Το αποτύπωμα του κλασικού παρελθόντος στο νεοελληνικό παρόν: ουτοπικές χωρικότητες. Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ

Transcript

1 Το αποτύπωμα του κλασικού παρελθόντος στο νεοελληνικό παρόν: ουτοπικές χωρικότητες Δημήτρης Πλάντζος ΕΚΠΑ

2

3 Το αποτύπωμα του κλασικού παρελθόντος στο νεοελληνικό παρόν: ουτοπικές χωρικότητες Η κλασική κληρονομιά συνιστά κεντρικό πυλώνα του νεοελληνικού εθνικού αφηγήματος, καθορίζοντας τόσο τη δημόσια πρόσληψη του εθνικού χρόνου όσο και τη βιωματική διάδραση με τον εθνικό χώρο. Η συγκεκριμένη σειρά τεσσάρων μαθημάτων θα διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους οι θεσμικές και δημόσιες αντιλήψεις περί κλασικής αρχαιότητας κατασκευάζουν τον αστικό δημόσιο χώρο και τους ρόλους που καλούνται να διαδραματίσουν οι αρχαιολόγοι και οι αρχιτέκτονες σε αυτήν τη διαδικασία.

4

5 Διάρθρωση μαθημάτων: 1. Εισαγωγή: η δόμηση της ελληνικής αρχαιότητας (19/3) 2. Η κλασική αρχαιότητα ως ετεροτοπική τεχνολογία στο παρόν (21/3) 3. Η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο ως τραυματική εμπειρία (23/3) 4. Ουτοπικές χωρικότητες (30/3)

6

7 Βιβλιογραφία Α. Βασική D. Damaskos & D. Plantzos (επιμ.), A Singular Antiquity. Archaeology and Hellenic Identity in Twentieth-Century Greece. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη (2008). A. Loukaki, Living Ruins, Value Conflicts. Aldershot: Ashgate (2008). Δ. Πλάντζος, Οι αρχαιολογίες του κλασικού. Αναθεωρώντας τον εμπειρικό κανόνα. Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου (2014). [κεφ. 7] Δ. Πλάντζος, Το πρόσφατο μέλλον. Η κλασική αρχαιότητα ως βιοπολιτικό εργαλείο. Αθήνα: Νεφέλη (2016). [κεφ. 1] Γ. Χαμηλάκης, Το Έθνος και τα Ερείπιά του. Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, μτφρ. Ν. Κούρκουλος, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου (2012). [κεφ. 1-3]

8 Βιβλιογραφία (συν.) Β. Προτεινόμενη Ά. Λεοντή, Τοπογραφίες ελληνισμού. Χαρτογραφώντας την πατρίδα, μτφρ. Π. Στογιάννος, Αθήνα: Scripta (1998). [κεφ. 3] Ν. Panourgia, «Colonizing the ideal», Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities 9:2 (2004), [e-class] Υ. Hamilakis & Ε. Yalouri, «Antiquities as symbolic capital in modern Greek society», Antiquity 70 (1996), [e-class] M. Herzfeld, «The absent presence: discourses of crypto-colonialism», The South Atlantic Quarterly 101 (2002), [e-class] D. Lowenthal, «Classical antiquities as national and global heritage», Antiquity 62 (1988),

9 Jacques Carrey, Ο Γάλλος πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ στην Κωνσταντινούπολη François Olier Marquis de Nointel στις παρυφές του Λυκαβηττού, 1674.

10 Μαρκήσιος de Nointel, 1674.

11 S. Münster, Cosmographia, Βασιλεία 1541.

12 Hartman Schedel, Liber Chronicarum, Νυρεμβέργη 1493.

13 Jean de Courcy, 15ος αι.

14 Η κλασική αρχαιότητα ως Τοπίο αναπόλησης και ενδοσκόπησης

15 Η κλασική αρχαιότητα ως Τοπίο αναπόλησης και ενδοσκόπησης Προνεωτερική ουτοπία

16 Η κλασική αρχαιότητα ως Τοπίο αναπόλησης και ενδοσκόπησης Προνεωτερική ουτοπία Επαγγελία πνευματικής ολοκλήρωσης

17 «για να ξεχνώ το σήμερα, συνεχώς προσπαθώ να μεταφέρομαι νοητά σε άλλες εποχές, και γι αυτό λατρεύω την ιστορία» Φραγκίσκος Πετράρχης ( )

18

19 Λονδίνο, Ναός St Pancras ( ).

20

21

22 James Wyatt ( ), Αστεροσκοπείο Ράντκλιφ (Οξφόρδη).

23 James Wyatt ( ), Αστεροσκοπείο Ράντκλιφ (Οξφόρδη).

24

25

26

27 National Monument of Scotland, Edinburgh ( ) "A Memorial of the Past and Incentive to the Future Heroism of the Men of Scotland"

28

29 William Stickland, Δεύτερη Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών, Φιλαδέλφεια ( ).

30 Ithiel Town και Alexander Jackson Davies, Ταμείο Δασμών Νέας Υόρκης, ( ).

31

32 18 ος αι.

33 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: Αισθητικό και ιδεολογικό κίνημα

34 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: Αισθητικό και ιδεολογικό κίνημα Επιστροφή στα διαχρονικά κλασικά πρότυπα

35 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: Αισθητικό και ιδεολογικό κίνημα Επιστροφή στα διαχρονικά κλασικά πρότυπα Παραδειγματική αξία της κλασικής μορφολογίας και ρυθμολογίας

36 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: Αισθητικό και ιδεολογικό κίνημα Επιστροφή στα διαχρονικά κλασικά πρότυπα Παραδειγματική αξία της κλασικής μορφολογίας και ρυθμολογίας Το ελληνορωμαϊκό παρελθόν πηγή έμπνευσης για τον νέο αστισμό και τον αναδυόμενο εθνικισμό

37 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: «Σημαίνουσα χρήση»: ως σύστημα ιδεών και αντιλήψεων η ελληνική αναβίωση εκφράζει το νέο, το προοδευτικό και το φιλελεύθερο, συνοψίζοντας έτσι τον καταστατικό αξιακό χάρτη της αστικής δημοκρατίας.

38 Joseph Hansom και Edward Welch, Birmingham Town Hall ( )

39 Αναβίωση του κλασικού ιδεώδους: «Σημαίνουσα χρήση»: ως σύστημα ιδεών και αντιλήψεων η ελληνική αναβίωση εκφράζει το νέο, το προοδευτικό και το φιλελεύθερο, συνοψίζοντας έτσι τον καταστατικό αξιακό χάρτη της αστικής δημοκρατίας. Την ίδια στιγμή, το κίνημα της ελληνικής αναβίωσης αποικιοποιεί τον κλασικό πολιτισμό και εργαλειοποιεί την κλασική αρχαιολογία

40 «Αποικιοποίηση» του κλασικού Ο φαντασιακός και εν πολλοίς αυθαίρετος εποικισμός του κλασικού ως νεωτερικής ουτοπίας Daniel Mytens, O Λόρδος Arundel, 1618.

41 «Αποικιοποίηση» του κλασικού Ο φαντασιακός και εν πολλοίς αυθαίρετος εποικισμός του κλασικού ως νεωτερικής ουτοπίας Η μονομερής οργάνωση της κλασικής κληρονομιάς από τις νεωτερικές ελίτ ανεξάρτητα από τις επιθυμίες ή τις διαθέσεις των άμεσων «αποδεκτών» της Daniel Mytens, O Λόρδος Arundel, 1618.

42 Η ακαταμάχητη γοητεία του νεοκλασικισμού: 1887

43 1894 Τέλη 19 ου αι.

44 Ο νεοκλασικισμός ως «ελληνική», «λαϊκή» τέχνη

45 Απο-αποικιοποίηση

46 Απο-αποικιοποίηση

47

48 Κλασικό παρελθόν: Προϊόν εκλεκτικής συγγένειας με την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα Επίδικο ζήτημα αλληλοσυγκρουόμενων «αποικισμών» Συνισταμένη συλλογικών και ατομικών ταυτοτήτων: Εθνικών Τοπικών Κοινωνικών Πολιτικών Έμφυλων