ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ"

Transcript

1 ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΟΜΕΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ Σο ηιτθμα τθσ επιςτθμονικισ προόδου ςτθ φιλοςοφία τθσ επιςτιμθσ του 20ου αιϊνα και θ ςχζςθ του με τθν τεχνολογία ΡΤΥΧΙΑΚΗ ΕΓΑΣΙΑ του ΓΙΩΡΓΟΤ ΠΙΠΙΛΗ Επιβλζπων κακθγθτισ Δρ Σωκράτθσ Τουμπεκτςισ Καβάλα, Σεπτζμβριοσ 2010

2 Το ηιτθμα τθσ επιςτθμονικισ προόδου ςτθ φιλοςοφία τθσ επιςτιμθσ του 20 ου αιώνα και θ ςχζςθ του με τθν τεχνολογία 2

3 Πρόλογοσ Η εργαςία αυτι ξεκίνθςε και τελείωςε μζςα ςτο διάςτθμα του εαρινοφ εξαμινου 2010 ςφμφωνα με τον υπάρχον κανονιςμό του τμιματοσ Ηλεκτρολογίασ του ΤΕΙ ΚΑ- ΒΑΛΑΣ. Θα ικελα να ευχαριςτιςω τoν Κακθγθτι μου κ.τουμπεκτςι Σωκράτθ για τθν εμπιςτοςφνθ που μου ζδειξε δίνοντασ μου τθ δυνατότθτα να εκπονιςω τθν πτυχιακι μου εργαςία. Επίςθσ, κα ικελα να τον ευχαριςτιςω για τθ διάκεςθ του να με βοθκιςει και να μου λφςει οποιαδιποτε απορία οποιαδιποτε ςτιγμι το χρειαηόμουν. Ζνα μεγάλο ευχαριςτϊ ςτουσ φίλουσ μου, οι οποίοι μου ςυμπαραςτάκθκαν όλο αυτό τον καιρό. Τζλοσ, κζλω να ευχαριςτιςω κερμά τθν οικογζνειά μου για τθν θκικι και οικονομικι ςυμπαράςταςθ όχι μόνο κατά τθ διάρκεια τθσ εκπόνθςθσ τθσ πτυχιακισ μου εργαςίασ αλλά και κακ όλθ τθ διάρκεια των ςπουδϊν μου. 3

4 Περιεχόμενα Ειςαγωγι... Σελ. 7 Κεφάλαιο 1 ο 1.1. Φιλοςοφία Επιςτιμθ Σχζςθ κακθμερινι γνϊςθσ και επιςτιμθσ Ιωνικι περίοδοσ Ακθναϊκι περίοδοσ Αλεξανδρινι περίοδοσ Μεςαίωνασ Ευρϊπθ 16οσ-17οσ αιϊνασ οσ -20 οσ αιϊνασ Κεφάλαιο 2 ο 2.1. Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ Η αξία των νόμων Εμπειρικζσ επιςτιμεσ Βαςικοί όροι ςτθ Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ Ραραγωγι και επαγωγι Η πειραματικι μζκοδοσ Είδθ επιςτθμονικϊν εννοιϊν Τα κυριότερα ρεφματα ςτθ ςφγχρονθ Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ Η Αντικετικιςτικι εμπειριςτικι αντίλθψθ Αντικετικιςτικι φυςιοκρατία Ανορκολογιςμόσ Αντιφυςιοκρατία Απριοριςμόσ (νοθςιοκρατία) Εμπειριςμόσ Εργαλειοκρατία (εργαλειακι αντίλθψθ)

5 Ξυράφι του Ockham Ορκολογιςμόσ Συμπεριφοριςμόσ Τελεςιοκρατία Φυςιοκρατία Κεφάλαιο 3 ο 3.1. Επιςτθμονικι πρόοδοσ ςτθ Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ του 20 ου αι Ο κετικιςμόσ Θετικιςτικι φυςιοκρατία Ο λογικόσ κετικιςμόσ Απόρριψθ λογικοφ κετικιςμοφ Η επιςτιμθ ωσ ιςτορικό φαινόμενο Η επιςτθμονικι ζρευνα κατά το Lakatos Η επιςτιμθ ωσ δραςτθριότθτα Η επιςτιμθ ωσ επίλυςθ προβλθμάτων Κεφάλαιο 4 ο 4.1. Επίδραςθ τθσ τεχνολογίασ και τθσ επιςτιμθσ Οφζλθ από τθν επίδραςθ τθσ τεχνολογίασ ςτθν επιςτιμθ Κλϊνοι, θκικά κζματα, κρυπτογράφθςθ Turing Συμπεράςματα Βιβλιογραφία

6 6

7 ΕΙΑΓΩΓΗ Ζνα από τα πιο ενδιαφζροντα αντικείμενα μελζτθσ του ςφγχρονου ςτοχαςμοφ αποτελεί θ εξζταςθ τθσ φιλοςοφίασ τθσ επιςτιμθσ. Ρρόκειται για ζνα ανεξάρτθτο κλάδο με τον οποίο αςχολικθκαν ιδιαίτερα οι μελετθτζσ ςτο τζλοσ του 19 ου και ςτισ αρχζσ του 20 ου αιϊνα. Τα τελευταία χρόνια οι ερευνθτζσ αςχολοφνται κυρίωσ με τθν εγκυρότθτα ι μθ τθσ επιςτθμονικισ μεκόδου που χρθςιμοποιείται, κακορίηουν τα κριτιρια που χαρακτθρίηουν τθν επιςτθμονικι γνϊςθ, προςδιορίηουν τθν επιςτθμονικι αλικεια κ.α. Ωςτόςο, ςτθ χϊρα μασ μόνο τισ δφο τελευταίεσ δεκαετίεσ ζχει ειςαχκεί ο ςυγκεκριμζνοσ κλάδοσ ςτα ελλθνικά πανεπιςτιμια. Για το λόγο αυτό, πολλά ξενόγλωςςα βιβλία μεταφράηονται ςτα ελλθνικά ενϊ αυξάνεται και ο αρικμόσ των μελετθτϊν, που δεν περιορίηεται πλζον μόνο ςε μζλθ τθσ ακαδθμαϊκισ κοινότθτασ. Στθν παροφςα εργαςία κα παρουςιάςουμε με ςαφινεια το αντικείμενο τθσ φιλοςοφίασ τθσ επιςτιμθσ, κακορίηοντασ βαςικζσ ζννοιεσ, πραγματοποιϊντασ μια ςφντομθ ιςτορικι αναδρομι αλλά κα εξετάςουμε επίςθσ τθν ζννοια τθσ Φιλοςοφίασ τθσ Επιςτιμθσ. 7

8 8

9 Κεφάλαιο 1 ο 9

10 1.1. Φιλοςοφία Επιςτιμθ Η ζννοια τθσ επιςτιμθσ είναι πολφ δφςκολο να προςδιοριςτεί. Κάποιοι μελετθτζσ ταυτίηουν τθν ζννοια τθσ επιςτιμθσ με τθν ζννοια τθσ τεχνολογίασ, ενϊ άλλοι, κυρίωσ οι φιλόςοφοι, υποςτθρίηουν ότι θ επιςτιμθ είναι ο μόνοσ τρόποσ για να εξετάςουμε ζνα κζμα με βεβαιότθτα. Η Επιςτιμθ μπορεί να οριςτεί ωσ μια ανακάλυψθ των νόμων που ςυνδζουν τισ αιτίεσ με τα αποτελζςματα. Ρρόκειται για μια πιο ουςιαςτικι γνϊςθ τθσ Φφςθσ και του Σφμπαντοσ. Είναι ιδιαίτερα ςθμαντικό να εξετάςουμε τθ ςχζςθ ανάμεςα ςτθν Επιςτιμθ και ςτθ Φιλοςοφία για να ανακαλφψουμε τθ φφςθ των όντων, τθ γνϊςθ, τθν περιγραφι και να αξιολογιςουμε τθ ςθμαςία τουσ. Η Φιλοςοφία πρζπει να ςυνδυάηεται με τθν Επιςτιμθ γιατί διαφορετικά δεν υπάρχει βάκοσ, κριτικό πνεφμα και δθμιουργικι δραςτθριότθτα (Τουμπεκτςισ, 2009) 10

11 1.2. χζςθ κακθμερινι γνϊςθσ και επιςτιμθσ Ο ςφγχρονοσ άνκρωποσ διακζτει πλζον τεράςτιο ανκρϊπινο κεφάλαιο και ςφνολο πλθροφοριϊν. Ρλζον, μπορεί να μεταςχθματίηει ακατζργαςτα υλικά ϊςτε να καταςκευάςει ςπίτια, ροφχα και εργαλεία, ενϊ ζχει αναπτφξει επίςθσ ςφγχρονουσ τρόπουσ επικοινωνίασ, μετακίνθςθσ αντικειμζνων και ανκρϊπων και ρφκμιςθσ τθσ κοινωνικισ του ηωισ. Συνεπϊσ, ζχει πλζον αποκτιςει αξιόπιςτθ γνϊςθ για το φυςικό και κοινωνικό κόςμο που προθγείται τθσ ςφγχρονθσ επιςτιμθσ και τθσ ςυνειδθτισ εφαρμογισ των ποριςμάτων και των μεκόδων τθσ. Άρα, κα μποροφςαμε να ποφμε ότι ο ςφγχρονοσ άνκρωποσ επαναλαμβάνει ςτθ ηωι του τθν ιςτορία του ανκρϊπινου είδουσ. Αυτό ςθμαίνει ότι μπορεί να αναπτφςςει δεξιότθτεσ και να ςυλλζγει πλθροφορίεσ, ακόμθ κι αν δεν ζχει κάποια ειδικι επιςτθμονικι κατάρτιςθ. Για να προςδιορίςουμε τθν ζννοια τθσ «επιςτιμθσ» πρζπει να λάβουμε υπόψθ τα όςα μπορεί να καταφζρει ο άνκρωποσ με τθ φυςικι ευφυΐα και τθν πρακτικι άςκθςθ των ικανοτιτων και των δεξιοτιτων, αυτά που ςυνειςφζρουν και οι επιςτιμονεσ με πολυςφνκετεσ κεωρθτικζσ και εμπειρικζσ μεκόδουσ ϊςτε να αποκτιςουν γνϊςθ και πρακτικζσ δραςτθριότθτεσ. Ραρατθροφμε ότι ςυχνά ο όροσ «επιςτιμθ» και τα παράγωγα τθσ δε χρθςιμοποιοφνται ςυνειδθτά και δε γίνονται διακρίςεισ. Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ χρθςιμοποιοφνται μόνο για να προςδϊςουν κφροσ ςε διάφορα πράγματα, αλλά ςυνικωσ όςοι χρθςιμοποιοφν τον όρο και τα παράγωγά του με τθ χαλαρι αυτι ζννοια αναφζρονται ςε μια αναμφιςβιτθτθ αλικεια που δεν αναγνωρίηουν ςτουσ προγόνουσ και ςτουσ ανταγωνιςτζσ τουσ. Συνεπϊσ, ςε κάποιουσ κλάδουσ (όπωσ θ φυςικι) οι κεωρίεσ γίνονται δεκτζσ και χαρακτθρίηονται επιςτθμονικζσ ενϊ άλλεσ κεωροφνται ξεπεραςμζνεσ. Ομοίωσ, υπάρχουν τεχνικζσ και ςυςτιματα παραγωγισ που κεωροφνται «μθ επιςτθμονικά» ςε δραςτθριότθτεσ προθγοφμενων εποχϊν και ςε άλλεσ κοινωνίεσ. Το ουςιαςτικό περιεχόμενο των λζξεων «επιςτιμθ» και «επιςτθμονικόσ» αναφζρεται ςε ςυγκεκριμζνεσ και διαρκϊσ εξελιςςόμενεσ διανοθτικζσ πρακτικζσ δραςτθριότθτεσ και ςτα αποτελζςματα των δραςτθριοτιτων αυτϊν. Οι ςυγκεκριμζνεσ δραςτθριότθτεσ και τα αποτελζςματα που προκφπτουν από αυτζσ ζχουν ςυγκεκριμζνα χαρακτθριςτικά. 11

12 Ωςτόςο, δεν υπάρχουν ςαφι εννοιολογικά κριτιρια για τθν επιςτιμθ και τθν κακθμερινι γνϊςθ, παρά μόνο ζνα είδοσ βακμιαίασ μετάβαςθσ. Άρα, δεν υπάρχει κάποιοσ ξεκάκαροσ νοθματικόσ πυρινασ που να διαφοροποιεί τισ λζξεισ αυτζσ. Για το λόγο αυτό παρουςιάηουμε ςτθ ςυνζχεια τισ ςθμαντικότερεσ και πιο ευδιάκριτεσ διαφορζσ τουσ: Αρχικά, δεν μποροφμε να αμφιςβθτιςουμε το γεγονόσ ότι αρκετζσ από τισ ςθμερινζσ επιςτιμεσ προζρχονται από πρακτικά προβλιματα τθσ κακθμερινότθτασ. Πςοι αναφζρονται ςτθν ομαλι μετάβαςθ από τουσ τρόπουσ αντιμετϊπιςθσ και διαχείριςθσ των πρακτικϊν αναγκϊν και προβλθμάτων ςτθν επιςτιμθ, υποςτθρίηουν ότι θ επιςτιμθ κεωρείται «οργανωμζνθ κακθμερινι γνϊςθ» (ι ςυςτθματοποιθμζνθ ι ταξινομθμζνθ). Συνεπϊσ, θ επιςτιμθ δθμιουργείται από τθν επικυμία των επιςτθμόνων να εξθγιςουν τισ πλθροφορίεσ αλλά και από τθν προςπάκεια τουσ να παρουςιάςουν ςυςτθματικά και οργανωμζνα τα τεκμιρια που προκφπτουν. Στόχοσ τθσ επιςτιμθσ είναι θ ςυςτθματικι οργάνωςθ και θ ταξινόμθςθ των γνϊςεων με βάςθ κάποιεσ τεκμθριωμζνεσ ερμθνευτικζσ αρχζσ. Συγκεκριμζνα, οι επιςτιμονεσ προςπακοφν να ανακαλφψουν και να διατυπϊςουν με γενικοφσ όρουσ τισ ςυνκικεσ μζςα ςτισ οποίεσ λαμβάνουν χϊρα τα γεγονότα, διατυπϊνοντασ τισ κακοριςτικζσ ςυνκικεσ και προχποκζςεισ που απαιτεί θ ερμθνεία των ςυμβάντων. Για να επιτφχουν οι επιςτιμονεσ το ςυγκεκριμζνο ςτόχο διακρίνουν και απομονϊνουν κάποιεσ από τισ ιδιότθτεσ του φαινομζνου που εξετάηουν και διαπιςτϊνουν τα επαναλαμβανόμενα ςχιματα εξάρτθςθσ και μεταβολισ ανάμεςα ςτισ ιδιότθτεσ αυτζσ. Σταδιακά, οι επιςτιμονεσ ανακαλφπτουν ςχιματα που ιςχφουν για ευρφ φάςμα γεγονότων και, ςφμφωνα με κάποιεσ από τισ ερμθνευτικζσ αρχζσ, πολλζσ από τισ προτάςεισ που ςχετίηονται με τα γεγονότα ςχθματίηουν ζνα ενιαίο ςφνολο γνϊςεων. Ραρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα επιςτιμεσ που δεν ζχουν φτάςει ςε ςτάδιο ωριμότθτασ ϊςτε να παράςχουν μια ολοκλθρωμζνθ ερμθνεία για τα αντίςτοιχα φαινόμενα που εξετάηουν (όπωσ ςυμβαίνει για παράδειγμα ςτθ μθχανικι). Χαρακτθριςτικό πολλϊν φυςικϊν και κοινωνικϊν επιςτθμϊν αποτελεί το γεγονόσ ότι θ αυςτθρι λογικι ςυςτθματοποίθςθ είναι ιδανικι μεκοδολογικά. Πμωσ, ακόμα 12

13 και ςε τομείσ που το ιδεϊδεσ αυτό δεν επιδιϊκεται ςυςτθματικά (για παράδειγμα ιςτορικζσ ζρευνεσ) ςτόχοσ αποτελεί θ ερμθνεία των γεγονότων. Συνεπϊσ, ιδιαίτερο χαρακτθριςτικό τθσ επιςτθμονικισ ζρευνασ αποτελεί το ότι ςτοχεφει ςτθ διαπίςτωςθ των ςχζςεων εξάρτθςθσ ανάμεςα ςε γεγονότα που αρχικά φαίνεται ότι δε ςχετίηονται και ςτθν ανακάλυψθ ςυςτθματικϊν ςυνδζςεων με πλθροφορίεσ που φαινομενικά ςτθν αρχι ιταν ανεξάρτθτεσ. Μια ακόμθ διαφορά τθσ κακθμερινισ και τθσ επιςτθμονικισ γνϊςθσ είναι ο ςυςτθματικόσ χαρακτιρασ τθσ επιςτθμονικισ γνϊςθσ. Η κακθμερινι γνϊςθ μπορεί να είναι ακριβισ, αλλά ςυνικωσ δεν είναι δυνατό να οριςτεί θ ιςχφσ και θ αποτελεςματικότθτα τθσ. Ραρόλα αυτά, κεωρείται επαρκισ όταν κάποιοι από τουσ παράγοντεσ του περιβάλλοντοσ παραμζνουν πρακτικά αμετάβλθτοι. Πμωσ, είναι ιδιαίτερα δφςκολο να εξαςφαλιςτεί θ ςτακερότθτα αυτι και για το λόγο αυτό θ κακθμερινι γνϊςθ κεωρείται και είναι ατελισ. Συνεπϊσ, ςτόχοσ τθσ ςυςτθματικισ επιςτιμθσ είναι να διορκϊςει τθν ατζλεια αυτι. Η επιςτιμθ καταφζρνει να εξθγιςει κάποιεσ κακθμερινζσ επαναλαμβανόμενεσ πρακτικζσ που μπορεί να είναι αποτελεςματικζσ ι να αποτυγχάνουν, κακϊσ ειςάγει περιςςότερεσ και με μεγαλφτερθ λεπτομζρεια διακρίςεισ ςτισ κακθμερινζσ αντιλιψεισ. Επίςθσ, οι επιςτθμονικζσ προτάςεισ δείχνουν τουσ παράγοντεσ, τα φαινόμενα και τισ διεργαςίεσ που αλλθλεξαρτϊνται ϊςτε να επανεξεταςτοφν και να βελτιωκοφν οι τρόποι ςυμπεριφοράσ. Ωςτόςο, θ κακθμερινι γνϊςθ δεν πρζπει να κεωρείται λανκαςμζνθ ι περιςςότερο ευμετάβλθτθ από τθν επιςτθμονικι. Η βαςικι διαφορά τθσ από τθν επιςτθμονικι είναι το γεγονόσ ότι δε δίνει ιδιαίτερθ βαρφτθτα ςτθ ςυςτθματικι ερμθνεία των γεγονότων και ζχει περιοριςμζνο πεδίο αποτελεςματικισ εφαρμογισ τθσ. Ακόμθ, θ κακθμερινι γνϊςθ διαφοροποιείται από τθν επιςτθμονικι κακϊσ ςτθν κακθμερινι τονίηονται οι άμεςεσ ςυνζπειεσ των ςυμβάντων κακϊσ βραχυπρόκεςμα επιδιϊκεται θ μεγιςτοποίθςθ του οφζλουσ και θ ελαχιςτοποίθςθ του κόςτουσ. Η επιςτιμθ προκφπτει από τισ αντιφάςεισ ςτισ γνϊμεσ και ςτισ πεποικιςεισ. Για το λόγο αυτό ειςάγει ςυςτθματικζσ εξθγιςεισ των φαινομζνων, διαπιςτϊνει τισ προχποκζςεισ για τθν εμφάνιςθ και τισ ςυνζπειεσ των ςυμβάντων, αποκαλφπτει τισ 13

14 λογικζσ ςχζςεισ ανάμεςα ςτισ προτάςεισ που εκφράηουν οι επιςτθμονικζσ προτάςεισ και προςπακεί να εξαλείψει τισ αντιφάςεισ και τισ ανακολουκίεσ των πεποικιςεων. Ραρόλα αυτά, οι αντιφάςεισ μποροφν να αποτελζςουν αφορμι για νζα ζρευνα ςε διαφορετικοφσ κλάδουσ τθσ ίδιασ επιςτιμθσ. Επίςθσ, μια ςθμαντικι διαφορά είναι ακόμθ ο ταχφτεροσ ρυκμόσ εξζλιξθσ των επιςτθμονικϊν πεποικιςεων. Αυτό οφείλεται ςτθν αοριςτία και ςτθν αςάφεια των όρων που χρθςιμοποιοφνται ςτθν κακθμερινι γνϊςθ ςε αντίκεςθ με τουσ επιςτθμονικοφσ όρουσ που είναι ακριβείσ και ςαφείσ. Συχνά, ςτθν κακθμερινι γνϊςθ οι όροι δεν είναι εξειδικευμζνοι και δεν παρουςιάηουν ςθμαντικζσ λεπτομζρειεσ. Μια ακόμθ διαφορά προκφπτει από το γεγονόσ ότι θ κακθμερινι γνϊςθ αφορά κζματα που ζχουν ιδιαίτερο ενδιαφζρον για τον άνκρωπο και ςτθρίηεται ςτισ άμεςεσ αιςκθτθριακζσ εντυπϊςεισ και ςτα ποιοτικά χαρακτθριςτικά του κόςμου και προχωρά ςε μια αφθρθμζνθ περιγραφι των φαινομζνων. Επιςτθμονικι γίνεται θ γνϊςθ όταν αποδεςμεφεται από τισ άμεςεσ εντυπϊςεισ και τα ποιοτικά χαρακτθριςτικά των φαινομζνων και προςπακεί να εντοπίςει τισ δομικζσ ςχζςεισ και αλλθλεξαρτιςεισ ανάμεςα ςτα φαινόμενα που δεν είναι άμεςα αιςκθτά. Ζτςι καταλιγει ςε μια ςειρά ολοκλθρωμζνων και λογικά οργανωμζνων εξθγιςεων. Τζλοσ, θ κακθμερινι γνϊςθ διακρίνεται από τθν επιςτθμονικι ωσ προσ τισ μεκόδουσ που χρθςιμοποιοφνται για να τεκμθριϊνουν με βεβαιότθτα τθν αποδοχι των πεποικιςεων και των ςυμπεραςμάτων. Η επιςτιμθ αποδζχεται τεκμιρια μόνο αν είναι ςφμφωνα με κάποιουσ κανόνεσ ελζγχου, ενϊ υπάρχουν και ςυγκεκριμζνεσ μζκοδοι που προςδιορίηουν τα ςφάλματα των παρατθριςεων και των μετριςεων ϊςτε να οριςτεί πόςο ακριβείσ είναι. Με τον τρόπο αυτό τα πορίςματα των επιςτθμϊν (ςε αντίκεςθ με τισ κακθμερινζσ πεποικιςεισ) προζρχονται από επιςτθμονικζσ μεκόδουσ. Ραρόλα αυτά, οι επιςτθμονικοί μεκοδολογικοί κανόνεσ δεν οδθγοφν ςτθν ανακάλυψθ γεγονότων, υποκζςεων, εξθγιςεων και κεωριϊν. Αυτό οφείλεται ςτο γεγονόσ ότι δεν υπάρχουν ςτισ επιςτιμεσ κανόνεσ για τθ δθμιουργικι ςκζψθ, ενϊ θ φπαρξθ μιασ μεκόδου δε ςθμαίνει ότι υπάρχει ζνασ και μόνοσ τφποσ από τεχνικζσ και μεκόδουσ που πρζπει να εφαρμόηεται ανεξάρτθτα από το πεδίο, το αντικείμενο και το υλικό τθσ ζρευνασ. 14

15 Συνεπϊσ, χαρακτθριςτικό τθσ επιςτθμονικισ μεκόδου είναι θ επιμονι και θ ςυςτθματικι κριτικι επιχειρθμάτων και αιτιολογιςεων, με δοκιμαςμζνουσ κανόνεσ που επιτρζπουν να εξακριβωκεί πόςο αξιόπιςτα είναι τα τεκμιρια και οι ςχετικζσ αιτιολογιςεισ και ςε ποιο βακμό τα τεκμιρια ςτθρίηουν τα ςυμπεράςματα. Με βάςθ τουσ κανόνεσ, τα αποδεκτά τεκμιρια μπορεί να ςτθρίηουν ςε μεγάλο βακμό μια υπόκεςθ, όμωσ αυτό δεν αποτελεί εγγφθςθ ότι θ υπόκεςθ αλθκεφει οπωςδιποτε. Κάποια νζα τεκμιρια μπορεί να αποδείξουν το αντίκετο. Επίςθσ, οι κακθμερινζσ πεποικιςεισ γίνονται αποδεκτζσ χωρίσ να υπόκεινται ςε ανάλογο διεξοδικό ζλεγχο και χωρίσ να αποτιμάται με πλθρότθτα θ αξιοπιςτία των τεκμθρίων, κακϊσ οι κακθμερινζσ ανάγκεσ κακιςτοφν το πρακτικό και νοθτικό κόςτοσ από τον παρατεταμζνο γνωςτικό ζλεγχο των υποκζςεων και των τεκμθρίων μεγαλφτερο ςε ςχζςθ με το αντίςτοιχο όφελοσ (Carnap, 1966:23-67) Συνεπϊσ, θ απόλυτθ αξιολόγθςθ και ιεράρχθςθ τθσ κακθμερινισ και επιςτθμονικισ γνϊςθσ πρζπει να αποκοπεί ςτον κφκλο των ανκρϊπινων δραςτθριοτιτων. Τα πορίςματα τθσ επιςτιμθσ προκφπτουν από ζνα κεςμικά διαμορφωμζνο ςφςτθμα πρακτικισ και γνωςτικι προςζγγιςθσ, το οποίο αποτελεί μζροσ ενόσ ευρφτερου κεςμικοφ πλαιςίου κάκε κοινωνίασ ςτο αντίςτοιχο ςτάδιο ιςτορικισ ανάπτυξθσ τθσ και αλλθλεπιδρά με οικονομικοφσ, κοινωνικοφσ, πολιτικοφσ, εκπαιδευτικοφσ και ιδεολογικοφσ παράγοντεσ. 15

16 1.3. Ιωνικι περίοδοσ Τον 6 ο π.χ. αιϊνα γεννικθκαν ςτισ ελλθνικζσ πόλεισ τθσ Ιωνίασ (Μίλθτο, Ζφεςο, κ.λ.π.) και ςτισ ελλθνικζσ αποικίεσ τθσ Κάτω Ιταλίασ και τθσ Σικελίασ θ φιλοςοφία και θ ελλθνικι επιςτιμθ. Τθν περίοδο αυτι αναπτφχκθκαν διάφορεσ ςχολζσ, όπωσ θ ςχολι τθσ Ιωνίασ, θ ςχολι των Ρυκαγορείων και θ ςχολι τθσ Χίου. Χαρακτθριςτικό τθσ ςχολισ τθσ Ιωνίασ είναι το γεγονόσ ότι αςχολείται για πρϊτθ φορά με τθ μελζτθ και το μακθματικό ςτοχαςμό. Ραρόλα αυτά, τθν εποχι εκείνθ δεν υπιρχε το λογικό υπόβακρο και θ αξιωματικι ςυγκρότθςθ ϊςτε να είναι δυνατι θ μακθματικι απόδειξθ. Ο Ρυκαγόρασ ( π.χ.) αποτελεί τον κφριο εκφραςτι τθσ ςχολισ των Ρυκαγορείων. Η διδαςκαλία του διαφοροποιείται ςθμαντικά ςε ςχζςθ με τισ υπόλοιπεσ τθσ εποχισ του κακϊσ τόνιηε ιδιαίτερα το ρόλο των Μακθματικϊν και υποςτιριηε ότι αποτελοφν το μόνο τρόπο απελευκζρωςθσ τθσ ψυχισ. Σφμφωνα με τον Ρυκαγόρα, ιδιαίτερα ςθμαντικι είναι θ Αρικμθτικι κακϊσ αναφζρει ότι τα ςτοιχεία των αρικμϊν είναι ςτοιχεία όλων των όντων. Οι υποςτθρικτζσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ ςχολισ κεωροφςαν τθ Γθ ςφαιρικι και ανζφεραν ότι κινείται μαηί με τον ιλιο, τθ ςελινθ και τουσ πλανιτεσ γφρω από ζνα ςτακερό αόρατο κεντρικό πυρινα. Ακόμθ, κάποιοι υποςτθρικτζσ τθσ ςχολισ των Ρυκαγορείων πραγματοποίθςαν ανατομικζσ και φυςιολογικζσ μελζτεσ και ιςχυρίςτθκαν ότι ο εγκζφαλοσ και όχι θ καρδιά είναι το όργανο τθσ αίςκθςθσ και τθσ κίνθςθσ. Ιδιαίτερα ςθμαντικι είναι θ πυκαγόρεια άποψθ για τθ φφςθ. Σφμφωνα με τον Ρυκαγόρα, ζνασ επιςτιμονασ που ζχει τον «πυκαγόρειο προςανατολιςμό», πιςτεφει ότι το «πραγματικό» είναι θ μακθματικι αρμονία, θ οποία είναι παροφςα παντοφ ςτθ φφςθ. Επίςθσ, ο επιςτιμονασ πρζπει να είναι πεπειςμζνοσ ότι θ γνϊςθ αυτισ τθσ μακθματικισ αρμονίασ αποτελεί τθ ςφλλθψθ τθσ κεμελιϊδουσ δομισ του ςφμπαντοσ. (Losee, 1991:32-34) 16

17 Πυκαγόρασ ( π.χ.) Τζλοσ, θ ςχολι τθσ Χίου αναπτφχκθκε περίπου το 435 π.χ. με κφριο εκφραςτι τθσ τον Ιπποκράτθ (470 π.χ π.χ.). Χαρακτθριςτικό τθσ ςυγκεκριμζνθσ ςχολισ είναι θ επεξεργαςία αποδεικτϊν μεκόδων χειριςμοφ και θ ςυναίνεςθ ςε οριςμζνα μζςα δικαιολόγθςθσ ι εξιγθςθσ των λφςεων. Ο Ιπποκράτθσ χρθςιμοποίθςε για πρϊτθ φορά γράμματα ϊςτε να κακορίςει τα γεωμετρικά ςχιματα ενϊ παρουςίαςε και μια ςειρά από ςθμαντικζσ προτάςεισ. Χαρακτθριςτικό τθσ ελλθνικισ γεωμετρικισ παράδοςθσ ιταν θ επιλογι ευκειϊν και κφκλων ωσ απαραίτθτα ςτοιχεία για τθν καταςκευι γεωμετρικϊν χαρακτθριςτικϊν. Το γεωμετρικά προβλιματα που εξετάςτθκαν τθ ςυγκεκριμζνθ περίοδο είναι θ τριχοτόμθςθ τθσ τυχοφςασ γωνίασ, ο διπλαςιαςμόσ του κφβου και ο τετραγωνιςμόσ του κφκλου. 17

18 Ιπποκράτθσ (470 π.χ π.χ.) Ωσ προςωκρατικοφσ φιλόςοφουσ ορίηουμε τουσ αρχαίουσ Ζλλθνεσ διανοοφμενουσ που δραςτθριοποιικθκαν πριν από το κάνατο του Σωκράτθ (399 π.χ.) και που δε ςυνδζονται με τθ φιλοςοφικι ςχολι του Σωκράτθ και του Ρλάτωνα. Οι προςωκρατικοί ςθματοδοτοφν τθ μεταλλαγι ςτθν κατανόθςθ και τθν ερμθνεία του φυςικοφ κόςμου. Ρλζον, τα φαινόμενα δε κεωροφνταν αποτζλεςμα τυχαίων ι αυκαίρετων υπερφυςικϊν δυνάμεων, αλλά αποτζλεςμα κανονικϊν ακολουκιϊν από φυςικζσ αιτίεσ και αποτελζςματα. Ακόμθ, αναφζρκθκαν ςε φαινόμενα που δεν μποροφν να ερμθνευτοφν με κριτιριο υπερφυςικζσ δυνάμεισ, αν και οι κεότθτεσ ζχουν ουςιαςτικι κζςθ ςτισ κοςμολογικζσ τουσ κεωρίεσ. Ακόμθ, οι προςωκρατικοί φιλόςοφοι αναφζρονται ςτθ δθμόςια κριτικι ςυηιτθςθ των απόψεων ςτο πλαίςιο τθσ πόλθσ. Είναι χαρακτθριςτικό ότι ιταν γνϊςτεσ των ιδεϊν και των αντιλιψεων των ςυγχρόνων τουσ και αςκοφςαν κριτικι ςτισ ιδζεσ των άλλων. Για να γίνουν ευρφτερα αποδεκτζσ οι ιδζεσ τουσ αποδζχονταν δθμόςια τισ ιδζεσ των ςυγχρόνων τουσ για τθ φφςθ και τον υλικό κόςμο (Τςουμπεκτςισ, 2009) 18

19 Σωκράτθσ (470 π.χ π.χ.) 1.4. Ακθναϊκι περίοδοσ Τθν ίδια περίοδο αναπτφςςεται ζντονθ πολιτιςμικι δραςτθριότθτα ςτθν Ακινα, με κφριουσ εκφραςτζσ το Σωκράτθ, τον Ρλάτωνα και τον Αριςτοτζλθ. Εκτόσ από τα μακθματικά, τθν περίοδο αυτι αναπτφχκθκε ιδιαίτερα και θ αςτρονομία. Ρλζον, οι μελετθτζσ αςχολοφνται με τθν κίνθςθ των πλανθτϊν και όχι γενικά με τουσ αςτζρεσ, ενϊ δθμιουργείται το γεωμετρικό μοντζλο των ομόκεντρων ςφαιρϊν που αναπαριςτά τισ κινιςεισ των πλανθτϊν και των αςτζρων. Τζλοσ, κακορίηονται τα κριτιρια που πρζπει να πλθροφν οι κεωρίεσ ζτςι ϊςτε να ερμθνεφουν τισ κινιςεισ των ουράνιων ςωμάτων. Συγκεκριμζνα, ο Ρλάτωνασ ( π.χ.) ανζλυςε τουσ βαςικοφσ παράγοντεσ και κεςμοφσ που πρζπει να διζπουν τισ κοινωνικζσ ςχζςεισ ςτισ δυνατζσ κοινωνίεσ, επιςιμανε διάφορα οικονομικά φαινόμενα και λειτουργίεσ, τα οποία αποδείχκθκαν ιδιαίτερα ςθμαντικά ςε τομείσ όπωσ θ Οικονομία. Τα κυριότερα οικονομικά κζματα με τα οποία αςχολικθκε είναι ο καταμεριςμόσ τθσ εργαςίασ και θ διάκριςθ των τεχνϊν, οι λειτουργίεσ του χριματοσ και του εμπορίου και θ εξζλιξθ τθσ κοινωνίασ και θ ιδανικι πολιτεία. 19

20 Ακόμθ, ίδρυςε τθν Ακαδθμία και επθρζαςε ςθμαντικά τουσ μελετθτζσ, και ιδιαίτερα ςτουσ κλάδουσ των μακθματικϊν και τθσ αςτρονομίασ. Η ςυμβολι του ζγκειται ςτο γεγονόσ ότι διαχωρίηει τθ μακθματικι (κεωρθτικι) αςτρονομία από τθν παρατθρθςιακι αςτρονομία, υποςτθρίηοντασ τθ μακθματικι. Επίςθσ, υποςτθρίηει ότι το ςθμαντικότερο πρόβλθμα που καλοφνται να επιλφςουν οι αςτρονόμοι είναι θ ερμθνεία τθσ κίνθςθσ των πλανθτϊν. Ωςτόςο, ο Ρλάτων επικρίκθκε κατθγοροφμενοσ ότι διακιρυςςε ζνα φιλοςοφικό προςανατολιςμό επιηιμιο για τθν πρόοδο τθσ επιςτιμθσ. Ο προςανατολιςμόσ αυτόσ του Ρλάτωνα είναι μια απομάκρυνςθ από τθ μελζτθ του κόςμου. Η πλειοψθφία των μελετθτϊν αναφζρει ότι ο Ρλάτωνασ δεν ιταν ικανοποιθμζνοσ από τθν εμπειρικι, κυρίωσ, γνϊςθ τθσ διαδοχισ και τθσ ςυνφπαρξθσ των φαινομζνων. Ζτςι, ανζφερε ότι κα πρζπει να υπερβοφμε αυτι τθ γνϊςθ, ζτςι ϊςτε να αποκαλυφκεί θ υποκειμενικι ορκολογικι τάξθ. (Losee, 1991:32-40) Πλάτωνασ ( π.χ.) Επίςθσ, ο Εφδοξοσ ( π.χ.) αςχολικθκε με τθ κεωρία των αναλογιϊν και τθ μζκοδο των διαδοχικϊν προςεγγίςεων για τον υπολογιςμό των μθκϊν, των επιφανειϊν και τθσ τιμισ του π. Κατάφερε να ερμθνεφςει τισ κινιςεισ του ιλιου, τθσ ςελινθσ και των πλανθτϊν με βάςθ ομόκεντρεσ ςφαίρεσ που περιςτρζφονταν γφρω 20

21 από ζναν άξονα. Με τον τρόπο αυτό καταςκεφαςε ζνα μεταλλικό πρότυπο που αποτζλεςε τθν αρχι για τα ςθμερινά αςτρονομικά όργανα. Εφδοξοσ ( π.χ.) Τζλοσ, ο Αριςτοτζλθσ ( π.χ.), που υπιρξε μακθτισ του Ρλάτωνα, ιταν ο φιλόςοφοσ που αςχολικθκε πιο αναλυτικά με οικονομικά κζματα, όπωσ οι ςκοποί τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ, θ αξία και οι τιμζσ των αγακϊν, το χριμα, οι λειτουργίεσ και θ υπόςταςι του και θ ατομικι ιδιοκτθςία, θ εργαςία και οι ανταλλαγζσ. Επίςθσ, ίδρυςε με τθ ςειρά του μια άλλθ φιλοςοφικι ςχολι, το Λφκειο, το 335 π.χ., οι μακθτζσ τθσ οποίασ αςχολικθκαν με διάφορα φυςικά και κοινωνικά φαινόμενα. Συγκεκριμζνα, ςτθν Κοςμολογία διαιρεί τον κόςμο ςτθν υπερςελινια περιοχι και ςτθν υποςελινια. Ωσ υπερςελινια, ορίηει το χϊρο πζρα από τθ ςελινθ που είναι άφκαρτοσ και αμετάβλθτοσ και ςτον οποίο οι κινιςεισ είναι ομαλζσ κυκλικζσ (τζλειεσ, ενϊ ωσ υποςελινια ορίηει τθν περιοχι χαρακτθριςτικό τθσ οποίασ είναι θ φκορά και θ αλλαγι και ςτθν οποία οι κινιςεισ των ςωμάτων δεν είναι ομαλζσ κυκλικζσ. Συγκεκριμζνα, για τθν υποςελινια περιοχι ο Αριςτοτζλθσ αναπτφςςει δφο κεμελιϊδεισ αρχζσ. Ζτςι, αναφζρει ότι θ κίνθςθ δεν μπορεί να είναι αυκόρμθτθ, αλλά προκφπτει από μια κινοφςα δφναμθ που ζρχεται ςε επαφι με το ςϊμα. Επίςθσ, υποςτθρίηει ότι θ κίνθςθ μπορεί να είναι είτε φυςικι (ευκφγραμμθ με κατακόρυφθ διεφκυνςθ) είτε βίαιθ (προζρχεται από επίδραςθ εξωτερικισ δφναμθσ και αναγκάηει το ςϊμα να παρεκκλίνει από τθ φυςικι του κίνθςθ). 21

22 Επίςθσ, αναφζρει ότι θ γθ, το νερό, ο αζρασ και θ φωτιά αποτελοφν τθν πρϊτθ φλθ από οτιδιποτε βρίςκεται πάνω ςτθ γθ. Πμωσ, επειδι θ γθ και το νερό είναι βαριά ςτοιχεία θ φυςικι τουσ κίνθςθ τα αναγκάηει να κατζρχονται προσ το κζντρο του κόςμου. Αντίκετα, ο αζρασ και θ φωτιά είναι ελαφρά ςτοιχεία και ανζρχονται προσ τθν περιφζρεια τθσ γιινθσ περιοχισ του κόςμου, δθλαδι προσ το εςωτερικό τθσ ςφαίρασ που βρίςκεται θ ςελινθ. Ραρόλα αυτά, υποςτθρίηει ότι τα ουράνια ςϊματα δεν αποτελοφνται από τα τζςςερα αυτά ςτοιχεία, αλλά από μια πζμπτθ ουςία, τον αικζρα και τον χρθςιμοποίθςε για να ερμθνεφςει τισ αιϊνιεσ και απαράλλακτεσ κυκλικζσ κινιςεισ των ουράνιων ςωμάτων. Ζτςι, αναφζρει ότι τα γιινα ςτοιχεία ζχουν φυςικι κίνθςθ κατακόρυφθ και δεν μποροφν να εξθγιςουν τθν κυκλικι κίνθςθ των ουράνιων ςωμάτων. Αντίςτοιχα, θ κίνθςθ των ουράνιων ςωμάτων είναι αιϊνια και δεν μπορεί να είναι βίαιθ. Καταλιγουμε ζτςι ςτο ςυμπζραςμα ότι υπάρχει ο αικζρασ, που ζχει φυςικι κυκλικι κίνθςθ. Ρρζπει ωςτόςο να διευκρινίςουμε ότι ωσ κίνθςθ ορίηει τθν αλλαγι τθσ ουςίασ, τθν αλλαγι του μεγζκουσ, τθν αλλαγι τθσ ποιότθτασ ι τθν αλλαγι τθσ κζςθσ. Ο Αριςτοτζλθσ υποςτιριξε επίςθσ ότι θ φυςιολογικι κατάςταςθ των ςωμάτων είναι θ θρεμία και για το λόγο αυτό όταν δεν επιδρά κάποια δφναμθ ςε ζνα ςϊμα αυτό ςταματάει. Επίςθσ, κεωρεί τθν φλθ ςυνεχι ςε αντίκεςθ με άλλουσ Ζλλθνεσ φιλόςοφουσ (Δθμόκριτοσ). Ο Αριςτοτζλθσ κεωρεί τθν επιςτθμονικι ζρευνα ωσ μια διαδικαςία που πθγαίνει από τισ παρατθριςεισ ςτισ γενικζσ αρχζσ και επιςτρζφει ξανά ςτισ παρατθριςεισ. Υποςτιριξε ότι ο επιςτιμονασ κα πρζπει να επάγεται, δθλαδι να ςυνάγει επαγωγικϊσ ερμθνευτικζσ αρχζσ από τα φαινόμενα, τα οποία πρζπει να ερμθνευτοφν και μετά να παραγάγει προτάςεισ για τα φαινόμενα ξεκινϊντασ από υποκζςεισ, τισ οποίεσ περιζχουν οι αρχζσ αυτζσ. Ρίςτευε ότι θ επιςτθμονικι ζρευνα αρχίηει με τθ γνϊςθ, ότι κάποια ςυμβάντα λαμβάνουν χϊρα ι ότι κάποιεσ ιδιότθτεσ ςυνυπάρχουν. Η επιςτθμονικι ερμθνεία επιτυγχάνεται μόνο αν οι προτάςεισ για τα ςυμβάντα αυτά ι αυτζσ τισ ιδιότθτεσ παράγονται από τισ ερμθνευτικζσ αρχζσ. Ζτςι, θ επιςτθμονικι ερμθνεία είναι μια μετάβαςθ από τθ γνϊςθ ενόσ ςυμβάντοσ ςτθ γνϊςθ των αιτιϊν που προκάλεςαν το ςυμβάν αυτό. 22

23 Τζλοσ, ο Αριςτοτζλθσ ιςχυρίςτθκε ότι θ γνιςια επιςτθμονικι γνϊςθ ζχει υπόςταςθ μιασ αναγκαίασ αλικειασ. Ιςχυρίςτθκε ότι οι κατάλλθλα διατυπωμζνεσ πρϊτεσ αρχζσ των επιςτθμϊν και οι ςυνζπειεσ που παράγονται από αυτζσ είναι αλθκινζσ. Συνοπτικά οι κζςεισ που αποδζχεται ο Αριςτοτζλθσ είναι οι εξισ: Κάποιεσ ιδιότθτεσ ενυπάρχουν ουςιωδϊσ ςτα άτομα οριςμζνων τάξεων (πραγμάτων). Ζνα άτομο δε κα είναι μζλοσ μιασ από αυτζσ τισ τάξεισ αν δεν ζχει αυτζσ τισ ιδιότθτεσ. Σε τζτοιεσ περιπτϊςεισ υπάρχει μια ταυτότθτα δομισ ανάμεςα ςτθ γενικι καταφατικι πρόταςθ, που προςδιορίηει μια ιδιότθτα ενόσ όρου μιασ τάξθσ και ςτθ μθ ρθματικι ενφπαρξθ τθσ αντίςτοιχθσ ιδιότθτασ ςτα μζλθ τθσ τάξθσ. Είναι δυνατόν ο επιςτιμονασ να διαιςκάνεται ςωςτά αυτόν τον ιςομορφιςμό ανάμεςα ςτθ γλϊςςα και ςτθν πραγματικότθτα. Ο Αριςτοτζλθσ κλθροδότθςε ςτουσ διαδόχουσ του τθν πίςτθ ότι επειδι οι πρϊτεσ αρχζσ των επιςτθμϊν αντικατοπτρίηουν τισ ςχζςεισ ςτθ φφςθ, οι οποίεσ δε κα μποροφςε να είναι διαφορετικζσ από αυτό που είναι, αυτζσ οι αρχζσ δε γίνεται να είναι λανκαςμζνεσ. Ραρόλα αυτά, δεν κατάφερε να αποδείξει τθ γνθςιότθτα τθσ πίςτθσ αυτισ, αν και θ κζςθ του, ότι δθλαδι οι επιςτθμονικοί όροι διατυπϊνουν αναγκαίεσ αλικειεσ, επθρζαςε βακφτατα τθν ιςτορία τθσ επιςτιμθσ. (Losee, 1991: 17-30) Αριςτοτζλθσ ( π.χ. 23

24 Πλάτωνασ - Αριςτοτζλθσ 1.5. Αλεξανδρινι περίοδοσ ( π.χ.) Ο ελλθνικόσ πολιτιςμόσ άκμαςε ςτθν Ακινα μζχρι τον 3 ο π.χ. αιϊνα, όπου και αναπτφςςεται θ Αλεξάνδρεια τθσ Αιγφπτου ωσ πνευματικό κζντρο. Τθν περίοδο αυτι αναπτφςςονται ιδιαίτερα τα Μακθματικά, θ Μθχανικι και θ Αςτρονομία, κυρίωσ λόγω των οικονομικϊν και τεχνικϊν ςυνεπειϊν των κατακτιςεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα δφο ιδρφματα που χαρακτθρίηουν τθν εποχι αυτι είναι το Μουςείο και θ Βιβλιοκικθ τθσ Αλεξάνδρειασ. Το Μουςείο αποτελοφςε παράδειγμα ανϊτατου εκπαιδευτικοφ και ερευνθτικοφ κζντρου και λειτουργοφςε με κρατικι επιχοριγθςθ. Ρρόκειται για τθ ςυνζχεια του Λυκείου (Αριςτοτζλθσ) που παρουςιάςαμε προθγουμζνωσ. Το 24

25 Μουςείο περιελάμβανε κορυφαίουσ ιςτορικοφσ, γραμματικοφσ, ποιθτζσ, μθχανικοφσ, αρχιτζκτονεσ, γεωγράφουσ, αςτρονόμουσ, μακθματικοφσ κ.α. Αντίςτοιχα, θ Βιβλιοκικθ τθσ Αλεξάνδρειασ αποτζλεςε τθ μεγαλφτερθ βιβλιοκικθ τθσ αρχαιότθτασ, περιλαμβάνοντασ περιςςότερουσ από παπφρουσ. Τθν εποχι αυτι δραςτθριοποιικθκαν κορυφαίοι μακθματικοί, μεταξφ των οποίων ο Ευκλείδθσ, ο Αρχιμιδθσ κ.α. Συγκεκριμζνα, ο Αρχιμιδθσ ( π.χ.) προςδιόριςε τθν τιμι του π και επζκτεινε τισ μεκόδουσ για τον υπολογιςμό τθσ επιφάνειασ και του όγκου τθσ ςφαίρασ, του κυλίνδρου και άλλων ςτερεϊν ςωμάτων, ενϊ ζβαλε τα κεμζλια τθσ Στατικισ και τθσ Υδροςτατικισ ςτθ Μθχανικι. Αρχιμιδθσ ( π.χ.) Τόςο ο Ευκλείδθσ ( π.χ.) όςο και ο Αρχιμιδθσ διατφπωςαν ςυςτιματα προτάςεων (που περιλαμβάνουν αξιϊματα, οριςμοφσ και κεωριματα) οργανωμζνα κατά τζτοιο τρόπο ϊςτε θ αλικεια των κεωρθμάτων να προκφπτει από τθν υποτικζμενθ αλικεια των αξιωμάτων. Ακόμθ, παρουςίαςαν τισ τρεισ όψεισ του ιδανικοφ τθσ απαγωγικισ ςυςτθματοποίθςθσ, οι οποίεσ είναι: Τα αξιϊματα και τα κεωριματα ςυςχετίηονται απαγωγικά (παραγωγικά). Τα ίδια τα αξιϊματα είναι προφανείσ αλικειεσ. Τα κεωριματα ςυμφωνοφν με τισ παρατθριςεισ. 25

26 Επίςθσ, χρθςιμοποίθςαν δφο ςθμαντικζσ τεχνικζσ για να αποδείξουν τα κεωριματα τουσ, τθν εισ άτοπον απαγωγι και τθ μζκοδο τθσ εξάντλθςθσ, θ οποία αποτελεί μια επζκταςθ τθσ τεχνικισ τθσ εισ άτοπον απαγωγι. (Losee, 1991:41-46) Ευκλείδθσ ( π.χ.) Κατά τθν Αλεξανδρινι περίοδο αναπτφςςεται και θ επιςτθμονικι Γεωγραφία, κυρίωσ λόγω τθσ ανάπτυξθσ τθσ Αςτρονομίασ. Ο Ερατοςκζνθσ (

27 π.χ.) κατάφερε να μετριςει τθν περιφζρεια του μζγιςτου κφκλου τθσ γθσ με ιδιαίτερθ ακρίβεια. Σθμαντικι είναι και θ ςυμβολι του Αρίςταρχου του Σάμιου ( π.χ.) που υποςτιριξε ότι κζντρο του ςφμπαντοσ είναι ο ιλιοσ και όχι θ Γθ, ενϊ ο Κππαρχοσ ( π.χ.) μελζτθςε τισ κινιςεισ των πλανθτϊν, αναφζροντασ ότι πραγματοποιοφνται ςε επίπεδο, ανακάλυψε διάφορα αςτρονομικά όργανα και παρουςίαςε τον πρϊτο κατάλογο αςτζρων. Ερατοςκζνθσ ( π.χ.) Κππαρχοσ ( π.χ.) Στισ απόψεισ του Ιππάρχου ςτθρίχκθκε ο Ρτολεμαίοσ ( π.χ.) αλλά πρότεινε ζνα δικό του ςφςτθμα που ζγινε δεκτό και αποτζλεςε τθ βάςθ τθσ τυπικισ Αςτρονομίασ. Κυριότερο ζργο του ιταν θ «Αλμαγζςτθ» που αποτελεί μια 27

28 εγκυκλοπαιδικι ςφνκεςθ των αποτελεςμάτων τθσ ελλθνικισ αςτρονομίασ ενθμερωμζνθ με νζεσ παρατθριςεισ. Πτολεμαίοσ ( π.χ.) Ζνασ από τουσ ςπουδαιότερουσ γιατροφσ που δραςτθριοποιικθκαν ςτθν επιςτιμθ τθσ Ιατρικισ ιταν ο Γαλθνόσ ( μ.χ.), κφριο ζργο του οποίου είναι θ «Φυςιολογία». (Τουμπεκτςισ, 2009) Γαλθνόσ ( μ.χ.), 28

29 1.6. Μεςαίωνασ ( μ.χ.) Η περίοδοσ αυτι ξεκινά από τθν πτϊςθ τθσ ωμαϊκισ Αυτοκρατορίασ και τελειϊνει ςτθν Αναγζννθςθ, δθλαδι διαρκεί ςχεδόν χίλια χρόνια. Κατά το Μεςαίωνα δεν παράγονται νζεσ ιδζεσ, ενϊ οι επιςτιμονεσ αςχολοφνται με τα ςυγγραφι λεπτομερϊν υπομνθμάτων και επεξθγιςεων ζργων τθσ αρχαίασ ελλθνικισ επιςτιμθσ. Ιδιαίτερθ άνκθςθ γνωρίηουν το Βυηάντιο, το Ιςλάμ και θ λατινικι Ευρϊπθ. Χαρακτθριςτικό του Μεςαίωνα είναι θ προςπάκεια των μελετθτϊν να διατθριςουν, να μελετιςουν και να μεταδϊςουν τισ γνϊςεισ που είχαν διατυπωκεί ςτθν αρχαιότθτα και να τισ προςαρμόςουν ςτο Χριςτιανιςμό και ςτον Ιςλαμιςμό. Συγκεκριμζνα ςτθν ανατολικι Ευρϊπθ (ωςία, Αίγυπτο, Ρερςία, Ινδία, Κίνα) από τον 5 ο ζωσ τον 7 ο αιϊνα ζγιναν ςθμαντικζσ προςπάκειεσ να εμπλουτιςτοφν τα ζργα αυτά και τουσ αςκικθκε εποικοδομθτικι κριτικι, ενϊ αντίκετα ςτθ δυτικι Ευρϊπθ τα ζργα απλά διαςϊκθκαν. Στθ ςυνζχεια κα εξετάςουμε τθν εξζλιξθ τθσ αραβικισ επιςτιμθσ από τον 9 ο ζωσ τον 11 ο αιϊνα και τθ μεςαιωνικι επιςτιμθ τθσ δυτικισ Ευρϊπθσ (12 οσ 13 οσ αιϊνασ) κακϊσ οδιγθςαν ςτθ ςθμαντικι ανάπτυξθ τθσ επιςτθμονικισ ςκζψθσ το Μεςαίωνα. Η αραβικι επιςτιμθ αναπτφχκθκε από οπαδοφσ του Μωάμεκ, οι οποίοι κατακτοφςαν κατά τον 8 ο αιϊνα τθν περιοχι τθσ Ιβθρικισ χερςονιςου και τθ Βόρεια Αφρικι ζωσ τθν κοιλάδα του Ινδοφ ποταμοφ και από τθ Νότια Αραβία ζωσ τθν Καςπία Θάλαςςα. Ρρόκειται για μια περιοχι ςτθν οποία κυριαρχοφςε ο ιςλαμιςμόσ και τα περιςςότερα επιςτθμονικά ζργα ιταν γραμμζνα ςτθν αραβικι γλϊςςα. Ζτςι, κάποια από τα βιβλία των Ελλινων κλαςικϊν μεταφράςτθκαν ςτα αραβικά. Οι μεταφράςεισ αυτζσ αποδείχκθκαν ιδιαίτερα ςθμαντικζσ κακϊσ, μζςω των αραβικϊν μεταφράςεων, θ αρχαιοελλθνικι επιςτιμθ και φιλοςοφία ζγιναν γνωςτζσ ςτθν Ευρϊπθ κατά το Μεςαίωνα, τισ περιςςότερεσ φορζσ οι μεταφράςεισ ςτθρίηονταν ςε ελλθνικά ι ςυριακά αξιόπιςτα αρχζτυπα, αφοφ προζρχονταν από παλαιότερα ςωηόμενα ελλθνικά χειρόγραφα και, τζλοσ, αν κάποιο πρωτότυπο ελλθνικό κείμενο χακεί, μπορεί να αποκαταςτακεί μζςω τθσ αντίςτοιχθσ αραβικισ μετάφραςθσ. 29

30 Η αραβικι επιςτιμθ ςτθρίχκθκε κυρίωσ ςτα ελλθνικά ςυγγράμματα, ενϊ οι Άραβεσ επιςτιμονεσ προςπάκθςαν να εμπλουτίςουν τισ γνϊςεισ ςτισ οποίεσ είχαν καταλιξει οι Ζλλθνεσ επιςτιμονεσ. Θα μποροφςαμε ςυνεπϊσ να ποφμε ότι οι Άραβεσ κεωροφνται ςυνεχιςτζσ τθσ αρχαίασ ελλθνικισ επιςτιμθσ, ενϊ θ οικειοποίθςθ τθσ αρχαίασ ελλθνικισ και ελλθνιςτικισ επιςτιμθσ είναι ζνα γνϊριςμα τθσ επιςτιμθσ του ιςλαμικοφ πολιτιςμοφ. Τα κείμενα που ζγραψαν οι αρχαίοι Ζλλθνεσ μετά τον 1 ο αιϊνα μεταφράςτθκαν από τα αραβικά ςτα λατινικά, κυρίωσ ςτθν Ιςπανία. Ωςτόςο, οι Άραβεσ δεν περιορίςτθκαν ςτισ μεταφράςεισ κειμζνων και βιβλίων και ςτθ διατιρθςθ τθσ αρχαίασ ελλθνικισ επιςτιμθσ. Οι μακθματικοί χρθςιμοποίθςαν τουσ ινδικοφσ αρικμοφσ, μεταξφ των οποίων και το μθδζν, κακιερϊνοντασ ζτςι το αραβικό ςφςτθμα αρίκμθςθσ που χρθςιμοποιείται ζωσ ςιμερα. Τζλοσ, ανζπτυξαν τθν Τριγωνομετρία και τθν Άλγεβρα. Η μεςαιωνικι επιςτιμθ τθσ δυτικισ Ευρϊπθσ, θ οποία αναπτφχκθκε κατά το 12 ο και το 13 ο αιϊνα, χαρακτθρίηεται για τουσ κρθςκευτικοφσ ςκοποφσ, λόγω των οποίων αναπτφχκθκαν και ιταν κυρίωσ νοθτικι. Τθν περίοδο αυτι πραγματοποιικθκαν ελάχιςτα πειράματα, ενϊ οι επιςτιμονεσ προςπακοφςαν να ερμθνεφςουν τον κόςμο και τθ φφςθ με ζννοιεσ που δεν ιταν αντίκετεσ του Χριςτιανιςμοφ. Οι μεταφράςεισ ςυνεχίςτθκαν και τθν περίοδο αυτι, ενϊ μζχρι το 15 ο αιϊνα οι λόγιοι τθσ Ευρϊπθσ καταφζρνουν να ςχθματίςουν μια ολοκλθρωμζνθ εικόνα τθσ αρχαίασ ελλθνικισ επιςτιμθσ. Με τον τρόπο αυτό καταφζρνουν να λφςουν κοςμολογικά και φιλοςοφικά κζματα. Τθν περίοδο αυτι ιδρφκθκε το Ρανδιδακτιριο (856), το οποίο είχε ζδρα του τθν Κωνςταντινοφπολθ. Στο Ρανδιδακτιριο διδάςκονταν οι μθ κεολογικζσ επιςτιμεσ, όπωσ θ Γεωμετρία, θ Αςτρονομία κ.α. Η ίδρυςθ του Ρανδιδακτθρίου αποτζλεςε τθν αφετθρία για τθν ίδρυςθ κακεδρικϊν ςχολείων, τα οποία ςτθ ςυνζχεια ζγιναν πανεπιςτιμια, μεταξφ των οποίων το Ρανεπιςτιμιο του Ραριςιοφ (1160), το Ρανεπιςτιμιο τθσ Οξφόρδθσ (1167) και το Ρανεπιςτιμιο τθσ Μπολόνια (1158). Κάποιεσ από τισ αραβικζσ μεταφράςεισ ςτα λατινικά των αρχαίων ελλθνικϊν κειμζνων χαρακτθρίηονταν από τουσ προβλθματιςμοφσ των Αράβων επιςτθμόνων, 30

31 μεταξφ των οποίων και από τθν άρνθςθ τθσ ελεφκερθσ βοφλθςθσ. Ακόμθ, είχε μεταφερκεί θ άποψθ του Αριςτοτζλθ για τθν ακαναςία τθσ ψυχισ και από το 12 ο αιϊνα παρατθροφμε ότι τα φιλοςοφικά ςτοιχεία των ζργων του Αριςτοτζλθ ιταν αντίκετα με τθ κεολογία τθσ Δυτικισ Εκκλθςίασ. Ο Αριςτοτζλθσ ανζφερε ότι κόςμοσ είναι αιϊνιοσ, ενϊ αντίκετα θ Δυτικι Εκκλθςία υποςτιριηε ότι ο κόςμοσ ζχει αρχι δθμιουργίασ από το Θεό. Ωσ προσ τθν ψυχι, ο Αριςτοτζλθσ ανζφερε ότι δεν επιβιϊνει μετά το κάνατο, ςε αντίκεςθ με τουσ Δυτικοφσ που μιλοφςαν για αιϊνια ηωι τθσ ψυχισ μετά το κάνατο του ςϊματοσ. Ακόμθ, ο Αριςτοτζλθσ αναφζρει ότι θ ιδιότθτα ενόσ ςϊματοσ δεν μπορεί να υπάρχει ανεξάρτθτα από τθν υλικι του υπόςταςθ, ενϊ θ Δυτικι Θεολογία ότι ςτο μυςτιριο τθσ Θείασ Ευχαριςτίασ οι ιδιότθτεσ του οίνου και του άρτου εξακολουκοφν να υπάρχουν ακόμα και μετά τθ μετουςίωςθ τουσ ςε ςϊμα και αίμα του Χριςτοφ. Τζλοσ, ο Αριςτοτζλθσ υποςτθρίηει ότι οι διαδικαςίεσ τθσ φφςθσ χαρακτθρίηονται από κανονικότθτεσ που δεν μποροφν να αλλάξουν, ενϊ θ Δυτικι Εκκλθςία πιςτεφει ςτα καφματα, κατά τα οποία τροποποιοφνται οι κανονικότθτεσ τθσ φφςθσ. Από τα προθγοφμενα ςυμπεραίνουμε ότι τθν περίοδο αυτι ξεκίνθςε μια προςπάκεια αποκατάςταςθσ των λακϊν ςτα ζργα του Αριςτοτζλθ. Ρρόκειται για μια περίοδο κατά τθν οποία αμφιςβθτικθκε θ κεωρία τθσ κίνθςθσ του Αριςτοτζλθ και αποτζλεςε το ζναυςμα για τθν Επιςτθμονικι Ανακάλυψθ. Ιδιαίτερα ςθμαντικι είναι κι θ ειςαγωγι τθσ αραβικισ Άλγεβρασ και τθσ ινδικισ αρίκμθςθσ ςτο χριςτιανικό πολιτιςμό τθσ Δφςθσ. Ωσ προσ τθν Άλγεβρα, ο Viete ( ) δθμιοφργθςε μια γενικι αναλυτικι τζχνθ, δθλαδι ςφμβολα που δεν είχαν κανζνα αρικμθτικό ι γεωμετρικό περιεχόμενο. Τζλοσ, πραγματοποιικθκαν ςθμαντικζσ εφευρζςεισ μεταξφ των οποίων θ πυξίδα, το ρολόι, θ πυρίτιδα, το χαρτί, θ τυπογραφία, οι φακοί κ.α. (Τουμπεκτςισ, 2009) 1.7. Ευρϊπθ 16οσ-17οσ αιϊνασ Τθν περίοδο αυτι επιςτιμεσ όπωσ θ Αςτρονομία, τα Μακθματικι, θ Φυςικι κ.α. ςθμείωςαν πολφ μεγάλθ ανάπτυξθ και για το λόγο αυτό θ περίοδοσ χαρακτθρίηεται ωσ εποχι τθσ επιςτθμονικισ επανάςταςθσ. Ρρόκειται για το πρϊτο ςτάδιο τθσ ςφγχρονθσ επιςτιμθσ και ςιμανε το τζλοσ του Μεςαίωνα και του 31

32 Αρχαίου κόςμου. Τα χαρακτθριςτικά τθσ επιςτθμονικισ επανάςταςθσ είναι θ καταςτροφι τθσ παλιάσ εικόνασ του κόςμου και θ γεωκεντρικοποίθςθ του χϊρου. Η παλιά εικόνα του κόςμου είχε παρουςιαςτεί από τον Αριςτοτζλθ, ενϊ ςφμφωνα με τθ νζα αντίλθψθ το ςφμπαν είναι άπειρο χωρίσ ιεραρχίεσ και ενιαίο. Εκτόσ από τθν επίγεια, υπάρχει πλζον και θ ουράνια φυςικι κακϊσ οι νόμοι που ιςχφουν ςτθ Γθ ιςχφουν ςε όλο το ςφμπαν. Τθν περίοδο αυτι τα περιςςότερα επιςτθμονικά κατορκϊματα πραγματοποιικθκαν ςτθν Αςτρονομία και ςτθ Μθχανικι. Ιδιαίτερα ςθμαντικι ιταν θ ςυμβολι του Κοπζρνικου, του Γαλιλαίου, του Κζπλερ και του Νεφτωνα. Συγκεκριμζνα, ο Κοπζρνικοσ ( ) αςχολικθκε με τθ διατφπωςθ του θλιοκεντρικοφ ςυςτιματοσ και βαςιηόμενοσ ςτισ παρατθριςεισ τθσ περιγραφικισ Αςτρονομίασ κατάφερε να αποδείξει ότι θ Γθ περιςτρζφεται γφρω από τον άξονα τθσ και μαηί με τουσ υπόλοιπουσ πλανιτεσ περιςτρζφονται γφρω από τον Ήλιο (που παραμζνει ακίνθτοσ). Πμωσ, κεωροφςε τισ τροχιζσ των πλανθτϊν κυκλικζσ. Ο Κοπζρνικοσ αναηιτθςε τισ μακθματικζσ αρμονίεσ ςτα φαινόμενα και πίςτευε ότι το θλιοκεντρικό ςφςτθμα ιταν κάτι περιςςότερο από ζνα υπολογιςτικό ςφςτθμα. Επίςθσ, αναγνϊριςε το γεγονόσ ότι οι παρατθροφμενεσ κινιςεισ των πλανθτϊν κα μποροφςαν να παραχκοφν με τον ίδιο βακμό ακρίβειασ. Ιςχυρίςτθκε ότι το δικό του ςφςτθμα ιταν καλφτερο από του Ρτολεμαίου επικαλοφμενοσ τθν «εννοιολογικι ολοκλιρωςθ» ωσ ζνα κριτιριο για τθ δυνατότθτα αποδοχισ. Αντιπαρζβαλε το δικό του ενοποιθμζνο πρότυπο του θλιακοφ ςυςτιματοσ με τθ ςυλλογι ξεχωριςτϊν προτφπων για κάκε πλανιτθ του Ρτολεμαίου. 32

33 Κοπζρνικοσ ( ) Ο Γαλιλαίοσ ( ) μελζτθςε τθν Αςτρονομία χρθςιμοποιϊντασ τθλεςκόπιο και αναφζρει ότι θ λειτουργία τθσ φφςθσ ςτθρίηεται ςε φυςικοφσ νόμουσ, οι οποίοι δεν ιςχφουν ςε μια «ιδεατι» φφςθ. Για να διατυπϊςει τουσ νόμουσ αυτοφσ ϊςτε να γίνουν κατανοθτοί χρθςιμοποίθςε μακθματικά και υποςτιριξε ότι θ λειτουργία τθσ φφςθσ μπορεί να πραγματοποιθκεί μζςα ςε ελεγχόμενο περιβάλλον ϊςτε να εξεταςτοφν και να ελεγχκοφν οι επιπτϊςεισ των νόμων που τθν χαρακτθρίηουν. Επίςθσ, μελζτθςε τθν πτϊςθ των ςωμάτων και τθν κίνθςθ του εκκρεμοφσ, καταφζρνοντασ ζτςι να καταςκευάςει ζνα τθλεςκόπιο. Μια από τισ ςθμαντικότερεσ παρατθριςεισ του αφορά τουσ τρεισ δορυφόρουσ που περιςτρζφονται γφρω από το Δία. Ο Γαλιλαίοσ ιταν πεπειςμζνοσ ότι οι νόμοι τθσ φφςθσ μποροφν να εκφραςτοφν με μακθματικά. Για το λόγο αυτό προςπάκθςε να περιορίςει το πεδίο τθσ φυςικισ ςε παραδοχζσ, που αφοροφςαν τισ «πρϊτεσ ποιότθτεσ». Οι πρϊτεσ ποιότθτεσ είναι εκείνεσ που υφίςτανται ςυςτθματικι ποςοτικι μεταβολι ωσ προσ μια κλίμακα. Ρίςτευε ότι πρϊτεσ ποιότθτεσ, όπωσ το ςχιμα, το μζγεκοσ, ο αρικμόσ, θ κζςθ κ.α. είναι αντικειμενικζσ ιδιότθτεσ των ςωμάτων και ότι οι δευτερεφουςεσ 33

34 ποιότθτεσ, όπωσ τα χρϊματα, οι γεφςεισ, οι οςμζσ και οι ιχοι, υπάρχουν μόνο ςτο μυαλό του υποκειμζνου που αντιλαμβάνεται. Ρεριορίηοντασ το αντικείμενο τθσ φυςικισ ςτισ πρϊτεσ ποιότθτεσ και τισ ςχζςεισ τουσ ο Γαλιλαίοσ απζκλειςε τισ τελολογικζσ ερμθνείεσ από το φάςμα των επιτρεπτϊν διαπραγματεφςεων ςτθ φυςικι. Υποςτιριξε, επίςθσ, ότι οι ερμθνείεσ του Αριςτοτζλθ, που γίνονται με τθ βοικεια «φυςικϊν κινιςεων» προσ «φυςικζσ κζςεισ» δεν αξίηει να χαρακτθριςτοφν ωσ επιςτθμονικζσ ερμθνείεσ. (Losee, 1991:80-91) Γαλιλαίοσ ( ) Ο Κζπλερ ( ) μελζτθςε τθν κίνθςθ των πλανθτϊν και υποςτιριξε ότι ςτο θλιοκεντρικό ςφςτθμα που παρουςίαςε ο Κοπζρνικοσ οι τροχιζσ των πλανθτϊν ιταν ελλειπτικζσ. Επίςθσ, κατάφερε να αποδείξει και να διατυπϊςει τουσ νόμουσ του Νεφτωνα, και ςυγκεκριμζνα το νόμο για τθν παγκόςμια ζλξθ. Ο Κζπλερ πίςτευε ότι ιταν ςθμαδιακό το ότι υπιρχαν ακριβϊσ ζξι πλανιτεσ και ακριβϊσ πζντε κανονικά ςτερεά. Κι επειδι πίςτευε ότι ο Θεόσ δθμιοφργθςε το θλιακό ςφςτθμα ςφμφωνα με ζνα μαγνθτικό ςχζδιο προςπάκθςε να ςυςχετίςει τισ αποςτάςεισ των πλανθτϊν από τον Ήλιο με αυτά τα γεωμετρικά ςχιματα. Στο ζργο του Mysterium Cosmographicum (1596) ανζφερε ότι κατάφερε να προςεγγίςει ςτθ γνϊςθ το ςχζδιο δθμιουργίασ του Θεοφ. Ζδειξε ότι οι αποςτάςεισ των πλανθτϊν 34

35 από τον Ήλιο μποροφν να ςυςχετιςτοφν με τισ ακτίνεσ των ςφαιρϊν, οι οποίεσ εγγράφονται μζςα ι περιγράφονται γφρω από μια ςειρά από τα πζντε κανονικά ςτερεά. Ο Κζπλερ επζμεινε ςτθν αναηιτθςθ μακθματικϊν κανονικοτιτων ςτο θλιακό ςφςτθμα και κατάφερε να διατυπϊςει τρεισ νόμουσ για τθν κίνθςθ των πλανθτϊν, οι οποίοι είναι: Η τροχιά κάκε πλανιτθ είναι μια ζλλειψθ, που ζχει τον Ήλιο ςε μία από τισ εςτίεσ τθσ. Η ακτίνα του ανφςματοσ από τον Ήλιο προσ τον πλανιτθ διαγράφει ίςα εμβαδά ςε ίςουσ χρόνουσ. Ο λόγοσ των τετραγϊνων των περιόδων δφο πλανθτϊν ιςοφται με το λόγο των κφβων των μζςων αποςτάςεων τουσ από τον Ήλιο. Η ανακάλυψθ του τρίτου νόμου του Κζπλερ είναι μια εκπλθκτικι εφαρμογι των πυκαγόρειων αρχϊν. Ήταν πεπειςμζνοσ ότι ζπρεπε να υπάρχει μια μακθματικι ςχζςθ ανάμεςα ςτισ αποςτάςεισ των πλανθτϊν και ςτισ επιτρόχιεσ ταχφτθτεσ τουσ. (Losee, 1991:73-80) Κζπλερ ( ) 35

36 Ο Νεφτωνασ ( ) κεϊρθςε τθ δφναμθ ωσ μια αφθρθμζνθ ποςότθτα που μπορεί να μετρθκεί με τθ μεταβολι τθσ κίνθςθσ ενόσ κινοφμενου ςϊματοσ. Ο Νεφτωνασ αναφζρει ότι θ Φλθ αποτελείται από άπειρα διακριτά και μεμονωμζνα ςωματίδια, τα οποία είναι αναλλοίωτα αλλά ανόμοια. Επίςθσ, αναφζρει ότι θ Κίνθςθ δεν επθρεάηει τθν φπαρξθ ι τθ φφςθ των ςωματιδίων αυτϊν, αλλά απλά τα μεταφζρει. Ακόμα, ο Χϊροσ ορίηεται ωσ το άπειρο και ομογενζσ κενό μζςα ςτο οποίο κινοφνται τα ςωματίδια χωρίσ αντίςταςθ και τζλοσ, θ Ζλξθ ορίηεται ωσ θ δφναμθ που ενϊνει και ςυγκρατεί τον κόςμο τθσ φλθσ ςτο άπειρο και ομογενζσ κενό, χωρίσ αυτό να αποτελεί ςυςτατικό τθσ ςφνκεςθσ του. Από τα παραπάνω κα μποροφςαμε να ποφμε ότι τα κυριότερα αποτελζςματα τθσ Επιςτθμονικισ Επανάςταςθσ είναι θ μεταμόρφωςθ του ανκρϊπου από κεατι ςε εξουςιαςτι τθσ φφςθσ, ο μεταςχθματιςμόσ των εποπτικϊν φυςικϊν επιςτθμϊν ςε εφαρμοςμζνεσ και θ αντικατάςταςθ του τελεολογικοφ τρόπου ςκζψθσ με το μθχανιςτικό και αιτιοκρατικό. Επίςθσ, δθμιουργικθκαν νζεσ φυςικζσ κεωρίεσ, αναπτφχκθκαν νζεσ ιδζεσ και οι ανακαλφψεισ και οι εφευρζςεισ άλλαξαν τθν κακθμερινότθτα των ανκρϊπων. Τζλοσ, από τθν Επιςτθμονικι Επανάςταςθ προζκυψε θ μθχανοποίθςθ τθσ αντίλθψθσ για τον υλικό κόςμο και αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα τθσ διαδικαςίασ τθσ παγκοςμιοποίθςθσ ζωσ ςιμερα. Ο Νεφτωνασ επιβεβαίωςε τθ κεωρία τθσ επιςτθμονικισ μεκόδου του Αριςτοτζλθ. Αναφζρκθκε ςτθν επαγωγικό-απαγωγικι μζκοδο, ονομάηοντασ τθν «Μζκοδο Ανάλυςθσ και Σφνκεςθσ». Επζμεινε ςτο ότι θ επιςτθμονικι μζκοδοσ όφειλε να περιλαμβάνει τόςο ζνα επαγωγικό όςο και ζνα απαγωγικό ςτάδιο. Επίςθσ, τόνιςε τθν ανάγκθ τθσ πειραματικισ επιβεβαίωςθσ των ςυμπεραςμάτων που προκφπτουν με τθ ςφνκεςθ και ιδιαίτερα τθν αξία τθσ παραγωγισ ςυμπεραςμάτων, τα οποία υπερβαίνουν τθν αρχικι επαγωγικι μαρτυρία. Στο ζργο του «Μακθματικζσ αρχζσ τθσ φυςικισ φιλοςοφίασ» (1686) ανζφερε ότι ζχει διατυπϊςει τουσ τρεισ νόμουσ τθσ κίνθςθσ εφαρμόηοντασ τθ μζκοδο τθσ ανάλυςθσ. Επίςθσ, διλωςε ότι ςτθν πειραματικι φιλοςοφία «οι ιδιαίτερεσ προτάςεισ ςυνάγονται από τα φαινόμενα και ςτθ ςυνζχεια γενικεφονται με τθν επαγωγι. Με τον τρόπο αυτό ανακαλφφκθκαν το αδιαπζραςτο, θ 36

37 κινθτικότθτα και θ ωςτικι δφναμθ των ςωμάτων, κακϊσ και οι νόμοι τθσ κίνθςθσ και τθσ βαρφτθτασ». Επιπλζον, ιςχυρίςτθκε ότι οι τρεισ νόμοι τθσ κίνθςθσ κακορίηουν τον τρόπο με τον οποίο πρζπει να κινοφνται τα ςϊματα ςτον απόλυτο χϊρο και ςτον απόλυτο χρόνο. Ο Νεφτωνασ αντιπαρζβαλε τον απόλυτο χϊρο και χρόνο με τα «αιςκθτά τουσ μζτρα», τα οποία χαρακτθρίηονται πειραματικά. Ιδιαίτερα ςθμαντικι είναι και θ αξιωματικι μζκοδοσ του Νεφτωνα, θ οποία αποτελείται από τρία ςτάδια. Το πρϊτο ςτάδιο αφορά ςτθ διατφπωςθ ενόσ αξιωματικοφ ςυςτιματοσ, το οποίο κα είναι μια απαγωγικι ομάδα αξιωμάτων, οριςμϊν και κεωρθμάτων. Τα αξιϊματα είναι προτάςεισ που δεν μποροφν να παραχκοφν από άλλεσ προτάςεισ μζςα ςτο ςφςτθμα και τα κεωριματα είναι τα απαγωγικά ςυμπεράςματα αυτϊν των αξιωμάτων. Οι τρεισ νόμοι τθσ κίνθςθσ είναι τα αξιϊματα τθσ κεωρίασ τθσ μθχανικισ του Νεφτωνα. Αυτοί οι νόμοι ορίηουν τισ αμετάβλθτεσ ςχζςεισ ανάμεςα ςε όρουσ, όπωσ «δράςθ και αντίδραςθ», «μεταβολι τθσ κίνθςθσ» κ.α. Τα αξιϊματα αυτά είναι τα εξισ: Κάκε ςϊμα ςυνεχίηει να θρεμεί ι να κινείται ευκφγραμμα και ομαλά, εκτόσ αν αναγκαςτεί να αλλάξει τθν κατάςταςθ του από δυνάμεισ που αςκοφνται πάνω ςε αυτό. Η μεταβολι τθσ κίνθςθσ είναι ανάλογθ προσ τθν επιβεβλθμζνθ κινοφςα δφναμθ και γίνεται κατά τθ διεφκυνςθ τθσ ευκείασ ςτθν οποία εφαρμόηεται θ δφναμθ. Σε κάκε δράςθ υπάρχει πάντα μια ίςθ και αντίκετθ αντίδραςθ: οι αμοιβαίεσ δράςεισ δφο ςωμάτων του ενόσ πάνω ςτο άλλο είναι πάντα ίςεσ και αντίκετεσ. Το δεφτερο ςτάδιο τθσ αξιωματικισ μεκόδου αφορά ςτον κακοριςμό μιασ διαδικαςίασ για το ςυςχετιςμό των κεωρθμάτων του αξιωματικοφ ςυςτιματοσ με παρατθριςεισ. Ο Νεφτωνασ απαιτοφςε ςυχνά τα ςυςτιματα αξιωμάτων να ςυνδζονται με γεγονότα ςτο φυςικό κόςμο. Το τρίτο ςτάδιο τθσ αξιωματικισ μεκόδου του Νεφτωνα είναι θ επιβεβαίωςθ των απαγωγικϊν ςυνεπειϊν του εμπειρικά ερμθνευμζνου ςυςτιματοσ αξιωμάτων. Αφοφ προςδιοριςτεί μια μζκοδοσ ςφνδεςθσ των όρων του αξιωματικοφ ςυςτιματοσ 37

38 με τα φαινόμενα, ο ερευνθτισ οφείλει να προςπακιςει να αποκαταςτιςει τθ ςυμφωνία ανάμεςα ςτα κεωριματα του αξιωματικοφ ςυςτιματοσ και ςτισ παρατθροφμενεσ κινιςεισ των ςωμάτων. Τζλοσ, για να κατευκφνει τθν ζρευνα προσ καρποφόρεσ ερμθνευτικζσ υποκζςεισ, ο Νεφτωνασ υπζδειξε τζςςερισ κανονιςτικζσ αρχζσ, τισ οποίεσ αναφζρει ωσ υποκζςεισ ι ωσ κανόνεσ ςυλλογιςμοφ ςτθ φιλοςοφία. Οι κανονιςτικζσ αυτζσ αρχζσ είναι: Δε δεχόμαςτε περιςςότερεσ αιτίεσ για τα φυςικά πράγματα παρά μόνο εκείνεσ που είναι αλθκείσ και ικανζσ να ερμθνεφςουν τα φαινόμενα τουσ. Ωσ εκ τοφτου, ςτα ίδια φυςικά φαινόμενα πρζπει να αποδίδουμε τισ ίδιεσ αιτίεσ, όςο αυτό είναι δυνατό. Οι ποιότθτεσ των ςωμάτων, που δεν επιδζχονται οφτε αφξθςθ οφτε μείωςθ των βακμίδων και οι οποίεσ ανικουν ςε όλα τα ςϊματα μζςα ςτισ δυνατότθτεσ των πειραμάτων μασ, πρζπει να εκτιμϊνται ωσ παγκόςμιεσ ποςότθτεσ όλων των ςωμάτων και οποιωνδιποτε ςωμάτων Στθν πειραματικι φιλοςοφία πρζπει να εμπιςτευόμαςτε προτάςεισ που ςυνάγονται με τθ μζκοδο τθσ γενικισ επαγωγισ από τα φαινόμενα και που είναι αυςτθρά αλθκείσ ι πολφ κοντά ςτθν αλικεια, παρά το ότι μποροφμε να φανταςτοφμε οποιαδιποτε αντίκετθ υπόκεςθ και για όςο χρόνο χρειάηεται για να ςυμβοφν άλλα φαινόμενα, με τθ βοικεια των οποίων οι προτάςεισ μποροφν να γίνουν είτε πιο ακριβείσ είτε πρόςφορεσ ςε εξαιρζςεισ. (Losee, 1991: ) 38

39 οσ -20 οσ αιϊνασ Στθν ενότθτα αυτι κα εξετάςουμε τθ φιλοςοφία και τθν επιςτιμθ κατά το 18 ο και το 20 ο αιϊνα. Χαρακτθριςτικό των αιϊνων αυτϊν είναι θ κεωρία του κετικιςμοφ, οι υποςτθρικτζσ τθσ οποίασ αναφζρουν ότι αντικείμενο τθσ επιςτιμθσ πρζπει να είναι ό,τι μπορεί να επαλθκευτεί από τισ αιςκιςεισ και θ επαλικευςθ τθσ γνϊςθσ δεν πρζπει να ξεπερνά τα όρια τθσ εμπειρίασ. Συνεπϊσ, απορρίπτοντα τα μεταφυςικά ςυςτιματα και διαμορφϊνεται θ επιςτιμθ που κυριαρχεί τον 20 ο αιϊνα. Κάποιεσ από τισ κεωρίεσ που προκφπτουν από τθν επιςτιμθ αυτι χαρακτθρίηονται από ορκολογιςμό ι και ακραίο λογικιςμό, άλλεσ από ακραίο ςχετικιςμό, ενϊ κάποιεσ προτείνουν μια ενδιάμεςθ κζςθ. Νεφτωνασ ( ) Οι αιϊνεσ αυτοί χαρακτθρίηονται για τθ ραγδαία εξζλιξθ τθσ επιςτιμθσ, γεγονόσ που τθν κακιςτά πλζον αναπόςπαςτο τμιμα τθσ ςθμερινισ κοινωνίασ και των ςφγχρονων παραγωγικϊν διαδικαςιϊν. Μζχρι τα μιςά του 18 ου αιϊνα θ επιςτιμθ πραγματοποιοφςε ςτακερι αλλά μικρι ανάπτυξθ. Το μεγαλφτερο ίςωσ επίτευγμα τθσ εποχισ αυτισ είναι θ ανακάλυψθ του Ηλεκτριςμοφ. Τα επόμενα χρόνια ςθμαντικζσ ιταν οι ανακαλφψεισ 39

40 ςτο βιομθχανικό τομζα. Η παραγωγικότθτα ςτθ βιομθχανία τθσ Αγγλίασ αυξάνεται ραγδαία, επθρεάηοντασ αντίςτοιχα και το εμπόριο και τθ γεωργία (Βιομθχανικι Επανάςταςθ, ). Το γεγονόσ αυτό οφείλεται ςε μεγάλο βακμό ςτθν ανακάλυψθ τθσ ατμομθχανισ και ςτθ δθμιουργία ςφγχρονων ςιδθροδρόμων. Ακόμθ, ιταν επιτακτικι θ ανάγκθ για ςφγχρονα μζςα επικοινωνίασ (αςφρματοσ) και ςυγκοινωνίασ (αυτοκίνθτο, αεροπλάνο). Χαρακτθριςτικό του 18 ου αιϊνα είναι θ κεωρία του Νεφτωνα, θ οποία κακιερϊκθκε ςε μεγάλο βακμό ςτθν Ηπειρωτικι Ευρϊπθ και επθρζαςε ςθμαντικά τθν ιδεολογία του Διαφωτιςμοφ. Συνεπϊσ, ιταν πλζον απαραίτθτοσ ο εξορκολογιςμόσ και θ ερμθνεία τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ βάςει νόμων. Για το λόγο αυτό ζπρεπε να δθμιουργθκοφν πλζον και κοινωνικζσ επιςτιμεσ που κα οδθγοφςαν ςε νόμουσ που χαρακτθρίηουν τθν ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά. Το 18 ο αιϊνα ςθμαντικι είναι θ εξζλιξθ ςτον τομζα τθσ Χθμείασ κακϊσ πραγματοποιείται ταξινόμθςθ των ςτοιχείων, ενϊ ανακαλφπτεται το οξυγόνο και διατυπϊνεται ζτςι μια νζα κεωρία που αφορά τθν καφςθ των ςωμάτων με βάςθ το οξυγόνο (Lavoisier). Η ανάγκθ για εκςυγχρόνιςθ τθσ χθμικισ βιομθχανίασ οφείλεται ςε μεγάλο βακμό ςτισ ανάγκεσ τθσ υφαντουργίασ ςτθν Αγγλία (βιομθχανικι επανάςταςθ) αλλά και τθσ γεωργίασ. Ζτςι, δθμιουργικθκε θ ορκολογικι χθμεία, θ οποία προζκυψε επίςθσ από τισ ανακαλφψεισ ςχετικά με τθ μθχανικι των αεριϊν και τθν παραγωγι θλεκτρικοφ ρεφματοσ. Τθν περίοδο αυτι ανακαλφπτεται το οξυγόνο (Priestley, ), θ αρχι τθσ διατιρθςθσ τθσ μάηασ (Lomonosov, ) και θ κακιζρωςθ τθσ αρχισ αυτισ (Lavoisier, ), θ ανακάλυψθ του περιοδικοφ πίνακα Mendeleyev ( ), θ διατφπωςθ του νόμου τθσ ζνωςθσ των ςτοιχείων κατά πολλαπλάςια κακοριςμζνων βαρϊν (Dalton, ), θ διατφπωςθ του νόμου του Avogadro ( ) που αφορά τθ ςχζςθ μεταξφ των ίδιων όγκων των διαφορετικϊν αεριϊν, θ οποία είναι αντίςτοιχθ τθσ ςχζςθσ των αντίςτοιχων μοριακϊν βαρϊν. Εκτόσ από τθ Χθμεία, ιδιαίτερθ άνκθςθ γνϊριςε και θ Βιολογία, λόγω τθσ αναηιτθςθσ νζων φυςικϊν πόρων και τθσ ανάγκθσ ικανοποίθςθσ των αναγκϊν τθσ ιατρικισ και τθσ γεωργίασ. Ρρϊτοσ ο Lamarck ( ) εμπνεφςτθκε τθν κατάταξθ των οργανιςμϊν ςε γζνθ, φυλζσ και οικογζνειεσ και ςφμφωνα με τθ κεωρία του τα ςθμερινά είδθ προζρχονται από είδθ προθγοφμενων εποχϊν. 40

41 Lamarck ( ) Κακοριςτικι υπιρξε και θ ςυμβολι του Δαρβίνου ( ) που ςτο ζργο του «Η καταγωγι των ειδϊν» αναφζρει ότι θ φυςικι επιλογι είναι ο μθχανιςμόσ με τον οποίο πραγματοποιείται θ εξζλιξθ των ηωντανϊν οργανιςμϊν. Ακόμθ, ςθμαντικό ιταν και το ζργο του «πατζρα τθσ Μικροβιολογίασ» Louis Jean Pasteur. Με τα πειράματα του απζδειξε ότι πολλζσ αςκζνειεσ προκαλοφνται από μικρόβια, ενϊ καταςκεφαςε και το πρϊτο εμβόλιο για τθ λφςςα. Κςωσ θ ςθμαντικότερθ ανακάλυψθ ςτθ Βιολογία είναι ο κακοριςμόσ τθσ χθμικισ και βιολογικισ λειτουργίασ του DNA από τουσ Crick και Watson. Με τθν ανακάλυψθ αυτι λφκθκαν πολλά προβλιματα, μεταξφ των οποίων ο γενετικόσ κϊδικασ, ο μθχανιςμόσ του ανκρϊπινου μεταβολιςμοφ κ.α.(τςουμπεκτςισ, 2009) Δαρβίνοσ ( ) 41

42 Κεφάλαιο 2 ο 42

43 2.1. Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ Η Φιλοςοφία τθσ Επιςτιμθσ (επιςτθμολογία) αποτελεί τμιμα τθσ κεωρίασ τθσ γνϊςθσ. Ρρόκειται για τθν κριτικι μελζτθ των αρχϊν, των υποκζςεων και των αποτελεςμάτων που προκφπτουν από διάφορεσ επιςτιμεσ και προςπακεί να προςδιορίςει τθν αξία τουσ, τθν προζλευςθ τουσ και τθ δφναμθ τουσ. Συνεπϊσ, είναι ευνόθτο ότι ςυνδζεται με διάφορουσ κλάδουσ τθσ φιλοςοφίασ, όπωσ είναι θ λογικι, θ μεταφυςικι και θ θκικι. (Lalande, 1947) Η Φ.Ε. χρθςιμοποιεί τθν κοινι γλϊςςα αλλά με μονοςιμαντουσ όρουσ και προςπακεί να παρακζςει τα ςυμπεράςματα τθσ όςο ςαφζςτερα γίνεται, χωρίσ να περιλαμβάνει ςυγκινθςιακζσ ζννοιεσ. Ωσ προσ τον τρόπο που αποδεικνφει τθ γνϊςθ, πολλοί μελετθτζσ αναφζρουν τθν επαγωγικι μζκοδο και υποςτθρίηουν πωσ οι εμπειρίεσ επαλθκεφονται και ελζγχονται από τα πειράματα. Ωςτόςο, υπάρχουν μελετθτζσ, όπωσ ο Popper, που απορρίπτουν τθν επαγωγικι μζκοδο και αναφζρουν ότι θ γνϊςθ αποδεικνφεται μζςω των επιςτθμϊν τθσ λογικισ παραγωγισ. Οι μελετθτζσ αυτζσ εξετάηουν το πρόβλθμα τθσ διαφοροποίθςθσ των μακθματικϊν και τθσ λογικισ που προκφπτουν, αλλά και τισ διαφοροποιιςεισ ανάμεςα ςτισ επιςτιμεσ. (Lakatos, 1961) Χρθςιμοποιϊντασ παραδείγματα τθσ ιςτορίασ τθσ επιςτιμθσ, οι μελετθτζσ τθσ Φ.Ε. προςπακοφν να αναλφςουν τισ μορφζσ τθσ επιςτθμονικισ ςκζψθσ και να καταλιξουν ςε κάποιουσ κανόνεσ που να ςτοιχειοκετοφν τθν επιςτιμθ. Για παράδειγμα, ο J.S. Mill προςπακεί μζςω τθσ επαγωγικισ μεκόδου να αποδείξει ότι οι νόμοι μποροφν να προκφψουν μονοςιμαντα από τα επιμζρουσ γεγονότα. Η άποψθ του αυτι ζχει τφχει πολλϊν κριτικϊν κακϊσ τα γεγονότα μποροφν να οριςτοφν ωσ ςθμεία, μζςα ςτα πλαίςια τθσ κεωρίασ για τθ Φ.Ε. και τθν κοινι γλϊςςα που χρθςιμοποιεί. (Harre, 1972:59) Ο επαγωγιςμόσ του Mill είναι ουςιαςτικά μια άποψθ που δίνει ζμφαςθ ςτθ ςθμαςία που ζχουν για τθν επιςτιμθ τα επαγωγικά επιχειριματα. Στθν πιο περιεκτικι του μορφι είναι μια κζςθ τόςο για το πλαίςιο ανακάλυψθσ όςο και για το πλαίςιο επιβεβαίωςθσ. Σχετικά με το πλαίςιο ανακάλυψθσ, θ κζςθ του 43

ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ

ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΦΥΣΙΚΗ vs ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ «Προτείνω να αναπτφξουμε πρώτα αυτό που κα μποροφςε να ζχει τον τίτλο: «ιδζεσ ενόσ απλοϊκοφ φυςικοφ για τουσ οργανιςμοφσ». Κοντολογίσ, τισ ιδζεσ που κα μποροφςαν

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφι επιςτθμονικισ εργαςίασ. Η κορφφωςθ τθσ προςπάκειάσ μασ

Συγγραφι επιςτθμονικισ εργαςίασ. Η κορφφωςθ τθσ προςπάκειάσ μασ Συγγραφι επιςτθμονικισ εργαςίασ Η κορφφωςθ τθσ προςπάκειάσ μασ Περίγραμμα Ειςήγηςησ Στάδια υλοποίθςθσ τθσ επιςτθμονικισ εργαςίασ Δομι επιςτθμονικισ / πτυχιακισ εργαςίασ Ζθτιματα ερευνθτικισ και ακαδθμαϊκισ

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ και διδακτικζσ πρακτικζσ - η ςχζςη τουσ με τισ θεωρίεσ μάθηςησ. Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017

Παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ και διδακτικζσ πρακτικζσ - η ςχζςη τουσ με τισ θεωρίεσ μάθηςησ. Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017 Παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ και διδακτικζσ πρακτικζσ - η ςχζςη τουσ με τισ θεωρίεσ μάθηςησ Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017 Παρατηρώντασ τη μαθηςιακή διαδικαςία Σι είδουσ δραςτθριότθτεσ παρατθριςατε να αναπτφςςονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΞΗ: Το ςενάριο απευκφνεται ςε παιδιά προςχολικισ θλικίασ. ΤΜΒΑΣΟΣΗΣΑ ΜΕ ΣΟ ΔΕΠΠ ΚΑΙ ΑΠ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΩΝ

ΣΑΞΗ: Το ςενάριο απευκφνεται ςε παιδιά προςχολικισ θλικίασ. ΤΜΒΑΣΟΣΗΣΑ ΜΕ ΣΟ ΔΕΠΠ ΚΑΙ ΑΠ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΩΝ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟ ΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΣΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ ΣΙΣΛΟ ΔΙΔΑΚΣΙΚΟΤ ΕΝΑΡΙΟΤ «Τα ςχιματα» ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕ ΓΝΩΣΙΚΕ ΠΕΡΙΟΧΕ Μακθματικά, Γλϊςςα, Πλθροφορικι ΣΑΞΗ: Το ςενάριο απευκφνεται ςε παιδιά προςχολικισ θλικίασ. ΔΙΑΡΚΕΙΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66)

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διδάςκουςα: Αλεξάνδρα Οικονόμου Παρουςίαςη διαλζξεων: Πζτροσ Ροφςςοσ Διάλεξη 1 Ειςαγωγι Αντικείμενο και τρόποσ λειτουργίασ του μακιματοσ Τι είναι επιςτιμθ; Καλωςορίςατε ςτο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΟ ΔΤΝΑΜΙΚΟ ΜΟΝΣΕΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

Η ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΟ ΔΤΝΑΜΙΚΟ ΜΟΝΣΕΛΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ «Προωθώντασ την Ποιότητα και την Ιςότητα ςτην Εκπαίδευςη: Ανάπτυξη, Εφαρμογή και Αξιολόγηςη Παρεμβατικοφ Προγράμματοσ για Παροχή Ίςων Εκπαιδευτικών Ευκαιριών ςε όλουσ τουσ Μαθητζσ» Η ΠΟΙΟΣΗΣΑ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ Η ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Στθ ΓϋΛυκείου οι Ομάδεσ Προςανατολιςμοφ είναι τρεισ:

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ Η ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ. Στθ ΓϋΛυκείου οι Ομάδεσ Προςανατολιςμοφ είναι τρεισ: Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ Η ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Στθ ΓϋΛυκείου οι Ομάδεσ Προςανατολιςμοφ είναι τρεισ: 1. Ομάδα Ανκρωπιςτικών Σπουδών 2. Ομάδα Οικονομικών, Πολιτικών, Κοινωνικών & Παιδαγωγικών Σπουδών 3. Ομάδα Θετικών

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΙ ΚΙΝΗΗ ΠΛΑΝΗΣΩΝ ΣΟΤ ΚΕΠΛΕΡ

ΝΟΜΟΙ ΚΙΝΗΗ ΠΛΑΝΗΣΩΝ ΣΟΤ ΚΕΠΛΕΡ ΝΟΜΟΙ ΚΙΝΗΗ ΠΛΑΝΗΣΩΝ ΣΟΤ ΚΕΠΛΕΡ 1. Νόμοσ των ελλειπτικών τροχιών Η τροχιζσ των πλανθτϊν είναι ελλείψεισ, των οποίων τθ μία εςτία κατζχει ο Ήλιοσ. Προφανϊσ όλοι οι πλανιτεσ του ίδιου πλανθτικοφ ςυςτιματοσ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΜΑΘΗΣΕ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΑΡΑΘΤΡΑ ΑΝΑΣΑΗ ΠΟΤΛΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΤ ΑΝΑΣΑΙΑ ΠΟΛΤΧΡΟΝΙΑΔΟΤ ΙΩΑΝΝΑ ΠΕΝΓΚΟΤ

ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΜΑΘΗΣΕ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΑΡΑΘΤΡΑ ΑΝΑΣΑΗ ΠΟΤΛΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΤ ΑΝΑΣΑΙΑ ΠΟΛΤΧΡΟΝΙΑΔΟΤ ΙΩΑΝΝΑ ΠΕΝΓΚΟΤ ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΜΑΘΗΣΕ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΠΑΡΑΘΤΡΑ ΑΝΑΣΑΗ ΠΟΤΛΙΟ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΤ ΑΝΑΣΑΙΑ ΠΟΛΤΧΡΟΝΙΑΔΟΤ ΙΩΑΝΝΑ ΠΕΝΓΚΟΤ Οριςμόσ: Με τον όρο αδράνεια ςτθ Φυςικι ονομάηεται θ χαρακτθριςτικι ιδιότθτα των ςωμάτων να αντιςτζκονται

Διαβάστε περισσότερα

Σθλεςκόπιο. Ιςτορία. Σο τθλεςκόπιο εφευρζκθκε το 1608 ςτθν Ολλανδία και θ αρχικι

Σθλεςκόπιο. Ιςτορία. Σο τθλεςκόπιο εφευρζκθκε το 1608 ςτθν Ολλανδία και θ αρχικι Σθλεςκόπιο Σο τθλεςκόπιο είναι ζνα όργανο ςχεδιαςμζνο για τθν παρατιρθςθ μακρινϊν αντικειμζνων μζςω τθσ ςυλλογισ θλεκτρομαγνθτικισ ακτινοβολίασ. Σα πρϊτα γνωςτά ςχεδόν λειτουργικά τθλεςκόπια ανακαλφφκθκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΥ101: Ειςαγωγι ςτθν Πλθροφορικι

ΘΥ101: Ειςαγωγι ςτθν Πλθροφορικι Παράςταςη κινητήσ υποδιαςτολήσ ςφμφωνα με το πρότυπο ΙΕΕΕ Δρ. Χρήστος Ηλιούδης το πρότυπο ΙΕΕΕ 754 ζχει χρθςιμοποιθκεί ευρζωσ ςε πραγματικοφσ υπολογιςτζσ. Το πρότυπο αυτό κακορίηει δφο βαςικζσ μορφζσ κινθτισ

Διαβάστε περισσότερα

Διαγωνιςμόσ "Μακθτζσ ςτθν Ζρευνα (ΜΕΡΑ) 2011-2012"

Διαγωνιςμόσ Μακθτζσ ςτθν Ζρευνα (ΜΕΡΑ) 2011-2012 Διαγωνιςμόσ "Μακθτζσ ςτθν Ζρευνα (ΜΕΡΑ) 2011-2012" Ο Διαγωνιςμόσ «ΜΕΡΑ» προκθρφςςεται από το 2001 ςε ετιςια βάςθ, ωσ αποτζλεςμα τθσ διαπίςτωςθσ ότι θ καλλιζργεια πνεφματοσ δθμιουργικότθτασ και πρωτοβουλίασ

Διαβάστε περισσότερα

Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα

Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα Γενικό Χθμείο του Κράτουσ Διεφκυνςθ Περιβάλλοντοσ Δρ. Διμθτρα Δανιιλ Χθμικά προϊόντα Οι χθμικζσ ουςίεσ υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

Νικόλαοσ Μ. Σαλτερισ Σχολικόσ Σφμβουλοσ Δ.Ε. Δρ. Πολιτικισ Επιςτιμθσ και Ιςτορίασ Μζλοσ ΔΣ Πανελλινιασ Ζνωςθσ Σχολικϊν Συμβοφλων

Νικόλαοσ Μ. Σαλτερισ Σχολικόσ Σφμβουλοσ Δ.Ε. Δρ. Πολιτικισ Επιςτιμθσ και Ιςτορίασ Μζλοσ ΔΣ Πανελλινιασ Ζνωςθσ Σχολικϊν Συμβοφλων Νικόλαοσ Μ. Σαλτερισ Σχολικόσ Σφμβουλοσ Δ.Ε. Δρ. Πολιτικισ Επιςτιμθσ και Ιςτορίασ Μζλοσ ΔΣ Πανελλινιασ Ζνωςθσ Σχολικϊν Συμβοφλων Δομι ειςιγθςθσ Επιςτθμονικζσ Προςεγγίςεισ τθσ Αξιολόγθςθσ ςτθν Εκπαίδευςθ

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικό Διαγώνισμα Φυσικη ς Α Λυκει όυ

Επαναληπτικό Διαγώνισμα Φυσικη ς Α Λυκει όυ Επαναληπτικό Διαγώνισμα Φυσικη ς Α Λυκει όυ Επιμέλεια: Σ. Ασημέλλης Θέμα Α Να γράψετε ςτο φφλλο απαντιςεϊν ςασ τον αρικμό κακεμιάσ από τισ παρακάτω ερωτιςεισ 1-4 και δίπλα το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΚΣΑΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ

ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΚΣΑΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΜΟ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΚΣΑΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΜΟ το πλαίςιο τθσ ςφγχρονθσ κοινωνίασ, όπου θ βιομθχανικι παραγωγι και το εμπόριο ςυνιςτοφν βαςικοφσ παράγοντεσ τθσ οικονομικισ λειτουργίασ,

Διαβάστε περισσότερα

Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό. μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ

Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό. μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ Για τθν ανάδειξθ του κζματοσ κα λφνουμε κάποια προβλιματα

Διαβάστε περισσότερα

Αυτόνομοι Πράκτορες. Αναφορά Εργασίας Εξαμήνου. Το αστέρι του Aibo και τα κόκαλα του

Αυτόνομοι Πράκτορες. Αναφορά Εργασίας Εξαμήνου. Το αστέρι του Aibo και τα κόκαλα του Αυτόνομοι Πράκτορες Αναφορά Εργασίας Εξαμήνου Το αστέρι του Aibo και τα κόκαλα του Jaohar Osman Η πρόταςθ εργαςίασ που ζκανα είναι το παρακάτω κείμενο : - ξ Aibo αγαπάει πάρα πξλύ ρα κόκαλα και πάμρα ρα

Διαβάστε περισσότερα

9 Η ηιτθςθ των αγακϊν από τα άτομα δεν ζχει ςχζςθ με τθν προςπάκεια ικανοποίθςθσ των αναγκϊν τουσ.

9 Η ηιτθςθ των αγακϊν από τα άτομα δεν ζχει ςχζςθ με τθν προςπάκεια ικανοποίθςθσ των αναγκϊν τουσ. Αρχζσ Οικονομικισ Θεωρίασ - Κεφάλαιο Πρώτο: Βαςικζσ Οικονομικζσ Έννοιεσ Εκπαιδευτικόσ, Παναγιώτθσ Φουτςιτηισ, Οικονομολόγοσ. Όλα τα αντικείμενα επζχουν κζςθ χριματοσ, δθλαδι όλα τα αντικείμενα είναι χριματα,

Διαβάστε περισσότερα

Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Statisticum collegium V

Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Statisticum collegium V Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η i Statisticum collegium V Στατιςτική Συμπεραςματολογία Ι Σημειακζσ Εκτιμήςεισ Διαςτήματα Εμπιςτοςφνησ Στατιςτική Συμπεραςματολογία (Statistical Inference) Το πεδίο τθσ Στατιςτικισ Συμπεραςματολογία,

Διαβάστε περισσότερα

Workshop Ιστορίας της Τέχνης

Workshop Ιστορίας της Τέχνης Το Workshop Ιςτορίασ τθσ Τζχνθσ διεξιχκθ τον Οκτϊβριο από το Τμιμα Καλλιτεχνικισ Παιδείασ & Επιμόρφωςθσ του Διμου Πειραιά. Σκοπόσ του εργαςτθρίου ιταν να εμβακφνει ςτθ μελζτθ τριϊν περιόδων τθσ τζχνθσ

Διαβάστε περισσότερα

ςυςτιματα γραμμικϊν εξιςϊςεων

ςυςτιματα γραμμικϊν εξιςϊςεων κεφάλαιο 7 Α ςυςτιματα γραμμικϊν εξιςϊςεων αςικζσ ζννοιεσ Γραμμικά, λζγονται τα ςυςτιματα εξιςϊςεων ςτα οποία οι άγνωςτοι εμφανίηονται ςτθν πρϊτθ δφναμθ. Σα γραμμικά ςυςτιματα με δφο εξιςϊςεισ και δφο

Διαβάστε περισσότερα

Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel tel

Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel tel Erasmus+ Programme Strategic Partnership Project Title: One Minute May Save A Life No. project: 2015-1-RO01-KA202-014982 Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α Γυμνασίου

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α Γυμνασίου ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α Γυμνασίου Ενότητα 1β: Ισότητα - Εξίσωση ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α Γυμνασίου Ενότητα 1β: Ισότητα - Εξίσωση Συγγραφή:

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66)

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 7 Σεχνικζσ για τθν επίτευξθ ςτακερότθτασ Πζτροσ Ροφςςοσ Μζθοδοι για την επίτευξη του ελζγχου Μζςω του κατάλλθλου ςχεδιαςμοφ του πειράματοσ (ςτόχοσ είναι θ εξάλειψθ

Διαβάστε περισσότερα

Θεςιακά ςυςτιματα αρίκμθςθσ

Θεςιακά ςυςτιματα αρίκμθςθσ Θεςιακά ςυςτιματα αρίκμθςθσ Δρ. Χρήστος Ηλιούδης αρικμθτικό ςφςτθμα αρίκμθςθσ (Number System) Αξία (value) παράςταςθ Οι αξίεσ (π.χ. το βάροσ μιασ ποςότθτασ μιλων) μποροφν να παραςτακοφν με πολλοφσ τρόπουσ

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Έργο και Ενε ργεια

Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Έργο και Ενε ργεια Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Έργο και Ενε ργεια Επιμέλεια: Σ. Ασημέλλης Θέμα Α Να γράψετε ςτο φφλλο απαντιςεϊν ςασ τον αρικμό κακεμιάσ από τισ παρακάτω ερωτιςεισ 1-4 και δίπλα το γράμμα που αντιςτοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτική Οργάνωςη Ενοτήτων. Α Σάξη. Διδ. 1 ΕΝΟΣΗΣΑ 1. 6 Ομαδοποίθςθ, Μοτίβα,

Ενδεικτική Οργάνωςη Ενοτήτων. Α Σάξη. Διδ. 1 ΕΝΟΣΗΣΑ 1. 6 Ομαδοποίθςθ, Μοτίβα, Ενδεικτική Οργάνωςη Ενοτήτων Α Σάξη Α/ Μαθηματικό περιεχόμενο Δείκτεσ Επιτυχίασ Ώρεσ Α Διδ. 1 ΕΝΟΣΗΣΑ 1 Αλ1.1 υγκρίνουν και ταξινομοφν αντικείμενα ςφμφωνα με κάποιο χαρακτθριςτικό/κριτιριο/ιδιότθτά Ομαδοποίθςθ,

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίεσ προσ τουσ εκπαιδευτικοφσ για το μοντζλο του Άβακα

Οδηγίεσ προσ τουσ εκπαιδευτικοφσ για το μοντζλο του Άβακα Οδηγίεσ προσ τουσ εκπαιδευτικοφσ για το μοντζλο του Άβακα Αυτζσ οι οδθγίεσ ζχουν ςτόχο λοιπόν να βοθκιςουν τουσ εκπαιδευτικοφσ να καταςκευάςουν τισ δικζσ τουσ δραςτθριότθτεσ με το μοντζλο του Άβακα. Παρουςίαςη

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελζςματα Ζρευνασ για τθν Απαςχολθςιμότθτα ςτθν Ελλάδα

Αποτελζςματα Ζρευνασ για τθν Απαςχολθςιμότθτα ςτθν Ελλάδα Αποτελζςματα Ζρευνασ για τθν Απαςχολθςιμότθτα ςτθν Ελλάδα Ιοφνιοσ 2017 Ταυτότθτα τθσ Ζρευνασ Η παροφςα ζρευνα διεξιχκθ το διάςτθμα Μαΐου - Ιουνίου 2017. Δείγμα: 180 επιχειριςεισ που δραςτθριοποιοφνται

Διαβάστε περισσότερα

3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1) Τίτλοσ τθσ ζρευνασ: «Ποια είναι θ επίδραςθ τθσ κερμοκραςίασ ςτθ διαλυτότθτα των ςτερεϊν ςτο νερό;» 2) Περιγραφι του ςκοποφ τθσ ζρευνασ: Η ζρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικι Παρουςιάςεων με PowerPoint

Τεχνικι Παρουςιάςεων με PowerPoint Τεχνικι Παρουςιάςεων με PowerPoint Δρ. Παφλοσ Θεοδϊρου Ανϊτατθ Εκκλθςιαςτικι Ακαδθμία Ηρακλείου Κριτθσ Περιεχόμενα Ειςαγωγι Γιατί πρζπει να γίνει παρουςίαςθ τθσ εργαςίασ μου Βαςικι προετοιμαςία Δομι παρουςίαςθσ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Γνωριμία με το λογιςμικό του υπολογιςτι

ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Γνωριμία με το λογιςμικό του υπολογιςτι ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Γνωριμία με το λογιςμικό του υπολογιςτι Λογιςμικό (Software), Πρόγραμμα (Programme ι Program), Προγραμματιςτισ (Programmer), Λειτουργικό Σφςτθμα (Operating

Διαβάστε περισσότερα

Ένα πρόβλθμα γραμμικοφ προγραμματιςμοφ βρίςκεται ςτθν κανονικι μορφι όταν:

Ένα πρόβλθμα γραμμικοφ προγραμματιςμοφ βρίςκεται ςτθν κανονικι μορφι όταν: Μζθοδος Simplex Η πλζον γνωςτι και περιςςότερο χρθςιμοποιουμζνθ μζκοδοσ για τθν επίλυςθ ενόσ γενικοφ προβλιματοσ γραμμικοφ προγραμματιςμοφ, είναι θ μζκοδοσ Simplex θ οποία αναπτφχκθκε από τον George Dantzig.

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Δυναμική σε μι α δια στασή και στο επι πεδο

Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Δυναμική σε μι α δια στασή και στο επι πεδο Διαγώνισμα Φυσική ς Α Λυκει ου Δυναμική σε μι α δια στασή και στο επι πεδο Επιμέλεια: Σ. Ασημέλλης Θέμα Α Να γράψετε ςτο φφλλο απαντιςεϊν ςασ τον αρικμό κακεμιάσ από τισ παρακάτω ερωτιςεισ 1-4 και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α1. Να χαρακτηρίςετε τισ προτάςεισ που ακολουθοφν, γράφοντασ ςτο τετράδιό ςασ, δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

τατιςτικά ςτοιχεία ιςτότοπου Κ.Ε.Π.Α. Α.Ν.Ε.Μ, www.e-kepa.gr για τθν περίοδο 1/1/2011-31/12/2014

τατιςτικά ςτοιχεία ιςτότοπου Κ.Ε.Π.Α. Α.Ν.Ε.Μ, www.e-kepa.gr για τθν περίοδο 1/1/2011-31/12/2014 τατιςτικά ςτοιχεία ιςτότοπου Κ.Ε.Π.Α. Α.Ν.Ε.Μ, www.e-kepa.gr για τθν περίοδο 1/1/2011-31/12/2014 Ειςαγωγι Στο παρόν κείμενο παρουςιάηονται και αναλφονται τα ςτατιςτικά ςτοιχεία του ιςτοτόπου τθσ ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ. Φιλιοποφλου Ειρινθ

ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ. Φιλιοποφλου Ειρινθ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ Φιλιοποφλου Ειρινθ Προςθήκη νζων πεδίων Ασ υποκζςουμε ότι μετά τθ δθμιουργία του πίνακα αντιλαμβανόμαςτε ότι ζχουμε ξεχάςει κάποια πεδία. Είναι ζνα πρόβλθμα το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Η θεωρία τησ ςτατιςτικήσ ςε ερωτήςεισ-απαντήςεισ Μέροσ 1 ον (έωσ ομαδοποίηςη δεδομένων)

Η θεωρία τησ ςτατιςτικήσ ςε ερωτήςεισ-απαντήςεισ Μέροσ 1 ον (έωσ ομαδοποίηςη δεδομένων) 1)Πώσ ορύζεται η Στατιςτικό επιςτόμη; Στατιςτικι είναι ζνα ςφνολο αρχϊν και μεκοδολογιϊν για: το ςχεδιαςμό τθσ διαδικαςίασ ςυλλογισ δεδομζνων τθ ςυνοπτικι και αποτελεςματικι παρουςίαςι τουσ τθν ανάλυςθ

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονο γραφείο. Αυτοματιςμόσ γραφείου Μάθημα 1 ο 29/6/2015

Σύγχρονο γραφείο. Αυτοματιςμόσ γραφείου Μάθημα 1 ο 29/6/2015 Αυτοματιςμόσ γραφείου Μάθημα 1 ο Μαΰργιώτησ Αντώνησ Σύγχρονο γραφείο Δεν είναι απλϊσ ςφνολο από καρζκλεσ, γραφεία και μθχανζσ Αποτελεί χϊρο όπου οι ςφγχρονοι εργαηόμενοι περνοφν το περιςςότερο χρόνο τουσ

Διαβάστε περισσότερα

Λογιςμικό: Ταξίδι ςτθ Φφςθ με Νόθμα Κατηγορία αναπηρίασ: Κϊφωςθ-Βαρθκοΐα Μάιημα: Φυςικι Τάξη/εισ: Εϋ και Στϋ Δθμοτικοφ

Λογιςμικό: Ταξίδι ςτθ Φφςθ με Νόθμα Κατηγορία αναπηρίασ: Κϊφωςθ-Βαρθκοΐα Μάιημα: Φυςικι Τάξη/εισ: Εϋ και Στϋ Δθμοτικοφ Λογιςμικό: Ταξίδι ςτθ Φφςθ με Νόθμα Κατηγορία αναπηρίασ: Κϊφωςθ-Βαρθκοΐα Μάιημα: Φυςικι Τάξη/εισ: Εϋ και Στϋ Δθμοτικοφ Παρουςίαςη Λογιςμικοφ Μαριάννα Χατζοποφλου Προμθκευτισ: Hyper Systems Προςβαςιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Παράςταςη ακεραίων ςτο ςυςτημα ςυμπλήρωμα ωσ προσ 2

Παράςταςη ακεραίων ςτο ςυςτημα ςυμπλήρωμα ωσ προσ 2 Παράςταςη ακεραίων ςτο ςυςτημα ςυμπλήρωμα ωσ προσ 2 Δρ. Χρήζηος Ηλιούδης Μθ Προςθμαςμζνοι Ακζραιοι Εφαρμογζσ (ςε οποιαδιποτε περίπτωςθ δεν χρειάηονται αρνθτικοί αρικμοί) Καταμζτρθςθ. Διευκυνςιοδότθςθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ: "SWITCH-ΠΩ ΝΑ ΚΑΣΑΦΕΡΕΙ ΣΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΟΣΑΝ Η ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΤΚΟΛΗ" Σσγγραφείς: Chip Heath & Dan Heath. Εκδόζεις: Κσριάκος Παπαδόποσλος/ΕΕΔΕ

ΤΙΤΛΟΣ: SWITCH-ΠΩ ΝΑ ΚΑΣΑΦΕΡΕΙ ΣΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΟΣΑΝ Η ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΤΚΟΛΗ Σσγγραφείς: Chip Heath & Dan Heath. Εκδόζεις: Κσριάκος Παπαδόποσλος/ΕΕΔΕ ΤΙΤΛΟΣ: "SWITCH-ΠΩ ΝΑ ΚΑΣΑΦΕΡΕΙ ΣΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΟΣΑΝ Η ΑΛΛΑΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΤΚΟΛΗ" Σσγγραφείς: Chip Heath & Dan Heath Εκδόζεις: Κσριάκος Παπαδόποσλος/ΕΕΔΕ www.dimitrazervaki.com Περιεχόμενα ΣΡΕΙ ΑΝΑΠΑΝΣΕΧΕ ΔΙΑΠΙΣΩΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΆ ΤΣΉΜΑΣΑ. 7 θ Διάλεξθ Διαχείριςθ Μνιμθσ Μζροσ Γ

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΆ ΤΣΉΜΑΣΑ. 7 θ Διάλεξθ Διαχείριςθ Μνιμθσ Μζροσ Γ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΆ ΤΣΉΜΑΣΑ 7 θ Διάλεξθ Διαχείριςθ Μνιμθσ Μζροσ Γ ελιδοποίθςθ (1/10) Σόςο θ κατάτμθςθ διαμεριςμάτων ςτακεροφ μεγζκουσ όςο και θ κατάτμθςθ διαμεριςμάτων μεταβλθτοφ και άνιςου μεγζκουσ δεν κάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΜΒΟΛΗ ΣΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΗΝ ΠΡΟΩΘΗΗ ΣΗ ΜΑΘΗΗ: ΠΟΡΙΜΑΣΑ ΣΗ ΕΡΕΤΝΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

Η ΤΜΒΟΛΗ ΣΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΗΝ ΠΡΟΩΘΗΗ ΣΗ ΜΑΘΗΗ: ΠΟΡΙΜΑΣΑ ΣΗ ΕΡΕΤΝΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ «Προωθώντασ την Ποιότητα και την Ιςότητα ςτην Εκπαίδευςη: Ανάπτυξη, Εφαρμογή και Αξιολόγηςη Παρεμβατικοφ Προγράμματοσ για Παροχή Ίςων Εκπαιδευτικών Ευκαιριών ςε όλουσ τουσ Μαθητζσ» Η ΤΜΒΟΛΗ ΣΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΣΗ ΚΟΙΝΕΠ ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΣΗ ΚΟΙΝΕΠ ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΕΠΙΛΟΓΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΣΗ ΚΟΙΝΕΠ ΕΝΗΜΕΡΩΣΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΕΠΙΛΕΓΟΝΣΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ - ΘΕΜΑΣΑ ΤΝΕΡΓΑΙΑ 1 Η οικονομικι δραςτθριότθτα αποτελεί ζνα από τα ςυςτατικά ςτοιχεία που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΣΙΟ ΣΤΠΟΤ ΣΟΧΑΙ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕ ΣΟΧΕΤΕΙ» ΜΕΛΕΣΗ ΑΓΟΡΑ ΑΛΤΙΔΩΝ ΛΙΑΝΙΚΟΤ ΕΜΠΟΡΙΟΤ

ΔΕΛΣΙΟ ΣΤΠΟΤ ΣΟΧΑΙ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕ ΣΟΧΕΤΕΙ» ΜΕΛΕΣΗ ΑΓΟΡΑ ΑΛΤΙΔΩΝ ΛΙΑΝΙΚΟΤ ΕΜΠΟΡΙΟΤ ΔΕΛΣΙΟ ΣΤΠΟΤ ΣΟΧΑΙ ΑΕ: «ΚΛΑΔΙΚΕ ΣΟΧΕΤΕΙ» ΜΕΛΕΣΗ ΑΓΟΡΑ ΑΛΤΙΔΩΝ ΛΙΑΝΙΚΟΤ ΕΜΠΟΡΙΟΤ Μείωςθ 1,9% ςε ςχζςθ με το 2009, παρουςίαςε θ αγορά των αλυςίδων λιανικοφ εμπορίου των οκτϊ εξεταηόμενων κατθγοριϊν το 2010

Διαβάστε περισσότερα

Ανϊτερεσ πνευματικζσ λειτουργίεσ Μνιμθ Μάκθςθ -Συμπεριφορά

Ανϊτερεσ πνευματικζσ λειτουργίεσ Μνιμθ Μάκθςθ -Συμπεριφορά Ανϊτερεσ πνευματικζσ λειτουργίεσ Μνιμθ Μάκθςθ -Συμπεριφορά Οδθγίεσ Προτείνεται να γίνει ςαφισ ο ρόλοσ κάκε τμιματοσ του ΚΝΣ και να αναδειχκεί θ ςχζςθ που ζχουν τα μζρθ αυτά με τισ ανϊτερεσ πνευματικζσ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΜΕ Η/Τ

ΧΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΜΕ Η/Τ ΧΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΜΕ Η/Τ ΚΑΜΠΤΛΕ ΕΛΕΤΘΕΡΗ ΜΟΡΦΗ Χριςιμεσ για τθν περιγραφι ομαλών και ελεφκερων ςχθμάτων Αμάξωμα αυτοκινιτου, πτερφγια αεροςκαφών, ςκελετόσ πλοίου χιματα χαρακτιρων κινουμζνων ςχεδίων Περιγραφι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΟΙΧΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Γιώργος Ν. Μαγούλιος, Κακθγθτις Τμιμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΛΑΝΣΙΚΗ ΕΝΩΗ ΠΑΝΕΤΡΩΠΑΪΚΟ STRESS TEST ΑΦΑΛΙΣΙΚΩΝ ΕΣΑΙΡΙΩΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 2014

ΑΣΛΑΝΣΙΚΗ ΕΝΩΗ ΠΑΝΕΤΡΩΠΑΪΚΟ STRESS TEST ΑΦΑΛΙΣΙΚΩΝ ΕΣΑΙΡΙΩΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 2014 ΑΣΛΑΝΣΙΚΗ ΕΝΩΗ ΠΑΝΕΤΡΩΠΑΪΚΟ STRESS TEST ΑΦΑΛΙΣΙΚΩΝ ΕΣΑΙΡΙΩΝ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ 2014 τθ διάρκεια του τρζχοντοσ ζτουσ εξελίχκθκε θ ευρωπαϊκι άςκθςθ προςομοίωςθσ ακραίων καταςτάςεων για τισ Αςφαλιςτικζσ Εταιρίεσ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΣΑ ΕΞΕΣΑΕΩΝ

ΘΕΜΑΣΑ ΕΞΕΣΑΕΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ Τομζασ Ανκρωπιςτικϊν Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν και Δικαίου Σχολι Εφαρμοςμζνων Μακθματικϊν και Φυςικϊν Επιςτθμϊν 2012-2013 Διδάσκοντες: Παναγιώτα Ράπτη, Κώστας Θεολόγου ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΗ Το

Διαβάστε περισσότερα

Σαλτερήσ Νίκοσ Σχολικόσ Σύμβουλοσ Δημοτικήσ Εκπαίδευςησ

Σαλτερήσ Νίκοσ Σχολικόσ Σύμβουλοσ Δημοτικήσ Εκπαίδευςησ Σαλτερήσ Νίκοσ Σχολικόσ Σύμβουλοσ Δημοτικήσ Εκπαίδευςησ Ελάχιςτεσ κεωρθτικζσ διευκρινίςεισ Το Πρόγραμμα ΑΕΕ Σχ. Μονάδασ Η αυτοαξιολόγθςθ και εξωτερικι αξιολόγθςθ ςτθν Αγγλία Επιχειριματα κατά και υπζρ

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μου, ςπιτάκι μου!

Σπίτι μου, ςπιτάκι μου! 4ο Δημοτικό Σχολείο Νζασ Ευκαρπίασ Αρχαιολογικό Μουςείο Θεςςαλονίκησ Σπίτι μου, ςπιτάκι μου! 1 Συμμετζχοντεσ Σχολείο: 4 ο Δημοτικό Σχολείο Ν. Ευκαρπίασ Τάξη / Τμήμα: Β1 Αριθμόσ μαθητών: 19 Αριθμόσ παλιννοςτοφντων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΗ ΑΚΗΗ ΜΕΛΕΣΗ ΣΗ ΚΙΝΗΗ ΩΜΑΣΟ Ε ΠΛΑΓΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - ΜΕΣΡΗΗ ΣΟΤ ΤΝΣΕΛΕΣΗ ΣΡΙΒΗ ΟΛΙΘΗΗ

ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΗ ΑΚΗΗ ΜΕΛΕΣΗ ΣΗ ΚΙΝΗΗ ΩΜΑΣΟ Ε ΠΛΑΓΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - ΜΕΣΡΗΗ ΣΟΤ ΤΝΣΕΛΕΣΗ ΣΡΙΒΗ ΟΛΙΘΗΗ ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΗ ΑΚΗΗ ΜΕΛΕΣΗ ΣΗ ΚΙΝΗΗ ΩΜΑΣΟ Ε ΠΛΑΓΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - ΜΕΣΡΗΗ ΣΟΤ ΤΝΣΕΛΕΣΗ ΣΡΙΒΗ ΟΛΙΘΗΗ ΕΚΦΕ Α & Β ΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΑΣΣΙΚΗ τόχοι Μετά το πζρασ τθσ εργαςτθριακισ άςκθςθσ, οι μακθτζσ κα πρζπει να είναι ςε κζςθ:

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 2 Η πειραματικι ερευνθτικι διερεφνθςθ

Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 2 Η πειραματικι ερευνθτικι διερεφνθςθ Πειραματικι Ψυχολογία (ΨΧ66) Διάλεξη 2 Η πειραματικι ερευνθτικι διερεφνθςθ Η πειραματική ερευνητική προςέγγιςη Η πειραματικι ερευνθτικι μζκοδοσ είναι μια ποςοτικι προςζγγιςθ, ςχεδιαςμζνθ να διερευνιςει

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτησ Αξιολόγηςησ 1.1: χολικόσ χώροσ, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι

Δείκτησ Αξιολόγηςησ 1.1: χολικόσ χώροσ, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι Δείκτησ Αξιολόγηςησ 1.1: χολικόσ χώροσ, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι ΣΟΜΕΑ 1: ΜΕΑ ΚΑΙ ΠΟΡΟΙ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΟΤ ΧΟΛΕΙΟΤ Περιγραφή: Ο ςυγκεκριμζνοσ δείκτθσ αναφζρεται ςτον βακμό που οι υπάρχοντεσ

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτησ Αξιολόγηςησ 5.2: Ανάπτυξη και εφαρμογή ςχεδίων δράςησ για τη βελτίωςη του εκπαιδευτικοφ ζργου

Δείκτησ Αξιολόγηςησ 5.2: Ανάπτυξη και εφαρμογή ςχεδίων δράςησ για τη βελτίωςη του εκπαιδευτικοφ ζργου Δείκτησ Αξιολόγηςησ 5.2: Ανάπτυξη και εφαρμογή ςχεδίων δράςησ για τη βελτίωςη του εκπαιδευτικοφ ζργου ΣΟΜΕΑ 5: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ, ΠΑΡΕΜΒΑΕΙ ΚΑΙ ΔΡΑΕΙ ΒΕΛΣΙΩΗ ΔΙΑΔΙΚΑΙΕ ΣΟΤ ΧΟΛΕΙΟΤ Περιγραφή: Ο δείκτθσ αυτόσ

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιςτήμιο Θεςςαλίασ. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τομζασ: Συγκοινωνιακόσ

Πανεπιςτήμιο Θεςςαλίασ. Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τομζασ: Συγκοινωνιακόσ Πανεπιςτήμιο Θεςςαλίασ Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τομζασ: Συγκοινωνιακόσ Μάκθμα: Σχεδιαςμόσ και Λειτουργία Αεροπορικϊν Συςτθμάτων Ζτοσ 5 ο Οδθγόσ μακιματοσ 2013 2014 ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΥΙΑΚΟ ΔΚΠΑΙΔΔΤΣΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ «ΥΤΙΚΗ ΘΔΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΣΔΤΘΤΝΗ» ΦΥΣΙΚΗ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΘΔΜΑ Β

ΧΗΥΙΑΚΟ ΔΚΠΑΙΔΔΤΣΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ «ΥΤΙΚΗ ΘΔΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΔΦΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΣΔΤΘΤΝΗ» ΦΥΣΙΚΗ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΔΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΔΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΘΔΜΑ Β 4 o ΔΙΓΩΝΙΜ ΠΡΙΛΙΟ 04: ΔΝΔΔΙΚΣΙΚΔ ΠΝΣΗΔΙ ΦΥΣΙΚΗ ΘΔΤΙΚΗΣ ΚΙ ΤΔΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΤΔΥΘΥΝΣΗΣ 4 ο ΔΙΓΩΝΙΣΜ ΔΝΔΔΙΚΤΙΚΔΣ ΠΝΤΗΣΔΙΣ ΘΔΜ. β. β 3. α 4. γ 5. α.σ β.σ γ.λ δ.σ ε.λ. ΘΔΜ Β Σωςτι είναι θ απάντθςθ γ. Έχουμε ελαςτικι

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτεχνική Σχολή. Οδθγόσ Σπουδϊν

Πολυτεχνική Σχολή. Οδθγόσ Σπουδϊν Πολυτεχνική Σχολή Οδθγόσ Σπουδϊν Μεταπτυχιακό Πρό γραμμα Δόμόςτατική σ Μήχανική σ ΚΟΠΟ Το MSc in Structural Engineering παρζχει ςε Πολιτικοφσ Μθχανικοφσ και άλλουσ ςχετικοφσ πτυχιοφχουσ μία ςυγκεντρωμζνθ

Διαβάστε περισσότερα

Μθχανολογικό Σχζδιο, από τθ κεωρία ςτο πρακτζο Χριςτοσ Καμποφρθσ, Κων/νοσ Βαταβάλθσ

Μθχανολογικό Σχζδιο, από τθ κεωρία ςτο πρακτζο Χριςτοσ Καμποφρθσ, Κων/νοσ Βαταβάλθσ Λεπτζσ Αξονικζσ γραμμζσ χρθςιμοποιοφνται για να δθλϊςουν τθν φπαρξθ ςυμμετρίασ του αντικειμζνου. Υπενκυμίηουμε ότι οι άξονεσ ςυμμετρίασ χρθςιμοποιοφνται μόνον όταν το ίδιο το εξάρτθμα είναι πραγματικά

Διαβάστε περισσότερα

Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν

Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν Ammon Ovis_Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν_ Ραδιοςτακμόσ Flash 96 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Σο δείγμα περιλαμβάνει 332 τουρίςτεσ από 5 διαφορετικζσ θπείρουσ. Οι περιςςότεροι εξ αυτϊν

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικι Φυςικισ Αγωγισ. Δθμιτρθσ Χατηόπουλοσ Dr. Sportwissenschaften Deutsche Sporthochschule Köln ΣΕΦΑΑ-ΑΠΘ

Διδακτικι Φυςικισ Αγωγισ. Δθμιτρθσ Χατηόπουλοσ Dr. Sportwissenschaften Deutsche Sporthochschule Köln ΣΕΦΑΑ-ΑΠΘ Διδακτικι Φυςικισ Αγωγισ Δθμιτρθσ ατηόπουλοσ Dr. Sportwissenschaften Deutsche Sporthochschule Köln ΣΕΦΑΑ-ΑΠΘ Επικοινωνία ατηόπουλοσ Δθμιτρθσ Εγκαταςτάςεισ Θζρμθσ ξενϊνεσ Σρίτθ 12:00 14:00 E-mail: chatzop@phed.auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτεσ Διαχείριςθ Μνιμθσ. Βαγγζλθσ Οικονόμου Διάλεξθ 8

Δείκτεσ Διαχείριςθ Μνιμθσ. Βαγγζλθσ Οικονόμου Διάλεξθ 8 Δείκτεσ Διαχείριςθ Μνιμθσ Βαγγζλθσ Οικονόμου Διάλεξθ 8 Δείκτεσ Κάκε μεταβλθτι ςχετίηεται με μία κζςθ ςτθν κφρια μνιμθ του υπολογιςτι. Κάκε κζςθ ςτθ μνιμθ ζχει τθ δικι τθσ ξεχωριςτι διεφκυνςθ. Με άμεςθ

Διαβάστε περισσότερα

τα χάλκινα! 9 ερωτιςεισ & 10 απαντιςεισ για τα χάλκινα όργανα

τα χάλκινα! 9 ερωτιςεισ & 10 απαντιςεισ για τα χάλκινα όργανα Τα χάλκιμα! ΧΟΡΗΓΟΣ τα χάλκινα! 9 ερωτιςεισ & 10 απαντιςεισ για τα χάλκινα όργανα 1. Γιατί τα λζμε χάλκινα πνευςτά όργανα; Πνευςτά χαρακτθρίηονται όλα τα όργανα ςτα οποία ο ιχοσ παράγεται από τθν (ανα)πνοι

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη Β. Φυςικθ Γενικθσ Παιδείασ. Τράπεζα ιεμάτων Κεφ.1 ο ΘΕΜΑ Δ. Για όλεσ τισ αςκθςεισ δίνεται η ηλεκτρικθ ςταιερά

Τάξη Β. Φυςικθ Γενικθσ Παιδείασ. Τράπεζα ιεμάτων Κεφ.1 ο ΘΕΜΑ Δ. Για όλεσ τισ αςκθςεισ δίνεται η ηλεκτρικθ ςταιερά Τάξη Β Φυςικθ Γενικθσ Παιδείασ Τράπεζα ιεμάτων Κεφ.1 ο ΘΕΜΑ Δ Για όλεσ τισ αςκθςεισ δίνεται η ηλεκτρικθ ςταιερά k 2 9 9 10 Nm 2 1. Δφο ακίνθτα ςθμειακά θλεκτρικά φορτία q 1 = - 2 μq και q 2 = + 3 μq, βρίςκονται

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντεσ υμμετοχήσ Ενηλίκων ςτην Εκπαίδευςη: Ζητήματα Κινητοποίηςησ και Πρόςβαςησ ςε Οργανωμζνεσ Εκπαιδευτικζσ Δραςτηριότητεσ

Παράγοντεσ υμμετοχήσ Ενηλίκων ςτην Εκπαίδευςη: Ζητήματα Κινητοποίηςησ και Πρόςβαςησ ςε Οργανωμζνεσ Εκπαιδευτικζσ Δραςτηριότητεσ ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Παράγοντεσ υμμετοχήσ Ενηλίκων ςτην Εκπαίδευςη: Ζητήματα Κινητοποίηςησ και Πρόςβαςησ ςε Οργανωμζνεσ Εκπαιδευτικζσ Δραςτηριότητεσ Ενότητα 7:

Διαβάστε περισσότερα

Α1. Ροιεσ από τισ δυνάμεισ του ςχιματοσ ζχουν μθδενικι ροπι ωσ προσ τον άξονα (ε) περιςτροφισ του δίςκου;

Α1. Ροιεσ από τισ δυνάμεισ του ςχιματοσ ζχουν μθδενικι ροπι ωσ προσ τον άξονα (ε) περιςτροφισ του δίςκου; ΜΑΘΗΜΑ /ΤΑΞΗ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥMΟ: ΗΜΕΟΜΗΝΙΑ: 1/3/2015 ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: ΚΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΕΕΟ ΣΩΜΑ ΘΕΜΑ Α Α1. Ροιεσ από τισ δυνάμεισ του ςχιματοσ ζχουν μθδενικι ροπι ωσ προσ τον άξονα (ε)

Διαβάστε περισσότερα

Φφλο & Φυςική - Χημεία. Κακθγθτισ: Βαςίλειοσ Ι. Σεμπερεκίδθσ

Φφλο & Φυςική - Χημεία. Κακθγθτισ: Βαςίλειοσ Ι. Σεμπερεκίδθσ Φφλο & Φυςική - Χημεία Κακθγθτισ: Βαςίλειοσ Ι. Σεμπερεκίδθσ Θ Σαποφτι-Μπελατεκαλίμ (1200 π.χ.), αρωματοποιόσ από τθ Βαβυλϊνα Θ Τπατία (370 415 μ.χ.), μεγάλθ αςτρονόμοσ και μακθματικόσ, διευκφντρια τθσ

Διαβάστε περισσότερα

8 τριγωνομετρία. βαςικζσ ζννοιεσ. γ ςφω. εφω και γ. κεφάλαιο

8 τριγωνομετρία. βαςικζσ ζννοιεσ. γ ςφω. εφω και γ. κεφάλαιο κεφάλαιο 8 τριγωνομετρία Α βαςικζσ ζννοιεσ τθν τριγωνομετρία χρθςιμοποιοφμε τουσ τριγωνομετρικοφσ αρικμοφσ, οι οποίοι ορίηονται ωσ εξισ: θμω = απζναντι κάκετθ πλευρά υποτείνουςα Γ ςυνω = εφω = προςκείμενθ

Διαβάστε περισσότερα

Slide 1. Εισαγωγή στη ψυχρομετρία

Slide 1. Εισαγωγή στη ψυχρομετρία Slide 1 Εισαγωγή στη ψυχρομετρία 1 Slide 2 Σφντομη ειςαγωγή ςτη ψυχρομετρία. Διάγραμμα Mollier (πίεςησ-ενθαλπίασ P-H) Σο διάγραμμα Mollier είναι μία γραφικι παράςταςθ ςε ζναν άξονα ςυντεταγμζνων γραμμϊν

Διαβάστε περισσότερα

Ένασ κφκλοσ μια φορά.

Ένασ κφκλοσ μια φορά. Ένασ κφκλοσ μια φορά. Μια μζρα ςαν όλεσ τισ άλλεσ, ςτθν τάξθ μασ, ζνασ κφκλοσ ξεκίνθςε να γράφει τθν δικι του ιςτορία. Στθν αρχι μασ γεννικθκαν μερικζσ απορίεσ: «Τι μποροφμε να κάνουμε με ζναν κφκλο»;

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ V Κοινωνικό Μάρκετινγκ. Πόπη Σουρμαΐδου. Σεμινάριο: Αναπτφςςοντασ μια κοινωνική επιχείρηςη

Μάρκετινγκ V Κοινωνικό Μάρκετινγκ. Πόπη Σουρμαΐδου. Σεμινάριο: Αναπτφςςοντασ μια κοινωνική επιχείρηςη Μάρκετινγκ V Κοινωνικό Μάρκετινγκ Πόπη Σουρμαΐδου Σεμινάριο: Αναπτφςςοντασ μια κοινωνική επιχείρηςη Σφνοψη Τι είναι το Marketing (βαςικι ειςαγωγι, swot ανάλυςθ, τα παλιά 4P) Τι είναι το Marketing Plan

Διαβάστε περισσότερα

Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο

Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο Φφλλο Εργαςίασ Ονοματεπώνυμο. Παραγωγή και διάδοςη του ήχου Ήχοσ παράγεται όταν τα ςωματίδια κάποιου υλικοφ μζςου αναγκαςκοφν να εκτελζςουν ταλάντωςθ. Για να διαδοκεί ο ιχοσ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΦΟΡΑ ΖΗΣΗΗ ΚΡΑΣΘΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ

ΠΡΟΦΟΡΑ ΖΗΣΗΗ ΚΡΑΣΘΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ ΠΡΟΦΟΡΑ ΖΗΣΗΗ ΚΡΑΣΘΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ 1 Ειςαγωγι: Οι αγοραίεσ δυνάµεισ τθσ προςφοράσ και ηιτθςθσ Προσφορά και Ζήτηση είναι οι πιο γνωςτοί οικονοµικοί όροι. Η λειτουργία των αγορϊν προςδιορίηεται από δφο βαςικζσ

Διαβάστε περισσότερα

Ειςαγωγι ςτο Δομθμζνο Προγραμματιςμό. Βαγγζλθσ Οικονόμου

Ειςαγωγι ςτο Δομθμζνο Προγραμματιςμό. Βαγγζλθσ Οικονόμου Ειςαγωγι ςτο Δομθμζνο Προγραμματιςμό Βαγγζλθσ Οικονόμου Περιεχόμενα Πλθροφορίεσ Μακιματοσ Δομθμζνοσ Προγραμματιςμόσ (Οριςμοί, Γενικζσ Ζννοιεσ) Αλγόρικμοι και Ψευδοκϊδικασ Γλϊςςα προγραμματιςμοφ C Πλθροφορίεσ

Διαβάστε περισσότερα

Πόςεσ φορζσ επιςκζπτεςαι το Μeteo;

Πόςεσ φορζσ επιςκζπτεςαι το Μeteo; Το ερωτθματολόγιο του Meteo Ανάλυςθ των αποτελεςμάτων Πριν από λίγο καιρό το Μeteo ηιτθςε για πρϊτθ φορά τθ γνϊμθ ςασ, με ςτόχο οι υπθρεςίεσ που κακθμερινά εςείσ χρθςιμοποιείτε να γίνουν ακόμθ καλφτερεσ.

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά Μακθματικά ΙΙ

Γενικά Μακθματικά ΙΙ ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Ενότθτα 1 θ : Μακθματικά και Φυςικι Λουκάσ Βλάχοσ Κακθγθτισ Αςτροφυςικισ Άδειεσ Χριςθσ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΗ ΜΕΣΑΒΑΣΙΚΩΝ ΡΤΘΜΙΕΩΝ ΓΙΑ ΣΙ ΑΛΛΑΓΕ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΜΗΧ. ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΕΡΟΚΑΦΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΗ ΜΕΣΑΒΑΣΙΚΩΝ ΡΤΘΜΙΕΩΝ ΓΙΑ ΣΙ ΑΛΛΑΓΕ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΜΗΧ. ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΕΡΟΚΑΦΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΗ ΜΕΣΑΒΑΣΙΚΩΝ ΡΤΘΜΙΕΩΝ ΓΙΑ ΣΙ ΑΛΛΑΓΕ ΣΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ ΣΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΜΗΧ. ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΕΡΟΚΑΦΩΝ Πλοι οι ςπουδαςτζσ ακολουκοφν το νζο πρόγραμμα ςπουδών από το παρόν εξάμθνο που βρίςκονται. Για τα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΟ 11 12 (Β - Γ Λυκείου)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΟ 11 12 (Β - Γ Λυκείου) ΕΠΙΠΕΔΟ 11 12 (Β - Γ Λυκείου) 19 Μαρτίου 2011 10:00-11:15 3 point/μονάδες 1) Στθν πιο κάτω εικόνα πρζπει να υπάρχει αρικμόσ ςε κάκε κουκκίδα ϊςτε το άκροιςμα των αρικμϊν ςτα άκρα κάκε ευκφγραμμου τμιματοσ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2013

ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2013 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2013 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. α Α4. δ Α5. α ΘΕΜΑ Β Β1. ελ. 123-124 «Η γονιδιακι κεραπεία εφαρμόςτθκε και ειςάγονται πάλι ς αυτόν.» Β2. ελ. 133 «Διαγονιδιακά ονομάηονται

Διαβάστε περισσότερα

Αθηνά (Νέλλη) Ζήκα Τσελεμέγκου Δ/νςθ: Πρ. Κορομθλά 26, 54622 Θεςςαλονίκθ, τθλ. επικοινωνίασ 6973550445

Αθηνά (Νέλλη) Ζήκα Τσελεμέγκου Δ/νςθ: Πρ. Κορομθλά 26, 54622 Θεςςαλονίκθ, τθλ. επικοινωνίασ 6973550445 Αθηνά (Νέλλη) Ζήκα Τσελεμέγκου Δ/νςθ: Πρ. Κορομθλά 26, 54622 Θεςςαλονίκθ, τθλ. επικοινωνίασ 6973550445 Ειςιγθςθ για το Συνζδριο ςτο Ηράκλειο Κριτθσ με κζμα :Γυναικεία απαςχόλθςθ ςε περίοδο οικονομικισ

Διαβάστε περισσότερα

Μόδα είναι και αλλάηει

Μόδα είναι και αλλάηει Μόδα είναι και αλλάηει Οριςμόσ μόδασ Παροδικι ςυνικεια που για οριςμζνο χρονικό διάςτθμα γενικεφεται ςε μεγάλο φάςμα τθσ κοινωνίασ, ςε ότι αφορά τθν ενδυμαςία, τθν κόμμωςθ, τθ μουςικι. Κακρεφτίηει τισ

Διαβάστε περισσότερα

Άπειρεσ κροφςεισ. Τθ χρονικι ςτιγμι. t, ο δακτφλιοσ ςυγκροφεται με τον τοίχο με ταχφτθτα (κζντρου μάηασ) μζτρου

Άπειρεσ κροφςεισ. Τθ χρονικι ςτιγμι. t, ο δακτφλιοσ ςυγκροφεται με τον τοίχο με ταχφτθτα (κζντρου μάηασ) μζτρου Άπειρεσ κροφςεισ Δακτφλιοσ ακτίνασ κυλάει ςε οριηόντιο δάπεδο προσ ζνα κατακόρυφο τοίχο όπωσ φαίνεται ςτο ςχιμα. Ο ςυντελεςτισ τριβισ ίςκθςθσ του δακτυλίου με το δάπεδο είναι, ενϊ ο τοίχοσ είναι λείοσ.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΟ 9 10 (Γ Γυμνασίου- Α Λυκείου)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΟ 9 10 (Γ Γυμνασίου- Α Λυκείου) ΕΠΙΠΕΔΟ 9 10 (Γ Γυμνασίου- Α Λυκείου) 19 Μαρτίου 011 10:00-11:15 3 point/μονάδες 1) Μια διάβαςθ πεηϊν ζχει άςπρεσ και μαφρεσ λωρίδεσ, πλάτουσ 50 cm. ε ζνα δρόμο θ διάβαςθ ξεκινά και τελειϊνει με άςπρεσ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΟΡΕ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

ΑΓΟΡΕ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΑΓΟΡΕ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ Ειςαγωγικά το κεφάλαιο αυτό κα εξετάςουμε τα βαςικά ςτοιχεία ςφνδεςθσ του οικονομικοφ και του περιβαλλοντικοφ ςυςτιματοσ τθν βαςικό πλαίςιο μζςα ςτο οποίο κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ

Διαβάστε περισσότερα

«Χάρβεϊ» *Art therapy* Αριάδνθ Λεγάκθ

«Χάρβεϊ» *Art therapy* Αριάδνθ Λεγάκθ «Χάρβεϊ» *Art therapy* Αριάδνθ Λεγάκθ *Art therapy* H Art therapy, ι αλλιϊσ θεραπεία τέχνησ, είναι μια μορφι κεραπείασ που χρθςιμοποιεί τθ δθμιουργικι διαδικαςία μζςω τθσ τζχνθσ, για να βελτιϊςει τθ φυςικι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Γιώργος Ν. Μαγούλιος, Κακθγθτις Τμιμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυςη των επιλεγμζνων Επιχειρηςιακϊν Προγραμμάτων ςτο πλαίςιο του SURF-NATURE

Ανάλυςη των επιλεγμζνων Επιχειρηςιακϊν Προγραμμάτων ςτο πλαίςιο του SURF-NATURE Ανάλυςη των επιλεγμζνων Επιχειρηςιακϊν Προγραμμάτων ςτο πλαίςιο του SURF-NATURE Περίληψη Η βιοποικιλότθτα ζχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία 50 χρόνια ςυγκριτικά με τισ αλλαγζσ που παρατθροφνται ςε όλθ

Διαβάστε περισσότερα

25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ. Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και

25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ. Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και 25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και Γ) Τα ψυκτικά φορτία από είςοδο εξωτερικοφ αζρα. 26. Ποιζσ είναι οι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι Τλικό υπολογιςτι (Hardware), Προςωπικόσ Τπολογιςτισ (ΡC), υςκευι ειςόδου, υςκευι εξόδου, Οκόνθ (Screen), Εκτυπωτισ (Printer), αρωτισ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνθτι Νοθμοςφνθ. Ενότθτα 2: Αναπαράςταςθ Γνϊςθσ και Συλλογιςμόσ. Ιωάννθσ Χατηθλυγεροφδθσ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Μθχανικϊν Η/Υ & Πλθροφορικισ

Τεχνθτι Νοθμοςφνθ. Ενότθτα 2: Αναπαράςταςθ Γνϊςθσ και Συλλογιςμόσ. Ιωάννθσ Χατηθλυγεροφδθσ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Μθχανικϊν Η/Υ & Πλθροφορικισ Τεχνθτι Νοθμοςφνθ Ιωάννθσ Χατηθλυγεροφδθσ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Μθχανικϊν Η/Υ & Πλθροφορικισ Αναπαράςταςθ Γνϊςθσ και Συλλογιςμόσ Αναπαράςταςθ Γνϊςθσ (1) Οριςμόσ Πϊσ μπορεί καλφτερα και αποδοτικότερα

Διαβάστε περισσότερα

Facebook Μία ειςαγωγι

Facebook Μία ειςαγωγι Facebook Μία ειςαγωγι Κοινωνικά δίκτυα Κοινωνικι δικτφωςθ ονομάηεται θ δθμιουργία ομάδων από ανκρϊπουσ με κοινά χαρακτθριςτικά (πχ γείτονεσ, ςυμμακθτζσ). Ενϊ τα κοινωνικά δίκτυα αναπτφςςονται μεταξφ προςϊπων

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτιςεισ & απαντιςεισ για τα ξφλινα πνευςτά

Ερωτιςεισ & απαντιςεισ για τα ξφλινα πνευςτά Τα νύλιμα! ΧΟΡΗΓΟΣ Ερωτιςεισ & απαντιςεισ για τα ξφλινα πνευςτά τα ξφλινα! 1. Γιατί τα λζμε ξφλινα πνευςτά; Πνευςτά ονομάηονται τα όργανα ςτα οποία ο ιχοσ παράγεται μζςα ςε ζνα ςωλινα απ όπου περνάει ο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ, επικοινωνίασ, ανακάλυψθσ και δθμιουργίασ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Υπθρεςίεσ Αναηιτθςθσ ςτον Παγκόςμιο Ιςτό

ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ, επικοινωνίασ, ανακάλυψθσ και δθμιουργίασ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Υπθρεςίεσ Αναηιτθςθσ ςτον Παγκόςμιο Ιςτό ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Χριςθ εργαλείων ζκφραςθσ, επικοινωνίασ, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Υπθρεςίεσ Αναηιτθςθσ ςτον Παγκόςμιο Ιςτό Αναηιτθςθ πλθροφοριϊν, Διεφκυνςθ Ιςτοςελίδασ (URL), κεματικοί Κατάλογοι, Λζξεισ Κλειδιά, Μθχανζσ

Διαβάστε περισσότερα

Clinical trials have gone global: Is this a good thing? Επιλεγόμενο μάκθμα «Λευχαιμίεσ» Σταυροφλα Μπεροποφλθ Κωνςταντίνοσ Φωτιάδθσ

Clinical trials have gone global: Is this a good thing? Επιλεγόμενο μάκθμα «Λευχαιμίεσ» Σταυροφλα Μπεροποφλθ Κωνςταντίνοσ Φωτιάδθσ Clinical trials have gone global: Is this a good thing? Επιλεγόμενο μάκθμα «Λευχαιμίεσ» Σταυροφλα Μπεροποφλθ Κωνςταντίνοσ Φωτιάδθσ Τι είναι θ κλινικι δοκιμι; Σφμφωνα με το WHO Κάκε ερευνθτικι μελζτθ, θ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ Λογικι πρόταςθ: Με τον όρο λογικι πρόταςθ (ι απλά πρόταςθ) ςτα μακθματικά, εννοοφμε μια ζκφραςθ με πλιρεσ νόθμα που δζχεται τον χαρακτθριςμό ι μόνο αλθκισ ι μόνο ψευδισ. Παραδείγματα:

Διαβάστε περισσότερα

Μάκθμα 1 Ειςαγωγι ςτθν αναπθρία

Μάκθμα 1 Ειςαγωγι ςτθν αναπθρία Πανεπιςτιμιο Θεςςαλίασ Παιδαγωγικό Τμιμα Προςχολικισ Εκπαίδευςθσ Ένταξθ και Αναπθρία: Εκπαιδευτικζσ Προςεγγίςεισ Μάκθμα 1 Ειςαγωγι ςτθν αναπθρία Διδάςκων: Βαςίλθσ Στρογγυλόσ Περιεχόμενο μακιματοσ Ειςαγωγι

Διαβάστε περισσότερα

Η Τζχνθ τθσ Αποτελεςματικισ Επικοινωνίασ. Εκπαιδεύηρια: Κα. Χριζηοθή Βαζιλική Conicon Ltd

Η Τζχνθ τθσ Αποτελεςματικισ Επικοινωνίασ. Εκπαιδεύηρια: Κα. Χριζηοθή Βαζιλική Conicon Ltd Η Τζχνθ τθσ Αποτελεςματικισ Επικοινωνίασ Εκπαιδεύηρια: Κα. Χριζηοθή Βαζιλική Conicon Ltd 25 Φεβρουαρίου 2015 Εκπαιδεφτρια: Βαςιλικι Χριςτοφι Η κ. Χριςτοφι Βαςιλικι ζχει ςπουδάςει Εφαρμοςμζνθ Επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα