Ελλά δά, Κυ προσ κάι Ιςράη λ: Μεςοπρο θεςμεσ Ευκάιρι εσ κάι Απειλε σ γιά την Ελληνικη Εξωτερικη Πολιτικη

Transcript

1 Ελλά δά, Κυ προσ κάι Ιςράη λ: Μεςοπρο θεςμεσ Ευκάιρι εσ κάι Απειλε σ γιά την Ελληνικη Εξωτερικη Πολιτικη Ιλζηηηνύην Δηεζλώλ Σρέζεσλ Τνκέαο Επξώ-Αηιαληηθώλ Μειεηώλ: Οκάδα Εηδηθώλ Θεκάησλ 2013

2 κοπόσ τησ Ανάλυςησ κοπόσ τησ εργάςύάσ εύνάι νά προςφϋρει ςτον άνάγνώςτη ϋνά δομημϋνο τρόπο γιά νά κάτάνοόςει τη βράχυχρόνιά δυνάμικό των κυριότερων ςτράτηγικών ζητημϊτων που άντιμετωπύζει η Ελλϊδά ςτη γεωγράφικό περιοχό τησ Ανάτολικόσ Μεςογεύου. Η άνάλυτικό μϋθοδοσ που χρηςιμοποιεύτάι εύνάι άυτό τησ άνϊλυςησ ςενάρύων κάι ςυνεπώσ η εργάςύά δεν επιχειρεύ πρόβλεψη. Η επιλογό των πάράγόντων κάι των γεγονότων γιά την πράγμάτοπούηςη τησ άνϊλυςησ βάςύςτηκε ςε τρύά κριτόριά: 1) Νά προκύπτουν άπό ενϋργειεσ τησ Ελλϊδοσ, τησ Κύπρου, του Ιςράόλ ό/κάι Μεγϊλων Δυνϊμεων με ϋντονη πάρουςύά ςτην Ανάτολικό Μεςόγειο 2) Νά επηρεϊζουν τά ελληνικϊ εθνικϊ ςυμφϋροντά 3) Νά εύνάι εφικτό νά λϊβουν χώρά μεςοπρόθεςμά (ενδεικτικό ϋτοσ άνάφορϊσ το 2018). Σο ύςτημα τησ Ανατολικήσ Μεςογείου 1 Οι εξελύξεισ ςτο υπό-ςύςτημά τησ Ανάτολικόσ Μεςογεύου επηρεϊζοντάι ςε μεγϊλο βάθμό άπό ϋξι κύριουσ πάρϊγοντεσ: 1. Σην ςτϊςη τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ. 2. Σην ςτϊςη των Ηνωμϋνων Πολιτειών 3. Σην κυβερνητικό ςτάθερότητά 4. Σην οικονομικό προςάρμογό 5. Σην ζότηςη γιά φυςικό άϋριο ςτην Ευρώπη 6. Σά επύπεδά βύάιησ ςύγκρουςησ. Κϊθε ϋνάσ άπό άυτούσ τουσ πάρϊγοντεσ μπορεύ νά πϊρει 3 διάφορετικϋσ τιμϋσ. Ανάλυτικότερά, η ςτϊςη τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ μπορεύ νά εύνάι «κοινοτικό» (*** ςτον ςχετικό πύνάκά), «ςυντηρητικό» (**) ό «οπορτουνιςτικό» (*) η ςτϊςη των Ηνωμϋνων Πολιτειών ενδϋχετάι νά εύνάι «ηγεμονικό ςτάθερότητά» (*** ςτον ςχετικό πύνάκά), «χάμηλό προτεράιότητά» (**) ό «οπορτουνιςμόσ» (*) η κυβερνητικό ςτάθερότητά μπορεύ νά πϊρει τισ τιμϋσ «άπόλυτη ςτάθερότητά» (***), «οριάκό ςτάθερότητά» (**) ό «άςτϊθειά» (*) η οικονομικό προςάρμογό λάμβϊνει τισ τιμϋσ «άπόλυτη προςάρμογό» (***), «οριάκό προςάρμογό» (**) ό «εμπλοκό» (*) η ζότηςη γιά φυςικό άϋριο ςτην Ευρώπη μπορεύ νά εύνάι «άυξημϋνη» (***), «οριάκϊ άυξημϋνη» (**) ό «μειωμϋνη» (*) τϋλοσ, το επύπεδο των βύάιων ςυγκρούςεων μπορεύ νά άνάπάριςτϊ «υψηλϊ» (***), «οριάκϊ» (**) ό «χάμηλϊ» (*) επύπεδά βύάσ. Ο Πι νάκάσ 1 περιγρά φει, υπο μορφη ςενάρι ων, πιθάνου σ κάι άνάλυτικά ενδιάφε ροντεσ ςυνδυάςμου σ των πάράγο ντων που άνάπτυ χθηκάν πάράπά νω.

3 Στάςη τησ ΕΕ Στάςη των ΗΠΑ Κυβερνητική Σταθερότητα Οικονομική Προςαρμογή Ζήτηςη για Φ. Αζριο Επίπεδα Βίασ Σταθερή Εξζλιξη Περιφερειακόσ Οπορτουνιςμόσ -Πάγωμα Σχζςεων με Ιςραήλ Ανναν ΙΙ Ενιαία Αγορά Ενζργειασ Νζα Περιφερειακή Αρχιτεκτονική Πόλεμοσ Ιςραήλ - Ιράν Κυπριακή Πολιτική Κρίςη - Εκτροχιαςμόσ Μνημονίων ** ** * *** *** ** * ** * * *** *** ** * ** ** ** ** ** ** * ** ** ** ** ** * * * ** *** *** *** *** ** ** ** ** ** ** *** ** Πίνακας 1 Εναλλακηικά Σενάρια και Σσνδσαζμοί Παραγόνηων Ελληνοτουρκικόσ Πόλεμοσ ** ** ** * - *** Εναλλακτικά ενάρια [Σημείωση: Κάζε ζελάξην είλαη πξντόλ ζπλδπαζκνύ παξαγόλησλ, ζπλζεθώλ ή/θαη βαζηθώλ ππνζέζεσλ θαη παξνπζηάδεηαη όρη σο πξόβιεςε αιιά κε ζθνπό λα εμαληιεζεί ην εύξνο ησλ ινγηθώλ ελδερνκέλσλ.] Σά ςενϊριά που άνάλύοντάι εύνάι τά εξόσ: ταθερή εξέλιξη το ςενϊριο άυτό, η Ευρωπάώκό Ένωςη διάτηρεύ τισ υπϊρχουςεσ πολιτικϋσ δομϋσ χωρύσ νά προχωρεύ ςε ριζοςπάςτικϋσ λύςεισ που νά άπάιτούν μεγϊλη δϋςμευςη πόρων, άκολουθεύ μιά άυςτηρό ςτϊςη ςτά οικονομικϊ θϋμάτά, ενώ τάυτόχρονά εύνάι ϋτοιμη νά δρϊςει οπορτουνιςτικϊ ςε επιλεγμϋνά θϋμάτά εξωτερικόσ πολιτικόσ (** ςτο ςχετικό πύνάκά). Οι ΗΠΑ, άπ την πλευρϊ τουσ, προςεγγύζουν την Ανάτολικό Μεςόγειο ωσ γεωγράφικό χώρο με χάμηλό προτεράιότητά ςτην ιεράρχύά των ςτόχων τησ εξωτερικόσ τουσ πολιτικόσ, προςπάθώντάσ νά διάτηρόςουν την ςτάθερότητά με το μικρότερο δυνάτό κόςτοσ, χρηςιμοποιώντάσ ευρϋωσ την ςτράτηγικό του κάτευνάςμού κάι προτιμώντάσ τισ «εύκολεσ κάι γρόγορεσ» λύςεισ ςε ςχϋςη με τισ ιςτορικϊ «ςυνεπεύσ» κάι «δύκάιεσ» (**). Η κυβερνητικό ςτάθερότητά κάι η οικονομικό προςάρμογό ςε Ελλϊδά κάι Κύπρο εύνάι οριάκϋσ (**), πάρϊγοντάσ ςχετικϊ ςυχνϋσ πολιτικϋσ άνάμετρόςεισ κάι μετάςτροφϋσ ςτην οικονομικό πολιτικό. Σϋλοσ, η ζότηςη γιά το φυςικό άϋριο μειώνετάι (*), ενώ υπϊρχει κάι θετικό πιθάνότητά εμφϊνιςησ διάκράτικόσ κάι τρομοκράτικόσ βύάσ (**). 2

4 Περιφερειακόσ Οπορτουνιςμόσ Η ςτϊςη τησ Ε.Ε εύνάι όμοιά με του προηγούμενου ςενάρύου, ενώ οι ΗΠΑ άποφάςύζουν νά προωθόςουν εκτενεύσ άλλάγϋσ ςτην κάτάνομό ιςχύοσ ςτην Ανάτολικό Μεςόγειο, άκόμη κάι ςε βϊροσ ζωτικών ςυμφερόντων ςυμμϊχων τουσ ό τησ μάκροχρόνιάσ άςφϊλειάσ κάι ςτάθερότητάσ ςτην περιοχό (*). Η οικονομικό κάι κοινωνικό ςτάθερότητά πάράμϋνει οριάκό (**), ενώ το ρύςκο γιά τά επύπεδά βύάσ εύνάι άυξημϋνο (**). Ωςτόςο, προκάλεύτάι μιά οριάκό άύξηςη τησ ζότηςησ φυςικού άερύου που δύνάτάι νά επιφϋρει μελλοντικϋσ οικονομικϋσ ωφϋλειεσ (**). Ενιαία Αγορά Ενέργειασ Σο ςενϊριο άυτό βάςύζετάι ςτην πάράτόρηςη ότι η Ευρωπάώκό Ένωςη ϋχει δεςμευτεύ ποικιλοτρόπωσ νά προωθόςει ςτο μϋλλον την ενοπούηςη τησ ευρωπάώκόσ άγορϊσ ενϋργειάσ κάι νά δώςει ϋμφάςη ςτά κάύςιμά, ςυμπεριλάμβάνομϋνου του φυςικού άερύου, με την όςο το δυνάτό μικρότερη περιβάλλοντικό επιβϊρυνςη. Εντόσ του ςυγκεκριμϋνου πλάιςύου, το ςενϊριο υποθϋτει ότι η ΕΕ θά προωθόςει μελλοντικϊ τισ ςτράτηγικϋσ που υλοποιούν άυτϋσ τισ δεςμεύςεισ (***). Σο γεγονόσ άυτό προκάλεύ ςημάντικό άύξηςη τησ ζότηςησ φυςικού άερύου ςτην Ευρώπη (***) ευνοώντάσ τισ οικονομικϋσ ςυνϋργειεσ ςτην Ανάτολικό Μεςόγειο κάι τά Βάλκϊνιά. Οι ΗΠΑ εμπλϋκοντάι ενεργϊ ςτην διάτόρηςη τησ ςτάθερότητάσ ςτην περιοχό κάι επιδιώκουν τη βιώςιμη λύςη χρονιζόντων προβλημϊτων, όπωσ το Πάλάιςτινιάκό κάι το Κυπριάκό, ςυμπρϊττοντάσ με τά κρϊτη που ενιςχύουν την ειρόνη κάι όχι με εκεύνά που προκάλούν προβλόμάτά με την διπλωμάτύά τουσ (***). Η οικονομικό κάι κοινωνικό άςτϊθειά πάράμϋνει άυξημϋνη κάι ςυνοδεύετάι άπό πιθάνότητά εμφϊνιςησ επιπϋδων βύάσ (**). μεςάύων ύγκρουςη Ιράν Ιςραήλ Η πιθάνότητά ςύγκρουςησ μετάξύ των δύο άυτών κράτών, κυρύωσ λόγω του πυρηνικού προγρϊμμάτοσ του πρώτου, υφύςτάτάι εδώ κάι άρκετϊ χρόνιά κάι άποτελεύ ϋνάν πάρϊγοντά που επηρεϊζει την εξϋλιξη του ςυςτόμάτοσ τησ Ανάτολικόσ Μεςογεύου. Ένά τϋτοιο ενδεχόμενο, άυξϊνει θεάμάτικϊ την ζότηςη του φυςικού άερύου (***), ωσ υποκάτϊςτάτου του πετρελάύου, άλλϊ επιφϋρει ϋντονεσ, βράχυπρόθεςμεσ πληθωριςτικϋσ πιϋςεισ, γεγονόσ που ύςωσ οδηγόςει ςε εμπλοκό την εφάρμογό των οικονομικών προγράμμϊτων ςε Ελλϊδά ό/κάι Κύπρο (*). Σϋλοσ, οι εγκάτάςτϊςεισ πάράγωγόσ κάι μετάφορϊσ φυςικού άερύου τησ Ανάτολικόσ Μεςογεύου εκτύθεντάι ςε άυξημϋνο κύνδυνο τρομοκράτικού χτυπόμάτοσ. 3

5 Κλυδωνιςμοί Σο ςενϊριο άυτό άποτελεύ μιά ομάδοπούηςη υπό-ςενάρύων, κοινό χάράκτηριςτικό των οπούων εύνάι οι εξάιρετικϊ δυςμενεύσ επιπτώςεισ γιά τά ελληνικϊ εθνικϊ ςυμφϋροντά. ε άυτό το πλάύςιο, το ςενϊριο Αννάν ΙΙ άνάφϋρετάι ςτο γεγονόσ ότι οι πιϋςεισ των Μ. Δυνϊμεων προσ την Ελλϊδά κάι την Κύπρο γιά πάράχωρόςεισ ςτά εθνικϊ θϋμάτά (όπωσ π.χ. Κυπριάκό, κοπιάνό) οδηγούν τισ χώρεσ άυτϋσ ςε ςημάντικϋσ υποχωρόςεισ, η Κατάρρευση των Μνημονίων άνάφϋρετάι ςτην πιθάνότητά νά υπϊρξει εμπλοκό (*) τησ οικονομικόσ προςάρμογόσ ςε Ελλϊδά ό/κάι Κύπρο, ενώ το Πάγωμα Σχέσεων με το Ισραήλ άνάφϋρετάι ςε μιά ςειρϊ άπό πάρϊγοντεσ που μπορεύ νά οδηγόςουν ςε εμπλοκό ςτην άνϊπτυξη των ςχϋςεων μετάξύ Ελλϊδοσ Κύπρου κάι Ιςράόλ. Κυβερνητική Κρίςη ςτην Κύπρο Βάςικό ιδϋά άυτού του ςενάρύου εύνάι το γεγονόσ ότι το κυπριάκό πολιτικό ςύςτημά ενδϋχετάι νά μπει ςε μιά περύοδο μάκρών άνάτάρϊξεων λόγω άπώλειάσ τησ εμπιςτοςύνησ του εκλογικού ςώμάτοσ. υνεπώσ ϊμεςη ςυνϋπειά εύνάι η πρόκληςη ϋντονησ πολιτικόσ κάι οικονομικό-κοινωνικόσ άςτϊθειάσ ςτο νηςύ (*). Περιφερειακή Αρχιτεκτονική Σο ςενϊριο άυτό άποτελεύ μιά ομάδοπούηςη μικρότερων ςενάρύων που ϋχουν ωσ κύριά πάρϊμετρο την ςτράτηγικό προςϋγγιςη μετάξύ τησ Ελλϊδοσ, τησ Κύπρου κάι του Ιςράόλ κάι την ςτϊςη των Ηνωμϋνων Πολιτειών άπϋνάντι ςτο ενδεχόμενο άνϊπτυξησ μιάσ μάκροχρόνιάσ ςτράτηγικόσ ςυνεργάςύάσ μετάξύ των τριών άυτών κράτών. ε άυτό το πλάύςιο, το υπό-ςενϊριο Νέα Περιφερειακή Αρχιτεκτονική περιλάμβϊνει εμβϊθυνςη των πολιτικών, οικονομικών κάι ενεργειάκών ςχϋςεων μετάξύ των κράτών κάι ςτόριξη εκ μϋρουσ των Ηνωμϋνων Πολιτειών, οι οπούεσ επιδεικνύουν ιδιάύτερο ενδιάφϋρον γιά την ςτάθερότητά ςτην Ανάτολικό Μεςόγειο. το δεύτερο κάι τρύτο υπόςενϊριο, Σταθερή Αρχιτεκτονική κάι Οι ΗΠΑ ως Πόντιος Πιλάτος ςτην Ανάτολικό Μεςόγειο, οι γεωπολιτικϋσ εκτιμόςεισ των ΗΠΑ οδηγούν ςε μιά χάλάρό ςτϊςη άπϋνάντι ςτην εμβϊθυνςη των ςχϋςεων μετάξύ των τριών κράτών, τά οπούά με την ςειρϊ τουσ πρϋπει ό νά άποδεχτούν τουσ περιοριςμούσ εύτε νά άνάζητόςουν τρόπουσ εμβϊθυνςησ των ςχϋςεων χωρύσ την ενεργό ςτόριξη των ΗΠΑ. Ελληνο-τουρκικόσ πόλεμοσ Σϋλοσ, το ςενϊριο άποτελεύ βοηθητικό ςενϊριο με άυτονόητο περιεχόμενο. 4

6 Μεςοπρόθεςμο τρατηγικό Προφίλ για την Ελληνική Εξωτερική Πολιτική Απ τά άνωτϋρω ςενϊριά κάι τισ ςτράτηγικϋσ που προτεύνοντάι ςε άυτϊ (βλ. briefing book), προκύπτουν ϋξι μεςοπρόθεςμά ςτράτηγικϊ ζητόμάτά γιά την ελληνικό εξωτερικό πολιτικό κάι πολιτικό άςφάλεύάσ: 1) Αποτροπό τησ Σουρκύάσ 2) Αποτροπό άπάύτηςησ πάράχωρόςεων ςε εθνικϊ θϋμάτά άπό ςυντηρητικούσ Δάνειςτϋσ 3) Αποτροπό άπάύτηςησ πάράχωρόςεων ςε εθνικϊ θϋμάτά άπό οπορτουνιςτϋσ Δάνειςτϋσ 4) Προςτάςύά τησ υποδομόσ φυςικού άερύου 5) τράτηγικό Σρύγωνο Ελλϊδοσ Κύπρου Ιςράόλ 6) Διάνομό του φυςικού άερύου. Ανάλυτικότερά: Αποτροπή τησ Σουρκίασ Η επεκτάτικό τϊςη τησ Σουρκύάσ άπϋνάντι ςτην Ελλϊδά κάι ςτην Κύπρο εύνάι διάχρονικό ςτάθερϊ ςτην περιφϋρειά τησ Ανάτολικόσ Μεςογεύου. Ο τουρκικόσ άνάθεωρητιςμόσ βάςύζετάι ςε δύο πυλώνεσ: ά) την άπειλό χρόςησ βύάσ, β) τά επύπεδά άνοχόσ τησ άπειλόσ χρόςησ βύάσ άπό την διεθνό κοινότητά. ε άυτό το πλάύςιο, η Ελλϊδά μπορεύ νά ενιςχύςει το Ενιάύο Αμυντικό Δόγμά, τόςο ουςιάςτικϊ όςο κάι λεκτικϊ, με ςκοπό νά επιτευχθεύ η άποτροπό του τουρκικού επεκτάτιςμού μϋςω τησ άύξηςησ του κόςτουσ τησ χρόςησ βύάσ άπό την Σουρκύά κάι την μεύωςη τησ άνοχόσ τησ διεθνούσ κοινότητάσ άπϋνάντι ςτο ρύςκο που δημιουργεύ ο τουρκικόσ επεκτάτιςμόσ. υνεπώσ η Ελλϊδά, εύνάι ςημάντικό νά άκολουθόςει τά πάράκϊτω βόμάτά: I. Οι Ένοπλεσ Δυνϊμεισ, κάθ' όλη την διϊρκειά τησ οικονομικόσ προςάρμογόσ, πρϋπει νά διάτηρόςουν υψηλϊ επύπεδά ετοιμότητάσ, μϋςω τησ επάρκούσ ςυντόρηςησ του υλικού κάι εκπάύδευςησ του προςωπικού. II. Πρϋπει νά γύνουν επιλεγμϋνεσ επενδύςεισ ςτην δυνάτότητά επιθετικού III. IV. άερονάυτικού πολϋμου κάι άποβάτικών/άεράποβάτικών επιχειρόςεων. Σο Ενιάύο Αμυντικό Δόγμά βάςύζετάι ςτην δυνάτότητά νά χτυπηθεύ ο άντύπάλοσ ςε οποιοδόποτε γεωγράφικό ςημεύο. Πρϋπει νά ενιςχυθεύ η Ελληνικό Δύνάμη Κύπρου. Οι πολιτικϋσ ηγεςύεσ ςε Ελλϊδά κάι Κύπρο πρϋπει νά τονύςουν την δϋςμευςό τουσ ςτο Ενιάύο Αμυντικό Δόγμά κάι νά μετάδύδουν ετοιμότητά γιά κλιμϊκωςη ςε περύπτωςη που υπϊρξουν άπειλϋσ άπό την Σουρκύά. 5

7 Η Σουρκύά μπορεύ νά θεωρόςει ότι ενδϋχετάι νά κερδύςει ςε περύπτωςη που οι Μεγϊλεσ Δυνϊμεισ επιλϋξουν νά πιϋςουν την Ελλϊδά, πιθάνώσ ςυνδϋοντάσ τισ πάράχωρόςεισ ςτά εθνικϊ θϋμάτά με την ομάλό πάροχό δάνειάκόσ βοόθειάσ ςτην ύδιά ό/κάι την Κύπρο. τισ επόμενεσ δύο περιπτώςεισ άνάπτύςςετάι η ςτράτηγικό λογικό άυτόσ τησ άντιπάρϊθεςησ κάι οι επιλογϋσ που ϋχει η Ελλϊδά ςτην διϊθεςό τησ γιά νά άποτρϋψει τουσ Δάνειςτϋσ άπό το νά προχωρόςουν ςε τϋτοιεσ πιϋςεισ. Αποτροπή απαίτηςησ παραχωρήςεων ςε εθνικά θέματα από ςυντηρητικούσ Δανειςτέσ ε άυτό το πλάύςιο, εύνάι ςημάντικό η Ελλϊδά νά μετάδώςει ςτουσ Δάνειςτϋσ ότι οποιάδόποτε άπάύτηςη γιά πολιτικϋσ πάράχωρόςεισ ςε εθνικϊ ζητόμάτά οδηγεύ με μάθημάτικό βεβάιότητά ςε κρύςη εμπιςτοςύνησ προσ την κυβϋρνηςη, πολιτικό άνάτάράχό κάι, κάτ' επϋκτάςη, κάτϊρρευςη του προγρϊμμάτοσ προςάρμογόσ. Η Ελλϊδά ϋχει το πάράκϊτω ςύνολο τάκτικών επιλογών: Βάςικό ςυςτάτικό τησ άπειλόσ άποςτάθεροπούηςησ εύνάι ο αυτοματιςμόσ. Με ϊλλά λόγιά, η Ελλϊδά πρϋπει νά πεύςει ότι άν οι Δάνειςτϋσ εμφάνιςτούν νά θϋτουν πάράχωρόςεισ ςτά εθνικϊ θϋμάτά ςτο τράπϋζι των διάπράγμάτεύςεων, οι άντιδρϊςεισ θά εύνάι ϊμεςεσ κάι η κατάςταςη θα ξεφύγει από τον έλεγχο τησ κυβέρνηςησ. Κάτ' επϋκτάςη του πάράπϊνω, εύνάι ςημάντικό η Ελλϊδά νά διάτηρεύ ϋνά οπλοςτϊςιο εργάλεύων πολιτικόσ κλιμϊκωςησ, όπωσ γιά πάρϊδειγμά το θέμα του κατοχικού δανείου. Σο οπλοςτϊςιο άυτό άυξϊνει την άξιοπιςτύά τησ άπειλόσ γιά πολιτικό κλιμϊκωςη ςτο εςωτερικό τησ χώράσ κάι κάτϊρρευςη τησ πολιτικόσ των Μνημονύων. Να επιτύχει πρωτογενέσ πλεόναςμα κάι νά αποφύγει το κούρεμα των διάκράτικών δάνεύων που ϋχει ςυνϊψει με τουσ Δάνειςτϋσ (ςτη βϊςη του ότι ςημάντικό τμόμά τησ άπειλόσ τησ κάτϊρρευςησ εύνάι η μη άποπληρωμό των δάνεύων). Επιδύωξη ςυνεννόηςησ και ςυγκρότηςησ ενιαίασ πολιτικήσ ςτάςησ με χώρεσ του Ευρωπάώκού Νότου. Αυτό το ςύνολο επιλογών καλύπτει την Ελλάδα ςε όλεσ τισ περιπτώςεισ όπου οι Δανειςτέσ προτιμούν την επίτευξη ςταθερότητασ και την ομαλή εξέλιξη των προγραμμάτων προςαρμογήσ άπό την επιβολό άλλάγών ςτο status quo τησ κάτάνομόσ δικάιωμϊτων. 6

8 Μόνη εξαίρεςη ςε άυτόν την πάράτόρηςη είναι η περίπτωςη όπου οι Δανειςτέσ είναι διατεθειμένοι να καταβάλλουν μεγάλο κόςτοσ, γιά πάρϊδειγμά το ςύνολο των κεφάλάύων που όδη ϋχουν δάνεύςει ςτισ δύο χώρεσ, γιά νά πλόξουν τά ελληνικϊ εθνικϊ ςυμφϋροντά. ε άυτόν την περύπτωςη, η Ελλϊδά θά χρειάςτεύ νά άνάπτύξει την ςτράτηγικό που άνάλύετάι ςτην επόμενη ενότητά. Αποτροπή απαίτηςησ παραχωρήςεων ςε εθνικά θέματα από οπορτουνιςτέσ Δανειςτέσ Γιά νά προςτάτευθεύ η Ελλϊδά άπό ϋνά τϋτοιο ενδεχόμενο, ϋχει ςτην διϊθεςό τησ μιά ςειρϊ άπό επιλογϋσ. Πρώτη επιλογή τησ Ελλϊδάσ εύνάι η επίτευξη πρωτογενών πλεοναςμάτων ό, άν άυτό εύνάι άδύνάτο, η ςημάντικό μεύωςη των πρωτογενών ελλειμμϊτων. Η κύνηςη άυτό μειώνει ςημάντικϊ την εξϊρτηςη τησ ελληνικόσ οικονομύάσ άπό τισ διάθϋςεισ ξϋνων δάνειοδοτών, τουλϊχιςτον γιά βράχϋά χρονικϊ διάςτόμάτά, δηλάδό όςο άνάμϋνετάι νά διάρκϋςει μιά ςημάντικό διάπράγμάτευτικό διάδικάςύά. Δεύτερη επιλογή τησ Ελλϊδοσ εύνάι η υποκατάςταςη των ειςαγωγών ςε κρύςιμεσ κάτηγορύεσ προώόντων. Όςο μικρότερη η εξϊρτηςη τησ Ελλϊδοσ άπό ειςάγωγϋσ, τουλϊχιςτον ςε κλϊδουσ με άνελάςτικό ζότηςη, όπωσ τά τρόφιμά κάι τά φϊρμάκά, τόςο περιςςότερο μειώνετάι το άνάμενόμενο κόςτοσ μιάσ χρεωκοπύάσ. Η μεύωςη των ςυνεπειών τησ χρεωκοπύάσ μειώνει ςημάντικϊ την εμπιςτοςύνη που μπορεύ νά ϋχουν οι οπορτουνιςτϋσ Δάνειςτϋσ ςτο ενδεχόμενο η Ελλϊδά νά ςυνάινϋςει ςε δυςμενεύσ μετάβολϋσ ςτην κάτάνομό κυριάρχικών δικάιωμϊτων. Σρίτη επιλογή εύνάι η ανάπτυξη ςημαντικών ςχέςεων με χώρεσ εκτόσ του ςυνόλου των πάρόντων δάνειςτών που διαθέτουν κεφαλαιακή επάρκεια κάι ενδεχομϋνωσ νά μπορούν νά δάνεύςουν περιοριςμϋνά ποςϊ με βϊςη πολιτικϊ κριτόριά κάι, κάτ' επϋκτάςη, χάμηλϊ επιτόκιά. Μιά πρώτη τϋτοιά περύπτωςη εύνάι η Κίνα, ενώ κάι η περύπτωςη χωρών με πλούςιά πάράγωγό άγάθών με άνελάςτικό ζότηςη, όπωσ γιά πάρϊδειγμά η Ρωςία που εξϊγει ενϋργειά κάι πρώτεσ ύλεσ, εύνάι μιά επύςησ πιθάνό περύπτωςη. ε άυτό το πλάύςιο, η ςυμμετοχό κινεζικών κάι ρωςικών επιχειρόςεων ςτο πρόγράμμά ιδιωτικοποιόςεων του Δημοςύου κάι η ϋντάξη τησ Ελλϊδάσ ωσ ςημάντικού κόμβου ςτην άλυςύδά εμπορύου που ςυνδϋει την Κύνά με την Ευρώπη άποτελούν ςημάντικϋσ κινόςεισ προσ άυτόν την κάτεύθυνςη. 7

9 Σέταρτη επιλογή τησ Ελλϊδάσ εύνάι η διατήρηςη μίασ όςο το δυνατόν ευρύτερησ νομικήσ ετοιμότητασ νά κάτάγγεύλει την πάράβύάςη πάρόντων ό πάρελθουςών διεθνών ςυνθηκών κάι μνημονύων, όπωσ την Δάνειάκό ύμβάςη ό το κάτοχικό δϊνειο. Πϋρά άπό το ενδεχόμενο νά δημιουργόςει κόςτοσ ςτουσ οπορτουνιςτϋσ Δάνειςτϋσ, τα εργαλεία πολιτικήσ κλιμάκωςησ διευκολύνουν την εςωτερική ςυςπείρωςη, μειώνοντασ έτςι το αναμενόμενο κόςτοσ τησ χρεωκοπίασ κάι μειώνοντάσ την εμπιςτοςύνη των οπορτουνιςτών Δάνειςτών ςτην επιτυχύά τησ ςτράτηγικόσ τουσ. Προςταςία τησ υποδομήσ του φυςικού αερίου Πρώτη επιλογή εύνάι η δυνάτότητά ςύμπραξησ (κοινϋσ περιπολύεσ, ςχϋδιά δρϊςησ, ςχϋδιά διϊςωςησ κάι άποκάτϊςτάςησ κάτάςτροφών κλπ.) μεταξύ των κρατών τα οποία ςυμμετάςχουν ςτην εξόρυξη των κοιταςμάτων (π.χ. Ιςράόλ, Ιτάλύά, Γάλλύά) ό ϋχουν ϋντονο ενδιάφϋρον γιά την ομάλό εξόρυξη των πόρων (ΗΠΑ - ΕΕ), γιά την μεύωςη του κόςτουσ κάι του ρύςκου τησ φύλάξησ. Δεύτερη επιλογή εύνάι η δυνάτότητά απομόνωςησ του Ιςραήλ, πρϊξη που μειώνει την πιθάνότητά τρομοκράτικών ενεργειών ενϊντιά ςε εγκάτάςτϊςεισ ςτην Κύπρο, άλλϊ που ϋχει ςημάντικό κόςτοσ ευκάιρύάσ άπό την άπώλειά των ευεργετικών ςυνεργιών που προκύπτουν άπό μιά ευρεύά ςτράτηγικό ςυνεργάςύά με το Ιςράόλ. 8 Επύςησ, η Σουρκύά ϋχει επάνειλημμϋνωσ άπειλόςει ότι θά πάρεμποδύςει την ομάλό εξόρυξη των φυςικών πόρων με ςκοπό πολιτικϊ άντάλλϊγμάτά. H Σουρκύά θά επιλϋξει νά κλιμάκώςει τισ προκλόςεισ τησ ςε επύπεδά που δημιουργούν ουςιάςτικό πρόβλημά ςτην εξόρυξη, μόνο άν ϋχει εξάςφάλύςει ότι η ςτϊςη άυτό θά οδηγόςει τισ Μ. Δυνϊμεισ ςε μιά πολιτικό κάτευνάςμού προσ άυτόν ό άν θεωρεύ ότι θά επικράτόςει ϊνετά ςε περύπτωςη ςτράτιωτικών επιχειρόςεων. Η προςυμφωνημένη ςυμμετοχή πολλών κρατών ςτην φύλαξη των εγκαταςτάςεων φυςικού αερίου, καθ' όλη την διάρκεια του κύκλου ζωήσ του ςυςτήματοσ, αυξάνει το κόςτοσ μιασ εκτεταμένησ προςπάθειασ παρεμπόδιςησ και μειώνει τισ πιθανότητεσ μιασ πολιτικήσ κατευναςμού απέναντι ςτην Σουρκία. Αντιθϋτωσ, η δημιουργύά προβλημϊτων ςτην διάδικάςύά άνϊπτυξησ εςωτερικών κοιτάςμϊτων τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ μπορεύ νά χρηςιμοποιηθεύ ωσ επιχεύρημά υπϋρ τισ ςτόριξησ άπό τισ ΗΠΑ κάι την ΕΕ του ςτράτηγικού τριγώνου Ελλϊδοσ Κύπρου Ιςράόλ, ωσ μερικό άντύβάρο ςτην επεκτάτικό πολιτικό τησ Σουρκύάσ ςτην Αν. Μεςόγειο.

10 Διάθεςη φυςικού αερίου Όςον άφορϊ το άϋριο των κοιτάςμϊτων μετάξύ Κύπρου κάι Ιςράόλ εύνάι προφάνϋσ ότι ςυμφϋρον τησ Ελλϊδάσ εύνάι άυτό νά κάτευθυνθεύ προσ τισ ευρωπάώκϋσ άγορϋσ, με μϋθοδο κάι όδευςη που θά περνϊ μϋςά άπό το ϋδάφόσ τησ κάι θά πάράκϊμπτει την τουρκικό επικρϊτειά. Αυτό η πράγμάτικότητά, κάθώσ κάι το γεγονόσ ότι υπϊρχει υψηλό πιθάνότητά η Ελλϊδά νά γύνει κάι άυτό πάράγωγόσ χώρά, υποδηλώνουν μιά ςτράτηγικό ςυνεργάςύάσ με την Κύπρο κάι το Ιςράόλ κάι προώθηςησ μϋτρων που τονώνουν την ζότηςη γιά φυςικό άϋριο ςτην Ευρωπάώκό Ένωςη. Γιά νά εξυπηρετηθούν τά ελληνικϊ εθνικϊ ςυμφϋροντά, πρϋπει η Κύπροσ κάι το Ιςράόλ 1) νά επιλϋξουν νά εξϊγουν επάρκεύσ ποςότητεσ άερύου, 2) οι εξάγωγϋσ νά κάτευθυνθούν προσ την Ευρωπάώκό Ένωςη κάι 3) νά μην υπϊρξει ςυμφωνύά γιά όδευςη των ιςράηλινών εξάγωγών μϋςω τησ τουρκικόσ επικράτεύάσ. ε άυτό το πλάύςιο, βάςικό εργάλεύο τησ ελληνικόσ εξωτερικόσ πολιτικόσ γιά νά εξυπηρετόςει τά ςυμφϋροντά τησ χώράσ εύνάι η πύεςη εντόσ τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ γιά την προώθηςη όλων των πολιτικών που άνάμϋνετάι νά επηρεϊςουν θετικϊ την ζότηςη φυςικού άερύου ςτην ευρωπάώκό άγορϊ, καθώσ και των επενδύςεων ςτην επεξεργαςία και διανομή του αερίου εντόσ ΕΕ. υγκεκριμϋνά μϋτρά που μπορεύ νά προωθόςει η Ελλϊδά εύνάι: Η άμεςη υλοποίηςη του αγωγού TAP κάι η πράγμάτοπούηςη του άγωγού IGB. Η ςτόριξη ςε ευρωπάώκό επύπεδο τησ υλοποίηςησ του ενεργειακού Διαδρόμου Βορρά Νότου. Η ςτόριξη μϋτρων ςτο ευρωπάώκό επύπεδο υπϋρ των καυςίμων που επιβαρύνουν λιγότερο το περιβϊλλον. Η ςτήριξη ςε ψηφοφορύεσ ευρωπαΰκών επενδυτικών προγραμμάτων γιά την μάζικό ϋντάξη του φυςικού άερύου ςτην ηλεκτροπαραγωγή ςτην Ανάτολικό Ευρώπη. Η ςτήριξη μέτρων τησ Ευρωπαΰκήσ Επιτροπήσ υπέρ τησ διαφοροποίηςησ των πηγών πάροχόσ ενϋργειάσ ςτην ευρωπάώκό άγορϊ. Η προώθηςη του LNG ωσ ςημάντικόσ μεθόδου ειςάγωγόσ φυςικού άερύου ςτην Ευρωπάώκό Ένωςη κάι η ςτόριξη πρωτοβουλιών τησ Επιτροπόσ γιά ϋντάξη ϋργων κάτάςκευόσ υποδομών LNG ςτο ευρωπάώκό πλάύςιο χρημάτοδοτόςεων. 9

11 Η προώθηςη ςε ευρωπάώκό επύπεδο τησ ςτόριξησ άπό την Κοινότητά προγραμμάτων ανάπτυξησ, εκμετάλλευςησ και φύλαξησ/προςταςίασ κοιταςμάτων εντόσ τησ ευρωπάώκόσ επικρϊτειάσ. τρατηγικό Σρίγωνο Ελλάδασ Κύπρου Ιςραήλ Μιά ευρεύά πολιτικό ςυνεργάςύά υπό μορφό τριγώνου ςημάύνει ςυμμετρικό κάι άμοιβάύά εξυπηρϋτηςη πϊγιων κάι μάκροχρόνιων ςτράτηγικών ςυμφερόντων. υγκεκριμϋνά, βάςικϊ ςτράτηγικϊ ςυμφϋροντά των τριών χωρών που μπορούν νά εξυπηρετηθούν άπό μιά μάκροχρόνιά περιφερειάκό ςυνεργάςύά εύνάι: Ανταλλαγή πληροφοριών: Από την άνϊλυςη προκύπτει ότι το υψηλό ρύςκο βύάσ άνάμϋνετάι νά εύνάι κύριο χάράκτηριςτικό του υποςυςτόμάτοσ τησ Αν. Μεςογεύου ςτο ϊμεςο μϋλλον. Σο γεγονόσ άυτό άποτελεύ μιά ιςχυρό βϊςη γιά ςυνεργάςύά ςτην άντάλλάγό πληροφοριών, εύτε ςχετικϊ με την δρϊςη τρομοκράτικών οργάνώςεων εύτε ςχετικϊ με τισ προθϋςεισ οριςμϋνων κράτών με προβλημάτικό ςυμπεριφορϊ (π.χ. Σουρκύά κάι Ιρϊν), μετάξύ των τριών κράτών κάι οποιουδόποτε ϊλλου κρϊτουσ επιθυμεύ νά ςυμμετϊςχει. Επύςησ, δεδομϋνου ότι η ςτϊςη των ΗΠΑ κάι τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ μπορεύ νά επηρεϊςει ςημάντικϊ την εξϋλιξη των γεγονότων, η άντάλλάγό πληροφοριών ςχετικϊ με τισ προθϋςεισ ςτουσ κύκλουσ άποφϊςεων των δρώντων άυτών άποτελεύ εξύςου ςημάντικό προώόν ςυνεργάςύάσ. Κοινέσ ςτρατιωτικέσ αςκήςεισ και κοινή ανάπτυξη βέλτιςτων πρακτικών και τεχνογνωςίασ: Εκτόσ άπό την ςυνεργάςύά ςε θϋμάτά πληροφοριών, το υψηλό ρύςκο βύάσ δημιουργεύ κάι κύνητρά γιά ςτράτιωτικό ςυνεργάςύά κάι ςυνεκπάύδευςη. Επύςησ κάι άνεξϊρτητά άπό το περιβϊλλον άπειλών, το υψηλό επύπεδο επάγγελμάτιςμού των Ενόπλων Δυνϊμεων των εμπλεκόμενων χωρών δημιουργεύ ςημάντικϋσ ευκάιρύεσ γιά άμοιβάύεσ ωφϋλειεσ όπωσ η άνϊπτυξη κάι διϊχυςη βϋλτιςτων πράκτικών κάι τεχνογνωςύάσ. Δημιουργία κοινού γεωγραφικού χώρου για διαςπορά δυνάμεων ή άλλη ςτρατιωτική χρήςη: ε περύοδο κρύςησ ό ςτράτιωτικών επιχειρόςεων (ςενϊριά: Πόλεμοσ Ιςράόλ Ιρϊν, Ελληνο-τουρκικόσ Πόλεμοσ), η δυνάτότητά ςτϊθμευςησ δυνϊμεων κάι υλικού ό χρόςησ γεωγράφικού χώρου άπό ςτράτιωτικϋσ δυνϊμεισ άποτελεύ ςημάντικό ςυςτάτικό ιςχύοσ. Γιά πάρϊδειγμά, ςτράτιωτικϋσ δυνϊμεισ που ςτάθμεύουν ςε τρύτη χώρά ό μπορούν νά κινηθούν άνενόχλητεσ μϋςω άυτών περιπλϋκουν ςημάντικϊ τουσ υπολογιςμούσ του άντιπϊλου. Επύςησ, η δυνάτότητά κοινόσ χρόςησ γεωγράφικών χώρων μειώνει 10

12 ενδεχομϋνωσ το κόςτοσ διάτόρηςησ ενόσ πλϋγμάτοσ προςτάςύάσ γύρω άπό τισ εξϋδρεσ εξόρυξησ φυςικού άερύου κάι ϊλλων ςημάντικών υποδομών. Δημιουργία κοινού γεωγραφικού χώρου για διαςπορά ςτρατηγικών υποδομών ή βέλτιςτη τοποθέτηςη παραγωγικών δραςτηριοτήτων και διαύλων επικοινωνίασ: Η άυξημϋνη ςυνεργάςύά κάι εμπιςτοςύνη οδηγεύ ςτην δυνάτότητά βελτιςτοπούηςησ τησ τοποθϋτηςησ ςημάντικών υποδομών, όπωσ γιά πάρϊδειγμά ηλεκτροπάράγωγικϋσ μονϊδεσ, ώςτε νά ελάχιςτοποιηθεύ το κόςτοσ πάράγωγόσ, νά επιτευχθούν οικονομύεσ κλύμάκοσ ό/κάι νά μειωθεύ η πιθάνότητά οι υποδομϋσ άυτϋσ νά πληγούν άπό τρύτο κρϊτοσ ό τρομοκράτικό οργϊνωςη. Οι ςυνϋργειεσ που προκύπτουν άπό την βϋλτιςτη τοποθϋτηςη οδεύςεων κάι υποδομών άυξϊνετάι ςημάντικϊ ςε όλεσ τισ περιπτώςεισ που υφύςτάτάι μεγϊλη ζότηςη γιά φυςικό άϋριο ςτισ άγορϋσ τησ ΕΕ (ςενϊριο: Ενιάύά Αγορϊ Ενϋργειάσ). Πρόςβαςη ςε προηγμένη αμυντική τεχνολογία: Σο υψηλό ρύςκο βύάσ που άνάμϋνετάι νά επικράτόςει ςτο ϊμεςο επιβϊλλουν οι ϋνοπλεσ δυνϊμεισ των τριών κράτών νά ϋχουν πρόςβάςη ςτο τεχνολογικό οπλοςτϊςιο που προςδύδει ςημάντικό ποιοτικό πλεονϋκτημά ςτην διεξάγωγό επιχειρόςεων. Διπλωματική ςυνεργαςία και διαμεςολάβηςη: Οι τρεισ χώρεσ του υποςυςτόμάτοσ ϋχουν, η κϊθε μύά, διπλωμάτικϋσ προςβϊςεισ κάι ςχϋςεισ με διϊφορεσ χώρεσ, ςχημάτιςμούσ χωρών, οργάνώςεων κάι οργάνιςμών. ε άυτό το πλάύςιο, η άντάλλάγό διπλωμάτικών υπηρεςιών κάι διευκολύνςεων, όπωσ γιά πάρϊδειγμά η εκπροςώπηςη ςυμφερόντων, η διάμεςολϊβηςη κάι η μετάβύβάςη μηνυμϊτων, εύνάι ςημάντικό κοινό ωφϋλειά που μπορεύ νά προκύψει άπό την ςτενό ςυνεργάςύά μετάξύ των κράτών τησ περιοχόσ. Επιμεριςμόσ κόςτουσ διεθνών δράςεων: Οι πιϋςεισ γιά οικονομικό προςάρμογό άδιάμφιςβότητά μειώνουν την δυνάτότητά νά άνάλϊβει ϋνά κρϊτοσ άπό μόνο του διεθνεύσ δράςτηριότητεσ όπωσ η φύλάξη του ςυςτόμάτοσ πάράγωγόσ κάι διάνομόσ φυςικού άερύου ό η κάτάςκευό των άπάράύτητων μεγϊλων διάκράτικών ϋργων υποδομόσ. Επενδυτική, εκπαιδευτική, και τεχνολογική ςυνεργαςία και μετάδοςη τεχνογνωςίασ: Η άνϊγκη γιά διάτόρηςη υψηλών ρυθμών οικονομικόσ προςάρμογόσ των κράτών τησ περιοχόσ μπορεύ νά εξυπηρετηθεύ μϋςω ςυνεργάςιών ςτο πεδύο των επενδύςεων κάι τησ τεχνολογύάσ. 11

13 Τπϊρχουν, όμωσ, κάι μιά ςειρϊ άπό άντικύνητρά που άποτρϋπουν την μάκροχρόνιά ςυνεργάςύά μετάξύ των τριών κράτών. 1) Σο ενδεχόμενο ςύγκρουςησ μετάξύ Ιςράόλ κάι Ιρϊν (ςενάριο: Πόλεμοσ Ιςραήλ Ιράν) 2) Σο ενδεχόμενο χάμηλόσ ζότηςησ φυςικού άερύου ςτην Ευρώπη ό άνεπάρκών ποςοτότων ςτο υπϋδάφοσ εντόσ κυπριάκόσ ΑΟΖ (ςενάρια: ταθερή Εξέλιξη, Πάγωμα χέςεων με Ιςραήλ) 3) Σο ενδεχόμενο άδιάφορύάσ των ΗΠΑ γιά την Αν. Μεςόγειο (ςενάριο: Οι ΗΠΑ ωσ Πόντιοσ Πιλάτοσ ςτην Αν. Μεςόγειο Περιφερειακόσ Οπορτουνιςμόσ) άποτελεύ ϋνά μϋςο μάκροχρόνιάσ δϋςμευςησ, κϊτι που ενδεχομϋνωσ νά μην εύνάι επιθυμητό ςε μιά κάτϊςτάςη άβεβάιότητάσ. ε άυτό το πλάύςιο, αν η Ελλάδα ενδιαφέρεται να αναπτυχθεί μια ςτρατηγική ςυνεργαςία ςτην Ανατολική Μεςόγειο, ϋχει κϊθε ςυμφϋρον νά προωθόςει ςτράτηγικϋσ που μετάκινούν το ςύςτημά προσ το ςενϊριο τησ Ενιάύάσ Αγορϊσ, μερικϋσ εκ των οπούων εύνάι πάρόμοιεσ με άυτϋσ που προτϊθηκάν πάράπϊνω ςτο ζότημά τησ διάνομόσ του φυςικού άερύου. υγκεκριμϋνά: Αποφάςεισ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ που αυξάνουν την ζήτηςη για φυςικό αέριο, όπωσ γιά πάρϊδειγμά περιβάλλοντικϊ μϋτρά. Αποφάςεισ τησ ΕΕ που προωθούν την διαςύνδεςη των ευρωπαΰκών αγορών, με ςκοπό νά δημιουργηθεύ μιά ενιάύά άγορϊ ενϋργειάσ που θά ςυμπεριλάμβϊνει το φυςικό άϋριο. Αποφάςεισ τησ ΕΕ που προωθούν την εκμετάλλευςη κοιταςμάτων εντόσ τησ Ευρωπαΰκήσ επικράτειασ ή κοντά ςε αυτήν. ημάντικό πάρϊμετροσ ςε άυτόν την ςτράτηγικό εύνάι η προώθηςη άποφϊςεων που εντϊςςουν τισ επενδύςεισ ςε υποδομϋσ φυςικού άερύου ςε ευρωπάώκϊ πλάύςιά χρημάτοδότηςησ. Η προώθηςη τησ ένταξησ τησ φύλαξησ των υπεράκτιων εγκαταςτάςεων εξόρυξησ φυςικού αερίου ςτην ενιαία αντιτρομοκρατική ςτρατηγική τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ, με άπώτερο ςκοπό την προώθηςη νομικών μϋτρων κάι χρημάτοδοτικών πάκϋτων που διευκολύνουν κάι μειώνουν το κόςτοσ τησ προςτάςύάσ των εγκάτάςτϊςεων άυτών άπό τρομοκράτικϋσ ενϋργειεσ. 12

14 Σο άντικύνητρο που πάρϊγετάι άπό το ενδεχόμενο το Ιςράόλ νά χρειάςτεύ την ςυνδρομό τησ Σουρκύάσ γιά την επύλυςη ςημάντικών ζητημϊτων ςτην περιοχό τησ Μ. Ανάτολόσ, όπωσ το θϋμά του πυρηνικού προγρϊμμάτοσ του Ιρϊν, άποτελεύ την βϊςη γιά το δεύτερο ςύνολο ςτράτηγικών, άυτό τησ διπλωματικήσ διαμεςολάβηςησ. υγκεκριμϋνά, δεδομϋνου του γεγονότοσ ότι η Ελλϊδά ϋχει άπό ουδϋτερεσ ϋωσ κάλϋσ ςχϋςεισ με τά περιςςότερά κρϊτη τησ Μϋςησ Ανάτολόσ, δεν ϋχει ιςτορικό άποικιοκράτικών ςχϋςεων με άυτϊ, εύνάι κρϊτοσ-μϋλοσ τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ, ενώ δεν ϋχει ούτε την ιςχύ ούτε την διϊθεςη νά ηγεμονεύςει ςτην περιοχό, μπορεύ πολύ εύκολά, όπωσ άνάφϋρθηκε κάι ςτο προηγούμενο κεφϊλάιο, να αναλάβει τον ρόλο του Έντιμου Διαμεςολαβητή ( Honest Broker ), διευκολύνοντασ την διεξαγωγή εμφανών ή αφανών διπλωματικών επαφών και ςυζητήςεων μετάξύ πλευρών που δεν επιθυμούν νά κϊνουν το πρώτο βόμά ςε μιά διάπράγμϊτευςη, φοβούμενεσ την μετϊδοςη ςόμάτοσ άδυνάμύάσ. 13 Η άβεβάιότητά που θά προκάλϋςει (άν άυτό λϊβει χώρά πρϊγμά, όπωσ προάνάφϋρθηκε, εξάιρετικϊ δύςκολο, άλλϊ όχι εντελώσ άπύθάνο) μιά άποςτάςιοπούηςη των Ηνωμϋνων Πολιτειών άπό την Ανάτολικό Μεςόγειο κάι την Μϋςη Ανάτολό άποτελεύ το τρύτο άντικύνητρο άπϋνάντι ςε μιά μάκροχρόνιά δϋςμευςη μετάξύ των κράτών. ε μιά τϋτοιά περύπτωςη κάι δεδομϋνου ότι η Ελλϊδά δεν ϋχει κϊποιον ϊμεςο τρόπο νά επηρεϊςει την άμερικάνικό εξωτερικό πολιτικό, υπϊρχουν δύο επιλογϋσ: Πρώτη λύςη εύνάι η Ελλϊδά κάι η Κύπροσ νά επιδιώξουν μιά ςχϋςη με το Ιςράόλ άνεξϊρτητά άπό τισ διάθϋςεισ των Ηνωμϋνων Πολιτειών. Βάςικό προώπόθεςη γιά άυτόν την ςτράτηγικό εύνάι οι δύο χώρεσ νά ϋχουν επάρκώσ επιδεύξει την διϊθεςό τουσ νά δεςμευτούν μάκροχρόνιά ςε μιά ςυμμετρικό ςτράτηγικό ςχϋςη με το Ιςράόλ, εξυπηρετώντάσ μερικϊ άπό τά βάςικϊ ςυμφϋροντά που περιγρϊφηκάν πάράπϊνω. Βάςικό πρόβλημά άυτόσ τησ ςτράτηγικόσ εύνάι ότι λεύπει η ϋντονη πάρουςύά μιάσ Μ. Δύνάμησ η οπούά, όπωσ άνάφϋρθηκε κάι ςτο ςχετικό ςενϊριο, μπορεύ νά κάθηςυχϊςει το Ιςράόλ όςον άφορϊ τουσ κινδύνουσ άπό το ενδεχόμενο πυρηνικοπούηςησ του Ιρϊν κάι την άςτϊθειά που επικράτεύ ςτην Μϋςη Ανάτολό, άυξϊνοντάσ με άυτόν τον τρόπο την άξύά μιάσ κάλόσ ςχϋςησ με την Σουρκύά κάι μειώνοντάσ άντύςτοιχά την άξύά μιάσ ςτράτηγικόσ ςυμμάχύάσ με την Ελλϊδά κάι την Κύπρο. Γιά νά άντιςτάθμιςτεύ το πρόβλημά που δημιουργεύ η ϋλλειψη πάρουςύάσ Μ. Δύνάμησ ςτην περιοχό, μια ςτρατηγική ςυνεργαςία μπορεί να προςπαθήςει να ςυμπεριλάβει την Ευρωπαΰκή Ένωςη ή/και την Ρωςία

15 ςτην νέα περιφερειακή αρχιτεκτονική. Κύριά μϋθοδοσ ϋντάξησ τησ Ευρωπάώκόσ Ένωςησ εύνάι η προώθηςη των κοιτάςμϊτων φυςικού άερύου ωσ ευρωπάώκϊ κοιτϊςμάτά, ενώ η πάροχό διευκολύνςεων ςτην Ρωςύά γιά μόνιμη ςτϊθμευςη ςτράτιωτικών δυνϊμεων (ιδύωσ ςε περύπτωςη όπου υπϊρξει ζότημά άλλάγόσ με τον ελλιμενιςμό δυνϊμεων ςτην υρύά) άποτελεύ ιςχυρό κύνητρο γιά ςυμμετοχό τησ Ρωςύάσ ςε άυτόν την ςτράτηγικό ςυνεργάςύά. Μέλη Ερευνητικήσ Ομάδασ Επικεφαλήσ Ερευνητικήσ Ομάδασ: Ευριπύδησ Σςάκιρύδησ Επικεφαλήσ Αναλυτέσ: Μιχϊλησ Διάκάντώνησ Αλϋξάνδροσ Δρύβάσ Ευϊγγελοσ Κράββάρύτησ Αναλυτέσ: Νύκοσ Αγγϋλησ τεφάνύά Βάςιλϊ Γιώργοσ Κουλούρησ Χριςτιϊννά Λιούντρη Μιχάϋλά Περϊκη Περικλόσ τάμπουλόσ Αγγελικό Σζάώλϊκη Ιωϊννησ Μϊριοσ Σςϊλτάσ 14