ΤΙΤΛΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΤΗΡΙΟ

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΤΗΡΙΟ Ονοματεπώνυμο σπουδαστή : Κίτσος Αντώνης Επιβλέπων καθηγήτρια : Νικολάου Μαρία

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ A 1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 1.1. ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΚΑΓΙΑ 1.2. ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ 1.3. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΟΦΕΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΥΛΙΚΕΣ ΖΗΜΙΕΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΑ 1.4. ΠΑΘΗΤΙΚΗ (ή ΔΟΜΙΚΗ) ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1.5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΛΥΣΕΩΝ 1.6. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ 2. ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ 3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ 3.1. ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ 3.2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ 3.3. ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 4. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ 4.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 4.2. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΕΙΔΗ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ ΕΚΛΟΓΗ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΣΕΩΣ ΜΕΡΟΣ Β 1. ΔΟΜΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1.1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΟΜΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ ΤΟ ΠΥΘΕΡΜΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ 1.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ 1.3. ΠΥΡΑΝΤΟΧΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΕΡΟΝΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΤΕΛΕΙΩΜΑΤΑ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΠΛΙΝΘΟΔΟΜΩΝ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΥΡΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ ΣΥΝΗΘΙΣΣΜΕΝΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ΦΕΡΟΥΣΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΑΠΟ ΜΟΡΦΟΣΙΔΕΡΟ ΠΟΡΤΕΣ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΑ ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ 1.4. ΠΥΡΟΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ

3 1.5. ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΙ ΧΩΡΟΙ 1.6. ΟΔΕΥΣΕΙΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑΔΙΑ ΟΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΜΕΝΗ ΟΔΕΥΣΗ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ, ΡΑΜΠΕΣ ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΟΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ 1.7. ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΟΔΕΥΣΕΩΝ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΠΟΡΤΕΣ ΤΩΝ ΟΔΕΥΣΕΩΝ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΣΤΗΘΑΙΑ, ΚΟΥΠΑΣΤΕΣ 1.8. ΤΕΧΝΗΤΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΔΕΥΣΕΩΝ ΔΙΑΦΥΓΗΣ ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΗΜΑΝΣΗ ΟΔΕΥΣΕΩΝ ΔΙΑΦΥΓΗΣ 2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΕΩΣ 2.1. ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ, ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 2.2. ΚΙΝΗΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΕΩΣ ΦΟΡΗΤΟΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ ΤΡΟΧΗΛΑΤΟΙ ΚΑΙ ΡΥΜΟΥΛΚΟΥΜΕΝΟΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΣΤΑΘΕΡΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΕΩΣ 2.3. ΜΟΝΙΜΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΕΩΣ ΜΟΝΙΜΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΕΡΟΥ ΜΟΝΙΜΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟΥ ΜΕ ΝΕΡΟ ΜΟΝΙΜΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΟΜΙΧΛΗΣ ΝΕΡΟΥ ΜΟΝΙΜΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟΥ ΜΕ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΟΝΙΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕ ΣΚΟΝΕΣ ΜΟΝΙΜΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΦΡΟΥ ΜΟΝΙΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕ ΕΛΑΦΡΟ ΝΕΡΟ ΜΟΝΙΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Halon 2.4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ 3. ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟΥ ΜΕ ΝΕΡΟ (SPRINKLER) 3.1. ΓΕΝΙΚΑ 3.2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 3.3. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ 3.4. ΚΕΦΑΛΕΣ SPRINKLER 3.5. ΔΙΑΤΑΞΗ ΚΕΦΑΛΩΝ SPRINKLER 4. ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΟΜΙΧΛΗΣ ΝΕΡΟΥ 4.1. ΓΕΝΙΚΑ 4.2. ΚΑΤΑΣΒΕΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΦΩΤΙΑ 5. ΜΟΝΙΜΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΕΡΟΥ

4 5.1. ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΙ ΣΩΛΗΝΕΣ 5.2. ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΕΣ ΦΩΛΙΕΣ 6. ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΣΥΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ ΜΕ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ 6.1. ΓΕΝΙΚΑ 6.2. ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ 6.3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 1.ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 1.1.ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΚΑΓΙΑ Η φωτιά είναι προαιώνιος φίλος και εχθρός του ανθρώπου. Υπήρξε η αφετηρία κάθε προόδου αλλά και έχει συνδεθεί με μεγάλες καταστροφές. Στη συνέχεια θα αντιμετωπίσουμε τη φωτιά σαν εχθρό που πρέπει να προλάβουμε ή να αναχαιτίσουμε έγκαιρα, για να προστατεύσουμε ανθρώπους, έμβια όντα γενικότερα (ζώα και φυτά), το φυσικό και τεχνητό περιβάλλον, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό πλούτο. Από στατιστικές εκτιμήσεις που έχουν γίνει, σε ανεπτυγμένες χώρες, έχει διαπιστωθεί ότι η άμεση και έμμεση οικονομική απώλεια από πυρκαγιές αντιπροσωπεύει περίπου το 1% του Α.Ε.Π. (Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος) ή το 20% περίπου της ετήσιας αύξησής του. Εκείνο μάλιστα που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, είναι η διαπίστωση, ότι παρ' όλη την πρόοδο στα μέσα έγκαιρου εντοπισμού, τα μέσα κατάσβεσης, την οργάνωση διάσωσης των ανθρώπων και τις αυστηρότερες διατάξεις των οικοδομικών κανονισμών, ο αριθμός των θυμάτων και οι απώλειες παρουσιάζουν αύξηση, που εν μέρει μόνο εξηγούνται από την υπερβολική συγκέντρωση ανθρώπων και δραστηριοτήτων στα μεγάλα αστικά και βιομηχανικά κέντρα. Η αναλυτική μελέτη, του αρκετά σύνθετου φαινομένου της καύσης και της φωτιάς αποτελεί την αφετηρία της προσεκτικής επιλογής μεθόδων, συστημάτων και εξοπλισμού που θα έχουν τη δυνατότητα να απολέσουν ή να προλάβουν (με λογική πιθανότητα) την εκδήλωση και εξάπλωση πυρκαγιάς ή να λειτουργήσουν σε περίπτωση εκδήλωσης της σαν ανασταλτικοί, επιβραδυντικοί και τελικά κατασταλτικοί παράγοντες. Το κύριο βάρος εστιάζεται σε θέματα λογικής πρόληψης, έγκαιρου εντοπισμού, τοπικού περιορισμού, επιβράδυνσης της εξάπλωσης και τελικά κατάσβεσης της πυρκαγιάς, με ταυτόχρονη μεθοδική αντιμετώπιση και μείωση των παρενεργειών της και περιορισμό των επιπτώσεων (άμεσων και έμμεσων φθορών και καταστροφών) από τη σχετική διαδικασία. 1.2.ΑΙΤΙΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ Αν και η θερινή επέλαση καταστροφικών πυρκαγιών στα ελληνικά δάση τείνει, τα τελευταία χρόνια, να μονοπωλήσει σχεδόν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, δεν είναι λίγες και οι πυρκαγιές σε κατοικίες, καταστήματα, βιοτεχνίες, βιομηχανίες, αποθηκευτικούς χώρους κλπ. Αν περιοριστούμε στις πυρκαγιές στα κτίρια (αστικά και παραγωγικών διαδικασιών), και αντιπαρέλθουμε τους εμπρησμούς κύριες αιτίες που προκαλούν πυρκαγιές είναι: Η υπερβολική συγκέντρωση εμπορευμάτων και αγαθών, που έχει σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση θερμικού φορτίου.

6 Η αυτοματοποίηση της βιομηχανίας και βιοτεχνίας με την υπερσυγκέντρωση πολύπλοκων μηχανολογικών και ηλεκτρολογικών μηχανημάτων, συσκευών και εγκαταστάσεων που συχνά γίνονται πρόξενοι πυρκαγιάς. Τα ολοένα μεγαλύτερα σε όγκο εργοστάσια, αποθήκες, καταστήματα, συλλογικές κατοικίες (πολυκατοικίες), κέντρα ψυχαγωγίας κλπ. Και η πυκνή δόμηση των αστικών κέντρων, διευκολύνουν την επέκταση της φωτιάς. Ο υπερβολικός φόρτος εργασίας και ο έντονος ρυθμός ζωής του σημερινού ανθρώπου, που γίνονται αιτία για ορισμένες επικίνδυνες αμέλειες. Η άγνοια και η συνακόλουθη υποβάθμιση των κινδύνων από σημαντικό αριθμό ανθρώπων που νομίζουν ότι η πυρκαγιά είναι σπάνιο φαινόμενο που αφορά τους άλλους. Στην υποεκτίμηση των θεμάτων της πυροπροστασίας συμβάλλουν τόσο η αναβλητικότητα και η τάση υποβάθμισης των κινδύνων που χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία, όσο η ανεπαρκής παιδεία η έλλειψη σχετικής ενημέρωσης στον τόπο μας. Η μέχρι πρότινος έλλειψης επαρκούς νομοθεσίας για την υποχρεωτική λήψη των απαραίτητων μέτρων και την πρόβλεψη σύγχρονων εγκαταστάσεων πυροπροστασίας. Όσον αφορά στις συγκεκριμένες αφετηρίες και πηγές πρόκλησης πυρκαγιών είναι εντυπωσιακό το γεγονός, ότι τα υπολείμματα του καπνίσματος (τα «αποτσίγαρα») είναι η πρώτη αιτία, ποσοστό που προσεγγίζει το 40% του συνόλου των περιπτώσεων, τουλάχιστον κατά τις επίσημες εκτιμήσεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Ενδεικτικά για το 1984 και το 1986, η Π.Υ. ταξινομώντας το πλήθος των πυρκαγιών και τα αίτιά τους (χωρίς αναφορές σε μεγέθη ζημιών) δίνει τα παρακατω αποτελέσματα : ιμ Ρ I ΡΙ II Ι II η Ρ I Ρ Ρ U ρ ρ Κάπνισμα, Υπολείμματα, καπνίσματος 37.4% 30.6% Πυρακτωμένες επιφάνειες 12.5% 11.2% Ηλεκτρισμός 12.3% 11 6% Γ υμνές φλόγες 12.2% Σπινθήρες 15 6% 6.4% Εκρήξεις και αναφλέξεις 3 9% που σχετίζονται με καύσιμα 2.7% 2.6%

7 Φυσικά και χημικά φαινόμενα 1% 0.9% Τρομοκρατικές δραστηριότητες 0.15% 0.25% Άγνωστες αιτίες 15.4% 23.3% Όσον αφορά τις αιτίες εμφάνισης των ττυρκαγιών, σύμφωνα με την Π.Υ., για το 1986 έγιναν : Πυρκανιέο Εμπρησμοί από αμέλεια Εμπρησμοί από πρόθεση Άγνωστες αιτίες Τυχαία γεγονότα Φυσικά φαινόμενα 1.3.ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Μια πυρκαγιά καταστρέφει συνήθως ποσότητα αγαθών καίγοντάς τα ή τροποποιώντας τη μορφή και τη σύστασή τους. Παράλληλα, σαν αποτέλεσμα μιας πυρκαγιάς έχουμε την εμφάνιση φλόγας, την τοπική ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών και την έκλυση καυσαερίων (καπνός και διάφορα αέρια συχνά αποπνικτικά, τοξικά ή και δηλητηριώδη). Οι φλόγες και οι υψηλές θερμοκρασίες, που αναπτύσσονται στο χώρο της πυρκαγιάς, έχουν άμεσες συνέπειες σε καύσιμα υλικά και στα έμβια όντα. Προκαλούν παράλληλα σοβαρές καταστροφές, ακόμη και σε υλικά που δεν καίγονται. Τα καυσαέρια εξάλλου, αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τους ζωντανούς οργανισμούς, ακόμη και όταν βρίσκονται μακριά από τα όρια ουσιαστικής επίδρασης των υψηλών θερμοκρασιών. Οι επιπτώσεις επομένως μιας πυρκαγιάς και οι ζημιές που τελικά προκαλεί παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Έτσι το πραγματικό τελικό κόστος μιας πυρκαγιάς είναι συχνά πολύ δύσκολο να αποτιμηθεί με ακρίβεια. Το κόστος αυτό χαρακτηρίζεται αφενός μεν άμεσο και αναφέρεται στις ορατές φθορές και απώλειες που προκάλεσε η πυρκαγιά, αλλά και η διαδικασία πυρόσβεσης και αφετέρου έμμεσο γιατί πολλά αποτελέσματα της πυρκαγιάς επιφέρουν συχνά αλυσιδωτές επακόλουθες, επιβαρύνσεις και ζημιές ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Μια πυρκαγιά αποτελεί πηγή σοβαρών κινδύνων για τον άνθρωπο (τα ζώα και τα φυτά). Οι κίνδυνοι αυτοί οφείλονται: -στην ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών -στη μείωση της αναλογίας του οξυγόνου -στον καπνό και τα αέρια παραπροϊόντα της καύσεως

8 -στην κατάρρευση των δομικών κατασκευών Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να επιδράσουν στον άνθρωπο : a. Άμεσα σε περιπτώσεις επαφής με φωτιά, οπότε υπάρχει και σοβαρός κίνδυνος ανάφλεξης των ρούχων αλλά και του ανθρώπινου σώματος. b. Με τη μορφή ισχυρής θερμικής ακτινοβολίας, αν βρίσκεται στο άμεσο περιβάλλον της φωτιάς. Η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί αφυδάτωση (εξάτμιση του νερού που είναι κύριο στοιχείο του ανθρώπινου σώματος) και εγκαύματα που μπορεί να οδηγήσουν στο θάνατο. C. Με την επαφή θερμών, ή πολύ θερμών αερίων μαζών στο δέρμα του, ακόμη και όταν δεν βρίσκεται στο άμεσο περιβάλλον της φωτιάς, μπορεί να υποστεί υποθερμία, αφυδάτωση, σοκ, εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακό επεισόδιο κ.α. Πιθανή κατάληξη αυτών, κυρίως επειδή δρουν σε συνδυασμό, μπορεί να είναι σοβαρές σωματικές και ψυχικές πρόσκαιρες βλάβες, μόνιμες αναπηρίες και ακόμη ο θάνατος. Η μείωση του οξυγόνου στο περιβάλλον μιας οποιασδήποτε καύσεως (επομένως και μιας πυρκαγιάς), μπορεί να προκαλέσει αίσθηση πνιγμονής, συμπτώματα ασφυξίας και τελικά το θάνατο. Σοβαρότατος εμφανίζεται ο κίνδυνος από το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), που συνυπάρχει στα καυσαέρια. Η παρουσία του οφείλεται ακριβώς στην ανεπάρκεια του οξυγόνου στο χώρο πυρκαγιάς. Η εισπνοή μονοξειδίου του άνθρακα, ακόμη και για λίγα λεπτά της ώρας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Σε ατμόσφαιρα με περιεκτικότητα 10/1.3% σε CO (κατ όγκο) προκαλείται ο θάνατος. Αναπνευστικά προβλήματα δημιουργεί και η αυξημένη παρουσία CO2. Συγκεντρώσεις του αερίου σε αναλογία (κατ όγκο) μέχρι 5% οδηγούν σε σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα, ενώ συγκεντρώσεις άνω του 10%, σε συνδυασμό με την έλλειψη οξυγόνου, μπορούν να προκαλέσουν απώλεια αισθήσεων και θάνατο ΥΛΙΚΕΣ ΖΗΜΙΕΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΑ Οι υλικές ζημιές που μπορούν να προκύψουν λόγω μιας πυρκαγιάς είναι ;. Καταστροφές στο υλικό περιεχόμενο, τον εξοπλισμό και το περίβλημα του χώρου.. Καταστροφή των φερόντων στοιχείων (υποστυλώματα, δοκοί) και τελική αχρηστευση η και κατάρρευση του κτιρίου ' ίώρο ς' κ Τ γειτονικούς U T Z κγκαύ 1 " ) :Τ ο ^'οο'ς ο ;χ 'ο \^ ΧΓρ : κατασκευή κτιρίων και εγκαταστάσεων όσο και uin σχεδιασμο και την επιτελικό και στελεχιακό δυναμικό της Πυροσβεστικής γΐηρέσίας^ '

9 Οι σωστές μελέτες δεν επαρκούν, παρ ότι αποτελούν την αφετηρία κάθε σοβαρής προσπάθειας., για την προστασία ανθρώπων και αγαθών στα μεγάλα κτίρια και τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Ο συνεχής και υπεύθυνος έλεγχος των πυροσβεστικών μέσων, ο σεβασμός των προδιαγραφών στην καθημερινή πράξη (π.χ. διατήρηση σε πλήρη ετοιμότητα των οδεύσεων διαφυγής, του πυροσβεστικού εξοπλισμού κ.α.), η ετοιμότητα των ομάδων πυροπροστασίας και των συστημάτων συναγερμού και άμεσης αντίδρασης (αυτοματισμοί κλπ.) είναι τα κύρια στοιχεία που θα δώσουν τον απαραίτητο χρόνο για την τελική κατάσβεση από τους πυροσβέστες. Εδώ θα μπορούσαν να γραφούν πολλά για τη σημασία της γρήγορης και σωστά μεθοδευμένης πυροσβεστικής επέμβασης, που δεν πρέπει να βασίζεται μόνο στην επιμονή και την αυτοθυσία των πυροσβεστών μας αλλά και πρέπει να στηρίζεται σε επαρκή εκπαίδευσή τους και πλήρη εξοπλισμό τους με σύγχρονα μέσα, παράλληλα με τη σωστή και την ικανοποιητική στελέχωση των μονάδων επέμβασης και των κεντρικών υπηρεσιών με τα απαραίτητα επιτελικά στελέχη. 1.4.ΠΑΘΗΤΙΚΗ (ή ΔΟΜΙΚΗ) και ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Ο μελετητής κάθε κτιρίου πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του και τις ανάγκες της πυροπροστασίας. Ήδη οι ισχύοντες κανονισμοί καθορίζουν κάποιες απαιτήσεις, που συνδέονται κυρίως με το μέγεθος και τη χρήση του κτιρίου. Μέσα στα πλαίσια των κανονισμών ο μελετητής πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα με προσοχή και σαφή πρόθεση, να προστατεύσει τα άτομα και τα αγαθά από την πιθανότητα πυρκαγιάς (σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική, όπου ο μελετητής, σε αγαστή συνεργασία με τον κατασκευαστή, αναζητούν, τρόπους καταστρατήγησης των κανονισμών και περιορίζουν την πυρασφάλεια, για να υπηρετήσουν άλλες σκοπιμότητες). Άλλωστε το χαρακτηριστικό του «καλού» μελετητή είναι ότι θα αναζητήσει με επιμονή (και αντίστοιχο πνευματικό τίμημα) την επιτυχή εξισορρόπηση των ποικίλων (και συχνά αντικρουόμενων) απαιτήσεων που πρέπει να ικανοποιηθούν, για να προκύψει ένα λειτουργικό, οικονομικό και ασφαλές κτίριο. Ειδικά για τα θέματα της πυροπροστασίας, κάθε μελετητής θα πρέπει να εξετάσει τα παρακάτω θέματα : Δυνατότητες αποτροπής της έναρξης πυρκαγιάς. Δυνατότητες να περιοριστεί η ανάπτυξη και μετάδοση πιθανής πυρκαγιάς έξω από κάποια (κατά το δυνατόν) προκαθορισμένα όρια. Εξασφάλιση οδεύσεων διαφυγής για τους ανθρώπους που θα διαμένουν ή εργάζονται ή επισκέπτονται το κτίριο. Την πιθανότητα ανάπτυξης συστήματος και εκκίνησης μηχανισμού κατάσβεσης. Την εξασφάλιση της δυνατότητας προσέγγισης και όσο το δυνατό ακίνδυνης δράσης των πυροσβεστών. Το πλέγμα αυτών των πιθανών λύσεων περιλαμβάνει μέτρα προληπτικά και μέτρα κατασταλτικά. Τα προληπτικά ή παθητικά μέτρα, όπως έχει επικρατήσει

10 να ονομάζονται, συνιστούν τη δομική ττυροπροστασια στην οποία αναφέρονται μέτρα πρόληψης πυρκαγιάς (π.χ. επιλογή μη και μέτρα που λειτουργούν όταν εμφανιστεί πυρκαγιά, όπως είναι οι οδεύσεις διαφυγής, η διαμερισματοποίηση, (από πλευρά πυρασφαλειας) των χωρω του κτιρίου, η επάρκεια δομοστατικής αντοχής με κατάλληλη προστασία των ευπαθών σημείων και η ελεγχόμενη ροή του καπνού που θα προκυψει. Δηλαδή τα παθητικά μέτρα πυροπροστασίας είναι προβλέψεις που έχουν ενσωματωθεί στη δομική κατασκευή. Κατασταλτικά ή ενεργητικά μέτρα πυροπροστασίας είναι μέτρα, εξοπλισμός και προγραμματισμένες δραστηριότητες που ενεργοποιούνται μόνο με την εμφάνιση ή κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς. Στα ενεργητικά μέτρα πυροπροστασίας περιλαμβάνονται τα δίκτυα πυρανίχνευσης και σήμανσης (συναγερμός) για την εμφάνιση πυρκαγιάς, τα συστήματα καταιονισμού κατασβεστικών υλικών (νερό, αφρός, σκόνες κλπ.) και τα ειδικά κεντρικά ή τοπικά μέσα κατάσβεσης. Επειδή η δομική πυροπροστασία αποσκοπεί στην προστασία ανθρώπινων ζωών αλλά και συχνά πολύτιμων αγαθών, η ευθύνη την οποία επωμίζονται όσοι μελετούν ή εγκαθιστούν ή κατασκευάζουν συστήματα πυροπροστασίας είναι μεγάλη και πρέπει να έχουν συναίσθηση των κινδύνων που εγκυμονούν από λανθασμένες ή επιπόλαιες αποφάσεις και επιλογές ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΛΥΣΕΩΝ Όπως συμβαίνει σε όλα τα θέματα που αντιμετωπίζει η εφαρμοσμένη τεχνολογία, η επιλογή της λύσης που θα προτιμηθεί σε κάθε περίπτωση πρέπει να βασίζεται σε προσεκτική τεχνοοικονομική επιλογή. Σε πολλές περιπτώσεις, αν και η αποτελεσματικότερη λύση είναι θεωρητικά προφανής, η τεχνοοικονομική ανάλυση οδηγεί σε ρεαλιστικότερες επιλογές που συνδυάζουν αποδεκτή πληρότητα (αποτελεσματικότητα), αλλά και εφικτό κόστος. Η συνάρτηση που συσχετίζει τις δαπάνες για την αποτελεσματική πυροπροστασία ή την έγκαιρη πυρόσβεση πρέπει επομένως να συναρτώνται με τη «αξία» των προστατευόμενων αγαθών και την αναμενόμενη φθορά (και τις παρελκόμενες επιπτώσεις) από πυρκαγιά, την πιθανότητα να αναπτυχθεί καταστρεπτική πυρκαγιά και τις εφικτές οικονομικές δυνατότητες ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Με αφετηρία τη μελέτη του φαινομένου της καύσης και την προσεκτική αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας από πολλές πυρκαγιές, έχουν επιλεγεί μέθοδοι και υλικά που οδηγουν σε αποτελεσματικές διαδικασίες πυρόσβεσης. Το είδος, η ποσότητα και η θέση του κυρίως καιόμενου υλικού αποτελούν τη δεύτερη αφετηρία για την τακτική κατάσβεση που θα επιλεγεί Σε γενικές γραμμές, η βασική επιβίωση σε μια πυροσβεστική επέμβαση μπορεί να στοχεύει σε μια από τις παρακάτω διαδικασίες ; ^ επεμραση Αραίωση, δηλαδή μείωση της πυκνότητας συγκέντοωαπγ i - ανάφλεξης, στην περιοχή που εξελίσοε,αι η πυρκαγιά Το φα,νάμενο η ς

11 αραίωσης σττανίως επιτυγχάνεται με κατασβεστικά μέσα. Συνήθως οφείλεται σε διαδικασίες έγκαιρης απομάκρυνσης υλικών, πουν δεν έχουν ακόμα αναφλεγεί. Σε ειδικές περιπτώσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ιδιόρρυθμες μέθοδοι, όπως π.χ. χρησιμοποιείται η έκρηξη για την κατάσβεση πυρκαγιάς σε φλέγόμενη πηγή φυσικού αερίου ή πετρελαίου. Τοπική ψύξη, που βασίζεται στην αφαίρεση ποσοτήτων θερμότητας από την εστία πυρκαγιάς, με ρυθμό ταχύτερο από το ρυθμό παραγωγής τους, ώστε λόγω μείωσης της θερμοκρασίας να διακοπεί η καύση. Η σχετική προστασία βασίζεται στη διαπίστωση ότι από τα παραγόμενα ποσά θερμότητας μόνο το 10% παραμένει στην εστία. Το υπόλοιπο 90% απάγεται με το ρεύμα των αερίων της καύσης ή ακτινοβολείται στο περιβάλλον. Η ψυκτική επίδραση των μέσων κατάσβεσης στηρίζεται συνήθως σε διαδικασίες που απορροφούν σημαντικά ποσά θερμότητας, όπως είναι η εξάτμιση και η ατμοποίηση. Η άμεση ψύξη λόγω πρσσθήκης κάποιου υλικού (απλώς ψυχρού) είναι συνήθως πολύ μικρής σημασίας. Ικανοποιητική ψύξη επιτυγχάνεται όταν το χρησιμοποιούμενο κατασβεστικό μέσο παρουσιάζει μεγάλη ταχύτητα εξάτμισης και απαιτεί μεγάλη ποσότητα θερμότητας για την ατμοποίησή του. Η αποτελεσματικότητα της κατασβεστικής προσπάθειας μεγιστοποιείται όταν το κατασβεστικό μέσο ρίχνεται στην εστία της πυρκαγιάς, σε επαρκή ποσότητα και σε λεπτό καταμερισμό (π.χ. διαβροχή με νέφος νερού). Απόπνιξη, που στηρίζεται στη διαπίστωση, ότι η περισσότερες φωτιές σβήνουν όταν στην περιοχή της εστίας μειωθεί η περιεκτικότητα του αέρα σε οξυγόνο κατά 30% περίπου. Η τοπική αυτή μείωση της περιεκτικότητας σε οξυγόνο μπορεί να επιτευχθεί με διαδικασία αραίωσης, λόγω αυξημένης παρουσίας ή προσθήκης αδρανών (ως προς την καύση) αερίων, συνήθως C02. Η μέθοδος της «απόπνιξης» βρίσκει εφαρμογή κυρίως σε κλειστούς χώρους ή όταν υπάρχει δυνατότητα να καλυφθεί ολόκληρη η φλέγόμενη περιοχή, έστω πρόσκαιρα, από άκαυστο κάλυμμα ή από το κατασβεστικό μέσο. Για την κάλυψη της φλέγόμενης περιοχής, μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα πυρίμαχα μέσα (π.χ. πάπλωμα αμιάντου) ή συνηθέστερα αφρός ή άκαυστες ουσίες που δημιουργούν «κρούστα» και εμποδίζουν το οξυγόνο να συντηρήσει την καύση. Σε περίπτωση κατάσβεσης πυρκαγιάς σε υγρά καύσιμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά γαλακτώματα για την επίτευξη «απόπνιξης». Καταλυτική κατάσβεση που στηρίζεται στη διαπίστωση ότι η διαδικασία εξέλιξης του φαινομένου της καύσης προϋποθέτει συνεχείς (αλυσιδωτές) αντιδράσεις. Αν αυτές οι αντιδράσεις επιβραδυνθούν αρκετά και τελικά διακοπούν, επιτυγχάνεται κατάσβεση. Επίδραση αυτής της μορφής μπορεί να επιτευχθεί κατά δυο τρόπους ;

12 a. To κατασβεστικό μέσο αντιδρά άμεσα στον μηχανισμό των αλυσιδωτών αντιδράσεων, όπως π.χ. συμβαίνει όταν δραστικός παραγων είναι αλογόνο, το οποίο συνδέεται με την ελεύθερη ρίζα των αλυσιδωτών αντιδράσεων καύσεως και την καθιστά κορεσμένη. b. Το κατασβεστικό υλικό δρα ως διαχωριστικό μέσο, λόγω ταχείας αυξήσεως των ποσοστών των αναπαραγομένων ποσοτήτων ελεύθερων ριζών και επιταχύνει τη διάσπαση των υπεροξειδίων. Η καταλυτική δράση μπορεί να επιτύχει ραγδαία κατόισβεση. Για να επιτευχθούν οι πυροσβεστικές δράσεις που ήδη αναφέρθηκαν ττρέπει να χρησιμοποιηθούν τα κατάλληλα υλικά και βέβαια ο απαραίτητος εξοπλισμός. Όσον αφορά στα υλικά κατάσβεσης χρησιμοποιούνται το νερό, το CO2, ειδικές σκόνες (γνωστές σαν «ξηρές σκόνες»), αεραφροί και ειδικά αλογονούχα υγρά και αέρια. Όσον αφορά στον μηχανικό εξοπλισμό χρησιμοποιείται μια μεγάλη ποικιλία εργαλείων και βοηθητικών μέσων, σταθερών και κινητών συσκευών και μηχανημάτων και σειρά ολόκληρη ειδικών εγκαταστάσεων ΚΙΝΗΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Στα κινητά συστήματα περιλαμβάνονται βοηθητικά εργαλεία, φορητοί και τροχήλατοι πυροσβεστήρες και ακόμη κινητές συσκευές μέχρι και τα πυροσβεστικά οχήματα. Βασικό ενδιαφέρον εκτός των κινητών συστημάτων, συγκεντρώνουν οι διαφόρων τύπων και μεγεθών πυροσβεστήρες, φορητοί και τροχήλατοι, που εκτοξεύουν σε Ο2 κατασβεστικές «ξηρές σκόνες», κατασβεστικό αφρό, νερό (με ή χωρίς προσμίξεις), ειδικά αλογονούχα κατασβεστικά μέσα. Στα κινητά συστήματα πυρόσβεσης, περιλαμβάνονται και τα πυροσβεστικά οχήματα, που λειτουργούν τόσο σαν ογκώδεις πυροσβεστήρες όσο και σαν ισχυρές αντλίες εκτόξευσης κατασβεστικών μέσων (νερού, αφρού κλπ ) Μια σειρά από εργαλεία και εξαρτήματα υποβοηθούν έμμεσα την κατάσβεση πυρκαγιών. Τέτοια είναι βαρέλια με νερό ή άμμο, πυρίμαχα υφάσματα χωρίσματα, στολές κλπ., φτυάρια, πυροσβεστικά τσεκούρια, σκάλες γάντια μάσκες κ.α ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΗΣ Όι μόνιμες εγκαταστάσεις πυρόσβεσης αποτελούν αναπόσπαστο λειτουργικό τμήμα του κτιρίου η της παραγωγικής μονάδας που προστατεύουν Τα μόνιμα συστήματα μπορεί να είναι απλές πυροσβεστικές φωλιές (με ή χωρίς αντλιοστάσιο και ειδική δεξαμενή), συστήματα διαβοονήγ ι Kd.0,0. ροσβεσ,,κ6 μίσο (χει ρ οκινη,ημ και πολυσύνθετα ολοκληρωμένα πυροσβεστικά συστήματα Γ ε η λ ε Ζ κ ό κεντρικό ελεγχο, ανιχνευτές πυρκαγιάς, σήμανση και συναγερμό αυτόηαία λειτουργουντα στοιχεία κατάσβεσης (π.χ. ακροφύσια. Sprinkler) κλτ^ αυτόματα

13 2.ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ Αδιέξοδο χαρακτηρίζεται μια κοινόχρηστη περιοχή του ορόφου, από κάθε σημείο της οποίας η διαφυγή μπορεί να γίνει μόνο προς μια κατεύθυνση. Άκαυστο δομικό υλικό χαρακτηρίζεται εκείνο που πληρεί τα κριτήρια της δοκιμασίας ακουστικότητας. Ακεραιότητα απέναντι στη φωτιά ενός δομικού στοιχείου είναι η ικανότητά του να εμποδίζει το πέρασμα της φλόγας και των θερμών καυσαερίων στη μη εκτεθειμένη πλευρά του, στην περίπτωση προσβολής φωτιάς από τη μια πλευρά. Άμεση απόσταση διαφυγής λέγεται το μήκος της ευθείας γραμμής από τυχόν σημείο ενός ορόφου, μετρούμενη μέσα στο περίγραμμα του κτιρίου, προς την πλησιέστερη έξοδο κινδύνου, αγνοώντας τα ενδιάμεσα χωρίσματα και τους τοίχους, εκτός από αυτούς του πυροπροστατευμένου κλιμακοστασίου. Ανιχνευτές πυρκαγιάς λέγονται τα όργανα ενός συστήματος αυτόματης ανίχνευσης πυρκαγιάς, τα οποία συνεχώς ή σε τακτά χρονικά διαστήματα παρακολουθούν την τυχόν εμφάνιση φυσικών ή και χημικών φαινόμενων, επακόλουθων της φωτιάς, σε μια ορισμένη περιοχή του κτηρίου και μεταδίδουν τα αντίστοιχα σήματα συναγερμού ή ελέγχου. Αντίσταση στη δίοδο της θερμότητας ενός δομικού στοιχείου είναι η ικανότητά του να εμποδίζει τη μετάδοση δια μέσου της μάζας του ενός προκαθορισμένου ποσού θερμότητας. Απροστάτευτη όδευση διαφυγής λέγεται το πρώτο τμήμα μιας όδευσης διαφυγής που περιβάλλεται από δομικά στοιχεία χωρίς ειδικές απαιτήσεις πυραντίστασης και καταλήγει σε ένα χώρο σχετικά ή απόλυτα ασφαλή. Αποκλειόμενο κορύφωμα λέγεται εκείνο που είναι εξοπλισμένο με κατάλληλο μηχανισμό επαναφοράς στην κλειστή θέση. Αυτόματος καταιονητήρας λέγεται η συσκευή που είναι συνδεδεμένη με το δίκτυο παροχής νερού, η οποία ενεργοποιείται αυτόματα σε μια προκαθορισμένη θερμοκρασία και εκτοξεύει νερό. Έξοδος κινδύνου είναι το άνοιγμα εισόδου σε πυροπροστατευμένη όδευση διαφυγής ή κατευθείαν σε ασφαλή υπαίθριο χώρο. Εξωτερικό κλιμακοστάσιο λέγεται εκείνο που κατασκευάζεται έξω από το περίγραμμα του κτιρίου. Επικίνδυνος χώρος λέγεται κάθε χώρος ενός κτιρίου, που παράγονται ή και χρησιμοποιούνται ή και αποθηκεύονται ιδιαίτερα εύφλεκτα και εκρηκτικά υλικά, υγρά, εμπορεύματα κλπ.

14 Επιφανειακή εξάπλωση φλόγας είναι εκείνη που γίνεται με ορισμένη ταχύτητα πάνω στην επιφάνεια ενός δομικού στοιχείου ή υλικου, αφού αυτό αναφλεγει. Εσωτερικά τελειώματα λέγονται τα κατασκευαστικά στοιχεία, με τα οποία γίνεται η τελική διαμόρφωση των εσωτερικών επιφανειών των κτιρίων όπως επιχρίσματα, επενδύσεις, επιστρώσεις, χρωματισμοί, αρμολογήματα, μονώσεις κλπ. Ευστάθεια σε φωτιά ενός δομικού στοιχείου είναι η ικανότητά του να μην καταρρέει ή να μη ξεπερνά όρια παραμόρφωσης, όταν φορτισμένο με προκαθορισμένο φορτίο, εκτίθεται στην επίδραση της φωτιάς. Καυστό δομικό υλικό λέγεται οποιοδήποτε υλικό δεν πληρεί τα κριτήρια της δοκιμασίας ακουστότητας. Όδευση διαφυγής λέγεται μια συνεχής και χωρίς εμπόδια πορεία για τη διαφυγή από οποιοδήποτε σημείο ενός κτιρίου προς έναν ασφαλή υπαίθριο, συνήθως χώρο σε περίπτωση πυρκαγιάς. Οικοδομικό διάκενο λέγεται το κενό που περικλείεται από δομικά στοιχεία (συμπεριλαμβανομένης και της ψευδοροφής) ή προέρχεται μέσα σε ένα δομικό στοιχείο. Στα διάκενα δεν συμπεριλαμβάνονται οι αίθουσες, τα ντουλάπια, τα προστατευμένα φρεάτια, οι καπνοδόχοι και οι διάφοροι αγωγοί. Οριζόντια έξοδος λέγεται μια έξοδο δια της οποίας παρέχεται δυνατότητα διαφυγής από ένα πυροδιαμέρισμα που βρίσκεται στον ίδιο όροφο ή από έναν όροφο κτηρίου προς όροφο γειτονικού κτιρίου που βρίσκεται στην ίδια περίπου στάθμη. Όροφος εκκένωσης είναι ο όροφος του κτιρίου, από τον οποίο εξέρχονται προς ασφαλή χώρο οι οδεύσεις διαφυγής. Παροχή όδευσης διαφυγής είναι ο αριθμός των ατόμων που είναι δυνατό να διαφύγει έγκαιρα, σε περίπτωση πυρκαγιάς, χρησιμοποιώντας αυτή την Πραγματική απόσταση απροστάτευτης όδευσης διαφυγής λέγεται το μήκος της πορείας, που φυσιολογικά θα διανύσει ένα άτομο για να διαφύγει σε? ξο^δγκγδ^ 'Γ " ^ ' ^ '''' -^λησιέστερη Πυραντισταση λεγεται η ικανότητα μιας κατασκευής ή ενός δομικού στοιχείου να αντιστέκεται για ενα καθορισμένο χρονικό διάστημα, που ονομάζεται δείκτης πυραντιστασης, στα θερμικά αποτελέσματα μιας φωτιάς S r S b r n w ' της αντίστασης στη δίοδγτη Πυράντοχο κούφωμα λέγεται κάθε κούφωμα, που δοκιμαζόμενο μαζί υε tic διατάξεις στήριξής του σε δοκιμασία πυραντίστασηο ππηη,,^ϊτλ^ καθορισμένο δείκτη πυραντίστασης. ^ Ρ ^'^'οζει ενα

15 Πυροθερμικό φορτίο λέγεται το ποσό της εκλυόμενης θερμότητας από την καύση όλων των υλικών σε ένα χώρο κτιρίου. Πυπροπροστατευμένη όδευση διαφυγής λέγεται εκείνο το τμήμα της όδευσης (κλιμακοστάσιο, διάδρομος, προθάλαμος κλπ.) που περικλείεται από πυράντοχα δομικά στοιχεία με προκαθορισμένο δείκτη πυραντίστασης. Πυροφραγμός λέγεται κάθε κατασκευή από άκαυστα ή περιορισμένης καυστικότητας υλικά, που διακόπτει οικοδομικό διάκενο ή γεμίζει αρμούς και χάσματα οικοδομικών στοιχείων, ώστε να εμποδίζεται η διέλευση καπνού και φλόγας μέσα από αυτά. Τελική έξοδος είναι η κατάληξη μιας όδευσης διαφυγής από ένα κτίριο, που οδηγεί σε μια οδό ή σε έναν ανοιχτό χώρο ασφαλή από τον κίνδυνο της φωτιάς ή και του καπνού. 3.ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ Οι πυροσβεστική επέμβαση στο ξεκίνημα μιας πυρκαγιάς, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική. Ανάλογα με το είδος και το μέγεθος της αρχικής φωτιάς, συχνά είναι δυνατή η ουσιαστική αντιμετώπισή της με τη χρήση ενός απλού φορητού πυροσβεστήρα. Οι ειδικοί στ θέματα πυρασφάλειας, δεν παύουν να υπενθυμίζουν ότι στα πρώτα λεπτά μιας μικρής πυρκαγιάς, αρκεί «ένας κουβάς» νερό ή ένας μικρός πυροσβεστήρας, για να αποτραπεί μια δαπανηρή προσπάθεια πυρόσβεσης και σοβαρές υλικές ζημιές. Οταν όμως η φωτιά έχει πια επεκταθεί, για την αντιμετώπισή της, χρειάζονται ειδικά συστήματα που μπορούν να κατακλύσουν τους χώρους με νερό ή ειδικές πυροσβεστικές ουσίες όπως CO2, ξηρά σκόνη, αλογονομένοι υδρογονάνθρακες, ατμό ή μπορούν να ψεκάσουν τους χώρους με μικρές ή πολύ μικρές σταγόνες νερού (νέφος). Τέτοια συστήματα, μόνιμα εγκατεστημένα, μπορούν όμως να τοποθετηθούν μόνο σε χώρους περιορισμένης εκτάσεως που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ή περιέχουν αντικείμενα σημαντικής αξίας ή σημασίας. Για τους υπόλοιπους χώρους και τις εγκαταστάσεις μικρότερου κινδύνου ή αξίας, περισσότερο πρακτικά είναι τα συστήματα τοπικών πυροσβεστικών εκτοξεύσεων (π.χ. πυροσβεστήρες φορητοί ή τροχήλατοι) ή συστήματα εκτοξεύσεως νερού με εύκαμπτους κινητούς σωλήνες, που υδροδοτούνται από το δίκτυο υδρεύσεως, ειδική δεξαμενή ή υδροφόρο όχημα. Οι εκτοξεύσεις αυτές, όταν τροφοδοτούνται από το δίκτυο υδρεύσεως, είναι πρακτικά απεριόριστης χρονικής διάρκειας και όταν χρησιμοποιηθούν εγκαίρως και σωστά παρουσιάζουν ικανοποιητική αποτελεσματικότητα. Για την αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς σε ανοιχτό χώρο, ο πυροσβέστης επιδιώκει την προσέγγιση, από την πλευρά που φυσά αέρας προς τη φωτιά. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγει τα θερμά καυσαέρια και τους καπνούς. Βέβαια δεν αποφεύγει την ακτινοβολούμενη θερμότητα, η οποία σε μερικές

16 περιπτώσεις μπορεί να είναι καθοριστική, για τη διεύθυνση και την απόσταση προσέγγισης. 3.1.ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΒΕΣΗΣ Για την αντιμετώπιση φωτιάς σε κλειστό χώρο, με κατακλυσμό νερού, εφαρμόζονται γενικά και ισχύουν και για τις φωτιές στο ύπαιθρο με τους αυτονόητους περιορισμούς και λογικές αφαιρέσεις τα παρακάτω ; ο Άμεση προσβολή, με εκτοξεύσεις π.χ. νερού, σε περίπτωση που φωτιά είναι ακόμα μικρή ή υπάρχει ακόμα στο χώρο καύσης επάρκεια αέρα - οξυγόνου ή υπάρχει τροφοδότηση της εστίας με αέρα από έξω. Απευθείας προσβολή εφαρμόζεται επίσης, όταν η φωτιά έχει ήδη καταπολεμηθεί με επιτυχία και οι πυροσβέστες μπαίνουν στο χώρο εκδήλωσής της για την τελική κατάσβεση. Άμεση προσβολή εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις πυροσβεστικής επέμβασης μετά από εξαερισμό των χώρων. ο Έμμεση προσβολή : Το έμμεσο της μεθόδου έγκειται στο ότι αυτή δεν περιλαμβάνει είσοδο των πυροσβεστών στο κτίριο ή στο χώρο που καίγεται. Η έμμεση προσβολή της εστίας πυρκαγιάς εφαρμόζεται, όταν η πυρκαγιά είναι ήδη προχωρημένη, αλλά ο ρυθμός της έχει ήδη επιβραδυνθεί από έλλειψη αέρα - οξυγόνου. Συγχρόνως, είναι απαραίτητο να υπάρχει ήδη στους χώρους υψηλή θερμότητα και καυσαέρια. Η προσβολή γίνεται χωρίς είσοδο των πυροσβεστών στο χώρο, με εφαρμογή εκτοξεύσεων ομίχλης ή νερού από έξω, μέσα από το παράθυρο ή άλλο μικρό άνοιγμα, σε υψηλά σημεία των χώρων πυρκαγιάς. Στην αρχή από το άνοιγμα αυτό μπαίνει στο χώρο μικρή ποσότητα οξυγόνου. Σε σύντομο χρόνο όμως μετά την εφαρμογή της εκτόξευσης, ο χώρος γεμίζει γρήγορα ατμούς (διόγκωση περίπου 1680 φορές) που διευκολύνουν την κατάσβεση - κατάπνιξη της εστίας. Η έμμεση προσβολή εφαρμόζεται για λόγους πρακτικούς μόνο σε χώρους μικρούς που δεν συχνάζονται από ανθρώπους, απαιτεί δε μεγάλη εμπειρία των πυροσβεστών. Η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοστεί: ο Όταν στον περιορισμένο χώρο που καίγεται δεν έχει αναπτυγθεί θερμότητα για τη δημιουργία αρκετού ατμού ο Εφόσον δεν υπάρχουν κατάλληλα ανοίγματα για τον απευθείας ψεκασμό των χωρων που καίγονται. ^ ο Αν δε διατίθεται νερό σε ποσότητες και σε αρκετή πίεση (π.χ. 500 gal/min). Ο ικανοποιητικός έλεγχος της φωτιάς γίνεται συνήθως αντιληπτός από άσπρα κ λ Γ σ Γ χ ώ 'ρ α " '" " ^ " " " ' ' 3.2.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ " το ν\ρ ^β ο Λ λ6 μενο I I I I I I I I 1 1 I I I I I I

17 ο εξαερισμός των χώρων της πυρκαγιάς, για να γίνει δυνατή η είσοδος και προσβολή της εστίας για κατάσβεσή της, απαιτεί εμπειρία και σωστή κρίση των πυροσβεστών. Εσφαλμένη και άκαιρη εφαρμογή της μεθόδου είναι δυνατόν να προκαλέσει απότομη αναζωπύρωση της φωτιάς και να οδηγήσει σε καταστροφή. Ο εξαερισμός νοείται από άνοιγμα στην οροφή ή τη στέγη του κτιρίου, από το οποίο βγαίνει καπνός και θερμότητα. Έτσι εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις και η δυνατότητα εισόδου των πυροσβεστών για την άμεση προσβολή της εστίας. Ο πυροσβέστης που μπαίνει σε κτίριο που δεν εξαερίζεται, πρέπει να χρησιμοποιεί αναπνευστική συσκευή. Είναι φανερό ότι για τη διακοπή της καύσης, πρέπει να τροποποιηθούν οι συνθήκες στο περιβάλλον της εστίας κατά τρόπο που να ανατρέπουν τις προϋποθέσεις που ήδη αναφέρθηκαν σαν αναγκαίες για την καύση. Δηλαδή : ο Να επιτευχθεί απαγωγή θερμότητας με ρυθμό ταχύτερο από τον ρυθμό της παραγωγής θερμότητας από την πρόοδο της καύσης. Είναι φανερό ότι η συνεχής μείωση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος θα οδηγήσει σε διακοπή της καύσης, δηλαδή σε κατάσβεση. Ο καταιονισμός ποσότητας νερού π.χ. υπηρετεί ακριβώς αυτό τον κατασβεστικό στόχο. ο Διακοπή της παροχής οξειδωτικού μέσου ή καυσίμου στο χώρο καύσης. Εάν π.χ. αποκλειστεί η προσθήκη επαρκούς για την καύση ποσότητας αέρα σ' ένα κλειστό χώρο που δε διαθέτει άλλο οξειδωτικό μέσο, η καύση θα διακοπεί. Το ίδιο μπορεί να επιτευχθεί αν διαχωριστεί το καύσιμο από τον αέρα, μ ένα στρώμα αφρού ή ένα άλλο οποιοδήποτε αρκετά διαχωριστικό μέσο. Σε μερικές περιπτώσεις κατά την έναρξη πυρκαγιάς, αυτό επιτυγχάνεται με την απλή τοποθέτηση πυράντοχου τοιχώματος ή καλύμματος. ο Αλλοίωση της αναλογίας του οξυγόνου στο μείγμα αερίων κοντά στην εστία με την προσθήκη αδρανών αερίων (π.χ. CO2). Όταν η αναλογία του οξυγόνου μειωθεί αρκετά θα διακοπεί η καύση. ο Διακοπή των αλυσιδωτών αντιδράσεων της καύσης, με χημική παρέμβαση στους σχετικούς μηχανισμούς που τη συντηρούν. 3.3.ΚΑΤΑΣΒΕΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Τα κυριότερα κατασβεστικά υλικά ομαδοποιούνται σε 5 κατηγορίες : ο Το νερό, ο Το CO2. ο Οι χημικές ή ξηρές σκόνες κατάσβεσης, ο Οι αεραφροί κατάσβεσης, ο Τα ειδικά αλογονούχα υγρά και αέρια.

18 4.ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ 4.1.ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Παλαιότερα, η κινητοποίηση για την αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς, άρχιζε όταν η φωτιά γινόταν αντιληπτή από κάποιον ένοικο, εργαζόμενό η περαστικό. Για την ενεργοποίηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (Π.Υ.), θα έπρεπε κάποιος ψύχραιμος «θεατής» να σκεφτεί να την ειδοποιήσει, αντί να απορροψηθεί από την προσπάθεια καταστολής της φωτιάς ή να τταραμείνει θεατής ή και να πανικοβληθεί. Σήμα κινδύνου μπορούσε (και μπορεί) να δοθεί και από διαβάτες ή από αστυνομικά όργανα, νυχτοφύλακες κλπ. Έτσι η επισήμανση μιας πυρκαγιάς μπορούσε να γίνει εντελώς τυχαία όταν είχε ήδη πάρει σημαντικές διαστάσεις, όταν δηλαδή άρχιζαν να φαίνονται από τα παράθυρα και τα άλλα ανοίγματα του κτιρίου οι καπνοί και οι φλόγες. Το τηλεφωνικό σήμα αποτελούσε (και αποτελεί) την αφετηρία για την κινητοποίηση της Π.Υ. Μεσολαβούσε ασφαλώς αρκετός πολύτιμος χρόνος μέχρις ότου φθάσουν οι πυροσβέστες στον τόπο της πυρκαγιάς, οπότε αναγκαστικά πλέον, κύριος στόχος τους ήταν να εμποδίσουν την επέκταση της φωτιάς στα γειτονικά κτίσματα. Η αποτελεσματική επέμβαση στο καιόμενο κτίριο πολύ συχνά δεν μπορούσε να γίνει έγκαιρα, γιατί στο χρόνο που μεσολαβούσε η φωτιά είχε αναπτυχθεί ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα την καταστροφή του κτιρίου σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση επέμβαση της Π.Υ. λειτουργούν ανασταλτικά πολλοί παράγοντες (αποστάσεις, ανεπάρκεια ετοιμότητας, κυκλοφοριακή συμφόρηση, ποσοτική ανεπάρκεια πυροσβεστών και εξοπλισμού). Ο χρόνος όμως, όπως ήδη είναι γνωστό, από την έναρξη της πυρκαγιάς μέχρι την άφιξη της πυροσβεστικής εξόδου είναι πολύτιμος και κάθε μέσο που επιβραδύνει την εξάπλωση της πυρκαγιάς πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες για έγκαιρη και επομένως αποτελεσματική επέμβαση. Το τυχαίο όμως σε ότι αφορά στην επισήμανση της πυρκαγιάς εξακολουθεί, δυστυχώς ακόμη και σήμερα, να αποτελεί τον κανόνα στη χώρα μας. Στα περισσότερα κτίρια, εγκαταστάσεις κλπ., δεν έχει ληφθεί κανένα σύγχρονο μέσο για την επισήμανση πιθανής πυρκαγιάς, παρ ότι η τεχνολογική ανάπτυξη έχει από πολύ καιρό δημιουργήσει ασφαλείς προϋποθέσεις για την έγκαιρη και πολύ αποτελεσματική αντιμετώπιση της φωτιάς, στο αρχικό στάδιό της με άμεση προσβολή της αφετηριακής εστίας. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τις αυτόματες εγκαταστάσεις προειδοποίησης για την έναρξη πυρκαγιάς, με την βοήθεια των οποίων μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια συνεχή επιτήρηση με υψηλή αξιοπιστία. Οι εγκαταστάσεις προειδοποίησης χρησιμοποιούν ανιχνευτές πυρκαγιάς, που διεγείρονται ακόμη και απο μικρή εστία φωτιάς και μεταδίδουν αμέσως σήμα κινδύνου και συναγερμού (ακουστικό, οπτικό, τηλεφωνικό ή τηλεοπτικό) σε πολύ μεγάλες αποστάσεις (και πέρα από 5 Km). ^ ^ ^ 4.2.ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ Ενα σύγχρονο σύστημα πυροπροστασίας περιλαμβάνει απαραίτητα ένα επαρκές δίκτυο πυρανιχνευτών, που θα είναι κατάλληλοι για την για την κάθε περίπτωση και θα εξασφαλίζουν επαρκή αξιοπιστία. Η πυρανίχνευση (δηλαδή η διέγερση ενός καταλλήλου αισθητηρίου συστήματος), θα ^ " σ α ν ά μ ^

19 αποτέλεσμα τη σήμανση (οπτική, ακουστική κλπ.) και παράλληλα, αν υπάρχει σχετική εγκατάσταση, θα θέσει σε λειτουργία τον μηχανισμό κατάσβεσης. Η πυρανίχνευση βασίζεται σε ειδικούς ανιχνευτές (ιονισμού, θερμοκρασίας, φλόγας, ορατού καπνού ή θερμοδιαφορικούς) και τα κομβία (μπουτόν) που τοποθετημένα σε επίκαιρα σημεία θα επιτρέπσυν τόσο την αυτόματη όσο και την ημιαυτόματη λειτουργία του συστήματος. Οι ανιχνευτές αυτοί και τα κομβία συναγερμού πυρκαγιάς, συνδέονται με ηλεκτρικούς αγωγούς με τα κέντρα ανίχνευσης. Τα κέντρα ανίχνευσης τοποθετούνται σε επιλεγμένα σημεία μετά από προσεκτική μελέτη του συγκεκριμένου κτιριακού συγκροτήματος ή των συγκροτημάτων. Οι ηλεκτρικοί αγωγοί του δικτύου ανιχνευτών πυρκαγιάς και των κομβίων, είναι τύπων ΝΥΑ, ΝΥΜ και ΝΥΥ. Γενικότερα οι ηλεκτρικοί αγωγοί του συστήματος ανίχνευσης πυρκαγιάς αποτελούν τελείως ανεξάρτητο δίκτυο σε κάθε κτιριακό συγκρότημα. Τοποθετούνται, ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες και τις περιστάσεις ή ορατοί με στηρίγματα στους τοίχους ή εντοιχίζονται ή μέσα σε χωριστό δίκτυο σωληνώσεων. Οι ανιχνευτές πυρκαγιάς τοποθετούνται επί της οροφής του χώρου τον οποίο πρόκειται να προστατεύσουν. Σε χώρους, διαδρόμους κλπ. Όπου υπάρχουν ψευδοροφές μπορούν να τοποθετηθούν πάνω ή κάτω από αυτές ανάλογα με τη μελέτη. Κάθε ομάδα ανιχνευτών αποτελεί ιδιαίτερο βρόγχο που καταλήγει στο κέντρο ανίχνευσης πυρκαγιάς και το κύκλωμα διαρρέεται μονίμως από τάση Σ.Ρ. (Συνεχούς Ρεύματος). Ομοίως ανά ομάδες, ανεξάρτητες από αυτές των ανιχνευτών, είναι συνδεδεμένα τα κομβία συναγερμού και αποτελούν ιδιαίτερους βρόγχους που καταλήγουν στο κέντρο ανίχνευσης πυρκαγιάς, διαρρεόμενοι και αυτοί από Σ.Ρ. Στον ίδιο βρόγχο μπορούν να συνυπάρχουν ανιχνευτές όλων των χρησιμοποιούμενων, στην εγκατάσταση τύπων ΕΙΔΗ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΤΩΝ Ένα από τα κύρια τμήματα μιας εγκατάστασης πυρανίχνευσης, είναι οι αυτόματοι πυρανιχνευτές, που συνήθως κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες : Ανιχνευτές ιονισμού : Αντιδρούν στα ορατά και αόρατα προϊόντα της καύσης. Κατά ένα τρόπο λειτουργούν όπως η μύτη μας, δηλαδή «μυρίζουν» τον καπνό. Οι ανιχνευτές ιονισμού έχουν ευρύτατες εφαρμογές π.χ. μεγάλα καταστήματα, βιομηχανίες, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, δημόσια κτίρια κλπ. Ανιχνευτές μέγιστης θερμοκρασίας : Αντιδρούν όταν η θερμοκρασία του αέρα ενός χώρου φτάσει ένα προκαθορισμένο σημείο (ανάλογα με τη χρήση), π.χ. 70 C. Οι δυνατότητες εφαρμογής τους είναι περιορισμένες. Για φτάσει η θερμοκρασία σε αυτό το ύψος, χρειάζεται συνήθως να προχωρήσει η διαδικασία της καύσης. Χρησιμοποιούνται σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Μια πιθανή εφαρμογή τους είναι σε μηχανοστάσια κεντρικής θέρμανσης. Ανιχνευτές θερμοδιαφορικοί : Αντιδρούν όταν η θερμοκρασία μέσα σε προκαθορισμένα χρονικά όρια ανεβαίνει π.χ. 10 C. Και εδώ συναντούνται τα ίδια μειονεκτήματα όπως στους ανιχνευτές μέγιστης θερμοκρασίας. Χρειάζεται

20 δηλαδή φωτιά σχετικά μεγάλων διαστάσεων. Χρησιμοποιούνται μονο εκεί που ένας ανιχνευτής ταχείας αντίδρασης δεν ενδείκνυται για λογους σχετίζονται με τη χρήση του χώρου και τις συνθήκες λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Οι θερμοδιαφορικοί ανιχνευτές χρησιμοποιούνται όμως συχνά σε συνδυασμό με ανιχνευτές ιονισμού για να θέτουν σε λειτουργία αυτόματες εγκαταστάσεις κατάσβεσης. Ανιχνευτές φλόγας Ανιχνεύουν οπτικά τη φλόγα και αντιδρούν στη συχνότητα της πάλμωσης που παρουσιάζει. Χρησιμοποιούνται πάντα σε συνδυασμό με ανιχνευτές ιονισμού, ιδιαίτερα σε χώρους πολύ ψηλούς όπως υπόστεγα αεροπλάνων και μεγάλες αποθήκες. Σε χώρους ύψους 15 m, ο ανιχνευτής φλόγας μπορεί, ανάλογα με την ανάπτυξη της φωτιάς να ενεργοποιηθεί πριν φτάσουν στην οροφή αισθητές ποσότητες αερίων καύσης. Ανιχνευτές ορατού καπνού : Αντιδρούν όμοια με το ανθρώπινο μάτι αλλά «αντιλαμβάνονται» μόνο ένα μικρό φάσμα του καπνού. Χρειάζεται καπνός έστω ανοικτού χρώματος όμοιος με αυτόν που είναι ορατός από το ανθρώπινο μάτι. Χρησιμοποιούνται για την προστασία ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων και συσκευών, πάντα σε συνδυασμό με ανιχνευτές ιονισμού (π.χ. σε τηλεφωνικά κέντρα, σήραγγες καλωδίων, ηλεκτρονικούς υπολογιστές). Πολύ σημαντικό είναι, όλοι οι τύποι ανιχνευτών που θα χρησιμοποιηθούν (ή μπορεί μελλοντικά να χρησιμοποιηθούν) σε μια εγκατάσταση πυροπροστασίας να μπορούν να τοποθετηθούν στην ίδια βάση. Δηλαδή να είναι δυνατή η αλλαγή ενός ανιχνευτή με άλλον καταλληλότερο, χωρίς επέμβαση στην εγκατάσταση της πυρανίχνευσης μετά την ολοκλήρωσή της, ή την πιθανή τροποποίηση της χρήσεως του χώρου, οπότε θα χρειαστεί προσαρμογή σε ενδεχόμενους νέους κινδύνους πυρκαγιάς. Οι βάσεις των ανιχνευτών, ανάλογα με το χώρο που τοποθετούνται μπορεί να είναι απλές, ανθυγρές, εξωτερικές, χωνευτές, αντιεκρηκτικές κλπ. Σε πολλές περιπτώσεις όταν στο κτίριο υπάρχουν «φύλακες», οι πυρανιχνευτές δίνουν ένα «πρώτο» περιορισμένης εκτάσεως συναγερμό. Οι «φύλακες» εντοπίζουν σε ειδικό πίνακα τη θέση και την αιτία του συναγερμού. Εφόσον διαπιστώσουν ότι η αιτία του συναγερμού είναι σοβαρή και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα με πρόχειρα μέσα προχωρούν σε «γενικό συναγερμό» μέσω ειδικών κομβίων που βρίσκονται σε επίκαιρα σημεία του κτιρίου. I η I I I I I I I η ΕΚΛΟΓΗ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΤΗ Το είδος του ανιχνευτή που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από τα υλικά και τα αντικείμενα του χώρου καθώς και το είδος της πυρκαγιάς που αναμένεται με λογική πιθανότητα. Αφετηρία λοιπόν της επιλογής αποτελούν το περιεχόμενο και η πιθανή χρηση των χώρων. t.μιtχuμtvo Η αναλυτική εξέταση της πιθανής πυρκαγιάς και των προϊόντων της οδηνεί στο είδος των ανιχνευτών που θα χρησιμοποιηθούν Αν υπάρχει ανάγκη να επισημανθεί η πυρκαγιά από την πρώτη φάση ποέπει. = χρησιμοποιηθούν ανιχνευτές ιονισμού ή φλόγας. ήρ,ν^ S ' εντομ 16

21 αυτόματης λειτουργίας του πυροσβεστικού συστήματος κατακλυσμού (π.χ. CO2), επειδή θα προκύψουν δαπάνες και ζημίες πρέπει να αφεθούν κάποια χρονικά περιθώρια κατά τα οποία ανθρώπινη επέμβαση ή άλλο γεγονός μπορεί να ανακόψουν την καύση. Αν όχι και υπάρχει κίνδυνος επέκτασης της πυρκαγιάς, πράγμα που διαπιστώνουν π.χ. ανιχνευτές θερμοκρασίας, δίνεται εντολή να λειτουργήσει το αυτόματο κατασβεστικό σύστημα. Τα υγρά καύσιμα (βενζίνη, βενζόλη, πετρέλαιο, λάδια και λίπη γενικά) όταν καίγονται βγάζουν αεριώδη προϊόντα καύσης, πολλά από τα οποία αναφλέγονται συγχρόνως και αναπτύσσουν θερμότητα (συχνά μεγαλύτερη από Kcal/kg), που ανεβάζει τη θερμοκρασία πάνω από 900 C. Τα πλαστικά προϊόντα παράγουν αέρια καύσης καθόλου ή λίγες φλόγες και πολύ λίγη θερμότητα, αφού έχουν θερμογόνο δύναμη κατώτερη των Kcal/Kg. Τα οινοπνευματώδη δημιουργούν φλόγα και όχι αεριώδη προϊόντα καύσης (καπνό) και υψηλή θερμότητα. Τα λιπάσματα γενικά παρουσιάζουν αεριώδη προϊόντα καύσης. Στη συνέχεια αναφλέγονται και αναπτύσσουν θερμότητα. Επίσης το σύστημα ανιχνεύσεως που θα εγκαταστήσουμε, πρέπει να είναι προϊόν ενός σοβαρού και δοκιμασμένου κατασκευαστικού οίκου. Μια εγκατάσταση πυρανιχνεύσεως πρέπει να λειτουργεί σωστά (με υψηλή αξιοπιστία) και πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο οι τυχόν ψευδείς συναγερμοί, που οφείλονται δηλαδή σε διεγέρσεις διαφορετικές από εκείνες που προδίδουν την έναρξη μιας πυρκαγιάς. Ιδιαίτερα ευπαθείς στους ψευδείς συναγερμούς είναι οι ανιχνευτές φλόγας, γιατί διεγείρονται με υπεριώδη και υπέρυθρη ακτινοβολία, η οποία μπορεί να προσβάλει τον ανιχνευτή με μια διακύμανση 5-30 Ηζ. Υπέρυθρες ακτίνες που εκπέμπονται μέσα στα όρια της παραπάνω συχνότητας, εξαπολύει και αυξομείωση στην ένταση της φλόγας και έτσι μπορεί να ανιχνευτεί αυτή. Για το λόγο αυτό, οι ανιχνευτές φλόγας πρέπει να χρησιμοποιούνται με μια σχετική επιφύλαξη, εξαιτίας των ενδεχόμενων αναίτιων συναγερμών που μπορεί να προκαλέσουν ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΥΡΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΝΣΕΩΣ Μόλις ενεργοποιηθεί ο ανιχνευτής, ειδικά ηχητικά όργανα (σειρήνες, κουδούνια, κλάξον, βομβητές, μεγάφωνα) σημαίνουν συναγερμό. Για τις περιπτώσεις όμως που με την έναρξη της πυρκαγιάς μπορεί να προκληθούν μεγάλες καταστροφές καλό είναι να ειδοποιείται αυτόματα και η Πυροσβεστική Υπηρεσία και το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής. Αυτή η αυτόματη προειδοποίηση του αρμόδιου πυροσβεστικού σταθμού της περιοχής μπορεί να γίνει κατά δυο τρόπους : a) Με αυτόματη κλίση από τον κεντρικό πίνακα του συστήματος ανιχνεύσεως, προς τον τηλεφωνικό αριθμό του πυροσβεστικού σταθμού, οπότε με μια μαγνητοφωνημένη ταινία αναγγέλλεται η φωτιά, και b) Με τη χρήση αποκλειστικής γραμμής του ΟΤΕ που ενοικιάζεται από τον οργανισμό στους εργαζόμενους. Το σήμα που δίνεται στην περίπτωση αυτή προς τον πυροσβεστικό σταθμό της περιοχής και το αστυνομικό τμήμα, είναι οπτικό και ακουστικό. ΜΕΡΟΣ Β

22 1.ΔΟΜΙΚΗ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1.1.ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΟΜΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Δομική Πυροπροστασία είναι το σύνολο των μέτρων, εργασιών και κατασκευών, που βασισμένες σε προσεκτική μελέτη όσον διαδραματίζονται στις πυρκαγιές κτιρίων, επιτρέπουν την πυρασφαλή σχεδίαση των δομικών κατασκευών. Με τη δομική πυροπροστασία επιδιώκεται να γίνουν οι κατάλληλες προβλέψεις, ώστε αν συμβεί πυρκαγιά, να διασφαλίζονται οι ανθρώπινες ζωές και τα αποτελέσματά της να είναι ότι το δυνατόν λιγότερο καταστρεπτικά για τους ενοίκους, το άψυχο περιεχόμενο, αυτό το ίδιο το κτίριο και την περιοχή που το περιβάλλει, ακόμα και αν δε γίνει επέμβαση για κατάσβεση για κατάσβεση του πυρός, με τα μέσα της ενεργούς πυροπροστασίας. Επειδή αναφέρεται σε κατασκευαστικές προβλέψεις χαρακτηρίζεται σαν «παθητική» πυροπροστασία, σε αντίθεση με την «ενεργητική» πυροπροστασία που αναφέρεται σε ένα σύνολο προβλέψεων και κατασκευών που λειτουργούν μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς. Τα θέματα της «παθητικής» απασχολούν σημαντικό αριθμό ερευνητών και κυριότερα συμπεράσματα των σχετικών προσπαθειών επιβάλλονται νομοθετικά σαν διατάξεις οικοδομικών κανονισμών, σε συνδυασμό με την ειδική χρήση κάθε κατηγορίας κτιρίων. Η πληθώρα των διάσπαρτων διατάξεων δομικής πυροπροστασίας που ισχύουν μέχρι τώρα στην χώρα μας, τουλάχιστον για τα κτίρια συνηθισμένων χρήσεων, έχει συγκεντρωθεί σε 2 πρόσφατα Π,Δ. που αναφέρονται στη βιβλιογραφία με τις ενδείξεις (1) και (2). Απ αυτά το (1) με τίτλο «Κανονισμός πυροπροστασίας κτιρίων» (Π.Δ.71, ΦΕΚ A 32/ ) αναφέρεται σε κτήρια κατοικιών, ξενοδοχεία, εκπαιδευτήρια, γραφεία, καταστήματα, χώρους συνάθροισης κοινού, βιομηχανίες και αποθήκες, νοσηλευτικά ιδρύματα και φυλακές, χώρους στάθμευσης οχημάτων και πρατήρια υγρών καυσίμων Το (2) αφορά στις βιομηχανίες, βιοτεχνίες και αποθήκες (Υπ Απόφαση 7755/160, ΦΕΚ Β 241/ ). ^ ' Τα δυο αυτά κείμενα παρ όλη τη χρήση και ανάλυση που τους γίνεται είναι απαραίτητο να διαθέτει και να συμβουλεύεται συνεχώς κάθε μελετητής και κατασκευαστής δομικού ή βιομηχανικού έργου. I I I I Ρ R I I I R R I R ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι της παθητικής πυροπροστασίας πρέπει κατα τη δομική σχεδίαση του κτιρίου να προβλεφθούν : s η a) Η δυνατότητα να διαχωρίζεται το κτίριο αε τμήματα κατά τρόπο ώστε κατασκευαστικές προβλέψεις κα, επιλογές να καθυστερούν τη διμοση me φωτιάς απο το ενα στο άλλο. Ο διαχωρισμός αυτός με επομώς πυραντοχα δισχωριστικα δομικά στοιχεία (τοίχοι, πατώματα πόρτγς Γα )

23 χαρακτηρίζεται σαν «διαμερισματοποίηση» και είναι από τα βασικότερα μέτρα πυροπροστασίας, γιατί εξυπηρετεί τρεις στόχους : ο Περιορίζει τη διάδοση της πυρκαγιάς ο Επιτρέπει τη διαφυγή των ενοίκων ο Δίνει χρόνο για την προσέγγιση και ακίνδυνη δράση πυροσβεστών b) Κατά τη σχεδίαση των κτιρίων πρέπει να προβλέπεται εξασφάλιση οδών διαφυγής των ενοίκων προς το ύπαιθρο ή προς άλλα διαμερίσματα, εξασφαλισμένα από την πυρκαγιά. Το τελευταίο αυτό γίνεται κατά ανάγκη στα πολύ μεγάλα πολυώροφα κτίρια, που η έγκαιρη εκκένωσή τους είναι πρακτικά αδύνατοι. ο) Παράλληλα προς τη μελέτη των οδών διαφυγής πρέπει να γίνεται πρόβλεψη της διαδρομής καπνού και αερίων, έτσι που οι οδοί διαφυγής να διατηρούνται ελεύθερες και ακόμη πρέπει να γίνονται προβλέψεις για την επαρκή εισροή αέρα μέχρις ότου απομακρυνθούν οι άνθρωποι. Στη συνέχεια πρέπει να είναι δυνατή η διακοπή (κατά το δυνατόν) της εισροής αέρα για να παρεμποδίζεται η εξάπλωση της πυρκαγιάς. Φυσικά οι ελεύθερες αυτοί οδοί διαφυγής χρησιμεύουν και για την ασφαλή προσέγγιση των πυροσβεστών στην εστία της πυρκαγιάς. Για την επιδίωξη των παραπάνω στόχων χρειάζεται να γίνει προσεκτική εξέταση μιας ποικιλίας θεμάτων και κατά τη σχεδίαση να γίνει μια επιλογή λογικών παραδοχών, την οποία θα ακολουθήσει μια βασική σειρά συλλογισμών και υπολογισμών. Κατά την προσπάθεια υλοποιήσεως των κυρίων επιδιώξεων της παθητικής πυροπροστασίας (παραβλέπεται (σε πρώτη φάση) η πιθανή άμεση εξωτερική παρέμβαση με πυροσβεστικά μέσα και θεωρείται ότι η πυρκαγιά θα σβήσει όταν εξαντληθούν τα καύσιμα υλικά του χώρου. Ο μελετητής πρέπει να υπολογίσει ή να εκτιμήσει: a) Την πιθανή διάρκεια της πυρκαγιάς, καθώς και τις αναμενόμενες μέγιστες θερμοκρασίες στα δομικά στοιχεία. b) Τη συμπεριφορά των δομικών στοιχείων του κτιρίου κάτω από τις αναμενόμενες συνθήκες πυρκαγιάς, σε συνάρτηση με τη γεωμετρική μορφή των χώρων του όλου κτιρίου και των περιεχομένων του. ο) Να προβλέψει τις πιθανές διαδρομές των καπνών και γενικά των αερίων της καύσης και να σχεδιάσει διόδους και μικρού κινδύνου οδεύσεις προς το ελεύθερο περιβάλλον. d) Να συγκεντρώσει και αξιολογήσει πληροφορίες και στατιστικά δεδομένα για το πιθανό περιεχόμενο (κυρίως το πυροθερμικό φορτίο) των κτιρίων της εξεταζόμενης κατηγορίας, ώστε σε συνδυασμό με όσες υποχρεώσεις προβλέπουν οι κανονισμοί, να προχωρήσει στην επιλογή αποδεκτών λύσεων ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ Η μείωση της ταχύτητας της μετάδοσης μιας πυρκαγιάς, είναι ένας από τους κυριότερους στόχους της δομικής πυροπροστασίας. Δυο είναι οι βασικοί τρόποι για την επίτευξή της :

24 a) Η χρησιμοποίηση στην κατασκευή του κτιρίου και του εξοπλισμού του, υλικών άφλεκτων ή βραδείας ανάφλεξης. b) Η κατάτμηση του κτιρίου σε τμήματα (πυροδιαμερίσματα), ώστε με κατάλληλη διάταξη και κατασκευή των περιμετρικών στοιχείων (τοίχων, δαπέδων, θυρών κλπ.), να εμποδίζεται ή να καθυστερείται η διάδοση της φωτιάς από το ένα τμήμα στο άλλο. Η κατασκευή «πυροδιαμερισμάτων» πρέπει να εφαρμόζεται σχολαστικά στα μεγάλα κτίρια. Πυροστεγή διαφράγματα (τοίχοι και πατώματα), πρέπει να διαχωρίζουν το κτίριο οριζόντια και κατακόρυφα στα «διαμερίσματα πυρκαγιάς», που επικοινωνούν μεταξύ τους με ανοίγματα, όπου πυράντοχες αυτόματα κλειόμενες πόρτες αναστέλλουν τη μετάδοση της φωτιάς, τουλάχιστον έως ότου δράσει η πυροσβεστική υπηρεσία. Το ανώτατο όριο μεγέθους διαμερισμάτων καθορίζεται από τους οικοδομικούς κανονισμούς, σε συνάρτηση με τον προορισμό του κτιρίου. Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι οι διατάξεις των κανονισμών αποβλέπουν μόνο στην προστασία της ζωής των ενοίκων. Η σωστή εξυπηρέτηση του «πελάτη» από τον μελετητή του κτιρίου, θα γίνει αν ληφθεί υπόψη ότι ελάχιστα όρια υποχρεωτικής αντίστασης των δομικών στοιχείων στη φωτιά και τα μέγιστα όρια διαμερίσματος που επιτρέπει ο νόμος, είναι δυνατόν σε πολλές περιπτώσεις να μην παρέχουν τον απαιτούμενο βαθμό ασφάλειας έναντι πυρκαγιάς. Συχνά είναι σωστό να προβλεφτούν πρόσθετα μέτρα, ιδίως σε περιπτώσεις που θα εγκατασταθούν μηχανήματα και υλικά μεγάλης αξίας ή εύφλεκτα υλικά που χρησιμοποιεί π.χ. η βιομηχανία. Η στατιστική μελέτη των πυρκαγιών δείχνει πως σε πολλά κτίρια ή συγκροτήματα κτιρίων, υπάρχουν περιοχές με μεγαλύτερη πιθανότητα εκδήλωσης και ανάπτυξης πυρκαγιάς. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και αποθήκες. Για τις περιοχές αυτές, που με κάποιες προϋποθέσεις ονομάζονται επικίνδυνες, πρέπει να εξετάζεται η δυνατότητα διαχωρισμού με πυράντοχους τοίχους και πατώματα. Στις αρχές του 20 "' αιώνα που άρχισαν να κατασκευάζονται τα μεγάλα και υψηλά κτίρια, διαπιστώθηκε η ανάγκη να εφαρμοστεί η αρχή της διαμερισματοποίησης και σε τμήματα του ίδιου κτιρίου. Έτσι αναπτύχθηκαν συστήματα με πυροστεγείς πυροφραγμούς (κατάλληλα χωρίσματα τοίχοι και πατώματα) που διαχωρίζουν το κτίριο οριζόντια και κατακόρυφα Τα «διαμερίσματα πυρκαγιάς» επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ανοιγμάτων ειδικής κατασκευής, όπως πυράντοχες πόρτες που κλείνουν αυτόματα όταν εκδηλωθεί πυρκαγιά και εμποδίζουν την εξάπλωση της φωτιάς και των προϊόντων της, μέχρις ότου εκδηλωθεί κατασβεστική επέμβαση Αντίστοιχη πρόνοια στο χώρο της βιομηχανίας οδηγεί στην πλήρη ανεξαρτητοποίηση των διοικητικών και παραγωγικών εγκαταστάσεων Ακόυη οι μονάδες για τις οποίες η στατιστική πιθανότητα να εμφανιστεί πυρκαγιά είναι αυξημένη, πρεπει να διαχωρίζονται από τις υπόλοιπες. Κατά τη μελέτη επομένως κτιρίων, το θέμα της διαμερισματοποίησης θα πρέπει να εξετάζεται ιδιαίτερα για ορισμένους χώρους όπως : a) Περιοχές γκαράζ και επισκευών επιχειρήσεων b) Περιοχές εναποθέσεων απορριμμάτων C) Λεβητοστάσια, εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης