Καλλιόπη Μπουκέα Κλινική Διαιτολόγος - Προϊσταμένη Τμήματος Διατροφής Γ.Ν. Καλαμάτας ΜΠΟΥΚΕΑ Κ.

Transcript

1

2 Καλλιόπη Μπουκέα Κλινική Διαιτολόγος - Προϊσταμένη Τμήματος Διατροφής Γ.Ν. Καλαμάτας

3 Μεταβολισμός της γλυκόζης ( παθολογική καμπύλη, αντίσταση στην ινσουλίνη, υπέρ ή υπογλυκαιμία) Επίπεδα των λιπιδίων του αίματος ( LDL,VLDL,TG, HDL, φυσιολογική ή CHOL) Μεταβολισμός των πρωτεϊνών ( καταβολισμός πρωτεΐνης, κατανομή αμινοξέων όπως στην υποθρεψία, μη απαραίτητα απαραίτητα) Μειωμένη απέκκριση Κ (υπερκαλιαιμία) Μειωμένη απέκκριση Να και ύδατος (οίδημα, ΑΥ, ΚΑ) Υπασβεσταιμία και Υπερφωσφαταιμία και Μειωμένη σύνθεση D 3 ( Οστική νόσος π.χ. οστεοδυστροφία, 2παθής υπερπαραθυρεοειδισμός) Μειωμένα επίπεδα υδατοδιαλυτών βιταμινών Μειωμένη σύνθεση ερυθροποιητίνης(αναιμία)

4 1. Η ελάττωση της ουραιμίας και των συνοδών συμπτωμάτων 2. Η βελτίωση των μεταβολικών διαταραχών 3. Η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου 4. Η πρόληψη της υποθρεψίας και η επίτευξη της καλής θρέψης 5. Η πρόληψη ή η θεραπεία των μακροχρόνιων επιπλοκών της ΧΝΑ ( ΑΥ, δυσλιπιδαιμία, ΚΑΑ- 30% υψηλότερος κίνδυνος θανάτου στους αιμοκαθαρούμενους-, ουραιμική νόσος των νεφρών, αναιμία κ.α.)

5 Ενέργεια θερμίδες Πρωτεΐνη Να, Κ, Ρ, Ca Υγρά Βιταμίνες - Ιχνοστοιχεία

6 National kidney foundation K/DOQI ADA (American Dietetic Association) ESPEN (European Society of Enteral and Parenteral Nutrition)

7 Στάδιο 1 GFR > 90ml/min Στάδιο 2 GFR=89-60ml/min Στάδιο 3 GFR =59-30ml/min Στάδιο 4 GFR =29-15 ml/min Στάδιο 5 GFR< 15ml/min Αιμοκάθαρση περιτοναϊκή διύλιση

8 Η επαρκής πρόσληψη kcal είναι απαραίτητη για: Ενεργειακό ισοζύγιο Διατήρηση μυϊκής μάζας Προστασία καταβολισμού πρωτεΐνης Θετικό ισοζύγιο Ν Για νορμοβαρή άτομα : 35 kcal/kg ΣΒ για άτομα < 60 ετών kcal/kg ΣΒ για άτομα > 60 ετών Για ελλειποβαρή, υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα χρησιμοποιείται το Προσαρμοσμένο Βάρος

9 Υδατάνθρακες 40-60% (κυρίως σύνθετοι) Απλοί υδατάνθρακες σε χαμηλής πρωτεΐνης δίαιτες Λίπη 30-40% ( κορεσμένα 7-10%, έμφαση σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα, CHOL < 300mg/day) Ω3 μειώνουν TG, ΑΥ, συγκόλληση αιμοπεταλίων και αυξάνουν HDL

10 Η πρόσληψη πρωτεΐνης είναι ανάλογη με : Το Σωματικό Βάρος. Χρησιμοποίηση του Ιδανικού Σωματικού Βάρους (ΙΣΒ) και Το Στάδιο της ΧΝΑ Θα πρέπει να εξασφαλίζει θετικό ισοζύγιο Ν χωρίς να επιβαρύνει την νεφρική λειτουργία ΣΤΑΔΙΑ Στάδιο1-3 Στάδιο 4-5 Αιμοκάθαρση Περιτοναϊκή διύλιση ΠΡΩΤΕΙΝΗ 0,6-08 gr/kg ΙΣΒ 0,6 gr/kg ΙΣΒ 1-1,2 gr/kg ΙΣΒ 1,2-1,4 gr/kg ΙΣΒ

11 Οι χαμηλές σε πρωτεΐνη δίαιτες χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στη συντηρητική αγωγή της ΧΝΑ. Περιέχουν 0,6-0,8 gr πρωτεΐνης/ kg ΙΣΒ( πρακτικά gr πρωτεΐνης την ημέρα. Τουλάχιστον το 50% Υψηλής Βιολογικής Αξίας) Εναλλακτικά σχήματα διατροφής αποτελούν οι δίαιτες με 0,3 gr πρωτεΐνης/ kg ΣΒ μαζί με συμπληρώματα απαραίτητων αμινοξέων ή και των αναλόγων τους.

12 30 gr κρέας, ψάρι, κοτόπουλο 7gr πρωτεΐνης ΥΒΑ 1 αυγό 7gr πρωτεΐνης ΥΒΑ 1 ποτήρι γάλα, γιαούρτι 7gr πρωτεΐνης ΥΒΑ 1 φλιτζάνι βρασμ. ρύζι, 6gr πρωτεΐνης ΧΒΑ ζυμαρικά 1 φλιτζάνι όσπρια 4gr πρωτεΐνης ΧΒΑ 1 φέτα ψωμί 2gr πρωτεΐνης ΧΒΑ 1 φρούτο 0,5 gr πρωτεΐνης ΧΒΑ 1 φλιτζάνι λαχανικά 1gr πρωτεΐνης ΧΒΑ ΥΒΑ = Υψηλής Βιολογικής Αξίας ΧΒΑ= Χαμηλής Βιολογικής Αξίας

13 Δίαιτα 1600 kcal 40gr Δίαιτα 1700 kcal 60gr Δίαιτα 2000kcal 80gr πρωτεΐνη πρωτεΐνη πρωτεΐνη Μισό φλιτζ. γάλα Μισό φλιτζ. γάλα Μισό φλιτζ. γάλα 1 αυγό 1 αυγό 2 αυγό 60 gr κρέας 120 gr κρέας 180 gr κρέας 3 φέτες ψωμί 3 φέτες ψωμί 3 φέτες ψωμί 1 φλιτζ. Ζυμαρικά ή ρύζι 1 φλιτζ. Ζυμαρικά ή ρύζι 2,5 φλιτζ. Ζυμαρικά ή ρύζι 2 φλιτζ. Λαχανικά 1 φλιτζ. Λαχανικά 1,5 φλιτζ. Λαχανικά 2 κ.σ λάδι 2 κ.σ λάδι 3 κ.σ λάδι 2 φρούτα 3 φρούτα 3 φρούτα 1 κ.σ μαρμελάδα

14 Οι μέθοδοι αιμοκάθαρσης προκαλούν απώλεια θρεπτικών συστατικών και πυροδοτούν καταβολικές διαδικασίες και προκαλούν αυξημένες ανάγκες για πρωτεΐνη Θρεπτικά συστατικά ΤΝ ΠΔ Πρωτεΐνες gr/ημέρα Αμινοξέα gr/συνεδρία 2-4 gr/bag Γλυκόζη 25 gr/συνεδρία Πρόσληψη Φλεγμονή Ναι Ναι

15 Μειωμένη απέκκριση του Να όταν GFR <20ml/min Η μείωση του Να βοηθά στην πρόληψη ή των περιορισμό του οιδήματος, της ΑΥ και το αίσθημα της δίψας στους αιμοκαθαρούμενους. Σε περίπτωση οιδήματος, ΑΥ, ΚΑ περιορισμός του Να σε 1-1,5 gr /ημέρα. Προσοχή σε ασθενείς με έμετο, διάρροια, λήψη διουρητικών

16 5% από μαγείρεμα 6% από επιτραπέζια χρήση 12% από φυσικά τρόφιμα υψηλού νατρίου 77% από έτοιμα τυποποιημένα και επεξεργασμένα τρόφιμα Σύσταση : Προσοχή στις ετικέτες τροφίμων. Το Να υπάρχει και με τη μορφή ουσιών όπως βενζοϊκό νάτριο, γλουταμινικό μονονάτριο, μαγειρική σόδα κ.α.

17 Στάδια ΧΝΑ Κάλιο 1-3 Όχι περιορισμός gr/ημέρα Αιμοκάθαρση 2-3 gr/ημέρα Περιτοναική Διύλιση 2-3 gr/ημέρα (εξατομίκευση ή αναλόγως)

18 Χαμηλή περιεκτικότητα σε Κ μέχρι 150 mg/σερβίρισμα Μέτρια περιεκτικότητα σε Κ μέχρι 250 mg/σερβίρισμα Υψηλή περιεκτικότητα σε Κ μέχρι 300 mg/σερβίρισμα Τρόφιμα χαμηλά σε Κ Μήλο, Καρπούζι, Ροδάκινο, Αγγούρι, Λάχανο βρασμένο, Κουνουπίδι, Μελιτζάνες, Πιπεριές Τρόφιμα πλούσια σε Κ Μπανάνα, Πορτοκάλι, Ακτινίδιο, Βερίκοκα, Σύκα, Τομάτα, Πατάτες, Σπανάκι, Παντζάρια

19 Στάδια Συστάσεις Στάδιο 1-5 Όχι περιορισμός εκτός και αν εμφανιστεί υπερφωσφαταιμία. Εξατομίκευση της πρόσληψης για επίτευξη φυσιολογικών επιπέδων στο πλάσμα. ΤΝ και ΠΔ ml/ ημέρα +δεσμευτές φωσφόρου

20 Γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα τα τυριά Τα ζωικά (κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, αυγό με εξαίρεση το ασπράδι ) Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες( προϊόντα ολικής αλέσεως, όσπρια, ξηροί καρποί) Σοκολάτα, κακάο και αναψυκτικά τύπου Cola Το μεγαλύτερο μέρος του P βρίσκεται στα επεξεργασμένα τρόφιμα ως πρόσθετο ή συντηρητικό. Απορροφάται 100%,σε αντίθεση με τον ζωικό P που απορροφάται 60 % και τον φυτικό μόλις 40%

21 Στάδια Στάδιο 1-4 Στάδιο 5,ΤΝ και ΠΔ Ασβέστιο Έως 1500mg συμπληρωματική χορήγηση + βιταμίνη D3 Όχι πάνω από 2 gr ασβεστίου συμπεριλαμβανόμενων των δεσμευτών φωσφόρου (Ανθρακικό ή οξικό ασβέστιο) + D3 Οι χαμηλές σε πρωτεΐνη και φωσφόρο δίαιτες είναι ανεπαρκείς σε ασβέστιο

22 Στάδια Στάδιο 1-5 Περιορισμός υγρών Όχι περιορισμός(εφόσον η διούρηση είναι επαρκής) ΤΝ + ΠΔ ml + ούρα 24ωρου

23 Συμπληρωματική χορήγηση Βιταμίνη C mg Νιασίνη 20 mg Φυλλικό οξυ 1mg B6 10mg Ριβοφλαμίνη 1,7 mg B12 6μg Θειαμίνη 1,5 mg Βιοτίνη 0,3 mg

24