ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Transcript

1 ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Ερευνητική ομάδα: Τζωρτζίνα Ασημακοπούλου Γιώργος Μανιάτης Svetoslav Danchev 2ο Διεθνές Επενδυτικό Φόρουμ, ΣΕΗΕ EΠΑΝΕΚΚΙΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Αθήνα, 24 & 25 Οκτωβρίου

2 Η μελέτη εκπονήθηκε από τη Μονάδα Παρακολούθησης και Ανάλυσης του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΙΟΒΕ σε συνεργασία με το ΣΕΗΕ Συστάθηκε το Νοέμβριο του 2009 με τη στήριξη του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ηλεκτρισμού Ελλάδος (ΣΕΗΕ). Εκπονεί ετήσια επισκόπηση του τομέα, ενδιάμεση έκθεση και μελέτες πάνω σε ειδικά θέματα. Στόχοι της μελέτης: 1. Να διερευνηθούν τα εμπόδια στην πορεία επίτευξης των στόχων για το 2020 στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερα σε σχέση με τις συνθήκες που επικρατούν στο ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον. 2. Να διερευνηθούν οι δυνατές πηγές χρηματοδότησης έργων στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας / ΑΠΕ. 3. Να διατυπωθούν προτάσεις προκειμένου να προωθηθούν οι επενδύσεις στον τομέα ηλεκτρισμού που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. 2

3 Δομή της μελέτης 1. Προκλήσεις και εμπόδια στην πορεία μετασχηματισμού του τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα 2. Ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης επενδύσεων 3. Εθνικά εργαλεία στήριξης επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού 4. Διακρατικοί μηχανισμοί στήριξης 5. Κοινοτικές πηγές χρηματοδότησης ενεργειακών έργων 6. Προτάσεις για την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα 3

4 1. Προκλήσεις και εμπόδια στην πορεία μετασχηματισμού του τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα 4

5 Για το 2020 έχει τεθεί εθνικός στόχος για συμμετοχή ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20% 1 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% Θέρμανση και Ψύξη Ηλεκτρισμός Μεταφορές Οι στόχοι καθορίζονται από την Οδηγία 2009/28/ΕΚ και το Νόμο 3851/2010 Συμμετοχή ΑΠΕ κατά: 20% στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας 40% στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη 10% στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές 0% Στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής αναμένεται να συντελεστεί το μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής 5

6 εκατ. MW MW Το ΕΣΔ προβλέπει 10,7 GW ισχύος ΑΠΕ το 2020 για την επίτευξη του στόχου Γεωθερμία Βιομάζα Ηλιακή Αιολική Υ/Η Πετρέλαιο Φυσικό Αέριο Λιγνίτης 0 Αιολικά πάρκα Ηλιακή Βιομάζα και άλλες ΑΠΕ Μικρά Υ/Η Σύνολο Πηγή: ΥΠΕΚΑ -Συνολικό ύψος επενδύσεων στην ηλεκτροπαραγωγή ~ 21 δισ. (σε σταθερές τιμές 2005) εκ των οποίων 16 δισ. σε έργα ΑΠΕ - Αβεβαιότητες: Εξέλιξη ζήτησης Η/Ε και τεχνολογικού κόστους -Ύψος επενδύσεων πολλαπλάσιο 6 σε σχέση με το παρελθόν

7 Ισχύς (MW) Υπάρχει πολύ ισχυρό επιχειρηματικό ενδιαφέρον, το οποίο υπερβαίνει πολλαπλάσια την απαιτούμενη ισχύ για την επίτευξη του στόχου Σε Λειτουργία Πηγή: ΥΠΕΚΑ, Υπηρεσία ΑΠΕ Κατάσταση έργων ΑΠΕ [ ] Με σύμβαση Με Άδεια Αγοραπωλησίας Εγκατάστασης Με Προσφορά Σύνδεσης Μόνο με Άδεια Παραγωγής Σύνολο με Άδεια Παραγωγής Με Αίτηση για Άδεια Το επιχειρηματικό ενδιαφέρον είναι αξιοσημείωτο λόγω του ευνοϊκού πλαισίου στήριξης που έχει θεσμοθετηθεί: Ο όγκος των αιτήσεων για άδεια παραγωγής υπερβαίνει σε πολλαπλάσιο βαθμό όχι μόνο την ισχύ που απαιτείται για την επίτευξη των στόχων, αλλά και το συνολικό φορτίο ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής. Ήδη, έχουν εκδοθεί άδειες παραγωγής για περισσότερα από 26 GW σε έργα ΑΠΕ. 7 7

8 MW GWh MW Το 2011 σημειώθηκε ιστορικό ρεκόρ σε εγκατάσταση νέας ισχύος ΑΠΕ (+685 MW) 1 Ενέργεια (GWh) Εγκατεστημένη Ισχύς (MW) Βιοαέριο - Βιομάζα Βιοαέριο - Βιομάζα Φωτοβολταϊκά Μικρά Υ/Η Αιολικά Φωτοβολταϊκά Μικρά Υ/Η Αιολικά Νέα Εγκατεστημένη Ισχύς (MW) Αυγ-12 Η ώθηση δόθηκε από τα Φ/Β και τα Αιολικά με την υλοποίηση ώριμων έργων που είχαν εξασφαλίσει χρηματοδότηση Το 2012 η ανάπτυξη διατηρείται αλλά επικεντρώνεται στα Φ/Β Αιολικά Φωτοβολταϊκά Μικρά Υ/Η Βιοαέριο - Βιομάζα 8

9 Ωστόσο, η επίτευξη του εθνικού στόχου διείσδυσης απαιτεί εντατικοποίηση της προσπάθειας 1 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Διείσδυση ΑΠΕ στον τομέα ηλεκτρισμού Διείσδυση Στόχος ΕΣΔ Κατάσταση 2011 Τρέχουσα Τάση Ακόμα και αν η ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2020 παραμείνει στο επίπεδο του 2011, με την αύξηση της ενέργειας από ΑΠΕ που καταγράφηκε το 2011, ο εθνικός στόχος δεν επιτυγχάνεται, τουλάχιστον σε συγκεκριμένες τεχνολογίες 9

10 Το οικονομικό περιβάλλον είναι έντονα αρνητικό 1 8% ΑΕΠ (% μεταβολή) 30% Ποσοστό Ανεργίας 6% 5,5% 25% 23,5% 24,7% 4% 3,5% 2% 0% -2% -4% -0,2% -3,1% -3,5% -3,8% 0,5% 1,4% 20% 15% 10% 8,9% 8,3% 7,6% 9,5% 12,5% 17,2% -6% 5% -8% -7,1% -6,6% * 2013* 2014* 2015* 0% * 2013* 30% Ακαθ. Επενδύσεις (% μεταβολή) 26% 130 Δείκτης Οικονομικού κλίματος 20% 10% 12% 14% 8% % 2% % -20% -5% -4% -12% -14% -20% % EΕ Ελλάδα Μέσος όρος ΕΕ-27 ( ) Ευρωζώνη

11 εξέλιξη που έχει πολλαπλασιάσει τους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τις επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ και άλλες επενδύσεις στον τομέα ηλεκτρισμού 1 Επισκόπηση βασικών παραγόντων που επηρεάζουν τις επενδύσεις σε έργα του τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα Μακροοικονομικοί Χρηματοοικονομικοί Ρυθμιστικοί Τεχνικοί και άλλοι Κίνδυνος χώρας Επιτόκια Εγγυημένες τιμές Ικανότητα Δικτύων Πρόσβαση σε κεφάλαια Εγγυήσεις / ίδια κεφάλαια Οικονομικοί πόροι διαχειριστών δικτύων Διαδικασίες χορήγησης άδειας Χρηματορροές έργων ΑΠΕ Τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας Αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών 11

12 2. Ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης επενδύσεων 12

13 Υπάρχει μια ποικιλία εξωτερικών πηγών ιδιωτικής χρηματοδότησης οι οποίες μπορεί δυνητικά να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη έργων στον τομέα ηλεκτρισμού 2 Επιχειρηματικά κεφάλαια Δανειακά κεφάλαια Οργανωμένες αγορές κεφαλαίου (π.χ. ΧΑΑ) Ταμεία Επιχειρηματικών κεφαλαίων Θεσμικοί επενδυτές (institutional investors) Ταμεία υποδομών (infrastructure funds) Ταμεία ιδιωτικών επιχειρηματικών κεφαλαίων (private equity) Ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (venture capital) Τραπεζική δανειοδότηση Εταιρικά Ομόλογα Εξαγωγικές πιστώσεις 13

14 Ιαν-06 Απρ-06 Ιουλ-06 Οκτ-06 Ιαν-07 Απρ-07 Ιουλ-07 Οκτ-07 Ιαν-08 Απρ-08 Ιουλ-08 Οκτ-08 Ιαν-09 Απρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Απρ-10 Ιουλ-10 Οκτ-10 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 ανά μετοχή Γενικός Δείκτης ( =100) εκατ. Η ελκυστικότητα της εγχώριας κεφαλαιαγοράς ως πηγής άντλησης κεφαλαίων έχει υποχωρήσει αισθητά 2 Πορεία τιμών μετοχών ενεργειακών επιχειρήσεων Αντληθέντα Ακαθάριστες κεφάλαια εκδόσεις, Εισηγμένες από εκδόσεις μετοχές, Μη μετοχών χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, Ιανουάριος - Νοέμβριος ΔΕΗ ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή Χ. ΡΟΚΑΣ (ΚΟ) Χ. ΡΟΚΑΣ (ΠΟ) ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ Η κεφαλαιαγορά αποτελεί κανάλι συγκέντρωσης κεφαλαίων που αφορά μεγάλες και εδραιωμένες ενεργειακές επιχειρήσεις 14

15 Ηλεκτρισμού - Φυσικού Αερίου - Ύδρευσης ( δισ.) Ιαν-07 Φεβ-07 Μαρ-07 Απρ-07 Μαϊ-07 Ιουν-07 Ιουλ-07 Αυγ-07 Σεπ-07 Οκτ-07 Νοε-07 Δεκ-07 Ιαν-08 Φεβ-08 Μαρ-08 Απρ-08 Μαϊ-08 Ιουν-08 Ιουλ-08 Αυγ-08 Σεπ-08 Οκτ-08 Νοε-08 Δεκ-08 Ιαν-09 Φεβ-09 Μαρ-09 Απρ-09 Μαϊ-09 Ιουν-09 Ιουλ-09 Αυγ-09 Σεπ-09 Οκτ-09 Νοε-09 Δεκ-09 Ιαν-10 Φεβ-10 Μαρ-10 Απρ-10 Μαϊ-10 Ιουν-10 Ιουλ-10 Αυγ-10 Σεπ-10 Οκτ-10 Νοε-10 Δεκ-10 Ιαν-11 Φεβ-11 Μαρ-11 Απρ-11 Μαϊ-11 Ιουν-11 Ιουλ-11 Αυγ-11 Σεπ-11 Οκτ-11 Νοε-11 Δεκ-11 Σύνολο Επιχειρήσεων ( δισ.) Αυγ-08 Σεπ-08 Οκτ-08 Νοε-08 Δεκ-08 Ιαν-09 Φεβ-09 Μαρ-09 Απρ-09 Μαϊ-09 Ιουν-09 Ιουλ-09 Αυγ-09 Σεπ-09 Οκτ-09 Νοε-09 Δεκ-09 Ιαν-10 Φεβ-10 Μαρ-10 Απρ-10 Μαϊ-10 Ιουν-10 Ιουλ-10 Αυγ-10 Σεπ-10 Οκτ-10 Νοε-10 Δεκ-10 Ιαν-11 Φεβ-11 Μαρ-11 Απρ-11 Μαϊ-11 Ιουν-11 Ιουλ-11 Αυγ-11 Σεπ-11 Οκτ-11 Νοε-11 Δεκ-11 Η κρίση επηρέασε τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος και τη χρηματοδότηση της οικονομίας Υπόλοιπο Χρηματοδότησης Υπόλοιπα του Τομέα χρηματοδότησης Ηλεκτρισμού - Φυσικού Αερίου - 12μηνη μεταβολή % 12μηνη της μεταβολή χρηματοδότησης (%) Ύδρευσης και Συνόλου των Επιχειρήσεων 50% % % 110 Ηλεκτρισμός - Αέριο - Ύδρευση 20% Σύνολο επιχειρήσεων 100 Γεωργία Βιομηχανία 10% 90 Εμπόριο Τουρισμός 80 0% Ναυτιλία Λοιπά χρηματ/κά ιδρύματα 70-10% Κατασκευές Μεταφορές πλην Ναυτιλίας Λοιπά 60-20% Ηλεκτρισμός - Αέριο - Ύδρευση Σύνολο Επιχειρήσεων -30% Ο τομέας Ηλεκτρισμού Αερίου Ύδρευσης φαίνεται ότι αποτελεί την εξαίρεση, ωστόσο τα προβλήματα ρευστότητας στην αγορά ηλεκτρισμού έχουν επηρεάσει σημαντικά τη δυνατότητα υλοποίησης επενδύσεων 15

16 Σεπ-02 Μαρ-03 Σεπ-03 Μαρ-04 Σεπ-04 Μαρ-05 Σεπ-05 Μαρ-06 Σεπ-06 Μαρ-07 Σεπ-07 Μαρ-08 Σεπ-08 Μαρ-09 Σεπ-09 Μαρ-10 Σεπ-10 Μαρ-11 Σεπ-11 Σεπ-02 Μαρ-03 Σεπ-03 Μαρ-04 Σεπ-04 Μαρ-05 Σεπ-05 Μαρ-06 Σεπ-06 Μαρ-07 Σεπ-07 Μαρ-08 Σεπ-08 Μαρ-09 Σεπ-09 Μαρ-10 Σεπ-10 Μαρ-11 Σεπ-11 (%) (%) Τα επιτόκια δανεισμού και η μέση προσαύξηση χρηματοδότησης αυξήθηκαν σημαντικά 2 8 Μέσο Επιτόκιο Χρηματοδοτήσεων Επιχειρηματικού τομέα 6 Μέση προσαύξηση χρηματοδότησης προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις Προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις EKT, Διευκόλυνση Οριακής Χρηματοδότησης Το επίπεδο του κόστους δανεισμού δεν προωθεί τις επενδύσεις σε μια χρονική συγκυρία παρατεταμένης ύφεσης. Αναδεικνύεται έτσι η ανάγκη επανάκτησης της εμπιστοσύνης στην Ελληνική οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα ώστε να υποχωρήσει το κόστος δανεισμού 16

17 δισεκ. Οι εκδόσεις εταιρικών ομολόγων για την άντληση κεφαλαίων έχουν υποχωρήσει σημαντικά 2 Ακαθάριστες εκδόσεις, Μακροπρόθεσμοι τίτλοι πλην μετοχών, Μη Εκδόσεις μακροπρόθεσμων χρηματοπιστωτικές τίτλων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεις επιχειρήσεων Πηγή: ΤτΕ Το 2011 δεν εκδόθηκαν στην Ελλάδα εταιρικά ομόλογα εγχώριων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, όταν την περίοδο είχαν αντληθεί συνολικά 18,2 δισ. 17

18 Οι εξαγωγικές πιστώσεις αποτελούν ένα εργαλείο που θα μπορούσε στη σημερινή συγκυρία υπό προϋποθέσεις να αξιοποιηθεί 2 Προσφέρονται μέσω κρατικών οργανισμών ή εξουσιοδοτημένων ιδιωτικών επιχειρήσεων ως κίνητρο αύξησης των εξαγωγών κυρίως σε προορισμούς με υψηλό εμπορικό ή πολιτικό κίνδυνο. Οι εξαγωγικές πιστώσεις λαμβάνουν τη μορφή δανειοδότησης ή ασφάλισης που επιδοτεί το επιτόκιο ενός δανείου μιας εμπορικής τράπεζας. Η διάρκεια της πίστωσης διαφέρει ανάλογα με το προϊόν. Για τον εξοπλισμό ΑΠΕ η μέγιστη περίοδος αποπληρωμής ανέρχεται σε 18 έτη. Η χρηματοδότηση / ασφάλιση προσφέρεται στον εξαγωγέα (supplier s credit), αλλά υπάρχει η δυνατότητα στήριξης και του εισαγωγέα (buyer s credit). Ο επενδυτής μπορεί να αναζητήσει προϊόντα εξαγωγικών πιστώσεων από τον Οργανισμό της χώρας από την οποία σκοπεύει να εισάγει εξοπλισμό. Ενδεικτικά το ελάχιστο επιτόκιο αναφοράς διακυμαίνεται από 3%-4%. (ΜΑΡ-ΑΠΡ 2012) 18

19 Τα ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων παρουσιάζουν διαφορετικό προφίλ ως προς την επιθυμία ανάληψης κινδύνων 2 Τύπος Ταμείου Έργα Προφίλ κινδύνου Θεσμικοί Επενδυτές (institutional investors) Ταμεία Υποδομών (infrastructure funds) Ταμεία ιδιωτικών επιχειρηματικών κεφαλαίων (private equity funds) Ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων υψηλού κινδύνου (venture capital) Προτιμούν επενδύσεις σε προϊόντα με πιστοποιημένο πιστωτικό κίνδυνο κάτι που αποκλείει μεμονωμένα έργα ΑΠΕ. Ένα χαρτοφυλάκιο με έργα ΑΠΕ ήδη σε λειτουργία ταιριάζει περισσότερο στο επενδυτικό τους προφίλ Εξειδίκευση σε έργα υποδομής (π.χ. δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας) Αντλούν κεφάλαια από μεγάλο εύρος πηγών και στοχεύουν σε περιουσιακά στοιχεία που θεωρούν υποτιμημένα Διαχειρίζονται κεφάλαια επενδυτών με χαμηλή αποστροφή στον κίνδυνο Υψηλή αποστροφή στον κίνδυνο Υψηλή αποστροφή στον κίνδυνο Μέτρια αποστροφή στον κίνδυνο Στοχεύουν σε νέες αγορές, νέες τεχνολογίες και νεοσύστατες επιχειρήσεις Χρονικός Ορίζοντας Μεγαλύτερος χρονικός ορίζοντας επένδυσης Αναμενόμενη απόδοση Επενδύσεις που προσφέρουν ταμειακά έσοδα με IRR > 15% μπορούν να θεωρηθούν ελκυστικές 7-10 έτη Μια αναμενόμενη απόδοση > 15% μπορεί να θεωρηθεί ελκυστική 3-5 έτη Ελάχιστη αναμενόμενη απόδοση, 25% IRR 4-7 έτη Η ελάχιστη αναμενόμενη απόδοση σε όρους IRR ξεπερνά το 50% 19

20 Τα ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων που εστιάζουν στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας διαχειρίζονται κεφάλαια που υπερβαίνουν τα $120 δισεκ. 2 Πηγή: Bloomberg New Energy Finance 20

21 3. Εθνικά εργαλεία στήριξης επενδύσεων σε έργα στον τομέα ηλεκτρισμού 21

22 Στην Ελλάδα, όπως και στα περισσότερα κράτη-μέλη, το πλαίσιο στήριξης των ΑΠΕ βασίζεται κυρίως σε εγγυημένες τιμές (feed-in tariffs) 3 Λιανική τιμή (πλην ΥΚΩ ΕΑΝ) Καταναλ ωτές Λιανική Τιμή + ΥΚΩ (ΕΑΝ) Προμηθευτές (Διασυνδεδεμένο Σύστημα) Ειδικό τέλος Προμηθευτής (ΜΔΝ) Οριακή τιμή Μέσο μεταβλητό κόστος Λογαριασμ ός ΑΠΕ Διαχειριστ ής Συστήματο ς Εγγυημένε ς τιμές Διαχειριστής Δικτύων ΜΔΝ Παραγωγοί ΑΠΕ ΔΣ Παραγωγοί ΑΠΕ ΜΔΝ Με το υφιστάμενο πλαίσιο στήριξης επιτυγχάνονται καλές χρηματοοικονομικές αποδόσεις, ωστόσο, λόγω της αβεβαιότητας και της στενότητας κεφαλαίων στον τραπεζικό τομέα, οι υψηλές αποδόσεις 22 δεν επαρκούν για την εξεύρεση των απαιτούμενων πόρων.

23 Πέρα από τις FiT, ο επενδυτικός νόμος προβλέπει τη δυνατότητα φοροαπαλλαγών και επιχορήγησης επενδύσεων ΑΠΕ 3 Τα επενδυτικά σχέδια στον κλάδο της Παραγωγής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, δύναται να ενταχθούν στις κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων Γενικής Επιχειρηματικότητας και Περιφερειακής Συνοχής Το ποσοστό επιχορήγησης και επιδότησης leasing μπορεί να φτάσει μέχρι και το 80% του ανώτατου επιτρεπόμενου ύψους ενίσχυσης. Εξαιρείται η Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα. Για ορισμένες τεχνολογίες ΑΠΕ, προσφέρεται υψηλότερη εγγυημένη τιμή σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν επιδοτείται μέσω του επενδυτικού νόμου. Η χρηματοδότηση μέσω του επενδυτικού νόμου εξαρτάται από το ύψος των διαθέσιμων πόρων στο Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων, το οποίο τα τελευταία 2 χρόνια έχει περιοριστεί σημαντικά. 23

24 Για τις θερμικές μονάδες και τα δίκτυα έχουν επίσης αναπτυχθεί μηχανισμοί ανάκτησης του επενδυτικού κόστους 3 Μηχανισμός διασφάλισης επάρκειας ισχύος για τις θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής Συναλλαγή Αποδεικτικών Διασφάλισης Ισχύος Μοναδιαίο τίμημα πληρωμής ισχύος ( /MW) Ρυθμιζόμενες χρεώσεις χρήσης δικτύων που διασφαλίζουν εύλογη απόδοση για τα απασχολούμενα κεφάλαια Προσδιορισμός ετήσιου κόστους συστήματος και δικτύου Προσδιορισμός εύλογης απόδοσης Οι μηχανισμοί έχουν σχεδιαστεί ώστε να δίνουν κίνητρα για την υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού 24

25 4. Διακρατικοί μηχανισμοί στήριξης 25

26 Υπάρχουν δυνατότητες διακρατικής συνεργασίας για την επίτευξη των εθνικών στόχων για τις ΑΠΕ 4 Στατιστικές μεταβιβάσεις Χώρα με πλεόνασ μα ΑΠΕ «Πιστοποιητικ ά» ΑΠΕ Πληρωμή Χώρα με έλλειμμα ΑΠΕ Κοινά έργα με κράτη μέλη ΕΕ Κοινά καθεστώτα στήριξης Χώρα με υψηλότερη απόδοση των ΑΠΕ «Πιστοποιητικά» ΑΠΕ Χώρα με χαμηλότερη απόδοση των ΑΠΕ Χώρα Α «Πιστοποιητικά» ΑΠΕ Χώρα Β Ενέργεια ΑΠΕ Πληρωμή Κοινό έργο ΑΠΕ Πληρωμή Ενέργεια ΑΠΕ Πληρωμή Έργα ΑΠΕ Πληρωμή Ενέργεια ΑΠΕ 26

27 εφόσον αντιμετωπιστούν σημαντικά ζητήματα υλοποίησης 4 Στατιστικές μεταβιβάσεις Δυσκολία σχεδιασμού επενδύσεων με βάση προσδοκίες για μελλοντικά έσοδα Αβεβαιότητα ως προς ποσότητες και τιμές για το 2020 Ενδεχόμενο υπερπροσφοράς / μηδενικών τιμών Τα Εθνικά Σχέδια Δράσης των περισσότερων κρατών μελών προβλέπουν (στατιστική) εξαγωγή ενέργειας ΑΠΕ. Κοινά έργα μεταξύ κρατών μελών Δυσκολία προσδιορισμού του μηχανισμού στήριξης (π.χ. ύψος FiT, καταμερισμός του άμεσου / έμμεσου κόστους / οφέλους κ.ά.) Θεσμικά ζητήματα ποιος διαχειρίζεται και ελέγχει το μηχανισμό Ζητήματα αλληλεπίδρασης με τον εγχώριο μηχανισμό στήριξης Πως επηρεάζει τον εθνικό στόχο Κοινά καθεστώτα στήριξης Απαιτείται εναρμόνιση του πλαισίου στήριξης Πρέπει να προσδιοριστούν οι κανόνες καταμερισμού για: Στατιστικά παραγωγής ΑΠΕ Πληρωμές Δυσκολίες εξασφάλισης πολιτικής στήριξης Κοινά έργα με τρίτες χώρες Δεν αφορά στην Ελλάδα, καθώς η Ελλάδα ευελπιστεί να έχει πλεόνασμα σε σχέση με το στόχο 27

28 5. Κοινοτικές πηγές χρηματοδότησης ενεργειακών έργων 28

29 Οι κοινοτικές πηγές χρηματοδότησης παρέχουν στήριξη μέσω επιχορηγήσεων, επενδύσεων σε ίδια κεφάλαια, παροχής δανείων και παροχής εγγυήσεων 5 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων 7ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (FP7) Ανταγωνιστικότητα και καινοτομία (CIP) Ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης Δάνεια (Project finance) Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (EIP) Ευφυής Ενέργεια Ευρώπη (IEE) Ταμείο Συνοχής Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Ταμεία ΑΠΕ (equity) ΕΣΠΑ Τεχνική υποστήριξη Εγγυήσεις για ΜΜΕ (SMEG) Ίδια κεφάλαια για ΜΜΕ (GIF) ALTENER European Local ENergy Assistance (ELENA) Κοινά προγράμματα ΕΕ / ΕΤΕπ 29

30 Η χρηματοδότηση του τομέα της Ενέργειας εντάσσεται στο ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα και σε 4 από τα 5 Περιφερειακά ΕΠ 5 ΕΣΠΑ Τομεακά ΕΠ Περιφερειακά ΕΠ 14 Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα Ψηφιακή Σύγκλιση Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού Μακεδονίας-Θράκης Δυτ. Ελλάδας- Πελοποννήσου-Ιονίων Νήσων Κρήτης και Νήσων Αιγαίου Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας-Ηπείρου Αττικής Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Διοικητική Μεταρρύθμιση Εθνικό Αποθεματικό Απροβλέπτων 30

31 Ο προϋπολογισμός για ΑΠΕ και άλλα ενεργειακά έργα στα πλαίσια του ΕΣΠΑ ανέρχεται σε περίπου 470 εκ. 5 Η κοινοτική συνδρομή για έργα ΑΠΕ στα περιφερειακά ΕΠ ανέρχεται σε περίπου 80 εκ. ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα, ΑΠ 4 «Ολοκλήρωση του Ενεργειακού Συστήματος της Χώρας και Ενίσχυση της Αειφορίας»: Στοχεύει, μεταξύ των άλλων, στην εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας της χώρας και μέσω των ΑΠΕ. Συγχρηματοδοτούμενη Δημόσια Δαπάνη: 389,4 εκ. Κατηγορία παρέμβασης Κοινοτική συμμετοχή ( εκ.) Ηλεκτρισμός 19,52 Ηλεκτρισμός (ΤΕΝ-Ε) 20,37 Ανανεώσιμη ενέργεια Αιολική 69,59 Ανανεώσιμη ενέργεια Ηλιακή 19,52 Ανανεώσιμη ενέργεια Βιομάζα 11,88 Ανανεώσιμη ενέργεια Υδροηλεκτρική, 79,78 γεωθερμία κ.ά. Ενεργειακή απόδοση, συμπαραγωγή, 17,82 διαχείριση ενέργειας ΣΥΝΟΛΟ 238,48 Παραδείγματα: Τηλεμέτρηση και διαχείριση ζήτησης παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας οικιακών και μικρών καταναλωτών και εφαρμογής έξυπνων δικτύων Διασύνδεση των Κυκλάδων με το Ηπειρωτικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα Υψηλής Τάσης (ΥΤ) Αξιοποίηση αβαθούς γεωθερμίας για θέρμανση και δροσισμό Υποστήριξη των φορέων που εμπλέκονται στη λειτουργία και εποπτεία του ενεργειακού τομέα, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της αγοράς 31

32 δισ. εκ. Περίπου το 44% των προϋπολογισμένων πόρων του ενεργειακού άξονα των τομεακών ΕΠ δεν έχει απορροφηθεί ΕΠ "Ανταγωνιστικότητα & Επιχειρηματικότητα" - ΑΠ 4 122% 125% 98% 83% 81% 88% 50% 56% Προσκλήσεις Εντάξεις Συμβασιοποίηση Πραγματοποιηθείσες έως 29/02/2012 έως 30/09/2012 Δαπάνες ΕΣΠΑ 161% 145% 125% 104% 71% 61% 33% 39% Προσκλήσεις Εντάξεις Συμβασιοποίηση Πραγματοποιηθείσες έως 29/02/2012 έως 30/09/2012 Δαπάνες Μέχρι σήμερα, η απορρόφηση στον Άξονα Προτεραιότητας 4 (Ολοκλήρωση του Ενεργειακού Συστήματος της Χώρας και Ενίσχυση της Αειφορίας) φτάνει το 56%. Έχουν συμβασιοποιηθεί έργα που αντιστοιχούν στο 88% της δημόσιας δαπάνης Ο συνολικός προϋπολογισμός των προσκλήσεων ξεπερνά τον αρχικό προϋπολογισμό κατά 25%. Η απορρόφηση στα προγράμματα που αφορούν σε έργα στον τομέα της Ενέργειας είναι καλύτερη συγκριτικά με το σύνολο του ΕΣΠΑ η οποία φτάνει περίπου το 39%. Η μόχλευση με τραπεζικά κεφάλαια αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην απορρόφηση των πόρων του ΕΣΠΑ. Η ανακατεύθυνση των αδρανών πόρων του ΕΣΠΑ προς τομείς με υψηλότερη δυνατότητα απορρόφησης θα επιδράσει θετικά στην οικονομία 32

33 6. Προτάσεις για την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα 33

34 Βασική προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση της χρηματοδοτικής ισορροπίας του Δημοσίου και του τραπεζικού συστήματος 6 Μείωση δημοσιονομικού ελλείμματος / δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος Σταθεροποίηση οικονομίας και αντιστροφή αρνητικού οικονομικού κλίματος Αποκλιμάκωση κόστους δανεισμού και αύξηση χορηγήσεων δανείων στις επιχειρήσεις Αξιόπιστη λύση στα προβλήματα της νομισματικής ένωσης Αναπτυξιακός σχεδιασμός και προοπτική με τη συμβολή της ΕΕ 34

35 Παρεμβάσεις και προτάσεις για την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα (1/2) 6 Άξονες παρεμβάσεων Ενδεικτικά Μέτρα Α. Βελτίωση πρόσβασης σε πόρους χρηματοδότησης Β. Σταθερότητα συστήματος στήριξης ΑΠΕ Γ. Εξασφάλιση βιωσιμότητας Διαχειριστών Συστήματος και Δικτύων 1. Αξιοποίηση ΕΣΠΑ για την προώθηση έργων στον τομέα ηλεκτρισμού Ενεργοποίηση των δεσμευμένων αλλά αδρανών πόρων του ΕΣΠΑ και ανακατεύθυνση σε τομείς με υψηλότερη απορρόφηση, όπως ο τομέας της Ενέργειας Χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ του παλαιού αναπτυξιακού νόμου, που πληρούν τα κριτήρια του ΕΣΠΑ, με πόρους από το ΕΣΠΑ Παροχή εγγυήσεων για τη μείωση του κόστους χρηματοδότησης 2. Διεκδίκηση ενεργότερου ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (εγγυήσεις, κεφάλαια, δάνεια, τεχνική βοήθεια) 3. Δέσμευση για σταθερότητα και προβλεψιμότητα του πλαισίου στήριξης και αναπροσαρμογή με βάση προκαθορισμένους κανόνες (π.χ. εξέλιξη κόστους τεχνολογιών, κόστους χρηματοδότησης - διαφορετική αντιμετώπιση κάθε τεχνολογίας). Αποφυγή μέτρων με αναδρομική ισχύ. 4. Επανεξέταση μεθοδολογίας στήριξης των ΑΠΕ π.χ. με συνυπολογισμό της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο Σύστημα (capacity credit) 5. Προετοιμασία για τη μετάβαση στο target model με ανασχεδιασμό του τρόπου πληρωμής των παραγωγών ΑΠΕ 6. Ορθολογική εκτίμηση του κόστους στήριξης των ΑΠΕ, στη βάση του αποφευγόμενου κόστους και διασφάλιση των απαιτούμενων πόρων σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα 7. Διασφάλιση μόνιμων εσόδων Διαχειριστών Συστήματος και Δικτύων π.χ. μέσω αξιοποίησης εσόδων από δημοπράτηση δικαιωμάτων εκπομπής CO 2 8. Αποσύνδεση στήριξης ΑΠΕ από άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα των Διαχειριστών (π.χ. στρεβλώσεις και κίνδυνοι στις αγορές χονδρικής και λιανικής) 35

36 Παρεμβάσεις και προτάσεις για την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα ηλεκτρισμού στην Ελλάδα (2/2) 6 Άξονες παρεμβάσεων Ενδεικτικά Μέτρα Δ. Βελτίωση επενδυτικού περιβάλλοντος στις αδειοδοτήσεις 9. Εφαρμογή διαδικασιών fast track σε έργα του τομέα Ενέργειας (παραγωγή και υποδομές) με αναθεώρηση του ύψους της επενδυτικής δαπάνης (ή/και την εφαρμογή άλλων κριτηρίων) ώστε να δύναται να ενταχθούν περισσότερα έργα σε αυτή τη διαδικασία 10. Συνεπής εφαρμογή νέου θεσμικού πλαισίου αδειοδοτήσεων (one-stop shop, περιβαλλοντική αδειοδότηση, χρόνοι αδειοδότησης) 11. Ενίσχυση / προώθηση ανάπτυξης έργων ΑΠΕ και διασυνδέσεων σε μη κατοικημένα νησιά / θαλασσίων αιολικών / έργων με υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία 12. Διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου για έργα αντλητικών σταθμών (όροι ένταξης, τιμολόγηση κ.λπ.) Ε. Αξιοποίηση διακρατικών μηχανισμών και άλλων κοινοτικών εργαλείων ΣΤ. Επιχειρηματικές & άλλες πρωτοβουλίες 13. Διερεύνηση δυνατοτήτων ανάπτυξης κοινών έργων στην Ελλάδα σε συνεργασία με άλλα κράτη μέλη ή τρίτες χώρες 14. Στενή παρακολούθηση εξελίξεων σχετικά με το εργαλείο project bond για επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας 15. Road shows από συλλογικούς φορείς επιχειρήσεων σε θεσμικούς επενδυτές και ταμεία ιδιωτικών επιχειρηματικών κεφαλαίων 16. Στρατηγικές συνεργασίες με ξένους ενεργειακούς ομίλους 17. Αξιοποίηση προγραμμάτων εξαγωγικών πιστώσεων σε συνεργασία με κατασκευαστές 18. Διαμόρφωση σχεδίου δράσης για την ανάπτυξη «έξυπνων» δικτύων και μετρητών 19. Πρόσθετη στήριξη Έρευνας & Ανάπτυξης ενεργειακών τεχνολογιών (π.χ. μέσω θεσμοθέτησης χρηματοδότησης από χρεώσεις χρήσης δικτύων) 36

37 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας! Tηλ.: Fax: URL: 37