A. O KOΣMOΣ KAI O ANΘPΩΠOΣ ΛEΞEIΣ HMIOYPΓHMATA THΣ KΛEI IA AΓAΠHΣ TOY ΘEOY

Transcript

1 24 ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΕΝ ΕΙΝΑI ΤΥΧΑΙΟ ΕΦΗΜΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να αντιληφθείτε τι ο κ σµος και ο άνθρωπος είναι δηµιουρ - γήµατα της ελευθερίας και της αγάπης του Θεο. ñ Να συνειδητοποιήσετε τι ο Θε ς δεν προαποφασίζει τη µοίρα της ανθρωπ τητας, αλλά επεµ αίνει στην ιστορία για να σώσει τον άνθρωπο. ñ Να κατανοήσετε τι η ιστορία είναι συνδηµιουργία Θεο και ανθρώπου µε τελικ στ χο τη µεταµ ρφωση του κ σµου. 3 E λογητ ς Θε ς κα πατ ρ το Kυρίου µ ν Iησο Xριστο, ε λογήσας µ ς ν πάσ η ε λογί α πνευµατικ ν το ς πουρανίοις ν Xριστ, 4 καθ ς ξελέξατο µ ς ν α τ πρ κατα ολ ς κ σµου ε ναι µ ς γίους κα µώµους κατενώπιον α το, ν γάπ η 5 προορίσας µ ς ε ς υ οθεσίαν δι Iησο Xριστο ε ς α τ ν, κατ τ ν ε δοκίαν το θελήµατος α το, 6 ε ς παινον δ ξης τ ς χάριτος α το, ν χαρίτωσεν µ ς ν τ γαπηµέν ω. 7 ν χοµεν τ ν πολ τρωσιν δι το α µατος α το, τ ν φεσιν τ ν πα- Ευλογηµένος να είναι ο Θε ς, ο Πατέρας του Κυρίου µας Ιησο Χριστο, που µας δώρισε µέσω του Χριστο πλο σιες τις ευλογίες του, πνευµατικές και ουράνιες. Μας διάλεξε µε την αγάπη του, πριν θεµελιώσει τον κ σµο, να γίνουµε δικοί του διά του Χριστο, αψεγάδιαστοι στην τελική του κρίση. Μας προ ρισε για παιδιά του δια του Ιησο Χριστο, σ µφωνα µε το καλ ουλο για µας θέληµά του, ώστε να τον υ- µνο µε για την πλο σια χάρη του, που µας δώρισε µε τον αγαπηµένο του Υι. Μας λευτέρωσε µε το αίµα

2 166 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ ραπτωµάτων, κατ τ ν πλο τον τ ς χάριτος α το, 8 ς περίσσευσεν ε ς µ ς ν πάσ η σοφί α κα φρονήσει, 9 γνωρίσας µ ν τ µυστήριον το θελήµατος α το κατ τ ν ε δοκίαν α το, ν προέθετο ν α τ. Εφεσ. 1, 3-9 του Χριστο, µας συγχώρεσε τις α- µαρτίες µε την πλο σια χάρη που µας τη σκ ρπισε περίσσια, µαζί µε κάθε λογής φρ νηση και γνώση. Μας έκανε γνωστ το µυστικ του θέληµα, που µε αγαθ τητα προσχεδίασε να πραγµατοποιήσει µε το έργο του Χριστο. ΛEΞEIΣ KΛEI IA σχέδιο Θεο, αγάπη ελευθερία, ιστορία διαχειριστής συνδηµιουργ ς αλλαγή,ανακαίνιση µεταµ ρφωση A. O KOΣMOΣ KAI O ANΘPΩΠOΣ HMIOYPΓHMATA THΣ AΓAΠHΣ TOY ΘEOY Στο πρώτο άρθρο του Συµ λου της Πίστης µας ("Πιστε ω") καταγράφεται η πεποίθηση της Εκκλησίας τι ο Θε ς είναι ο δηµιουργ ς του ουρανο και της γης και - λων των ορατών και αοράτων δηµιουργη- µάτων. Στην Παλαιά ιαθήκη µάλιστα, γίνεται σαφές τι ο Θε ς, σ µφωνα µε ένα συγκεκριµένο σχέδιο, δηµιουργεί τον κ σµο ελε θερα και απ αγάπη στο τελευταίο του δηµιο ργηµα, τον άνθρωπο. Στον άνθρωπο δίνεται απ το Θε η ικαν τητα να δηµιουργεί και να είναι κυρία ρχος πάνω στη γη (Γεν. 1,28). Αυτή η κυριαρχία σήµαινε να φροντίζει κ αι να διακυ ερνά τη φ ση και να παίρνει απ αυτή,τι του ήταν αναγκαίο για να ζει, χωρίς µως να την καταστρέφει. Η σχέση αυτ ή ανά- µεσα στον άνθρωπο και τη φ ση ε αιώνεται και απ µια άλλη εικ να: ο άνθρωπος καλείται να δώσει ον µατα στα ζώα (Γεν. 2,19-20). Μέσα απ αυτή την εικ να ο Θε ς προτρέπει τον άνθρωπο µε τη δράση του να κυριε σει την κτίση, και αυτ θα αποτελέσει την αφετηρία της ιστορικής και πολιτιστικής του διαδροµής µέσα στον κ σµο. Ο άνθρωπος, δηλαδή, καλείται απ το Θε να δηµιουργήσει τη δική του ιστορία. Αυτ, µως, δε σήµαινε τι ο Θε ς εγκατέλε ιψε τη δηµιουργία στην τ χη της. Μάλιστα, ταν ο άνθρωπος µε την πτ ώση του παραποίησε τη ζωή και την ιστορία, ο Θε ς παρενέ η µέσα στην ιστορία µε στ χο να συνεχίσει και να ολοκληρώσει το σχέδι του για λη τη δηµιουργία.

3 Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 167 B. H ΠAPOYΣIA TOY ΘEOY ΣTHN ANΘPΩΠINH IΣTOPIA Στα διάφορα θρησκε µατα και στις µυθολογίες των αρχαίων π ολιτισµών διαπιστώνει κανείς ποικίλες αντιλήψεις για τη σχέ ση του Θεο µε την ανθρώπινη ιστορία. Σε κάποιες περιπτώσεις, ο Θε ς αδιαφορεί τελείως για την ιστορική πορεία του ανθρώπου ή θέτε ι κάποιους ν µους, κάτω απ τους οποίους εκτυλίσσεται η ιστορία σ ε επαναλαµ αν µενους κ κλους. Για κάποιες άλλες αντιλήψεις, ο Θε ς προαποφασίζει τη µοίρα της ανθρωπ τητας και αφήνει τους ανθρ ώπους να αυταπατώνται τι δήθεν η ιστορία προχωρεί µε τις δικές τους επιλογές. Στις περιπτώσεις αυτές ή ο Θε ς είναι τελείως ξένος απ την ι- στορία, ή τα γεγον τα επαναλαµ άνονται µέσα στους αιώνες µε αρνητική συνήθως εξέλιξη ή ο άνθρωπος είναι µια ά ουλη µαρι ονέτα σε ένα έργο που έχει γράψει ο Θε ς. Μέσα στη Βί λο, η εικ να π ου έ- χουµε για τη σχέση του Θεο µε την ανθρώπινη ιστορία είναι τελείως διαφορετική. Εδώ ο Θε ς ε αιώνει την ευθ γραµµη πορεία τ ου κ σµου και της ιστορίας και δρα µέσα σ αυτήν, κατευθ νοντάς την προς έναν τελικ σκοπ. Μετά το προπατορικ αµάρτηµα ο Θε ς εκλέγει τον Α ραάµ και έ- ναν καινο ριο λα, τον ισραηλιτικ, µε τον οποίο συνάπτει σ υµφωνία-διαθήκη µε στ χο αυτ ς ο λα ς να γίνει ο φορέας των θεϊκών ευλογιών και να διοχετευθο ν απ αυτ ν οι ευλογίες προς λα τα έθνη. Μέσα απ την ιστορική πορεία αυτο του λαο, που περιγράφε ι η Παλαιά ιαθήκη, φανερώνεται η παρουσία του Θεο : στην ιστο ρία των Πατριαρχών, στην έξοδο απ την Αίγυπτο, στην παράδοση τ ου Ν µου στο Σινά, στην πορεία µέσα απ την έρηµο στη γη της επαγγελίας. Tαυτ χρονα φανερώνεται η ανθρώπινη ελευθερία που εκφράζεται είτε στη συµµετοχή του λαο στο θεϊκ σχέδιο είτε στην απροθυ- µία να συνεργαστεί µε το Θε. Στη δε τερη περίπτωση, οι προφ ήτες καλο σαν τον λα µε τα λ για του Κυρίου ("τάδε λέγει Κ ριος ") σε δι ρθωση της ιστορικής τους πορείας και οραµατίζονταν το µέλλον του ερχοµο του Μεσσία. Και ταν πλέον είχε φτάσει ο κατάλλ ηλος καιρ ς για την πιο αποφασιστική θεϊκή επέµ αση, ο Θε ς έστ ειλε στον κ σµο τον Υι του, µε την ενανθρώπηση, το έργο, τη Στα ρ ωση και την Ανάσταση του οποίου µπήκαν οι άσεις για την ανανέ ωση της ανθρώπινης ιστορίας και την ολοκλήρωση του σχεδίου το υ Θεο. Γ. O ANΘPΩΠOΣ ΣYN HMIOYPΓOΣ THΣ IΣTOPIAΣ Μέσα στην ιστορική πορεία του Ισραήλ και στη συνέχεια του νέου

4 168 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ λαο του Θεο, της Εκκλησίας, φαίνεται τι το θεϊκ σχέδιο π οτέ δεν επι λήθηκε µε τη ία πάνω στους ανθρώπους, αλλά πάντα στηρ ιζ ταν στην ελε θερη συγκατάθεσή τους για συνεργασία, αφο ο Θε ς δεν προαποφασίζει τη µοίρα κανεν ς ανθρώπου ή λαο. Άλλες φορές οι άνθρωποι συνεργάζονται στο σχέδιο του Θεο και απολαµ άνουν τις ευλογίες απ αυτή τη συνεργασία και άλλες φορές φανερ ώνουν την ανθρώπινη µικρ τητα απέναντι στην αγάπη του Θεο. Βλέπου- µε, για παράδειγµα, ιδιαίτερα στη σηµερινή εποχή, τον δυνατ να εκ- µεταλλε εται και να καταπιέζει τον αδ ναµο, κάποιους "να π ατο ν πάνω και σε πτώµατα ακ µα" για να εξασφαλίσουν περισσ τερ α κέρδη, να γίνονται π λεµοι στηριγµένοι στο "δίκαιο" του ισχ υροτέρου, την τεχνολογία και την επιστήµη να χρησιµοποιο νται για τον απανθρωπισµ του ανθρώπου. Παράλληλα, µως, λέπουµε και τ ην Εκκλησία να υπηρετεί αθ ρυ α τον κ σµο µε αγάπη και συµπ νια για τις πληγές του και τα προ λήµατά του. Σε κάθε µως περίπ τωση, ο άνθρωπος µε τη στάση του δηµιουργεί την ιστορία του είτε σε συνεργασία είτε σε αντίθεση µε τον Θε. Πάντα έτσι προχωρεί η ιστορία: ο άνθρωπος δηµιουργεί και δ ηµιουργείται µέσα σ αυτήν και συνεχίζει σαν ένας µικρ ς θε ς το έργο του ηµιουργο του. Οι αποφάσεις και οι πράξεις κάθε ανθρώ που, σο "ασήµαντος" κι αν θεωρείται αυτ ς, επηρεάζουν την πορεία ο- λ κληρου του κ σµου. Την ιστορία σε τελική ανάλυση τη γράφ ουν α- σήµαντοι άνθρωποι µέσα απ τους οποίους αναδεικν ονται ο ι ηγέτες που άζουν τη σφραγίδα τους στα γεγον τα. Γι αυτ ν το λ γο η προσωπική ευθ νη κάθε ανθρώπου απέναντι στον κ σµο και την ι- στορία είναι τεράστια.. O TEΛIKOΣ ΣKOΠOΣ THΣ HMIOYPΓIAΣ Η ιστορία µένει χωρίς ν ηµα, αν θεωρηθεί σαν µια αναγκαστι κή απ τα πράγµατα εξέλιξη ή σαν µια αιώνια, χωρίς τέλος επανά ληψη γεγον των ή σαν µια αρνητική πορεία προς την καταστροφή κ αι τον αφανισµ. Η ι λική, µως, θεώρηση της ιστορίας ως του πεδίου - που απ κοινο δρουν Θε ς και ανθρωπ τητα, δίνει σ αυτήν ν ηµα και σκοπ : κατευθ νεται προς ένα αίσιο τέλος-σκοπ, την ανακαίνιση και τη µεταµ ρφωση του κ σµου σε Βασιλεία του Θεο, δηλαδή σε έναν καινο ριο κ σµο που θα κυριαρχεί η αγάπη, η δικαιο σ νη, η ειρήνη και η αδελφοσ νη και θα απουσιάζει το κακ, η αµαρτ ία, η φθορά και ο θάνατος. Μέσα απ αυτή την προοπτική και το ραµ α, ο

5 Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 169 άνθρωπος που συνεργάζεται µε το Θε απορρίπτει διλήµµατα και νοοτροπίες που οδηγο ν σε απαισι δοξες στάσεις, σαν τη γν ωστή "δεν γίνεται τίποτα, αυτ ς ο κ σµος δεν µπορεί να αλλάξει". Ε ίναι γεγον ς τι πολλές φορές το σχέδιο του Θεο φαντάζει εξωπ ραγµατικ και ανεδαφικ. Η ιστορία µως έχει αποδείξει πως, αν κα ι το κακ φαίνεται να κυριαρχεί, µεµονωµένοι άνθρωποι ή µειον τητες, µε τη οήθεια του Θεο και µε την ιστορική τους δράση, άλλαξ αν την πορεία των γεγον των. Ο Θε ς µας έχει υποσχεθεί τι θα ολοκληρώσει το σχέδι του για την ανακαίνιση και τη µεταµ ρφωση του κ σµου µε τον ερχοµ της Βασιλείας του. Ήδη µέσα στην ιστορία µπορεί κανείς να ανιχ νε σει τα σηµάδια που πείθουν τι το σχέδιο αυτ εξελίσσεται χωρίς τυµπανοκρουσίες, "υπ γεια και αθ ρυ α". µως, ταυτ χρονα, µας προ - σκαλεί να πάρουµε κι εµείς µέρος σ αυτή τη µεταµ ρφωση. εν πρέπει να τροµάζει το γεγον ς τι λίγοι ανταποκρίνονται σ α υτήν την πρ σκληση. πως µια µικρή ποσ τητα απ προζ µι µπορεί να ζυµώσει λο το ζυµάρι (Α Κορ. 5,6), έτσι και σοι εµπιστε ονται το Θε, µε τον προσωπικ τους αγώνα µπορο ν να αλλάξουν τον εαυτ το υς, να µεταµορφώσουν την κοινωνία και να συστρατευθο ν στο ραµ α µιας "καινο ριας γης και εν ς καινο ριου ουρανο " (Αποκ. 21,1 εξ.). ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Ο κ σµος και ο άνθρωπος είναι "ποίηµα" της ελευθερίας και της αγάπης του Θεο. Τίποτα δεν έγινε τυχαία, λα δηµιουργή - θηκαν µε έναν συγκεκριµένο σκοπ. ñ Ο Θε ς δεν στέκεται ξένος προς την ανθρώπινη ιστορία, αλλά, χωρίς να προαποφασίζει τη µοίρα των ανθρώπων, παρεµ αίνει µέσα σ αυτή για να ολοκληρώσει το σχέδι του. Καλεί µάλιστ α τον άνθρωπο να συµµετέχει ενεργά στο σχέδιο αυτ. ñ Ο άνθρωπος έχει τεράστια ευθ νη ως υπε θυνος διαχειριστή ς του κ σµου και ως συνδηµιουργ ς του Θεο µέσα στην ιστορί α. Οι αποφάσεις και οι πράξεις κάθε ανθρώπου, σο "ασήµαντος" κι αν θεωρείται, επηρεάζουν την πορεία της ιστορίας. ñ Η ιστορία τελικά είναι συνδηµιουργία Θεο και ανθρώπου µε στ χο την ανακαίνιση και τη µεταµ ρφωση λου του κ σµου σ ε Βασιλεία του Θεο.

6 170 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ ñ Η νοοτροπία: "δεν γίνεται τίποτα, δεν αλλάζει ο κ σµος" εξυπηρετεί τελικά αυτο ς που δε θέλουν να αλλάξει τίποτα. Ο πιστ ς, µως, γνωρίζει τι λα µπορο ν να αλλάξουν γιατί κυρίαρχος της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Θε ς. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Πώς κρίνεις την άποψη τι ο Θε ς ταν δηµιουργο σε τον κ σµο και τον άνθρωπο "έπαιζε ζάρια"; Είµαστε άραγε µια τυχαία ζαριά µέσα στο σ µπαν; 2. "Σιγά µη νοιάζεται ο Θε ς για τη δική µου προσωπική ιστορία", λένε κάποιοι. Θα ήθελες να πιστε εις σε έναν τέτοιο Θε ; Για τί; 3. Με την τ ση κακία, υποκρισία, αδικία και εκµετάλλευση που κυριαρχεί στον κ σµο, πώς µπορο µε να τραγουδάµε "τα θέλουµε λα και τα θέλουµε τώρα"; Μπορο µε εµείς να αλλάξουµε τον κ σµο; Πώς; 4. Η Βασιλεία του Θεο είναι µια πραγµατικ τητα που έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά και ένα ραµα που θα ολοκληρωθεί στο τέλος τη ς ιστορίας. Πώς φαντάζοµαι εγώ προσωπικά το περιεχ µεν της ;