ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 Τ ε χ ν ο λ ο γ ικ ό Ε κ π α ιδ ε υ τ ικ ό Ιδ ρ υ μ α ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ (ΜΗΤΕΡΑ ΚΡΗΤΗΣ) ΜΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ (ΠΑ.Γ.Ν.Η)» ΤΖΑΤΖΗ Μ ΑΡΙΑ ΦΑΝΟΥΡΑΚΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Μ8ο - Εργαστηριακός Συνεργάτης ΣΔΟ(ΔΜΥΠ) Π.913 Καλαμάτα, 2011

2 Ι εκλοιεο* &ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ! 1 Γε χ ν ο α ο γ ικ ο Ε κ π α ιδ ε υ τ ικ ό Ιδ ρ υ μ α ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ (ΜΗΤΕΡΑ ΚΡΗΤΗΣ) ΜΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ (ΠΑ.Γ.Ν.Η)» ΤΖΑΤΖΗ Μ ΑΡΙΑ Φ ΑΝΟΥΡΑΚΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ δγιιβλεπων: ΜΠΙΤΣΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Μ5ο - Εργαστηριακός Συνεργάτης Καλαμάτα, 2011

3 'ΜΗΜΑ ΚΑΟΙΕ >Ν & βίβλ/οθηι Περίληψη Ο ερχομός ενός παιδιού είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός στη ζωή του ζευγαριού και προκαλεί σημαντικές αλλαγές στη ζωή του. Η επιλογή του γιατρού συνήθως επηρεάζει και την επιλογή του μαιευτηρίου και τα συνολικά έξοδα τοκετού. Παρά τη διεπιστημονική ομάδα υγείας και τη δυνατότητα καλύτερης αντιμετώπισης της μητέρας και του νεογνού σε περιπτώσεις επιπλοκών από τα δημόσια νοσοκομεία, πολλές εγκυμονούσες επιλέγουν ιδιώτη γιατρό και την καλύτερη ξενοδοχειακή υποδομή των ιδιωτικών μαιευτηρίων. Από τις απόψεις που διατύπωσαν λεχωίδες δύο μαιευτικών κλινικών στο Ηράκλειο Κρήτης, μιας ιδιωτικής (ΜΗΤΕΡΑ Κρήτης) και μιας δημόσιας (Πα.Γ.Ν.Η), έγινε σύγκριση τους και εκτίμηση των αποτελεσμάτων. Στο ΜΗΤΕΡΑ δεν βρέθηκαν αλλοδαπές ενώ στο Πα.Ε.Ν.Η. ήταν 17,8%. Στο ΜΗΤΕΡΑ σε σχέση με το Πα.Γ.Ν.Η. βρέθηκε υψηλότερο ποσοστό λεχωίδων ανώτερης εκπαίδευσης (66,7% και 25,8%), με ελεύθερο επάγγελμα συζύγου (47,2% και 28,3%), με ασφάλεια Δημοσίου (22,2% και 4,8%) ενώ 41,7% δηλώνουν ότι πληρώνουν οι ίδιες όλα τα νοσήλια τους. Έως 1000 μέσο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα έχει το 51,6% όσων γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η. έναντι 2,8% στο ΜΗΤΕΡΑ και η επιλογή του ΜΗΤΕΡΑ γίνεται κυρίως λόγω «Ιατρού» (94,4% έναντι 77,4%. Η καισαρική ως τοκετός έγινε στο 38,9% των γεννήσεων στο ΜΗΤΕΡΑ και στο 45,2% στο Πα.Γ.Ν.Η. Η ικανοποίηση από την ιατρική-νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα ήταν υψηλότερη στο ΜΗΤΕΡΑ, όπως και η ενημέρωση & εκπαίδευση σε θέματα θηλασμού. Τα βασικότερο πρόβλημα για το Πα.Γ.Ν.Η. ήταν η έλλειψη καθαριότητας. Η επιλογή ιδιωτικού μαιευτηρίου γίνεται από ελληνίδες υψηλότερης εκπαίδευσης, με πληρωμή των νοσηλίων από τις ίδιες ενώ οι περισσότερες έχουν ασφάλεια δημοσίου ή ο σύζυγος τους ασχολείται με ελεύθερο επάγγελμα και οικονομικά είναι υψηλότερου εισοδήματος από εκείνες στο δημόσιο μαιευτήριο. Επίσης ο ρυθμός της καισαρικής δεν διαφοροποιείται στα δυο μαιευτήρια. Τέλος η ικανοποίηση των γυναικών στο ιδιωτικό μαιευτήριο από την ιατρική/νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα είναι υψηλότερη. Όλα αυτά τα στοιχεία φανερώνουν την υψηλή ποιότητα υπηρεσιών φροντίδας που παρέχεται με αμοιβή στις μητέρες και τα νεογνά τους. 11

4 Γ 7 7 Ιεκλο Ε,Α-~ ά λ μ α τ α )- 1 ί β ιβ.μοθ^κ,ηϊ Ευχαριστίες Ευχαριστούμε τους καθηγητές για τις πολύτιμες γνώσεις που μας προσέφεραν κατά τη διάρκεια της τετραετούς μας φοίτησης στο Τ.Ε.Ι. και τις οικογένειες μας για την υποστήριξή τους σε αυτό μας το έργο. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον επιβλέποντα κ. Μπιτσάνη, για την πολύτιμη βοήθεια, την εμπιστοσύνη, τη καθοδήγηση του, την υποστήριξη που μας παρείχε κατά τη διάρκεια συγγραφής της πτυχιακής μας μελέτης. Ευχαριστούμε τέλος τις μαιευτικές κλινικές ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Ε.Ν.Η. όπως και όλες τις λεχωίδες που δέχτηκαν και συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια και μας βοήθησαν να ολοκληρώσουμε την έρευνα μας. αφιερώνεται στις οικογένειές μας

5 ΓΠ Περιεχόμενα Περίληψη... ϋ Ευχαριστίες... ϊϋ Περιεχόμενα... ϊν Κατάλογος πινάκων... ν Κατάλογος σχημάτων... νΐ Κεφάλαιο Η μαιευτική στην Ελλάδα Εισαγωγή Ιστορική αναδρομή Εγκυμοσύνη - Τοκετός Οι επαγγελματίες υγείας στη φροντίδα μητέρας - παιδιού Επιδημιολογικά δεδομένα για τις γεννήσεις και την περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα...14 Κεφάλαιο Οργάνιοση και λειτουργία δημόσιων και ιδιωτικών μαιευτικών κλινικών Δημόσιο και ιδιωτικό σύστημα υγείας Το κόστος νοσηλείας ως παράγοντας επιλογής της μαιευτικής κλινικής Μαιευτική κλινική πανεπιστημιακού γενικού νοσοκομείου Ηρακλείου "ΓΙαΓΝΗ" Μαιευτική κλινική "ΜΗΤΕΡΑ"...35 Κεφάλαιο Ειδικά θέματα στη μαιευτική φροντίδα Εισαγωγή Η ποιότητα στο χώρο της υγείας Η ικανοποίηση των εγκύων/λεχωίδων από την παραμονή τους στο μαιευτικό τμήμα Το "πρόβλημα" της καισαρικής Μαιευτική φροντίδα αλλοδαπών γυναικών...45 Κεφάλαιο Μεθοδολογία της έρευνας - Αποτελέσματα Σκοπός της έρευνας Πεδίο μελέτης της έρευνας Δείγμα & διάρκεια της έρευνας Ερευνητικό εργαλείο - Συλλογή δεδομένων Πιλοτική έρευνα Δεοντολογία της έρευνας Στατιστική ανάλυση Αποτελέσματα...49 Κεφάλαιο Συμπεράσματα - Συζήτηση...68 Βιβλιογραφία α) Ελληνική Βιβλιογραφία...80 β) Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία...81 γ) Πηγές από το διαδίκτυο με ημερομηνία...82 Κέντρο Εξωσωματικής Εονιμοποίησης ΕιιιΒΙΟ, «Καισαρική τομή». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 29/12/ Παράρτημα Α Παράρτημα Β ιν

6 Κ ατάλογος πινάκω ν 2.1. Κύριες πηγές χρηματοδότησης του τομέα υγείας στην Ελλάδα (% συνολικών δαπανών για την υγεία) Σύνθεση δαπανών υγείας στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΓΙ Συνολική δαπάνη υγείας στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ Δημόσια δαπάνη υγείας ως ποσοστό των συνολικών δαπανών Κόστος φυσιολογικού τοκετού Κόστος φυσιολογικού τοκετού Διάρθρωση ιατρικής υπηρεσίας Πα.Γ.Ν.ΕΙ Επείγοντα γυναικολογικά περιστατικά του ΙΙα.Ε.Ν.Η Χειρουργικές επεμβάσεις κατά την περίοδο (διαθέσιμα στοιχεία) Κόστος νοσηλείας ανά είδος τοκετού στο ΜΗΤΕΡΑ Περιγραφικά χαρακτηριστικά των 98 λεχωίδων της μελέτης Αιτίες επιλογής κλινικής από τις λεχωίδες της μελέτης Αιτίες για τις οποίες έγινε τοκετός με καισαρική τομή, ως προς τις κλινικές Αιτίες για τις οποίες έγινε τοκετός με καισαρική τομή, ως προς τις κλινικές Βαθμός ικανοποίησης των λεχωίδων της μελέτης από την ιατρική και νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα, ως προς τις κλινικές (κλίμακα: 1=καθόλου, 10=απόλυτη) Βαθμός ενημέρωσης & εκπαίδευσης για την φροντίδα σώματος των λεχωίδων και των νεογνών τους από τις κλινικές (κλίμακα: 1=καθόλου, 10=απόλυτα Ενημέρωση & εκπαίδευση των λεχωίδων για το θηλασμό από τις κλινικές 64 ν

7 Κ ατάλογος σχημάτω ν 4.1. Συσχέτιση κλινικής με τον αριθμό των παιδιών που έχουν οι λεχωίδες της μελέτης Συσχέτιση κλινικής με το επάγγελμα των λεχωίδων Συσχέτιση κλινικής με το επάγγελμα των συζύγων των λεχωίδων Συσχέτιση κλινικής με τον ασφαλιστικό φορέα των λεχωίδων Απαντήσεις των λεχωίδων για τον τρόπο κάλυψης των νοσηλίων σε σχέση με την επιλογή της κλινικής Μέσο μηνιαίο εισόδημα των λεχωίδων σε σχέση με την επιλογή της κλινικής Συσχέτιση κλινικής με τον αριθμό των κρεβατιών στο δωμάτιο νοσηλείας μετά την γέννα Συσχέτιση κλινικής με τον τρόπο τοκετού Συσχέτιση κλινικής με τον τρόπο τοκετού σε 48 λεχωίδες της μελέτης που βρέθηκαν στην πρώτη εγκυμοσύνη τους Συσχέτιση του αριθμού επισκέψεων στον γιατρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ως προς την κλινική νοσηλείας Βαθμός αξιολόγησης από τις λεχωίδες της μελέτης του ξενοδοχειακού και άλλου εξοπλισμού των κλινικών νοσηλείας τους Αξιολόγηση ξενοδοχειακού και άλλου εξοπλισμού των κλινικών από 55 λεχωίδες της μελέτης: αναφορά προβλημάτων ή αναγκών των κλινικών όπου χρειάζονται βελτίωση Αξιολόγηση καθαριότητας των θαλάμων-δωματίων νοσηλείας από τις λεχωίδες της μελέτης Αξιολόγηση παρεχόμενης διατροφής κατά τη νοσηλεία των λεχωίδων της μελέτης Τήρηση ωρών επισκεπτηρίου κατά τη νοσηλεία των λεχωίδων της μελέτης Αναφορά προβλημάτων και αναγκών από 35 λεχωίδες της μελέτης που σχετίζονται με τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας 67

8 Κεφάλαιο Γ Η μαιευτική στην Ελλάδα 1.1 Εισαγωγή Η έναρξη του γονεϊκού ρόλου είναι μια σημαντική περίοδος στην προσωπική ζωή του ζευγαριού, δεδομένου ότι απαιτεί μια αναδιοργάνωση της προσωπικής του ζωής και μια ωριμότερη στάση απέναντι στη ζωή. Το κράτος υποστηρίζει ακόμα ότι η μέριμνα του κράτους για τη μητέρα μπορεί να περιορίσει την αρνητική επίδραση της εργασίας των γυναικών στην τεκνοποίηση, δίνοντάς τους τα απαραίτητα κίνητρα, ενώ η προστασία της μητρότητας και η παρακολούθηση της εγκύου έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία της μητέρας, μειώνουν την εμβρυϊκή και νεογνική θνησιμότητα και διασφαλίζουν την προστασία της υγείας του παιδιού. Η γυναίκα που εγκυμονεί έχει ανάγκη προετοιμασίας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αλλαγές στο σώμα της και τις λειτουργίες του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς και για να αναλάβει το ρόλο της μητρότητας. Η χαρά της διάγνωσης ακολουθείται από τις απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις που επιβεβαιώνουν την καλή υγεία της εγκύου και του εμβρύου. Οι πρώτοι τρεις μήνες είναι πολύ σημαντικοί για τη δημιουργία του εμβρύου και τη σωστή

9 ανάπτυξη του. Όσο το έμβρυο μεγαλώνει, η μητέρα κουράζεται περισσότερο, αλλάζει η εμφάνιση της και προετοιμάζεται για τη γέννα. Η επιλογή του γιατρού είναι προσωπική της υπόθεση, αλλά ταυτόχρονα με την επιλογή του, αποφασίζει και που θα γεννήσει. Για πολλά χρόνια η επιλογή των δημοσίων μαιευτηρίων για τις ελληνίδες έγκυες ήταν μικρή, διότι δεν είχαν πάντα τον κατάλληλο ξενοδοχειακό εξοπλισμό, αν και εξασφάλιζε την άμεση αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών από τη μητέρα και το παιδί με την πληρότητα των γιατρών όλων των ειδικοτήτων που υπάρχουν στο νοσοκομείο. Η υπερβολική αύξηση του κόστους νοσηλείας στα ιδιωτικά μαιευτήρια όμως έχει αρχίσει να οδηγεί σε αντιστροφή του κλίματος. Επίσης με τη σταδιακή βελτίωση της ενημέρωσης οι μέλλουσες μητέρες αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η καισαρική τομή, ως τρόπος τοκετού πρέπει να αποτελεί την εξαίρεση στη διαδικασία της γέννας έχοντας συγκεκριμένες ενδείξεις. 1.2 Ιστορική αναδρομή Ο 19ος αιώνας αποτέλεσε ένα σημαντικό σταθμό στην ελληνική ιστορία, καθώς τότε δημιουργήθηκε το σύγχρονο Ελληνικό κράτος. Στο νεοϊδρυθέν, μετά την Ελληνική επανάσταση ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία, κράτος ήταν προφανής η έλλειψη οποιουδήποτε οργανωμένου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και μια παντελής έλλειψη εκπαιδευμένων νοσοκόμων και μαιών. Η πρώτη σχολή προετοιμασίας γυναικών επαγγελματιών υγείας ήταν η σχολή μαιών. Υπάρχουν πολλές απόψεις για το έτος ίδρυσής της, καθώς, σύμφωνα με τον ιστοχώρο του τμήματος μαιευτικής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, η μνημονευόμενη ως σχολή μαιών άρχισε να λειτουργεί ως φροντιστήριο μαιευτικής το 1833 από το Ν. Κωστή, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ή, σύμφωνα με τον ιστοχώρο του ΤΕΙ Αθήνας, λειτούργησε το

10 Μόλις το 1838 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος το υπ" αρ. 9, 16/03/1838 διάταγμα «Περί συστάσεως σχολής διά τας μαίας». Παρόλ' αυτά, δεν κατορθώθηκε να διασταυρωθεί το κατά πόσο αυτή η σχολή λειτούργησε πραγματικά ή έμεινε μόνο στα χαρτιά, ούτε και για το αν αναφερόταν σε μια νέα σχολή ή αν το διάταγμα αυτό αφορούσε στην επισημοποίηση της λειτουργίας του φροντιστηρίου μαιευτικής, που λειτουργούσε υπό το Ν. Κωστή. Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, με το νόμο ΤΝΖ/18568 «Περί του Μαιευτικού Σχολείου», αρχίζει επίσημα στο ελληνικό κράτος η εκπαίδευση μαιών. Το «Μαιευτικό Σχολείο» είναι η πρώτη σχολή εκπαίδευσης γυναικών στο χώρο της υγείας στην Ελλάδα. Ο πρώτος ελληνικός νόμος που αφορά στην προστασία μητρότητας εκδόθηκε το 1922 ως τμήμα της νομοθεσίας κοινωνικής ασφάλισης, όμως ο νόμος 2274/1920, που αφορά στη 3η σύμβαση για την απασχόληση των μητέρων, εκδόθηκε δύο χρόνια νωρίτερα και δεν κατέστη δυνατό να βρεθεί κατά πόσο το Ελληνικό κράτος είχε κυρώσει νομοθετικά και τις προηγούμενες συμβάσεις, 1η και 2η. Η δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα ήταν μια πολιτικά ασταθής περίοδος για την Ελλάδα, καθώς για πολλά έτη η χώρα βρισκόταν σε πόλεμο με την Τουρκία. Το 1922 η Ελλάδα έχασε τον πόλεμο, ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων που για αιώνες ζούσαν στη Μικρά Ασία και στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας ήρθαν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός μόνο της Αθήνας να διπλασιαστεί μεταξύ του 1922 και του Μετά από αυτή την αξιοσημείωτη αύξηση του πληθυσμού, η ανάγκη για αναδιοργάνωση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης της χώρας ήταν προφανής. Το 1922, με το νομοθετικό διάταγμα Δ/ , μεταξύ άλλων, ρυθμίστηκε και το θέμα της δημιουργίας ειδικού τμήματος για την προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας στο «Υπουργείο Περιθάλψεως», το οποίο με τον ίδιο νόμο μετονομάστηκε σε «Υπουργείο Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως». Το 1926 στην Αθήνα, μια πόλη με κατοίκους, ήταν διαθέσιμα περίπου 100 μαιευτικά κρεβάτια και οι περισσότεροι τοκετοί πραγματοποιούνταν από πρακτικές 3

11 κυρίως μαίες κατ' οίκον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από τον νεηίετίε (1997), «... τα νοσοκομεία συγκεντρώθηκαν στις αστικές περιοχές το 1929, μισά από τα διαθέσιμα κρεβάτια και το 40% των γιατρών συναθροίστηκαν σε μια απόσταση 200 χιλιομέτρων γύρω από την Αθήνα, σε μια περιοχή όπου ζούσε μόνο το ένα έκτο περίπου του συνολικού πληθυσμού...». Επιπλέον, οι στατιστικές για το έτος 1928 έδειχναν ότι το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας ανερχόταν στο 93/1000. Ενώ επικρατούσαν αυτές οι συνθήκες, το ελληνικό κράτος με το νόμο 3714/2812 (άρθρο 1) μερίμνησε για την υγιεινή των μητέρων και των πρώτων παιδικών ηλικιών. Τον επόμενο χρόνο ψηφίστηκε ο νόμος 3928/29, με βάση τον οποίο ιδρύθηκαν τα Λαϊκά Ιατρεία, στα οποία προβλεπόταν μέριμνα για τη μητέρα και το παιδί, ενώ τον ίδιο χρόνο με το νόμο 3930/2914 κατοχυρώθηκε η προστασία του θηλάζοντος βρέφους. Τον Αύγουστο του 1929, μια διεθνής επιτροπή εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) κλήθηκε για να προετοιμάσει ένα σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα. 11 σχετική έκθεση των εμπειρογνωμόνων προκάλεσε ντροπή, δεδομένου ότι αναφερόταν σε αυτήν ότι οι Έλληνες γιατροί ήταν ανεπαρκείς, ενώ τονίστηκε επίσης ότι οι περισσότερες από τις νοσοκόμες και τις μαίες στην Ελλάδα ήταν ανεκπαίδευτες και στερούνταν επαγγελματικής και κοινωνικής καταξίωσης. Παρ' όλα αυτά, στην Ελλάδα η προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας θεωρούνται ως πολύ σημαντικά ζητήματα για το έθνος και, κατά την αναθεώρηση του Ελληνικού Συντάγματος του 1927, στο άρθρο 21 έγινε ιδιαίτερη μνεία στο συγκεκριμένο θέμα: «Η οικογένεια ως θεμέλιον της συντηρήσεως και προαγωγής του Έθνους, ως και ο γάμος, η μητρότης και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους». Από τότε, όλα τα αναθεωρημένα ελληνικά συντάγματα αφιερώνουν το άρθρο 21 σε αυτό το θέμα. Εντούτοις, στην πράξη, οι υπηρεσίες παροχής φροντίδας και προστασίας της μητρότητας στην Ελλάδα έχουν ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουν, παρά το γεγονός ότι έχει παρατηρηθεί αρκετή πρόοδος στον τομέα της προστασίας των παιδιών, των μητέρων και των εγκύων γυναικών τις τελευταίες δεκαετίες. Η διαθέσιμη βιβλιογραφία σχετικά με την προστασία της μητρότητας στην Ελλάδα είναι περιορισμένη πριν από τη δεκαετία του 70, εντούτοις υπάρχει μια γενική θεώρηση ότι μέχρι τη δεκαετία του 60 οι 4

12 περισσότεροι τοκετοί στις αγροτικές περιοχές πραγματοποιούνταν κυρίως από πρακτικές μαίες, ενώ στις αστικές περιοχές μια παρόμοια κατάσταση ίσχυε μέχρι τη δεκαετία του Τ50. Το 1951 έγινε ένα βήμα προς τα εμπρός, δεδομένου ότι το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), με την εισαγωγή του νόμου 1846/5122 εγκαινίασε την παροχή υπηρεσιών στον ασφαλισμένο πληθυσμό από τις πολυκλινικές του, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών μητρότητας. Εντούτοις, για μια κατεξοχήν γεωργική χώρα, όπως ήταν τότε η Ελλάδα, η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού παρέμενε ανασφάλιστη. Τη δεκαετία του "60, με το νόμο 4053/61 που ακολουθήθηκε από το νομοθετικό διάταγμα 67/68 όλες οι νοσηλεύτριες, οι μαίες και οι γιατροί, αμέσως μετά τη λήψη του διπλώματος ή του πτυχίου τους, είχαν υποχρέωση να υπηρετήσουν για ένα τουλάχιστον έτος σε αγροτικά ιατρεία ή κέντρα υγείας σε αγροτικές περιοχές. Βαθμιαία από τότε οι έγκυες γυναίκες άρχισαν να εξετάζονται από εκπαιδευμένες μαίες ή γιατρούς και οι τοκετοί σταδιακά άρχισαν να πραγματοποιούνται στα νοσοκομεία ή στα αγροτικά κέντρα υγείας (Σαπουντζή- Κρέπια & νεηνπώηεη-,ιιιιλιιηεη, 2006). 1.3 Εγκυμοσύνη - Τοκετός Εγκυμοσύνη είναι η διαδικασία κατά την οποία μία γυναίκα φέρει ένα γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο αναπτύσσεται κι εξελίσσεται μέσα της και διαρκεί μέχρι και τη γέννηση του βρέφους. Ο ιατρικός όρος για την κυοφορούσα γυναίκα είναι "έγκυος" και για το μωρό πριν τη γέννησή του "έμβρυο". Μία φυσιολογική εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 40 εβδομάδες από τον τελευταίο γυναικείο κύκλο (ή 38 εβδομάδες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου). Το πρώτο τρίμηνο εγκυμονεί για τη μέλλουσα μητέρα και τους μεγαλύτερους κίνδυνους για μία ενδεχόμενη αποβολή - ονομάζεται έτσι ο θάνατος από φυσιολογική αιτία ενός εμβρύου. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα υγείας του εμβρύου, της μητέρας ή σε κάποια βλάβη που προκλήθηκε μετά τη σύλληψη. Η εγκυμοσύνη είναι για μία γυναίκα ίσως η σημαντικότερη και ομορφότερη περίοδος της ζωής της και μία εκπληκτική εμπειρία πρωταρχικά για την ίδια και σε μικρότερο βαθμό για τους οικείους της. Οι αλλαγές δε που συντελούνται τόσο σε 5

13 σωματικό επίπεδο όσο και στο ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο της μέλλουσας μητέρας είναι τεράστιες (Βικιπαίδεια, «Εγκυμοσύνη», Εγκυμοσύνη). Α. Συμπτώματα αρχόμενης εγκυμοσύνης 1. Καθυστέρηση εμφάνισης εαιιήνου ρύσεως. Μετά τη σύλληψη παρουσιάζεται διακοπή της περιόδου. Η παρατηρούμενη δευτεροπαθής αμηνόρροια πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από λειτουργικές ή οργανικές διαταραχές του άξονα υποθαλάμουυποφύσεως-ωοθηκών, από την αραιομηνόρροια καθώς και από ψυχικές διαταραχές ή καταστάσεις "stress", που δρουν στο φλοιό του εγκεφάλου. Εξάλλου δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι σε μερικές περιπτώσεις η έμμηνος ρύση συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της κυήσεως. 2. I αστρεντερικές διαταραγές. Η πρωινή ναυτία, οι εμετοί και η σιελόρροια είναι πρώιμα συμπτώματα της εγκυμοσύνης. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν αποστροφή σε ορισμένα είδη τροφής και στο κάπνισμα, ενώ αντίθετα άλλες εμφανίζουν περίεργη διάθεση για λήψη τροφής ή βουλιμία. Παράλληλα επηρεάζονται οι κενώσεις. Πολλές γυναίκες εμφανίζουν δυσκοιλιότητα, ενώ αντίθετα άλλες που πάσχουν από δυσκοιλιότητα παρουσιάζουν βελτίωση των κενώσεων. 3. Μαστοί. Παρουσιάζεται διόγκωση και τάση των μαστών με σύγχρονη αύξηση της θερμοκρασίας τους. 4. Εύκολη κόπωση 5. Αιαταραγές από το ουροποιητικό. Η πίεση της ουροδόχου κύστης από την εγκύμονα μήτρα και η επίδραση των ορμονών της κυήσεως επί της ουρήθρας προκαλούν συχνουρία. 6. Αύξηση του βάρους του σώιιατος. Φυσιολογικά παρατηρείται αύξηση του βάρους του σώματος κατά 1 kgr περίπου μηνιαίως. Η αύξηση αυτή οφείλεται συνολικά στην αύξηση του κυήματος, του αμνιακού υγρού και του πλακούντα, καθώς και στην αύξηση του σώματος της εγκύου. Β. Βέβαια σημεία της εγκυμοσύνης 1. Οι εμβρυϊκοί καρδιακοί παλμοί. Οι παλμοί του εμβρύου κυμαίνονται φυσιολογικά από κατά λεπτό και ανιχνεύονται από την 9-10 εβδομάδα με τους υπερήχους ή από τη 17-20η εβδομάδα με το κοιλιοσκόπιο. 6

14 2. Το υπερηχόγραμμα, το οποίο ανάλογα με το είδος της συσκευής ανιχνεύει την κύηση από τις πρώτες εβδομάδες της κυήσεως. 3. Οι κινήσεις του εμβρύου. Πρόκειται για σκιρτήματα του εμβρύου, τα οποία γίνονται αντιληπτά μετά τον 5 μήνα. Οι κινήσεις γίνονται αντιληπτές από την ίδια την έγκυο ή το γιατρό με την επίθεση της παλάμης στα κοιλιακά τοιχώματα. Οι κινήσεις αυτές γίνονται νωρίτερα αντιληπτές, όταν πρόκειται για αδύνατο άτομο με λεπτά κοιλιακά τοιχώματα. 4. Η ψηλάφηση των μελών του εμβρύου. 5. Εργαστηριακά με την αύξηση της χοριακής γοναδοτροπίνης (HCG) που αυξάνεται προοδευτικά κατά την κύηση. Είναι σημαντικό η κλινική εικόνα της εγκυμοσύνης να επιβεβαιώνεται πάντα με εργαστηριακές/απεικονιστικές εξετάσεις. Μερικές φορές υπάρχουν άλλα νοσήματα που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα, π.χ. > η καθυστέρηση της εμμήνου ρύσεως πρέπει να διαφοροδιαγνωσθεί από όλες τις καταστάσεις που κάνουν δευτεροπαθή αμηνόρροια, > οι γαστρεντερικές διαταραχές είναι πιθανόν να οφείλονται σε άλλες παθήσεις του πεπτικού συστήματος, > η διόγκωση των μαστών πρέπει να ξεχωριστεί από το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο ή άλλες παθήσεις των μαστών, > η συχνουρία είναι δυνατόν να οφείλεται σε ουρολοίμωξη, η διόγκωση της κοιλιάς, σε ενδοκοιλιακό όγκο, ασκίτη, διαταραχή της εντερικής λειτουργίας, ή ψευδοκύηση (Αραβαντινός, 1989). Ο προγεννητικός έλεγγος για χρωμοσωμικές ανωμαλίες δημοσιοποιήθηκε ευρέως MWi i*s 22 Wîeks 2 G W e * «:s 32Wiro 3G Weeks 3 8 W s i «i 1 στην Ελλάδα μετά το 1976, αν και ένα εθνικό πρόγραμμα διαλογής που στόχευε στη μείωση των προβληματικών γεννήσεων είχε αρχίσει ήδη από το Το πρόγραμμα 7

15 αυτό οδήγησε σε μείωση των γεννήσεων παιδιών με θαλασσαιμία στην Ελλάδα. Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται από τους Μείπχοίου εί αΐ. (1997), μέχρι το 1990 επικρατούσε μεταξύ των επαγγελματιών υγείας η πεποίθηση ότι σχεδόν όλες οι έγκυες γυναίκες γνώριζαν το πρόγραμμα προγεννητικής διαλογής, καθώς αυτή παρεχόταν δωρεάν σε όλες έγκυες γυναίκες που τη ζητούσαν. Εντούτοις, τα αποτελέσματα μιας έρευνας που δημοσιεύθηκε το 1998 αποκάλυψαν ότι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τον προγεννητικό έλεγχο παρέμεινε περιορισμένη και επικεντρωνόταν κυρίως στην αμνιοκέντηση για τον εντοπισμό χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Τα τελευταία χρόνια, μετά τη διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, που ακολουθήθηκε από τις πολιτικές αλλαγές στα Βαλκάνια, ένα μεταναστευτικό κύμα, αποτελούμενο κυρίως από νέους ανθρώπους, εισέρευσε στη χώρα. Η Ελλάδα πλέον αντιμετωπίζει μια νέα πραγματικότητα σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου και του τομέα υγείας, καθώς, όπως αναφέρουν οι οί αΐ. (2002), παρατηρείται μια αυξητική τάση στις γεννήσεις παιδιών με θαλασσαιμία, η οποία εντοπίζεται στις γεννήσεις από μετανάστες, και η ανάγκη για μια αναδιοργάνωση των παρεχομένων υπηρεσιών με σχεδίασμά ειδικών προγραμμάτων που θα απευθύνονται σε αυτούς ειδικά τους πληθυσμούς είναι προφανής (Σαπουντζή-Κρέπια & νεηνϋώηεη- -Ιιιΐίαιηεη, 2006). Η εγκυμοσύνη ακολουθείται από μερικές τροποποιήσεις στον καθημερινό τρόπο ζωής. Καλύτερη διατροφή, με τεχνητά συμπληρώματα όπου χρειάζεται, ίσια παπούτσια και άνετα ρούχα, λιγότερο απότομες κινήσεις, περισσότερες ώρες ξεκούρασης, απαγόρευση καπνίσματος και λήψης αρκετών φαρμάκων, περισσότερη βοήθεια από το σύζυγο και το συγγενικό περιβάλλον, αποφυγή λοιμώξεων και άλλων νοσημάτων, καλή ψυχολογική διάθεση, τακτική εφαρμογή των εργαστηριακών και άλλων εξετάσεων, επιλογή του κατάλληλου ιατρού κλπ. Μετά την έλευση 9 περίπου μηνών η γυναίκα μπαίνει στη φάση του τοκετού/γέννας. Τοκετός είναι διαδικασία κατά την οποία το βιώσιμο έμβρυο απομακρύνεται από το σώμα της μητέρας. Αποτελεί το τελευταίο στάδιο της εγκυμοσύνης. Ο φυσικός τοκετός ξεκινά αυθόρμητα μεταξύ της 37ης και της 42ης συμπληρωμένης εβδομάδας της κύησης. Η διάρκειά του εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες, όπως το μέγεθος του εμβρύου, και είναι συνήθως ολίγων ωρών. Στον κολπικό τοκετό το παιδί γεννιέται συνήθως με κεφαλική προβολή. Υπό προϋποθέσεις, προτιμάται η χειρουργική επέμβαση της καισαρικής τομής αντί του φυσιολογικού τοκετού (Βικιπαίδεια, «Τοκετός», ΐΊμρ://ε1^ί^ροάία.οτμ/\νί1α/Τοκετός). 8

16 Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία στάδια: 1). Στο πρώτο στάδιο ή το στάδιο της διαστολής. Αφορά την περίοδο εκείνη όπου ο τράχηλος της μήτρας ανοίγει προοδευτικά μέχρι το σημείο όπου επιτρέπεται το πέρασμα του εμβρύου (1 θύτη). Ο χρόνος που διαρκεί η διαστολή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις πρωτοτόκες γυναίκες η διαστολή θα αρχίσει μόνο όταν ο τράχηλος θα έχει εξαλειφθεί. Άρα ο χρόνος της διαστολής είναι μεγαλύτερος από ό,τι στις πολύτοκες όπου η εξάλειψη του τραχήλου και η διαστολή γίνονται ταυτόχρονα. Έτσι το πρώτο στάδιο του τοκετού στις πρωτοτόκες διαρκεί 6-12 ώρες ενώ στις πολύτοκες διαρκεί 6-8 ώρες. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη γρήγορη ή όχι διαστολή του τραχήλου είναι η σύσταση του, εάν είναι σκληρός ή μαλακός, η συχνότητα των συστολών και το αν η προβάλλουσα μοίρα του εμβρύου ακουμπά ομοιόμορφα πάνω στο τραχηλικό στόμιο. Μέχρι τη διαστολή των 2-3 απ θεωρείται ότι ο τοκετός ότι βρίσκεται στη λανθάνουσα φάση, ενώ μετά τα 3 ατι ο τοκετός βρίσκεται πλέον στην ενεργητική φάση. Στην αρχή του πρώτου σταδίου του τοκετού η διαστολή θα γίνεται με πολύ αργό ρυθμό. Όταν η διαστολή φτάσει στα 5 αυ επιταχύνεται για να επιβραδυνθεί ξανά όταν θα πλησιάζει κοντά στη φάση της πλήρους διαστολής (10 αη). Οι ωδίνες του πραγματικού τοκετού βεβαιώνουν το ξεκίνημα της λειτουργίας της μήτρας που σκοπό έχουν να διαστείλουν το εξωτερικό κεντρικό στόμιο του τραχήλου για να γεννηθεί το έμβρυο. Σε κάθε ωδίνα υπάρχει αρχή, ακμή και παρακμή. Στη συνέχεια ακολουθεί παύλα. Έτσι με το ξεκίνημα κάθε ωδίνας η αίσθηση του πόνου δεν θα κυριεύσει απότομα τη μέλλουσα μητέρα. Στην αρχή θα έρχεται μαλακά, θα δυναμώνει βαθμιαία φθάνοντας στην κορύφωση της έντασης και θα αρχίσει σιγά σιγά να σβήνει και να χάνεται. Όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί στην αρχή 10" αργότερα λίγο περισσότερο για να φτάσει να διαρκεί 60". Από τα 60"που θα είναι η διάρκεια της πιο μεγάλης ωδίνας μόνο στα 20" θα αισθάνεται την πιο μεγάλη έντασή της διότι το υπόλοιπο του χρόνου θα μοιράζεται ανάμεσα στην αρχή και την παρακμή της. Όσο ο τοκετός θα προχωρεί οι ωδίνες θα γίνονται πιο συχνές δηλαδή ο χρόνος παύλας θα συντομεύσει από 5'σε 1-2'. Ο πόνος γίνεται αντιληπτός με διάφορη ένταση, ο φόβος και η αγωνία είναι από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της έντασης του πόνου. Καμιά φορά όμως μπορεί να τα ελέγξει η επίτοκος εάν έχει καλή ψυχική 9

17 ισορροπία. Ο καρδιακός ρυθμός του εμβρύου επιβραδύνεται κατά διάρκεια της ωδίνας, όμως αποκτά και πάλι τη φυσιολογική του συχνότητα μετά τη λήξη της ωδίνας, όπου η μήτρα ξαναχαλαρώνει. 2). Στο δεύτερο στάδιο ή το στάδιο της εξώθησης. Όταν η έγκυος θα έχει ξεπεράσει το στάδιο της διαστολής θα πρέπει να γνωρίζει ότι οι στιγμές που τη χωρίζουν από το παιδί της είναι ελάχιστες. Στην περίοδο αυτή με τις εξωθητικές κινήσεις της επιτόκου που συνδυάζονται με τις συστολές της μήτρας, το παιδί θα διασχίσει τη λεκάνη για να φτάσει στο εξωτερικό στόμιο του κόλπου και να γεννηθεί. Η άσκηση πίεσης είναι μία ενστικτώδη τάση της επιτόκου να σπρώχνει προς τα κάτω, η οποία προκαλείται από το κεφάλι του μωρού καθώς πιέζει το έδαφος της πυέλου και το ορθό έντερο. Η εξώθηση είναι ανώδυνη για την επίτοκο και δεν κάνει κανένα κακό στο μωρό. Όταν πρόκειται για το πρώτο παιδί το στάδιο αυτό μπορεί να φτάσει σε διάρκεια μέχρι και μία ώρα ενώ στους επόμενους τοκετούς μπορεί να περιοριστεί στα λεπτά. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί περινεοτομή, δηλαδή για τομή που γίνεται στο περίνεο μεταξύ του στομίου του κόλπου και του πρωκτού για να διευκολυνθεί η γέννηση του παιδιού 3). Στο τρίτο στάδιο ή το στάδιο της υστεροτοκίας. Αφορά την έξοδο του πλακούντα. Μπορεί να διαρκέσει από ένα λεπτό μέχρι 20 λεπτά. Αφού γεννηθεί το παιδί ύστερα από μερικά λεπτά θα ξαναρχίσουν πάλι οι συστολές της μήτρας, με ροή αίματος από τον κόλπο για να αποβληθεί ο πλακούντας. Οι ωδίνες αυτές σχετικά με τις προηγούμενες φέρνουν πόνο και με ένα ελαφρό σφίξιμο η μαλακή μάζα του πλακούντα θα περάσει χωρίς δυσκολία από το εξωτερικό στόμιο του κόλπου με τη βοήθεια του γιατρού που θα τραβάει ελαφρά το υπόλοιπο του ομφαλίου λώρου. Όταν τελειώσουν όλα αυτά θα γίνει ένα εξωτερικό καθάρισμα. Η μήτρα που θα έχει μέγεθος μήτρας 5 μηνών, θα συσταλθεί σχηματίζοντας μία σκληρή σφαίρα αποφεύγοντας έτσι την αιμορραγία (Μονάδα Αναπαραγωγής Ιατρικής, «Τοκετός», Εκτός από το φυσιολογικό τοκετό, αρκετές γυναίκες γεννούν με καισαρική τομή. Αεπτομέρειες για αυτή αναπτύσσονται στο τρίτο κεφάλαιο. 1.4 Οι επαγγελματίες υγείας στη φροντίδα μητέρας - παιδιού Η παρακολούθηση της εγκύου στη χώρα μας, όπως και σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες, συνιστάται να γίνεται από επαγγελματίες υγείας, όπως μαιευτήρεςγυναικολόγους, μαίες, επισκέπτες υγείας, κοινοτικούς νοσηλευτές. 10

18 Ο μαιευτής/μαία θεωρείται το άτομο που είναι απόφοιτος μιας από τις μαιευτικές σχολές ΤΕΙ. Τα επαγγελματικά δικαιώματα των μαιών/μαιευτών περιγράφονται στο άρθρο 2 του Προεδρικού Διατάγματος 351, , ΦΕΚ 159, τεύχος πρώτο. 1. Οι πτυχιούχοι του τμήματος Μαιευτικής της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Τ.Ε.Ι. με βάση τις εξειδικευμένες επιστημονικές και πρακτικές (κλινικές) γνώσεις τους ασχολούνται είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία με άλλους επιστήμονες στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, είτε ως αυτοαπασχολούμενοι με την εφαρμογή της νοσηλευτικής φροντίδας της εγκύου, επιτόκου, λεχώνας και νεογνού, της γυναικολογικής αρρώστου καθώς επίσης με την οργάνωση και εφαρμογή του οικογενειακού προγραμματισμού και της υγειονομικής εκπαίδευσης ατόμων ή ομάδων σε θέματα της ειδικότητάς της/του. 2. Οι πτυχιούχοι του τμήματος μαιευτικής έχουν τα εξής καθήκοντα και δραστηριότητες. Γενικά καθήκοντα Εκτέλεση φαρμακευτικής αγωγής κατόπι ν ιατρικής οδηγίας και παρασκευή παρεντερικών διαλυμάτων (από το στόμα, ορθό, κόλπο, ενέσεις υποδόριες, ενδομυϊκές, ενδοδερμικές, ενδοφλέβιες). Καθετηριασμός ουροδόχου κύστης. Τοποθέτηση καθετήρα LEVIN κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Περιποίηση τραύματος και χειρουργικών τομών σε περιπτώσεις ανάγκης. Συρραφή μικροτραυμάτων σε περίπτωση ανάγκης. Λήψη αίματος για εργαστηριακές εξετάσεις. Λήψη επιχρισμάτων για έγκαιρη διαγνώσει του Ca των γεννητικών οργάνων (ΡΑΡ TEST) και κολπικού εκκρίματος για μικροβιολογική εξέταση. Προετοιμασία και αποστείρωση εργαλείων και υγειονομικού υλικού. Εξέταση ούρων εγκύου γυναίκας για την εξακρίβωση σακχάρου, οξόνης και λευκώματος κατά την εξέταση. Λήψη και καταγραφή μαιευτικού ιστορικού. Παροχή ολοκληρωμένης Νοσηλευτικής φροντίδας της εγκύου, επιτόκου, λεχώνας και νεογέννητου στο Νοσοκομείο και στο σπίτι σύμφωνα με καθηκοντολόγιο. Τήρηση απαραίτητων εγγράφων, διαγραμμάτων, μητρώων, ιστορικών και αρχείων και με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας.

19 Συνταγογράφηση φαρμάκτον, Βιταμίνη, Σίδηρο, Σπασμολντικά. Πεθιδίνη. Μητροσυστα/τικά. Μητρυσνσπαστικά και τοπικά αναισθητικά. Σωστή πληροφόρηση, παροχή οδηγιών σε θέματα οικογενειακού προγραμματισμού και εφαρμογή καθορισμένων μεθόδων αντισύλληψης. Ενημέρωση της οικογένειας σε θέματα της αρμοδιότητάς τους. Εκτέλεση γραπτών οδηγιών που έχει ορισθεί από το γιατρό. Λήψη μέτρων για την πρόληψη και καταστολή των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων. Έκδοση πιστοποιητικού γέννησης (δήλωση) σε περίπτωση εκτέλεσης τοκετού από την ίδια. Ειδικά καθήκοντα Κατά την εγκυμοσύνη «Διάγνωση της εγκυμοσύνης και κλινική παρακολούθηση φυσιολογικής εγκυμοσύνης. Έγγραφη ή συμβουλευτική παροχή οδηγιών για τις απαραίτητες εργαστηριακέ,ς εξετάσεις με σκοπό την όσο γίνεται έγκαιρη διάγνωση κάθε εγκυμοσύνης υψηλού κινδύνου και τη μεταφορά στα ειδικά κέντρα ή κλήση του γιατρού. Παροχή οδηγιών στον τομέα της υγιεινής και της διατροφής. Κατάρτιση προγράμματος προετοιμασίας γονέων για το μελλοντικό τους ρόλο και εξασφάλιση πλήρους προετοιμασίας για τον φυσικό τοκετό (ψυχοπροφυλακτική). Κατά τον τοκετό Παρακολούθηση, φροντίδα, προετοιμασία και βοήθεια της επιτόκου κατά τον τοκετό. Έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου και της λειτουργίας της μήτρας με όλα. τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (MONITORS κ.τ.λ.) κατόπιν ιατρικής οδηγίας. Εκτέλεση φυσιολογικού τοκετού, περινεοτομίας μετά από τοπική αναισθησία και συρραφή περινέου, όπου χρειάζεται και μέχρι ρήξεως II βαθμού. Εκτέλεση τοκετού επί ισχιακής προβολής σε περίπτωση ανάγκης και απουσίας Μαιευτήρος. Έγκαιρη διάγνωση παθολογικών συμπτωμάτων στην επίτοκο και το έμβρυο που απαιτούν παρέμβαση γιατρού και συνεργασία με γιατρό σε περίπτωση μαιευτικής επέμβασης. Λήψη απαραίτητων και επειγόντων μέτρων που επιβάλλονται σε απουσία γιατρού, όπως είναι (δακτυλική αποκόλληση πλακούντα και επισκόπηση μήτρας). 12

20 Επισκόπηση τραχήλου, κόλπου. Κατά τη λοχεία Παρακολούθηση και νοσηλευτική φροντίδα λεχώνας στο Νοσοκομείο και στο σπίτι μέχρι 6 βδομάδες. Παρακολούθηση και νοσηλευτική φροντίδα του νεογέννητου μέχρι την 28η μέρα. Παροχή βοήθειας και καθοδήγησης για την εγκατάσταση και διατήρηση του μητρικού θηλασμού. Παροχή οδηγιών για την τεχνητή διατροφή όπου χρειάζεται. Φροντίδα του νεογέννητου αμέσως μετά τον τοκετό, λήψη όλων των μέτρων που επιβάλλονται σε περίτττωση ανάγκης. Σε περίτττωση πρόωρου ή προβληματικού νεογέννητου αναλαμβάνει τη μεταφορά του στην κατάλληλη μονάδα. Προετοιμασία για την υποδοχή προώρου ή προβληματικού νεογνού και νοσηλευτική φροντίδα αυτού στις Νοσηλευτικές μονάδες. 3. Οι πτυχιούχοι του τμήματος μαιευτικής έχουν τομείς απασχόλησης στους παρακάτω τομείς εργασίας. Τομείς εργασίας 3.α) Πρωτοβάθμια φροντίδα: Κέντρα Υγείας, Περιφερειακά Ιατρεία, Αγροτικά Ιατρεία, Υγειονομικοί Σταθμοί, Μαιευτικά-Γυναικολογικά Ιατρεία ΙΚΑ, ΠΙΚΠΑ και άλλων Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, στο Εθνικό Κέντρο άμεσης βοήθειας (ΕΚΑΒ) στις μονάδες μεταφοράς επειγόντων μαιευτικών, γυναικολωγικών και νεογνικών περιστατικών, κέντρα και τμήματα οικογενειακού προγραμματισμού. 3. β) Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια φροντίδα σε Γενικά και Ειδικά Νοσοκομεία, Μαιευτικά Τμήματα (Αίθουσα τοκετών, εξωτερικά μαιευτικά Ιατρεία, τμήματα λεχώνων, φυσιολογικών νεογνών 1ου επιπέδου νοσηλείας, προγεννητικού ελέγχου, μονάδας εγκυμοσύνης υψηλού κινδύνου, εντατικής νοσηλείας νεογνών). Γυναικολογικά τμήματα, Γυναικολογική ογκολ.ογία, εξωτερικά Γυναικολ.ογικά. Ιατρεία, Χειρουργεία, Μαιευτικά- Γυναικυλογικά στείρωσης, Κέντρα μαστού, Κέντρα ανίχνευσης καρκίνου γεννητικών οργάνων. 4. Οι πτυχιούχοι του τμήματος απασχολούνται στην εκπαίδευση σύμφωνα με την κάθε φορά ισχύουσα νομοθεσία. Μπορούν επίσης να εξελίσσονται σε όλο το φάσμα της διοικητικής ιεραρχίας της σχετικής με τον τομέα ειδικότητάς τους σύμφωνα με την κάθε φορά ισχύουσα νομοθεσία. 13

21 5. Οι πτυχιούχοι του τμήματος Μαιευτικής μπορούν να ασκήσουν ελεύθερο επάγγελμα με την προϋπόθεση ότι θα έχουν επί 2/ετία ασκήσει τις όραστηριότητές τους σύμφωνα με το αντικείμενο εκπαίδευσης σε Νοσοκομεία ή άλλο Ίδρυμα υγείας αναγνωρισμένο για το σκοπό αυτό και μετά τη χορήγηση σχετικής άδειας από το Υπουργείο Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (Τμήμα Μαιευτικής,-ΤΕΙ Αθήνας, «Δικαιώματα Επαγγελματιών Υγείας», /seyp/new_midwifery). II ειδικότητα μαιευτήρα προϋποθέτει πτυχίο Ιατρικής και στη συνεχεία εξειδικευμένη εκπαίδευση στη μαιευτική και τη γυναικολογία για διάστημα 5 ετών ( Η καθαρά ιατρική παρακολούθηση της εγκύου αφορά στην κλινική εξέταση και τη διενέργεια παρακλινικών εξετάσεων, που πραγματοποιούνται σε εργαστήρια νοσοκομείων ή ιδρυμάτων (ΙΚΑ, ΓΙΙΚΠΑ) ή σε άλλα εργαστήρια συμβεβλημένα με αυτά, καθώς και σε ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα και εργαστήρια συμβεβλημένα με τον ασφαλιστικό φορέα της εγκύου. Συμβουλεύει την εγκυμονούσα σε θέματα διατροφής, λήψης φαρμάκων, λύνει τις απορίες του ζευγαριού, παρακολουθεί το έμβρυο και προτείνει τη διαδικασία του τοκετού με βάση κριτήρια που σχετίζονται με την επιθυμία, την κατάσταση της υγείας της εγκυμονούσας, του εμβρύου και μερικές φορές με κριτήρια όχι αμιγώς ιατρικά. Συνεπικουρούμενος από τη μαία βοηθά τη γυναίκα να γεννήσει είτε με φυσιολογικό τρόπο ή με καισαρική τομή και εξασφαλίζει την υγεία μητέρας και παιδιού, τόσο κατά τη διάρκεια του τοκετού όσο και τις πρώτες μετά τη γέννα ημέρες που η γυναίκα είναι στο μαιευτικό τμήμα. 1.5 Επιδημιολογικά δεδομένα για τις γεννήσεις και την περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα. <$> Εγκυμοσύνη και γεννήσεις Το ποσοστό της μη παρακολούθησης των εγκύων γυναικών στην Ελλάδα το 1983 κυμαινόταν μεταξύ 2-3% (Delvaux & Buekens, 1999), ενώ το ποσοστό των εγκύων γυναικών με λιγότερο από τρεις επισκέψεις στις υπηρεσίες μητρότητας το 1990 ήταν τον 14

22 2-6% (Βιιώίεηε, 1990). Επιπλέον, σε μια ευρωπαϊκή μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2001, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Σκωτία βρέθηκαν για να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά καθυστέρησης στην έναρξη παρακολούθησης της εγκυμοσύνης, που κυμαίνονταν από 17,7-29,2%. Ο συχνότερα αναφερόμενος λόγος για τη μη παρακολούθηση από υπηρεσίες μητρότητας ήταν για τις Ελληνίδες η απουσία ιατρικών προβλημάτων, ενώ η έλλειψη ασφαλιστικής κάλυψης υγείας αποτελούσε για τις γυναίκες ξένης υπηκοότητας ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου ανεπαρκούς παρακολούθησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα ανωτέρω στοιχεία δείχνουν ότι, παρά το γεγονός ότι η παρακολούθηση των εγκύων γυναικών στην Ελλάδα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, υπάρχει η ανάγκη για τη λήψη περαιτέρω μέτρων που θα στοχεύουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για καθυστέρηση παρακολούθησης εγκυμοσύνης ή για παντελή έλλειψη παρακολούθησης, όπως είναι οι γυναίκες που προέρχονται από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα και οι μετανάστριες (Σαπουντζή-Κρέπια & νεηΐιίΐαίηεη- ΙιιΙΙίΐιηεη, 2006). Και στη χώρα μας οι γεννήσεις δεν έχουν επηρεαστεί από τα τρέχοντα αρνητικά οικονομικά δεδομένα εφόσον το 2008 είχαμε γεννήσεις, ενώ το 2007 που είχαν καταγραφεί (ΕΘΝΟΣ, 2009). Περίπου στο 6% έφθασε η αύξηση τον περασμένο χρόνο συγκριτικά με τον προηγούμενο (Κεμανετζή, 2009). Η συνολική όμως γονιμότητα του πληθυσμού μειώθηκε σημαντικά, ανέρχεται σήμερα μόλις στο 1,3 παιδιά ανά οικογένεια και συνιστά ένα μείζον δημογραφικό πρόβλημα για τη χώρα. Από δημοσίευμα της παγκρήτιας εφημερίδας «Πατρίς» και άρθρο του κ. Μ. Δρετάκη («Πατρίς», 2010) και αφορά τις γεννήσεις στην Κρήτη και στους νομούς της κατά υπηκοότητα της μητέρας την εξαετία , διαπιστώνεται στον παρακείμενο πίνακα και από το τελευταίο μέρος του, ότι οι αυξήσεις στις γεννήσεις από αλλοδαπές μητέρες ήταν πολύ μεγαλύτερες από εκείνες από Ελληνίδες μητέρες και οι αυξήσεις σε όλες τις περιπτώσεις στην Κρήτη ήταν μεγαλύτερες απ' ότι στο σύνολο της χώρας. Στην ίδια αναφορά δίνεται το σύνολο των γεννήσεων από αλλοδαπές μητέρες στην Κρήτη, στους νομούς και στο σύνολο της χώρας την εξαετία κατά υπηκοότητα. Την εξαετία το μεγαλύτερο ποσοστό στο σύνολο των γεννήσεων από αλλοδαπές μητέρες, αντιπροσωπεύουν οι γεννήσεις από Αλβανίδες τόσο στην Κρήτη και τους νομούς της όσο και στο σύνολο χώρας. Το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο στην Κρήτη 15

23 και στους νομούς της απ' ό,τι στο σύνολο χώρας. Το υψηλότερο ποσοστό από Αλβανίδες μητέρες έχει ο νομός Λασιθίου. Φ Περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα Η μητρική θνησιμότητα ήταν για αιώνες ένας από τους φόβους των γυναικών που περίμεναν παιδί. Η σύγχρονη Ελλάδα κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών ως προς το προσδόκιμο επιβίωσης, ενώ η βρεφική θνησιμότητα ανέρχεται στο 6,5 ανά 1000 γεννήσεις. 11 μείωση που σημειώθηκε στη βρεφική θνησιμότητα είναι σημαντική, καθώς το 1983 αυτή ανερχόταν στο 18/1000 και το 1991 στο 9/1000. Για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου δίνονται οι παρακάτω ορισμοί. EußpoiKoc θάνατος χαρακτηρίζεται ο θάνατος που συμβαίνει σε προϊόν της σύλληψης πριν από τον αποχωρισμό του από τη μητέρα του, δηλαδή όταν μετά από τον αποχωρισμό του από τη μητέρα του το κύημα δεν έχει ενδείξεις ζωής, δεν αναπνέει, δεν έχει καρδιακές σφύξεις ή φανερή κίνηση των γραμμωτών μυών. Ο εμβρυϊκός θάνατος διακρίνεται σε πρώιμο, που χαρακτηρίζεται ως αποβολή, και όψιμο, που χαρακτηρίζεται ως τοκετός θνησιγενούς νεογνού. Θνησιγενές θεωρείται κάθε νεογνό με βάρος γέννησης τουλάχιστον 500 g που γεννιέται νεκρό, ενώ ορισμένες χώρες έχουν ως όριο τα 400 g ή τα 350 g. Περιγεννητική θνησιιιότητα (ΠΓΘ): περιλαμβάνονται οι όψιμοι εμβρυϊκοί θάνατοι και οι θάνατοι νεογνών μέχρι και την 7η ημέρα ζωής. Νεογνική θνησιιιότητα ΓΝΘ): περιλαμβάνει τους θανάτους νεογνών που γεννήθηκαν ζωντανά και απεβίωσαν μέχρι την 28η ημέρα ζωής και διακρίνεται σε πρώιμη νεογνική θνησιμότητα, που αναφέρεται στους θανάτους νεογνών μεταξύ 0 και 7ης ημέρας της ζωής, και όψιμη νεογνική θνησιμότητα, που αναφέρεται στους θανάτους μεταξύ 8ης και 28ης ημέρας ζωής. Είναι φανερό ότι υπάρχει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ περιγεννητικής και νεογνικής θνησιμότητας που αφορά στην πρώτη εβδομάδα της ζωής. Βρεφική θνησιιιότητα (ΒΘ): περιλαμβάνει όλους τους θανάτους βρεφών από τη γέννηση μέχρι το τέλος του 1ου χρόνου ζωής και αποτελείται από τη νεογνική και τη μετανεογνική θνησιμότητα (ΜΝΟ, 29η ημέρα ζωής -τέλος 1ου χρόνου ζωής) Η ΝΘ μαζί με την ΠΓΘ αντικατοπτρίζουν την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που προσφέρονται στην έγκυο και το νεογέννητο. Ωστόσο, μέχρι τη δεκαετία του '80 οι στρατηγικές για τη μείωση της ΒΘ στόχευαν κυρίως στη μείωση των μετανεογνικών θανάτων, ενώ η θνησιμότητα των νεογνών καθώς και οι γεννήσεις θνησιγενών παρέμεναν υψηλές. Έτσι, σήμερα, στις αναπτυγμένες χώρες η ΝΘ αποτελεί περίπου το 16

24 70% της συνολικής ΒΘ. Στην Ελλάδα, στις πρώτες δεκαετίας του 20ού αιώνα η ΝΘ αποτελούσε το 31% της ΒΘ, ενώ σήμερα αποτελεί το 72%. ποσοστό παρόμοιο με εκείνο των υπόλοιπων αναπτυγμένων χωρών. Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι, σήμερα, η ΝΘ στις αναπτυγμένες χώρες (7%ο) είναι υποεξαπλάσια εκείνης των αναπτυσσόμενων χωρών (39%ο). Σύμφωνα με στοιχεία του ΓΙΟΥ για τις αναπτυγμένες χώρες, το 1999 η μέση ΝΟ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν από τις χαμηλότερες στον κόσμο, μετά την Ιαπωνία, ενώ στις ΗΠΑ και τον Καναδά ήταν λίγο υψηλότερη. Στην Ελλάδα, η ΝΘ είναι υψηλότερη από το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά η διαφορά έχει μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια (Δρόσου - Αγακίδου, 2005). Για πολλά χρόνια, τα ποσοστά βρεφικής και μητρικής θνησιμότητας βρίσκονταν στον πυρήνα του ενδιαφέροντος των επιστημόνων στην Ελλάδα. Σε μια μελέτη της περιόδου παρατηρήθηκε μια πτώση της μητρικής θνησιμότητας συνολικά, εντούτοις οι τυποποιημένες σύμφωνα με την ηλικία αναλογίες μητρικής θνησιμότητας (SMRs) δύο περιοχών (Θράκη και νησιά του Αιγαίου) παρέμεναν αυξημένες και μόνο στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας είχαν μειωθεί σημαντικά. Στην παραπάνω έρευνα τονίστηκε επίσης ότι οι χαμηλότερες SMRs σημειώθηκαν στις περιοχές με το μεγαλύτερο ποσοστό γεννήσεων σε νοσοκομεία. Το 1999, οι Hassan & Creatsas (1999) σε δημοσίευση αποτελεσμάτων μιας έρευνάς τους, υποστήριζαν ότι το ποσοστό αύξησης του πληθυσμού της Ελλάδας μειωνόταν κατά 0,99% κατ έτος, ενώ η αναλογία μητρικής θνησιμότητας ήταν περίπου 3,6 ανά γεννήσεις ζωντανών βρεφών. Επιπλέον, η περιγεννητική και η νηπιακή θνησιμότητα ήταν περίπου 10/1.000 και 16/1.000, αντίστοιχα (Σαπουντζή-Κρέπια & Venhilàinen- Julkunen, 2006). Η ανεπάρκεια των στοιχείων που αφορούν στην ΠΓΘ στον Ελλαδικό χώρο, επέβαλε τη διενέργεια των δύο πανελλήνιων περιγεννητικών ερευνών, που έγιναν από την ομάδα της Χρύσας Τζουμάκα-Μπακούλα το 1983 και το 1998 (Τζουμάκα- Μπάκουλα, 1984; Τζουμάκα- Μπάκουλα και συν, 2000) και περιέλαβαν το 8% και 15% των τοκετών των αντίστοιχων ετών. Η σύγκριση των ευρημάτων έδειξε ότι στο διάστημα των 15 ετών που μεσολάβησε μεταξύ των δύο μελετών η ΠΓΘ μειώθηκε σε ποσοστό >50% και, συγκεκριμένα, από 24%ο σε 10,5%ο. Η μείωση αφορούσε τόσο στην όψιμη εμβρυϊκή όσο και στην πρώιμη νεογνική θνησιμότητα (πίνακα 3). Άλλο σημαντικό εύρημα της πανελλήνιας περιγεννητικής έρευνας είναι η μείωση της πρώιμης νεογνικής θνησιμότητας των προώρων με βάρος γέννησης <1500 g κατά 47% και των νεογνών με 17

25 βάρος γέννησης g κατά 49%. Τα στοιχεία αυτά είναι ενδεικτικά σημαντικών βελτιώσεων στην περιγεννητική φροντίδα κατά τα τελευταία χρόνια. 18

26 Κεφά/.αιο 2 Οργάνωση και λειτουργία δημόσιων και ιδιωτικών μαιευτικών κλινικών 2.1 Δημόσιο και ιδιωτικό σύστημα υγείας Με τους όρους σύστημα υγείας ή υγειονομικό σύστημα, εννοούμε το σύνολο των δομών και υποδομών που παράγουν υπηρεσίες υγείας και πρόληψης με βάση θεσμοθετημένους από την πολιτεία κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας και με σκοπό τη διατήρηση και προαγωγή της δημόσιας υγείας και, κατ επέκταση, της υγείας των πολιτών στους οποίους απευθύνονται. Το σύστημα υγείας περιλαμβάνει μόνο δομές και υποδομές, δημόσιες και ιδιωτικές, που προσφέρουν υπηρεσίες υγείας και πρόληψης, όπως είναι η πρωτοβάθμια και προνοσοκομειακή φροντίδα, η νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη, η δημόσια υγεία κλπ. Υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, η ασφάλιση υγείας, η παραγωγή φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού κλπ. δεν εντάσσονται στο σύστημα υγείας. Οι τελευταίες λειτουργούν με άλλους κανόνες και έχουν διαφορετικούς στόχους, οι οποίοι συχνά αντιμάχονται εκείνους του «οργανωμένου» υγειονομικού συστήματος (Κατοίδε & Βίεεοιιταε, 1994). Τα συστήματα υγείας έχουν τέσσερις βασικούς στόχους. 19

27 ν' Να βελτιώνουν την υγεία του πληθυσμού που υπηρετούν, ν' Να ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πολιτών, ν' Να παρέχουν οικονομική προστασία στον πολίτη για τις δαπάνες υγείας, ν' Να θεραπεύουν την ασθένεια με ποιοτική ιατροφαρμακευτική φροντίδα. Οι κύριες πηγές χρηματοδότησης του ελληνικού συστήματος υγείας είναι τρεις: ο κρατικός προϋπολογισμός, η κοινωνική ασφάλιση και οι ιδιωτικές δαπάνες (πίνακας 2.1) Ιΐίνακας 2.1. Κύριες πηγές χρηματοδότησης του τομέα υγείας στην Ελλάδα (% συνολικών δαπανών για την υγεία) % συνολικών δαπανών Πηγές Κρατικός προϋπολογισμός 23,2 Κοινωνική ασφάλιση 29,6 Συνολική δημόσια δαπάνη 55, ,6 52,8 Ιδιωτική ασφάλιση 2,5 2,1 Ιδιες πληρωμές 44,9 45,1 Συνολική ιδιωτική δαπάνη 45, ,4 47,2 Πηγή: Θεοδώρου και συν, 2001 Από τη σύγκριση των δαπανών στη δεκαετία του 1970 και στο τέλος της δεκαετίας του 1990, οι δημόσιες δαπάνες σχεδόν διπλασιάστηκαν και αυξήθηκαν λίγο οι ιδιωτικές (πίνακα 2.2). Συμπερασματικά, από διαχρονική παρακολούθηση, ο κρατικός ΙΙίνακας 2.2. Σύνθεση δαπανών υγείας στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ Ετος Κοινωνική ασφάλιση Δημόσια δαπάνη Κρατικός προϋπολογισμός Σύνολο Ιδιωτική δαπάνη Σύνολο δαπανών ,6 1,0 2,6 2,5 5, ,0 3,1 5,1 3,0 8, ,9 3,3 5,2 3,2 8, ,4 2,8 5,2 4,5 9,7 Πηγή: Θεοδώρου και συν, 2001 προϋπολογισμός υποκαθιστά χρηματοδοτικά την κοινωνική ασφάλιση ενώ συγχρόνως αυξάνεται η χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα. Αξίζει να αναφερθεί ότι το ποσοστό των συνολικών δαπανών υγείας στη χώρα μας είναι από τα υψηλότερα μεταξύ 20

28 των χωρών του ΟΟΣΑ (9,7% του Ακαθάριστου Εθνικού προϊόντος [ΑΕΠ] για το έτος 2000 και 8,4% του ΑΕΕΙ για το 1998) (πίνακα 2.3) καθώς επίσης διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό ιδιωτικών δαπανών (46% της συνολικής δαπάνης ή 4,5% του ΑΕΠ) και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημοσίων δαπανών μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ (πίνακα 2.4). Εύστοχα, συμπεραίνει κάποιος ότι το σημείο απόκλισης της Ελλάδας από τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες δεν είναι το μέγεθος των δαπανών αλλά η κατανομή τους. Το 1991, η νοσοκομειακή περίθαλψη απορροφούσε το 63,5% των δημοσίων δαπανών, η ΠΦΥ το 14,2%, η φαρμακευτική περίθαλψη το 15,8% και το 6,7% άλλες φροντίδες. Πίνακας 2.3. Συνολική δαπάνη υγείας στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ Αυστρία 7,6 7,1 7,7 Βέλγιο 6,4 7,4 8,8 Βρετανία 5,6 6,0 7,3 Δανία 9,1 8,5 8,4 Φιλανδία 6,4 7,8 6,7 Γ αλλία 7,1 8,6 9,3 Γ ερμανία 8,7 8,5 10,6 Ελλάδα 6,6 7,4 9,7 Ιρλανδία 8,4 6,1 6,4 Ισπανία 5,4 6,7 7,5 Ιταλία 8,0 8,1 Λουξεμβούργο 5,9 6,1 5,5 Ολλανδία 7,5 8,0 8,2 Πορτογαλία 5,6 6,2 9,2 Σουηδία 9,1 8,4 8,4 Ουγγαρία 7,1 ΙΙολωνία 4,9 5,7 Τσεχία 5,0 7,1 Σλοβακία 5,5 Ισλανδία 6,2 8,0 9,2 Νορβηγία 7,0 7,7 7,7 Ελβετία 7,3 8,3 10,4 Τουρκία 3,3 3,6 6,6 Πηγή: Θεοδώρου και συν,

29 Πίνακας 2.4. Δημόσια δαπάνη υγείας ως ποσοστό των συνολικών δαπανών Αυστρία 68,8 73,5 69,9 Βέλγιο 70,5 Βρετανία 89,4 83,6 80,9 Δανία 87,8 82,7 82,4 Φιλανδία 79,0 80,9 75,1 Γαλλία 80,1 76,6 75,8 Γερμανία 78,7 76,2 78,8 Ελλάδα 55,6 53,7 53,9 Ιρλανδία 81,6 71,9 73,3 Ισπανία 79,9 78,7 71,5 Ιταλία 79,3 73,7 Δουξεμβούργο 92,8 93,1 89,7 Ολλανδία 69,4 67,1 67,8 Πορτογαλία 64,3 65,6 69,5 Σουηδία 92,5 89,9 84,9 Ουγγαρία 70,7 Πολωνία 91,7 70,0 Τσεχία 96,8 97,4 91,4 Σλοβακία 89,4 Ισλανδία 88,2 86,6 83,6 Νορβηγία 85,1 82,8 85,0 Ελβετία 52,4 55,6 Τουρκία 27,3 61,0 62,9 Πηγή: Θεοδώρου και συν, 2001 Το τμήμα της ιδιωτικής δαπάνης για την υγεία που καλύπτεται από την ιδιωτική ασφάλιση είναι μικρό και τα έξοδα περίθαλψης, κατά κανόνα, επιβαρύνουν τον ίδιο το χρήστη (out of pocket). Αναφέρεται ότι >90% των ιδιωτικών δαπανών για την υγεία είναι άμεσες δαπάνες των χρηστών (out of pocket payments) και μόνο 10% είναι δαπάνες για ιδιωτική ασφάλιση. Μάλιστα, εκτιμάται ότι σημαντικό μέρος των αντίστοιχων εισοδημάτων των επαγγελματιών υγείας -ίσως πάνω από το μισό της ιδιωτικής δαπάνης φοροδιαφεύγει (Αδαμακίδου & Καλοκαιρινού-Αναγνωστοπούλου, 2009). 22

30 Η μελέτη και η γνώση του τρόπου χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας είναι αναγκαία εξαιτίας του ότι: α) Οι δαπάνες υγείας αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς, θέτοντας σε κίνδυνο την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της κάθε χώρας. β) Το αγαθό υγεία θεωρείται κοινωνικό αγαθό με καταναλωτικό και επενδυτικό χαρακτήρα, που ικανοποιεί άμεσες ανάγκες και επενδύει μεσοπρόθεσμα στην παραγωγική ανάπτυξη (συντήρηση ανθρώπινου κεφαλαίου, διασφάλιση ευημερίας, ευεξίας και ποιότητας ζωής). γ) Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης αναπτύχθηκε σημαντικά και μέσω των εισφορών κάλυψε μεγάλο μέρος των δαπανών υγείας, με αρνητικές όμως συνέπειες στο κόστος παραγωγής και στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων (Θεοδώρου και συν, 2001). Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δυο βασικών συστημάτων υγείας. Τα χαρακτηριστικά του ιδιωτικού συστήματος υγείας είναι: Η ζήτηση υπηρεσιών υγείας καλύπτεται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ το κόστος της περίθαλψης καθορίζεται σύμφωνα με τους νόμους της ελεύθερης αγοράς (προσφοράς και ζήτησης). Το κράτος δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο στο σύστημα υγείας. Ο γιατρός είναι ο βασικός συντελεστής παραγωγής υπηρεσιών υγείας, ενώ υπάρχει μεγάλη εξάρτηση της ιατρικής φροντίδας από την τριτοβάθμια περίθαλψη και την υψηλή τεχνολογία. Ελάχιστη κοινωνική ασφάλιση υγείας, μόνο σε μερικές ομάδες του πληθυσμού (άποροι, άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένοι). Ο προγραμματισμός εφαρμόζεται περιορισμένα (πχ σε επίπεδο νοσοκομείων, κλινικών, ιατρείων και όχι συστημάτων). Υψηλό κόστος παροχής υπηρεσιών και σε όσους προσφέρονται είναι υψηλής ποιότητας. Περιορισμένες δραστηριότητες δημόσιας υγείας, πρόληψης, κοινωνικής ιατρικής. Εξάρτηση από ιδιωτικούς ασφαλιστικούς φορείς για να συγκροτηθεί το κόστος των υπηρεσιών. Αστυνόμευση των επαγγελματικών συλλόγων (πχ ιατρικών συλλόγων) στα όργανα λήψης αποφάσεων (τα διάφορα σχετικά υπουργεία), όσον αφορά: α) στις άδειες ασκήσεως επαγγέλματος, β) σταθερή ποιότητα των υπηρεσιών, γ) κώδικες συμπεριφοράς κλπ. Οι γιατροί ασκούν κυρίως "αμυντική" ιατρική. Επειδή υπάρχει από την πλευρά του ασθενούς η δυνατότητα προσφυγής στην δικαιοσύνη για ιατρικά σφάλματα, υπάρχει 23

31 αναλογικά και μεγάλος αριθμός μηνύσεων. Το αποτέλεσμα είναι οι γιατροί να ασφαλίζονται εναντίον των μηνύσεων, οι ασφάλειες με τη σειρά τους αυξάνουν τα ασφάλιστρα, οι γιατροί αναγκάζονται για να αντιμετωπίσουν τα έξοδα να οργανώνονται σε ομάδες, με αποτέλεσμα το κόστος της περίθαλψης στα ιδιωτικά συστήματα υγείας να είναι αρκετά υψηλό Μειονεκτήματα του συστήματος είναι: Οδηγεί σε μεγάλες υγειονομικές ανισότητες αφού η κάλυψη εξαρτάται από την οικονομική δυνατότητα του ασθενή. Έτσι δεν εξασφαλίζεται ποτέ καθολική και πλήρης κάλυψη του πληθυσμού, ενώ παρατηρείται μεγάλη ανομοιομορφία στο εύρος και στην έκταση των παροχών. Δημιουργεί το φαινόμενο της προκλητής ζήτησης από μέρους των γιατρών οδηγώντας συχνά στην εκτέλεση άχρηστων επισκέψεων, εργαστηριακών εξετάσεων και εγχειρήσεων, με αποτέλεσμα ο τομέας υγείας να απορροφά ένα πολύ μεγάλο μέρος των πολύτιμων εθνικών όρων, χωρίς να έχει ανάλογα αποτελέσματα. Βασίζεται στο κέρδος και γι αυτό προσανατολίζεται κυρίως στην θεραπευτική παρέμβαση και την αποκατάσταση της βλάβης και καθόλου ή ελάχιστα στην πρόληψη. Από την άλλη επειδή λειτουργεί σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι επαγγελματίες υγείας συχνά περιορίζουν την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν. Λόγω της ανυπαρξίας κεντρικού σχεδιασμού, προγραμματισμού και χρηματοδότησης, δημιουργούνται έντονες γεωγραφικές ανισότητες όσον αφορά την περιφερειακή κατανομή των υπηρεσιών υγείας (γιατροί, νοσοκομεία, διαγνωστικά κέντρα). Τα χαρακτηριστικά των εθνικών συστημάτων υγείας είναι: => Οι ανάγκες υγείας του πληθυσμού καλύπτονται σύμφωνα με την έκταση του πληθυσμού, τις επιδημιολογικές μελέτες εκτίμησης αυτών των αναγκών, ενώ οι τιμές της ιατρικής περίθαλψης είναι ελεγχόμενες από το κράτος. Ο ασθενής περιθάλπεται από το κράτος. => Ελαχιστοποιείται το κοινωνικό κόστος της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. Δίνεται δηλαδή έμφαση στην καταπολέμηση των νόσων που πλήττουν κυρίως τους παραγωγικούς τομείς της κοινωνίας. Το κόστος μειώνεται με οργανωτικούς και διοικητικούς συνδυασμούς χαμηλής αποδοτικότητας. 24

32 => Ο γιατρός θεωρείται μέλος μιας ομάδας παροχής υγειονομικών υπηρεσιών, η οποία περιλαμβάνει έναν ευρύτερο αριθμό λειτουργών άλλων ειδικοτήτων. Δίνεται δηλαδή προτεραιότητα στην «ομάδα υγείας». Προγραμματισμός των υπηρεσιών υγείας: λειτουργική και γεωγραφική σύνδεση όλων των βαθμιδών περίθαλψης σε ένα ενιαίο επίπεδο. => Μέγιστη δυνατή κοινωνική ασφάλιση υγείας, δηλαδή θεωρητικά καλύπτονται όλες οι ασθένειες, αλλά στην πράξη διαπιστώνεται ποιοτική και ποσοτική διαφοροποίηση της περίθαλψης μεταξύ των επαγγελματικών κλάδων (ορισμένοι κλάδοι έχουν καλύτερη περίθαλψη από άλλους). => Δίνεται έμφαση στην πρόληψη, στη δημόσια υγεία και στον προγραμματισμό. => Η περίθαλψη έχει χαμηλότερο κόστος, αλλά και η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται είναι πολλές φορές χαμηλή. Υψηλή τεχνολογία- έρευνα (Θεοδώρου και συν, 2001). Όπως αναφέρει ο Υφαντόπουλος (2003), ο τομέας, όμως, που φαίνεται ότι απέτυχαν όλοι οι μεταπολιτευτικοί υπουργοί υγείας είναι ο έλεγχος των ιδιωτικών δαπανών υγείας. Ενώ η φιλοσοφία του ΕΣΥ υποστήριζε ότι η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και βασίζεται στο «δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ», η Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διέθετε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ για τις δημόσιες δαπάνες υγείας. Επιπλέον, οι άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, με παρόμοια συστήματα υγείας και την ίδια ιστορία στην υιοθέτηση των μεταρρυθμίσεων, κατάφεραν να διαθέτουν περισσότερα χρήματα για τη διασφάλιση του «δημόσιου χαρακτήρα» του συστήματος υγείας. Τέλος, στην ιστορική ερώτηση εάν και κατά πόσο η υγεία είναι κοινωνικό αγαθό ή εμπειρία από τη διαχρονική εξέλιξη των ιδιωτικών δαπανών υγείας, κατά την περίοδο αποδεικνύεται ότι η υγεία υπήρξε ένα εξαιρετικά ιδιωτικό αγαθό. Οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας αυξήθηκαν τόσο επί των Υπουργών του ΠΑΣΟΚ όσο και επί των Υπουργών της Νέας Δημοκρατίας. Οι πρώτοι δεν πέτυχαν την επικράτηση του δημόσιου τομέα που εξήγγειλαν και οι δεύτεροι δεν εισήγαγαν στο σύστημα τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού που διακήρυσσαν, με αποτέλεσμα να υπάρχει μέχρι σήμερα ένας ολιγοπωλιακός τομέας ιδιωτικής υγείας, με την ύπαρξη δύο ή τριών μεγάλων νοσοκομείων. Την περίοδο λειτουργίας του ΕΣΥ παρουσιάστηκε μια εντυπωσιακή αύξηση των ιδιωτικών δαπανών υγείας (Υφαντόπουλος, 2003). 25

33 Μέσα σε αυτό το κλίμα, στην Ελλάδα αναπτύχτηκε η παραοικονομία. 'Ερευνα στον ελληνικό χώρο έχει δείξει ότι η παραοικονομία στην χώρα μας τα έτη 1982 και 1987 ανήλθε αντίστοιχα σε εκατ. δραχμές ή 0,9% του ΑΕΠ και εκατ. δραχμές ή 1,9% του ΑΕΓΙ. Αντιστοίχως, η παραοικονομία εκφρασμένη σε ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία αντιστοιχεί σε 13% και 23% αντίστοιχα για τα συγκεκριμένα έτη. Στα συμπεράσματα δε αυτής της εργασίας αναφέρονται τα ακόλουθα σχετικά με τους λόγους που συντηρούν το φαινόμενο αυτό. Λ. 11 διόγκωση της προσφοράς με την επέκταση το συστήματος υγείας και ιδιαίτερα με την αύξηση του αριθμού των γιατρών. Β. 11 ιδιομορφία της αγοράς υπηρεσιών υγείας και οι μηχανισμοί της προκλητής ζήτησης και της αντιεπιλογής. Γ. 11 υπερβάλουσα ζήτηση για υπηρεσίες υγείας, η οποία οφείλεται τόσο σε δημογραφικούς, επιδημιολογικούς και κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες όσο και στην προκλητή ζήτηση για την οποία υπεύθυνο είναι το ιατρικό σώμα. A. 11 απουσία ορθολογικού μηχανισμού και πολιτικής τιμών στις υπηρεσίες υγείας. Ε. Τα κοινωνικο-πολιτιστικά πρότυπα και το επίπεδο φορολογικής ηθικής του ιατρικού σώματος και των χρηστών. Στ. Η απλότητα και η αμεσότητα της ανταλλαγής ανάμεσα στο χρήστη και τον προμηθευτή (Κυριόπουλος & Νιάκας, 2002). 2.2 Το κόστος νοσηλείας ως παράγοντας επιλογής της μαιευτικής κλινικής Το δίλημμα «ιδιωτικά ή δημόσια» μαιευτήρια απασχόλησε εντονότερα τις Ελληνίδες τα τελευταία χρόνια. Ο αριθμός των γυναικών που επιλέγουν να γεννήσουν σε δημόσια ιδρύματα ακολουθεί ανοδική πορεία, με τους τοκετούς σε κλινικές του ΕΣΥ να αυξάνονται ακόμη και στην Αθήνα, όπου τα 6 στα 10 παιδιά γεννιούνται σε ιδιωτικά μαιευτήρια. Ως κύριοι λόγοι προβάλουν: α) την εμπιστοσύνη που αποπνέει ένα οργανωμένο δημόσιο ίδρυμα, παρά τις χρόνιες ελλείψεις του δημοσίου β) οι οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης που αναγκάζει τους πολίτες να «επιστρέφουν» στο εθνικό σύστημα υγείας. 26

34 Τα μέχρι σήμερα «ατού» των ιδιωτικών κλινικών που «εκμεταλλευόμενα» τις εγγενείς αδυναμίες των δημόσιων νοσοκομείων προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες φροντίδας, μικρούς χρόνους αναμονής, μηχανήματα σύγχρονης τεχνολογίας και ξενοδοχειακές υποδομές, επισκιάζονται πλέον από ένα σημαντικό μειονέκτημα: το υπέρογκο κόστος. Ένας άλλος λόγος είναι η βελτίωση των ξενοδοχειακών υποδομών: Σε πολλά δημόσια μαιευτήρια έχουν φτιαχτεί μονόκλινα, δίκλινα και τρίκλινα δωμάτια ώστε να υπάρχει διαχωρισμός κατά ταμείο. Η ιατρική αντιμετώπιση είναι η ίδια όμως οι συνθήκες του δωματίου αλλάζουν. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλές γυναίκες που θέλουν μια πανεπιστημιακή κλινική, η οποία παρέχει σαφώς μεγαλύτερη ασφάλεια σε πολλά επίπεδα, έχει εξειδικεύσεις, καρδιολογική κλινική για αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών κλπ. Το δημόσιο σύστημα υγείας είναι πιο ασφαλές από οποιαδήποτε άλλη κλινική. Υπάρχουν ακόμη σημαντικά περιθώρια να ανατραπεί πλήρως ο αρνητικός συσχετισμός για τα δημόσια μαιευτήρια. Η επιλογή του μαιευτηρίου (ιδιωτικό ή δημόσιο) επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό το συνολικό κόστος που θα ξοδέψει μια οικογένεια για την γέννηση ενός παιδιού. Τα κόστη που αναφέρονται παρακάτω (πίνακα 2.5 & 2.6) αφορούν έξοδα νοσηλείας σε μαιευτήρια (και δημόσια) το 2010 υπολογίζοντας 4 διανυκτερεύσεις για φυσιολογικό τοκετό και 5 διανυκτερεύσεις για τοκετό με καισαρική τομή. Φυσιολογικός τοκετός Πίνακας 2.5 Κόστος φυσιολογικού τοκετού Μαιευτήριο Οικονοιιικό τετράκλινο τρίκλινο δίκλινο ιιονόκλινο Γ'αία Αθήνα Ιασώ Αθήνα Αητώ Αθήνα Μητέρα Αθήνα Γένεσις Θεσσαλονίκη Γενική κλινική Θεσσαλονίκη Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκη Αγιος Λουκάς Θεσσαλονίκη Ολύμπιον Πάτρα Γ ενική κλινική Δωδεκάνησου Ρόδος Μαιευτική κλινική Μητέρα Κρήτης Μαιευτική Γ υναικολογική Κλινική Κοζάνη Έλενα Αθήνα

35 Τοκετός ιιε καισαρική τομή Πίνακας 2.6 Τοκετός με καισαρική τομή Μαιευτήριο Οικονοαικό τετράκλινο τρίκλινο δίκλινο ΙΙθν0κλΐ\Ό Γαία Αθήνα Ιασώ Αθήνα Λητώ Αθήνα Μητέρα Αθήνα Γένεσις Θεσσαλονίκη Γενική κλινική Θεσσαλονίκη Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκη Άγιος Λουκάς Θεσσαλονίκη Ολύμπιον Πάτρα Γ ενική κλινική Δωδεκανήσου Ρόδος Μαιευτική κλινική Μητέρα Κρήτης Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Κοζάνη Έλενα Αθήνα Το συνολικό κόστος μίας γέννας παραμένει τεράστιο εξαιτίας των αμοιβών των γιατρών και των εξόδων μαιευτηρίου, με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Ένωση Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής για 148 γέννες σε ιδιωτικές και δημόσιες κλινικές από όλη την Ελλάδα από γυναίκες που έχουν αφήσει μηνύματα σε διάφορα ηλεκτρονικά fora στα θέματα συζήτησης σχετικά με τη γέννα. Μέσο συνολικό κόστος της γέννας (έξοδα μαιευτηρίου, γιατρού και μαίας) ήταν ευρώ, ενώ η κατώτερη τιμή που αναφέρθηκε ήταν ευρώ και η μέγιστη ευρώ. Από τα στοιχεία της ένωσης προκύπτει ότι από τις 148 περιπτώσεις που ερευνήθηκαν (σε δημόσια και ιδιωτικά μαιευτήρια): 16% των γυναικών πλήρωσε ποσά κάτω των ευρώ, 59% των γυναικών πλήρωσε από μέχρι ευρώ, 18% των γυναικών πλήρωσε από μέχρι ευρώ, 7% των γυναικών πλήρωσε από ευρώ και πάνω. Η μέγιστη αμοιβή γιατρού που αναφέρθηκε ήταν ευρώ, ενώ η κατώτερη, 700 ευρώ (και οι δύο σε δημόσιο νοσοκομείο). Οι τιμές δεν συμπεριλαμβάνουν 28

36 τα ποσάμπου δόθηκαν σαν "δώρο" σε μαιευτήρες δημόσιων μαιευτηρίων που δεν ζήτησαν "φακελάκι". Πολλοί γιατροί έχουν διαφορετικές τιμές με ή χωρίς απόδειξη (σημειώνεται ότι οι γιατροί του δημοσίου δεν μπορούν να δώσουν απόδειξη) ενώ λίγοι γιατροί δεν χρεώνουν για τις επισκέψεις των εγκύων, που κυμαίνονται από 30 ευρώ μέχρι 100 ευρώ. Στα ιδιωτικά μαιευτήρια, ο μέσος όρος της αμοιβής του γιατρού ήταν ευρώ (1.811 ευρώ, αν συμπεριληφθεί και ξεχωριστή αμοιβή της μαίας). Λπό τις γυναίκες που γέννησαν σε ιδιωτικά μαιευτήρια: 8% πλήρωσαν κάτω των ευρώ, 54% πλήρωσαν από μέχρι ευρώ, 25% πλήρωσαν από μέχρι ευρώ, 13% πλήρωσαν άνω των ευρώ. Η ΕΚΠΟΙΖΩ σημειώνει ότι δεν μπορεί να υπολογιστεί ο αντίστοιχος μέσος όρος αμοιβής γιατρού στα δημόσια μαιευτήρια γιατί πολλές γυναίκες που γέννησαν σε δημόσιο μαιευτήριο δεν πλήρωσαν τον γιατρό ή έδωσαν μόνο ένα συμβολικό ποσό σαν "δώρο". Στα ιδιωτικά μαιευτήρια ο γιατρός μπορεί να ορίσει την αμοιβή του και να την συμφωνήσει με την μέλλουσα μητέρα και ενώ, όπως σημειώνει η ΕΚΠΟΙΖΩ, "είναι κοινός τόπος πως η αμοιβή του γιατρού για τα ιδιωτικά μαιευτήρια κοστίζει όσο και το δωμάτιο, η έρευνα μας το διαψεύδει", κι αυτό διότι από τα στοιχεία προκύπτει ότι: - το 71 % των γυναικών πλήρωσαν λιγότερο τον γιατρό από το κόστος του δωματίου, - το 19% των γυναικών πλήρωσαν το γιατρό ακριβώς 'όσο και το δωμάτιο', και - το 10% των γυναικών πλήρωσαν το γιατρό περισσότερο από το κόστος του δωματίου. Αναφορικά με τις τιμές των μαιευτηρίων, ένα μήνα νωρίτερα πραγματοποίησε η ένωση σχετική έρευνα (υπάρχει στο με τα ακόλουθα αποτελέσματα (οι τιμές αναφέρονται για ένα σύνολο 4 διανυκτερεύσεων για φυσιολογικό τοκετό και 5 διανυκτερεύσεων για τοκετό με καισαρική τομή): - Δημόσια μαιευτήρια: από 300 ευρώ μέχρι 650 ευρώ, - Ιδιωτικά μαιευτήρια: από ευρώ μέχρι ευρώ. Εν κατακλείδι, το συνολικό κόστος μίας γέννας στα ιδιωτικά μαιευτήρια, το μέσο συνολικό κόστος της γέννας (έξοδα μαιευτηρίου, γιατρού και μαίας) ήταν ευρώ, ενώ η κατώτερη τιμή που αναφέρθηκε ήταν ευρώ και η μέγιστη ευρώ. Συγκεκριμένα, από τις γυναίκες που γέννησαν σε ιδιωτικά μαιευτήρια: 29

37 - 3% πλήρωσαν κάτω των ευρώ, - 11% πλήρωσαν από μέχρι ευρώ, - 38% πλήρωσαν από μέχρι ευρώ, - 47% πλήρωσαν από ευρώ και πάνω. Η ΕΚΠΟΙΖΩ σημειώνει ότι "ο παράνομος χρηματισμός των ιατρών είναι μεγάλη πληγή για το σύστημα υγείας στην Ελλάδα. Είναι και μεγάλο πλήγμα για την τσέπη των καταναλωτών. Πολλοί καταναλωτές αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι το "φακελάκι" δεν θα τους προσφέρει μια καλύτερη γέννα και να σταματήσει. Ζητούν να τεθεί τέλος στις παράνομες αμοιβές των ιατρών στα δημόσια μαιευτήρια και στις υπέρογκες χρεώσεις και ε.κμετάλλευση από ιδιωτικούς γιατρούς και μαιευτήρια για τις μέλλουσες μητέρες" (ΕΚΠΟΙΖΩ, «Πόσο κοστίζει μια γέννα;» &nid 506). Μελέτη που έγινε στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο σε γυναίκες από την Αλβανία που νοσηλεύτηκαν από τις 03/01/1997 έως τις 19/05/2005 έδειξε ότι οι περισσότερες γυναίκες, σε ποσοστό 42% έχουν καλύψει οι ίδιες τα έξοδα νοσηλείας τους. Το 38% των γυναικών έχουν καλύψει τα έξοδα νοσηλείας μέσω της ασφάλειας τους, όπως το ΙΚΑ και το ΟΕΑ. Ένα ποσοστό 14%, ήταν χρεώστες, ποσοστό 6% προσκόμισαν βιβλιάριο απορίας (Μωραΐτου & Lamai, 2007). Άλλη έρευνα έδειξε ότι οι λόγοι που επέλεξαν να γεννήσουν στο νοσοκομείο ήταν: 1) για ασφάλεια-οικονομία (49,7%), 2) για ασφάλεια (21,1%), 3) για οικονομία (28,6%) και 4) για άλλους λόγους (είχαν προγραμματίσει να γεννήσουν σε κλινική αλλά μαιευτικοί ή άλλοι λόγοι τους οδήγησαν στο νοσοκομείο) ποσοστό 6%. Οι περισσότερες γυναίκες (85,1%) κάλυψαν μέσω της ασφάλειάς τους τα έξοδα νοσηλείας, ενώ το 14,9% πλήρωσαν τοις μετρητοίς. 2.3 Μαιευτική κλινική πανεπιστημιακού γενικού νοσοκομείου Ηρακλείου "ΠαΓΝΗ" Το πανεπιστημιακό γενικό νοσοκομείο Ηρακλείου είναι η μεγαλύτερη μονάδα υγείας στην Κρήτη. Εδρεύει στις Βούτες Ηρακλείου και σε πλήρη ανάπτυξη μπορεί να έχει 820 κρεβάτια. Είναι σε στενή αλληλεπίδραση με το τμήμα ιατρικής του πανεπιστημίου Κρήτης και παρέχει τριτοβάθμιου επιπέδου νοσοκομειακές υπηρεσίες. Σκοπός του νοσοκομ,είου είναι: 30

38 S H παροχή περίθαλψης σε όλα τα επίπεδα και κύρια εξειδικευμένης μορφής στον πληθυσμό της υγειονομικής περιφέρειας, καθώς και σε άτομα που παραπέμπονται από άλλες από άλλες υγειονομικές περιφέρειες. S Η προπτυχιακή εκπαίδευση σε φοιτητές του Ιατρικού τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης καθώς και σε φοιτητές σχολών άλλων επαγγελμάτων υγείας. S II ανάπτυξη και προαγωγή της έρευνας στον τομέα της ιατρικής και των άλλων συναφών επιστημών. Στη κατεύθυνση αυτή εφαρμόζει και αναπτύσσει ερευνητικά προγράμματα, αναπτύσσει επιστημονικές μελέτες και συνεργάζεται με άλλους συναφείς φορείς, καθώς και με διεθνείς οργανισμούς, επιστημονικά και ερευνητικά κέντρα. 'λ Η συνεργασία με όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα της υγειονομικής περιφέρειας για την ανάπτυξη και αναβάθμιση συνολικά του έργου στο τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας και ειδικότερα σε ότι αφορά την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, καθώς και ειδικών προγραμμάτων μελέτης και αξιολόγησης θεμάτων που αφορούν το χώρο της υγείας στην περιφέρεια. Διάκοιση υπηρεσιών Το 1Ια.Γ.Ν.Η. απαρτίζεται από τις υπηρεσίες: 1. Ιατρική 2. Νοσηλευτική 3. Διοικητική 4. Τεχνική Οι υπηρεσίες είναι ανεξάρτητες διοικητικά μεταξύ τους. Έχουν ξεχωριστή συγκρότηση και ιεραρχική, αλλά είναι ισότιμες και υπάγονται ιεραρχικά στον πρόεδρο του νοσοκομείου. Η παραπάνω διάκριση ισχύει και στα πλαίσια των πανεπιστημιακών κλινικών. Διάρθρωση ιατρικής υπηρεσίας 31

39 Η Ιατρική Υπηρεσία αποτελείται από κλινικά και εργαστηριακά τμήματα και μονάδες του Ε.Σ.Υ. καθώς και από πανεπιστημιακές κλινικές, εργαστήρια, και μονάδες και διαρθρώνεται στους τομείς (πίνακα 2.7): Παθολογικό: Περιλαμβάνει τον Α και Β Τομέα Παθολογίας συνολικής δυναμικότητας 150 και 80 κρεβάτια αντίστοιχα. Χειρουργικό: Περιλαμβάνει τον Α και Β Χειρουργικό Τομέα συνολικής δυναμικότητας 150 και 142 κρεβάτια αντίστοιχα. Τυχιατρικό, συνολικής δυναμικότητας 20 κρεβατιών. Εργαστηριακό: Περιλαμβάνει τον Α και Β Εργαστηριακό Τομέα. Κοινωνικής Ιατρικής Πίνακας 2.7. Διάρθρωση ιατρικής υπηρεσίας Πα.Γ.Ν.Η. Α Τοιιέας Παθολογίας (Συνολικής δυναμικότητας 150 κρεβάτια) Δ/ντής: Καθ. Ν.Σιαφάκας Β Τοιιέας Παθολογίας (Συνολικής δυναμικότητας 80 κρεβάτια) Δ/ντρια:Καθ. Μ.Καλμαντή Τοιιέας Κοινωνικής Ιατρικής Δ/ντης: Αν.Καθ.Α.Φιλαλήθης Α Χειρουργικός Τοιιέας (Συνολικής δυναμικότητας 150 κρεβάτια) Δ/ντης: Καθ.Φ.Σοφράς Β Χειρουργικός Τομέας (Συνολικής δυναμικότητας 142 κρεβάτια) Δ/ντης:Καθ.Γ.Βελεγράκης Ψυγιατρικός Τομέας (Συνολικής δυναμικότητας 20 κρεβάτια) Δ/ντης:Καθ. Α.Βγόντζας Τοιιέας Ακτινολογίας (Α Εργαστηριακός) Δ/ντης:Καθ. Ν.Γκουρτσογιάννη Β Εργαστηριακός Τομέας Δ/ντης: Αν.Καθ.Ε.Σταθόπουλος Τοποθεσία -Στελέγωση μαιευτικής κλινικής Η μαιευτική κλινική βρίσκεται στο 1ο κτήριο, 1ος όροφος του νοσοκομείου με διευθυντή τον κ. Ματαλλιωτάκη. Η γυναικολογική κλινική άρχισε να λειτουργεί την 21η Οκτωβρίου 1991 και η μαιευτική το Αποτελείται από (κλινική & μαιευτήριο): Ιατρικό προσωπικό: 15 άτομα Μαίες: 30 άτομα Νοσηλευτικό προσωπικό 17 άτομα 32

40 Κλινικές δραστηριότητες α.) Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία: Τα εξωτερικά ιατρεία λειτουργούν καθημερινώς. Οι εξετάσεις των ασθενών γίνονται κατόπιν ραντεβού. Τα επείγοντα γυναικολογικά περιστατικά εξυπηρετούνται άμεσα τις εργάσιμες ώρες καθημερινά και στις εφημερίες ενώ τα επείγοντα μαιευτικά περιστατικά εξυπηρετούνται καθημερινώς όλο το 24ωρο. Η διαδικασία αυτή αφορά μέχρι και το τρέχον χρονικό διάστημα συλλογής των παρακάτω στοιχείων (Δεκέμβριος 2010). Πίνακας 2.8. Επείγοντα γυναικολογικά περιστατικά του Πα.Γ.Ν.Η. Αρ. εξετασθέντων Εξωτερικό Γυναικολογικό ιατρείο Εξωτερικό Μαιευτικό ιατρείο (από ) Ιατρείο Οικογενειακού Προγραμματισμού (από ) 939 Ιατρείο Επαναλαμβανομένων Αποβολών (από ) 135 Ιατρείο Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης (από ) Ιατρείο Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας (από ) β.) Ειδικές μονάδες βε) ΜΟΝΑΔΑ ΕΜΒΡΥΟΜΗΤΡΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Λειτουργεί από 1/7/96. Έχουν εκτελεσθεί περισσότεροι από 4000 ανατομικοί έλεγχοι εμβρύων και 680 αμνιοπαρακεντήσεις. Ο συνολικός αριθμός των υπερηχογραφημάτων υπερβαίνει τα Τομείς δραστηριότητας: προγεννητικός έλεγχος ο Υπερηχογραφικός έλεγχος εμβρύου ανατομικός έλεγχος ανίχνευση συγγενών ανωμαλιών αυχενική διαφάνεια Doppler ταχυμετρία βιοφυσικό προφίλ ο ο Αμνιοπαρακεντήσεις Γενετική Συμβουλευτική και Καθοδήγηση κυήσεις υψηλού κινδύνου ο ο εντατική παρακολούθηση επιτόκων καρδιοτοκογραφία 33

41 Β2.) ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΉΣ Ιατρείο υπογονιμότητας (1/7/1996) αριθμός εξετασθέντων 1532 Ιατρείο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και εξωσωματικής γονιμοποίησης. Λειτουργεί από 1/3/1999. Έχουν εκτελεστεί έως τώρα 30 ομόλογες ενδομήτριες σπερματεγχύσεις. Ιατρείο υστεροσκοπήσεων. Λειτουργεί από 1/9/1999. Έχουν εκτελεστεί 55 διαγνωστικές υστεροσκοπήσεις. Ιατρείο διαγνωστικής & επεμβατικής λαπαροσκόπησης. Έχουν εκτελεστεί γ.) Κλινική συνολικά 54 επεμβατικές λαπαροσκοπήσεις και 120 διαγνωστικές λαπαροσκοπήσεις. Τα στατιστικά στοιχεία των χειρουργικών επεμβάσεων που είναι διαθέσιμα αναφέρονται στο χρονικό διάστημα και παρουσιάζονται στον πίνακα 2.9. Πίνακας 2.9 Χειρουργικές επεμβάσεις κατά την περίοδο (διαθέσιμα στοιχεία) ΕΙΔΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ Κοιλιακή ολική υστεροκτομία Ριζική ολική υστεροκτομή Κολπική ολική υστεροκτομία ΓΙροσΟιοπίσθια κολπορραφία Ινωμυοματεκτομία Απλή- ρυζική αιδοιεκτομία Κύστη ωοθήκης Λαπαροσκοπηκή χειρουργική(εξωμήτριος κύηση) Διαγνωστική Λαπαροσκόπηση Εξωμήτριος κύηση Κωνοειδής εκτομή τραχήλου Κύστη βαρθολίνειου Διαγνωστική απόξεση Ενδομήτριου Ανάρτηση προσπίπτοντος κολοβώματος κόλπου Διάσπαση τραύματος Περίδευση τραχήλου Αφαίρεση αιματώματος Απολίνωση σαλπίγγων Σύνολο

42 δ.) Μαιευτήριο II λειτουργία του μαιευτηρίου είναι επί 24ώρου βάσεως. Εκτός των τοκετών στο τμήμα λειτουργεί μονάδα εντατικής παρακολούθησης επιτόκου και καρδιοτοκογραφικού ελέγχου. Κατά το χρονικό διάστημα έγιναν τοκετοί από τους οποίους ήταν φυσιολογικοί τοκετοί, 154 τοκετοί με τη χρήση αναρροφητικού εμβρυουλκού και καισαρικές τομές (Πα.Γ.Ν.Η., Μαιευτική κλινική ΜΗΤΕΡΑ" Το μαιευτήριο Μητέρα βρίσκεται στο ΙΙράκλειο Κρήτης, στην οδό Αρχ. Μακαρίου 56 και ανήκει στον όμιλο ΕιίΓΟΓηεάίοα ενώ περιλαμβάνει μαιευτικά και γυναικολογικά τμήματα. Υπάρχουν επίσης και αρκετά βοηθητικά τμήματα όπως: Ακτινολογικό Βιολογίας Αναπαραγωγής Διερεύνησης και Πρόληψης Αποβολών Εμβρυομητρικής Ιατρικής Εξωσωματικής Εονιμοποίησης Εργαστηριακών Εξετάσεων (αιματολογικό, ανοσολογικό, βιοχημικό, μικροβιολογικό, ορμονολογικό κλπ) (ΕιίΓοιηεάίοα, maieytiki%20kliniki%20mitera% 20kritis-gr.html) Το κόστος νοσηλείας ποικίλει από το είδος του τοκετού, τον αριθμό κρεβατιών ανά δωμάτιο και τις υπόλοιπες εξετάσεις ή διαδικασίες που μπορεί να χρειαστούν. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω τιμές το Δεκέμβριο του 2010: 35

43 Πίνακας Κόστος νοσηλείας ανά είδος τοκετού στο ΜΗΤΕΡΑ θέση Νοσηλείας Φυσιολογικός Τοκετός Καισαρική Γ Ββ Ιϊα Αβί Αουξ Σουίτα Στο παραπάνω κόστος δεν περιλαμβάνονται: Υγειονομικό Υλικό Εργαστηριακές Εξετάσεις Φαρμακευτική Αγωγή (κόστος περίπου ) Γενική νάρκωση (100) Επισκληρίδειος (350) Νεογνολόγος-παιδίατρος (190) Αμοιβή μαιευτήρα Τηλέφωνα Οι δραστηριότητες του ΜΗΤΕΡΑ δεν περιορίζονται μόνο σε κλινικό επίπεδο αλλά και σε ερευνητικό. Χαρακτηριστική είναι η συνεργασία και συμμετοχή της κλινικής στην επιστημονική μελέτη ΡΕΑ (Μελέτη Ρέα, που εκπονείται από συνολικά 8 ερευνητικά κέντρα, ορισμένα εκ των οποίων και το Πανεπιστημίου Κρήτης [Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής] ή η Σχολή Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα. Η μελέτη Ρέα αποτελεί μέρος Ευρωπαϊκών μελετών όπου συμμετέχουν ερευνητικές ομάδες από πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και η Ελλάδα. Οι μελέτες αυτές έχουν στόχο τη διερεύνηση και πρόληψη παραγόντων, προστατευτικών ή επιβλαβών, που σχετίζονται με την εμβρυϊκή, βρεφική και παιδική υγεία και ανάπτυξη. Η Ρέα περιλαμβάνει όλες τις γεννήσεις ενός έτους του νομού Ηρακλείου από Ελληνίδες και αλλοδαπές μητέρες και καταγράφει όλες τις υπάρχουσες καταστάσεις υγείας και τις εκθέσεις (ψυχοσυναισθηματικές, κοινωνικές, διατροφικές, περιβαλλοντικές, γενετικές) της μέλλουσας μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενώ στη συνέχεια συσχετίζονται με την ανάπτυξη και τα προβλήματα υγείας του εμβρύου, του βρέφους και του παιδιού που ενδεχομένως θα αναπτυχθούν. 36

44 Σε συνεργασία επίσης με το Πανεπιστήμιο Κρήτης ολοκληρώθηκε από το 2000 έως το 2007 μια πρωτότυπη μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «Παιδιατρική» και αφορούσε την εμβρυϊκή σωματική ανάπτυξη. Παρακολουθήθηκαν με υπερηχογραφικές εξετάσεις από την κλινική ΜΗΤΕΡΑ 1353 απλές κυήσεις για όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και υπολογίστηκαν για πρώτη φορά στη χώρα μας μοντέλα σωματικής εμβρυϊκής ανάπτυξης (Λιναρδάκης και συν, 2010). 93% ! 50*% % «,2.300 V ο ο 5 ί./οοί ~ ι.ιοοί , Εβδομάδα εγκυμοσύνης 37

45 Κεφάλαιο 3 Ειδικά θέματα στη μαιευτική φροντίδα. 3.1 Εισαγωγή Στην καθημερινή κλινική μαιευτική πρακτική στο χώρο του νοσοκομείου ή της ιδιωτικής κλινικής, η εγκυμονούσα/λεχωίδα έρχεται συχνά αντιμέτωπη με μια σειρά από θέματα που την προβληματίζουν και μερικές φορές την υποχρεώνουν σε επιλογές, ειδικά για τις πρωτότοκος, χωρίς επαρκή πληροφόρηση και ενημέρωση. Τέτοια θέματα συνήθως είναι: Η ποιότητα της φροντίδας και η ικανοποίηση της από το επιστημονικό προσωπικό και τον ξενοδοχειακό εξοπλισμό. Η επιλογή μεταξύ καισαρικής ή φυσιολογικού τοκετού, ειδικά όταν δεν υπάρχουν σαφή και τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία υπέρ της πρώτης επιλογής. Το κόστος της φροντίδας κλπ 38

46 3.2 Η ποιότητα στο χώρο της υγείας Η ποιότητα στο χώρο της υγείας μπορεί να σχολιαστεί σε τέσσερεις κατηγορίες: την επιστημονική, τη διοικητική, των ασθενών και της κοινωνίας. => Επιστημονική άποψη Η επιστημονική άποψη επικρατεί στη βιβλιογραφία. Σ' αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται δύο υποκατηγορίες, η ιατρική και η νοσηλευτική/μαιευτική. Στην ιατρική, η ουσία είναι το κλασικό ιατρικό αποτέλεσμα, που περιγράφεται από τον Lohr ως τα 5 D's: θάνατος (death), ασθένεια (disease), ανικανότητα (disability), ενόχληση (discomfort) και δυσαρέσκεια (dissatisfaction). Τα τρία πρώτα κριτήρια έχουν ερευνηθεί αρκετά από τους ιατρούς, ενώ τα υπόλοιπα δύο αναφέρονται ελάχιστα. Στη νοσηλευτική, η ουσία είναι οι διαδικασίες της φροντίδας, όπως η εκτίμηση, ο σχεδιασμός, η παροχή φροντίδας και οι σχέσεις νοσηλευτών με ασθενείς. Άλλα τοιχεία ποιότητας που περιγράφονται είναι: διαδικασίες όπως αφοσίωση στην ολοκληρωμένη και ατομική φροντίδα, εμπλοκή των ασθενών και των οικογενειών τους στη φροντίδα, ψυχολογική υποστήριξη και ανακούφιση, ο χρόνος που διαθέτουν οι επιστήμονες υγείας με τους ασθενείς για να τους ακούν, να τους συμβουλεύουν και να τους διδάσκουν, επίτευξη του σκοπού της φροντίδας, ασφάλεια ασθενών, ικανοποίηση, βελτίωση της υγείας τους, επαρκές προσωπικό κλπ => Διοικητική άποψη Η ουσία της διοίκησης περιγράφεται ως τα 3 E's: οικονομία (economy), αποδοτικότητα (efficiency) και αποτελεσματικότητα (effectiveness). Η άποψη αυτή σχετίζεται με το αυξημένο κόστος στην παροχή υγείας. Το κόστος στην υγεία έχει γίνει ίσως το πιο σημαντικό θέμα, όχι μόνο μεταξύ των διευθυντών, αλλά ακόμα και σε πολιτικό επίπεδο. Είναι γενικώς αποδεκτό ότι οι διευθυντές των υπηρεσιών επικεντρώνουν την προσοχή τους σε οργανωτικά (ανθρώπινους και υλικούς πόρους) και περιβαλλοντικά θέματα (κτήρια). => Άποψη των ασθενών ΤΙ ουσία για τους ασθενείς, είναι «πώς νιώθουν για την παροχή φροντίδας». Οι κλινικές ικανότητες του προσωπικού εκτιμούνται ως προτεραιότητα για τα άτομα που δέχονται φροντίδα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι η ικανοποίηση των ασθενών σχετίζεται 39

47 με το περιεχόμενο της φροντίδας, π.χ. τι γίνεται και πώς, ενώ η δυσαρέσκεια σχετίζεται με τις οργανωτικές απόψεις της φροντίδας, π.χ. κτήρια και εξοπλισμός. Οι ασθενείς είναι οι πιο σημαντικοί και αξιόπιστοι κριτές. Συχνά όμως η άποψή τους θεωρείται υποκειμενική και ως εκ τούτου είναι υποδεέστερη της επιστημονικής. => Άποψη της κοινωνίας Η κοινωνία εκφράζει τις απόψεις του κοινού ή των ομάδων. Η ουσία της κοινωνίας για την ποιότητα χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω στοιχεία: «λειτουργικό, σχετικό με τις ανάγκες, αποτελεσματικό, δίκαιο, αποδοτικό και οικονομικό». Σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, π.χ. στη Μ. Βρετανία, υπάρχουν οργανισμοί όπως τα Community Health Councils και Patient s Groups, που σκοπό έχουν να καταγράφουν και να προβάλλουν τα δικαιώματα των ασθενών στον τομέα της υγείας (Μπακάλης & Θεοδωρακοπούλου, 2006). 3.3 Η ικανοποίηση των εγκύων/λεχωίδων από την παραμονή τους στο μαιευτικό τμήμα Η ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υγείας και της ικανοποίησης των ασθενών οδήγησε τους ερευνητές στην περαιτέρω διερεύνηση και βελτίωση των μεθόδων και των εργαλείων ποσοτικής εκτίμησής της. Η ικανοποίηση των ασθενών έχει οριστεί ως μια γενική αντίδραση των αποδεκτών της φροντίδας υγείας σε σημαντικές πτυχές της δομής και των διαδικασιών των υπηρεσιών υγείας και των αποτελεσμάτων της εμπειρίας τους από αυτές. Η μέτρηση της ικανοποίησης αποσκοπεί στην αξιολόγηση της ποιότητας των προσφερομένων υπηρεσιών. Οι ασθενείς μπορεί να δώσουν πληροφορίες οι οποίες, αν αξιοποιηθούν σωστά, ενδέχεται να συνεισφέρουν στην ποιοτική βελτίωση των υπηρεσιών. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι η ικανοποίηση των ασθενών οδηγεί σε ταχύτερη ανάρρωση και μειωμένο χρόνο νοσηλείας. Η αποτύπωση της γνώμης των χρηστών των νοσοκομειακών υπηρεσιών είναι πολύ σημαντική επίσης για τους διευθυντές, τα διοικητικά συμβούλια και όσους συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, λόγω του έντονου ανταγωνισμού Ίί ~ που παρατηρείται σήμερα διεθνώς στο χώρο της υγείας. Η διερεύνηση της ικανοποίησης των ασθενών δίνει πληροφορίες για προβληματικές διαστάσεις της φροντίδας ή ακόμα 40

48 και για την καταλληλότητα των συστημάτων οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας. Επιπρόσθετα, η διοίκηση είναι δυνατόν να αξιοποιήσει τι απόψεις των ασθενών για την ενίσχυση του ηθικού και την επιβράβευση του προσωπικού των νοσοκομείων. Στον ιδιωτικό τομέα, η μέτρηση της ικανοποίησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για την προσέλκυση πελατείας. Οι ερευνητές και όσοι συμμετέχουν στη διαμόρφωση στρατηγικών υγείας ενδιαφέρονται τόσο για τη μελέτη της ικανοποίησης των ασθενών, ως αποτέλεσμα της παρεχόμενης φροντίδας σε συνάρτηση με το κόστος, όσο και για την επίδραση που έχει η ικανοποίηση στην πρόσβαση και τη χρήση των υπηρεσιών υγείας. Κι αυτό, επειδή ο ικανοποιημένος ασθενής είναι πιθανότερο να επιλέξει, εφόσον παρουσιαστεί η ανάγκη, τον ίδιο φορέα παροχής υπηρεσιών υγείας (Αλετράς και συν, 2009). Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον για την εκπόνηση μελετών ικανοποίησης ασθενών. Έρευνα που μελέτησε την ικανοποίηση ασθενών που νοσηλεύτηκαν σε 118 νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας τεκμηρίωσε υψηλούς βαθμούς ικανοποίησης από το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό και κάπως χαμηλότερους (αν και πάλι υψηλούς) από το διοικητικό προσωπικό και τις ξενοδοχειακού τύπου υπηρεσίες των νοσοκομείων (Gnardellis & Niakas, 2005; Labiris & Niakas, 2005). Παρόμοια αποτελέσματα παρουσιάζονται και από την έρευνα των Πολύζου και συν. (2005) σε δυο νοσοκομεία της Αττικής, όπου ο βαθμός ικανοποίησης ήταν σχετικά μεγάλος. Οι εντυπώσεις των ασθενών από τη νοσηλεία ήταν θετικές κατά 91,1% και 75,2% αντίστοιχα. Επίσης θετικές ήταν οι εντυπώσεις για το ιατρικό προσωπικό σε ποσοστό 92,7% και 71,3% αντίστοιχα, ενώ για το νοσηλευτικό προσωπικό 92,7% και 84,4% αντίστοιχα. Είναι προφανές ότι σε κάθε μαιευτική κλινική πρέπει να υπάρχει ένα εύκολο στην κατανόηση και συμπλήρωση, γραπτό, σύντομο, ανώνυμο ερωτηματολόγιο που θα αξιολογεί με αξιόπιστο τρόπο όχι μόνο τις προσφερόμενες υπηρεσίες από τη μεριά της γυναίκας που ήταν αποδέκτης των υπηρεσιών, αλλά και τις προτάσεις της για βελτίωση τους, οι οποίες θα έρχονται εις γνώση τόσο του προσωπικού, όσο και των άμεσα διευθυντών με τρόπο που να διατηρείται η ανωνυμία των ατόμων που τα συμπλήρωσαν. Οι ασθενείς καλούνται να απαντήσουν κατά την έξοδό τους ή μετά την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Εκτός από παραδοσιακούς τομείς αξιολόγησης, όπως είναι η πρόσβαση, η ανταπόκριση, η πληροφόρηση και το κόστος, στις μετρήσεις αυτές, έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια και νέοι τομείς, όπως ο σεβασμός των ατομικών 41

49 δικαιωμάτων και της προσωπικότητας των ασθενών, οι συνθήκες διατροφής και περιβάλλοντος, καθώς και οι συνθήκες μεταχείρισης στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων με τους επαγγελματίες υγείας. Λπό την άλλη μεριά, ορισμένοι αμφισβητούν την αξία και τη χρησιμότητα αυτών των μετρήσεων, υποστηρίζοντας πως οι ασθενείς δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις να κρίνουν, ότι οι υπηρεσίες που πολλές φορές επιθυμούν δεν είναι αυτές που πραγματικά πρέπει να τους παρασχεθούν. Έχει, επίσης, υποστηριχτεί η άποψη, ότι υπάρχει μεγαλύτερο όφελος ανά κόστος με τις άμεσες προσωπικές συνεντεύξεις ορισμένων ασθενών ή με ομάδες εντοπισμού προβλημάτων (focus groups), παρά με τις έρευνες ερωτηματολογίων. Εκτός από την ικανοποίηση των γυναικών από τις προσφερόμενες κλινικές, τις δεξιότητες του μαιευτήρα, της μαίας και των άλλων επαγγελματιών υγείας που μπορεί να συμμετέχουν στη φροντίδας της, είναι σημαντικό και το τμήμα να παρέχει σε ικανοποιητικό βαθμό και τις άλλες υπηρεσίες. Ο ρόλος τους είναι επίσης σημαντικός για την επιλογή του δημόσιου ή ιδιωτικού μαιευτηρίου, πέρα από το που εργάζεται ο γιατρός/μαιευτήρας. Τέτοιας κατηγορίας παράγοντες είναι: ο καλός ξενοδοχειακός εξοπλισμός (π.χ. κρεβάτι, κομοδίνο, τραπέζι, ιματισμός, τηλεόραση κλπ) ο αριθμός γυναικών ανά θάλαμο το επισκεπτήριο και η ησυχία τις ώρες μη επισκεπτηρίου η καθαριότητα η διατροφή η δυνατότητα φροντίδας του νεογνού (μονάδα, νεογνολόγος κλπ). Άλλοι σημαντικοί παράγοντες είναι η ευγένεια, η ταχύτητα αντίδρασης του προσωπικού, ο διαθέσιμος χρόνος του προσωπικού, το ενημερωτικό ή άλλο υλικό που θα δώσουν κατά την έξοδο της από το νοσοκομείο κλπ 3.4 Το "πρόβλημα" της καισαρικής Ο όρος καισαρική τομή αποδίδει την έξοδο του εμβρύου, του πλακούντα και των εμβρυϊκών υμένων από τη μητριαία κοιλότητα μετά από λαπαροτομία και διάνοιξη του τοιχώματος της μήτρας. Ως προς την προέλευση του όρου, το πιθανότερο σενάριο είναι 42

50 ότι οφείλεται στον όρο lex cesarean του ρωμαϊκού δικαίου, που δηλώνει την δυνατότητα εφαρμογής χειρουργικής μεθόδου εξόδου του εμβρύου από την έγκυο που απεβίωσε (Κέντρο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης EmBIO, «Καισαρική τομή», Οι ενδείξεις για την επιλογή της καισαρικής τομής ως μέθοδος τοκετού είναι: Μη πρόοδος του φυσιολογικού τοκετού Πολύδυμος κύηση Ισχιακή προβολή ή γενικότερα ανώμαλη προβολή Αποκόλληση πλακούντα ή γενικότερα γρήγορη επίτευξη του τοκετού λόγω άμεσου κινδύνου του εμβρύου ή της μητέρας Παθολογικές καταστάσεις της μητέρας που καταστούν επικίνδυνο το φυσιολογικό τοκετό, λόγω πιθανής επιδείνωσης της υγείας της π.χ. αυξημένη μυωπία, βλάβες στη σπονδυλική στήλη, βλάβες στη λεκάνη. Προηγηθείσα καισαρική τομή (πλέον αποτελεί σχετική αντένδειξη εφόσον προηγηθεί σωστή ενημέρωση του ζευγαριού για τους κινδύνους που ενέχει μία τέτοια απόφαση) (Keep Femina-Μαιευτικό Γυναικολογικό Κέντρο, «Καισαρική τομή», main/pregnancy/labor/caesarian-section). Στη σύγχρονη Ελλάδα, η γέννηση έχει ιατρικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Αν και το γεγονός αυτό συνδέεται με τη χαμηλή βρεφική και μητρική θνησιμότητα που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, συνδέεται επίσης και με ένα επιπλέον οικονομικό φορτίο που επωμίζεται η οικογένεια για τον τοκετό, δεδομένου ότι πρέπει να καταβάλει ένα μη αμελητέο χρηματικό ποσό στις ιδιωτικές κλινικές και τις περισσότερες φορές και στα δημόσια νοσοκομεία υπό μορφή άτυπης αμοιβής του μαιευτήρα που διενεργεί τον τοκετό, καθώς οι Ελληνίδες επιθυμούν ο τοκετός τους να πραγματοποιηθεί υπό την επίβλεψη του θεράποντος ιατρού τους και όχι από τους εφημερεύοντες ιατρούς. Η κοινωνική ασφάλιση αποτελεί έναν ακόμα πυλώνα στήριξης της μητρότητας με παροχές σε χρήμα και σε άδεια απουσίας. Συνήθως όμως τα επιδόματα μητρότητας που 43

51 παρέχουν τα περισσότερα ταμεία δεν επαρκούν για την κάλυψη των δαπανών του τοκετού και αυτό θα πρέπει κάποτε να αποτελέσει, για μια χώρα όπως η δική μας με έντονο δημογραφικό πρόβλημα, ένα σήμα προειδοποίησης για τους φορείς χάραξης πολιτικής, ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για τη στήριξη της μητέρας και της οικογένειας που αποφασίζει να φέρει στον κόσμο παιδί. Ακόμα, χρήσιμο θα ήταν οι ερευνητές να ασχοληθούν με το ως άνω ζήτημα, ώστε να προταθούν κοινωνικά αποδεκτές λύσεις στον ιδιαίτερο αυτόν τομέα των παροχών και υπηρεσιών μητρότητας που ισχύουν στη χώρα (Σαπουντζή-Κρέπια & Venhilainen-Julkunen, 2006). To marketing αυτής της βιομηχανίας καισαρικών έχει έναν πυλώνα: Την εμφάνιση της γέννας που είναι μια απολύτως φυσική διαδικασία, ως ασθένεια. Ως γνωστό, στην ασθένεια ο πολίτης είναι ανυπεράσπιστος και δεν υπολογίζει κόστος προκειμένου να τελεσφορήσει η όποια ιατρική διαδικασία. Επιπλέον είναι πολύ συχνά αδύναμος να ελέγξει την αξία της "υπηρεσίας" που λαμβάνει εκτός αν είναι ο ίδιος ειδικός. Ποιο ζευγάρι όμως θα σκεφθεί το κόστος όταν ακούσει το κλισέ οι παλμοί του εμβρύου πέφτουν, πρέπει να προχωρήσουμε σε καισαρική"' κατά τη διάρκεια της εξέτασης; Η γυναίκα αντιμετωπίζεται μερικές φορές σαν αντικείμενο, το ίδιο και το νεογνό. Στόχος η μεγιστοποίηση του κέρδους, η ελαχιστοποίηση της απασχόλησης ανθρωπίνου δυναμικού, η αύξηση παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια κατά την προγεννητική φάση συζητείται όλο και περισσότερο μεταξύ μαιευτήρα και ζευγαριού για τα πλεονεκτήματα της καισαρικής τομής έναντι του φυσιολογικού τοκετού. Ενώ οι αντενδείξεις είναι σχετικά λίγες σε αριθμό, παρατηρείται στην Ελλάδα, όπως έχει ήδη αναφερθεί πολύ μεγάλος αριθμός καισαρικών τομών. Ορισμένοι γιατροί εκμεταλλευόμενοι την άγνοια των γυναικών, τις παροτρύνουν προς αυτή την κατεύθυνση με τη λογική ότι δεν θα έχουν ωδίνες, θα "τελειώσει" γρήγορα η διαδικασία της γέννας, θα υπάρχει προγραμματισμός της ημέρας του τοκετού κλπ. Συχνά ξεχνούν/παραλείπουν να αναφέρουν ότι είναι χειρουργική επέμβαση με τις όποιες επιπλοκές μπορεί να έχει αυτή, απαιτεί νάρκωση, οι γυναίκες παραμένουν περισσότερες ημέρες στο νοσοκομείο και συχνά πονούν πολύ περισσότερο μετά τη γέννα και φυσικά ότι ο γιατρός μπορεί να προγραμματίσει όλες τις γέννες την ίδια μέρα, χωρίς να ταλαιπωρηθεί και να χρεώσει περισσότερο τη διαδικασία του τοκετού. 44

52 Η ιδιωτικοποίηση της περιγεννητικής φροντίδας, κοστίζει πολλά εκατομμύρια, ευρώ που βέβαια βγαίνουν από τις τσέπες των πολιτών, της ίδιας της ελληνικής οικογένειας: Στα δημόσια μαιευτήρια γεννάνε κατά 85% οι γυναίκες μετανάστριες, ενώ τα ιδιωτικά, που έχουν εμφάνιση πολυτελών ξενοδοχείων, είναι πανάκριβα και πληρώνονται συνήθως με στερήσεις ή από κάποια ιδιωτική ασφάλιση, επειδή εργάζεται εκεί ο γιατρός που παρακολουθεί τη μητέρα. 3.5 Μαιευτική φροντίδα αλλοδαπών γυναικών Το 1994 η Ελλάδα κατατάχθηκε στην υψηλότερη θέση από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη στην παρουσία ξένων, από τους οποίους η πλειοψηφία (65%) είναι από την Αλβανία. Ο ακριβής αριθμός τους είναι άγνωστος και μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν. Μελέτες που αφορούν τόσο τους μετανάστες και όσο και τις μετανάστριες στην Ελλάδα δείχνουν πως αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσής τους, της ποιότητας ζωής τους, της έλλειψης ενημέρωσης σε θέματα υγείας και της έλλειψης συστηματικής ιατρικής παρακολούθησης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στατιστικά στοιχεία από το νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» στην Αθήνα, για το έτος Σε σύνολο γεννήσεων, οι αφορούν σε γονείς Έλληνες (43,23%), οι σε γονείς Αλβανικής καταγωγής (28,04%) και σε άλλες κατηγορίες γονέων (28,73%). Στις τελευταίες κατηγορίες περιλαμβάνονται ανύπαντρες γυναίκες (Ελληνίδες και ξένες) και περιπτώσεις γονέων που μόνο ο ένας είναι Έλληνας ή και οι δύο είναι μετανάστες. Σε σχέση με τη μαιευτική φροντίδα των αλλοδαπών γυναικών πραγματοποιήθηκε στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης στο σύνολο των 656 λεχωίδων του δείγματος οι 319 δεν ήταν Ελληνίδες (διαφόρων εθνικοτήτων), από αυτές οι 108 ήταν Αλβανίδες (Μωραΐτου & ΕΒίτωί, 2007). Ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός μεταναστριών επηρεάζει το σύστημα υγείας με ποικίλους τρόπους: α). Σύστημα πληρωμών στο νοσοκομείο για τις υπηρεσίες υγείας που προσφέρονται β). Δυσκολία στη γλώσσα και την επικοινωνία που επηρεάζει τη φροντίδα 45

53 γ). Συρροή περιστατικών στις δημόσιες μαιευτικές κλινικές με δικές τους ατομικές πρακτικές και συχνά με ποικίλα άλλα υγειονομικά προβλήματα. Είναι προφανές ότι για κάθε νόμιμο πολίτη της χώρας που καλύπτει τις ασφαλιστικές του εισφορές θα πρέπει να παρέχεται ισότιμη, υψηλής ποιότητας μαιευτική φροντίδα και να γίνεται κάθε προσπάθεια στα πλαίσια της αλληλεγγύης να υποστηρίζονται μαιευτικά και οι υπόλοιπες αλλοδαπές/μετανάστριες/άπορες γυναίκες. 46

54 Κεφάλαιο 4 Μεθοδολογία της έρευνας - Αποτελέσματα 4.1 Σκοπός της έρευνας Σκοπό της έρευνας μας αποτέλεσε η προσπάθεια καταγραφής των απόψεων των λεχωίδων σε δύο μαιευτικές κλινικές στο Ηράκλειο Κρήτης, μιας ιδιωτικής και μιας δημόσιας, του ΜΗΤΕΡΑ Κρήτης και της αντίστοιχης κλινικής του Πα.Γ.Ν.Η. Οι απόψεις αυτές καταγράφονται με στόχο να διερευνηθούν οι αιτίες επιλογής των κλινικών αυτών, τα προβλήματα κατά την περίοδο του τοκετού και της νοσηλείας τους αλλά και να αποτελόσουν εργαλεία αξιολόγησης των προσφερόμενων υπηρεσιών φροντίδας, συγκριτικά στις δυο κλινικές. 4.2 Πεδίο μελέτης της έρευνας Πεδίο μελέτης όπως είναι αναμενόμενο είναι οι γεωγραφικές περιοχές που καλύπτουν οι δυο κλινικές και κατά κανόνα είναι ο νομός Ηρακλείου και Ρεθύμνης ή και Λασιθίου. Στις περιοχές αυτές κατοικεί το 75% του συνολικού πληθυσμού της Κρήτης (ΕΛ. ΣΤΑΤ, απογραφή 2001). 47

55 4.3 Δείγμα & διάρκεια της έρευνας. Ως δείγμα μελέτης καθορίστηκε η επιλογή όλων των λεχωίδων που νοσηλεύονται στις δυο κλινικές για διάστημα 2-3 εβδομάδων και κυρίως με σκοπό τη συμμετοχή τουλάχιστον 30 γυναικών από κάθε κλινική ώστε να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των συμπερασμάτων. Το διάστημα αυτό ορίστηκε από τις 3 έως 20 Δεκεμβρίου 2010 και για τις δυο κλινικές. Τελικά, από την κλινική ΜΗΤΕΡΑ δέχτηκαν και συμπλήρωσαν στο διάστημα αυτό 36 λεχωίδες και από το Πα.Γ.Ν.Η. 62. Ωστόσο οι αρνήσεις συμμετοχής ήταν 2 ελληνίδες από την κλινική ΜΗΤΕΡΑ ενώ από το Πα.Ε.Ν.Η. ήταν 5 ελληνίδες και 4 αλλοδαπές. Ο συνολικός ρυθμός συμμετοχής ήταν 90%, με 95% για την κλινική ΜΗΤΕΡΑ και 87% από το Πα.Γ.Ν.Η. 4.4 Ερευνητικό εργαλείο - Συλλογή δεδομένων. Το ερευνητικό εργαλείο αποτέλεσε ειδικό δομημένο ερωτηματολόγιο, σχεδιασμένο για την πραγματοποίηση αποκλειστικά της μελέτης μας, περιλαμβάνοντας σύνθετες κλειστού τύπου ερωτήσεις και ερωτήσεις δημογραφικών χαρακτηριστικών (βλ. Παράρτημα Α) / γ,ί1 (Τζωρτζόπουλος, 1991). Περιλαμβάνει ακόμη ερωτήσεις σε κλίμακες για την αξιολόγηση των υπηρεσιών που προσφέρονται στις δυο κλινικές. Το ερωτηματολόγιο είναι αυτοσυμπληρούμενο από τις λεχωίδες, σύντομο σε χρονική διάρκεια, με πλήρως κατανοητές τις ερωτήσεις του, και φυσικά ανώνυμο, ώστε να διασφαλίζεται η αξιοπιστία των απαντήσεων. 4.5 Πιλοτική έρευνα. Πριν την έναρξη της μελέτης έγινε πιλοτική μελέτη για τη δοκιμασία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Αυτή έγινε με συνέντευξη, σε δύο μητέρες με δυο παιδιά, ούτως ώστε να βρεθούν τα σημεία διόρθωσης, κατανόησης και τυχόν αλλαγής των ερωτήσεων στις οποίες το περιεχόμενο τους δεν είναι σαφές. Η διαδικασία αυτή επέτρεψε μικρές αλλαγές στην σύνταξη, στη διατύπωση και στην έκφραση κάποιων ερωτήσεων. 48

56 4.6 Δεοντολογία της έρευνας Στις λεχωίδες έγινε γνωστό μέσω σύντομης επιστολής στο ερωτηματολόγιο ότι πρόκειται για μελέτη που γίνεται αποκλειστικά για ερευνητικούς λόγους. Ορίστηκε έτσι από τις φοιτήτριες και τον επιβλέπων καθηγητή, η εχεμύθεια για τα στοιχεία που συλλέγονται μέσω της ανωνυμίας. Επίσης, την επιβεβαίωση για την αποκλειστική χρήση των δεδομένων για ερευνητικούς λόγους ακολούθησε η παράκληση για έγκυρη και ειλικρινή διάθεση συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, ώστε να εξασφαλιστούν από την σκοπιά της στατιστικής ανάλυσης οι όροι της αμερόληπτης εξαγωγής συμπερασμάτων. Η έρευνα σχεδιάστηκε για την εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας καθώς εγκρίθηκε και υποστηρίχθηκε από τον επόπτη καθηγητή, δίνοντας τις απαραίτητες διευκρινήσεις, κατευθύνσεις και οδηγίες ώστε να ακολουθεί τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας των ερευνητικών εργασιών. Η παρουσία μας έτσι στις κλινικές υποστηρίχθηκε από την έγκριση που είχαμε από τις αντίστοιχες διοικήσεις (βλ. Παράρτημα Β). 4.7 Στατιστική ανάλυση Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων και για την σχηματική απεικόνιση τους χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Μ5Εχεε Υπολογίστηκαν μέσες τιμές και κατανομές αριθμητικών και ποσοστιαίων συχνοτήτων για τη περιγραφική σύγκριση μεταξύ των δυο κλινικών. 4.8 Αποτελέσματα Το τελικό δείγμα μελέτης ήταν 98 λεχωίδες, 36 από την κλινική ΜΗΤΕΡΑ και 62 από την αντίστοιχη του Πα.Γ.Ν.Η. (πίνακας 4.1). Ο χρόνος διάρκειας της μελέτης 49

57 Πίνακας 4.1. Περιγραφικά χαρακτηριστικά των 98 λεχωίδων της μελέτης. Κλινικές Μ Η ΤΕΡΑ Πα.Γ.Ν.Η. Α ριθμός Χ ρόνος διάρκεια ς μελέτης 3-20/12/2010 Η λικία, χ ρ ό ν ι α μ έ σ η η λ ικ ία 30,2 30,3 Ε θνικότητα Ε λ λ η ν ικ ή 36(100% ) 51 (82,3%) Α /φ α ν ικ ή - 7 (11,3%) Ά λ λ η 4 (6,5%) Επίπεδο εκπαίδευσης έ ω ς Δ η μ ο τ ικ ό.. 7(11.3% ) Γ υ μ ν ά σ ιο, Λ ύ κ ε ιο 3 (8,3) 39 (62,9%) Τ Ε Ι, Α Ε Ι 24 (66,7%) 16(25,8% ) ά λ /,ο 9 (25,0%) Τ όπος κατοικίας Η ρ ά κ λ ε ιο 30 (83,3%) 56 (90,3%) Ρ έ θ υ μ ν ο 6(16,7% ) 6 (9,7%) Π ύ λ η 27 (75,0%) 34 (54.8%) Χ ω ρ ώ 9 (25,0%) 28 (45,2%) ήταν ίδιος και για τις δυο κλινικές και ορίστηκε από την 3'1έως την 20'1Δεκεμβρίου Η μέση ηλικία των γυναικών δεν διέφερε στις δυο κλινικές και ήταν στο ΜΗΤΕΡΑ 30,2 χρόνια και 30,3 χρόνια στο Πα.Γ.Ν.Η. Σημαντικές διαφοροποιήσεις όμως μεταξύ των δυο κλινικών βρέθηκαν: 1. στην εθνικότητα, καθώς 100% ήταν Ελληνίδες στο ΜΗΤΕΡΑ και μόλις 82,3% στο Πα.Γ.Ν.Η. ενώ στο Πα.Γ.Ν.Η. οι αλλοδαπές προσέγγιζαν σε ποσοστό το 17,8%, 2. στο επίπεδο εκπαίδευσης, καθώς ανώτερης/ανώτατης εκπαίδευσης βρέθηκαν 66,7% στο ΜΗΤΕΡΑ και μόνο 25,8% στο Πα.Γ.Ν.Η. 3. στον τόπο κατοικίας και ιδιαίτερα καταγωγή από πόλη ή χωριό, καθώς σε πόλη κατοικούν το 75% όσες γέννησαν στο ΜΗΤΕΡΑ και το 54,8% όσες γέννησαν στο Πα.Γ.Ν.Η. Από το σχήμα 4.1 και τη συσχέτιση των κλινικών με τον αριθμό των παιδιών που ήδη έχουν οι γυναίκες της μελέτης, βρέθηκε σημαντική διαφορά μεταξύ των κλινικών καθώς το 66,7% εκείνων που γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ, γεννούν για πρώτη φορά (δεν έχουν κανένα άλλο παιδί) έναντι 41,9% εκείνων που γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η.. Επιπλέον και όπως διαπιστώνεται από το σχήμα, όσες γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η. έχουν περισσότερα παιδιά, δύο, τρία ή και περισσότερα. 50

58 Σχήμα 4.1 Συσχέτιση κλινικής με τον αριθμό των παιδιών που έχουν οι λεχωίδες της μελέτης Στο σχήμα 4.2 και με βάση το επάγγελμα που κάνουν οι λεχωίδες δεν παρατηρείται στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ και Πα.Γ.Ν.Η., αν και είναι πολύ υψηλότερα τα ποσοστά των γυναικών που είναι π.χ. ιδιωτικές υπάλληλοι και στις δυο κλινικές, σε σχέση με τα άλλα επαγγέλματα. Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό του 13,9% των γυναικών που είναι άνεργες ή/και ασχολούνται με οικιακά ενώ γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ. 51

59 Σχήμα 4.2. Συσχέτιση κλινικής με το επάγγελμα των λεχωίδων Άνεργη Ελεύθερη επαγγελματίας Ιδιωτικός υπάλληλος Εκπαιδευτικός Δημόσιος υπάλληλος Ποσοστό(%) Σε συνδυασμό όμως με το σχήμα 4.2, το σχήμα 4.3 παρουσιάζει το επάγγελμα του συζύγου και δίνει καλύτερη εικόνα του επαγγελματικού προφίλ όσων επιλέγουν τις δυο κλινικές. Πιο συγκεκριμένα, βρέθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά στο επάγγελμα συζύγου μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ και Πα.Γ.Ν.Η. καθώς: 1. το 47,2% των συζύγων που οι γυναίκες τους γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ είναι ελεύθεροι επαγγελματίες έναντι 28,3% εκείνων που οι γυναίκες τους γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η., 2. μόλις το 2,8% των συζύγων που οι γυναίκες τους γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ είναι αγρότες ή κτηνοτρόφοι ή μελισσοκόμοι έναντι 30% εκείνων που οι γυναίκες τους γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η., και 3. 8,3% των συζύγων που οι γυναίκες τους γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ είναι δημόσιοι υπάλληλοι ενώ κανένας δεν είναι στο Πα.Γ.Ν.Η. 52

60 Σχήμα 4.3. Συσχέτιση κλινικής με το επάγγελμα των συζύγων των λεχωίδων Από ίο σχήμα 4.4 διαπιστώνεται ότι η απόλυτη πλειοψηφία των ασφαλισμένων λεχωίδων είναι στο ΙΚΑ, με εκείνες όμως που γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ να είναι σημαντικά λιγότερες έναντι εκείνων του Πα.Γ.Ν.Η. (52,8% έναντι 62,9%, αντίστοιχα). Παρόμοια, οι ασφαλισμένες στον ΟΓΑ είναι 5,6% και 30,6%, αντίστοιχα, ενώ εκείνες του Δημοσίου είναι περισσότερες στο ΜΗΤΕΡΑ με ποσοστό 22,2%. 53

61 Σχήμα 4.4. Συσχέτιση κλινικής με το επάγγελμα των συζύγων των λεχωίδων Επιπλέον, από το σχήμα 4.5 όπου διατυπώνονται οι απόψεις των λεχωίδων για το κόστος νοσηλείας τους και τον τρόπο που καλύπτουν τα νοσήλια τους, οι διαφορές μεταξύ κλινικών είναι σημαντικές καθώς: 1. το 41,7% όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ απαντούν ότι τα πληρώνουν όλα οι ίδιες, 2. το 33,3% όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ δηλώνουν ότι τα έξοδα τους καλύπτονται μερικώς από την ασφάλεια τους έναντι 67,7% εκείνων που γεννούν στο Π.α.Γ.Ν.Η, ποσοστό δηλαδή διπλάσιο. 54

62 Σχήμα 4.5. Απαντήσεις των λεχωίδων για τον τρόπο κάλυψης των νοσηλίων σε σχέση με την επιλογή της κλινικής Τα πληρώνω όλα εγώ Μερικώς από την ασφάλεια ΜΗΤΕΡΑ Π.α.Γ.Ν.Η. Μόνο από την ασφάλεια μου Ποσοστό(%) Η συνολική εκτίμηση όμως για το κόστος νοσηλείας και στην επιλογή ιδιωτικής ή δημόσιας κλινικής, δίνεται από το σχήμα 4.6 όπου φαίνεται η κατανομή του μέσου μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος όπως δηλώνεται από τις γυναίκες της μελέτης μας. Είναι φανερό ότι το 38,9% όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ έχουν εισόδημα πάνω από 2000 ευρώ όταν το αντίστοιχο ποσοστό εκείνων που γεννούν στο Π.α.Γ.Ν.Η είναι μόλις στο 14,5%. Συμπληρωματικά, αναφέρεται ότι το 51,6% εκείνων που γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η. έχουν εισόδημα έως 1000 ευρώ έναντι μόλις 2,8% όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ. 55

63 Σχήμα 4.6. Μέσο μηνιαίο εισόδημα των λεχωίδων σε σχέση με την επιλογή της κλινικής ο 40 δ Ο 30 Ο Ε 20 ΜΗΤΕΡΑ Π.α.Γ.Ν.Η. 10 ο έως > Εισόδημα Σχετικά τώρα με τις συνθήκες νοσηλείας, από το σχήμα 4.7 φαίνεται ο μέσος αριθμός κρεβατιών στο Οάλαμο-δωμάτιο νοσηλείας ανά κλινική. Στο ΜΗΤΕΡΑ ήταν σημαντικά μικρότερος αριθμός κρεβατιών έναντι εκείνων του Πα.Γ.Ν.Η. (2,8 έναντι 3,9, αντίστοιχα. Σχήμα 4.7. Συσχέτιση κλινικής με τον αριθμό των κρεβατιών στο δωμιΐτιο νοσηλείας μετά την γέννα. Στις λεχωίδες δόθηκε η δυνατότητα να απαντήσουν σε ερωτήσεις που σχετίζονται με τα κριτήρια επιλογής της συγκεκριμένης κλινικής (πίνακας 4.2). Από τα κριτήρια 56

64 αυτά βρέθηκε σημαντική διαφορά για την επιλογή ΜΗΤΕΡΑ και Πα.Γ.Ν.Η. λόγω «Ιατρού» (94,4% έναντι 77,4%, αντίστοιχα) «Γέννηση προηγούμενου παιδιού» στον ίδιο χώρο (8,3% έναντι 33,5%, αντίστοιχα) και «Κάλυψη ασφάλειας» (8,3% έναντι 27,4%, αντίστοιχα), όπου οι δύο τελευταίες περιπτώσεις να σαφώς υπέρ της επιλογής του Πα.Γ.Ν.Η. Στις υπηρεσίες και στον εξοπλισμό δεν σημειώθηκε σημαντική διαφορά. Πίνακας 4.2 Αιτίες επιλογή κλινικής από τις λεχωίδες της μελέτης Κλινικές ΜΗΤΕΡΑ Πα.Γ.Ν.Η Λόγω ιατρού 94,4 77,4 Λόγω καλών υπηρεσιών κλινικής Λόγω καλού ξενοδοχειακού εξοπλισμού Γέννησα προηγούμενο παιδί εδώ Λόγω συστάσεων από συγγενής και φίλους Καλύπτομαι από την ασφάλεια μου % 44,4 30,6 2,8 1,6 8,3 35,5 16,7 21 8,3 27,4 Ο τρόπος τοκετού που αποτελεί πολύ σημαντικό θέμα τη σημερινή εποχή, παρουσιάζεται για τις δυο κλινικές στο σχήμα 4.8. Η επιλογή καισαρικής τομής έγινε στο 38,9% των γεννήσεων στο ΜΗΤΕΡΑ και μόλις στο 45,2% των γεννήσεων στο Πα.Γ.Ν.Η., χωρίς να παρατηρείται στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ των δυο κλινικών. Ωστόσο, ο συνολικός ρυθμός γεννήσεων με καισαρική στο σύνολο των 98 γυναικών, ανέρχεται μαζί και στις δύο κλινικές στο 42,9%. Περισσότερο ενδιαφέρον όμως έχει η διάκριση των γυναικών που γεννούν για πρώτη φορά, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 48 (σχήμα 4.9). Στην περίπτωση αυτή παρά τη διαφορά των ποσοστών καθώς το 33,3% των γεννήσεων στο ΜΗΤΕΡΑ ήταν με καισαρική και το 50,0% των γεννήσεων στο Πα.Γ.Ν.Η., δεν βρέθηκε πάλι στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ των δυο κλινικών. 57

65 Σχήμα4.8. Συσχέτιση κλινικής με τον τρόπο τοκετού ,1 0 4, * 1 ; Τ Τ ί'' 5? θ' 40 : ί ι ι ι ι 1- & Ο ό 30 ο ΕΖ ϋ II ί Φυσιολογικός τοκετός 38,9 IΜ 4 0, Δ Μ ο Η... Μΐ ί Ι Καισαρική ΜΗΤΕΡΑ Πα.Γ.Ν.Η Σχήμα 4.9. Συσχέτιση κλινικής με τον τρόπο τοκετού σε 48 λεχωίδες της μελέτης που βρέθηκαν στην πρώτη εγκυμοσύνη τους Ο Η& Ο & ο π ΜΗΤΕΡΑ Πα.Γ.Ν.Η 0 καισαρική Τ ρόττος τοκετού 58

66 Στον πίνακα 4.3 δίνονται οι αιτίες επιλογής της καισαρικής τομής ως τοκετός και ως προς τις δυο κλινικές. Με βάση τις αιτίες που αναφέρθηκαν στις λεχωίδες, δεν σημειώθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των κλινικών θεωρώντας έτσι ότι υπήρχε ομοιογένεια αιτιών. Τονίζεται όμως ότι στη πλειοψηφία των περιπτώσεων, αναφέρεται ότι η καισαρική «ήταν επιλογή του γιατρού για καθαρά ιατρικούς λόγους». Πίνακας 4.3. Αιτίες για τις οποίες έγινε τοκετός με καισαρική τομή, ως προς τις κλινικές. Κλινικές ΜΗΤΕΡΑ Ν (%) Πα.Γ.Ν.Η. Ήταν προσωπική μου επιλογή λόγω άνεσης και ταχύτητας 2 (5,6) 1(1,6) Ήταν επιλογή του γιατρού μου λόγω άνεσης ή/και ταχύτητας -- 1(1,6) Ήταν επιλογή του γιατρού για καθαρά ιατρικούς λόγους 13 (36,1) 22 (35,5) Σχετικά με τον αριθμό των επισκέψεων στο γιατρό της επιλογής τους πριν από τον τοκετό (σχήμα 4.10), οι λεχωίδες ανάφεραν μέσο αριθμό επισκέψεων 13 στο ΜΗΤΕΡΑ και 12 στο Πα.Γ.Ν.Η., χωρίς να παρατηρείται στατιστικώς σημαντική διαφορά. 59

67 Σχήμα Συσχέτιση του αριθμού επισκέψεων στον γιατρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ως προς την κλινική νοσηλείας Επισκέψεις Όπως αναφέρθηκε και στο σχήμα 4.9, στις μισές περίπου γυναίκες (Ν=48) της μελέτης ήταν ο πρώτος τοκετός (πίνακας 4.4), με σημαντική διαφορά μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & ΓΙα.Γ'.Ν.Η. (66,7% έναντι 38,7%, αντίστοιχα). Έτσι, το συνολικό ποσοστό γυναικών που έχουν ήδη παιδιά είναι 49% (50 γυναίκες). Όπως Πίνακας 4.4. Αιτίες για τις οποίες έγινε τοκετός με καισαρική τομή, ως προς τις κλινικές. Κλινικές ΜΗΤΕΡΑ Πα.Γ.Ν.Η. Ν (%) Είναι ο πρώτος σας τοκετός; Ναι 24 (66,7) 24 (38,7) Όχι 12(33,3) 38(61,3) δήλωσαν, είχαν προηγούμενους τοκετούς που ήταν συνολικά 77, εκ των οποίων 56 ή 73% έγιναν σε δημόσιες κλινικές και 21 ή 27% σε ιδιωτικές. Η ικανοποίηση τους από την ιατρική και νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα, ως προς τις κλινικές και σε κλίμακα από 1= καθόλου έως 10=απόλυτη, παρουσιάζεται στον πίνακα 4.5. Στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Ε.Ν.Η. διαπιστώνεται σε όλα τα επίπεδα φροντίδας και συμπεριφοράς προσωπικού, με εμφανής την υπεροχή της κλινικής του ΜΗΤΕΡΑ προς την απόλυτη ικανοποίηση. Ξεχωρίζουν 60

68 μεταξύ άλλων η βαθμολογία ικανοποίησης μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Γ.Ν.Η. «από τη φροντίδα τον μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού» (9,5 έναντι 7,7, αντίστοιχα, «από τη φροντίδα τον προσωπικού γιατρού» (9,9 έναντι 9,5, αντίστοιχα), «από τη συμπεριφορά τον μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού» (9,6 έναντι 7,8, αντίστοιχα,) και «από τη συμπεριφορά άλλων εργαζομένων στο χώρο (γραμματείς, μεταφορείς, κλπ)» (9,2 έναντι 7,0, αντίστοιχα). ΙΙίνακας 4.5. Βαθμός ικανοποίησης των λεχωίδων της μελέτης από την ιατρική και νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα, ως προς τις κλινικές (κλίμακα: 1=καθόλου, 1()=απόλυτη). Ικανοποίηση: Από την φροντίδα του μαιευτικού νοσηλευτικού προσωπικού Από την φροντίδα του προσωπικού σας γιατρού Από τη φροντίδα άλλων γιατρών της κλινικής Από την φροντίδα του νεογνού σας Από τη συμπεριφορά του μαιευτικού νοσηλευτικού προσωπικού Από την συμπεριφορά του ιατρικού προσωπικού Από την συμπεριφορά άλλων εργαζομένων στο χ.ώρο ΜΗΤΕΡΑ Κλινικές Μέση τιμή 9,5 7,7 9,9 9,5 9,6 8 9,4 7,5 9,6 7,8 9,7 8,3 9,2 7 Πα.Γ.Ν.Η Από την αξιολόγηση του ξενοδοχειακού και άλλου εξοπλισμού των κλινικών νοσηλείας τους (σχήμα 4.11) και σε κλίμακα από 1=κακός έως 10=άριστος, οι λεχωίδες της κλινικής ΜΗΤΕΡΑ έδωσαν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία έναντι των υπολοίπων στο Πα.Γ.Ν.Η. (7,9 έναντι 6,2, αντίστοιχα). 61

69 Σχήμα Βαθμός αξιολόγησης από τις λεχωίδες της μελέτης του ξενοδοχειακού εξοπλισμού και άλλου εξοπλισμού των κλινικών νοσηλείας τους. Ως συνέχεια της αξιολόγησης στο σχήμα 4.11, στο σχήμα 4.12 αναφέρονται τα κυριύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν 55 λεχωίδες στη διάρκεια της νοσηλείας τους και τι χρειάζεται να βελτιωθεί. Εντύπωση προκαλεί ότι το 50% από εκείνες του ΜΗΤΕΡΑ τονίζουν ότι χρειάζεται «ανανέωση, ανακαίνιση» έναντι 17,1% εκείνων του ΓΙα.Ε.Ν.Η. Άλλα βασικά αιτήματα ή προβλήματα που αναφέρονται μόνο από όσες νοσηλεύονται στο Πα.Ε.Ν.Η. είναι η καθαριότητα (22%), η αλλαγή σεντονιών (9,8%) και η ησυχία (7,3%). 62

70 Σχήμα4.12. Αξιολόγηση ξενοδοχειακού και άλλου εξοπλισμού των κλινικών από 55 λεχωίδες της μελέτης: αναφορά προβλημάτων ή αναγκών των κλινικών όπου χρειάζονται βελτίωση. Ησυχία Περισσότερος εξοπλισμός (φώτα, αλλαξιέρα, ψυγείο κλπ) Λιγότερα κρεβάτια στο θάλαμο Άνεση (κρεβατιών, χώρου, για συνοδό κλπ) ΜΗΤΕΡΑ Π.α.Γ.Ν.Η. Ανανέωση, ανακαίνιση Αλλαγή σεντονιών Καθαριότητα Π οσοστό(% ) Ο βαθμός ενημέρωσης & εκπαίδευσης για τη φροντίδα σώματος των λεχωίδων και των νεογνών τους από τις κλινικές και σε κλίμακα από 1=καθόλου έως 10=απόλυτη, παρουσιάζεται στον πίνακα 4.6. Παρατηρούνται στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Γ.Ν.Η., τόσο στη φροντίδα σώματος των λεχωίδων (8,1 έναντι 5,9, αντίστοιχα) όσο και στη φροντίδα των νεογνών τους (8,7 έναντι 6,9, αντίστοιχα). 63

71 Πίνακας 4.6. Βαθμός ενημέρωσης & εκπαίδευσης για την φροντίδα σώματος των λεχωίδων και των νεογνών τους από τις κλινικές (κλίμακα: 1=καθόλου, 10=απόλυτα). Ενημέρωση & εκπαίδευση: Κλινικές ΜΗΤΕΡΑ Μέση σμή Πα.Γ.Ν.Η. για τη φροντίδα τον σώματος των λεχωίδων κατά την παραμονή και μετά την έξοδο από την κλινική 8,1 5,9 για τη φροντίδα του νεογνού (εξετάσεις, εμβολιασμοί, φροντίδα ομφαλ,ού κλπ) 8,7 6,9 Παρόμοια η ενημέρωση και εκπαίδευση σε θέματα θηλασμού συγκριτικά στις δυο κλινικές παρουσιάζεται στον πίνακα 4.7. Σημαντικά υψηλότερο ποσοστό λεχωίδων από το ΜΗΤΕΡΑ σε σχέση με το ΓΙα.Γ.Ν.Η., θεωρεί ότι υπήρξε ενημέρωση και εκπαίδευση «για τα πλεονεκτήματα του θηλασμού» (94,4% έναντι 51,6%, αντίστοιχα) ή «για τη σωστή τεχνική του θηλασμού» (94,4% έναντι 59,7%, αντίστοιχα). Πίνακας 4.7. Ενημέρωση & εκπαίδευση των λεχωίδων για το θηλασμό από τις κλινικές. Μ Η Τ Ε ΡΑ Π α.γ.ν.η Ενημέρωση & Εκπαίδευση % Για τα π λ ε ο νεκ τ ή μ α τ α του θ η λ α σ μ ο ύ Γ ια τη σ ω σ τή ενη μ έρ ω σ η του θ η λ α σ μ ο ύ 9 4,4 5 1,6 9 4,4 5 9,7 Η αξιολόγηση των κλινικών νοσηλείας σε διάφορα θέματα παρουσιάζεται στα σχήματα 4.13 έως Στο σχήμα 4.13 η καθαριότητα των θαλάμων δωματίων κρίνεται «πολύ καλή» από το 91,7% των νοσηλευομένων στο ΜΗΤΕΡΑ και μόλις από το 8,1 % 64

72 Σχήμα Αξιολόγηση καθαριότητας των θαλάμων-δωματίων νοσηλείας από τις λεχωίδες της μελέτης από εκείνες στο Πα.Γ.Ν.Η. Παρόμοια σχεδόν στο σχήμα 4.14 η παρεχόμενη διατροφή κρίνεται «πολύ καλή» ή και «καλή» από το 97,8% των νοσηλευομένων στο ΜΗΤΕΡΑ και από το 62,7% από εκείνες στο Πα.Γ.Ν.Η. Και τέλος από το σχήμα 4.15 η τήρηση των ωρών επισκεπτηρίου κρίνεται επίσης «πολύ καλή» ή και «καλή» από το 83,4% των νοσηλευομένων στο ΜΗΤΕΡΑ και από το 42,0% από εκείνες στο Πα.Γ.Ν.Η. Σχήμα Αξιολόγηση παρεχόμενης διατροφής κατά τη νοσηλεία των λεχωίδων της μελέτης. 65

73 Σχήμα Τήρηση ωρών επισκεπτηρίου κατά τη νοσηλεία των λεχωίδων της μελέτης τήρηση ώρων επισκεπτηρίου Από την αναφορά 35 λεχωίδων στο σχήμα 4.16 για τα συνολικά προβλήματα ή τις ανάγκες που θεωρούν ότι έχουν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους (πολλαπλή αναφορά προβλημάτων ή αναγκών) από το ΜΗΤΕΡΑ αυτές θεωρούν σε ποσοστό 43% ως πρόβλημα το επισκεπτήριο και ακολουθούν με 29% η ενημέρωση για θηλασμό και ο εξοπλισμός. Αντίθετα, εκείνες στο Πα.Γ.Ν.Η. θεωρούν σε ποσοστό 36% την καθαριότητα και ακολουθεί επίσης το επισκεπτήριο με 25%. Σημειώνεται ότι από αυτές που απαντούν στην αναφορά προβλημάτων ή αναγκών το 18% εκείνες από το Πα.Γ.Ν.Η. θεωρούν ως άσχημη τη συμπεριφορά του προσωπικού ενώ 11% αναφέρει τη φροντίδα του νεογνού τους και την ησυχία στο χώρο της κλινικής. 66

74 Σχήμα Αναφορά προβλημάτων και αναγκών από 35 λεχωίδες της μελέτης που σχετίζονται με τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας. Ποσοστό(%) 67

75 Κεφάλαιο 5 Συμπεράσματα - Συζήτηση Παρά τα μεθοδολογικά προβλήματα που εντοπίζουμε στην έρευνα μας, και αφορούν κυρίως την επιλογή του δείγματος από κάθε κλινική και την προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν τυχαία ώστε να μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους και να βγουν ασφαλή συμπεράσματα, θεωρούμε ότι τελικά προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα. I Ιιστεύουμε ότι παρά την τρέχουσα οικονομική κρίση που περνά η χώρα μας τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την ανάλυση είναι ενδεικτικά των τάσεων που επικρατούν στην ελληνική πραγματικότητα και ιδιαίτερα του Ηρακλείου. Γενικά, διαπιστώθηκε ότι η επιλογή του ιδιωτικού μαιευτηρίου έγινε μόνο από ελληνίδες, υψηλότερης εκπαίδευσης, με κάλυψη των νοσηλίων κυρίως από τις ίδιες ενώ ένα μεγάλο μέρος τους έχει ασφάλεια δημοσίου ή ο σύζυγος τους απασχολείται με ελεύθερο επάγγελμα, ενώ στα οικονομικά τους διαπιστώνεται ότι έχουν υψηλότερο εισόδημα από εκείνες στο δημόσιο μαιευτήριο. Ο ρυθμός εφαρμογής της καισαρικής δεν διαφοροποιείται στα δυο μαιευτήρια αλλά παραμένει αρκετά υψηλός. Τέλος η ικανοποίηση των γυναικών στο ιδιωτικό μαιευτήριο από την ιατρική, νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα, τον ξενοδοχειακό & άλλο εξοπλισμό των κλινικών, το βαθμό ενημέρωσης & εκπαίδευσης για τη φροντίδα σώματος των λεχωίδων και των νεογνών ή για το θηλασμό, είναι σημαντικά υψηλότερη, 68

76 φανερώνοντας έτσι την υψηλή ποιότητα υπηρεσιών φροντίδας που παρέχεται με αμοιβή στις μητέρες και τα παιδιά τους αλλά και την υποβλαομιση του δημόσιο μαιευτηρίου. Αναλυτικά, αυτά που κατά κύριο λόγο διαπιστώνονται από τα αποτελέσματα είναι τα εξής: αριθμητικώς και για το δεδομένο χρονικό διάστημα της έρευνας οι λεχωίδες στην κλινική ΜΗΤΕΡΑ ήταν πολύ λιγότερες (Ν=36) από την αντίστοιχη κλινική του Πα.Γ.Ν.Η. (Ν=62) (πίνακας 4.1), ο ρυθμός συμμετοχής στην έρευνα ήταν 90% (95% για την κλινική ΜΗΤΕΡΑ και 87% από το Π.α.Γ.Ν.Η) (ενότητα 4.3), για όσες συμμετείχαν, ως προς την εθνικότητα όλες ήταν Ελληνίδες στο ΜΗΤΕΡΑ ενώ αλλοδαπές βρέθηκαν 2 στις 10 στο Πα.Γ.Ν.Η. (πίνακας 4.1), στο ΜΗΤΕΡΑ 2 στις 3 βρέθηκαν ανώτερης ή και ανώτατης εκπαίδευσης ενώ το στο Πα.Γ.Ν.Η. ήταν 1στις 4 (πίνακας 4.1), με βάση την περιοχή διαμονής βρέθηκε ότι σε πόλη ζούσαν το 75% όσων γέννησαν στο ΜΗΤΕΡΑ και το 54,8% όσων γέννησαν στο Πα.Γ.Ν.Η. (πίνακας 4.1), στο ΜΗΤΕΡΑ το 66,7% γεννούν για πρώτη φορά (δεν έχουν άλλο παιδί) έναντι 41,9% εκείνων που γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η. (σχήμα 4.1), το επαγγελματικό επίπεδο των λεχωίδων που γεννούν στις δυο κλινικές δεν διαφέρει στατιστικώς σημαντικά, αλλά διαπιστώνονται υψηλότερα ποσοστά γυναικών που είναι π.χ. ιδιωτικές υπάλληλοι και στις δυο κλινικές, σε σχέση με άλλα επαγγέλματα (σχήμα 4.2), το επαγγελματικό επίπεδο όμως των συζύγων τους διαφέρει σημαντικά μεταξύ των δυο κλινικών καθώς: το 47,2% των συζύγων που οι γυναίκες τους γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ είναι ελεύθεροι επαγγελματίες έναντι 28,3% εκείνων στο Π.α.Γ.Ν.Η ή αγρότες - κτηνοτρόφοι - μελισσοκόμοι είναι το 2,8% και 30%, αντίστοιχα. Επιπλέον 8,3% των συζύγων που οι γυναίκες τους γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ είναι δημόσιοι υπάλληλοι ενώ κανένας δεν βρέθηκε στο Π.α.Γ.Ν.Η (σχήμα 4.3), 69

77 η απόλυτη πλειοψηφία των ασφαλισμένων λεχωίδων είχαν ΙΚΑ και στις δυο κλινικές, με εκείνες που γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ να είναι σημαντικά λιγότερες έναντι εκείνων του Πα.Γ.Ν.Η. όπως και εκείνες με ΟΓΑ, αλλά εκείνες του Δημοσίου ήταν περισσότερες στο ΜΗΤΕΡΑ με ποσοστό 22,2% (σχήμα 4.3), σημαντικά μικρότερο ποσοστό όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ (33,3%) δηλώνουν ότι τα έξοδα τους καλύπτονται μερικώς από την ασφάλεια τους έναντι διπλάσιου ποσοστού από εκείνες που γεννούν στο Π.α.Γ.Ν.Η (67,7%) (σχήμα 4.5), έως 1000 ευρώ μέσο μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα βρέθηκαν να έχουν το 51,6% εκείνων που γεννούν στο Πα.Γ.Ν.Η. έναντι μόλις 2,8% όσων γεννούν στο ΜΗΤΕΡΑ (σχήμα 4.6), για τις συνθήκες νοσηλείας, στο θάλαμο-δωμάτιο ο μέσος αριθμός κρεβατιών βρέθηκε σημαντικά μικρότερος στο ΜΗΤΕΡΑ με 2,8 κρεβάτια έναντι 3,9 στο Πα.Γ.Ν.Η. (σχήμα 4.7), για τα κριτήρια επιλογής της συγκεκριμένης κλινικής, βρέθηκε σημαντική διαφορά για την επιλογή του ΜΗΤΕΡΑ έναντι του Πα.Γ.Ν.Η. λόγω «Ιατρού» (94,4% έναντι 77,4%, αντίστοιχα, «Γέννηση προηγούμενου παιδιού» στον ίδιο χώρο (8,3% έναντι 33,5%, αντίστοιχα) και «Κάλυψη ασφάλειας» (8,3% έναντι 27,4%, αντίστοιχα) (πίνακας 4.2), η επιλογή καισαρικής τομής έγινε στο 38,9% των γεννήσεων στο ΜΗΤΕΡΑ και μόλις στο 45,2% των γεννήσεων στο Πα.Γ.Ν.Η., χωρίς να παρατηρείται στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ των δυο κλινικών. Ωστόσο ο συνολικός ρυθμός γεννήσεων με καισαρική ανέρχεται στο 42,9%, επίπεδα αρκετά υψηλά, ενώ είναι παρόμοιος σχεδόν σε εκείνες που γεννούν για πρώτη φορά (σχήμα 4.8), σύμφωνα με τις αιτίες επιλογής της καισαρικής τομής, δεν βρέθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο κλινικών. Στη πλειοψηφία των περιπτώσεων όμως αναφέρεται ότι η καισαρική «ήταν επιλογή του γιατρού για καθαρά ιατρικούς λόγους» (πίνακας 4.3), 70

78 η μέση συχνότητα των επισκέψεων στο γιατρό-μαιευτήρα πριν από τον τοκετό ήταν 13 για όσες γέννησαν στο ΜΗΤΕΡΑ και 12 στο Πα.Γ.Ν.Η., χωρίς να παρατηρείται στατιστικώς σημαντική διαφορά (σχήμα 4.10), για τις μισές περίπου γυναίκες της μελέτης ήταν ο πρώτος τοκετός τους, με σημαντική διαφορά μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Ε.Ν.Η. (66,7% έναντι 38,7%, αντίστοιχα).για τις υπόλοιπες που έχουν ήδη αποκτήσει παιδιά, πραγματοποίησαν συνολικά 77 προηγούμενους τοκετούς, εκ των το 73% έγιναν σε δημόσιες κλινικές και 27% σε ιδιωτικές (πίνακας 4.4), η ικανοποίηση από την ιατρική & νοσηλευτική/μαιευτική φροντίδα μεταξύ ΜΗΤΕΡΑ & Πα.Γ.Ν.Η. διαφέρει σημαντικά σε όλα τα επίπεδα φροντίδας και συμπεριφοράς προσωπικού, με την κλινική του ΜΗΤΕΡΑ να υπερέχει προσεγγίζοντας την απόλυτη ικανοποίηση. Μεταξύ άλλων, υψηλότερη βαθμολογία ικανοποίησης διαπιστώνεται για το ΜΗΤΕΡΑ στη «φροντίδα του μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού», «φροντίδα του προσωπικού -γιατρού», «συμπεριφορά του μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού» και «συμπεριφορά άλλων εργαζομένων στο χώρο (γραμματείς, μεταφορείς, κλπ)» (πίνακας 4.5), στην αξιολόγηση του ξενοδοχειακού & άλλου εξοπλισμού των κλινικών νοσηλείας τους οι λεχωίδες της κλινικής ΜΗΤΕΡΑ έδωσαν στατιστικώς σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία (προς άριστο εξοπλισμό) έναντι των υπολοίπων στο Πα.Γ.Ν.Η. (σχήμα 4.11), από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν 55 λεχωίδες στη διάρκεια της νοσηλείας τους, αναφέρεται μόνο από όσες νοσηλεύονται στο Πα.Γ.Ν.Η. ότι είναι η καθαριότητα (22%), η αλλαγή σεντονιών (9,8%) και η ησυχία (7,3%) (σχήμα 4.12), στο βαθμό ενημέρωσης & εκπαίδευσης για τη φροντίδα σώματος των λεχωίδων και των νεογνών τους η κλινική ΜΗΤΕΡΑ είχε σημαντικά υψηλότερο βαθμό αξιολόγησης από την κλινική του Πα.Γ.Ν.Η.(πίνακας 4.6), παρόμοια, στην ενημέρωση & εκπαίδευση σε θέματα θηλασμού σημαντικά υψηλότερο ποσοστό λεχωίδων από το ΜΗΤΕΡΑ σε σχέση με το Πα.Γ.Ν.Η., 71

79 θεωρεί ότι υπήρξε ενημέρωση και εκπαίδευση «για τα πλεονεκτήματα του θηλασμού» ή «για τη σωστή τεχνική του θηλασμού» (πίνακας 4.7), στην καθαριότητα των θαλάμων-δωματίων, η κλινική ΜΗΤΕΡΑ κρίνεται ως «πολύ καλή» από 9 στις 10 νοσηλευόμενες με μόλις 1 στις 10 από εκείνες του Πα.Γ.Ν.Η. (σχήμα 4.13), στην παρεχόμενη διατροφή, η κλινική ΜΗΤΕΡΑ κρίνεται «πολύ καλή» ή και «καλή» από το σύνολο των νοσηλευομένων ενώ αντίστοιχα από 6 στις 10 από εκείνες στο ΙΙα.Ε.Ν.Η. (σχήμα 4.14), στην τήρηση των ωρών επισκεπτηρίου, η κλινική ΜΗΤΕΡΑ κρίνεται επίσης «πολύ καλή» ή και «καλή» από το 8 στις 10 νοσηλευόμενες ενώ αντίστοιχα από 4 στις 10 από εκείνες στο Πα.Γ.Ν.Η. (σχήμα 4.15). Η δυσκολία που διέπει την παρούσα εργασία αφορά την ανασκόπηση βιβλιογραφίας και την εύρεση παρόμοιας που θα επιτρέψει να γίνουν συγκρίσεις με τα παραπάνω αποτελέσματα και συμπεράσματα. Δυστυχώς παρά την προσπάθεια και την ανίχνευση σε πηγές από την Ελλάδα αλλά και σε διεθνείς όπως π.χ. μέσω διαδικτύου, αναζητώντας διεθνείς ή εγχώριες επιστημονικές μελέτες, με αξιοπιστία και εγκυρότητα, δεν βρέθηκαν αναρτημένα κείμενα ή έρευνες με ανάλογο περιεχόμενο που θα μας επέτρεπαν να συσχετίσουμε τα ευρήματα της μελέτης μας. Η μελέτη έτσι κρίνεται εν μέρει πρωτότυπη καθώς συγκεντρώνει στοιχεία τόσο για την ικανοποίηση των λεχωίδων όσο και την σύγκριση των δύο από τις τέσσερις μαιευτικές κλινικές της πόλης του Ηρακλείου Κρήτης. Ωστόσο, υπάρχουν αποσπασματικά σε πολλές διαφορετικές μελέτες στοιχεία συγκρίσιμα με όσα αναφέρθηκαν. Μελέτη που δημοσιεύεται στο διεθνές περιοδικό Malawi Medical Journal το 2010 (Changóle et al, 2010) και έγινε σε 1562 γυναίκες στο Malawi το , έγινε προσπάθεια εκτίμησης της ικανοποίησης που λαμβάνουν από τη φροντίδα υγείας όταν 72

80 προσέρχονται να γεννήσουν στην κλινική Queen Elizabeth. Οι περισσότερες γυναίκες ήταν νοικοκυρές (79%) και παραπέμφθηκαν από τα Κέντρα Υγείας της πόλης στην κλινική. Η πλειοψηφία των γυναικών ή 97,3% ήταν ικανοποιημένες με την περίθαλψη που έλαβαν από την εισαγωγή τους στην κλινική έως και τον τοκετό ή και την περίοδο μετά τον τοκετό. Επίσης, οι περισσότερες γυναίκες (65%) κατέδειξαν την ικανοποίηση τους από πράξεις των γιατρών και των νοσηλευτών ως τα πιο σημαντικά στοιχεία ικανοποίησης στη φροντίδα. Στην παρούσα μελέτη η ικανοποίηση κυρίως από το γιατρό/μαιευτήρα εκφράζεται και στις δυο κλινικές σε πολύ υψηλό βαθμό, παρά το γεγονός ότι στην ιδιωτική κλινική (ΜΗΤΕΡΑ) είναι σημαντικά υψηλότερη. Φυσικά η ικανοποίηση αφορά και τα υπόλοιπα επίπεδα φροντίδας όπως είναι εκείνη από το υπόλοιπο προσωπικό, η φροντίδα του ίδιου του νεογνού αλλά και η συμπεριφορά του προσωπικού (παραϊατρικού και διοικητικού) που σαφώς δείχνει στη δημόσια κλινική να υστερεί. Ενδεχομένως να σχετίζεται με τη συνεχή αξιολόγηση και την ευκολία απώλειας της εργασίας που πολλές φορές χαρακτηρίζει τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Παράλληλα, σε άλλη μελέτη στο περιοδικό Tropieal Medicine and International Health (Senarath et al, 2006), μελέτη στη Sri Lanka σε πέντε δημόσιες κλινικές και 446 νέες μητέρες, έδειξε ότι η απόλυτη ικανοποίηση τους από την περιγεννητική φροντίδα κυμαινόταν μεταξύ 10,8-31,4% για θέματα σχέσεων με προσωπικό, γιατρούς κλπ και από 10,1-28,9% για τεχνικά θέματα φροντίδας. Επιπλέον η απόλυτη ικανοποίηση για το περιβάλλον νοσηλείας ήταν σε πολύ χαμηλά ποσοστά και έφτανε τα 6,1-10,1 %. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών φροντίδας στη μητρότητα στον ελλαδικό χώρο αποτέλεσε στόχο από τη σύσταση σχεδόν του ελληνικού κράτους. Στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του στα μέσα του 19 αιώνα χρονολογείται και η σύσταση της πρώτης σχολής μαιών για την προετοιμασία των γυναικών επαγγελματιών υγείας (Σαπουντζή-Κρέπια & Venhiláinen-Julkunen, 2006). Ωστόσο και παρά την εξέλιξη και την ανάπτυξη διαχρονικά των συστημάτων υγείας που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, η φροντίδα υγείας της μητρότητας βρίσκεται σήμερα στο καλύτερο σημείο της. Η εξέλιξη αυτή δεν έχει πάντα την ανάλογη ανταπόκριση από τις γυναίκες ή τις γυναίκες εγκύους καθώς διαπιστώνεται ότι αρκετές από αυτές δεν επιλέγουν τις υπηρεσίες υγείας για τον έλεγχο, τον προγραμματισμό ή και την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης τους. Σε μελέτη όπως 73

81 αναφέρουν οι Σαπουντζή-Κρέπια & ν6η1υ1ίϋηεη-.ιιι11<ιιη6η (2006) που έγινε το 2001, χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία και η Σκωτία, είχαν τα υψηλότερα ποσοστά καθυστέρησης στην παρακολούθηση της εγκυμοσύνης από τις υπηρεσίες υγείας, που κυμαίνονταν από 18 έως 29%. Ο κύριος λόγος ήταν η έλλειψη ιατρικών προβλημάτων για τις ελληνίδες καθώς για εκείνες με ξένη υπηκοότητα ήταν ή έλλειψη υγειονομικής ασφάλειας. Αυτό φυσικά δείχνει την ανάγκη για στοχευόμενη λήψη μέτρων στην παρακολούθηση εγκύων γυναικών που προέρχονται από αδύναμα οικονομικά στρώματα και ιδίως από τους οικονομικούς μετανάστες που αδυνατούν να καλύψουν τις οικονομικές απαιτήσεις και επιβαρύνσεις μιας εγκυμοσύνης, προσφεύγοντας μονάχα στα κυρίως απαραίτητα, όπως φυσικά ορίζει και η παραδοσιακή τους συμπεριφορά στο χώρο από τον οποίο προέρχονται. Στη μελέτη μας παρατηρήθηκε όμιος αρκετά μεγάλος μέσος αριθμός επισκέψεων στο γιατρό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (σχήμα 4.10) που έφτανε τις φορές, κάτι περισσότερο δηλαδή από 1 φορά στον κάθε μήνα της εγκυμοσύνης. Οι Μωραΐτου & Σπιτ^ί (2007) στη μελέτη τους για την μαιευτική φροντίδα αλλοδαπών γυναικών στην Ελλάδα, τονίζουν ότι στο θέμα της κάλυψης των νοσηλίων, το 85,1% του δείγματος μελέτης τους προτίμησαν το δημόσιο νοσοκομείο ώστε να καλυφθούν τα έξοδα από το ταμείο ασφάλειας τους και μόλις 14,9% πλήρωσαν τα νοσήλια τους. Παράλληλα η πλειοψηφία τους δήλωσε πολύ ή αρκετή ικανοποίηση από τη νοσοκομειακή φροντίδα που δέχτηκαν θεωρώντας φυσικά ότι η ευχαρίστηση αυτή συνοδεύεται από το αίσθημα ασφάλειας που νιώθουν όταν βρίσκονται στο δημόσιο νοσοκομείο, παρά τα προβλήματα επικοινωνίας. Ωστόσο οι ίδιες ερευνήτριες τονίζουν συμπερασματικά όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, ότι δηλαδή οι μετανάστριες δεν προβαίνουν στην ανάλογη παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γεγονός που ενδεχομένως να οφείλεται και στην κακή πληροφόρηση που έχουν αλλά και στην άγνοια τους για τις προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας. Στην παρούσα μελέτη η συχνότητα των αλλοδαπών λεχωίδων ήταν πολύ χαμηλή στη δημόσια 74

82 κλινική (μόλις 2 στις 10) (πίνακας 4.1) ενώ δεν υπήρχαν καν στην ιδιωτική κλινική όπου το κόστος νοσηλείας επιβαρύνει τις ίδιες. Συνολικά όμως οι λεχωίδες της ιδιωτικής κλινικής δηλώνουν ότι θα καλύψουν τα νοσήλια τους πληρώνοντας οι ίδιες και λιγότερο κάλυψη από την ασφάλεια τους. Παρά την επιλογή των κλινικών στις οποίες πρόκειται να γεννήσουν, οι γυναίκες αντιλαμβάνονται τα προβλήματα από το περιβάλλον νοσηλείας αφού ήδη ενδέχεται να έχουν γεννήσει προηγούμενο παιδί. Τα προβλήματα που αναφέρουν είναι κατά κύριο λόγο η καθαριότητα στη δημόσια κλινική, η αλλαγή σεντονιών, το επισκεπτήριο, η ησυχία, ο εξοπλισμός που διαθέτουν αλλά και η άνεση, είτε στα κρεβάτια είτε για τον συνοδό τους που υποχρεώνεται να είναι στο πλάι τους, τουλάχιστον τις πρώτες ώρες ή μέρες. Η αδυναμία φυσικά πληρωμής νοσηλίων υποχρεώνει τις εγκυμονούσες να επιλέξουν σε μεγαλύτερο ποσοστό το δημόσιο νοσοκομείο ενώ συνεκτιμούν πολλές φορές και την ασφάλεια κατά τη διάρκεια του τοκετού ή κάποιο πρόβλημα που οδηγεί σε ένα πρόωρο τοκετό. Από μελέτη των \Vildman εί ά\ (2003) γα την εκτίμηση του κινδύνου των πρόωρων τοκετών και τη γέννηση πρόωρων παιδιών (<32 εβδομάδες ή <1500 γρ), όπου περιλαμβάνει δείγμα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες καθώς και από την Ελλάδα, αναφέρει το ρυθμό γέννησης των παιδιών αυτών από τέσσερις κατηγορίες κλινικών. Συγκεκριμένα περιγράφεται για την Ελλάδα και για συνολικό δείγμα γεννήσεων 14659, ότι το 33,5% των πρόωρων τοκετών έγινε σε πανεπιστημιακή κλινική, το 21,1% σε μη πανεπιστημιακή, το 33% σε μεγάλη ιδιωτική και 12,4% σε μικρή ιδιωτική, διαχωρίζοντας έτσι το σύνολο των γεννήσεων αυτών περίπου στα δυο, μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων κλινικών. Σχετικά με άλλα προβλήματα, μελέτη από τον Μ3ΐ53 αηί$ (1992) περιγράφει ότι οι γυναίκες έγκυες της επαρχίας διανύουν συχνά πολύ μεγάλες αποστάσεις για να γεννήσουν σε μαιευτικές κλινικές που βρίσκονται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Έτσι συστήνει την ανάληψη πρωτοβουλιών στην πολιτική υγείας που θα αφορά την επαρχιακή Ελλάδα, και που θα έχει ως στόχο την αύξηση της παροχής των μαιευτικών κλινών, τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού στις τοπικά διαθέσιμες υπηρεσίες μητρότητας. Σήμερα φυσικά οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της μαιευτικής φροντίδας φανερώνουν το πόσο 75

83 σημαντικά βήματα έγιναν στην κατεύθυνση αυτή. Σύμφωνα π.χ. με την εφημερίδα Ναυτεμπορική και μελέτη της ICAP (Ναυτεμπορική, 2010) ο κλάδος των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας σημειώνει ανοδικούς ρυθμούς κατά την περίοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό 13,2%. Η μελέτη που στηρίζεται σε στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, αναφέρει ότι το μερίδιο της ιδιωτικής συμμετοχής στο σύνολο των δαπανών υγείας (βάσει τρεχουσών τιμών) διαμορφώθηκε στο 37,1% το Τη μεγαλύτερη αύξηση εμφανίζει το μέγεθος αγοράς των γενικών κλινικών με μέσο ετήσιο ρυθμό 16,3% και ακολουθεί η αγορά των μαιευτικών-γυναικολογικών κλινικών με μέσο ετήσιο ρυθμό ανόδου 9,6%. Σχετικά με την αγορά των διαγνωστικών κέντρων, η μέση ετήσια αύξηση είναι 8,4%. Οι γενικές κλινικές, συνεχίζουν, αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο της αγοράς των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας το οποίο εκτιμάται στο 67% για το 2008, ενώ οι μαιευτικές κλινικές αντιπροσωπεύουν το 13,9% της αγοράς. Το υπόλοιπο 19,1% της αγοράς μοιράζονται τα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Από τον ιδιωτικό τομέα φυσικά δεν λείπουν και κάποιες αξιέπαινες προσπάθειες ορισμένων ιδιωτών, όπως π.χ. αναφέρεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα ΝΕΑ» στις 21 Ιουλίου 2010 («Τα ΝΕΑ», 2010). Η Μαιευτική - Γυναικολογική κλινική «ΓΑΙΑ» του «ΕΡΡΙΚΟΣ ΝΤΥΝΑΝ» ενώ μέχρι τότε είχε υποδεχθεί περιστατικά, προσφέροντας εμπιστοσύνη στις σύγχρονες υπηρεσίες υγείας σε συνδυασμό με μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμολογιακή πολιτική, εντούτοις με δεδομένη την εξαιρετικά δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα μας, η «ΓΑΙΑ» προσφέρει τιμές χαμηλότερες του ανταγωνισμού κατά τουλάχιστον 20% εξασφαλίζοντας έτσι, επιπρόσθετα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο. Η ανταγωνιστική τιμολογιακή πολιτική που υιοθέτησε η Μαιευτική - Γυναικολογική κλινική «ΓΑΙΑ» συνδυάζεται με παράλληλη αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών. Στο πλαίσιο όμως της κοινωνικής προσφοράς η κλινική, από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της προσφέρει σημαντικά προνόμια, αλλά και δωρεάν υπηρεσίες σε άτομα που ανήκουν σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως άποροι, ακρίτες, πολύτεκνοι (4ο παιδί) και κακοποιημένες γυναίκες μέσω της 76

84 συνεργασίας της με τη ΜΚΟ \VINHellas, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας υψηλού επιπέδου σε συνανθρώπους μας που το έχουν ανάγκη. 11 εφημερίδα «Καθημερινή» («Καθημερινή», 2004) σε δημοσίευμα της για τον τοκετό (καισαρική τομή) και τη μητρότητα, ανέφερε ότι 6/10 γυναίκες στην Ελλάδα γεννούν σε ιδιωτικές κλινικές. Υπογραμμίζει ότι πρέπει να αναζητηθεί γιατί συμβαίνει αυτό και γιατί οι οικογένειες επιλέγουν τον ιδιωτικό τομέα, με την αντίστοιχη οικονομική επιβάρυνση, και όχι τα νοσοκομεία ή τις κλινικές του ΕΣΥ για τη γέννηση των παιδιών τους. Ωστόσο, σήμερα και μετά από δέκα χρόνια, άλλο δημοσίευμα, της εφημερίδας «Μακεδονία» («Μακεδονία», 2010), αναφέρει στον τίτλο του δημοσιεύματος της: «Τοκετός σε δημόσιο μαιευτήριο; Μια υπόθεση που είχε ταυτιστεί σχεδόν αποκλειστικά με μετανάστριες και άπορες γυναίκες, το τελευταίο διάστημα αποτελεί επιλογή για ολοένα και περισσότερες εγκυμονούσες, κυρίως από την κατηγορία της μισθωτής εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα», καταλήγοντας στο συμπέρασμα μετά από καταγραφές του ληξιαρχείου στην περιοχή του δήμου Θεσσαλονίκης, ότι υπάρχει μια ουσιαστική στροφή στα δημόσια μαιευτήρια λόγω της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, οι Μο55Ϊ3ΐο5 εί βΐ (2005) αναφέρουν στη μελέτη τους τη δραματική αύξηση των καισαρικών τομών τις τελευταίες δεκαετίες σε όλο τον κόσμο και φυσικά και στη χώρα μας. Στη δική τους έρευνα που είχε ως στόχο τη διερεύνηση της επίδρασης που έχει στον οικονομικό τομέα αλλά και η υποτιθέμενη διευκόλυνση που προσφέρει η καισαρική τομή στον τοκετό, έκαναν έρευνα σε τρία νοσοκομεία της Ελλάδας, δύο δημόσια και ένα ιδιωτικό. Αρχικά βρήκαν λοιπόν ότι το ο ρυθμός της καισαρικής τομής στα δημόσια νοσοκομεία ήταν 41,6% (52,5% για τις ελληνίδες και 26% στις μετανάστριες) ενώ και στο ιδιωτικό νοσοκομείο ήταν 53% (65,2% για τις γυναίκες με ιδιωτική ασφάλιση και 23,9% για τις γυναίκες που πλήρωναν τα νοσήλια τους). Εντυπωσιακό ήταν επίσης το εύρημα τους ότι στα δημόσια νοσοκομεία, η ελληνική καταγωγή, ο τοκετός μεταξύ 8:00-4:00 μμ., μεταξύ 4:00 μ.μ. έως τα μεσάνυχτα ή τη Δευτέρα, τη Τετάρτη και την Παρασκευή, βρέθηκαν να αυξάνουν την πιθανότητα καισαρικής τομής. Στο ιδιωτικό νοσοκομείο το ανάλογο ίσχυε για όσες είχαν 77

85 ιδιωτική ασφάλιση υγείας και γεννούσαν μεταξύ 8:00-4:00 μ.μ., μεταξύ 4 μ.μ. με μεσάνυχτα και Σάββατο ή ήταν νοικοκυρές. Τα ίδια περίπου με τα παραπάνω αναφέρονται πρόσφατα σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή» στις 31/12/2010 («Καθημερινή», 2010) ότι δηλαδή η χώρα μας αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα με την υποβολή των γυναικών σε καισαρική τομή για να γεννήσουν τα παιδιά τους. Το ποσοστό διεθνώς εκτιμάται στο 20% ενώ είναι διπλάσιο στη χώρα μας και πολλές φορές στήνεται μια ολόκληρη «βιομηχανία καισαρικών» από τους μαιευτήρες, όπως σημειώνει ο τίτλος του άρθρου. Το αντίστοιχο ποσοστό εκτιμήθηκε με ακρίβεια για την Ελλάδα από μελέτη του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο 41,5% ενώ από την μελέτη μας βρέθηκε συνολικά 42,9% με ελαφρώς μικρότερο ποσοστό 38,9% στην ιδιωτική κλινική. Η εκτίμηση φυσικά των λεχωίδων για την επιλογή της καισαρικής στηρίχθηκε στην επιλογή από τον ίδιο το γιατρό για καθαρά ιατρικούς λόγους. Αλλά η ικανοποίηση γενικά από το γιατρό ή το νοσηλευτικό προσωπικό για τη φροντίδα εκείνων και των νεογνών τους βρέθηκε, αν και διαφορετική για τις δυο κλινικές της μελέτης, αρκετά υψηλή προσεγγίζοντας σχεδόν απόλυτη ικανοποίηση στη συνεργασία τους. Οι ΒαροιιηΙζί-Κτερία εί αΐ (2009) σε μελέτη που έκαναν σε 607 μητέρες της Βόρειας Ελλάδας θέλησαν να εντοπίσουν τις αντιλήψεις που έχουν οι μητέρες νεογέννητων βρεφών για τη συνεργασία τους με τη μαία και τον γυναικολόγο τους στην αίθουσα του τοκετού. Αφού κατέγραψαν ότι οι 403 (66,4%) είχαν φυσιολογικό τοκετό και οι 204 (33,6%) γέννησαν με καισαρική τομή, εκείνες με φυσιολογικό τοκετό, είχαν μια καλύτερη συνεργασία με τη μαία και το γιατρό τους, σε σύγκριση με τις γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή. Επιπλέον φαίνεται από την εργασία τους ότι οι μητέρες με φυσιολογικό τοκετό είχαν μια πιο θετική εμπειρία από τη συνεργασία τους με τον μαιευτήρα από ότι με τη μαία. Περιορισμοί της μελέτης Βασικό θετικό στοιχείο για τη μελέτης μας υπήρξε ο υψηλός ρυθμός συμμετοχής στη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων παρά το σύντομο χρονικό διάστημα που τέθηκε για τη συλλογή τους. Το διάστημα όμως των 2 Ά εβδομάδων περίπου αποτελεί μικρό 78

86 διάστημα συλλογής δεδομένων καθώς δεν επιτρέπει την κάλυψη μεγάλου μεγέθους τυχαίου δείγματος που εξασφαλίζει σωστά και αμερόληπτα συμπεράσματα. Δυστυχώς όμως το κόστος μελέτης είναι εκείνο που μας επιβαρύνει στην ολοκλήρωση της αλλά είναι επίσης κατανοητές και οι συνθήκες που βιώνουν οι μητέρες ιδιαίτερα μετά τον τοκετό, είτε για την ανάρρωση και ξεκούραση τους, είτε λόγω της προσπάθειας τους να περιποιηθούν το μωρό τους, που δεν μας επιτρέπουν να ασχοληθούμε πιο εντατικά και για περισσότερο χρόνο. Επίσης, η μη κατανόηση της ελληνικής γλώσσας από τις μετανάστριες αποτελεί ενδεχομένως άλλο σημαντικό πρόβλημα, καθώς μπορεί να δίνει λανθασμένες απαντήσεις ή γενικά άρνηση συμμετοχής, κάτι το οποίο δεν μπορεί να ελεγχθεί σε ποιο βαθμό συμβαίνει. Το κυριότερο όμως αποτελεί η ακριβής ημέρα που έκαναν οι λεχωίδες την αξιολόγηση στη ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα που ελάμβαναν - πότε δηλαδή συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο σε σχέση με την έξοδο τους από την κλινική ιοστε να γινόταν μια πιο ουσιαστική αποτίμηση. Καλύτερη ίσως έρευνα θα μπορούσε να γίνει αφού είχαν αποχωρήσει από τις κλινικές ώστε να έχει περάσει όλο το διάστημα παραμονής τους σε αυτές, περιλαμβάνοντας ακόμη στο ερωτηματολόγιο τις ημέρες και το κόστος νοσηλείας τους. 79

87 Βιβλιογραφία α) Ελληνική Βιβλιογραφία Αδαμακίδου Θ & Καλοκαιρινού-Αναγνωστοπούλου A (2009). Οι μέθοδοι χρηματοδότησης της νοσοκομειακής και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην Ελλάδα. Νοσηλευτική, 48( 1):37^49 Αλετράς Β, Μπασιούρη Φ, Κοντοδημόπουλος Ν, Ιωαννίδου Δ, Νιάκας Δ. (2009). Ανάπτυξη ελληνικού ερωτηματολογίου ικανοποίησης νοσηλευθέντων ασθενών και έλεγχος των βασικών του ψυχομετρικών ιδιοτήτων. Αρχεία ελληνικής ιατρικής 26(1 ):79-89 Αραβαντινός Δ (1989). Μαιευτική. Επιστημονικές εκδόσεις ΓΙαρισιάνος, Αθήνα Λρόσου - Αγακίδου Β, (2005). Διαχρονικές τάσεις και αιτίες περιγεννητικής, νεογνικής και βρεφικής θνησιμότητας. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 22(5): «ΕΘΝΟΣ» (2009). Η κρίση φέρνει και... περισσότερες γεννήσεις. Ημερήσια Εφημερίδα, 11 Σεπτεμβρίου 2009 «Καθημερινή» (2010). Βιομηχανία καισαρικών έχουν στήσει μαιευτήρες. Ημερήσια Εφημερίδα, 31 Δεκεμβρίου 2010 «Καθημερινή» (2004). Εκτίναξη αριθμού καισαρικών τομών. Ημερήσια Εφημερίδα, 30 Ιανουάριου 2004 Θεοδώρου Μ, Σαρρής Μ & Σούλης Σ (2001). Συστήματα Υγείας. Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα Κεμανετζή Σ (2009). Η κρίση φέρνει και... περισσότερες γεννήσεις ethnos. gr/article.asp?catid=l 1424&subid=2&pubid= , Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, Κυριόπουλος Ε & Νιάκας Δ, (2002). Θέματα Οικονομικών και Πολιτικής της Υγείας. Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών της Υγείας, Αθήνα Αιναρδάκης Μ, Μουσουράκης Σ, Δρανδάκης Ε, Φασουλάκη Μ & Καφάτος A (2010). Καμπύλες σωματομετρικών μεγεθών και καρδιακής συχνότητας 1353 εμβρύων της Κρήτης ηλικίας 11 έως 37 εβδομάδων. Παιδιατρική, 73:28-38 «Μακεδονία» (2010). Στροφή στα δημόσια μαιευτήρια. 24 Μαΐου 2010 Μπακάλης ΝΑ, Θεοδωρακοπούλου Ε, (2006). Ποιότητα. Σημαντικός παράγοντας για τη Νοσηλευτική. Νοσηλευτική 45(3):

88 Μωραΐτου Μ & Ι^ιτιαι (2007). Μελέτη στη μαιευτική φροντίδα των Αλβανίδων που διαμένουν στην Ελλάδα. Το Βήμα Του Ασκληπιού, τεύχος 1,1-6 «Ναυτεμπορική» (2010). Θέμα: Με ρυθμό +13% οι ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. Ιατρικός τύπος, Αθήνα 27/5/2010 Πατρίς» (2010). Γεννήσεις στην Κρήτη και στους νομούς της κατά υπηκοότητα της μητέρας την εξαετία Παγκρήτια εφημερίδα, 30/12/2010 Σαπουντζή-Κρέπια Δ & νεηιύιμιηεη-,ιιιιιίΐιηεη Κ (2006). Φροντίδα μητρότητας στην Ελλάδα. Νοσηλευτική, 45(2): Τα ΝΕΑ (2010). Μαιευτική Κλινική Γαία: 8 μήνες λειτουργίας. Είμερήσια Εφημερίδα, 21/7/2010 Τζουμάκα- Μπάκουλα X (1984). Πανελλήνια περιγεννητική έρευνα. Απρίλης Διατριβή για υφηγεσία, Αθήνα Τζουμάκα- Μπάκουλα X, Λεκέα Β, Καββαδία Γ, Μακρή Α, Κουτσοβίτης Π, Ματσανιώτης Ν (2000). Η περιγεννητική φροντίδα στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια. 1Ιρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, 75: Τζωρτζόπουλος Π (1991). Οργάνωση και διεξαγωγή δειγματοληπτικών ερευνών. Αθήνα, σελ Υφαντόπουλος Γ. (2003). Τα οικονομικά της υγείας. Θεωρία και Πολιτική. Εκδόσεις Τυπωθήτω Γ. Δαρδιανός, Αθήνα β) Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Buekens Ρ (1990). Variations in provision and uptake of prenatal care. Bail Here's Clin Obstet Gynaecol, 4: Changole J, Bandawe C, Makanani B, Nkanaunena K, Taulo F, Malunga E, Kafulafula G (2010). Patients satisfaction with reproductive health services at Gogo Chatinkha Maternity Unit, Queen Elizabeth Central Hospital, Blantyre, Malawi. Malawi Medical Journal, 22(l):5-9 Delvaux T, Buekens P (1999). Disparity in prenatal care in Europe. A European study group on barriers and incentives to prenatal care in Europe. J Obstet Gynecol Reprod Biol, 83: Hassan E & Creatsas G (1999). Reproductive health issues in Greece. Ceska Gynekol, 64: Gnardellis C, Niakas D (2005). Factors influencing inpatient satisfaction. An analysis based on the Greek national health system. Int J Healthcare Technol Manag, 6:

89 Karokis A & Sissouras A (1994). The Greek Health Care System, oxo Health care systems in Seventeen Countries, OECD, Paris Labiris G, Niakas D (2005). Patient satisfaction surveys as a marketing tool for Greek NHS hospitals. Journal of Medical Marketing, 5: Manitsa A, Theodoridou S, Stamna K, Alemayehou M (2002). Incidence of heterozygous carriers of haemoglobinopathies among immigrants in Northern Greece. Haema, 5: Matsaganis M (1992). Maternal mobility and infant mortality in Greece: a regional analysis. Soc Sci Med, 34: Metaxotou C, Mavrou A, Antasaklis A (1997). Prenatal diagnosis services in Greece. Eur J Hum Genet, 5(Suppl 1): Mossialos E, Allin S, Karras K, Davaki K (2005). An investigation of Caesarean sections in three Greek hospitals: the impact of financial incentives and convenience. Eur J Public Health, 15(3): Sapountzi-Krepia D, Lavdaniti M, Raftopoulos V, Psychogiou M, He HG., Tortumluoglu G, & Vehvilainen-Julkunen K. (2009). Greek mothers' perceptions of their cooperation with the obstetrician and the midwife in the delivery room. International Journal of Caring Science; 1(3): Senarath U, Fernando D & Rodringo I (2006). Factors determined client satisfaction with hospital-based perinatal care in Sri Lank. Tropical Medicine and International Health, 11 (9): Venieris D (1997). The history of health insurance in Greece: The Nettle Governments failed to grasp. Discussion Paper No 9, LSE Health, London Wildman K, Blondel B, Nijhuis J, Defoort P, Bakoula C (2003). European indicators of health care during pregnancy, delivery and the postpartum period. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2003, 111 Suppl HS53-65 γ) Πηγές από το διαδίκτυο με ημερομηνία ΕΚΠΟΙΖΩ, «Πόσο κοστίζει μια γέννα;». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 29/12/2010 ΕυτοιτιεΟϊοΒ. Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα 20Μϊηϊ^%20ιτι0εΓ3% 20kritis-gr.html την 29/12/2010. Κέντρο Εξωσωματικής Γονιμοποίησης ΕηιΒΙΟ, «Καισαρική τομή». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 29/12/

90 Keep Femina-Μαιευτικό Γυναικολογικό Κέντρο, «Καισαρική τομή». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 29/12/2010. Μονάδα Αναπαραγωγής Ιατρικής, «Τοκετός». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 10/12/2010. Πα.Γ.Ν.Η. Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 29/12/2010 Τμήμα Μαιευτικής-ΤΕΙ Αθήνας, «Δικαιώματα Επαγγελματιών Υγείας». Ήταν διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: την 10/12/

91 Παράρτημα Α 50Λ0/7 Μ. Υ. Π. ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Πληροφορίες Το παρόν ερωτηματολόγιο αφορά την καταγραφή απόψεων για την παροχή φροντίδας υγείας. Η συμπλήρωση του είναι ανώνυμη και σύντομη, οι απαντήσεις είναι απολύτως εμπιστευτικές και θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς στα πλαίσια έρευνας του Τμήματος Διοίκησης Μ ονάδων Υγείας & Πρόνοιας του ΑΤΕΙ Καλαμάτας. Παρακαλούμε πολύ για την ανταπόκρισή σας και για την έγκυρη και ειλικρινή συμπλήρωση των ερωτήσεων. Υπεύθυνος καθηγητής: Παναγιώτης Μπιτσάνης Φοιτήτριες: Χρύσα Φανουράκη, Μαρία Τζατζή Τηλ. επικοινωνίας: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Ημερομηνία... Μαιευτική Κλινική: ΠΑΓΝΗ Ο ΜΗΤΕΡΑ Ο Ε ΠΙΛΟΓΗ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Για π ο ιο λόγο επιλέξατε την συγκεκριμένη κλινική; (Μπορείτε να δώσετε περισσότερες από μια απαντήσεις) 1. Λόγω ιατρού Ο 5. Λόγω συστάσεων από συγγενείς & φίλους 2. Λόγω καλών υπηρεσιών κλινικής Ο 6. Καλύπτομαι από την ασφάλεια μου Ο 3. Λόγω καλού ξενοδοχειακού εξοπλισμούο 7. Άλλο, παρακαλώ αναφέρατε: 4. Γέννησα προηγούμενο παιδί εδώ Ο... ΘΕΜΑΤΑ ΚΥΗΣΗΣ/ΤΟΚΕΤΟΥ 3 τοκετός σ ας έγινε με: Φυσιολογικό τρόπο Ο Καισαρική τομή α Ιν ο τρόπος τοκετού ήταν καισαρική τομή: Ιταν προσωπική μου επιλογή λόγω άνεσης και ταχύτητας (III Ιταν επιλογή του γιατρού μου λόγω άνεσης ή/και ταχύτητας Ο Ιταν επιλογή του γιατρού για καθαρά ιατρικούς λόγους Ο ιλλος λόγος Ο... Ιόσες περίπου επισκέψ εις στο γιατρό πραγματοποιήσατε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας;

92 Είναι ο πρώτος σας τοκετός; Ναι ΌχιΟ Εάν ΟΧΙ, οι προη γούμενοι έγινα ν σε: Δημόσια κλινική (γράψτε αριθμό) Ιδιωτική κλινική (γράψτε αριθμό).. ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ Τ Η Ν ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ/ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Κυκλώστε στην παρακάτω κλίμακα (1 = καθόλου, 10 = απόλυτα), π ό σ ο ικανοποιημένη είστε: ) από τη φροντίδα του μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού; από τη φ ροντίδα του προσω πικού σας γιατρού; από τη φροντίδα άλλων γιατρών της κλινικής; από τη φροντίδα του νεογνού σας; από τη συμπεριφ ορά του μαιευτικού/νοσηλευτικού προσωπικού; ι από τη συμπεριφ ορά του ιατρικού προσωπικού; χπό τη συμπεριφ ορά άλλω ν εργαζομένω ν στο χώρο (γραμματείς, μεταφορείς, κλπ); ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Πως βαθμολογείτε τον εξοπλισμό του θαλάμου (κρεβάτι, καρέκλες, κομοδίνα, κουρτίνες κλπ); (1=κακός, 10= άριστος) ι νομίζετε ότι χρειάζεται ακόμη ο θάλαμος σας; ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ε τι βαθμό (1 = καθόλου έω ς 10 = απόλυτα) σας έχουν ενημερώ σει για τη φροντίδα του σώματός σας κατά παραμονή και μετά την έξοδο σας από την κλινική;

93 )) Σε τι βαθμό σας έχουν ενημερώσει για τη φροντίδα του νεογνού (εξετάσεις, εμβολιασμοί, φροντίδα αφαλού κλττ); L) Σας έχουν δώσει κατά την παραμονή σας στη κλινική: /τύπο υλικό π.χ. ενημερω τικά φ υ λλά δ ια, βιβλίο για τις πρώ τες ημέρες μετά την γέννα) Ο ηφιακό υλικό (CD, DVD, Βιντεοκασέτα) CD 1) Σας έχουν ενημερώσει για τα πλεονεκτήματα του θηλασμού; Ν α ιο Ό χ ιο 3) Σας έχουν εκπαιδεύσει για τη σωστή τεχνική του θηλασμού; Ν α ιο Ό χ ιο Τ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΛΛΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ I) Η καθαριότητα των δωματίων ήταν: Πολύ καλή Ο Καλή Ο Μ έτρια Ο Κακή Ο >) Η διατροφή ήταν: Πολύ καλή Ο Καλή Ο Μ έτρια Ο Κακή Ο ι) Η τήρηση των ωρών επισκεπτηρίου ήταν: Πολύ καλή Ο Καλή Ο Μ έτρια Ο Κακή Ο ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ) Αναφέρατε ορισμένα θέματα που κατά τη γνώμη σας θέλουν βελτίωση. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΗΣ ^ Η ΛΙΚ ΙΑ :... Β2 ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ:... α ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ:... Β3β ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΣΥΖΥΓΟΥ... ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΙΔΙΩΝ (Εκτός α π ό αυτό που γεννήθηκε τώρα) /ένα Ο Ένα Ο Δ υο Ο Τρία Ο Τέσσερα Ο Π ερισσότερα α πό 4 Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ; Δημοτικό Ο Γ υμνάσιο/λύκειο Ο ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο Ο Αλλο Ο

94 5 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Α Ο ΟΓΑ Ο ΤΕΒΕ Ο ΔΗΜΟΣΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΗΟ Άλλο Ο... 7 ΜΕΣΟ Μ Η Ν ΙΑΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ υς 500 ευρώ Ο Ο Ο Ο > ΚΑΛΥΨΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ Ιόνο α π ό την α σ φ ά λεια μου Ο Μερικώς α πό την α σ φ ά λ ε ια Ο Τα πληρώ νω όλα ε γ ώ Ο 9 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΡΕΒΑΤΙΩΝ ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΑ 10 ΤΟΠΟΣ Μ ΟΝΙΜ ΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Η ράκλειογ Ι Ρ έ θ υ μ ν ο Ο Χ α ν ιά Ο Λ α σ ίθ ιο Αλλού Στην πόλη Γ Σε χ ω ρ ιό Ο

95 Ε υ Ρ Ώ Μ Ε Ο Η Γ Α ΑΝΩΝΥΜΗΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΉ! ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Παράρττηια Β Π ρ ο ς Φ α ν ο υ ρ ά κ η Χ ρ ύ σ α και Τ ζα τ ζή Μ αρία (φ /τρ ιες τμήμ. Δ ιοιίκησης Μ ο ν ά δ ω ν Υ γεία ς & Π ρ ό ν ο ια ς, ΑΤΈ1 Κ α λ α μ ά τ α ς) Κ ο ιν ο π ο ίη σ η : Π ε ρ β ο λ α ρ ά κ η Μ ινώ α - Δ ιευ θ ύ ν ο υ σ α Ε π τα μ η νίτη Φ ο τ. - π ρ ο ϊσ τ α μ έν η νο σ η λ εία ς α σ θ ε ν ώ ν Σ χετ.: η α π ό α ίτη σ η ς σ α ς Η ράκλειο 0 3 / 1 2 / Σ α ς εν η μ ερ ώ ν ο υ μ ε ότι εγκρίνεται η δ ια νο μ ή ερ ω τη μ α το λ ο γίω ν στις λ ε χ ω ίδ ε ς της μ αιευτικής κλινικής «Ε ιιτοπικϋεπ - Μ ητέρα Κρήτης» α π ό την φ ο ιτ ή τ ρ ια τ ο υ τ μ ή μ α τ ο ς Δ ιοίκησης Μ ο ν ά δ ω ν Υ γεία ς και Π ρ ό ν ο ια ς Α ΤΕ Ι Κ α λ α μ ά τ α ς, Φ α ν ο υ ρ ά κ η Χ ρύσα, γ ια την εκ π ό ν η σ η π τυ χια κ ή ς ερ γ α σ ία ς με θέμ α: «Σ ύγκριση τη ς μαιευτικής γυ να ικ ο λ ο γικ ή ς κλινικής του Π Α Γ Ν Η με την ιδιω τική κλινική του Η ρ α χ λ είο υ «Μ ητέρα Κρήτης» Η δ ια νο μ ή τ ω ν σ χ ετ ικ ώ ν ερ ω τη μ α το λ ο γίω ν ν α γίνεται μετά α π ο εν η μ έ ρ ω σ η κ α ι ν α ζητείται η σ υ γκ α τ ά θ εσ η τ ω ν ερ ω τη θέντω ν. Π α ρ α κ α λ ο ύ μ ε με την ο λ ο κ λ ή ρ ω σ η τη ς ερ γ α σ ία ς ν α μ α ς σ ταλεί α ν τ ίγ ρ α φ ο. Για την ΕΙΛΙΟΜ ΕΟ ΙΟΑ Α.Ε.Π.Ι.Υ- Διοικ./ν& ί ' ΚΙ ΚΟΜΕΒΚ Α Λ.Ε.ΙΙ.ΙΛ. Έίρο Μεοογαων 2-4 Αθήνα Τ.Κ τηλ Α.Φ.Μ *65 Δ.Ο.Υ. *ΑΕΕ ΑΘΗΝια Υικκατασιημα. ΕϋΚΟΜΕΟΚΓΑ ΜΙ ΠΈΡΑ ΚΡΙΙΤίΙΙ ΕΙΔΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Αρχ. Μακαρ*ου& Σοα- Β*νΚέλ<*>. ΙΙρβκλοο Γ Κ πμ. 2* Γ» : 2*

96 janz/2010 Thu 18:39 7Η V.PE. KRITIS ID: #23819 Page 1 of 1 A \ \ w ί r Λ / - /K io itu M si Βαθμός ασφάλειας: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ 7η ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ Δ ΙΕ Υ Θ Υ Ν Σ Η : Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ ΙΣ Μ Ο Υ & Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η Σ Π Ο Λ ΙΤ ΙΚ Ω Ν Π Α Ρ Ο Χ Η Σ Υ Π Η ΡΕΣΙΩ Ν Υ ΓΕ ΙΑ Σ & Κ Ο ΙΝ Ω Ν ΙΚ Η Σ Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Υ Η Σ Τ αχυδρομική Δ /ν σ η : Σ μ ύ ρ νη ς, 26, Τ.Κ , Η ρ ά κ λ ειο Κ ρήτης, Τ.Θ Π ληροφ ορίες: Μ Α Υ Ρ Ο ΙΤ Α Ν Ν Α Κ Η -Ν ΙΡ Α Κ Η Τ ηλέφ ω νο: / Τ η λ εο -ο μ ο ιο τ υ π ία (fa x ): Η λεκτρονική Δ /ν σ η : eniraki@ hc-crete.gr Αριθμός Πρωτοκόλλου: ΠΡΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΠΑΓΝΗ ΘΕΜΑ: «Έγκριση πτυχιακής εργασίας» ΣΧΕΤ: 1)Το με αρ. ττρωτ. 291/ έγγραφό σας 2) Το με αρ. πρωτ.γ,εκεπυ/3871/ Σας ενημερώνουμε ότι εγκρίνετσι η διανομή των ερωτηματολογίων στις λεχωίδες της Μαιευτικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ σιτό τη φοιτήτρια του τμήματος Διοίκησης Μονάδων Υγείας & Πρόνοιας Τζάτζη Μαρία, για την εκπόνηση πτυχιακής εργασίας με θέμα: «Σύγκριση της Μ/Γ Κλινικής του ΠΑΓΝΗ με την ιδιωτική Κλινική του Ηρακλείου «Μητέρα»» Η διανομή των σχετικών ερωτηματολογίων να γίνεται μετά σττό ενημέρωση και να ζητείται η συγκατάθεση των ερωτηθέντων. Παρακαλούμε με την ολοκλήρωση της εργασίας να μας σταλεί ένα αντίγραφο. Για οποιαδήποτε διευκρίνιση παρακαλούμε να επικοινωνήσετε μαζί μας. Ο Διοικητής Εμμανουήλ Γ. Φραγκιαδουλάκης Κθΐν:1) Γραφείο Διοικητή 2)Γραφείο Υποδιοικητή