Η Θεωρία Παιγνίων σαν εργαλείο για την ανάλυση διεθνών σχέσεων και τη μελέτη και διαχείριση συγκρούσεων

Transcript

1 Η Θεωρία Παιγνίων σαν εργαλείο για την ανάλυση διεθνών σχέσεων και τη μελέτη και διαχείριση συγκρούσεων

2 Ο Ισαάκ και η θυσία του Αβραάμ

3 Τι θα συζητήσουμε Δυνατότητες και περιορισμοί της Θεωρίας Παιγνίων σαν εργαλείο για τη μελέτη των διεθνών σχέσεων Ειδικότερα θα μελετήσουμε τα ακόλουθα ζητήματα

4 Παιγνιοθεωρητική ανάλυση ζητημάτων διεθνών σχέσεων Κίνητρα και ισχύς των παικτών στις διεθνείς σχέσεις Ασφάλεια και άμυνα Αμυντικοί σύμμαχοι Αναχαίτιση και εξοπλιστικά προγράμματα Κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σύρραξη Πόλεμος και ειρήνη Πολεμικές αναμετρήσεις Οικονομικές σχέσεις κρατών εθνών Συμφωνίες Διεθνές εμπόριο Διεθνείς οικονομικές αλληλεπιδράσεις Διπλωματία Παράδειγμα: Το Παλαιστιανιακό Πρόβλημα

5 Διεθνείς σχέσεις και Θεωρία Παιγνίων Διεθνείς Σχέσεις αλληλεπιδράσεις μεταξύ οντοτήτων που μπορεί να είναι άτομα, έθνη, κράτη, διεθνείς οργανισμοί, πολυεθνικές εταιρείες σχέσεις στρατηγικές και αλληλοεξαρτώμενες οι ενέργειες μιας οντότητας στο διεθνές σύστημα επηρεάζουν το αποτέλεσμα άλλων οντοτήτων και αντίστροφα Θεωρία Παιγνίων μελετά και αναλύει διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τις σχέσεις μεταξύ δύο ή περισσότερων παικτών Η Θεωρία Παιγνίων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ερμηνεύσει την αλληλεπίδραση οντοτήτων όπως αυτές διαμορφώνονται στο πλαίσιο των Διεθνών Σχέσεων συνεισφέρει στην κατανόηση διαφορετικών αντιλήψεων επηρεάσει αλληλεπιδράσεις με ευρεία οφέλη

6 Διεθνείς σχέσεις και Θεωρία Παιγνίων Οι επιλογές των συμμετεχόντων είναι αλληλοεξαρτώμενες στρατηγικός τρόπος σκέψης που γίνεται εξαιρετικά πολύπλοκος και δυσνόητος ακόμα και για πολύ απλές αλληλεπιδράσεις Η Θεωρία Παιγνίων παρέχει μεθόδους για σε βάθος μελέτη διαφορετικών πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλληλεπιδράσεων Δεδομένα Τις βασικές προτιμήσεις των συμμετεχόντων σύμφωνα με το αντίστοιχο όφελος που αποκομίζουν από κάθε δυνατή ενέργεια Το στρατηγικό περιβάλλον των συμμετεχόντων Αποτέλεσμα Πώς κατατάσσουν τις διάφορες ενέργειες που διαθέτουν οι συμμετέχοντες Ποιο είναι τα αναμενόμενα αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης συγκεκριμένων επιλογών

7 Διεθνείς σχέσεις: αξιώματα Ρεαλισμός Έμφαση στις ανταγωνιστικές και συγκρουσιακές πτυχές του διεθνούς συστήματος Κράτος: βασική οντότητα που ενεργεί στη διεθνή πολιτική με βάση ανάγκες για ασφάλεια εθνικές επιδιώξεις για απόκτηση μεγαλύτερης ισχύος Σχέσεις μεταξύ κρατών: πυρήνας διεθνών σχέσεων Ιδεαλισμός/(Νέο )Φιλελευθερισμός Μετά το 2 ο παγκόσμιο πόλεμο αναπτύχθηκαν σημαντικά διεθνείς και μη κυβερνητικοί οργανισμοί και πολυεθνικές εταιρείες Η αλληλεξάρτηση και οι ορθολογικές αποφάσεις αποτελούν βασικές έννοιες για την ανάλυση της παγκόσμιας πολιτικής κατάστασης Η συμμετοχή των κρατών σε διαφορετικούς διεθνείς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς και θεσμούς αυξάνει την επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ τους Αυτή η δυναμική αυξάνει το κόστος εξαιτίας της βίας και της επιθετικότητας Θεωρία «Δημοκρατικής Ειρήνης»: δύο ώριμες δημοκρατίες ποτέ δεν εμπλέκονται σε πόλεμο

8 Θεωρία Παιγνίων: αξιώματα Καταστάσεις ανταγωνισμού = διαδικασίες λήψης απόφασης από οντότητες που ενεργούν ορθολογικά κάτω από περίπλοκες συνθήκες Κάθε οντότητα ενεργεί ορθολογικά με σκοπό να μεγιστοποιήσει το κέρδος της ή να ελαχιστοποιήσει τη ζημία της υπό συνθήκες αβεβαιότητας και ατελούς πληροφόρησης κάθε οντότητα διατάσσει τις προτιμήσεις της και προσπαθεί να προβλέψει τις ενέργειες των άλλων οντοτήτων Παίγνια με 2 συμμετέχοντες και μηδενικό άθροισμα: ο ένας κερδίζει ό,τι χάνει ο άλλος Παίγια με 2 συμμετέχοντες και με μη μηδενικό η μεταβαλλόμενο άθρνοισμα: τα κέρδη και οι απώλειες δεν είναι απαραίτητα ίσα Υπάρχει περίπτωση να κερδίζουν και οι δύο συμμετέχοντες (παίγνια θετικού αθροίσματος) ή να χάνουν και οι δύο σε διαφορετικό βαθμό Παίγνια με n συμμετέχοντες Υπάρχει σημαντική βιβλιογραφία σχετικά με τα συμπεράσματα της Θεωρίας Παιγνίων για διεθνείς σχέσεις, τοπική ολοκλήρωση και επίλυση συγκρούσεων

9 Θεωρία Παιγνίων: αναπαράσταση παιγνίων Αναπαράσταση με δέντρο για στρατηγικές καταστάσεις που προκύπτουν όταν αποφάσεις λαμβάνονται ακολουθιακά από τους συμμετέχοντες στο παίγνιο (Παίγνια σε Εκτεταμένη Μορφή) Κάθε Παίγνιο σε Εκτεταμένη Μορφή μετατρέπεται σε Παίγνιο σε Κανονική Μορφή Μπορεί να υπάρχει πλήρης ή ατελής πληροφόρηση για τις επιλογές του αντιπάλου Αναπαράσταση με πίνακα για στρατηγικές καταστάσεις που προκύπτουν όταν αποφάσεις λαμβάνονται ταυτόχρονα από τους συμμετέχοντες στο παίγνιο (Παίγνια σε Κανονική Μορφή / Στρατηγικά Παίγνια) Παραλείπεται σκόπιμα πληροφορία σχετικά με τη δομή του παιγνίου δηλ., σχετικά με την πληροφόρηση των παικτών και την ακολουθία των κινήσεων και δίνεται έμφαση στις στρατηγικές Παίγνια σε Κανονική Μορφή δεν μετατρέπονται πάντα σε αντίστοιχα Παίγνια σε Εκτεταμένη Μορφή

10 Στρατηγικά Παίγνια Χρησιμοποιείται πίνακας για να περιγραφούν οι εναλλακτικές ενέργειες δηλ., οι στρατηγικές κάθε συμμετέχοντα δηλ., κάθε παίκτη Οι ενέργειες του πρώτου παίκτη καταγράφονται στις γραμμές του πίνακα Οι ενέργειες του δεύτερου παίκτη καταγράφονται στις στήλες του πίνακα Σε κάθε θέση του πίνακα αναγράφονται δύο τιμές που αναπαριστούν το όφελος ή ανταμοιβή κάθε παίκτη Π.χ., Το παίγνιο Δίλημμα του Κρατουμένου B Ομολογία Μη ομολογία A Ομολογία 5, 5 0, 6 Μη ομολογία 6,0 1, 1

11 Πότε έχει νόημα η χρήση Θεωρίας Παιγνίων στις Διεθνείς Σχέσεις; Αν όλες οι εμπλεκόμενες οντότητες διαθέτουν βέλτιστες ενέργειες ανεξάρτητα από τις ενέργειες των άλλων συμμετεχόντων, ΔΕ χρειαζόμαστε τη Θεωρία Παιγνίων σε κάθε άλλη περίπτωση έχει νόημα να χρησιμοποιούμε τη Θεωρία Παιγνίων Στα παίγνια υποθέτουμε ότι οι συμμετέχοντες διαθέτουν πλήρη πληροφόρηση: μια στρατηγική επιλέγεται με πλήρη γνώση της προηγούμενης εξέλιξης του παιχνιδιού Στην πραγματικότητα δε διαθέτουμε πλήρη πληροφόρηση για τις στρατηγικές των άλλων συμμετεχόντων

12 Κίνητρα και ισχύς των παικτών στις διεθνείς σχέσεις Τα κίνητρα των εθνών κρατών πηγάζουν μόνο από τα τους συμφέροντά τους Λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τα συμφέροντα άλλων εθνών κρατών μόνονότανταάλλαέθνη κράτηέχουντηδύναμη να επιβάλουν τις απαιτήσεις τους με την απειλή ή την εκτέλεση καταστροφικών ενεργειών οι παράγοντες που καθορίζουν τη δύναμη των διαφόρων εθνών κρατών πρέπει να είναι από τα κύρια μελήματα της θεωρίας των διεθνών σχέσεων Έθνη κράτη δεν καθοδηγούνται από ηθικούς ή ανθρωπιστικούς λόγους Διεθνές δίκαιο, συνθήκες και επίσημες συμφωνίες δεν περιορίζουν πραγματικά τις διεθνείς δραστηριότητες των εθνών κρατών Θεωρία Παιγνίων: Οι εμπλεκόμενες οντότητες είναι εντελώς εγωιστικές και επιδιώκουν μόνο την ικανοποίηση των δικών τους συμφερόντων Ελάχιστη έμφαση στους παράγοντες που καθορίζουν τις πιθανές ενέργειες των συμμετεχόντων υποθέτουμε ότι οι παίκτες επιλέγουν οποιαδήποτε διαθέσιμη ενέργεια μόνο με βάση τις προτιμήσεις τους και χωρίς κανένα περιορισμό Δε μπορεί να συνεισφέρει σε όλους τους τομείς των διεθνών σχέσεων

13 Ασφάλεια και άμυνα Θέματα ασφάλειας και άμυνας έχουν μελετηθεί εκτενώς με διασταύρωση της Θεωρίας Παιγνίων και των Διεθνών Σχέσεων Αμυντικές συμμαχίες Αναχαίτιση και εξοπλιστικά προγράμματα Κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σύρραξη Πόλεμος και ειρήνη Πολεμικές αναμετρήσεις

14 Αμυντικές συμμαχίες [Gardner, 1995] Πώς πρέπει να κατανεμηθεί μεταξύ 3 εθνώνκρατών το κόστος για την άμυνά τους απέναντι σε κοινή εξωτερική απειλή Με βάση το μήκος των συνόρων των εθνών κρατών σε άμεση επαφή με τα εχθρικά εδάφη Υπόθεση: τα έθνη κράτη ωφελούνται εξίσου από την προστασία που παρέχεται από τη συμμαχία Δε γίνεται αναφορά στις ικανότητες των εθνών κρατών να συνεισφέρουν τους πόρους που απαιτούνται για τη συλλογική άμυνα [Gardner, 1995] Μελετά τις συνθήκες που επικρατούσαν το 1993 στη Βοσνία και αποδεικνύει ότι καμία συμμαχία 2 από τα 3 αντιμαχόμενα μέρη (Σέρβοι, Κροάτες και Μουσουλμάνοι) δεθαμπορούσεναοδηγήσεισεβιώσιμη ειρήνη Τα θεωρητικά συμπεράσματα επιβεβαιώνονται από τη συνεχιζόμενη παρουσία ξένων στρατευμάτων στην περιοχή

15 Αμυντικές συμμαχίες [Powell, 1999] Αναλύει τις αλληλεπιδράσεις των 3 κρατών εθνών, 2 από τα οποία εμπλέκονται σε άμεση αντιπαράθεση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο και ένα τρίτο που πρέπει να αποφασίσει αν συνταχθεί με τη μία ή την άλλη πλευρά Εξετάζει πορείες που μπορούν να ακολουθήσουν τα έθνη κράτη και αξιολογεί τις πιθανές αποφάσεις ως προς την κατάσταση που θα δημιουργήσουν (πόλεμος / ειρήνη) [Brams, Doherty, Weider, 1994][Taylor, 1995] Μέθοδος κατασκευής ευρετηρίου για τα μέλη μιας συμμαχίας με βάση την επίδραση που μπορούν να έχουν σε ζητήματα των συμμάχων ισχύ τους και εφαρμογή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η ανάλυση προσαρμόζεται και για διεθνείς συμπράξεις (cartels) όπως ο OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) για να μελετηθεί Η προθυμία των μελών μιας συμμαχίας να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους Τα κέρδη που μπορούν να αποκομίσουν χωρίς κάποια συνεισφορά μέρη που δε μετέχουν στη συμμαχία [Nicholson, 1989] [Intriligator, 1994] Χρησιμοποιώντας συνεργατική θεωρία παιγίων μελετά προβλήματα και ενδεχόμενες συνεργασίες μεταξύ εθνών κρατών με εφαρμογή στη μελέτη των διμερών και γενικότερων σχέσεων μεταξύ Κίνας, ΕΕ, Ιαπωνίας, Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ Τα συμπεράσματα διαφέρουν από την τότε επικρατούσα άποψη

16 Αναχαίτιση και εξοπλιστικά προγράμματα [Brams, Kilgour, 1988] 2 έθνη κράτη που βρίσκονται σε άμεση αντιπαράθεση Υιοθετούν πολιτική αναχαίτισης όταν κάθε ένα από αυτά απειλεί να εκδικηθεί (με χρήση βίας) για πιθανή επιθετική πράξη του άλλου αποσκοπώντας στην αποτροπή της πράξης αυτής Επιθετικές πράξεις = υποτιμητικά σχόλια, καταστροφικές οικονομικές πολιτικές, ένοπλες επιθέσεις, κλπ. Τα εξοπλιστικά προγράμματα είναι απλά οι αλληλουχίες των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα όταν τα εθνικά κράτη σε μια αντιπαράθεση επιδιώκουν να αυξήσουν την πειστικότητα των απειλών τους Στόχος δύο εθνών κρατών σε άμεση αντιπαράθεση είναι να προστατευθούν από την πιθανότητα καταστροφής ή κυριαρχίας του άλλου μέρους Κάθε έθνος κράτος αισθάνονται πιο ασφαλές αν αποκτήσει όπλα, ακόμα και αν αυτό γίνεται καθαρά από αμυντικούς λόγους. Από την άλλη πλευρά, δεδομένου ότι τα όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για την άμυνα και για την επίθεση, το άλλο έθνος κράτος δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρο για τις προθέσεις του πρώτου αισθάνεται την υποχρέωση να παράγει ή να αγοράσει όπλα για να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τα συμφέροντά του Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι τα 2 έθνη κράτη υιοθετούν στρατηγική εξοπλισμού που ωφελεί τους λιγότερο από τη στρατηγική απόκτησης όπλων Δίλημμα του Κρατουμένου

17 Αναχαίτιση και εξοπλιστικά προγράμματα [Hamburger, 1979] Τα 2 έθνη κράτη θα συνεχίσουν να αυξάνουν το οπλοστάσιό τους μέχρι είτε να μην το επιτρέπει άλλο η οικονομική τους κατάσταση είτε να επιτευχθεί συμφωνία περιορισμού των οπλοστασίων τους [Leininger, 1990] [O'Neill, 1985] Ανάλογη συμπεριφορά παρατηρείται στο παιχνίδι Δημοπρασία Δολαρίου (Dollar Auction Game) 2 παίκτεςκάνουνπροσφορέςγιανακερδίσουν1 δολάριο Ο πλειοδότης κερδίζει το βραβείο αλλά και οι δύο πληρώνουν τις προσφορές τους Κάθε συμμετέχων αυξάνει την προσφορά του ώστε να μην πρέπει μόνο να πληρώσει Αποδεικνύεται μαθηματικά και έχει πειραματικά διαπιστωθεί ότι συνήθως οι προσφορές είναι υψηλότερες από το αναμενόμενο βραβείο και αυξάνονται μέχρι οι οικονομικές δυνατότητες να επιβάλλουν φράγμα

18 Κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σύρραξη Προκύπτουν όταν ένα ή περισσότερα κράτη έθνη αντιλαμβάνονται ότι η ασφάλειά τους είναι ξαφνικά, άμεσα καισοβαράαπειλείταιαπότιςενέργειεςάλλωνεθνώνκρατών ή από τυχαία γεγονότα στο εσωτερικό τους Οξυμμένη περίπτωση εξοπλιστικών προγραμμάτων Και στις δύο περιπτώσεις, τα έθνη κράτη σε μια αντιπαράθεση αισθάνονται την ανάγκη να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους από τις ενέργειες του άλλου μέρους Ωστόσο, εξαιτίας του αναπάντεχου και άμεσου χαρακτήρα και του μεγέθους της απειλής, το απειλούμενο έθνος κράτος προτιμά να επιβάλλει κυρίως στρατιωτικές κυρώσεις για να αναγκάσει τα έθνηκράτη που το απειλούν να αντιστρέψουν ενέργειες ή παραλείψεις τους

19 Κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε σύρραξη Κάθε έθνος κράτος που εμπλέκεται σε μια αντιπαράθεση διαθέτει 2 στρατηγικές: αντιπαράθεση και συνεργασία Επιλέγοντας «αντιπαράθεση» το μέρος που απειλεί προσπαθεί να εξαναγκάσει το άλλο μέρος να αποδεχθεί τις απαιτήσεις του το μέρος που απειλείται προσπαθεί να εξαναγκάσει το άλλο μέρος να αποσύρει τις απαιτήσεις του Η «αντιπαράθεση» μπορεί να κλιμακωθεί από λόγια σε πράξεις και να καταλήξει σε πολεμική σύρραξη Το Δίλημμα του Κρατουμένου παρέχει μια απλουστευμένη ανάλυση κρίσεων Το «παιχνίδι της κότας» σε ορισμένες περιπτώσεις αναπαριστά καλύτερα το φαινόμενο Παράδειγμα: Cuban missile crisis (1962) διεθνής κρίση που παραλίγο να οδηγήσει σε πυρηνικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης Όταν οι ΗΠΑ ανακάλυψαν σοβιετικούς πυρηνικούς πυραύλους στην Κούβα, ο Πρόεδρος John F. Kennedy ζήτησε την απομάκρυνσή τους και ανακοίνωσε ναυτικό αποκλεισμό του νησιού ενώ ο Σοβιετικός ηγέτης Χρουστσόφ υποχώρησε στις απαιτήσεις των ΗΠΑ μια εβδομάδα αργότερα

20 Κρίση στην Κούβα (1962) και το παιχνίδι της κότας Διαθέσιμες στρατηγικές για ΗΠΑ: αποκλεισμός της Κούβας για την παύση της εγκατάστασης των σοβιετικών πυραύλων (Να εγκαταλείψει το αυτοκίνητο δεύτερος (Α) ) καταστροφή των πυραύλων που είχαν ήδη εγκατασταθεί και όσων θα εγκαθίσταντο στο μέλλον (Να εγκαταλείψει το αυτοκίνητο πρώτος (B) ) Διαθέσιμες στρατηγικές για Σοβιετική Ένωση απόσυρση των πυραύλων που είχαν ήδη εγκατασταθεί (Να εγκαταλείψει το αυτοκίνητο πρώτος (B) ) διατήρηση των πυραύλων που είχαν ήδη εγκατασταθεί και συνέχιση της εγκατάστασης (Να εγκαταλείψει το αυτοκίνητο δεύτερος (Α) ) Υπάρχουν 2 εκβάσεις του παιχνιδιού: στη μία νικητής είναι οι ΗΠΑ και στην άλλη ησοβιετικήένωση Ανκαιοιδύοεγκαταλείψουντοαυτοκίνητοπρώτοιταυτόχρονα(B,B), επιζούν αλλά χάνουν τη Judy Ανοέναςεγκαταλείψειτοαυτοκίνητοπριντονάλλον, επιζούν και οι δύο αλλά ο τελευταίος κερδίζει τη Judy Ανκαιοιδύοεγκαταλείψουντοαυτοκίνητοδεύτεροιταυτόχρονα(Α,Α) σκοτώνονται και γίνονται «ήρωες»

21 Κρίση στην Κούβα (1962) και το παιχνίδι της κότας

22 Κρίση στην Κούβα (1962) και το παιχνίδι της κότας Επεκτάσεις που λαμβάνουν υπόψη το πώς εξελίχθηκε η κρίση στην Κούβα οδηγούν σε συμπεράσματα που όμως δεν ταιριάζουν με την πραγματικότητα πιθανώς λόγω του ότι δε δόθηκε η δέουσα σημασία στη σταδιακά αυξανόμενη ανταλλαγή απειλών μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης στην περιορισμένη πληροφόρηση που είχε κάθε μέρος για τις προθέσεις και την αποφασιστικότητα του άλλου μέρους Τέτοιες παράμετροι λαμβάνονται υπόψη σε μεταγενέστερες προσεγγίσεις [Dixit, Skeath, 1999] και συνοψίζονται στη στρατηγική «Ακροσφαλής Διπλωματία» (brinkmanship) η στρατηγική του να φέρνει κανείς έναν αντίπαλο στο χείλος της καταστροφής, προκειμένου να τον υποχρεώσει να οπισθοχωρήσει Τα αποτελέσματα της προσέγγισης αυτής είναι πιο κοντά στα ιστορικά γεγονότα

23 Πόλεμος των 6 ημερών (1967) [Zagare, 1984] Ανάλυση της κατάστασης που προέκυψε από την απόφαση της Αιγύπτου να κλείσει τα Στενά του Tiran στο ισραηλινό ναυτικό Η ανάλυση επικεντρώνεται στις πιθανές απαντήσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές αντιδράσεις της ΕΣΣΔ Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανάλυση των κρίσεων που οδήγησαν στο ξέσπασμα του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου

24 Πόλεμος και ειρήνη 2 έθνη κράτη εμπλέκονται σε σύγκρουση Στόχος του καθενός είναι να επιτεθεί στο άλλο και ταυτόχρονα να θωρακιστεί απέναντι στις επιθέσεις που δέχεται Δύο είδη παιγνιοθεωρητικής ανάλυσης Ένα έθνος κράτος έχει μεγαλύτερο συμφέρον όταν επιτίθεται πρώτο ή όταν ανταποκρίνεται μόνον όταν δέχεται επίθεση; Ψυχρός Πόλεμος 2 στρατηγικές: πρώτο και δεύτερο χτύπημα ΑΛΛΑ δεν είναι γνωστό πώς το κάθε μέρος αποτιμά τα αποτελέσματα του κάθε χτυπήματος Μονομαχία του χρόνου: Όσο περισσότερο περιμένει ο ένας τόσο πιθανότερο είναι να τον χτυπήσει πρώτος ο άλλος Όσο πλησιάζουν τόσο πιθανότερό είναι όποιος χτυπήσει πρώτος να εξουδετρώσει τον άλλον Ένα έθνος κράτος έχει συμφέρον να αναπτύξει περιορισμένες αμυντικές εναλλακτικές στρατηγικές με βάση τις κινήσεις του αντιπάλου Παίγνια Συνταγματάρχης Blotto (Colonel Blotto games): ό,τι χάνει ένας έθνοςκράτος κερδίζει το άλλο και αντίστροφα (παίγνια μηδενικού αθροίσματος) [Varoufakis, 1991] Μελέτη του Πελοποννησιακού Πολέμου

25 Πολεμικές αναμετρήσεις H μάχη της θάλασσας Bismark κατά το 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο όπου ενεπλάκησαν Ιαπωνικό και Αμερικανικό ναυτικό και αεροπορία Χαρακτηριστικό των σχετικών αναλύσεων είναι ότι αποτελούν στην ουσία αναδιατυπώσεις του παιγνίου Συνταγματάρχης Blotto Αναπαράσταση Εκτεταμένη μορφή Ανταγωνιστικό παίγνιο Παίγνιο μηδενικού αθροίσματος Κανονική μορφή

26 Πολεμικές αναμετρήσεις H μάχη της θάλασσας Bismark κατά το 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο όπου ενεπλάκησαν Ιαπωνικό και Αμερικανικό ναυτικό και αεροπορία Χαρακτηριστικό των σχετικών αναλύσεων είναι ότι αποτελούν στην ουσία αναδιατυπώσεις του παιγνίου Συνταγματάρχης Blotto Αναπαράσταση Εκτεταμένη μορφή Ανταγωνιστικό παίγνιο Παίγνιο μηδενικού αθροίσματος Κανονική μορφή

27 Πολεμικές αναμετρήσεις ΗμάχητηςAvranches κατά το 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη συμμαχική εισβολή στη Νορμανδία Στην ανάλυση περιλαμβάνονται στρατηγικές αποφάσεις όπως μετακινήσεις στρατευμάτων που δε λαμβάνονται υπόψη σε άλλα παιγνιοθεωρητικά μοντέλα μελέτης πολέμου ή μαχών

28 Πολεμικές αναμετρήσεις ΗμάχητηςAvranches κατά το 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη συμμαχική εισβολή στη Νορμανδία Στην ανάλυση περιλαμβάνονται στρατηγικές αποφάσεις όπως μετακινήσεις στρατευμάτων που δε λαμβάνονται υπόψη σε άλλα παιγνιοθεωρητικά μοντέλα μελέτης πολέμου ή μαχών

29 Οικονομικές σχέσεις κρατών εθνών Η δυνατότητα των εθνών κρατών για άμυνα και επιβίωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές τους δυνατότητες Συμφωνίες Διεθνές εμπόριο Διεθνείς οικονομικές αλληλεπιδράσεις

30 Συμφωνίες Οικονομικές συμφωνίες μεταξύ εθνών κρατών μπορεί να αποσκοπούν σε πιο ουσιώδεις και μακροπρόθεσμους οικονομικούς και πολιτικούς στόχους από αντίστοιχες συμμαχικές συμφωνίες Συμπράξεις (cartels) μεταξύ εθνών κρατών όπως ο OPEC έχουν περιορισμένους στόχους και κύριος στόχος των συμμετοχόντων εθνώνκρατών είναι η παρουσίαση ενιαίου μετώπου χωρίς τροποποιήσεις στις μεταξύ τους σχέσεις Άλλες οικονομικο πολιτικές συμφωνίες αποσκοπούν στη σύσφιξη των δεσμών και εξαρτήσεων μεταξύ των εθνών κρατών ΔΕΝ ισχύει η ίδια παιγνιοθεωρητική ανάλυση με την περίπτωση των συμμαχικών συμφωνιών Συμμαχικές συμφωνίες: διερευνώνται προβλήματα σχηματισμού και καταμερισμού του κόστους και της ισχύος μεταξύ των εθνών κρατών που κατά μία έννοια εμπίπτουν στο πλαίσιο αντίστοιχων οικονομικών συμφωνιών Εμπόριο και οικονομικές αλληλεπιδράσεις: αναλύονται κατά τρόπο ανάλογο με τα εξοπλιστικά προγράμματα

31 Διεθνές εμπόριο Ακόμα και ο μερκαντιλισμός χρησιμοποιεί παιγνιοθεωρητικές προσεγγίσεις πριν καν γίνουν γνωστές) για την ανάλυση εμπορικών σχέσεων μεταξύ εθνών κρατών εξάπλωση του εμπορίου σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής να χρησιμοποιεί το κράτος τις υπηρεσίες του και τα όργανά του για να "επηρεάζουν" με διάφορους τρόπους τους εμπόρους ενός άλλου κράτους για να εξασφαλίζουν ευνοϊκότερους τρόπους συναλλαγών από τους άλλους ανταγωνιστές Το πιο απλοϊκό παιγνιοθεωρητικό μοντέλο υποθέτει μόνο 2 έθνη κράτη φαίνεται να υποδεικνύει πως ό,τι κερδίζει το ένα χάνει το άλλο θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για σχετικές αναλύσεις παίγνια μηδενικού αθροίσματος που μοντελοποιούν μάχες και πόλεμο δεν υπάρχει σχετική βιβλιογραφία για η θεωρία της εμποριοκρατίας (μερκαντιλισμός) έχει ατονήσει Πιστεύεται ότι όλα τα εμπλεκόμενα έθνη κράτη αποκομίζουν κέρδη από το εμπόριο: καθένα μπορεί να ειδικεύεται στην παραγωγή αγαθών στην οποία να είναι περισσότερο ανταγωνιστικό από άλλα έθνη κράτη το ελεύθερο εμπόριο πρέπει να αποτελεί κανόνα στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις: ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ [Morrow, 1994], p. 263) Σαφής παιγνιοθεωρητική ερμηνεία Αν ένας από τους εμπορικούς συνεργάτες επιβάλλει δασμούς θα αυξήσει τα κέρδη του πέραν του επιπέδου του ελεύθερου εμπορίου ενώ ο άλλος συνεργάτης κιινδυνεύει να ζημιωθεί θα επιβάλλει και αυτός δασμούς (Δίλημμα του Κρατουμένου) Παραδείγματα: Bierman και Fernandez, 1998 McMillan,1986 Luterbacker και Theler, 1994: μελετούν την οικονομική επίδραση μετανάστευσης από βοριά σε νότο Αύξηση δασμών πόλεμος δασμών ή πόλεμος εμπορίου: μελέτη μέσω παιγνίων Δημοπρασίας Δολαρίου (Dollar Auction games) που μοντελοποιούν εξοπλιστικά προγράμματα Conybeare, 1987 Grossman και Helpman, 1995

32 Διεθνείς οικονομικές αλληλεπιδράσεις Εναλλακτικός τρόπος βελτίωσης εμπορικού ισοζύγιου ενός έθνους κράτους: τροποποιήσεις της ισοτιμίας του νομίσματός του Δηλ., με τροποποιήσεις της αξίας του νομίσματος ενός έθνους κράτους σε σχέση με διεθνή νομίσματα όπως το δολάριο Ένα έθνος κράτος με αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του, μειώνει την τιμή των εξαγωγών βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα προϊόντων και υπηρεσιών του στις διεθνείς αγορές

33 Διεθνείς οικονομικές αλληλεπιδράσεις Αυτές οι παρατηρήσεις χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των 2 κρατών εθνών Υποτιμήσεις νομισμάτων: παιχνίδια Διλήμματος Κρατουμένου Πόλεμοι υποτιμήσεων: παιχνίδια Δημοπρασίας Δολαρίου Μεγάλη πρακτική σημασία: μια υποτίμηση από ένα έθνος κράτος μπορεί να πυροδοτήσει πόλεμο υποτίμησης κατά τον οποίο τα έθνη κράτη υποτιμούν εναλλακτικά τα νομίσματά τους συνέπειες όχι μόνο στις εμπορικές τους σχέσεις αλλά και στην εσωτερική οικονομία τους [Jepma, Jager και Kamhuis, 1996] περιγράφουν διεθνείς προσπάθειες για αποφυγή τέτοιων συγκρούσεων που κορυφώθηκαν με τη δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και τη χρήση ειδικών πόρων γιαναμπορούνταέθνη κράτημεπροσωρινάοικονομικάπροβλήματανα να λαμβάνουν δάνεια σε σκληρό νόμισμα ο ρόλος του ΔΝΤ ως άναρχη διεθνής οικονομική αρχή έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια στον πληθυσμό και στις κυβερνήσεις πολλών κρατών εθνών

34 Διεθνείς οικονομικές αλληλεπιδράσεις [Hamada, 1996] μελετά την επίδραση των διαφόρων τύπων νομισματικών αποθεμάτων (χρυσός, δολάριο και SDR) και των σταθερών ή ευέλικτων συναλλαγματικών ισοτιμιών για το εισόδημα και τις τιμές των αλληλεπιδρώντων εθνών κρατών και για το εμπόριο και τις μεταφορές κεφαλαίων μεταξύ τους Τα «Ειδικά Δικαιώματα Ανάληψης» (Special Drawing Rights SDR) δημιουργήθηκαν το 1969 από το ΔΝΤ ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Είχαν στόχο την αναπλήρωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων μιας χώρας μέλους τουδντπουαντιμετώπιζεπρόβλημα, προκειμένου να στηριχθεί το καθεστώς των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. ΗαξίατουSDR αρχικά ορίστηκε στα 0, γραμμάρια χρυσού, που αντιστοιχούσε τότε σε ένα δολάριο. Με την κατάρρευση του συστήματος των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς το 1973, το SDR επανασχεδιάστηκεωςκαλάθινομισμάτων, στο οποίο αρχικά μετείχαν το δολάριο, το γεν, η στερλίνα, το μάρκο και το γαλλικό φράγκο. Τα δύο τελευταία αντικαταστάθηκαν από το ευρώ το Το SDR χρησιμοποιείται σήμερα κυρίως ως λογιστική μονάδα από το ΔΝΤ. Παρουσιάζονται και μοντέλα που λαμβάνουν υπόψη τις επιδράσεις νομισματικών αποθεμάτων, κανονισμούς για διευκόλυνση ή παρεμπόδιση ροών κεφαλαίων και αποκτώμενων κερδών καθώς και τροποποιήσεις εσωτερικών επιτοκίων, πληθωρισμό, πολιτικές προώθησης της απασχόλησης

35 Διπλωματία [Reynolds, 1994] μια διαπραγμάτευση μεταξύ 2 διαφωνούντων εθνών κρατών, Α και Β, είναι μια ακολουθία που ξεκινά με μια πρόταση του μέρους Α για την επίλυση της διαφωνίας Το έθνος κράτος Β έχει 3 εναλλακτικές: ΤακτοποίησητηςδιαφωνίαςμετουςόρουςτηςπρότασηςτουμέρουςΑ Υποβολή αντιπρότασης το μέρος Α περιέρχεται στη θέση του μέρους Β Διακοπή διαπραγματεύσεων Αυτά τα εναλλακτικά βήματα επαναλαμβάνονται όσο τα 2 έθνη κράτη είναι πρόθυμα να παρουσιάσουν και να εξετάσουν αντιπροτάσεις δηλ., μέχρι ένα από αυτά να αποφασίσει να συμφωνήσει ή να διακόψει τις διαπραγματεύσεις Οι προτιμήσεις κάθε έθνους κράτους διαμορφώνονται ανάλογα με το πώς αξιολογεί στο παρόν τις ανταμοιβές (payoffs) που αναμένει να λάβει στο μέλλον Τέτοια παίγνια μελετήθηκαν αρχικά από τους Von Neumann και Morgenstern (1944) Τα αποτελέσματα επεκτάθηκαν και για την περίπτωση που δεν είναι σαφές πότε τελειώνει το παίγνιο π.χ., τέλος πολέμου Κορέας Για την περίπτωση που οι ανταμοιβές των παικτών από τη διευθέτηση της διαφωνίας ή τη διακοπή των διαπραγματεύσεων δεν είναι γνωστές με βεβαιότητα

36 Διπλωματία [Dixit και Skeath, 1999] παιγνιοθεωρητική προσέγγιση των εμπορικών διαπραγματεύσεων ΗΠΑ Ιαπωνίας ιδιαίτερη προσοχή στις υποσχέσεις και τις απειλές του ενός μέρους προς το άλλο και στον αντίκτυπο που αυτές οι δεσμεύσεις μπορούν να έχουν στις αλληλεπιδράσεις εθνών κρατών [Dupont, 1994][Hovi, 1998] παιγνιοθεωρητική προσέγγιση των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελβετίας και Κοινωνίας των Εθνών Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών

37 Διπλωματία Πρόβλημα πρακτικής εφαρμογής Θεωρίας Παιγνίων σε διπλωματία: εγγενές μειονέκτημά της να παρέχει ελάχιστη καθοδήγηση για τον καθορισμό των ανταμοιβών των διαπραγματευόμενων εθνών κρατών από τη διαθέσιμη στρατηγική θα επιλέξουν Γίνεταυ απλά η υπόθεση ότι είναι διαθέσιμη βέβαιη ή αβέβαιη πληροφορία σχετικά με τις ανταμοιβές [Reynolds, 1994] Καθοριστικοί παράγοντες για τον καθορισμό των ανταμοιβών ενός έθνους κράτους είναι οι υποσχέσεις και απειλές του αντιπάλου και τα στρατιωτικά, οικονομικά, πολιτιστικά και κοινωνικά μέσα που διαθέτει ο αντίπαλος για να υλοποιήσει τις εξαγγελίες του ο περιορισμός αυτός περιορίζει τη δυνατότητα εφαρμογής της θεωρίας παιγνίων στις διεθνείς διαπραγματεύσεις

38 Διπλωματία [Brams, Doherty και Weider, 1994] επεκτείνουν το προηγούμενο μοντέλο για τη διαπραγμάτευση αμφιλεγόμενων ζητημάτων και μελετούν λεπτομερώς τις προτιμήσεις των εμπλεκομένων στη διαπραγμάτευση Μελετούν τις διαπραγματεύσεις της Ουρουγουάης που ξεκίνησαν το 1986 για τη GATT Έμφαση στο ρόλο των βασικών παικτών δηλ., Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιαπωνία και ΗΠΑ Το μοντέλο περιγράφει με ακρίβεια την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων όπου οι συμμετέχοντες μετακινήθηκαν από θέσεις που προτιμούσαν πολύ και άλλες που προτιμούσαν λιγότερο μέχρι που έφτασαν σε αδιέξοδο και τερμάτισαν τη διαδικασία

39 Το Παλαιστιανιακό Πρόβλημα: ορισμός παιγνίου Παίκτες: Ισραήλ, Παλαιστίνη Γιαμιαπλήρηπροσέγγισηπαίκτεςμεμεγαλύτερηήμικρότερηεμπλοκήθα έπρεπε να είναι και οι Αραβικές Χώρες, η Κίνα, η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ που προφανώς εμπλέκονται στο πρόβλημα Στρατηγικές: συνεργασία, σύγκρουση Ανταμοιβές: ανάλογα με το τι αξία δίνουν οι παίκτες σε κάθε δυνατή έκβαση της αλληλεπίδρασής τους Ηενέργειαπουκαιοιδύοπαίκτεςπροτιμούνπερισσότεροείναινα συγκρούονται ενώ οι αντίπαλοι συνεργάζονται με την έννοια ότι κάθε παίκτης επιδιώκει να επιτύχει όλες τις απαιτήσεις του με τον αντίπαλο να κάνει όλες τις υποχωρήσεις (Προτίμηση 1) Και οι δύο παίκτες είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν ώστε να επιτευχθεί μακροχρόνια ειρήνη στην περιοχή (Προτίμηση 2 < Προτίμηση 1) Και οι δύο παίκτες προτιμούν τη σύγκρουση με συνέπεια την αύξηση της βίας μεταξύ των δύο εθνών κρατών (Προτίμηση 3 < Προτίμηση 2 < Προτίμηση 1) Η χειρότερη ενέργεια για κάθε παίκτη είναι να συνεργάζεται ενώ ο αντίπαλος επιλέγει να συγκρούεται (Προτίμηση 4 < Προτίμηση 3 < Προτίμηση 2 < Προτίμηση 1)

40 Το Παλαιστιανιακό Πρόβλημα: ο πίνακας ανταμοιβών ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ Συνεργασία Σύγκρουση ΙΣΡΑΗΛ Συνεργασία 3,3 1,4 Σύγκρουση 4,1 2,2

41 Το Παλαιστιανιακό Πρόβλημα: ο πίνακας ανταμοιβών ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ Συνεργασία Σύγκρουση ΙΣΡΑΗΛ Συνεργασία 3,3 1,4 Σύγκρουση 4,1 2,2 Το Δίλημμα του Κρατουμένου

42 Το Παλαιστιανιακό Πρόβλημα: συμπεράσματα της ανάλυσης Αν το παίγνιο επαναληφθεί μπορεί να δημιουργηθούν συνθήκες συνεργασίας από την ίδια τη συμπεριφορά των παικτών οι οποίες θα παραμένουν εύθραυστες Ένας εξωτερικός κριτής θα μπορούσε να καθορίσει μια λογική ισορροπία παραχωρήσεων από τις 2 αντικρουόμενες πλευρές ώστε να επιτευχθεί μια πιο σταθερή συνεργασία μεταξύ τους [Mishal, Schmeidler και Sened, 1990] Εμπλουτίζουν το μοντέλο υποθέτοντας ότι ούτε το Ισραήλ ούτε οι Παλαιστίνιοι έχουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες στρατηγικές του αντιπάλου ή τις προτιμήσεις του για τα αβέβαια αποτελέσματα που μπορούν να επιτευχθούν Η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι τα παιγνιοθεωρητικά μοντέλα πράγματι αντανακλούν ό,τι συμβαίνει στα αλήθεια