Αρθραλγίες ως επιπλοκή της νόσου και των φαρμάκων. Καρακόιδας Χρήστος Γαστρεντερολογική Κλινική Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αρθραλγίες ως επιπλοκή της νόσου και των φαρμάκων. Καρακόιδας Χρήστος Γαστρεντερολογική Κλινική Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών"

Σπάρτακος Μεσσηνέζης
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Αρθραλγίες ως επιπλοκή της νόσου και των φαρμάκων Καρακόιδας Χρήστος Γαστρεντερολογική Κλινική Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών

2 Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων

3 ΙΦΝΕ: εξωεντερικές εκδηλώσεις (EIMs) Αναιμία (η πιο συχνή) Διαταραχές πηκτικότητας Μεταβολική οστική νόσος Οφθαλμικές παθήσεις Παθήσεις δέρματος Παθήσεις ηπατοχολικού συστήματος & παγκρέατος Παθήσεις νευρικού συστήματος Καρδιαγγειακές εκδηλώσεις Πνευμονικές παθήσεις Ουροποιογεννητικό σύστημα Αρθροπάθεια & αρθρίτιδα

4 ΕΙΜs: γενικά στοιχεία έως 50% των ασθενών με ΙΦΝΕ θα εμφανίσουν μία εξωεντερική εκδήλωση (ακόμα και πριν τη διάγνωση) Η πιθανότητα εμφάνισης αυξάνει με τη διάρκεια της νόσου και με την ύπαρξη ήδη μίας ΕΙΜs συχνότερες σε CD (ιδιαίτερα σε κολονική συμμετοχή) γυναίκες (ιρίτιδα, ραγοειδίτιδα) / άνδρες (PSC, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα) οι περισσότερες σχετίζονται με την ενεργότητα της νόσου, πλην της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας και της ραγοειδίτιδας, ενώ υπάρχει ασάφεια για την PSC και το γαγγραινώδες πυόδερμα Harbord M et al.,j Crohns Colitis Mar;10(3):

5 κοόρτη Ελλήνων ασθενών: εξωεντερικές εκδηλώσεις 1860 ασθενείς IBD (1001 με CD, 859 με UC) 615 (33,1%) παρουσίασαν τουλάχιστον μία ΕΙΜ 238 ασθενείς (38,6%) ανέπτυξε μία ΕΙΜ πριν από IBD διάγνωση συσχέτιση μεταξύ ενεργού νόσου και μίας εξωεντερικής εκδήλωσης παρατηρήθηκε στο 61,1% των ασθενών περιφερική αρθρίτιδα, οζώδες ερύθημα και επισκληρίτιδα ήταν οι πιο συχνές εξωεντερικές εκδηλώσεις πιο συχνές σε γυναίκες, ασθενείς με CD, καπνιστές, ασθενείς με εκτεταμένη UC, σε ασθενείς με προηγούμενη σκωληκοειδεκτομή ή μία σημαντική, σχετιζόμενη με τη νόσο, χειρουργική επέμβαση Karmiris et al.,j Crohns Colitis Apr;10(4):

6 περισσότερες του ενός EIMs Karmiris et al.,j Crohns Colitis Apr;10(4):

7 EIMs & διάγνωση νόσου ΙΦΝΕ Vavricka et al IBD 2015

8 Μυοσκελετικές εκδηλώσεις ΙΦΝΕ Περιφερική αρθρίτιδα (Τύπος Ι & ΙΙ) Αξονική προσβολή - φλεγμονώδης χαμηλή οσφυαλγία - ιερολαγονίτιδα - αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (AS) Αρθραλγίες Δακτυλίτιδα (sausage-like) Ενθεσίτιδα Άλλες μυοσκελετικές διαταραχές - οστεοπενία/οστεοπόρωση - μυοπάθεια/προσβολή μυών - δευτεροπαθής υπερτροφική οστεοαρθροπάθεια

9 ασθενής με φλεγμονώδη εντεροπάθεια εμφανίζει πόνο σε άρθρωση/αρθρώσεις: προβληματισμοί το άλγος σχετίζεται με αρθροπάθεια ή αρθρίτιδα ολιγοαρθρική/πολυαρθρική συμμετοχή συμμετρική/ασύμμετρη προσβολή αρθρώσεων χαρακτηριστικά πόνου (βελτίωση με τις κινήσεις..) σύμπτωμα που προηγείται της εκδήλωσης της ΙΦΝΕ ή εκδηλώθηκε μετά τη διάγνωση ενεργός νόσος ή εντεροπάθεια σε ύφεση (remission) παρενέργεια φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής για την αντιμετώπιση της εντεροπάθειας (χρόνος εκδήλωσης μετά από έγχυση φαρμάκου )

10 δύσκολη διάγνωση Εντόπιση παθολογίας Αρθρίτιδα (υμενίτιδα) Αρθραλγία Ενθεσίτιδα Περιαρθρίτιδα Θυλακίτιδα Μυοσίτιδα Τενοντίτιδα

20 The First European Evidence-based Consensus on Extra-intestinal Manifestations in Inflammatory Bowel Disease Harbord M et al.,j Crohns Colitis Mar;10(3):

21 ΙΦΝΕ: αρθροπάθεια & αρθρίτιδα Περιφερική και αξονική αρθροπάθεια συγκαταλέγονται στη σπονδυλαρθρίτιδα (SpA) Πρέπει να διαφοροποιούνται από την αρθραλγία που είναι πιο συχνή Περιφερική αρθροπάθεια (CD, συμμετοχή παχέος εντέρου, γυναίκες)

αξονική σπονδυλαρθρίτιδα η διάγνωση στηρίζεται στο συνδυασμό κλινικής (οσφυαλγία) και απεικονιστικής ιερολαγονίτιδας (MRI ή ακτινολογικά)

παρουσιάζουν ακτινολογικά ευρήματα ιερολαγονίτιδας, αλλά 1-10% προοδευτική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα η MRI μπορεί να ανιχνεύσει πρώϊμη

22 αξονική σπονδυλαρθρίτιδα η διάγνωση στηρίζεται στο συνδυασμό κλινικής (οσφυαλγία) και απεικονιστικής ιερολαγονίτιδας (MRI ή ακτινολογικά) HLA-B27: σχετίζονται, αλλά χαμηλότερος επιπολασμός από την ιδιοπαθή σπονδυλαρθρίτιδα (δεν αποτελεί αξιόπιστο διαγνωστικό δείκτη) 20-50% παρουσιάζουν ακτινολογικά ευρήματα ιερολαγονίτιδας, αλλά 1-10% προοδευτική αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα η MRI μπορεί να ανιχνεύσει πρώϊμη ιερολαγονίτιδα σε συμπτωματικούς ασθενείς με αρνητικό ακτινολογικό έλεγχο (σημαντική η έγκαιρη διάγνωση) Harbord M et al.,jcc 2016 Mar;10(3):

23 περιφερική αρθροπάθεια η διάγνωση στηρίζεται σε εμφάνιση σημείων φλεγμονής και αποκλεισμό άλλων αιτίων αρθρίτιδας επιπολασμός: 5-20% σε αντίθεση με άλλες αρθρίτιδες δεν είναι διαβρωτική καλή πρόγνωση, μικρό ποσοστό θα μεταπέσει σε χρόνια και διαβρωτική πρέπει να δδ από αρθραλγία συνήθως ασύμμετρη, ολιγοαρθρική

24 περιφερική αρθρίτιδα Τύπου Ι: οξεία ολιγοαρθρίτιδα (<5), που επηρεάζει μεγάλες αρθρώσεις (κυρίως κάτω άκρων), συνδέεται συνήθως με ενεργό νόσο, αυτοπεριοριζόμενη (<10 εβδ), πιο συχνή σε CD, άνδρες/γυναίκες (1:1) Τύπου ΙΙ: είναι πολυαρθρίτιδα (>5), επηρεάζει μεγαλύτερο αριθμό των περιφερικών αρθρώσεων, ανεξάρτητη από τη δραστηριότητά IBD, μεγάλη διάρκεια (μήνες ή έτη), λιγότερο συχνή, δε συσχετίζεται με HLA-B27

25 Αξονική: αρθροπάθεια: θεραπεία θεραπευτική προσέγγιση από Ρευματολόγο εντατική φυσιοθεραπεία και βραχεία θεραπεία με ΜΣΑΦ (δεν συνιστάται η μακροχρόνια αγωγή, αναστολείς COX-2: celecoxib,etoricoxib) Σουλφασαλαζίνη και μεθοτρεξάτη: περιορισμένη αποτελεσματικότητα Έγκαιρη έναρξη anti-tnfa προτείνεται σε ασθενείς με μη ανοχή ή ανθεκτικότητα σε ΜΣΑΦ Περιφερική: θεραπεία της υποκείμενης νόσος του εντέρου, μικρή διάρκεια ΜΣΑΦ ή τοπική έγχυση κορτικοειδών, χορήγηση κορτιζόνης από στόματος, μεθοτρεξάτη και σουλφασαλαζίνη, anti-tnfa Harbord M et al.,j Crohns Colitis Mar;10(3):

Ινομυαλγία - Σύνδρομο διάχυτου μυοσκελετικού πόνου ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από διάχυτο μυοσκελετικό πόνο, διάχυτη ευαισθησία, διαταραχή του ύπνου και του συναισθήματος παρουσία πολλών σημείων

26 Ινομυαλγία - Σύνδρομο διάχυτου μυοσκελετικού πόνου ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από διάχυτο μυοσκελετικό πόνο, διάχυτη ευαισθησία, διαταραχή του ύπνου και του συναισθήματος παρουσία πολλών σημείων τοπικής ευαισθησίας στην πίεση κυρίως γυναίκες, μπορεί να προσβάλει το 3-6% του πληθυσμού, 0,44% ενηλίκων Ελλήνων (ΕΙΡΕ) διάγνωση εξ αποκλεισμού κυρίως σε ηλικία ετών, αλλά αυξάνει η συχνότητα με την ηλικία χαμηλός ουδός πόνου ασκήσεις, αναλγητικά, τρικυκλικά

28 φάρμακα & αρθραλγίες Οι εκδηλώσεις από τις αρθρώσεις ως επιπλοκή της φαρμακευτικής αγωγής για τις φλεγμονώδεις εντεροπάθειες είναι αρκετά σπάνιες Πιο συχνές είναι οι εκδηλώσεις κατά την έναρξη της αζαθειοπρίνης, κατά την απόσυρση κορτικοειδών και ως αντίδραση υπερευαισθησίας μετά από ενδοφλέβια έγχυση anti-tnfa Λίγα δεδομένα για τους νεότερους βιολογικούς παράγοντες

29 Αζαθειοπρίνη & εκδηλώσεις από τις αρθρώσεις μπορεί να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις (5-10%), που είναι ανοσολογικής αρχής και μη δοσοεξαρτώμενες (πυρετός, εξάνθημα, ναυτία, διάρροιες, κοιλιακό άλγος ) αρθραλγίες και μυαλγίες κατά την έναρξη τη θεραπείας, ιδιαίτερα τους πρώτους 3 μήνες πιθανή βελτίωση με αλλαγή με 6MP (68%) Hindorf et al, Aliment Pharmacol Ther 2009; 29:

30 μυοσκελετικές εκδηλώσεις επιπλοκές θεραπείας Οστεονέκρωση:<0,5%, χρήση στεροειδών (κνημιαίοι/ μηριαίοι κόνδυλοι), νεότεροι ασθενείς με συνολική δόση μικρότερη σε σχέση με άλλα νοσήματα, προοδευτικός πόνος, δυσκαμψία, περιορισμός κινητικότητας, MRI / σπινθηρογράφημα Σηπτική αρθρίτιδα οστεομυελίτιδα: (π.χ ισχίο ή ιερολαγόνιες αρθρώσεις) λόγω βακτηριαιμίας Πολυαρθρίτιδα μετά αντι-tnf έγχυση διάρκειας ημερών, αντίδραση υπερευαισθησίας/αλλεργική (υφίεται με στεροειδή ή ΜΣΑΦ) Αρθρίτιδα στα πλαίσια αγγειίτιδας ή ΣΕΛ ή σαρκοείδωσης, που εμφανίζονται σπάνια μετά τη χρήση αντι-tnf παραγόντων Hauzer JP, et al. Acta Gastroenterol Belg 2009;72: Fiorino G, et al. Autoimmun Rev 2014;13:15-19 Sokumbi O, et al Mayo Clin Proc 2012;87: Ramos-Casals M, et al. Best Pract Res Clin Rheumatol 2008;22:847-61

31 Κορτικοειδή: ΑΕ από το μυοσκελετικό Μυαλγίες/αρθραλγίες (στα πλαίσια του συνδρόμου απόσυρσης) Έντονες νυκτερινές, παροδικές αρθραλγίες στα γόνατα ή/και στις ποδοκνημικές αρθρώσεις Ανώδυνες αρθρικές συλλογές Στεροειδική μυοπάθεια Μυϊκή αδυναμία / ατροφία Οστεοπόρωση, κατάγματα σπονδύλων (αυτόματα/συμπιεστικά) Άσηπτη νέκρωση κεφαλής μηριιαίου, βραχιονίου και άλλων οστών Ρήξη τενόντων (ιδιαίτερα αχιλλείου τένοντα)

32 Φάρμακα ΙΦΝΕ & εκδηλώσεις από αρθρώσεις Ciprofloxacin: αρθραλγίες (<1%), τενοντίτιδα, ρήξη αχιλλείου τένοντα Budesonide: back pain (7%) Infliximab: αρθραλγία (1-8%), back pain (8%), αντιδράσεις έγχυσης (έως 20%, αρθραλγίες, ακαμψία, πυρετός,καταβολή) Adalimumab: back pain (6%) Vedolizumab: αρθραλγία (12%), back pain (4%) Uskekinumab: μυαλγίες (1-10%)

33 συμπεράσματα Οι εκδηλώσεις από τις αρθρώσεις (αρθραλγία/αρθρίτιδα) σχετίζονται συχνότερα με την υποκείμενη εντεροπάθεια (έξαρση/ύφεση νόσου) Φαρμακευτική αγωγή που αποσκοπεί στην ύφεση της νόσου και των μυοσκελετικών εκδηλώσεων (ΜΣΑΦ, φυσιοθεραπεία, κορτικοειδή, σουλφασαλαζίνη, θειοπουρίνες, μεθοτρεξάτη, anti- TNFa) Οι παρενέργειες των φαρμάκων είναι σπανιότερες (αζαθειοπρίνη, κορτικοειδή,infliximab ) Απαιτείται λήψη ιστορικού, συσχέτιση με χρονική διάρκεια διακοπή ύποπτου φαρμάκου λήψης, Στενή συνεργασία με Ρευματολόγο (αξονική συμμετοχή)

34 Σας Ευχαριστώ

Σχετικά έγγραφα

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr

Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος. www.rheuma,gr Πολλες από τις ρευματικες παθησεις των ενηλικων προσβαλουν και τα παιδια,αν και σε μικροτερη συχνοτητα. Επιπλεον καποιες παθησεις όπως είναι ο συστηματικης έναρξης ή ο ολιγοαρθρικος τυπος εναρξης της Νεανικης