηκοότητες που δεν υπερβαίνουν το κατώτατο όριο θα επικαιροποιούνται ανά τρίμηνο με βάση τα στοιχεία της Eurostat. Γιατί επέλεξε η Επιτροπή ως ποσοστό αναγνώρισης το 75%; Ο καθορισμός του 75% ως κατώτατου ποσοστού αναγνώρισης έχει δύο στόχους: να εξασφαλίζει ότι όλοι οι αιτούντες που έχουν σαφή και έκτακτη ανάγκη προστασίας μπορούν να απολαύουν του δικαιώματος προστασίας το συντομότερο δυνατόν και να αποτρέψει τη μετεγκατάσταση αιτούντων που δεν είναι πιθανόν να πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση ασύλου παρατείνοντας αδικαιολόγητα την παραμονή τους στην ΕΕ. Πώς υπολογίστηκε η κλείδα κατανομής για τη μετεγκατάσταση; Η προτεινόμενη κλείδα κατανομής βασίζεται: α) στο μέγεθος του πληθυσμού (συντελεστής στάθμισης 40%), β) στο συνολικό ΑΕΠ (συντελεστής στάθμισης 40%), γ) σε διορθωτικό συντελεστή με βάση τον μέσο αριθμό αιτήσεων ασύλου κατά τα προηγούμενα τέσσερα έτη (συντελεστής στάθμισης 10% με ανώτατο όριο 30% στο αποτέλεσμα επί του πληθυσμού και του ΑΕΠ στην κλείδα προκειμένου να αποφευχθούν δυσανάλογες επιπτώσεις) δ) σε διορθωτικό συντελεστή με βάση το ποσοστό ανεργίας (συντελεστής στάθμισης 10% με ανώτατο όριο 30% στο αποτέλεσμα επί του πληθυσμού και του ΑΕΠ στην κλείδα προκειμένου να αποφευχθούν δυσανάλογες επιπτώσεις). Οι διορθωτικοί συντελεστές για τους μέσους αριθμούς αιτήσεων ασύλου και το ποσοστό ανεργίας εφαρμόζονται αντιστρόφως, υπό την έννοια ότι υψηλοί υφιστάμενοι αριθμοί αιτήσεων ασύλου και υψηλό ποσοστό ανεργίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μετεγκατάσταση λιγότερων ατόμων σε ένα κράτος μέλος. Η κλείδα κατανομής είναι αντικειμενική; Η κλείδα βασίζεται σε αντικειμενικά, μετρήσιμα και επαληθεύσιμα κριτήρια και δεδομένα με κατάλληλους συντελεστές στάθμισης. Οι συντελεστές είναι σαφείς και οι πληροφορίες επί των οποίων βασίζονται αυτοί υποβάλλονται στην Eurostat από τα ίδια τα κράτη μέλη και τα συνδεδεμένα κράτη.

5 Είναι αυτό συμβατό με το σύστημα του Δουβλίνου; Το σύστημα του Δουβλίνου, το οποίο ορίζει ότι οι αιτήσεις ασύλου εξετάζονται από την πρώτη χώρα εισόδου, παραμένει ως βασικό σύστημα. Για τα άτομα που έχουν μετεγκατασταθεί, η προτεινόμενη απόφαση προβλέπει περιορισμένη και προσωρινή παρέκκλιση από ορισμένες διατάξεις του κανονισμού του Δουβλίνου, ειδικότερα όσον αφορά το κριτήριο καθορισμού του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης ασύλου. Αυτό αφορά ιδίως τη χώρα στην οποία ο αιτών άσυλο ή ο δικαιούχος προστασίας θα πρέπει να επιστρέφει στην περίπτωση δευτερογενών μετακινήσεων. Ως προς τα υπόλοιπα σημεία, ο κανονισμός του Δουβλίνου εξακολουθεί να ισχύει και να εφαρμόζεται, κατά κανόνα, για όλες τις αιτήσεις ασύλου που υποβάλλονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σημαίνει ότι αφού μετεγκατασταθεί ένα πρόσωπο από την Ιταλία, για παράδειγμα, σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, και έχει λάβει το δικαίωμα ασύλου εκεί, έχει αποκλειστικά νόμιμο δικαίωμα παραμονής στην εν λόγω χώρα. Εάν μεταβεί σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, το σύστημα του Δουβλίνου προβλέπει την επιστροφή του στη χώρα νόμιμης διαμονής. Η Επιτροπή έχει ήδη δρομολογήσει αξιολόγηση του συστήματος του Δουβλίνου και θα εξετάσει το ενδεχόμενο αναθεώρησης του κανονισμού του Δουβλίνου στη βάση αυτή. Η σημερινή δέσμη νομοθετικών μέτρων μέσω του μόνιμου μηχανισμού μετεγκατάστασης σε περιπτώσεις κρίσεων συμπληρώνει περαιτέρω τον κανονισμό του Δουβλίνου. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και οι υποχρεώσεις προκειμένου να επωφεληθούν τα κράτη μέλη από τα μέτρα επείγουσας μετεγκατάστασης; Η προσέγγιση που βασίζεται σε «κομβικά σημεία», η οποία δρομολογήθηκε από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση, θα συμβάλει επίσης στην εφαρμογή των προσωρινών προγραμμάτων μετεγκατάστασης που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 27 Μαΐου και στις 9 Σεπτεμβρίου: τα άτομα με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας θα προσδιορίζονται στα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή προς μετεγκατάσταση σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, στα οποία θα γίνεται η διεκπεραίωση της αίτησης ασύλου τους. Η Ιταλία και η Ελλάδα είναι τα δύο πρώτα κράτη μέλη στα οποία εφαρμόζεται επί του παρόντος αυτή η προσέγγιση που βασίζεται σε «κομβικά σημεία». Άλλα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την προσέγγιση αυτή. Στις 15 Ιουλίου 2015, ο Επίτροπος κ. Αβραμόπουλος απέστειλε στα κράτη μέλη χάρτη πορείας σχετικά με την εφαρμογή των κομβικών σημείων για την παροχή επιχειρησιακής στήριξης στην Ιταλία και την Ελλάδα. Ο χάρτη πορείας καταρτίστηκε από κοινού με τα κράτη μέλη και με τον Frontex, την ΕΥΥΑ, την Ευρωπόλ και την Eurojust. Τα δύο συστήματα κομβικών σημείων θα είναι επιχειρησιακά πολύ σύντομα. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός βρίσκεται στα τελικά στάδια, τόσο για την Ιταλία όσο και για την Ελλάδα, και ορισμένα μέσα έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούνται επιτόπου. Εκτός από την επιχειρησιακή υποστήριξη, το μέτρο έκτακτης ανάγκης προβλέπει ότι οι δικαιούχες χώρες πρέπει να υποβάλουν στην Επιτροπή χάρτη πορείας ο οποίος θα περιλαμβάνει επαρκή μέτρα στον τομέα του ασύλου, της πρώτης υποδοχής και της επιστροφής, της ενίσχυσης των ικανοτήτων, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων τους στους τομείς αυτούς, καθώς και μέτρα για τη διασφάλιση της δέουσας εφαρμογής της επείγουσας μετεγκατάστασης. Πώς θα αποφεύγονται οι «δευτερογενείς μετακινήσεις»; Δεν θα μετακινούνται απλώς οι ενδιαφερόμενοι σε κάποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ; Όταν κάποιος μετεγκαθίσταται σε άλλη χώρα της ΕΕ, έχει το δικαίωμα να νόμιμης διαμονής αποκλειστικά στην εν λόγω χώρα και δεν επιτρέπεται να μεταβεί εν συνεχεία σε άλλη χώρα της ΕΕ. Εάν μεταβεί, και συλληφθεί, θα πρέπει να μεταφερθεί πίσω στη χώρα νόμιμης διαμονής του βάσει των κανόνων που προβλέπει ο του κανονισμός του Δουβλίνου. Κανένα πρόσωπο δεν θα μετεγκαθίσταται από τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής χωρίς να γίνει προηγουμένως λήψη των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων, ώστε η χώρα νόμιμης διαμονής τους να μπορεί να εξακριβωθεί γρήγορα. Το γεγονός ότι τα άτομα που μετεγκαθίστανται θα διαθέτουν μόνο τα δικαιώματα που συνδέονται με τη διεθνή προστασία στο κράτος μέλος της μετεγκατάστασης θα λειτουργήσει επίσης ως αντικίνητρο για δευτερογενείς μετακινήσεις. Η Επιτροπή συνέστησε επίσης στα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο, αφενός, επιβολής

6 υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων στα άτομα που μετεγκαθίστανται και τα οποία ζητούν άσυλο και, αφετέρου, παροχής μόνο των υλικών συνθηκών υποδοχής (να παρέχουν τρόφιμα, στέγαση και ένδυση μόνο σε είδος). 2) Ένας μόνιμος μηχανισμός μετεγκατάστασης σε περιπτώσεις κρίσεων για όλα τα κράτη μέλη Γιατί η Επιτροπή προτείνει ένα μόνιμο πρόγραμμα μετεγκατάστασης σε περιπτώσεις κρίσεων; Η συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση έδειξε ότι ακραίες πιέσεις στο σύστημα ασύλου ενός κράτους μέλους μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την εφαρμογή των κανόνων του Δουβλίνου. Το ισχύον σύστημα δεν επιτρέπει παρέκκλιση από τα κριτήρια ευθύνης, προκαλώντας τοιουτοτρόπως ανισορροπίες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, επιδείνωση της κρίσης. Η Επιτροπή προτείνει να συμπληρωθεί ο κανονισμός του Δουβλίνου προκειμένου να συσταθεί μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων για τη μετεγκατάσταση αιτούντων με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας. Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕ να αποκρίνεται σε επείγουσες καταστάσεις και θα βοηθήσει τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, χωρίς να απαιτείται κάθε φορά μια χρονοβόρα διαδικασία έγκρισης από το Συμβούλιο. Ο μόνιμος μηχανισμός μετεγκατάστασης σε περιπτώσεις κρίσεων πρέπει να ενεργοποιείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν ένα κράτος μέλος βρίσκεται αντιμέτωπο με κατάσταση κρίσης, η οποία χαρακτηρίζεται από μαζική και δυσανάλογα μεγάλη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που συνεπιφέρει σημαντικές απαιτήσεις από το εθνικό του σύστημα ασύλου. Πώς θα λειτουργήσει στην πράξη; Ποιος θα αποφασίζει πότε θα ενεργοποιείται; Η Επιτροπή καθορίζει κατά πόσον υπάρχει κρίση με βάση: - την αύξηση του αριθμού των αιτούντων άσυλο κατά τους τελευταίους έξι μήνες - την αύξηση του αριθμού των παράνομων διελεύσεων των συνόρων κατά τους τελευταίους έξι μήνες - τον αριθμό των αιτήσεων ασύλου κατά κεφαλή, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να προτείνει τον αριθμό των ατόμων τα οποία πρέπει να μετεγκατασταθούν από το κράτος μέλος το οποίο αντιμετωπίζει κατάσταση κρίσης. Η Επιτροπή θα λαμβάνει υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια: - Τον αριθμό των αιτούντων διεθνή προστασία κατά κεφαλήν στο κράτος μέλος κατά τους προηγούμενους 18 μήνες (και ιδίως κατά τους τελευταίους έξι μήνες), σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ένωσης - τις δυνατότητες του συστήματος ασύλου του εν λόγω κράτους μέλους - τη συμμετοχή του κράτους μέλους σε προηγούμενες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, καθώς και τον βαθμό στον οποίο το κράτος μέλος έχει επωφεληθεί από προηγούμενα μέτρα αλληλεγγύης της ΕΕ. Ο αριθμός των ατόμων που πρέπει να μετεγκατασταθούν θα καθορίζεται από την Επιτροπή και δεν θα υπερβαίνει το 40% του αριθμού των αιτήσεων που υποβλήθηκαν κατά τους προηγούμενους έξι μήνες. Πώς θα καθοριστεί η κατανομή; Η προτεινόμενη κλείδα κατανομής βασίζεται: α) στο μέγεθος του πληθυσμού (συντελεστής στάθμισης 40%), β) στο συνολικό ΑΕΠ (συντελεστής στάθμισης 40%), γ) στον μέσο αριθμό αιτήσεων ασύλου κατά τα προηγούμενα τέσσερα έτη (αντίστροφος συντελεστής στάθμισης 10% με ανώτατο όριο 30% στο αποτέλεσμα επί του πληθυσμού και του ΑΕΠ στην κλείδα προκειμένου να αποφευχθούν δυσανάλογες επιπτώσεις) δ) στο ποσοστό ανεργίας (αντίστροφος συντελεστής στάθμισης 10% με ανώτατο όριο 30% στο αποτέλεσμα επί του πληθυσμού και του ΑΕΠ στην κλείδα προκειμένου να αποφευχθούν δυσανάλογες επιπτώσεις). Επιπλέον, κάθε κράτος μέλος υποδοχής διορίζει αξιωματικούς συνδέσμους οι οποίοι θα μεριμνούν ώστε η χώρα προορισμού να αντιστοιχεί με τα προσόντα, τις γλωσσικές δεξιότητες, τους οικογενειακούς, πολιτισμικούς και κοινωνικούς δεσμούς των προσφύγων, ώστε να διευκολύνουν την ένταξή τους. Θα πρέπει να συμμετάσχουν όλα τα κράτη μέλη;

7 Όπως και με τον μηχανισμό επείγουσας μετεγκατάστασης, δυνάμει της Συνθήκης, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία έχουν δικαίωμα αυτοεξαίρεσης με δυνατότητα να επιλέξουν να συμμετάσχουν, ενώ η Δανία έχει δικαίωμα αυτοεξαίρεσης χωρίς δυνατότητα συμμετοχής. Η Επιτροπή προβλέπει κλείδα κατανομής η οποία είναι υποχρεωτική για όλα τα κράτη μέλη. Εάν, για βάσιμους και αντικειμενικούς λόγους, π.χ. λόγω φυσικής καταστροφής, ένα κράτος μέλος αδυνατεί προσωρινά να συμμετάσχει στον υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης ή στον μηχανισμό επείγουσας μετεγκατάστασης, θα πρέπει να καταβάλει χρηματοδοτική συνεισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους ίσου προς το 0,002% του ΑΕΠ του. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναλύει τους λόγους που κοινοποίησε η εκάστοτε χώρα και θα λαμβάνει απόφαση σχετικά με το κατά πόσο δικαιολογείται η μη συμμετοχή της στο σύστημα για μέγιστη διάρκεια 12 μηνών. Οι χρηματοδοτικές συνεισφορές θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών που αναλαμβάνονται από όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι πιστώσεις που είχαν προβλεφθεί για τα μη συμμετέχοντα κράτη μέλη θα αναδιανέμονται στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ. Ποιος θα μετεγκαθίσταται; Η μετεγκατάσταση προτείνεται μόνο για τους αιτούντες που έχουν υπηκοότητες για τις οποίες το ποσοστό των πρωτοβάθμιων αποφάσεων που χορηγούν διεθνή προστασία είναι ίσο ή ανώτερο του 75%, με βάση τις πιο πρόσφατα επικαιροποιημένα τριμηνιαία στοιχεία της Eurostat.Ο καθορισμός του 75% ως κατώτατου ποσοστού αναγνώρισης έχει δύο στόχους: να εξασφαλίζει ότι όλοι οι αιτούντες που έχουν σαφή και έκτακτη ανάγκη προστασίας μπορούν να απολαύουν του δικαιώματος προστασίας το συντομότερο δυνατόν και να αποτρέπει τη μετεγκατάσταση αιτούντων στους οποίους δεν είναι πιθανόν να χορηγηθεί άσυλο παρατείνοντας αδικαιολόγητα την παραμονή τους στην ΕΕ. Πώς προσδιορίζονται οι αιτούντες για μετεγκατάσταση; Τα κράτη μέλη που επωφελούνται από τη μετεγκατάσταση, θα προσδιορίζουν τους αιτούντες που θα μπορούσαν να μετεγκατασταθούν σε άλλα κράτη μέλη. Προτεραιότητα πρέπει να δίνεται στους ευάλωτους αιτούντες. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα μέλη της ίδιας οικογένειας μετεγκαθίστανται στην ίδια επικράτεια. Για να αποφασιστεί ποιο κράτος μέλος θα αποτελέσει τη χώρα μετεγκατάστασης, θα λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά προσόντα και οι δεξιότητες των αιτούντων. Σε αυτά θα περιλαμβάνονται οι γλωσσικές και επαγγελματικές δεξιότητες, καθώς και άλλα κριτήρια βάσει αποδεδειγμένων οικογενειακών, πολιτιστικών ή κοινωνικών δεσμών που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ένταξή τους. Κάθε κράτος μέλος διορίζει αξιωματικούς συνδέσμους για να συμβάλλουν στη διαδικασία ταυτοποίησης. Η μετεγκατάσταση θα πρέπει να ολοκληρώνεται το ταχύτερο δυνατόν, και όχι αργότερα από δύο μήνες αφότου το κράτος μέλος προς το οποίο θα γίνει η μετεγκατάσταση αναφέρει επίσημα τον αριθμό των αιτούντων που μπορούν να μετεγκατασταθούν στην επικράτειά του. 3) Κοινός ευρωπαϊκός κατάλογος ασφαλών χωρών καταγωγής Γιατί προτείνει η Επιτροπή ενωσιακό κατάλογο ασφαλών χωρών καταγωγής και ποιες χώρες περιλαμβάνονται σε αυτόν; Η ισχύουσα περί ασύλου νομοθεσία της ΕΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να καταρτίζουν τους δικούς τους εθνικούς καταλόγους ασφαλών χωρών καταγωγής, αλλά δεν προβλέπει έναν κοινό και δεσμευτικό κατάλογο της ΕΕ. 12[2] χώρες της ΕΕ διαθέτουν ήδη εθνικούς καταλόγους ασφαλών χωρών καταγωγής, αλλά δεν υπήρξε ποτέ ένας εναρμονισμένος κατάλογος της ΕΕ. Η Επιτροπή προτείνει την κατάρτιση ενωσιακού καταλόγου ασφαλών χωρών προκειμένου να διευκολυνθεί η χρήση από όλα τα κράτη μέλη των διαδικασιών που συνδέονται με την εφαρμογή της έννοιας των ασφαλών χωρών καταγωγής. Ο κατάλογος θα πρέπει να περιλαμβάνει, κατά πρώτο λόγο, την Αλβανία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Μαυροβούνιο, τη Σερβία και την Τουρκία. Περίπου το 17% του συνόλου των αιτήσεων που υποβλήθηκαν στην ΕΕ προέρχεται από πολίτες των εν λόγω επτά χωρών. Άλλες χώρες μπορούν να συμπεριληφθούν στο μέλλον κατόπιν διεξοδικής αξιολόγησης από την Επιτροπή και έγκρισης από τους συννομοθέτες (το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο). Ο εν λόγω κοινός ευρωπαϊκός κατάλογος όχι μόνο θα επέτρεπε στα κράτη μέλη να επιταχύνουν τις διαδικασίες ασύλου για τους αιτούντες που προέρχονται από ασφαλείς χώρες καταγωγής, αλλά θα μείωνε επίσης τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς τις προσεγγίσεις σε παρόμοιες αιτήσεις ασύλου. Ο κατάλογος θα εξαλείψει επίσης πιθανά «παραθυράκια» και θα αποτρέψει δευτερογενείς μετακινήσεις των αιτούντων διεθνή προστασία οι οποίοι επί του παρόντος μπορεί να επιδιώκουν να μεταβούν σε συγκεκριμένο κράτος μέλος διότι θεωρούν ότι εκεί υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να

8 γίνει δεκτή η αίτησή τους για χορήγηση προστασίας. Ο κατάλογος ασφαλών χωρών προέλευσης θα επιτρέψει την ταχύτερη επιστροφή των αιτούντων οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για χορήγηση ασύλου. Γιατί έχουν περιληφθεί οι συγκεκριμένες χώρες; Οι χώρες αυτές επελέγησαν διότι θεωρείται, κατ αρχήν, ότι πληρούν τις απαιτήσεις που προβλέπονται στην οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου. Η οδηγία προβλέπει ότι μια χώρα θεωρείται ασφαλής χώρα καταγωγής όταν, βάσει της νομικής της κατάστασης, της εφαρμογής του δικαίου στο πλαίσιο δημοκρατικού συστήματος και των γενικών πολιτικών συνθηκών, καταδεικνύεται σαφώς ότι δεν υφίστανται γενικά και μόνιμα διώξεις ή βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία ή απειλές που προκύπτουν από τη χρήση αδιάκριτης βίας ή καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύγκρουσης. Επιπλέον, οι περισσότερες από τις χώρες αυτές έχουν χαρακτηριστεί υποψήφιες προς ένταξη χώρες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διότι πληρούν τα λεγόμενα «κριτήρια της Κοπεγχάγης» (διασφάλιση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σεβασμός και προστασία των μειονοτήτων). Ως εκ τούτου, οι υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ χώρες είναι συνήθως «ασφαλείς». Η Επιτροπή θα επανεξετάζει τακτικά την κατάσταση στις συγκεκριμένες χώρες και, όπου είναι αναγκαίο, μπορεί να προτείνει την προσωρινή αφαίρεση χωρών από τον κατάλογο. Η πρόοδος των υποψήφιων χωρών στην εκπλήρωση των πολιτικών και οικονομικών κριτηρίων, καθώς και η ευθυγράμμισή τους με το κεκτημένο αξιολογείται κάθε χρόνο στην ετήσια έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αιτιολόγηση της επιλογής ανά χώρα Αλβανία: - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 4 από τις 150 αιτήσεις το Το 7,8% των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής - Υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα Βοσνία-Ερζεγοβίνη: - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 5 από τις 1196 αιτήσεις το Το 4,6 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας: - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 6 από τις 502 αιτήσεις το Το 0,9 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής - Υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα Κοσσυφοπέδιο: - Το 6,3 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής Μαυροβούνιο: - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 1 από τις 447 αιτήσεις το Το 3 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής - Υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα Σερβία: - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 16 από τις αιτήσεις το Το 1,8 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτη μέλη την έχουν ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής - Υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα Τουρκία:

9 - Παραβιάσεις της ΕΣΑΔ σε 94 από τις 2899 αιτήσεις το Το 23,1 % των αιτήσεων ήταν βάσιμες το κράτος μέλος την έχει ήδη χαρακτηρίσει ασφαλή χώρα καταγωγής - Υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα Γιατί μόνο αυτές οι χώρες και όχι και άλλες; Μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν άλλες χώρες στο μέλλον; Η παρούσα πρόταση πρέπει να θεωρηθεί ως ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία συνολικού κοινού καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής σε επίπεδο Ένωσης. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή μπορεί να προτείνει τη συμπερίληψη περαιτέρω τρίτων χωρών στο μέλλον, μετά την έγκριση της σημερινής πρότασης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Προτεραιότητα θα δοθεί στον εντοπισμό και την προσθήκη τρίτων χωρών από τις οποίες προέρχεται σημαντικός αριθμός αιτούντων άσυλο και μόνο σε περιορισμένο αριθμό υπηκόων των οποίων έχει χορηγηθεί το καθεστώς πρόσφυγα. Ο προτεινόμενος κανονισμός προβλέπει ότι η Επιτροπή μπορεί να αφαιρέσει προσωρινά μια χώρα από τον κατάλογο για ένα έτος (με δυνατότητα ανανέωσης) σε περίπτωση αιφνίδιας επιδείνωσης της κατάστασης στη χώρα αυτή. Η αφαίρεση αυτή γίνεται με βάση τεκμηριωμένη αξιολόγηση, από την οποία προκύπτει ότι δεν πληρούνται πλέον οι προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμός της εν λόγω χώρας ως ασφαλούς χώρας καταγωγής. Τι σημαίνει αυτό συγκεκριμένα για τους πολίτες των εν λόγω χωρών οι οποίοι ζητούν άσυλο σε χώρα της ΕΕ; Θα απορρίπτονται αυτομάτως οι αιτήσεις τους; Ακόμη και εάν ένα πρόσωπο προέρχεται από χώρα η οποία θεωρείται ασφαλής, τούτο δεν σημαίνει ότι δεν θα αξιολογείται η αίτηση ασύλου του και ότι θα πρέπει να υποβάλλεται αμέσως σε διαδικασία επιστροφής. Κάθε πρόσωπο που υποβάλλει αίτηση ασύλου έχει το δικαίωμα η αίτησή του να διεκπεραιωθεί σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται στις οδηγίες για τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου και για τις προϋποθέσεις αναγνώρισης, σε ατομική βάση, για κάθε περίπτωση χωριστά. Ο χαρακτηρισμός μιας χώρας ως ασφαλούς χώρας καταγωγής επιτρέπει απλώς την επίσπευση της διαδικασίας ασύλου για τους αιτούντες που προέρχονται από την εν λόγω χώρα και την ταχύτερη επιστροφή των εν λόγω μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους εάν δεν πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για χορήγηση ασύλου. Μολονότι βάσει του δικαίου της ΕΕ οι προθεσμίες για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου κυμαίνονται από 6 έως 21 μήνες κατ ανώτατο όριο, στην περίπτωση των εθνικών καταλόγων ασφαλών χωρών καταγωγής, τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν επείγουσες διαδικασίες που ποικίλλουν από πέντε μήνες έως λίγες ημέρες. Πώς θα συμβάλλει αυτό στην καταπολέμηση των παραβιάσεων των εθνικών συστημάτων ασύλου και του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου; Η συνεπής χρήση των διαδικαστικών διευκολύνσεων που προβλέπονται βάσει της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου θα επιτρέψει την ταχύτερη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου και, ως εκ τούτου, θα αυξήσει τη συνολική αποτελεσματικότητα των εθνικών συστημάτων ασύλου των κρατών μελών. Επιπλέον, η κατάρτιση καταλόγου των ασφαλών χωρών καταγωγής θα αποτρέψει απόπειρες παραβιάσεων του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να διαθέσουν περισσότερους πόρους για την παροχή επαρκούς προστασίας στα πρόσωπα που έχουν πραγματικά ανάγκη. 4) Προτάσεις για να καταστεί αποτελεσματικότερη η πολιτική επιστροφής μέσω κοινού εγχειριδίου επιστροφής και σχεδίου δράσης της ΕΕ για την επιστροφή Γιατί απαιτείται ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιστροφής; Οι οικονομικοί μετανάστες καταβάλλουν μεγάλα χρηματικά ποσά σε διακινητές προκειμένου να τους μεταφέρουν στην Ευρώπη, ανεξάρτητα από το πόσο επικίνδυνο είναι το ταξίδι, με την προσδοκία ότι μετά την είσοδό τους στην ΕΕ θα έχουν πολλές πιθανότητες να παραμείνουν. Το 2014, λιγότερο από το 40% των παράτυπων μεταναστών που έλαβαν εντολή να εγκαταλείψουν την ΕΕ, έχει πράγματι φύγει. Η τάση αυτή επιβεβαιώνει το χαμηλό ποσοστό επιστροφών των τελευταίων ετών (το 2013, έγιναν περίπου πραγματικές επιστροφές από τις αποφάσεις επιστροφής, το 2012, επέστρεψαν πραγματικά περίπου άτομα από τα που έλαβαν εντολή επιστροφής το 2011, περίπου άτομα επέστρεψαν πραγματικά από τα που έλαβαν εντολή

10 επιστροφής). Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης είναι ο συστηματικός επαναπατρισμός, είτε οικειοθελής είτε αναγκαστικός, για εκείνους που δεν έχουν ή δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να παραμείνουν στην Ευρώπη. Μια ισχυρή πολιτική για την επιστροφή καθιστά δυνατή μια ισχυρή πολιτική για το άσυλο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης και 26ης Ιουνίου 2015 κάλεσε την Επιτροπή «να εκπονήσει ένα ειδικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιστροφής». Το προτεινόμενο πρόγραμμα δράσης της ΕΕ στον τομέα της επιστροφής και το εγχειρίδιο επιστροφής είναι η απάντηση της Επιτροπής στο αίτημα αυτό. Τι είναι το πρόγραμμα δράσης της ΕΕ για την επιστροφή; Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την επιστροφή προσφέρει ένα πρακτικό πλαίσιο τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα για τη βελτίωση της απόδοσης των πολιτικών επιστροφής των κρατών μελών. Για την ενίσχυση της οικειοθελούς επιστροφής, το σχέδιο δράσης θα εντοπίσει τα κενά μεταξύ των εθνικών προγραμμάτων οικειοθελούς επιστροφής και θα προωθήσει τις βέλτιστες πρακτικές σχετικά με την επιστροφή και την επανένταξη, με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης και τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ). Το σχέδιο δράσης προβλέπει επίσης μια αξιολόγηση και την ενδεχόμενη αναθεώρηση της οδηγίας περί επιστροφής μέχρι το Μετά την αξιολόγηση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS), προβλέπονται νομοθετικές προτάσεις για το 2016 σχετικά με την υποχρεωτική εισαγωγή των απαγορεύσεων εισόδου και των αποφάσεων επιστροφής στο SIS, μαζί με αναθεωρημένη πρόταση για την έξυπνη διαχείριση των συνόρων. Όπως ανακοινώθηκε στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης για τη μετανάστευση, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης το 2016 τη διεύρυνση της εντολής του Frontex για τη διαχείριση των επιστροφών. Τέλος, Ευρωπαίοι αξιωματικοί σύνδεσμοι σε θέματα μετανάστευσης θα τοποθετηθούν σε αντιπροσωπείες της ΕΕ σε βασικές χώρες καταγωγής και διέλευσης, ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής των υπηκόων τους που επιστρέφουν. η επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών αποτελεί σαφή προτεραιότητα στις σχέσεις με τρίτες χώρες. Τι είναι το προτεινόμενο εγχειρίδιο επιστροφής; Το εγχειρίδιο επιστροφής παρέχει πρακτικές οδηγίες στο προσωπικό που αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με την επιστροφή σε όλα τα κράτη μέλη τα οποία εφαρμόζουν την οδηγία περί επιστροφής. Περιλαμβάνει διευκρινίσεις, εργαλεία και παραδείγματα σχετικά με τον τρόπο καλύτερης εφαρμογής της οδηγίας, όπως οι συνθήκες σύλληψης και κράτησης, οι εθελούσιες αποχωρήσεις και μέθοδοι απομάκρυνσης, οι απαγορεύσεις εισόδου και οι διαδικαστικές εγγυήσεις. Το εγχειρίδιο έχει ως στόχο να εναρμονίσει την εφαρμογή της οδηγίας περί επιστροφής σε όλα τα κράτη μέλη και να την καταστήσει πιο αποτελεσματική. Ποια άτομα θα αφορά η επιστροφή; Σύμφωνα με την οδηγία περί επιστροφής, το πρόγραμμα αφορά τους υπηκόους τρίτων χωρών οι οποίοι διαμένουν παρανόμως στο έδαφος κράτους μέλους. Η επιστροφή δεν ισχύει για όσους ζητούν άσυλο ή χρήζουν προστασίας και φοβούνται τον πόλεμο ή τις διώξεις. Η οδηγία περί επιστροφής αναφέρει επίσης ρητά την υποχρέωση τήρησης της αρχής της μη επαναπροώθησης (που σημαίνει ότι κανένα κράτος δεν απελαύνει ή επαναπροωθεί («refouler») πρόσφυγα στα σύνορα εδαφών όπου απειλείται η ζωή ή η ελευθερία του λόγω της φυλής, της θρησκείας, της ιθαγένειας, της συμμετοχής του σε κάποια ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων). Ποιος αποφασίζει ποιος υποχρεούται να επιστρέψει; Ανεξάρτητες εθνικές δικαστικές αρχές εκδίδουν αποφάσεις επιστροφής. Όλοι οι κανόνες και οι εγγυήσεις σχετικά με την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών περιλαμβάνονται στην οδηγία περί επιστροφής, ενώ το ευρωπαϊκό πρόγραμμα επιστροφής έχει καταρτιστεί για να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότερη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθετικής πράξης. Η έκδοση εντολών επιστροφής παραμένει αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών. Πώς θα συμμετέχει ο FRONTEX; Ο Frontex διαδραματίζει καίριο ρόλο στην αύξηση της πρακτικής συνεργασίας σε ζητήματα επιστροφών, η οποία θα ενταθεί περαιτέρω. Ο Οργανισμός είναι επιφορτισμένος με την παροχή συνδρομής στα κράτη μέλη όσον αφορά την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών, ιδίως, με τη διοργάνωση κοινών

11 επιχειρήσεων επιστροφής, και με την επισήμανση βέλτιστων πρακτικών για την απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων και την απομάκρυνση των μεταναστών. Θα ενισχυθεί επίσης ο ρόλος του FRONTEX ως κόμβου της ΕΕ για την ανταλλαγή επιχειρησιακής εμπειρίας και γνώσεων σε θέματα σχετικά με την επιστροφή, μέσω του δικτύου των άμεσων σημείων επαφής για την επιστροφή. Το 2016, η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετικές προτάσεις για την ενίσχυση της εντολής του Frontex στον τομέα της επιστροφής. Θα διερευνήσει τρόπους για να δοθεί στον Οργανισμό μια διπλή εντολή που να καλύπτει τόσο τον συντονισμό της επιχειρησιακής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων όσο και την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών. Η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει τη δημιουργία ειδικού γραφείου επιστροφής του Frontex, ώστε να αντικατοπτρίζεται καλύτερα ο ρόλος του Οργανισμού στον τομέα της επιστροφής. Ειδικότερα, με βάση την πείρα που έχει αποκτηθεί με τα «κομβικά σημεία», θα εξετάσει το ενδεχόμενο συγκρότησης ομάδων επέμβασης ταχείας επιστροφής του Frontex. Η Επιτροπή θα διερευνήσει επίσης τρόπους για να διευρυνθεί η στήριξη που παρέχει ο Frontex στις γειτονικές χώρες της ΕΕ[3] όσον αφορά την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών, μέσω της τεχνικής υποστήριξης και της ανάπτυξης ικανοτήτων. Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να ενισχύσει οικονομικά τις επιχειρήσεις επιστροφής; Ο κυριότερος πόρος χρηματοδότησης είναι το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) το οποίο στηρίζει τα κράτη μέλη με τη διάθεση ποσού άνω των 800 εκατ. ευρώ για επιχειρήσεις επιστροφής για την περίοδο Στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εργασίας για το 2015, η Επιτροπή έχει δημιουργήσει τη διευκόλυνση ανάπτυξης ικανοτήτων επανεισδοχής ύψους 5 εκατ. ευρώ. Η Επιτροπή έχει προτείνει να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Frontex στον τομέα της επιστροφής για το 2016 κατά 15 εκατ. ευρώ. Πώς θα διασφαλίζονται κατά τη διαδικασία τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων που υποχρεούνται να επιστρέψουν; Όλα τα δικαιώματα και οι εγγυήσεις που προβλέπονται στην οδηγία περί επιστροφής θα εφαρμοστούν. Σ αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο σεβασμός της αρχής της μη επαναπροώθησης, το δικαίωμα προσφυγής και διασφαλίσεις σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής και κράτησης εν αναμονή της απομάκρυνσης, καθώς και η μεταφορά του ατόμου (για παράδειγμα λαμβανομένου υπόψη του κατά πόσο κάποιος είναι σωματικά ικανός να ταξιδέψει). 5) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΕΡΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Σε τι αφορά η ανακοίνωση; Τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρούν με τον δέοντα τρόπο και ταχέως τις πιο άμεσες ανάγκες των αιτούντων άσυλο όσον αφορά τη στέγαση, τις προμήθειες και τις υπηρεσίες. Η ανακοίνωση περιλαμβάνει οδηγίες προς τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, ώστε να διασφαλιστεί ότι κατανοούν και συμμορφώνονται με το δίκαιο της ΕΕ κατά την παροχή των υπηρεσιών αυτών. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων προβλέπουν πολλές δυνατότητες για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων συμβάντων και έκτακτων αναγκών. Αυτές κυμαίνονται από τη σημαντική μείωση των γενικά εφαρμοζόμενων προθεσμιών έως την δυνατότητα να μην ζητείται προηγούμενη δημοσίευση προκηρύξεων διαγωνισμού για δημόσιες συμβάσεις σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Όσον αφορά την τρέχουσα κρίση ασύλου, η Επιτροπή δημοσίευσε μια ανακοίνωση που παρέχει μια επισκόπηση των δυνατοτήτων στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων για τις εθνικές αρχές, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ. Συγκεκριμένα, η τρέχουσα οδηγία για τις δημόσιες συμβάσεις δίνει τη δυνατότητα για «ανοικτή επισπευσμένη διαδικασία» σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και μια διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση σε εξαιρετικές άκρως επείγουσες περιστάσεις. Επιπλέον, η νέα οδηγία 2014/24/ΕΕ για τις δημόσιες συμβάσεις προβλέπει επίσης «ανοικτή επισπευσμένη διαδικασία». Όλες αυτές οι υφιστάμενες διατάξεις καθιστούν δυνατή την ανάθεση συμβάσεων για την ταχεία αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών των αιτούντων άσυλο. 6) Ανακοίνωση σχετικά με την αντιμετώπιση της εξωτερικής διάστασης της προσφυγικής κρίσης Ως σημαντικός παγκόσμιος πολιτικός παράγοντας και ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας

12 και ανάπτυξης, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των διεθνών προσπαθειών για την αντιμετώπιση συγκρούσεων και αστάθειας, καθώς και την υποστήριξη των πληγέντων πληθυσμών. Η ΕΕ παρείχε σημαντική στήριξη στις χώρες καταγωγής και διέλευσης κατά τα τελευταία έτη. Τι κάνει η ΕΕ για την αντιμετώπιση των κρίσεων στη Συρία και το Ιράκ; Η ΕΕ υποστηρίζει τις διπλωματικές πρωτοβουλίες για την εξεύρεση πολιτικών λύσεων από την έναρξη των συγκρούσεων στη Συρία και το Ιράκ. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης έχουν καθορίσει ένα πολιτικό πλαίσιο για μια περιφερειακή στρατηγική, συμπεριλαμβανομένου του αγώνα εναντίον του Da'esh στην ανακοίνωσή της, που εγκρίθηκε νωρίτερα φέτος, καθώς και με χρηματοδοτικές δεσμεύσεις ύψους 1 δισεκατ. ευρώ. Η ΕΕ διαδραματίζει ενεργό ρόλο σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο. Η ΕΕ στηρίζει όλες τις προσπάθειες για την εξεύρεση πολιτικής λύσης με αμοιβαία συναίνεση με βάση το ανακοινωθέν της Γενεύης της 30ής Ιουνίου 2012 και σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Για την επίτευξη βιώσιμης λύσης απαιτείται επειγόντως μια διαδικασία προς την πολιτική μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς υπό την ευθύνη της Συρίας. Η ΕΕ υποστηρίζει ένθερμα τις προσπάθειες του Ειδικού Απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών για τη διευκόλυνση των διαβουλεύσεων με τα εμπλεκόμενα μέρη της Συρίας, και ενθαρρύνει τα μέλη της διεθνούς κοινότητας με επιρροή στα εμπλεκόμενα μέρη της Συρίας να αναλάβουν ειδική ευθύνη για την εξασφάλιση της επιτυχίας αυτών των προσπαθειών. Από το 2011, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν κινητοποιήσει πάνω από 3,9 δισεκατ. ευρώ για την ανθρωπιστική, αναπτυξιακή, οικονομική χρηματοδότηση και τη χρηματοδότηση για τη σταθεροποίηση προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στους Σύρους στη χώρα τους και στην περιοχή (Λίβανος, Ιορδανία, Τουρκία και Ιράκ). Ένα Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ με κονδύλια περίπου 40 εκατομμύρια ευρώ. ευρώ έχει επίσης συσταθεί για την ενίσχυση της συνοχής και του μεγέθους της απόκρισης της ΕΕ στην κρίση της Συρίας σε περιφερειακή κλίμακα, με στόχο την αντιμετώπιση των αναγκών των Σύρων στη Συρία και των σύρων προσφύγων σε γειτονικές χώρες και κοινότητες, καθώς και των τοπικών διοικήσεων στις χώρες υποδοχής. Σήμερα άρχισαν να εφαρμόζονται δύο πρώτα προγράμματα ύψους 17,5 εκατ. ευρώ τα οποία θα παρέχουν ευκαιρίες σχολικής φοίτησης και επισιτιστική ασφάλεια για σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι η χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό σύρων προσφύγων παγκοσμίως (επί του παρόντος 2 εκατομμύρια άτομα). Η ΕΕ κινητοποίησε πάνω από 175 εκατ. ευρώ ως συμβολή στις τεράστιες προσπάθειες της Τουρκίας. Τα κεφάλαια αυτά παρέχουν στήριξη τόσο στους σύρους όσο και στους ιρακινούς πρόσφυγες που φιλοξενούνται στην Τουρκία, ιδίως, για να ενισχυθεί η πρόσβασή τους σε δημόσιες υπηρεσίες, και για να δοθεί η δυνατότητα στις τουρκικές αρχές να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση. Παράλληλα, ανοίγει ειδικός διάλογος με την Τουρκία ώστε να προσδιοριστούν περαιτέρω δυνατότητες βοήθειας για τους σύρους πρόσφυγες, μεταξύ άλλων, και στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και για τη βελτίωση των συνοριακών ελέγχων και την καταπολέμηση των οργανωμένων εγκληματιών που ευθύνονται για τη λαθραία διακίνηση παράτυπων μεταναστών (βλ. MEMO/15/5535). Η Τουρκία θα λάβει χρηματοδότηση από τον μηχανισμό προενταξιακής βοήθειας στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων ύψους περίπου 245 εκατ. ευρώ για την περίοδο Η Τουρκία θα επωφεληθεί επίσης, μαζί με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, από ένα νέο περιφερειακό πρόγραμμα διαχείρισης της μετανάστευσης. Η χρηματοδοτική συνδρομή της ΕΕ στηρίζει επίσης τις προσπάθειες της Τουρκίας για να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας. Στο Ιράκ, σχεδόν 3 εκατομμύρια άτομα είναι σήμερα εσωτερικά εκτοπισμένα και το 2015 η Επιτροπή διέθεσε πάνω από 65 εκατ. ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια για την αντιμετώπιση της κρίσης στο Ιράκ. Η ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ στη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της κουρδικής περιοχής του Ιράκ, περιλαμβάνει επιχειρήσεις διάσωσης, καθώς και ιατρική βοήθεια για τους πλέον ευάλωτους. Τι κάνει η ΕΕ για να συμβάλει στην επίλυση της κρίσης στη Λιβύη; Η απουσία κρατικού ελέγχου έχει μετατρέψει τη Λιβύη σε σημαντικό σημείο διέλευσης Αφρικανών από την υποσαχάρια Αφρική προς την Ευρώπη (κυρίως την Ιταλία), μέσω της λεγόμενης διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει ενεργά τον διάλογο μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών στη Λιβύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ προκειμένου να επιτευχθεί μια ειρηνική διευθέτηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαίωσε επανειλημμένα ότι είναι πρόθυμη να υποστηρίξει τη μελλοντική κυβέρνηση με όλα τα μέσα. Τι κάνει η ΕΕ για να στηρίξει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που έρχονται αντιμέτωπες με

13 ροές προσφύγων; Η Ευρωπαϊκή Ένωση εντείνει την υποστήριξή της στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες επί του παρόντος αντιμετωπίζουν μεγάλες ροές προσφύγων, κυρίως από τη Συρία. Η στήριξη της ΕΕ περιλαμβάνει την ενίσχυση των ικανοτήτων υποδοχής και επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου, και την αύξηση της συνεργασίας για την καταπολέμηση των οργανωμένων εγκληματιών που ευθύνονται για τη λαθραία διακίνηση μεταναστών. Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολοκληρώνει ένα περιφερειακό πρόγραμμα στήριξης για την προστασία ευαίσθητων μεταναστών και τη διαχείριση της μετανάστευσης στα Δυτικά Βαλκάνια, το οποίο θα επικεντρωθεί σε τρεις τομείς: την ταυτοποίηση των μεταναστών, την ενδοπεριφερειακή και διαπεριφερειακή ανταλλαγή πληροφοριών και μηχανισμούς που θα προβλέπουν λύσεις επιστροφής, με την παράλληλη εφαρμογή πρακτικών διασφαλίσεων προστασίας ώστε να αντικατοπτρίζονται οι ειδικές ανάγκες των μεταναστών. Τα θέματα αυτά θα εξεταστούν περαιτέρω στο πλαίσιο της διάσκεψης υψηλού επιπέδου για τα Δυτικά Βαλκάνια που θα πραγματοποιηθεί αργότερα εντός του τρέχοντος έτους. Από το 2007, η ΕΕ έχει παράσχει περίπου 600 εκατ. ευρώ σε χρηματοδοτική στήριξη για δραστηριότητες που συνδέονται με τη μετανάστευση στα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία. Τι κάνει η ΕΕ με τους αφρικανούς εταίρους; Η υποσαχάρια Αφρική εξακολουθεί να αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις δημογραφικής πίεσης, περιβαλλοντικής καταπόνησης, ακραίας φτώχειας, εσωτερικών εντάσεων και θεσμικών αδυναμιών που σε ορισμένα μέρη έχουν επιδεινωθεί τόσο ώστε να μετατραπούν σε ανοικτές συγκρούσεις, εκτοπίσεις, εγκληματικότητα, τρομοκρατία και ριζοσπαστικοποίηση, καθώς και παράτυπης μετανάστευσης και λαθρεμπορίου και λαθραίας διακίνησης μεταναστών. Η ΕΕ αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις από κοινού με τους αφρικανούς εταίρους μέσω των περιφερειακών στρατηγικών της (Σαχέλ, Κέρας της Αφρικής, Κόλπος της Γουινέας) και αναπτυξιακών πολιτικών μέσω περιφερειακών και εθνικών ενδεικτικών προγραμμάτων στην περιοχή. Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Καταπιστευματικού Ταμείου με κονδύλια 1,8 δισεκατ. ευρώ για την Αφρική (βλ. κατωτέρω). Το Ταμείο θα επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση των κρίσεων στο Σαχέλ, στην περιοχή της λίμνης Τσαντ, στο Κέρας της Αφρικής και στη Βόρεια Αφρική. Θα στηρίξει τη σταθερότητα, θα προωθήσει την ανθεκτικότητα και θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη, την ασφάλεια και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Τι γίνεται με την εξωτερική δράση για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων; Η καταπολέμηση των οργανωμένων εγκληματιών που ευθύνονται για τη λαθραία διακίνηση μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων εξακολουθεί να αποτελεί βασική προτεραιότητα. Οι εγκληματίες ευθύνονται για τον θάνατο και τον πόνο αναρίθμητων ατόμων σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Η ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των αστυνομικών και των δικαστικών συστημάτων των χωρών καταγωγής και προορισμού, καθώς και με οικείες υπηρεσίες της ΕΕ και των κρατών μελών είναι ζωτικής σημασίας. Σε πολλές χώρες, αυτό θα απαιτήσει επίσης τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων της αστυνομίας, του δικαστικού συστήματος και της διαχείρισης των συνόρων. Οι αξιωματικοί σύνδεσμοι μετανάστευσης και οι εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας που είναι τοποθετημένοι σε κομβικές αντιπροσωπείες της ΕΕ θα συμβάλουν στην ανάπτυξη συνεργασίας σχετικά με τα θέματα αυτά. Πολλές επιχειρήσεις και αποστολές της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) διαδραματίζουν ήδη σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η EUNAVFOR MED Στις 18 Μαΐου 2015, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να δημιουργήσει μια επιχείρηση διαχείρισης κρίσεων (EUNAVFOR MED) για την καταπολέμηση των δραστηριοτήτων λαθραίας διακίνησης μεταναστών στο νότιο τμήμα της Κεντρικής Μεσογείου. Η αντιμετώπιση αυτών των δικτύων αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προσπάθειας που καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης των μεταναστών. Η EUNAVFOR έχει ήδη αποδείξει την αξία της όσον αφορά τη συγκέντρωση βασικών πληροφοριών. Η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης πρότεινε τη μετάβαση στο δεύτερο στάδιο των εν λόγω επιχειρήσεων, που δίνει τη δυνατότητα στην EUNAVFOR να ανταποκριθεί με επιχειρήσεις σε ανοικτή θάλασσα για τη δίωξη των λαθρεμπόρων και των λαθραίων διακινητών μεταναστών. Αυτό θα πρέπει να γίνεται με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Η EUCAP Sahel Niger και η EUCAP Sahel Mali