Ι. Εργαστήρι Design. Επιστημονικός υπεύθυνος: Δρ Γιώργος Λιαμάδης, Λέκτορας στο Βιομηχανικό Σχεδιασμό, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Α.Π.Θ.

Transcript

1 design εργαστηρι 01

2 Ι. Εργαστήρι Design Το Εργαστήρι Design έχει αναλάβει την εξάμηνη εκπαίδευση και κατάρτιση 25 ανέργων ατόμων ετών. Οι συμμετέχοντες εξετάζουν τη γλώσσα του σχεδιασμού ως φορέα χρηστικής πληροφορίας και συμβολικού νοήματος. Ανακαλύπτουν τη χρηστική και συμβολική διάσταση των πραγμάτων και μαθαίνουν τις βασικές αρχές του Design. Τέλος, σχεδιάζουν και κατασκευάζουν χρηστικά αντικείμενα design, αξιοποιώντας τις θεωρητικές γνώσεις που διαρκώς αποκτούν. Επιστημονικός υπεύθυνος: Δρ Γιώργος Λιαμάδης, Λέκτορας στο Βιομηχανικό Σχεδιασμό, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Α.Π.Θ. Ομάδα διδασκαλίας: Γκουντάρα Τίνα, Διπλ. Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ζέλκα Αργυρή, Βιομηχανική Σχεδιαστής, Καλτσά Μαριάννα, Εικαστικός Αρχιτέκτων Μηχανικός, Φραγκιαδάκης Νίκος, Βιομηχανικός Σχεδιαστής Ομάδα συμμετεχόντων: Το πρόγραμμα παρακολουθούν σταθερά 25 ενήλικες άνεργοι. Επειδή στη μέχρι τώρα διάρκεια του προγράμματος αρκετοί από τους συμμετέχοντες βρήκαν δουλειά ή μετακόμισαν εκτός Θεσσαλονίκης, έχουν πάρει τη θέση τους άτομα από τη λίστα των επιλαχόντων. Μέχρι και την 22η Ιανουαρίου έχουν γίνει οι απαραίτητες αντικαταστάσεις μέχρι τον 11ο από τους 20 επιλαχόντες. Οι συμμετέχοντες ανταποκρίνονται με εξαιρετική συνέπεια, ενθουσιασμό και δημιουργικότητα. Αντιδρούν θετικά, διαρκώς εμπλουτίζουν τις γνώσεις και ασκούν τις δεξιότητές τους τόσο πάνω στο φυσικό αντικείμενο και τη θεωρία του βιομηχανικού σχεδιασμού όσο και σε επιμέρους θεματικές που αφορούν στην κοινωνία, την τέχνη και τον πολιτισμό.

3 ΙΙ. Περιεχόμενο - οργάνωση και διεξαγωγή Το πρόγραμμα στη μέχρι τώρα διάρκεια της εφαρμογής του, περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση και πρακτική άσκηση των συμμετεχόντων: Α. Σειρά διαλέξεων και Β. Σειρά εφαρμογών. Α. Σειρά Διαλέξεων Το πρόγραμμα εκπαίδευσης - κατάρτισης στον τομέα του Design, περιλαμβάνει μία σειρά διαλέξεων, οι οποίες στο σύνολό τους συνεπικουρούνται από ταυτόχρονες παρουσιάσεις πλούσιου οπτικού υλικού και προβολές ταινιών ντοκιμαντέρ και ακολουθούνται από συζήτηση. Β. Σειρά εφαρμογών Μία σειρά εφαρμογών με στόχο το σχεδιασμό και την κατασκευή χρηστικών αντικειμένων, παρέχει τη γνώση μέσα από την πρακτική και θέτει τα θεμέλια για την απόκτηση των ανάλογων δεξιοτήτων. Η θεματική των εφαρμογών κινείται σε τρεις άξονες: Χρόνος, Ύλη και Φως. Μέχρι τώρα οι συμμετέχοντες του εργαστηρίου έχουν πραγματοποιήσει μια άσκηση και έχουν εισαχθεί στη διαδικασία της πρώτης κεντρικής εφαρμογής στον άξονα της Ύλης που αφορά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός καθημερινού χρηστικού αντικειμένου και πιο συγκεκριμένα ενός καθίσματος. άσκηση 1η εφαρμογή

4 III. Ημερολόγια Ανάδρασης Καθένας από τους συμμετέχοντες, συντάσσει και παραδίδει κάθε Δευτέρα το ημερολόγιο ανάδρασης, μία σελίδα μεγέθους Α4, στην οποία αποδίδει με τον προσωπικό του τρόπο το περιεχόμενο των μαθημάτων της εβδομάδας που προηγήθηκε. Ο στόχος του ημερολογίου ανάδρασης είναι να βοηθήσει στην οργάνωση και κατανόηση του μαθήματος με έναν τρόπο που ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία και την προσωπική αντίληψη κάθε μαθητή. Με τον τρόπο αυτό, οι συμμετέχοντες συγκροτούν μια προσωπική βάση δεδομένων για όσα οι ίδιοι διδάχθηκαν και έπραξαν στη διάρκεια του σεμιναρίου. Ταυτόχρονα, η συλλογή και μελέτη των ημερολογίων ανάδρασης από τη διδακτική ομάδα, παρέχει πολύτιμη ανατροφοδότηση που βοηθά στην αξιολόγηση, τη διαρκή βελτίωση και την εξατομίκευση της διδασκαλίας. ΙV. Δημιουργία ιστολογίου Στο πλαίσιο του εργαστηρίου Design δημιουργήθηκε ένα ιστολόγιο μέσω του οποίου οι συμμετέχοντες ενημερώνονται περιληπτικά για το περιεχόμενο κάθε συνάντησης. Παράλληλα περιλαμβάνονται περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα, το φορέα οργάνωσης και χρηματοδότησης, την ομάδα διδασκαλίας, τα ημερολόγια ανάδρασης, αλλά και μία σειρά από χρήσιμα links. Το ιστολόγιο αποτελεί μία πλατφόρμα διαλόγου και επικοινωνίας, αλλά και ένα είδος διαδικτυακής καταγραφής των πεπραγμένων του εργαστηρίου (σχετικό documentation: φωτογραφίες, βίντεο, εργασίες κλπ). Μέχρι σήμερα, το ιστολόγιο έχει δεχθεί περισσότερες από 1500 επισκέψεις, έχει φιλοξενήσει ηλεκτρονικές αναρτήσεις σημειώσεων και εργασιών και έχει λειτουργήσει ως πλατφόρμα επικοινωνίας και ενημέρωσης των συμμετεχόντων. Στο κλειστό διαδικτυακό ιστολόγιο έχουν πρόσβαση μόνον οι συμμετέχοντες, τα μέλη της διδακτικής ομάδας και όσοι προβλέπονται από τον επίσημο διαχειριστή της σελίδας.

5

6 Εργαστήρι Design Το Εργαστήρι Design ανέλαβε την εξάμηνη εκπαίδευση και κατάρτιση 25 ανέργων ατόμων ετών. Οι συμμετέχοντες με τη συνεργασία των εκπαιδευτών εξέτασαν τη γλώσσα του σχεδιασμού ως φορέα χρηστικής πληροφορίας και συμβολικού νοήματος. Ανακάλυψαν τη λειτουργική, αισθητική και σημειολογική διάσταση των πραγμάτων και γνώρισαν τις βασικές αρχές του Design μέσα από μια διαδικασία παρατήρησης και κριτικής ανάλυσης των αντικειμένων. Τέλος, κλήθηκαν να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν τα δικά τους χρηστικά αντικείμενα, χρησιμοποιώντας τις θεωρητικές γνώσεις που απέκτησαν. Ευθυγραμμισμένη με τα κελεύσματα των καιρών, η διδασκαλία του design επιχείρησε να καταρρίψει τη μονοσήμαντη και παρωχημένη αντίληψη του design ως εργαλείου που προάγει τον καταναλωτισμό, την κοινωνική επίδειξη και την άμετρη κατασπατάληση των φυσικών πόρων. Αντιθέτως, στόχευσε στην κριτική ανάλυση του φαινομένου του καταναλωτισμού με απώτερο σκοπό τη συμβολή στην ανάδειξη ενός νέου, βιώσιμου, καταναλωτικού μοντέλου. Το design είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, καθώς: Αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της ζωής μας και τη διαμόρφωση ενός καλύτερου μέλλοντος. Παρέχει τη μεθοδολογία για την επίτευξη της καινοτομίας με επίκεντρο τον άνθρωπο, δίνοντας διέξοδο στην κατεύθυνση της επιχειρηματικότητας, ακόμη και σε μικρή, εξατομικευμένη κλίμακα. Διαμορφώνει τη συνείδηση μιας υπεύθυνης καταναλωτικής κουλτούρας, συμβάλλοντας έμμεσα στη δημιουργία καλύτερων, λειτουργικότερων και πιο οικολογικών αντικειμένων. Παρέχει τα εργαλεία και τον τρόπο σκέψης (design thinking) για την επίλυση προβλημάτων σε πλήθος άλλων επαγγελματικών τομέων αλλά και στην ίδια την καθημερινή ζωή. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης/κατάρτισης στον τομέα του Design, περιέλαβε μία σειρά διαλέξεων, οι οποίες στο σύνολό τους συνεπικουρήθηκαν από ταυτόχρονες παρουσιάσεις πλούσιου οπτικού υλικού και προβολές ταινιών ντοκιμαντέρ με παράλληλο σχολιασμό και συζήτηση. Μία σειρά εφαρμογών με στόχο το σχεδιασμό και την κατασκευή χρηστικών αντικειμένων, συνέβαλε στην αφομοίωση της γνώσης μέσα από την πρακτική εφαρμογή και έθεσε τα θεμέλια για την απόκτηση των ανάλογων δεξιοτήτων. Η θεματική των εφαρμογών κινήθηκε σε τρεις άξονες: Ύλη, Φως και Χρόνος. Έννοιες που συγκροτούν το λεξιλόγιο του design και αφήνουν ελεύθερο ένα ευρύ πεδίο πρακτικών αλλά και εννοιολογικών αναζητήσεων στην πορεία της δημιουργίας. Καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα περιεχομένου, οι διαλέξεις εξέτασαν σύγχρονα ζητήματα θεωρίας και πρακτικής του βιομηχανικού σχεδιασμού όπως: ο σχεδιασμός ως γλώσσα επικοινωνίας, τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης ως φορείς χρηστικής πληροφορίας και συμβολικού νοήματος, η μαζική παραγωγή, μαζική κουλτούρα και κατανάλωση, το design στη Μετα-Βιομηχανική εποχή, η υλικότητα και η αισθητηριακή αντίληψη των αντικειμένων, οι κοινωνικές και πολιτισμικές προεκτάσεις του σχεδιασμού, η στρατηγική της προσχεδιασμένης αχρήστευσης (planned obsolence), ο βιώσιμος σχεδιασμός, η μεθοδολογία του σχεδιασμού, η πλάγια σκέψη, οι μέθοδοι παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων, η συγκρότηση μελλοντικών σεναρίων ως εργαλείο του σχεδιασμού, το design και η επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Οι τρεις κύριες πρακτικές εφαρμογές του προγράμματος προγραμματίστηκαν με τρόπο που να εξυπηρετεί την εκπαιδευτική διαδικασία, κινούμενες από το πραγματιστικό προς το εννοιολογικό και προτάσσοντας το κίνητρο για την αναζήτηση της γνώσης. Η πρώτη εφαρμογή με θεματικό άξονα την Ύλη, έθετε ως ζητούμενο την κατασκευή ενός λειτουργικού καθίσματος από χαρτόνι οντουλέ, σε

7 φυσική κλίμακα. Με αφετηρία το υλικό και στόχο την απευθείας κατασκευή, οι συμμετέχοντες ήρθαν σε επαφή με παράγοντες όπως η λειτουργία, η εργονομία και η στατική, διερευνώντας τις ιδιότητες και τα όρια της ύλης και προσπαθώντας να αναδείξουν τις αισθητικές ποιότητες του ίδιου του υλικού. Η απευθείας ενασχόληση με την κατασκευή επελέγη με στόχο να δημιουργήσει τα κίνητρα για την αναζήτηση εργαλείων και μεθόδων όπως η σχεδίαση και η κατασκευή μοντέλων υπό κλίμακα. Η δεύτερη εφαρμογή με θεματικό άξονα το Φως, έθετε ως αφετηρία την προσφιλή στη μεθοδολογία του σχεδιασμού- ανάγκη διατύπωσης ενός ευρύτερου ερωτήματος που θα απελευθερώνει το δημιουργό από προϋπάρχουσες αντιλήψεις και στερεότυπα. Έτσι, αντί της απευθείας ανάθεσης σχεδιασμού ενός φωτιστικού, οι καταρτιζόμενοι κλήθηκαν να διερευνήσουν πιθανές ιδιότητες και χρήσεις του φωτός και της σκιάς (βασικές προϋποθέσεις αντίληψης της μορφής) και να εμπνευστούν από αυτές. Η σταδιακή εξοικείωση των διδασκομένων με βασικά εργαλεία και μεθόδους όπως τα ηλεκτρονικά προγράμματα τρισδιάστατης σχεδίασης, αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη της τρίτης και τελευταίας εφαρμογής με αφετηρία την έννοια του χρόνου. Απαλλαγμένοι από τους περιορισμούς της κατασκευής και με στόχο τον εννοιολογικό σχεδιασμό οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εμπνευστούν και να σχεδιάσουν αντικείμενα που θα αναδιατυπώνουν τη σχέση του ανθρώπου με το χρόνο. Οι διαλέξεις και οι εφαρμογές εναλλάσσονταν διαδοχικά, ώστε να κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον και να συμβάλλουν στην ενεργό συμμετοχή των καταρτιζόμενων. Με τον τρόπο αυτό, η θεωρία και η πρακτική του σχεδιασμού αναπτύχθηκαν παράλληλα, εξυπηρετώντας και εμπλουτίζοντας η μία την άλλη. Ιδιαίτερη συμβολή στην επιτυχία του εργαστηρίου είχε και η υιοθέτηση ειδικών εργαλείων διδακτικής με στόχο τη βελτιστοποίηση, αξιολόγηση και ανατροφοδότηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η τήρηση ημερολογίου ανάδρασης από πλευράς των εκπαιδευομένων ανέπτυξε την κριτική τους προσέγγιση, κινητοποίησε την προσωπική έκφραση, ενίσχυσε τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα και συνέβαλε σε μια πιο στοχευμένη και εξατομικευμένη διδασκαλία. Η δημιουργία και τήρηση κλειστού ηλεκτρονικού ιστολογίου του μαθήματος (blog) φιλοξένησε λειτουργίες όπως αυτές της ανασκόπησης των μαθημάτων, της ηλεκτρονικής διανομής σημειώσεων, της κοινοποίησης χρήσιμων συνδέσμων και λειτούργησε ως πλατφόρμα επικοινωνίας και άμεσης ενημέρωσης των συμμετεχόντων. Η διδασκαλία και χρήση φιλικών προς το χρήστη προγραμμάτων τρισδιάστατης ηλεκτρονικής σχεδίασης, αποτέλεσε για τους συμμετέχοντες ένα χρήσιμο όσο και απαραίτητο εργαλείο απεικόνισης και υλοποίησης των ιδεών τους, ενώ προσκεκλημένοι επαγγελματίες από το χώρο της γραφιστικής συνέβαλαν στην ανάπτυξη των αντίστοιχων δεξιοτήτων παρουσίασης και προώθησης της δουλειάς των εκπαιδευομένων, με την αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών μέσων. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η παράλληλα εξατομικευμένη συμβουλευτική αλλά και συλλογική ενημέρωση σχετικά με διαγωνισμούς και άλλα μέσα προώθησης της δουλειάς ενός σχεδιαστή. Η διενέργεια του εργαστηρίου σε ένα ζεστό, δημιουργικό περιβάλλον ανέδειξε σημαντικές δυναμικές και αποτέλεσε το κοινό πεδίο ενεργοποίησης ενηλίκων με ξεχωριστή προσωπική πορεία. Αναπτύχθηκαν δημιουργικές συνέργειες και δεσμοί παρά το διαφορετικό ηλικιακό και σπουδαστικό υπόβαθρο. Καθοριστική υπήρξε η συμβολή του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο διδάχθηκε η μεθοδολογία του σχεδιασμού, εκκολάφθηκαν οι ανθρώπινες σχέσεις και γεννήθηκαν νέα χρηστικά αντικείμενα. Η επαφή με τη Σύγχρονη Τέχνη και τις εννοιολογικές της προεκτάσεις καθώς και τα ερεθίσματα από το ενεργό μουσειακό περιβάλλον του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης προσέφεραν τα απαραίτητα εχέγγυα για τη επιτυχημένη διενέργεια του εργαστηρίου. Ο χώρος της Τέχνης και το περιβάλλον φιλοξενίας της με τον καιρό κατέστησαν οικεία στους συμμετέχοντες λειτουργώντας ως ένα ζωντανό κύτταρο ανάπτυξης της σκέψης και υλοποίησης των ιδεών. Ερμηνεύοντας τα θετικά αποτελέσματα του εγχειρήματος, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η πλειονότητα των στόχων που τέθηκαν στο ξεκίνημα αυτού του προγράμματος εκπληρώθηκαν με επιτυχία. Αναπτύχθηκαν κλίσεις, τάσεις και δεξιότητες, μέχρι τώρα, ανεξερεύνητες και αναξιοποίητες.

8 Δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για μελλοντικές συνεργασίες. Δόθηκαν τα απαραίτητα κίνητρα ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συνεχίσουν την περαιτέρω εκπαίδευσή τους στο αντικείμενο του βιομηχανικού σχεδιασμού με μεταπτυχιακές σπουδές, ακόμη και σε περιπτώσεις προπτυχιακής εκπαίδευσης με μη εμφανή συνάφεια. Τέλος, μέσα από τον εφαρμοσμένο χαρακτήρα του Design αναδείχθηκαν νέες προοπτικές για τους εκπαιδευόμενους και την επαγγελματική τους εξέλιξη. Κυριότερα όμως, η αντίληψη και διδασκαλία του design ως μία συνέργεια τέχνης και τεχνολογίας στη δημιουργία προϊόντων (αλλά ευρύτερα και περιβαλλόντων, υπηρεσιών και συστημάτων) που υπηρετούν τις ανάγκες του ανθρώπου και απαντούν στις προκλήσεις των καιρών, συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός ολιστικού τρόπου σκέψης, παρέχοντας με τη μεθοδολογία της ένα πολύτιμο εργαλείο αντιμετώπισης και επίλυσης των προβλημάτων και υλοποίησης νέων ιδεών. Επιστημονικός υπεύθυνος: Δρ Γιώργος Λιαμάδης, Λέκτορας στο Βιομηχανικό Σχεδιασμό Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Α.Π.Θ. [συντονισμός, διαλέξεις, επίβλεψη εφαρμογών] Ομάδα διδασκαλίας: Γκουντάρα Τίνα, Διπλ. Αρχιτέκτων Μηχανικός Ζέλκα Αργυρή, Βιομηχανική Σχεδιαστής Καλτσά Μαριάννα, Εικαστικός Αρχιτέκτων Μηχανικός Φραγκιαδάκης Νίκος, Βιομηχανικός Σχεδιαστής [διδασκαλία, οργάνωση ομάδων, επίβλεψη εφαρμογών]