ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Φαρμακοποιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συντακτική Επιτροπή Περιοδικού

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Φαρμακοποιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συντακτική Επιτροπή Περιοδικού"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Έκδοση του Συλλόγου Αποφοίτων Φαρμακοποιών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Συντακτική Επιτροπή Περιοδικού Παλαιό φαρμακείο Λένια Ιωαννίδου Βέρα Μίου Γιάννης Κουής Γιαννούλα Αγγελοπούλου Τάκης Αγγελόπουλος Η Συντακτική Επιτροπή του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ διατηρεί το δικαίωμα να μη δημοσιεύει ή να περικόβει κατά την κρίση της οποιοδήποτε χειρόγραφο. Ενυπόγραφα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα και τη γνώμη της Συντακτικής Επιτροπής και δημοσιεύονται χωρίς γλωσσική επιμέλεια. Ανυπόγραφες παρουσιάσεις είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς. Το Copyright των ενυπογράφων άρθρων ανήκει στους συγγραφείς. Διοικητικό Συμβούλιο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ Γιαννούλα Αγγελοπούλου: Πρόεδρος Γιάννης Κουής: Αντιπρόεδρος Χρύσω Πετρίδου: Γραμματέας Χαράλαμπος Κέκκος: Ταμίας Κύπρος Καίμης μέλος Σταύρος Ιακωβίδης μέλος Ταχ. Θυρ , 1307 Λευκωσία Τηλ: ή Τηλεομοιότυπο: , Διανέμεται δωρεάν σε όλους τους φαρμακοποιούς της Κύπρου Διεκπεραίωση γραφικών & στοιχειοθεσία: Microtype Designs, Καστοριάς 12, 1055 Λευκωσία - Κύπρος. Τηλ , alecs@spidernet.com.cy Εκτύπωση: Tυπογραφεία ΧΡ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΙ ΥΙΟΙ ΛΤΔ nicolaouprinters@cytanet.com.cy 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ TA EN OIKΩ... 3 Χρονικό του Αριστοτέλη... 3 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ... 7 Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και θεραπείες υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας... 7 Οξειδωτικό στρες, αντιοξειδωτικά, επίδραση και αντιμετώπιση οξειδωτικού στρες στο δέρμα ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ...19 Ο θυροειδής αδένας...19 H ΔΕΠ- (Υ) στην εφηβεία και στην ενηλικίωση Εχινόκοκκος στα παιδιά Mια νέα διαφορετική θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ Οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης στο επίπεδο υγείας των πληθυσμών και στα συστήματα υγείας Ο ιατρικός πατερναλισμός και τα δικαιώματα των ασθενών Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Κύπρο ως επιτακτική ανάγκη επιτυχίας του ΓΕΣΥ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑ Ασπίδα προστασίας της υγείας μας τα φρούτα και τα λαχανικά XΟΡΗΓΟΙ

3 ΤΑ ΕΝ ΟΙΚΩ Χρονικό του Αριστοτέλη Βέρα Μίου Φαρμακοποιός, Α.Π.Θ. Ο σύλλογος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ φέτος γιορτάζει 15 χρόνια από την ίδρυσή του και την προσφορά του προς τους Κύπριους φαρμακοποιούς. Πριν από 15 χρόνια οι απόφοιτοι φαρμακοποιοί του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ορμώμενοι από μια εσωτερική ανάγκη, προς το πανεπιστήμιο αλλά και προς την όμορφη πόλη του Θερμαϊκού, όπου ζήσαμε τα πιο αγνά και όμορφα χρόνια της ζωής μας, αποφασίσαμε την ίδρυση του συλλόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Στόχοι μας ήταν και παραμένουν σταθεροί στο πέρασμα του χρόνου, η ανέλιξη και αναβάθμιση του επαγγέλματός μας, αλλά και η σύσφιξη των σχέσεων, όπως και η συνεργασία ανθρώπων με κοινά βιώματα. Ο σύλλογός μας για δέκατη πέμπτη χρονιά εξακολουθεί να δίνει το στίγμα του στα φαρμακευτικά δρώμενα της Κύπρου, με επιστημονικές ημερίδες όπου καλούνται εκλεκτοί καθηγητές του Α.Π.Θ αλλά και άλλων ελληνικών πανεπιστημίων να μας μεταφέρουν τις γνώσεις τους και τα νέα επιτεύγματα της φαρμακευτικής επιστήμης, από τα έδρανα των πανεπιστημίων κατευθείαν στη μικρή μας πατρίδα ώστε ο Κύπριος φαρμακοποιός να συνεχίζει τη διά βίου μάθηση, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Επιγραμματικά πιο κάτω σας παραθέτω όλες τις Επιστημονικές Ημερίδες του Συλλόγου μας: 1 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: κ. Π. Ν. Κουρουνάκης, Καθηγητής της Φαρμακευτικής Χημείας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. ο οποίος παρουσίασε το θέμα «Ελεύθερες Ρίζες και την Εφαρμογή τους στη Φαρμακευτική». Ο δεύτερος ομιλητής ο κ. Γ. Ρέκατας, μίλησε για τα «Μαλακά Φάρμακα και Προφάρμακα» (Τεύχος 2 Ιούλιος 1997). 2 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητής: κ. Αστέριος Τσιφτσόγλου, Καθηγητής της Φαρμακολογίας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. ο οποίος παρουσίασε το θέμα «Μηχανισμοί ρύθμισης κυτταρικής αναπαραγωγής και θανάτου στον καρκίνο» και «Εναλλακτικές μορφές χημειοθεραπείας: Διαφοροποίηση καρκινικών κυττάρων με φάρμακα» (Τεύχος 4 Ιούλιος 1998). 3 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: κ. Σταύρος Μαλαματάρης, Καθηγητής στον τομέα της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας στο Α.Π.Θ. ο οποίος παρουσίασε το θέμα «Χορήγηση φαρμάκων από το αναπνευστικό σύστημα» και ο κ. Ιωάννης Νικολακάκης, Λέκτορας στον τομέα της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Α.Π.Θ. με θέμα «Σωματιδιακά συστήματα φαρμάκων. Παρασκευή και εφαρμογές» (Τεύχος 6 Ιούλιος 1999). 4 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: Δρ. Χρήστος Σουλελές, Καθηγητής της Φαρμακογνωσίας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ., ο οποίος παρουσίασε δύο διαλέξεις. «Αιθέρια έλαια και η στρατηγική τους στη θεραπεία για την αντιμετώπιση των παθήσεων του πεπτικού συστήματος» και «Φαρμακευτική διατροφή» θέματα εύστοχα και επίκαιρα (Τεύχος 9 Μάρτιος 2001). 5 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: Αναπληρωτής Καθ. Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Γιώργος Καρακιουλάκης ο οποίος παρουσίασε το θέμα «Drugs for life style». Μαζί του ήταν και η Λέκτορας Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής, κα Ελένη Παπακωνσταντίνου, η οποία έκανε πα- 3

4 ΤΑ ΕΝ ΟΙΚΩ ρουσίαση με θέμα «AIDS: Σύγχρονες θεραπευτικές δυνατότητες και προοπτικές. Προφυλάξεις στην καθημερινή πράξη για το Φαρμακοποιό» (Τεύχος 11 Απρίλιος 2002). 6 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Δύο ήταν οι ομιλητές, ο κ. Γιώργος Μανουσάκης, ομότιμος Καθηγητής της Ανόργανης Χημείας του ΑΠΘ, ο οποίος μίλησε για το «ρόλο των Αντιοξειδωτικών Ελεύθερων ριζών κ Ιχνοστοιχείων στην υγεία του ανθρώπου» και ο κ. Παύλος Κορδοπάτης, Καθηγητής Φαρμακογνωσίας κ Χημείας Φυσικών Προϊόντων, του οποίου η ομιλία του είχε θέμα: «Συνθετικά Βιοδραστικά Πεπτίδια: Από την Χημεία στην Φαρμακευτική Εφαρμογή». (Τεύχος 13 Απρίλιος 2003). 7 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: κ. Πέτρος Γεωργακόπουλος, καθηγητής Φαρμακοτεχνίας και Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. Το θέμα της διάλεξης του ήταν η «Βιοφαρμακευτική Τεχνολογία και οι προεκτάσεις της στην αποτελεσματικότητα των φαρμάκων». Ο δεύτερος καλεσμένος ήταν ο Επίκουρος Καθηγητής στο Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας- Φυτοχημείας του Τομέα Φαρμακογνωσίας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. ο οποίος μας παρουσίασε το θέμα «Φυτικά- παραφαρμακευτικά συμπληρώματα και αντιοξειδωτικά» (Τεύχος 15 Μάιος 2004). 8 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητής: O Κύπριος επιστήμονας Δρ Δημήτρης Ηροδότου, ενδοκρινολόγος MD Medical Director Diabetes Education and Management Center United Health Services- ο οποίος ζει και εργάζεται στην Ινδιανάπολη των ΗΠΑ. Με ενθουσιασμό αποδέχτηκε την πρόσκλησή μας και μας μετέφερε τις γνώσεις του για τις νέες εξελίξεις στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη (Τεύχος 17 Ιούνιος 2005). 9η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: Δύο πολύ αγαπητοί και καταξιωμένοι καθηγητές από το Α.Π.Θ. Πρώτος ομιλητής ήταν ο επίκουρος καθηγητής της Φαρμακολογίας του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. κος Γιάννης Βιζιριανάκης με θέμα «Η φαρμακογονιδιωματική προσέγγιση για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας των φαρμάκων στη σύγχρονη θεραπευτική». Δεύτερος ομιλητής ήταν ο αναπληρωτής καθηγητής της Φαρμακολογίας- Φαρμακοκινητικής του Φαρμακευτικού Τμήματος του Α.Π.Θ. κος Ιωάννης Νιώπας με θέμα «Κατάχρηση ουσιών στον αθλητισμό- Doping» (Τεύχος 19 Ιούνιος 2006). 10η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητές: κα Λυγερή Χατζηπέτρου Κουρουνάκη, ομότιμη καθηγήτρια του τμήματος Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. με θέμα «Εξέλιξη και ανάπτυξη της ανοσίας από τα ασπόνδυλα στα σπονδυλωτά» και κ. Παναγιώτης Κουρουνάκης, ομότιμος καθηγητής του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας, του Τμήματος Φαρμακευτικής του Α.Π.Θ. με θέμα «Σχεδιασμός και σύνθεση νέων ενώσεων με πιθανή χρήση σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις» (Τεύχος 21 Δεκέμβριος 2007). 11η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητής: O καθηγητής της Ανοσοβιολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών και Διευθυντής του Τμήματος Βιοχημείας του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, Δρ Σωκράτης Τζάρτας, ο οποίος μας παρουσίασε το θέμα «Βαριά Μυασθένεια ως ένα Πρότυπο Αυτοάνοσο νόσημα- Αιτιοπαθογένεια και ανάπτυξη Αντιγονοειδικής θεραπείας» (Τεύχος 22 Ιούνιος 2008). 12η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητής: Αναπληρωτής καθηγητής Φαρμακολογίας της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, με θέμα «Καρκίνος και αντινεοπλασματικά φάρμακα» (Τεύχος 23 Ιανουάριος 2009). 13 η Επιστημονική Ημερίδα του Συλλόγου Ομιλητής: Επίκουρος Καθηγητής της Φαρμακογονιδιωματικής του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών, Δρ. Γεώργιος Πατρινός, με θέμα «Φαρμακογονιδιωματική και εξατομικευμένη θεραπεία» (Τεύχος 26 Δεκέμβριος 2010). Μέσα στα πλαίσια των στόχων του συλλόγου 4

5

6 ΤΑ ΕΝ ΟΙΚΩ μας, με μεγάλη επιτυχία κυκλοφορεί από το 1997 το εξαμηνιαίο περιοδικό ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ το οποίο φέτος μετρά 27 τεύχη. Στο επιστημονικό και όχι μόνον περιοδικό αρθρογραφούν καθηγητές των ελληνικών και κυπριακών πανεπιστημίων, συνάδελφοι από τον κυπριακό και ελλαδικό χώρο και πολλοί κύπριοι γιατροί όλων των ειδικοτήτων πάνω σε φαρμακευτικά, ιατρικά και άλλα θέματα. Το περιοδικό αυτό το στηρίζουν φαρμακευτικές εταιρείες από την Κύπρο αλλά και από την Ελλάδα με διαφημίσεις προϊόντων ή υπηρεσιών που αφορούν αποκλειστικά τα φαρμακεία. Δράττομαι της ευκαιρίας από τη στήλη αυτή να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά όλους όσους έχουν πιστέψει σε μας που για 15 συνεχή χρόνια, πιστοί στο όραμά μας αγωνιζόμαστε για την ανέλιξη του επαγγέλματός μας. Η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών του συλλόγου αλλά και με τους υπόλοιπους συναδέλφους έχει επιτευχθεί με τις εκδρομές που έχει οργανώσει εντός και εκτός Κύπρου ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Όλες μας οι εκδρομές είχαν μεγάλη επιτυχία. Μπορεί η συμμετοχή να ήταν μικρή αλλά όλοι ομόφωνα επιβεβαιώνουμε ότι περνάμε υπέροχα. Ας αναπολήσουμε την εκδρομή στον Αγρό το Νοέμβριο 1997, εκδρομή στην Πάφο το Μάρτιο 1999, στη Βηρυτό, 31 Μαρτίου μέχρι 3 Απριλίου Εκδρομή στη Θεσσαλονίκη, 29 Μαρτίου 1 Απριλίου 2002, για το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας, 8 10 Μαρτίου 2003, στη Συρία. Το 2004 συνδυάσαμε την 7η Επιστημονική Ημερίδα με εκδρομή στις Πλάτρες. Εκεί αφού πραγματοποιήθηκε η Ημερίδα την επόμενη ημέρα οι φαρμακοποιοί με τις οικογένειές τους είχαν μεταβεί στα Καλληδόνια όπου και περπάτησαν στο μονοπάτι της φύσης κυνηγώντας το θησαυρό που δεν ήταν άλλος από τα ενδημικά φυτα και τα βότανα της περιοχής αυτής. Το 2005 πραγματοποιήθηκε η εκδρομή στο Βουνί και η αξέχαστη εκδρομή πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 30 Σεπτεμβρίου και 4 Οκτωβρίου Έπονται και άλλες τέτοιες αξέχαστες στιγμές Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΟΥΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ 6

7 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και θεραπείες υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας Δρ. Μάριος Πρικής M.D Νεφρολόγος Μεταμοσχευτική Ιατρική Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή χρόνια νεφρική νόσος όπως σωστότερα σαν ορισμός χρησιμοποιείται σήμερα, αποτελεί ένα σημαντικό τόσο σε σοβαρότητα όσο και σε συχνότητα πρόβλημα υγείας στις σύγχρονες κοινωνίες, αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στους 1000 θα χρειαστεί υποστήριξη με κάποια μέθοδο εξωνεφρικής κάθαρσης. Η συχνότητα αυτή φαίνεται να αυξάνει καθώς πολλοί παράγοντες συμμετέχουν, όπως η αύξηση του μέσου όρου ζωής, η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας με αποτέλεσμα να γίνονται περισσότερες διαγνώσεις και περισσότερες θεραπευτικές παρεμβάσεις (χειρουργεία, στεφανιογραφίες, αγγειοπλαστικές κλπ), αλλά και η αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής με συνέπεια την συχνότερη εμφάνιση της αρτηριακής υπέρτασης και του σακχαρώδη διαβήτη. Λειτουργία και σημασία των νεφρών. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία της χρόνιας νεφρικής νόσου θα πρέπει να γνωρίζουμε την φυσιολογική λειτουργία, το έργο που επιτελούν οι νεφροί για να εξασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Κατ αρχήν λοιπόν φιλτράρουν το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία πολλές φορές την ημέρα και το «καθαρίζουν» από όλες τις άχρηστες ουσίες-τοξικές που παράγονται από τον μεταβολισμό ή προσλαμβάνονται εξωγενώς (πχ φάρμακα), αποβάλλοντας ταυτόχρονα και την απαιτούμενη ποσότητα νερού. Ταυτόχρονα παράγουν κάποιες σημαντικές ορμόνες που είναι απαραίτητες για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και για το μεταβολισμό των οστών. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι νεφροί συμμετέχουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, είτε με την παραγωγή ορμονών, π.χ ρενίνη, είτε με την ρύθμιση του νατρίου και συνάμα του όγκου αίματος στα αγγεία. Είναι κατανοητό λοιπόν, ότι όταν οι νεφροί μας δεν λειτουργούν φυσιολογικά, δεν μπορούν να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες, άλλοτε σε άλλο βαθμό, ανάλογα με την βαρύτητα και την διάρκεια της νεφρικής νόσου. Η παραπάνω κατάσταση όταν παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα χαρακτηρίζεται ως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και όταν οι νεφροί δεν λειτουργούν πλέον καθόλου και είναι απαραίτητη κάποια μέθοδος αντικατάστασης της λειτουργίας τους, χαρακτηρίζεται ως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Οι μέθοδοι που σήμερα εφαρμόζονται τόσο παγκοσμίως όσο και στη χώρα μας ως θεραπείες υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, είναι η αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό με παραλλαγές της, η περιτοναϊκή κάθαρση με τις παραλλαγές της, η μεταμόσχευση νεφρού από ζώντα ή πτωματικό δότη και κάποιες νεώτερες μέθοδοι βασισμένες στη νανοτεχνολογία και στα βλαστοκύτταρα που τελούν όμως ακόμη υπό εξέλιξη και επιστημονική έρευνα σηματοδοτώντας όμως το μέλλον. Αιτιολογία της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου. Τα αιτία της χρόνιας νεφρικής νόσου είναι πολλά και κάποια από αυτά ενδεχομένως δυσνόητα. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί και η έννοια της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας, κατάσταση που χαρακτηρίζεται από προσωρινή ή καλύτερα, από μη μόνιμη απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, παρόλο που κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατό να αντιμετωπισθούν με κάποια μέθοδο αιμοκάθαρσης. Η αιτιολογία μπορεί να συμπίπτει ή να διαφέρει μεταξύ της οξείας και χρόνιας νεφρικής νόσου, σε κάθε περίπτωση όμως η τελική διάγνωση και η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται από τον ειδικό νεφρολόγο ιατρό. 7

8 ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Σε γενικές γραμμές αν προσπαθήσει κανείς να αναφέρει τα σημαντικότερα αίτια ή ακόμα καλύτερα να ομαδοποιήσει καταστάσεις που προδιαθέτουν σε νεφρική ανεπάρκεια θα ανέφερε τα εξής: σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση, χρόνιες σπειραματοπάθειες κληρονομικά νοσήματα όπως (π.χ. η πολυκυστική νόσος) ουρολοιμώξεις, λιθιάσεις υπέρταση, από την οποία πάσχουν στην πλειονότητά τους οι διαβητικοί, οδηγούν σε βλάβη των νεφρών και νεφρική ανεπάρκεια. Η τελευταία προκαλεί κατακράτηση ουσιών που κανονικά αποβάλλονται με τα ούρα. Τα προϊόντα αυτά είναι η ουρία, η κρεατινίνη, το ουρικό οξύ κ.ά. Η πρώιμη διάγνωση της νεφρικής βλάβης είναι καθοριστική και επιτρέπει την κατάλληλη ΣΤΑΔΙΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΣΤΑΔΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ GFR ml/min/ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ (ΔΙΗΘΗΣΗ ΝΕΦΡΟΥ) 1 >90 Νεφρική δυσλειτουργία µε φυσιολογικό ή µειωµένο GFR Νεφρική δυσλειτουργία µε ελαφρώς µειωµένο GFR Μέτρια µειωµένο GFR Σοβαρή Μείωση GFR 5 <15 Νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου 8 του ουροποιητικού, υπερτροφία προστάτη Κατάχρηση φαρμάκων (όπως π.χ. τα αναλγητικά), πρόσληψη σκιαγραφικών ουσιών για εξετάσεις όπως πυελογραφίες, στεφανογραφίες, αξονικές τομογραφίες άγνωστα και άλλα σπανιότερα αίτια. Η πιο σημαντική αιτία, όμως, φαίνεται να είναι η διαβητική νεφροπάθεια, αφού ο σακχαρώδης διαβήτης είναι πλέον η συχνότερη αιτία που οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Στη χώρα μας το 30% των αιμοκαθαιρομένων ασθενών πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, ποσοστό που δείχνει ανησυχητική αύξηση τα τελευταία χρόνια. Οι επιπλοκές που επιβαρύνουν τους νεφρούς, συνήθως εμφανίζονται μετά από τα πρώτα χρόνια του διαβήτη. Γι αυτό, ακόμη και αυτοί που γνωρίζουν ότι πάσχουν από διαβήτη, συνήθως παραβλέπουν τον κίνδυνο και δεν τον αντιμετωπίζουν έγκαιρα. Όμως, η βλάβη των νεφρών - όπως και οι άλλες επιπλοκές - προχωράει, δυστυχώς, με μικρά αλλά σταθερά βήματα. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση νεφρικής προσβολής είναι η ανεπαρκής ρύθμιση του σακχάρου, με επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης ΗbΑ1c> 7,5%, η υψηλή αρτηριακή πίεση > 130/80 mm Hg, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η γενετική προδιάθεση. Η πρωτεϊνουρία και η θεραπεία πριν την εκδήλωση της νεφρικής και της καρδιαγγειακής βλάβης. Η νεφρική βλάβη μπορεί να διαπιστωθεί έγκαιρα με απλές διαγνωστικές εξετάσεις, του αίματος και των ούρων. Η εμφάνιση μικρολευκωματινουρίας στα ούρα είναι πρώιμος δείκτης προσβολής των νεφρών και των αγγείων. Πρόληψη και Διάγνωση. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια χωρίζεται σε 5 στάδια (πίνακας 1), ανάλογα με το βαθμό λειτουργίας των νεφρών, όπως υπολογίζεται από τον ρυθμό διήθησης των νεφρών (GFR). Η διάγνωση της νόσου στα πρώιμα στάδια δίνει την δυνατότητα παρέμβασης με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της νόσου και την πιθανή θεραπεία της. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό, ότι η πρόληψη είναι εξαιρετικά σημαντική. Ανεξάρτητα από τις παραπάνω αναφερόμενες αιτίες, ειδικά σε νέους ανθρώπους η συμπτωματολογία της νεφρικής νόσου μπορεί να είναι υποκλινική, δηλαδή να μην εκδηλώνεται με έντονα ή συνηθισμένα συμπτώματα όπως για παράδειγμα πόνος, πυρετός που οδηγούν στο γιατρό. Ένα σχετικά πρώιμο σύμπτωμα, χωρίς όμως να είναι απόλυτο είναι η λεγόμενη νυκτουρία, η ούρηση δηλαδή κατά τη διάρκεια της

9

10 ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ νύχτας λόγω αδυναμίας συμπύκνωσης των ουρών, σύμπτωμα στο οποίο συνήθως δεν δίδεται ιδιαίτερη σημασία όταν συμβαίνει. Τελικά και για να μην δημιουργείται σύγχυση, είτε κάποιος ανήκει σε κάποια από τις παραπάνω κατηγόριες, είτε όχι, αρκούν απλές και καθημερινές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν υπάρχει δυσλειτουργία των νεφρών. Η μέτρηση της ουρίας και της κρεάτινης του αίματος και μια απλή γενική ουρών, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων θα μας δείξει αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα και αν χρειάζεται να επισκεφθούμε ειδικό νεφρολόγο για περαιτέρω έλεγχο και αντιμετώπιση. Η πρόληψη αφορά όλα τα μέτρα αυτά που απαιτούνται για να έχει κάποιος καλή υγεία, δηλαδή σωστή διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσματος, επίσκεψη σε ιατρό σε περίπτωση κάποιου προβλήματος χωρίς καθυστέρηση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης περιστασιακά και διενέργεια εξετάσεων αίματος ρουτίνας μία φορά ετησίως. Σε περίπτωση βέβαια που συντρέχουν επιβαρυντικοί παράγοντες όπως αυτοί που αναφέρονται παραπάνω, θα πρέπει κανείς να είναι πιο προσεκτικός και να συμβουλευτεί κάποιο νεφρολόγο. Μεθόδοι αντικατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Σε περίπτωση επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας, ο ασθενής με νεφρική ανεπάρκεια θα πρέπει έγκαιρα να προετοιμαστεί για μέθοδο υποκατάστασης. Η μέθοδος μπορεί να είναι η αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό, η περιτοναϊκή κάθαρση ή η μεταμόσχευση νεφρού, όταν υπάρχει δότης. Κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Η μεταμόσχευση νεφρού θεωρείται, υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για ασθενείς με χρόνια νεφρική Εικόνα 1. Μεταμόσχευση Νεφρού νόσο τελικού σταδίου. Τα πλεονεκτήματα της μεταμόσχευσης νεφρού (εικόνα 1) συνοψίζονται στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, καρδιοαγγειακά οφέλη, βελτίωση της ποιότητας ζωής, προαγωγή σωματικής και συναισθηματικής ευεξίας, επαναφορά γονιμότητας, κοινωνικοοικονομικά οφέλη, μεγαλύτερη πιθανότητα επιστροφής στην εργασία, και μειωμένο υγειονομικό κόστος Ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να εξηγεί στον ασθενή την κάθε μέθοδο και να δίνει κατευθύνσεις, σύμφωνα με τις γνώσεις και την εμπειρία του, για τη μέθοδο που θεωρεί ο ίδιος ασφαλέστερη. Ο ασθενής θα πρέπει με ωριμότητα και εμπιστοσύνη στον θεράποντα γιατρό του να αντιμετωπίζει το πρόβλημα, να επιλέξει την καλύτερη αλλά και προσφορότερη γι αυτόν μέθοδο, ώστε να συνεχίζει τη ζωή του δημιουργικά και αισιόδοξα. ΠΗΓΗ: National Kidney Foundation (www. kidney.org), American Society of Nephrology ( Eλληνική Νεφρολογική Εταιρεία ( International Society of Nephrology ( 10

11 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Οξειδωτικό στρες, αντιοξειδωτικά, επίδραση και αντιμετώπιση οξειδωτικού στρες στο δέρμα Ελένη Α. Ρέκκα Αναπληρώτρια καθηγήτρια, Τομέας Φαρμακευτικής Χημείας, Τμήμα Φαρμακευτικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια έτη, η ατμόσφαιρα της γης αποτελούνταν κυρίως από μεθάνιο, αμμωνία, διοξείδιο του άνθρακα και νερό, οι συνθήκες, δηλαδή, ήταν μάλλον αναγωγικές, με ελάχιστο οξυγόνο. Οι πρώτοι οργανισμοί ήταν αναερόβιοι, και μόνο μετά από την εμφάνιση, ανάπτυξη και επέκταση των φωτοσυνθετικών οργανισμών, η σύσταση της ατμόσφαιρας άλλαξε, με μείωση του διοξειδίου του άνθρακα και αντίστοιχη αύξηση του οξυγόνου. Ταυτοχρόνως, η ατμόσφαιρα της γης έγινε περισσότερο διαπερατή από το φως, στοιχείο απαραίτητο για τη φωτοσυνθετική λειτουργία. Επομένως, άρχισαν να δημιουργούνται συνθήκες για την αερόβια ζωή. ΟΞΥΓΟΝΟ Τα κυριότερα συστατικά των τροφών μας, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, αξιοποιούνται και αντίστοιχη πλήρης αναγωγή του οξυγόνου προς σχηματισμό νερού. Με τον τρόπο αυτό καταναλίσκεται περίπου το 98% του χρησιμοποιουμένου οξυγόνου. Το υπόλοιπο 2% του οξυγόνου ανάγεται μερικώς, δρώντας ως οξειδωτικό, και προκύπτουν οι καλούμενες «δραστικές μορφές οξυγόνου», δηλ. η ρίζα ανιόντος υπεροξειδίου, το υπεροξείδιο του υδρογόνου (το οποίο δεν είναι ελεύθερη ρίζα, κατατάσσεται όμως στις δραστικές μορφές οξυγόνου, διότι μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό ελευθέρων ριζών, π.χ. παρουσία σιδήρου) και η ρίζα υδροξυλίου (Σχήμα 1). Οι μορφές αυτές, όταν ευρίσκονται σε ελάχιστα ποσά, είναι χρήσιμες, π.χ. για τη λειτουργία της άμυνας του οργανισμού ή για τη μεταφορά σημάτων. Σε μεγαλύτερα ποσά, όμως, ή κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορούν να καταστούν πολύ τοξικές. Είναι ικανές να προσβάλλουν ζωτικής σημασίας συστατικά του οργανισμού, πρωτεΐνες, λιπίδια, DNA, με συνέπεια διαταραχή της λειτουργίας και σοβαρές βλάβες αυτού Σχήμα 1: Παραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου στο βιολογικά σύστημα. Φαίνεται η είσοδος ενός ηλεκτρονίου κάθε φορά (μερική αναγωγή του οξυγόνου). στον οργανισμό μας είτε για τη σύνθεση των δομικών μορίων αυτού, είτε για παραγωγή της απαραίτητης ενέργειας. Αυτά γίνονται με την οξείδωση των συστατικών των τροφών από το εισπνεόμενο οξυγόνο και τη δράση ενζύμων. Κατά τη διαδικασία αυτή συμβαίνει βαθμιαία οξείδωση των προαναφερθέντων υλικών ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ Ελεύθερη ρίζα είναι κάθε χημικό είδος με ένα ή περισσότερα ασύζευκτα ηλεκτρόνια. Τα ηλεκτρόνια στα μόρια προτιμούν να κατανέμονται ανά ζεύγη. Εάν για κάποιο λόγο, π.χ. με επίδραση ακτινοβολίας, το ένα ηλεκτρόνιο 11

12 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 12 απομακρυνθεί, απομένει στο μόριο ένα μονήρες ηλεκτρόνιο, προκύπτει δηλαδή μια ελεύθερη ρίζα. Κατά κανόνα, οι ελεύθερες ρίζες είναι σώματα ασταθή, δηλαδή χημικώς δραστικά. Τείνουν είτε να αποδώσουν το μονήρες ηλεκτρόνιό τους, είτε να προσλάβουν ένα ακόμη ηλεκτρόνιο από κάποιο άλλο μόριο, συχνά ένα σημαντικό συστατικό του οργανισμού μας, ώστε να έχουν ζεύγος ηλεκτρονίων. Με τον τρόπο αυτό, όμως, δημιουργούν μια νέα ελεύθερη ρίζα, και η παραπάνω διαδικασία επαναλαμβάνεται, αρχίζουν, δηλαδή, οι αλυσσιδωτές αντιδράσεις ελευθέρων ριζών. Το ατμοσφαιρικό οξυγόνο είναι ελεύθερη ρίζα, με δύο ασύζευκτα ηλεκτρόνια! Για το λόγο αυτό έχει εκφραστεί η, πιθανώς υπερβολική, διατύπωση ότι «η αερόβια ζωή διατηρείται όχι χάρη στην, αλλά παρά την ύπαρξη του οξυγόνου!» ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ Ο οργανισμός, κατά τη μακρά πορεία της εξέλιξης, έχει αναπτύξει αμυντικούς, αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς, προς αποφυγή ή επιδιόρθωση οξειδωτικών βλαβών. Έτσι, στον οργανισμό διατηρείται ισορροπία μεταξύ οξειδωτικών και αντιοξειδωτικών λειτουργιών. Οξειδωτικό στρες είναι η διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ των οξειδωτικών και των αντιοξειδωτικών διαδικασιών του οργανισμού, προς όφελος των πρώτων (1). Οξειδωτικό στρες δεν σημαίνει υποχρεωτικά νόσο, είναι όμως μια ασταθής κατάσταση, η οποία, εάν συνεχιστεί, θα οδηγήσει σε κάποια βλάβη και νόσο, από ελαφρά έως εξαιρετικά σοβαρή. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν την παραγωγή ελευθέρων ριζών. Μερικοί είναι: Ακτινοβολία: Κυρίως η ιονίζουσα ακτινοβολία (π.χ. ακτίνες Χ- και γ-). Ποικίλα χημικά, π.χ. βενζόλιο, που χρησιμοποιείται στη χημική βιομηχανία ως διαλύτης αλλά και ως πρώτη ύλη. Φάρμακα, π.χ. αδριαμυκίνη (χημειοθεραπευτική τετρακυκλίνη), βενζοϋλοϋπεροξείδιο (κατά της ακμής), ακόμη και η παρακεταμόλη, ευρέως χρησιμοποιούμενο αναλγητικό, σε πολύ μεγάλες δόσεις. Τρόφιμα: Κόκκινο κρέας, λάδια πολύ μεγάλης περιεκτικότητας σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Περιβαλλοντικοί ρύποι, π.χ. αμίαντος, όζον, ακρολεΐνη (από εξατμίσεις αυτοκινήτων, από πολυχρησιμοποιημένα υπερθερμαινόμενα μαγειρικά έλαια). Γεωργικά φάρμακα, φυτοφάρμακα, π.χ. παρακουότ. Νόσοι, όπως αρτηριοσκλήρυνση, σακχαρώδης διαβήτης, καταστάσεις φλεγμονής (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα), νευροεκφυλιστικές νόσοι (π.χ. νόσος Alzheimer). Στρες από ποικίλα αίτια, π.χ. συναισθηματική διέγερση. Γήρανση του οργανισμού. Τρόπος ζωής, π.χ. κάπνισμα, μεγάλη και συχνή κατανάλωση αλκοόλης. Αν και όλοι μας είναι δυνατόν να υποστούμε οξειδωτικό στρες, θα μπορούσαμε να πούμε, με βάση τα προαναφερθέντα, ότι υπάρχουν και ομάδες «υψηλού κινδύνου»: οι αλκοολικοί, οι καπνιστές, οι πλημμελώς διατρεφόμενοι (κυρίως με επεξεργασμένα τρόφιμα), οι ακτινοθεραπευόμενοι, οι υποκείμενοι σε στρες, σε θεραπεία με ορισμένα φάρμακα επί μακρόν, οι πολυμεταγγιζόμενοι (λόγω υπερφόρτισης σε σίδηρο, που μπορεί να καταλύει αντιδράσεις ελευθέρων ριζών), οι αλόγιστα εκτιθέμενοι στον ήλιο. Εμφανίζεται ευκολότερα στους ηλικιωμένους, διότι έχουν μειωμένη ικανότητα προσαρμογής. Ο οργανισμός, μέχρις ενός σημείου, αποκρίνεται σε οξειδωτική προσβολή, με αύξηση της σύνθεσης ενζύμων που αντιμετωπίζουν το οξειδωτικό στρες, καθώς και αντιοξειδωτικών ενώσεων. Η προσαρμοστική αυτή ικανότητα

13 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Επί πλέον, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν ελαττωμένη ικανότητα απορρόφησης χρήσιμων αντιοξειδωτικών παραγόντων από τις τροφές, όπως βιταμινών Ε και Α. Επίσης, ευαίσθητα είναι τα πολύ νέα άτομα, που δεν έχουν αναπτύξει πλήρως τις φυσιολογικές αμυντικές διαδικασίες, ενώ, ταυτοχρόνως, παρουσιάζουν έντονο μεταβολισμό, επομένως αυξημένη πιθανότητα διαρροής ηλεκτρονίων και σχηματισμό ελευθέρων ριζών. ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, με την εξέλιξη αναπτύχθηκε στους αερόβιους οργανισμούς αμυντικό, αντιοξειδωτικό σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει αντιοξειδωτικά ένζυμα, π.χ. καταλάση, απλά αντιοξειδωτικά πεπτίδια και αμινοξέα, π.χ. γλουταθειόνη, κυστεΐνη. Η διατήρηση και η ενίσχυση του συστήματος αυτού είναι πολύ σημαντική, και επιτυγχάνεται με ισορροπημένη και όχι πολλή τροφή, με ικανή, αλλά όχι υπερβολική σωματική άσκηση. Παραπέρα, αντιοξειδωτική δράση ασκούν ενώσεις που έρχονται στον οργανισμό με την τροφή. ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Είναι γενικά παραδεκτό πως το οξειδωτικό στρες αναπόφευκτα συνοδεύει κάθε βλάβη ιστού. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι «μπορεί το οξειδωτικό στρες να προκαλέσει νόσο;» αλλά «το οξειδωτικό στρες, που οπωσδήποτε συνυπάρχει, είναι ικανό να προκαλέσει παθολογικές εκδηλώσεις;» (2). Λαμβάνοντας αυτό υπ όψη, παθολογικές καταστάσεις όπου αποδεδειγμένα συνεισφέρει είναι: Νευρωνική εκφύλιση, ελάττωση μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών, γεροντική άνοια τύπου Alzheimer, νόσος του Parkinson, άλλες νευροεκφυλιστικές καταστάσεις. Σπασμοί. Αυτοάνοσοι καταστάσεις, π.χ. ρευματοειδείς νόσοι, ερυθηματώδης λύκος, νόσος του Krohn, σκλήρυνση κατά πλάκας. Καρδιαγγειακά νοσήματα, αρρυθμίες, αθηρωμάτωση, αρτηριοσκλήρυνση, υπέρταση. Σακχαρώδης διαβήτης, αγγειοπάθεια από διαβήτη. Γήρανση. Βλάβες από ισχαιμία/επαναιμάτωση, π.χ. μετά από εγκεφαλικό ή καρδιακό ισχαιμικό επεισόδιο. Τοξικότητα από μερικά φάρμακα και δηλητήρια. Από την άλλη μεριά, μπορεί μικρού βαθμού οξειδωτικού στρες να είναι επωφελές. Έτσι εξηγείται, π.χ., η χρησιμότητα της σωματικής άσκησης σε άτομα με υπερλιπιδαιμία: Έχοντας υπ όψη πως η αρτηριοσκληρωτική πλάκα στα αγγεία δημιουργείται από την οξειδωμένη LDL, (η LDL είναι η «κακή χοληστερόλη»), εάν κινητοποιηθεί, με την άσκηση, το αντιοξειδωτικό μας σύστημα, θα περιοριστεί αυτή η οξείδωση της LDL. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΔΕΡΜΑ Το δέρμα των θηλαστικών αποτελείται από το χόριο και την επιδερμίδα. Το χόριο περιέχει πλήθος διαφορετικών κυττάρων, π.χ. νευρικές απολήξεις, που είναι ενσωματωμένα σ ένα δίκτυο ινώδους ιστού ο οποίος περιέχει ελαστίνη και κολλαγόνο. Η επιδερμίδα, αντιθέτως προς το χόριο, στερείται νευρικών απολήξεων και αιμοφόρων αγγείων. Εκεί όπου η επιδερμίδα άπτεται του χορίου, υπάρχει στοιβάδα έντονα πολλαπλασιαζομένων κυττάρων, των κυττάρων κερατίνης. Τα κερατινοκύτταρα μεταναστεύουν προς το εξωτερικό της επιδερμίδας και υφίστανται διαφοροποίηση, την κερατινοποίηση. Η εξώτατη στοιβάδα της επιδερμίδας, η κερατίνη στοιβάδα, είναι το τελικό προϊόν αυτής της διαδικασίας, και αποτελείται από κερατινοποιημένο υλικό, δηλαδή ισχυρά συνδεδεμένα νεκρά κύτταρα που απαρτίζουν έναν αποτελεσματικό φραγμό. Τα κύτταρα αυτά συνεχώς απολεπίζονται και απομακρύνονται. Το δέρμα των περισσοτέρων ανθρώπων είναι εκτεθειμένο στο περιβάλλον: Ατμοσφαιρικό οξυγόνο 13

14 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Αερίους ρύπους, π.χ. όζον, διοξείδια του θείου και του αζώτου. Στο δέρμα εφαρμόζονται διάφορες χημικές ουσίες με: κρέμες, διαλύματα, αλοιφές, τοξικά υλικά του νερού, π.χ. χλώριο, διαλυμένα μεταλλικά ιόντα, αποσμητικά και ανθιδρωτικά που περιέχουν άλατα αργιλίου, προϊόντα βακτηρίων του δέρματος ή άλλα που περιέχονται και απεκκρίνονται με τον ιδρώτα Πολλά από τα σώματα αυτά μπορούν να προκαλέσουν ή να καταλύσουν αλυσσιδωτές αντιδράσεις ελευθέρων ριζών. Ως παράδειγμα αναφέρεται το βενζοϋλο-υπεροξείδιο (Σχήμα 2). Σχήμα 2: Βενζοϋλο-υπεροξείδιο: Σταδιακά υδρολύεται προς υπεροξείδιο του υδρογόνου Το βενζοϋλο-υπεροξείδιο χρησιμοποιείται στην ακμή (acne vulgaris): Δρα επειδή απελευθερώνει Η 2 Ο 2, το οποίο ασκεί αντιβακτηριακή δράση. Επίσης, προκαλεί τοπικό ερεθισμό και απολέπιση, επάγοντας αναγέννηση των κυττάρων της επιδερμίδας. Χρησιμοποιείται για τον ίδιο λόγο για τον αποχρωματισμό μαλλιών και λεύκανση οδόντων. Η χρήση του δεν είναι ελεύθερη ανεπιθυμήτων ενεργειών, καθώς υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης τοξικότητας, ιδιαιτέρως στις εκτεθειμένες σε φώς και αέρα περιοχές, λόγω οξειδωτικών διαδικασιών. Το σοβαρότερο πρόβλημα που φαίνεται ότι αντιμετωπίζει το δέρμα είναι η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία. Διακρίνεται, αναλόγως του μήκους κύματος, σε UV A, UV B και UV C. Αυτή που φθάνει σ εμάς είναι η UV A. Μόνο το 10% της UV B φθάνει στην επιφάνεια της γης, ενώ η UV C δεν διαπερνά τη γήινη ατμόσφαιρα Η υπεριώδης ακτινοβολία δεν περιέχει τόση ενέργεια ώστε να δημιουργήσει ελεύθερες ρίζες, όπως κάνει η ιονίζουσα ακτινοβολία (π.χ. ακτίνες Χ- και γ-). Σαφώς όμως είναι βλαπτική, λόγω της έμμεσης παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (φωτοοξειδωτική βλάβη), μέσω φωτοευαισθητοποιητικών ουσιών. Τέτοιες ουσίες μπορεί να υπάρχουν σε καλλυντικά, ορισμένα φάρμακα και σε προϊόντα μικροοργανισμών που συνήθως απαντούν στο δέρμα, κυρίως ατόμων που πάσχουν από ακμή (Propionibacterium acnes). Φωτοευεισθητοποιητές είναι και μερικά φυτικής προέλευσης υλικά, όπως από τον κατιφέ (καλεντούλα), το φωτοευαισθητοποιό α-τερθειενύλιο, που χρησιμοποιείται ως εντομοκτόνο, και από το υπερικό, η ισχυρά φωτοευαισθητοποιητική ουσία υπερικίνη. Αλλά και αρκετά κοινά τρόφιμα, όπως το σέλινο και ο μαϊντανός, έχουν φωτοευαισθητοποιητικά συστατικά, που από μόνα τους φυσικά, με κατανάλωση αυτών των τροφίμων, δεν δημιουργούν πρόβλημα, θα μπορούσαν όμως να δράσουν αθροιστικά σε συνδυασμό με άλλες φωτοευαισθητοποιητικές ουσίες. Άλλες φωτοευαισθητοποιητικές ουσίες είναι: Φάρμακα, όπως φαινοθειαζίνες (αντιισταμινικά, νευροληπτικά), χλωροδιαζεποξείδιο (αγχολυτικό), ψωραλένια. Ειδικότερα για τα ψωραλένια, αναφέρουμε ότι είναι παράγωγα φουροκουμαρινών (Σχήμα 3), που απαντώνται στη φύση Σχήμα 3: Γενική δομή φουροκουμαρινών 14

15

16 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 16 Η κυριότερη εφαρμογή τους είναι η αγωγή δερματικών προβλημάτων, σε συνδυασμό με υπεριώδη ακτινοβολία. Η αγωγή εκμεταλλεύεται την ιδιότητα των ψωραλενίων να απορροφούν έντονα την ακτινοβολία αυτή. Έτσι, χρησιμοποιούνται στην αγωγή της ψωρίασης, σε έκζεμα, σε λεύκη και μερικές φορές, στην αλωπεκία. Όμως, είναι μεταλλαξιογόνες και φωτοκαρκινογόνες ενώσεις! Παρ όλα αυτά, μέχρι το 1996 εύρισκαν χρήση ως παράγοντες που βοηθούν στο μαύρισμα της επιδερμίδας, επειδή διεγείρουν το σχηματισμό μελανίνης. Η σοβαρότερη βλάβη που μπορεί να δημιουργήσει η υπεριώδης ακτινοβολία είναι καρκίνος του δέρματος, το πολύ επικίνδυνο μελάνωμα. Ηπιότερη, αλλά σημαντική βλάβη είναι η γήρανση του δέρματος. Η φωτογήρανση του δέρματος συνοδεύεται από εμφάνιση ρυτίδων, απώλεια ελαστικότητας, αύξηση της ευθραυστότητας αυτού και επιβράδυνση επούλωσης τραυμάτων. Επί πλέον: Η ερυθρότητα που προκαλείται στο δέρμα από την υπεριώδη ακτινοβολία είναι ένδειξη φλεγμονής, που σημαίνει απ ευθείας σχηματισμό ελευθέρων ριζών. Με την υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνεται ο σίδηρος της αίμης στα κερατινοκύτταρα, που καταλύει σχηματισμό ελευθέρων ριζών. Μειώνονται τα επίπεδα β-καροτινίου και λυκοπινίου στο δέρμα, που είναι φυσιολογικά αντιοξειδωτικά Το δέρμα αυτοπροστατεύεται από την υπεριώδη ακτινοβολία με αύξηση της βιοσύνθεσης της μελανίνης, χρωστικής του δέρματος με ικανότητα να απορροφά την ακτινοβολία, αλλά και να δρα αντιοξειδωτικά. Η άμυνα του δέρματος συμπληρώνεται με αύξηση ενδογενών αντιοξειδωτικών, όπως βιταμινών Α και Ε και μερικών αντιοξειδωτικών ενζύμων, π.χ. καταλάσης. Με το οξειδωτικό στρες σχετίζεται επίσης και το όζον. Tο στρώμα του όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα προφυλάγει από την υπεριώδη ακτινοβολία, και οι «τρύπες του όζοντος» που προκαλούν, για παράδειγμα οι χλωροφθοράνθρακες που χρησιμοποιούνται ως προωθητικά σε αερολύματα (sprays), μειώνουν την προστατευτική του δράση. Έχει υπολογιστεί ότι 5% απώλεια του όζοντος της στρατόσφαιρας αυξάνει την είσοδο υπεριώδους ακτινοβολίας στην επιφάνεια της γης κατά 10%. Αντιθέτως, όταν το όζον δημιουργείται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, προκαλεί οξειδωτικό στρες, καθώς είναι ισχυρότατο οξειδωτικό. Σημαντικότατη πηγή δημιουργίας όζοντος είναι τα καυσαέρια από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Συγκέντρωση όζοντος ακόμη και 0,5 ppm (μέγιστο επιτρεπτό όριο είναι το 0,12 ppm) προκαλεί βλάβες στους πνεύμονες. Τέλος, ρύποι του περιβάλλοντος, όπως διοξείδια του αζώτου και του θείου, προκαλούν οξειδωτικό στρες. Συνήθειες του σύγχρονου τρόπου ζωής προκαλούν οξειδωτικό στρες, όπως είναι το κάπνισμα και, εμμέσως, η διατροφή με επεξεργασμένα τρόφιμα. ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Δεδομένου ότι και στο κείμενο αυτό, αλλά και γενικότερα χρησιμοποιείται ο όρος «αντιοξειδωτικά», αναφέρουμε μερικά στοιχεία γι αυτά. Αντιοξειδωτικές είναι οι ενώσεις που εμποδίζουν τις αντιδράσεις ελευθέρων ριζών. Οι περισσότερες από τις κοινές αντιοξειδωτικές ουσίες δρουν επειδή οξειδώνονται εύκολα οι ίδιες από τις δραστικές μορφές οξυγόνου, προφυλάγοντας έτσι τα συστατικά του οργανισμού από τη δράση ελευθέρων ριζών. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα προϊόντα αυτά οξείδωσης των αντιοξειδωτικών να μην είναι τοξικά, δηλαδή να είναι χημικώς αδρανή. Με τον τρόπο αυτό δρα, π.χ., η αντιοξειδωτική βιταμίνη C, το ασκορβικό οξύ: οξειδώνεται το ίδιο προς δεϋδροασκορβικό οξύ, και γλυτώνουν από τη δράση των ελευθέρων ριζών τα

17 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ βιομόρια. Για να έχει αξία ένα αντιοξειδωτικό, πρέπει να φθάνει στο σημείο του σώματος που το χρειάζεται, και να δρα σε πολύ μικρότερες συγκεντρώσεις από τον οξειδωτικό, βλαπτικό παράγοντα. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Για προστασία του δέρματος από τις ελεύθερες ρίζες, το κυριότερο μέλημα θα πρέπει να είναι η σωστή διατροφή, δηλαδή κατανάλωση τροφίμων πλουσίων σε αντιοξειδωτικές ενώσεις, με σημαντικότερες τις εξής: βιταμίνες Ε (σπανάκι και άλλα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, ελιές, ξηροί καρποί) και C (φρούτα), καροτινοειδή, λυκοπίνιο, φλαβονοειδή και ανθοκυάνες, δηλαδή φρούτα, λαχανικά, ει δυνατόν ωμά, λίγο κρασί, κατά προτίμηση κόκκινο, τσάι, σοκολάτα. Πάντως, στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθούν τα εξής: κρυσταλλική μορφή, και δεν μπορεί να απορροφηθεί. Αν όμως η ντομάτα θερμανθεί, και μάλιστα με την παρουσία λαδιού, το λυκοπίνιο, ως λιπόφιλη ένωση, διαλύεται στο λάδι, και κατόπιν γαλακτωματοποιείται από τα χολικά άλατα της χολής και απορροφάται καλύτερα. Ακόμη όμως κι αν οι αντιοξειδωτικές ενώσεις απορροφούνται, θα πρέπει να κατανέμονται στον οργανισμό και να απαντώνται στην περιοχή που πρέπει να δράσουν σε κατάλληλες, επαρκείς συγκεντρώσεις. Δεν πρέπει κανείς να παρασύρεται από την in vitro ύπαρξη αντιοξειδωτικής ικανότητας συστατικών των τροφών και να την επεκτείνει σε αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα στον οργανισμό, καθώς αυτά τα δύο δεν βαίνουν παράλληλα. Επί πλέον, «αντιοξειδωτική ουσία» δεν σημαίνει υποχρεωτικά «ασφαλής ουσία», που μπορεί να λαμβάνεται ανεξέλεγκτα. Καλά και ισχυρά αντιοξειδωτικά επίσης είναι η ουβικινόλη, το φερουλικό οξύ (σίτος, ρύζι, ξηροί καρποί, φρούτα), και μερικά συνθετικά HO O CH 3 O OH Σχήμα 4: Ουβικινόλη (κυτόχρωμα Q10) και φερουλικό οξύ Πολλές φορές, τα αντιοξειδωτικά που υπάρχουν στα τρόφιμα φέρουν μικρό αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα όταν καταναλωθούν, διότι: Μερικά, π.χ. η βιταμίνη C, καταστρέφονται με το μαγείρεμα, την επεξεργασία των τροφίμων ή τη μακρά παραμονή. Άλλα δεν απορροφούνται ικανοποιητικά, π.χ. οι λεγόμενες πολυφαινόλες απορροφούνται λίγο. Άλλες ενώσεις ευρίσκονται στα τρόφιμα σε κατάσταση η οποία πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να απορροφηθούν μερικώς. Έτσι, τα καροτινοειδή, και ιδίως το λυκοπίνιο (από τη φρέσκια ντομάτα) απορροφώνται σε μικρό ποσοστό. Αυτό διότι το λυκοπίνιο είναι αδιάλυτη ένωση στο νερό, έτσι στα νωπά λαχανικά, που περιέχουν πολύ νερό, ευρίσκεται σχεδόν σε όπως το βουτυλιωμένο υδροξυτολουόλιο. Άλλα σημεία προσοχής είναι: Προσεκτική και βαθμιαία η έκθεση στον ήλιο, ώστε να δοθεί στο δέρμα η ευκαιρία να συνθέσει την προστατευτική μελανίνη. Προσεκτική και με φειδώ χρήση προστατευτικών ηθμών της ακτινοβολίας UV A. Έχει βρεθεί στο παρελθόν ότι ουσίες που βρίσκονταν σε σκευάσματα για το δέρμα για να απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, με έκθεση στον ήλιο μετατρέπονται σε μεταλλαξιογόνες ενώσεις (3). Χρειάζεται προσοχή, διότι συστατικά των σκευασμάτων που προφυλάγουν από την υπεριώδη ακτινοβολία, με διαρκή χρήση και παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, μπορεί να με- 17

18 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ τατραπούν σε τοξικά παράγωγα με τη δράση της ακτινοβολίας UV και παρουσία δραστικών μορφών οξυγόνου. Συμπερασματικά, φαίνεται ότι το απαραίτητο για τη ζωή οξυγόνο μπορεί, κάτω από ορισμένες συνθήκες να καταστεί τοξικό. Πάντως, All aspects of aerobic life involve free radicals and antioxidants - you cannot escape them, nor should you wish to (4). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. H. Sies, Oxidative stress II. Oxidants and Antioxidants. Academic Press, B. Halliwell, J.M.C. Gutteridge, Free Radicals in Biology and Medicine. Oxford University Press, J. Knowland et al., Sunlight-induced mutagenicity of a common sunscreen ingredient. FEBS Lett. 324, 309, B. Halliwell, The wanderings of a free radical, Free Rad. Biol. & Med. 46, 531,

19 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Ο θυροειδής αδένας Δρ. Κώστας Τουφεξης, M.Β.Ch.B, M.R.C.P., DIPL ENDO. Παθολόγος-Ενδοκρινολόγος και Διαβητολόγος Ο θυροειδής αδένας είναι ένας από τους μεγαλύτερους ορμονικούς αδένες του σώματος και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού. Αποτελείται από δύο λοβούς που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα σχήμα όπως την πεταλούδα. Η λειτουργία του θυροειδή είναι να εκκρίνει δύο ορμόνες, τη θυροξίνη ή όπως αλλιώς είναι γνωστή σαν Τ4 και την Τ3. Οι θυροειδείς ορμόνες ελέγχουν το μεταβολισμό του σώματος δηλαδή την ταχύτητα με την οποία γίνονται οι διάφορες λειτουργίες όλων των οργάνων του σώματος. Ο θυροειδής αδένας δεν λειτουργεί ανεξέλεγκτα αλλά βρίσκεται κάτω από τον άμεσο έλεγχο ενός άλλου αδένα, την υπόφυση, ο οποίος ελέγχει τον θυροειδή μέσω μιας ορμόνης γνωστής σαν TSH. Έτσι υπάρχει μεγάλη ισορροπία στη λειτουργία του θυροειδή αδένα. Οι παθήσεις του θυροειδούς αδένα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα για τρεις λόγους: Πρώτο, λόγω της συχνότητας του προβλήματος αφού ένα στα πέντε άτομα του πληθυσμού είχαν ή θα έχουν κάποια πάθηση που σχετίζεται με τον θυροειδή, δεύτερο, διότι ορισμένες φορές η αντιμετώπιση αυτών των παθήσεων είναι προβληματική και τρίτο, διότι συνήθως οι παθήσεις του θυροειδή είναι μακροχρόνιες. Για κάποιο άγνωστο λόγο οι παθήσεις του θυροειδούς επηρεάζουν συνήθως γυναίκες. Γενικά, οι παθήσεις του θυροειδούς χωρίζονται σε λειτουργικές και μορφολογικές ανωμαλίες. Λειτουργικές ανωμαλίες είναι ο υπερθυροειδισμό και ο υποθυροειδισμός. Στον υπερθυροειδισμό ο θυροειδής αδένας παράγει ανεξέλεκτα αυξημένες ποσότητες θυροειδών ορμονών και αντιθέτως στον υπερθυροειδισμό ο αδένας υπολειτουργεί και συνεπώς εκκρίνει μειωμένες ποσότητες ορμονών. Υπερθυροειδισμός Ο υπερθυροειδισμός επηρεάζει 2 3% του πληθυσμού και είναι 5 με 10 φορές πιο συχνός στις γυναίκες. Μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά σε όλες τις ηλικίες αλλά κυρίως στις ηλικίες μεταξύ 20 και 40 ετών. Στις 95% των περιπτώσεων η αιτία του υπερθυροειδισμού φέρει το επώνυμο όνομα ασθενείας του Graves. Αυτή η πάθηση χαρακτηρίζεται από μια διάχυτο μεγέθυνση του θυροειδή. Είναι αυτόνοσος δηλαδή το ανοσοποιητικό (αμυντικό) μας σύστημα προσωρινά «τρελαίνεται» και επιτίθεται του θυροειδή. Αυτό συμβαίνει σε άτομα που έχουν κληρονομική προδιάθεση δηλαδή άλλα άτομα της οικογένειας έχουν κάποια αυτόνοσο πάθηση του θυροειδή. Στις άλλες περιπτώσεις η αιτία του υπερθυροειδισμού είναι ένα ή περισσότερα κουβαράκια στο θυροειδή. Αυτά είναι γνωστά και σαν όζοι όπου προκαλούν υπερθυροειδισμό διότι εκκρίνουν ανεξέλεκτες ποσότητες θυροξίνης. Γι αυτό ονομάζονται και τοξικοί όζοι. 19

20 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ Επειδή, στον υπερθυροειδισμό αυξάνεται ο μεταβολισμός έχουμε μια αύξηση στη λειτουργικότητα των διαφόρων οργάνων. Τα κλασσικά συμπτώματα είναι το χάσιμο βάρους, η κόπωση, η εφίδρωση, η δυσφορία στο ζεστό, η ταχυκαρδία, νευρικότητα, ανωμαλίες στον έμμηνο κύκλο, διάρροια και άλλα. Ορισμένα άτομα έχουν και προεξοχή των ματιών από τις οφθαλμικές κόγχες και αυτό ονομάζεται εξόφθαλμος. Η θεραπεία του υπερθυροειδισμού γίνεται συνήθως με αντιθυροειδή χάπια που χορηγούνται για 1 με 2 χρόνια. Όταν τα χάπια σταματήσουν στους μισούς ασθενείς τα συμπτώματα θα επανέλθουν. Σε αυτή την περίπτωση οι πιο ριζικοί τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η χειρουργική αφαίρεση του θυροειδούς ή απονέκρωση μέρους του αδένα με χορήγηση του ραδιενεργού ιωδίου. Υποθυροειδισμός Αυτός εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες αλλά κυρίως στην ηλικία μεταξύ χρόνων. Είναι 5 φορές πιο συχνός στις γυναίκες. Στον υποθυροειδισμό έχουμε μείωση του μεταβολισμού και συνεπώς επιβράδυνση της λειτουργίας των διαφόρων οργάνων. Τα συμπτώματά του είναι συχνά ύπουλα, έτσι που η διάγνωση να καθυστερήσει για πάρα πολλά χρόνια. Τα κλασσικά συμπτώματα είναι η αύξηση του βάρους, η δυσφορία στον κρύο καιρό, η ξηράδα του δέρματος, η βραχνάδα στη φωνή, η δυσκοιλιότητα, τα φουσκώματα γύρω από τα μάτια και τα δάκτυλα καθώς και η έντονη κούραση. Ορισμένες φορές ένα βρέφος μπορεί να γεννηθεί με υποθυροειδισμό και αυτό ονομάζεται συγγενής υποθυροειδισμός. Η συχνότητά του είναι μια περίπτωση σε κάθε περίπου 3000 γέννες. Είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρα η διάγνωση για την αποφυγή πνευματικής καθυστέρησης. Ο υποθυροειδισμός θεραπεύεται πολύ εύκολα με τη χορήγηση ενός χαπιού, τη θυροξίνη, που πρέπει ο ασθενής να παίρνει επί ζωής, αλλιώτικα τα συμπτώματα θα επανέλθουν. Μορφολογικές Ανωμαλίες Η πιο συχνή μορφολογική πάθηση του θυροειδή είναι η βρογχοκήλη η οποία είναι μια γενική μεγέθυνση του αδένα. Απλές ή τοξικές βρογχοκήλες ονομάζονται αυτές στις οποίες ο αδένας εξακολουθεί να λειτουργεί φυσιολογικά. Πριν χρόνια η συχνότητα της βρογχοκήλης 20

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι.

Είναι σχεδόν βέβαιο, είτε να γνωρίζετε κάποιον που πάσχει από μια τέτοια ασθένεια είτε να έχετε μια εσείς οι ίδιοι. Γράφει: Δημήτρης Τσουκαλάς, Ιατρός Φυσικής Υγείας Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Γνωρίζετε ότι ένας στους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι Ο πιο απλός ορισμός είναι ότι ο καρκίνος είναι μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και διασπορά ανώμαλων κυττάρων. Αν η εξάπλωση δεν ελεγχθεί θα οδηγήσει στο θάνατο. Ποσοστό

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΩΣ ΕΠΙΔΡΑ Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Η άσκηση, επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Τα αποτελέσματα αυτά ενδέχεται να είναι παροδικά ή μόνιμα ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες» ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αντώνιος Π. Λέπουρας, Ιατρός Παθολόγος, Εξειδικευμένος στον Σακχ. Διαβήτη, Δ/ντής Β Παθολογικής & Διαβητολογικού Ιατρείου, Ιατρικού Ψυχικού

Γράφει: Αντώνιος Π. Λέπουρας, Ιατρός Παθολόγος, Εξειδικευμένος στον Σακχ. Διαβήτη, Δ/ντής Β Παθολογικής & Διαβητολογικού Ιατρείου, Ιατρικού Ψυχικού Γράφει: Αντώνιος Π. Λέπουρας, Ιατρός Παθολόγος, Εξειδικευμένος στον Σακχ. Διαβήτη, Δ/ντής Β Παθολογικής & Διαβητολογικού Ιατρείου, Ιατρικού Ψυχικού Τι πρέπει να γνωρίζετε για τον Σακχαρώδη Διαβήτη Όλοι

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT. Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας. Ελαιόλαδο και υγεία

PROJECT. Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας. Ελαιόλαδο και υγεία ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: Γιώργος Δερμιτζάκης Δημήτρης Δημητρουλόπουλος Έλενα Ξενάκη Μαργαρίτα Χατζοπούλου PROJECT Ελαιόλαδο το χρυσάφι στο πιάτο μας Ελαιόλαδο και υγεία ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: Λαγουτάρη Ελένη Σούσου

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ 1 ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ Μήπως τελευταία νιώθετε υποτονικά, ή βρίσκεστε συνεχώς σε υπερένταση; Νυστάζετε συνεχώς και ενώ δεν έχετε αλλάξει τις διατροφικές σας συνήθειες, παίρνετε πολύ εύκολα

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά 10 ο Κεφάλαι ο Όλοι ευχόμαστε να υπήρχε ένα μαγικό χάπι που να μας έλυνε όλα τα προβλήματα. Έπειτα από 25 χρόνια έρευνας, οι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι σήµερα γνωρίζατε ότι η κατανάλωση ψωµιού είναι µία απολαυστική και θρεπτική συνήθεια. Από σήµερα η αγαπηµένη σας αυτή καθηµερινή συνήθεια µπορεί να παρέχει στον οργανισµό ακόµη περισσότερα θρεπτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ Η χοληστερίνη ή η χοληστερόλη είναι κηρώδης στερόλης που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων όλων των ιστών του σώματος, και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Μικρότερες ποσότητες χοληστερίνης

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Προστάτεψε την καρδία σου Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Καρδιοαγγειακές παθήσεις και γυναικείο φύλο Εισαγωγή Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν σε παγκόσμιο επίπεδο την κυριότερη αιτία θανάτου στο γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΙΡΗΣ Παρασκευή, 30 Σεπτέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 02 Μάρτιος :48

Συντάχθηκε απο τον/την ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΙΡΗΣ Παρασκευή, 30 Σεπτέμβριος :08 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 02 Μάρτιος :48 Ένας πολύ σημαντικός αδένας, επιστάτης του οργανισμού στην σωστή διαχείριση των ενεργειακών αποθεμάτων του, είναι ο θυρεοειδής. Βρίσκεται στο κατώτερο τριτημόριο του πρόσθιου τμήματος του τραχήλου, έχει

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Πως μπαίνει η διάγνωση; Γενικά ακολουθείται η παρακάτω προσέγγιση: Κλινική υποψία:

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης, ΠΘ Ερευνητής, Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης Οξειδωτικό στρες Γενικός όρος

Διαβάστε περισσότερα

Σπόροι Chia, Μπανάνα, Σοκολάτα, Νιφάδες Βρώμης, Corn Flakes Καλαμποκιού, Corn Flakes Σοκολάτας

Σπόροι Chia, Μπανάνα, Σοκολάτα, Νιφάδες Βρώμης, Corn Flakes Καλαμποκιού, Corn Flakes Σοκολάτας Μπάρα Chia Μπανάνα Σπόροι Chia, Μπανάνα, Σοκολάτα, Νιφάδες Βρώμης, Corn Flakes Καλαμποκιού, Corn Flakes Σοκολάτας Οι σπόροι Chia περιέχουν τα ωφέλιμα για την υγεία Ω-3 και Ω-6 λιπαρά οξέα. Χάρη στις φυτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ Αρτηριακή Υπέρταση είναι η επίμονη αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα φυσιολογικά όρια και ενώ το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία, συστολική πάνω από 150 mmhg και διαστολική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.)

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.) ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η καρδιά προωθεί το αίμα στον οργανισμό μέσω των αρτηριών, με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να βρίσκονται υπό πίεση. Η πίεση αυξάνει όταν είμαστε αναστατωμένοι, όταν τρομάζουμε, όταν καταβάλουμε κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του :

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του : Μεταμόσχευση Νεφρού Το όργανο και η λειτουργία του : Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Σκοπός του συστήματος αυτού είναι

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΛΙΠΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Τα λίπη αποτελούν μια συμπυκνωμένη πηγή ενέργειας Ενεργούν σαν διαλύτες

Διαβάστε περισσότερα

«Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr!

«Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr! «Τρώτε μήλα για δέκα λόγους υγείας!», από την Χριστίνα Ι. Μπουντούρη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό και τo iatropedia.gr! Όλοι γνωρίζουν την παροιμία»ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα». Πλέον έχει

Διαβάστε περισσότερα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα

Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Cold Lazer LLLT η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα Τι είναι η Cold Laser LLLT Η θεραπεία με Laser, θεωρείται η πράσινη θεραπεία του 21ου αιώνα. Το Laser δεν περιέχει χημικές ουσίες, είναι καθαρή ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

Πόλλυ Μιχαηλίδου Κλινική Διαιτολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Λευκωσίας, Κύπρος. 9 ο Πανελλήννιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης 28 Φεβρουαρίου 2012 Θεσσαλονίκη

Πόλλυ Μιχαηλίδου Κλινική Διαιτολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Λευκωσίας, Κύπρος. 9 ο Πανελλήννιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης 28 Φεβρουαρίου 2012 Θεσσαλονίκη Πόλλυ Μιχαηλίδου Κλινική Διαιτολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Λευκωσίας, Κύπρος 9 ο Πανελλήννιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης 28 Φεβρουαρίου 2012 Θεσσαλονίκη «Το κόκκινο κρασί κάνει καλό στην καρδιά» «ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ»

Διαβάστε περισσότερα

συκώτι (ήπαρ) στομάχι χοληδόχος κύστη πάγκρεας δωδεκαδάκτυλο έντερο

συκώτι (ήπαρ) στομάχι χοληδόχος κύστη πάγκρεας δωδεκαδάκτυλο έντερο Αλκοόλ και ασθένειες του Συκωτιού (Πηγή: http://www.patient.co.uk/health/alcohol-and-liver-disease) Απόδοση στα ελληνικά: Αθανάσιος Μπάκας (υπεύθυνος του προγράμματος) Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα www.pegkaspanagiotis.gr Τι εννοούμε με τον όρο πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου; Εννοούμε τη συντονισμένη δέσμη ενεργειών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο,

Διαβάστε περισσότερα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ. ΥΓΙΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΝΕΦΡΟΥΣ Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού Η Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού εορτάζεται από το 2006 κάθε χρόνο τη δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου στοχεύοντας στην κινητοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος

η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος η μεταβολική προσέγγιση Πάνος Τσίτσιος Φαρμακοποιός, MSc Δντης Ιατρικού Τμήματος Π.Τ/π.τ Metabolic Approach 1 Έρευνα & ανάπτυξη προϊόντων τα οποία παρέχουν τη μεταβολική υποστήριξη που ελαχιστοποιεί την

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις.

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις. 8SELIDO ENTIPO AGALIAZO.indd 1 Εισαγωγή Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας έχει γραφτεί για να ρίξει φως στα σημαντικά σημεία για τον καρκίνου του θυρεοειδούς ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο σπάνιους

Διαβάστε περισσότερα

Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών. Το ελαιόλαδο, "υγρό χρυσάφι" κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή

Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών. Το ελαιόλαδο, υγρό χρυσάφι κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ, ΜSc Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Ελαιόλαδο: Το πολύτιμο όπλο έναντι πολλών ασθενειών Το ελαιόλαδο, "υγρό χρυσάφι" κατά τον Όμηρο αποτελεί θαυματουργή πηγή θρεπτικών συστατικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες

Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες 17 Μαίου 2019 ΕΜΑ/267216/2019 Περιορισμοί στη χρήση του Xeljanz ενώ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξετάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων αίματος στους πνεύμονες Η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ;

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ; ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ο σ τ ε ο π ό ρ ω σ η καλείται η ελάττωση της οστικής μάζας, χωρίς όμως να έχουμε διαταραχή της χημικής σύστασης του οστού. Η φυσιολογική αποδόμηση του οστού δεν ακολουθείται από αντίστοιχη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος

ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΒΛΑΒΕΡΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος Στοιβάδες δέρματος Επιδερμίδα (τέσσερις στοιβάδες κυττάρων) Χόριο (άφθονα αγγεία και νεύρα) Υποδερμάτιο πέταλο (περιέχει

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, οι ελιές, τα φρούτα, τα θαλασσινά, ο ταραμάς, τα τουρσί ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Ερευνητική Εργασία Β Λυκείου Σχολικό έτος: 2013-2014 Από την αρχαία Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή, ο αθλητισμός και τα φαινόμενα της βίας και του ντόπινγκ

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα.

Γενικά. Πειράματα έδειξαν ότι εκείνα τα νεογέννητα που είχαν περισσότερα χάδια, αναπτύσσονταν και μάθαιναν γρηγορότερα. Stress και Δέρμα Γενικά Το δέρμα, ως όργανο αισθητήριο της αφής, θερμοκρασίας, πόνου, ερωτογόνος ζώνης, έχει μεγάλη σημασία σε όλες τις ηλικίες. Είναι όργανο συναισθηματικής έκφρασης και τόπος αποφόρτισης

Διαβάστε περισσότερα

«Ενημερωθείτε για την Υγεία σας, Ζήστε καλύτερα! Άνοια Νευροπαθητικός Πόνος λόγω Σακχαρώδη Διαβήτη Σεξουαλική Ζωή στην Τρίτη Ηλικία - Ακράτεια»

«Ενημερωθείτε για την Υγεία σας, Ζήστε καλύτερα! Άνοια Νευροπαθητικός Πόνος λόγω Σακχαρώδη Διαβήτη Σεξουαλική Ζωή στην Τρίτη Ηλικία - Ακράτεια» Το Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων Προαγωγής Υγείας και οι Δήμος Νεάπολης-Συκεών, στα πλαίσια της συνεργασίας τους για την έγκυρη ενημέρωση των πολιτών σε θέματα Υγείας και Πρόληψης, διοργάνωσαν

Διαβάστε περισσότερα

«Τι είναι ο μεταγευματικός διαβήτης;», από τον Ειδικό Παθολόγο Διαβητολόγο Άγγελο Κλείτσα και το yourdoc.gr!

«Τι είναι ο μεταγευματικός διαβήτης;», από τον Ειδικό Παθολόγο Διαβητολόγο Άγγελο Κλείτσα και το yourdoc.gr! «Τι είναι ο μεταγευματικός διαβήτης;», από τον Ειδικό Παθολόγο Διαβητολόγο Άγγελο Κλείτσα και το yourdoc.gr! Λέω συχνά στους διαβητικούς ασθενείς, που με επισκέπτονται στο ιατρείο μου, να μην επαναπαύονται

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΓΟΝΕΩΝ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ Η μεταμόσχευση αίματος από ομφάλιο λώρο και πλακούντα σε ασθενείς με Λευχαιμία και άλλες παθήσεις είναι μια νέα μέθοδος θεραπείας που άρχισε

Διαβάστε περισσότερα

Ώριμη Ηλικία. Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα

Ώριμη Ηλικία. Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα Ώριμη Ηλικία Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα Οστεοπόρωση Τι είναι η οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η προοδευτική απώλεια

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία 1.Μακροζωία-αντιγήρανση Ποιος δεν θέλει να φάει τρόφιμα που θα τον βοηθήσουν να ζήσει περισσότερα χρόνια με ποιότητα ζωής χωρίς πόνους και αρρώστιες

Διαβάστε περισσότερα

επίκεφαλής Φροντίδα ΣΤΗΝ ΤΡΙΧΑ ΣΤΗΝΟΜΟΡΦΙΑΜΑΣ

επίκεφαλής Φροντίδα ΣΤΗΝ ΤΡΙΧΑ ΣΤΗΝΟΜΟΡΦΙΑΜΑΣ Απο την ιλιαδα κλαγκου Φροντίδα επίκεφαλής Δεν ειναι λιγες οι φορες που τα μαλλια σας, ιδιωσ μετα τις καλοκαιρινες διακοπες, παρουσιαζουν προβληματα. Ρωτησαμε τους ειδικους και μαθαμε τι τα ταλαιπωρει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) Ο Σακχαρώδης Διαβήτης γενικά είναι μια πάθηση κατά την οποία ο οργανισμός και συγκεκριμένα το πάγκρεας δεν παράγει ή δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ Φωτεινή Ραζάκου, MSc Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής Εργ. Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ-Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας Σωστή διατροφή Θρεπτικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα κατά του μελανώματος την 14η Μαΐου 2001, ετοιμάσαμε ένα αφιέρωμα για την

Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα κατά του μελανώματος την 14η Μαΐου 2001, ετοιμάσαμε ένα αφιέρωμα για την Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα κατά του μελανώματος την 14η Μαΐου 2001, ετοιμάσαμε ένα αφιέρωμα για την UV ακτινοβολία. Οι δερματολόγοι λένε πως έχει αποδειχθεί μεγάλος ο ρόλος της υπεριώδους ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Journalist Handbook 1 Πληροφορίες για Δημοσιογράφους Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Νοσος Cushing 3 TΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΣΟΣ CUSHING; Πριν μιλήσουμε για τη Νόσο Cushing, θα πρέπει να κατανοήσουμε την ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ

ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ ΝΟΣΟΣ PARKINSON : ΜΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΩΝ Η νόσος του Parkinson είναι μια προοδευτικά εξελισσόμενη, εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 a. Υδατάνθρακες : i. μονοσακχαρίτες (π.χ. γλυκόζη, φρουκτόζη κ.α.) ii. iii. δισακχαρίτες ( π.χ. λακτόζη (γάλα),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε. ΕΦΑΡΜΟΓΗ: ΣΟΚΟΛΑΤΑ & μπάρες δημητριακών θρεπτικής αξίας εμπλουτισμένα με φυσικά ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ελιάς (POLYHEALTH Α.Ε. -MEDOLIVA ΣΚΟΝΗ) ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Αναπτύχθηκε μια σειρά νέων οργανικών, υγιεινών

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοάνοσα νοσήματα η μάστιγα της εποχής μας

Αυτοάνοσα νοσήματα η μάστιγα της εποχής μας Αυτοάνοσα νοσήματα η μάστιγα της εποχής μας Αυτοάνοσα Νοσήματα η μάστιγα της εποχής μας Γράφει η Τυλλιανάκη Δήμητρα ομοιοπαθητικός Είναι σήμερα η κύρια αιτία χρόνιων ασθενειών και επηρεάζει την υγεία περισσότερων

Διαβάστε περισσότερα

Diabetes_ protect our future.mp4

Diabetes_ protect our future.mp4 Diabetes_ protect our future.mp4 14/11 Γενέθλια του νομπελίστα γιατρού Φρέντερικ Μπάντινγκ 1991 από τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Διαβήτη 2007:επίσημη Ημέρα από τα Ηνωμένα Έθνη Θέμα 2009 2013: Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη; ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Αποτοξινωτικό Λουτρό Ποδιών

Αποτοξινωτικό Λουτρό Ποδιών IONIC FOOT DETOX Αποτοξινωτικό Λουτρό Ποδιών Η φυσική μέθοδος αυτή αποτελεί σήμερα την απάντηση της επιστήμης στο σύγχρονο αγχώδη και έντονο τρόπο ζωής, το γεμάτο χημικά και ακτινοβολίες περιβάλλον προκειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών;

Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών; ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Τι είναι οι πρωτεϊνες; Η ονομασία πρωτεϊνες προέρχεται από το ρήμα πρωτεύω και σημαίνει την εξαιρετική σημασία που έχουν οι πρωτεϊνες για την υγεία του ανθρώπινου σώματος. Από την εποχή των Ολυμπιακών

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεπιδράσεις θρεπτικών συστατικών των τροφίμων

Αλληλεπιδράσεις θρεπτικών συστατικών των τροφίμων Αλληλεπιδράσεις θρεπτικών συστατικών των τροφίμων Τα τρόφιμα είναι σύνθετοι συνδυασμοί που προέρχονται από πολλές πηγες. Όλα τα τρόφιμα έχουν τη δυνατότητα αλλεπίδρασης (χημικής) σε διαφορετικό βαθμό.

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Τρίτη, 27 Δεκέμβριος :03 - Τελευταία Ενημέρωση Τρίτη, 27 Δεκέμβριος :20

Συντάχθηκε απο τον/την administrator Τρίτη, 27 Δεκέμβριος :03 - Τελευταία Ενημέρωση Τρίτη, 27 Δεκέμβριος :20 Τι είναι η ΔΕΠΥ; Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) - διεθνώς ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder - είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής

Διαβάστε περισσότερα

«Ποια βιταμίνη δεν πρέπει να σας λείπει ποτέ», από τον Παθολόγο Ιωάννη Λ. Σφυρή και το Regeniatric.gr.

«Ποια βιταμίνη δεν πρέπει να σας λείπει ποτέ», από τον Παθολόγο Ιωάννη Λ. Σφυρή και το Regeniatric.gr. «Ποια βιταμίνη δεν πρέπει να σας λείπει ποτέ», από τον Παθολόγο Ιωάννη Λ. Σφυρή και το Regeniatric.gr. Στη σύγχρονη εποχή υπάρχει η αυξανόμενη τάση να αναζητούμε συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες για

Διαβάστε περισσότερα

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Κατά τη διάρκεια των φυσιολογικών ανθρώπινων διεργασιών παραγωγή ενέργειας, αποτοξίνωση από τοξικές ουσίες και ανοσολογική απόκριση, παράγονται από τον οργανισµό ελεύθερες

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Νίκος Δ. Χαΐνης, Πνευμονολόγος

Γράφει: Νίκος Δ. Χαΐνης, Πνευμονολόγος Γράφει: Νίκος Δ. Χαΐνης, Πνευμονολόγος Η πλέον διαδεδομένη κατάχρηση ουσίας που γίνεται παγκοσμίως είναι η νικοτίνη. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, 1,1 δισεκατομμύρια άτομα σε όλο

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο.

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Τα συμπτώματα αυτά δεν πρέπει ποτέ να τα αγνοούμε γιατί η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να σώσει

Διαβάστε περισσότερα

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης διαβήτης και οι προβλέψεις για το μέλλον

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φαρμακευτικές Σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Χρήστος Παναγιωτίδης, Ph.D Αναπλ. Καθηγητής Κυτταρικής/Μοριακής Βιολογίας Τμήμα Φαρμακευτικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Email:

Διαβάστε περισσότερα

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά Ο οργανισμός ενός καπνιστή δέχεται συνεχώς τη βλαπτική δράση του τσιγάρου, είναι φυσικό, λοιπόν, να έχει και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες από τον οργανισμό ενός μη καπνιστή. Υπάρχουν τροφές που μειώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και ηλικιωμένοι

Διατροφή και ηλικιωμένοι Διατροφή και ηλικιωμένοι Η διατροφή αποτελεί τη σημαντικότερη ανάγκη για τη διατήρηση της ανθρώπινη ζωής σε όλα τα στάδιά της. Το είδος και η ποσότητα της τροφής που χρειάζεται ο άνθρωπος εξαρτάται από

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV), χωρίζεται στις ζώνες UVA, UVB και UVC. Όλες έχουν διαφορετικές

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV), χωρίζεται στις ζώνες UVA, UVB και UVC. Όλες έχουν διαφορετικές ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΛΙΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΗΛΙΟΣ, Ο καλύτερός μας φίλος ο χειρότερός μας εχθρός. Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV), χωρίζεται στις ζώνες UVA, UVB και UVC. Όλες έχουν διαφορετικές αρνητικές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Τι είναι η τροφική αλλεργία; Τροφική αλλεργία είναι η αναπάντεχη και μη κανονική ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού εναντίον ενός τμήματος μιας τροφής (συνήθως

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ Πώς να προλάβετε και πώς να αντιμετωπίσετε τη συχνότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα άνω των 50 ετών ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην Ελλάδα σε περισσότερα από 50.000 άτομα έχει

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική αντιµετώπιση της υπέρτασης Στ. Γ. Ρόκας, Καρδιολόγος Επικ. Καθ. Παν. Αθηνών

Θεραπευτική αντιµετώπιση της υπέρτασης Στ. Γ. Ρόκας, Καρδιολόγος Επικ. Καθ. Παν. Αθηνών Θεραπευτική αντιµετώπιση της υπέρτασης Στ. Γ. Ρόκας, Καρδιολόγος Επικ. Καθ. Παν. Αθηνών Η υπέρταση αποτελεί σοβαρό πρόβληµα υγείας για τις περισσότερες χώρες καθ'ότι αφορά το 20% του ενήλικου πληθυσµού

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ. Φαρμακα. Θυροξίνη (Τ 4 ), Τριιωδοθυρονίνη (Τ 3 ) Αντιθυρεοειδικά

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ. Φαρμακα. Θυροξίνη (Τ 4 ), Τριιωδοθυρονίνη (Τ 3 ) Αντιθυρεοειδικά ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Φαρμακα Θυροξίνη (Τ 4 ), Τριιωδοθυρονίνη (Τ 3 ) Αντιθυρεοειδικά Θυροειδής Πρόσθια και οπίσθια επιφάνεια Κύτταρα θυρεοειδούς κολλοειδές ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα