Ομιλία καθηγητή Γιώργου Παγουλάτου στη Συνδιάσκεψη της Ελιάς, 9/3/2014

Transcript

1 Ομιλία καθηγητή Γιώργου Παγουλάτου στη Συνδιάσκεψη της Ελιάς, 9/3/2014 Φίλες και φίλοι, Βρισκόμαστε εδώ στο μεταίχμιο των γενεών. Μια γενιά, η δική μου, ωφελήθηκε από την Ευρώπη των ευρέων οριζόντων και της ανοιχτής κοινωνίας, της ευημερίας και των δικαιωμάτων, των προγραμμάτων Εράσμους και των ευκαιριών για μια καλύτερη ζωή. Μια νέα γενιά τριαντάρηδων και εικοσάρηδων έχει σήμερα μπροστά της μια Ευρώπη που συνδέεται με μια Μεγάλη Ύφεση, κλειστές πόρτες απασχόλησης, μειωμένες ευκαιρίες, εκατομμύρια νέων ανέργων. Η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια καμιάς χαμένης γενιάς. Βρισκόμαστε επίσης εδώ στο επίκεντρο της κρίσης της Ευρωζώνης. Η Ελλάδα είναι το παράδειγμα του τι πήγε λάθος. Ο συνδυασμός εθνικών σφαλμάτων και κατασκευαστικών αδυναμιών της ΟΝΕ μας οδήγησε στη χειρότερη κρίση της μεταπολεμικής περιόδου. Η κρίση έφερε το Μνημόνιο και όχι το Μνημόνιο την κρίση. Η λιτότητα κι η ύφεση ήταν το κόστος που πληρώνει η κοινωνία μας επειδή η οικονομία μέχρι το 2010 αφέθηκε εκτός ελέγχου, σε φούσκες χρέους, απόλυτη μεταρρυθμιστική αδράνεια, κατάρρευση ανταγωνιστικότητας. Όμως η κρίση δεν ήταν μόνο ελληνική. Ήταν ταυτόχρονα κρίση της Ευρωζώνης. Στη χειρότερη οικονομική κρίση της μεταπολεμικής περιόδου, η Ελλάδα βρήκε απέναντί της μια Ευρώπη ανεπαρκή, ανέτοιμη και συντηρητική. Η θεσμική και διαχειριστική αδυναμία της Ευρώπης έχει αφήσει τα αποτυπώματά της. Ύφεση, ανεργία και φτώχεια, οι πληγές είναι ορθάνοιχτες στον ευρωπαϊκό Νότο. Η Ευρώπη αντιμετώπισε την κρίση με μονομερή λιτότητα, αλλά χωρίς αντισταθμιστικές πολιτικές σταθεροποίησης και συνοχής σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτές οι επιλογές έχουν δημιουργήσει σήμερα βαθύ εσωτερικό ρήγμα στην Ευρωζώνη. Η οδυνηρή εμπειρία της κρίσης χαλυβδώνει τη δέσμευσή μας στην κοινή ευρωπαϊκή πορεία. Η κρίση ήταν αποτέλεσμα ελλιπούς Ευρώπης, και μπορεί να ξεπεραστεί μόνο μέσα από περισσότερη Ευρώπη. Η λύση δεν είναι η επιστροφή στη χίμαιρα της εθνικής αυτάρκειας ή στη βαρβαρότητα των εθνικισμών. Η λύση είναι να ξαναπιάσουμε το νήμα της πορείας προς μια 1

2 ομοσπονδιακότερη Ευρώπη. Να καταστήσουμε την Ευρώπη πιο Ενωμένη και την Ελλάδα πιο ευρωπαϊκή. Νομισματική ένωση χωρίς οικονομική ένωση και κοινωνική συνοχή, είναι ασταθής, κοινωνικά άδικη και οπισθοδρομική. Η κρίση ανέδειξε ότι ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που λειτουργεί για τον εαυτό του και δεν επενδύει τα κέρδη του στην πραγματική οικονομία γίνεται παράγοντας ανισότητας, ύφεσης και αποσταθεροποίησης. Η ΟΝΕ πρέπει να καταστεί γνήσια Οικονομική και όχι απλώς Νομισματική Ένωση. Με ταχεία πορεία προς τραπεζική, δημοσιονομική και οικονομική ενοποίηση. Με ισχυρή κοινωνική διάσταση και στενότερη πολιτική ενοποίηση. Τι πρέπει να διεκδικήσουν οι προοδευτικές δυνάμεις από την Ευρώπη: Ένα Νέο Σύμφωνο, ένα New Deal, για τα κράτη της Ευρωζώνης που έχουν πληγεί από υπέρμετρη ύφεση και ανεργία. Έτσι μόνο μπορεί να αντιμετωπιστεί η χειρότερη κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη. Το Νέο Σύμφωνο θα περιλαμβάνει τα εξής: - Ένα πραγματικό Σύμφωνο Ανάπτυξης, Απασχόλησης και Επενδύσεων, με συγκεκριμένα εργαλεία για την συστηματική αντιμετώπιση των ακραίων διαταραχών. Επείγουσα εμπροσθοβαρή εφαρμογή των πολιτικών καταπολέμησης της ανεργίας των νέων, με τριπλασιασμό των κονδυλίων του συνολικού προγράμματος «εγγύησης για τους νέους». Αμεση κατά προτεραιότητα στόχευση στους μακροπρόθεσμα ανέργους και τους ανέργους άνω των Ταχεία μετάβαση σε έναν κεντρικό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης, που θα της επιτρέπει να παρεμβαίνει σταθεροποιητικά για την αντιμετώπιση ασύμμετρων διαταραχών και ύφεσης σε μεμονωμένα κράτη-μέλη. - Στη μεταβατική περίοδο, επιστράτευση εργαλείων όπως τα Σύμφωνα Μεταρρυθμίσεων ή ένα νέο εργαλείο Συνοχής, για να ενισχυθούν οι οικονομίες που πραγματοποιούν μεταρρυθμίσεις, να διορθωθούν κοινωνικές ανισορροπίες και να χρηματοδοτηθεί η αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων της προσαρμογής (ενεργές πολιτικές απασχόλησης, δίχτυ κοινωνικής προστασίας, συμπλήρωση ευελιξίας με ασφάλεια, κλπ). - Δραστική ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Επενδυτικού Ταμείου στη χρηματοδότηση επενδύσεων και την υποβοήθηση της ανάκαμψης στην περιφέρεια της Ευρωζώνης. Από κοινού με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συμβάλουν επίσης στη μείωση του υπέρογκου κόστους δανεισμού για τις υγιείς και εξωστρεφείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις του Νότου. 2

3 - Ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εγγύησης Επενδύσεων να υποστηρίξει τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στις οικονομίες του Νότου που διέρχονται κρίση, και από τις οποίες οι επενδυτές απομακρύνονται λόγω «κινδύνου χώρας». - Απευθείας χρηματοδότηση με επιτόκιο κοντά στο μηδέν της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, βοηθώντας την ΕΤΕ να παίξει τον ρόλο της σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, καλύπτοντας όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα τις περιφέρειες/χώρες που έχουν μεγάλα προβλήματα πρόσβασης σε ιδιωτικά κεφάλαια. Διεκδικούμε ακόμα: - Μια υπερεθνική Ευρωπαϊκή πολιτική καταπολέμησης της μεγάλης φοροδιαφυγής και εταιρικής φοροαποφυγής, με αντιμετώπιση των τραπεζικών και φορολογικών παραδείσων, με φορολόγηση των υπεράκτιων εταιρειών και δραστηριοτήτων, που υπονομεύουν την ανάπτυξη και καταλύουν τη φορολογική δικαιοσύνη. - Να επιταχυνθεί η τραπεζική ενοποίηση, συμπεριλαμβάνοντας τη μετάβαση σε ένα ενιαίο σύστημα εγγύησης καταθέσεων. - Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να λειτουργεί ως δανειστής ύστατης καταφυγής όχι μόνο των τραπεζών αλλά και των κρατών. Η οικονομία του ευρώ σήμερα κινδυνεύει να βουλιάξει στον αποπληθωρισμό. Χρειάζεται πραγματική επεκτατική νομισματική πολιτική. - Δημοσιονομική πειθαρχία που να μην στραγγαλίζει την ανάπτυξη. Το ύψος του ετήσιου πρωτογενούς πλεονάσματος να προσδιορίζεται σε συνάρτηση με τις πραγματικές δυνατότητες της εθνικής οικονομίας και το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Έτσι η ανάπτυξη θα παράγει διατηρήσιμα πρωτογενή πλεονάσματα, αντί η επιδίωξη ενός υπερβολικού πρωτογενούς πλεονάσματος να πνίγει την ανάπτυξη. - Να ενισχυθεί η Κοινωνική Ευρώπη: Με σύγκλιση κοινωνικών πολιτικών στην Ευρωζώνη. Με ένα ευρωπαϊκό σύστημα επιδότησης της ανεργίας για την αντιμετώπιση της κυκλικής ανεργίας, παράλληλα με τις εθνικές πολιτικές καταπολέμησης της διαρθρωτικής ανεργίας. Με την υιοθέτηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. - Να ιδρυθεί ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Μετανάστευσης, για τη χρηματοδοτική και επενδυτική στήριξη τοπικών κοινωνιών και περιφερειών που δέχονται μεγάλες εισροές μεταναστών. - Η ευρωπαϊκή οικονομία να γίνει πιο ανταγωνιστική διεθνώς, με περισσότερες θέσεις εργασίας. Με ανάπτυξη αειφόρο και «έξυπνη», βασιζόμενη σε επενδύσεις στην έρευνα, την καινοτομία και την εκπαίδευση. Να προωθεί μια πιο 3

4 ανταγωνιστική βιομηχανία, να δίνει έμφαση στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και στη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων. - Οι επενδύσεις στην εκπαίδευση, την έρευνα και την τεχνολογία να εξαιρούνται κατά τον υπολογισμό των δημοσιονομικών ορίων της ΟΝΕ. Οι δείκτες ανάπτυξης να λαμβάνουν υπόψη περιβαλλοντικές και κοινωνικές παραμέτρους, ενδεικτικές για το βαθμό ευημερίας των κοινωνιών. - Να διευρυνθεί και να ενισχυθεί η δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία, πρωτίστως στην ΟΝΕ αλλά συνολικά στην ΕΕ. Με ισχυρότερο ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρύτερη ανάμιξη των εθνικών Κοινοβουλίων στη λήψη των Ευρωπαϊκών αποφάσεων. Με ενεργότερη συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών. Ενωμένη Ευρώπη και βιώσιμο ευρώ έχουν δυο πυλώνες: εθνική υπευθυνότητα και ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Το άλμα της ενοποίησης στην Ευρώπη είναι αναγκαίο για να ξεπεράσουμε οριστικά τον φαύλο κύκλο των κρίσεων. Η εκχώρηση κυριαρχίας για την εμβάθυνση της ενοποίησης ενισχύει τη θέση της Ελλάδας και τη διαπραγματευτική μας δύναμη στο περιφερειακό και διεθνές σύστημα. Η εκχώρηση κυριαρχίας από όλα τα κράτη-μέλη σε μια υπερεθνικότερη Ευρώπη ενδυναμώνει τα εθνικά κράτη στο σκληρό περιβάλλον του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Καμιά ευρωπαϊκή χώρα μόνη της δεν μπορεί να σταθεί ισχυρή απέναντι στην παγκοσμιοποίηση: όλες μαζί, σε μια Ενωμένη Ευρώπη, μπορούν. Φίλες και φίλοι, Οι ευρωεκλογές του Μαϊου είναι ίσως οι κρισιμότερες των πρόσφατων δεκαετιών, για την Ευρώπη και για την Ελλάδα. Γιατί αυτό που διακυβεύεται στην Ευρώπη αύριο συνδέεται αναπόσπαστα με την κρίση και την προοπτική της Ελλάδας. Είναι κομβικές οι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για την πορεία ενοποίησης της Ευρωζώνης. Χωρίς τις αποφάσεις αυτές, η ΟΝΕ θα παραπαίει από τη μια κρίση στην επόμενη. Χωρίς αυτές, η διαίρεση κι ο κατακερματισμός θα ενταθούν. Για να παραμείνει η Ελλάδα βιώσιμη στο ευρώ πρέπει να αλλάξουμε το κράτος και την οικονομία μας. Για να παραμείνει το ευρώ ένα μακροπρόθεσμα βιώσιμο νόμισμα πρέπει να αλλάξουμε την Ευρώπη. Η έξοδος από την κρίση χρειάζεται ανάδειξη και ενίσχυση των προοδευτικών φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. 4

5 Διάφορες πολιτικές δυνάμεις επαγγέλλονται τάχα μονομερείς λύσεις εξόδου από την κρίση, γνωρίζοντας ότι δεν είναι ούτε συμφέρουσες ούτε εφικτές. Η λαϊκιστική Αριστερά περιφρονεί τις δεσμεύσεις της χώρας και τους στόχους της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ανταγωνιστικότητας, που συνιστούν προϋπόθεση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Δεν είναι λύση η φυγή στην αντικαπιταλιστική ουτοπία. Λύση είναι ένα τολμηρό πρόγραμμα προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που θα καταστήσουν αναπτυξιακή και κοινωνικά δικαιότερη τη λειτουργία του ευρωπαϊκού καπιταλισμού. Από την πλευρά τους, οι συντηρητικές δυνάμεις στην Ευρώπη ισχυρίζονται ότι η αποκλειστική προσήλωση στη δημοσιονομική πειθαρχία και την εθνική ανταγωνιστικότητα θα λύσει το πρόβλημα. Αποδέχονται ένα ελάχιστο και ανεπαρκές πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της ΟΝΕ, προτάσσουν τη λιτότητα χωρίς ευρωπαϊκή στήριξη, τον οικονομικό ανταγωνισμό με υπολείμματα μόνο κοινωνικής αλληλεγγύης. «Ο καθένας μόνος του» είναι το δόγμα των συντηρητικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Σοσιαλιστική και Δημοκρατική παράταξη είναι ο κατεξοχήν φορέας που έχει τη βούληση να οδηγήσει προς μια Ευρώπη ανάπτυξης, απασχόλησης, αλληλεγγύης και συνοχής. Οι δυνάμεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, μαζί με άλλες φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως τους Ευρωπαίους Πράσινους και σημαντικό τμήμα των Φιλελευθέρων, υποστηρίζουν το σχέδιο μετάβασης σε μια πραγματική οικονομική, δημοσιονομική και τραπεζική ενοποίηση της ΟΝΕ. Υπερασπίζονται ρεαλιστικά την Κοινωνική Ευρώπη. Διεκδικούν τη στήριξη των οικονομιών της περιφέρειας, αναπτυξιακή συνδρομή προς την Ελλάδα, περισσότερους κοινοτικούς πόρους για επενδύσεις και ενίσχυση της απασχόλησης. Θέλουν να ρυθμίσουν τις ακρότητες του χρηματοπιστωτικών αγορών που οδήγησαν στην κρίση, όπως με τον φόρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Αντιλαμβάνονται όμως επίσης ότι η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει ανταγωνιστική στον κόσμο, για να μπορεί να προστατεύσει το κοινωνικό και οικολογικό της μοντέλο. Γνωρίζουν ότι συμμετοχή στην ΟΝΕ δεν σημαίνει μόνο αλληλεγγύη, αλλά και οικονομική υπευθυνότητα και σεβασμό στους κοινούς κανόνες. Παρά τις αδυναμίες και τις συχνά άτολμες επιλογές τους στην πορεία αυτής της κρίσης, οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες παραμένουν η ισχυρότερη δύναμη προόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το πολιτικό τους πρόγραμμα συναντιέται με τις επιδιώξεις και αξίες μιας πλειονότητας της ελληνικής κοινωνίας, δίνει φωνή στους προοδευτικούς ευρωπαϊστές πολίτες και συμπίπτει με τα συμφέροντα της χώρας. Οι ευρωεκλογές του Μαϊου μπορούν να γίνουν η ώρα της μεγάλης προοδευτικής στροφής. Και τότε θα σημάνουν την επιστροφή στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα και για την ίδια την Ευρώπη. Σας ευχαριστώ. 5