π ø POE PO π ƒ ƒ KA H HT ANA HPøTE KA H HTE E IKOYPOI KA H HTE Ã π EKTOP Ανδρέας Κωνσταντίνου Νιόβη Σανταμά Κωνσταντίνος Δέλτας Ανδρέας Κωνσταντίνου

Transcript

1 µèôïôáèî appleèûù Ì POE PO Ανδρέας Κωνσταντίνου π ƒ ƒ Νιόβη Σανταμά KA H HT Κωνσταντίνος Δέλτας Ανδρέας Κωνσταντίνου ANA HPøTE KA H HTE Λεόντιος Γ. Κωστρίκης Νιόβη Σανταμά E IKOYPOI KA H HTE Παντελής Γεωργιάδης Αντώνης Κυρμίζης Πάρης Α. Σκουρίδης EKTOP Βασίλης Ι. Προμπονάς Κατερίνα Στρατή Alexander Kirschel π ø Η περιοχή των Βιολογικών Επιστημών θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πρωτοποριακή, καθώς την τελευταία δεκαετία σημειώνεται μια άνευ προηγουμένου ραγδαία πρόοδος στην κατανόηση των ζωντανών συστημάτων σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο. Στο μεταίχμιο του 21ου αιώνα, οι Βιολογικές Επιστήμες βρίσκονται στο μέτωπο των θετικών επιστημών, αποκτώντας ευρύ και διεπιστημονικό χαρακτήρα, και συνενώνοντας επιστημονικά πεδία εντός και εκτός των παραδοσιακών τους συνόρων. Η επαναστατική αυτή φάση ανάπτυξης χαρακτηρίζεται από την ενοποίηση ειδικοτήτων πάνω στη βάση τής εκ βάθρων αναζωογόνησης κλάδων και με στενή σχέση μεταξύ Βιολογίας και Ιατρικής, καθώς και στη διάχυση νέων τεχνολογιών και μοριακών τεχνικών. Η συνεπαγόμενη καταπληκτική διεύρυνση της βασικής γνώσης συνοδεύεται από άμεσες, ευρείες και πρωτόγνωρες εφαρμογές στον τομέα της υγείας και προληπτικής ιατρικής, της φαρμακοβιομηχανίας, της αγροκτηνοτροφικής παραγωγής και βιομηχανίας τροφίμων και, ακόμα, της διαχείρισης των φυσικών πόρων και προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Η Βιοτεχνολογία και η ανάλυση του Γονιδιώματος διαφόρων οργανισμών έχουν προωθηθεί από μια περίοδο επώασης σε φάση εκθετικής ανάπτυξης, με καινοτομίες στην εισαγωγή υψηλής τεχνολογίας και βαρύνουσα οικονομική δραστηριότητα και οφέλη. à π Το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου ιδρύθηκε το 2002 και φιλοδοξεί, σε σύνδεση με τη διεθνή πραγματικότητα, να συμβάλει αποτελεσματικά στη διάχυση της βιολογικής γνώσης στην Κύπρο μέσω της διεκπεραίωσης ανταγωνιστικής έρευνας και της προσφοράς προγραμμάτων σπουδών υψηλού επιπέδου. Το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών προσφέρει μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών από το ακαδημαϊκό έτος , ενώ από το ακαδημαϊκό έτος πρόσφερε, για πρώτη φορά, και πρόγραμμα σπουδών σε προπτυχιακό επίπεδο. Το πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών οδηγεί στην απόκτηση πτυχίου στις Βιολογικές Επιστήμες. Οι απόφοιτοι του Τμήματος έχουν τη δυνατότητα

2 97 εργοδότησης τόσο σε ιδιωτικούς όσο και κυβερνητικούς φορείς ή να ακολουθήσουν μεταπτυχιακές σπουδές στην Κύπρο ή στο εξωτερικό. ƒπ ƒ º ª ª ø ÀappleÔ ÚˆÙÈÎ ª ı Ì Ù BIO 111 Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία (6 ECTS) Κύριος στόχος αυτού του μαθήματος είναι να παρέχει στους φοιτητές τα βασικά ακαδημαϊκά εργαλεία, που χρειάζονται στο προπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος. Τα θέματα που θα παρουσιαστούν στο μάθημα αυτό αντλούνται από τα αντικείμενα της σύγχρονης μοριακής βιολογίας, της γενετικής και της ιολογίας. Περιληπτικά, θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα: τις βασικές αρχές και μεθοδολογίες της γενετικής προκαρυωτικών και ευκαρυωτικών οργανισμών, τις μοριακές ιδιότητες του γενετικού υλικού, καθώς και την ικανότητά του για αντιγραφή, ανασυνδυασμό, μεταλλαγή και σύνθεσή του προς RNA και πρωτεΐνες, το γενετικό χειρισμό τής in vitro γενετικής μέσω της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA και τις αρχές τις μοριακής ιολογίας και των ανθρώπινων ασθενειών. BIO 102 Ενοποιητική Βιολογία Οργανισμών (7 ECTS) Ενοποιητική και λειτουργική προσέγγιση στη βιολογία φυτών και ζώων, μέσα σε ένα εξελικτικό πλαίσιο, με έμφαση σε κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ολόκληρων οργανισμών, καθώς και τις λύσεις σε προβλήματα, τα οποία επιβλήθηκαν από το φυσικό περιβάλλον. Καλύπτονται αντικείμενα, όπως: αναπτυξιακός σχεδιασμός του σώματος, ανταλλαγή αερίων, μεταφορά και απέκκριση, επεξεργασία πληροφοριών, στήριξη και κίνηση, καθώς και η απόκτηση ενεργειακών πόρων. BIO 211 Βιολογία Κυττάρου (6 ECTS) Η βιολογία των κυττάρων ανώτερων οργανισμών: δομή, λειτουργία και βιοσύνθεση κυτταρικών μεμβρανών και οργανιδίων, κυτταρική αύξηση και ογκογενετικός μετασχηματισμός, μεταφορά, υποδοχείς και μεταφορά σήματος, κυτταροσκελετός, εξωκυττάρια στοιβάδα, κυτταρική κίνηση, δομή της χρωματίνης και σύνθεση RNA. BIO 212 Μοριακή Βιολογία (6 ECTS) Ενοποιημένη εισαγωγή στις βασικές αρχές της Μοριακής Βιολογίας. Καλύπτονται αντικείμενα, όπως: βιοχημεία και μοριακή βιολογία νουκλεϊκών οξέων, το Κεντρικό Δόγμα, σύνθεση DNA, RNA και πρωτεϊνών, μεταλλάξεις και επιδιόρθωση, ανασυνδυασμός και μετάθεση, ο γενετικός κώδικας, ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης, RNA, ριβοένζυμα και επεξεργασία και μάτισμα τού RNA. BIO 221 Βιοχημεία Ι (6 ECTS) Νουκλεϊκά οξέα: Δομή και Βιοσύνθεση. Αντιγραφή, μεταγραφή και μετάφραση. Αμινοξέα και πρωτεΐνες: Πεπτιδικός δεσμός, πρωτοταγής, δευτεροταγής, τριτοταγής και τεταρτοταγής δομή των πρωτεϊνών. Τεχνικές καθαρισμού και χαρακτηρισμού πρωτεϊνών. Αιμοσφαιρίνη: Δομή, λειτουργία και ανθρώπινες γενετικές νόσοι σχετιζόμενες με αλυσίδες της αιμοσφαιρίνης. Μοριακή διαγνωστική ανθρώπινων γενετικών ασθενειών. Ένζυμα: κινητική κατάλυσης, ρύθμιση, συνένζυμα. Σάκχαρα και πολυσακχαρίτες. Λιπίδια και βιολογικές μεμβράνες. Μεταβολισμός: Επισκόπηση της Θερμοδυναμικής, βιολογική τάξη και ανταλλαγή ενέργειας. Ο κύκλος του Krebs. Μεταφορά ηλεκτρονίων και οξειδωτική φωσφορυλίωση. Γλυκόλυση και γλυκονεογένεση. Μεταβολισμός λιπιδίων. Μεταβολισμός χοληστερόλης. BIO 222 Βιοχημεία ΙI (6 ECTS) Προωθημένη έρευνα και διαγνωστικές τεχνικές Βιοχημείας και Κλινικής Βιοχημείας. Κυτταροσκελετός: Δομή, λειτουργία, μοριακή φυσιολογία της συστολής των μυών, διακυτταρική μεταφορά. Νευρικό σύστημα: Δημιουργία και διάδοση της νευρικής ώσης, νευρομυϊκές συνάψεις, νευροδιαβιβαστές. Μεταγωγή σήματος στη διακυτταρική επικοινωνία, συστήματα δεύτερων μηνυμάτων, Υποδοχείς συζευγμένοι με G-πρωτεΐνες. Ορμόνες: μοριακή φυσιολογία του ενδοκρινικού συστήματος, μονοπάτια ορμονικού ελέγχου, μεταβολικές παθήσεις. Καρκίνος και ογκογονίδια: μοριακή φυσιολογία της καρκινογένεσης. Γονιδιακή θεραπεία: μεθοδολογία και σύγχρονες εφαρμογές. Πρίον (Prions) και ασθένειες. Κλωνοποίηση: Φυτά, ζώα, άνθρωπος. BIO Εργαστηριακές Μέθοδοι και Τεχνικές I-II (7 ECTS) Διαλέξεις και εργαστηριακή εργασία. Εφαρμογή πειραματικών τεχνικών στη Βιοχημεία, Κυτταρική και Αναπτυξιακή Βιολογία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην έμπρακτη γνώση και κατανόηση του σχεδιασμού των πειραμάτων και της ανάλυσης των πειραματικών δεδομένων, για να προετοιμάσει τους φοιτητές για τη συμμετοχή τους σε ερευνητικά έργα. Ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων για την παρουσίαση επιστημονικών ανακαλύψεων της σύγχρονης βιολογίας. Διδασκαλία και πρακτική στη γραπτή επικοινωνία. Σύγχρονες τεχνικές βιοϊατρικής έρευνας. Ειδικότερα, βακτηριολογικές, γενετικές, βιοχημικές και μοριακές τεχνικές, τεχνικές που βασίζονται στη χρήση ραδιοϊσοτόπων, χρήση επιστημονικής βιβλιογραφίας και παρουσίαση πειραματικών αποτελεσμάτων, επιλεγμένα εργαστηριακά πειράματα και εργασίες βιβλιογραφικής έρευνας. BIO 301 Περιβαλλοντική Βιολογία (5 ECTS) Σειρά μαθημάτων με στόχο την κατανόηση των σημαντικότερων περιβαλλοντικών προβλημάτων μέσω της μελέτης της βιολογικής τους βάσης και η παράλληλη διερεύνηση εφαρμογών βιολογικών διεργασιών στην επίλυση περιβαλλοντικών προβλημάτων. Αντικείμενα που θα αναπτυχθούν: δομή οικοσυστημάτων, ενεργειακή ροή, βιογεωχημικοί κύκλοι, αύξηση και ρύθμιση πληθυσμών, εξέλιξη.

3 98 Ì Ì µèôïôáèîòó appleèûùëìòó Εφαρμοσμένα αντικείμενα: αύξηση ανθρώπινων πληθυσμών, γεωργία και παραγωγή τροφής, έλεγχος παρασίτων, διατήρηση των δασών και της πανίδας, διαφύλαξη της βιοποικιλότητας, χρήση ενέργειας, μόλυνση των υδάτων και της ατμόσφαιρας, ελάττωση του όζοντος, αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, αίσθηση και προσαρμογή των μικροβιακών οργανισμών σε ακραία περιβάλλοντα, βιοαποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος, ανάκτηση ορυκτών και πολύτιμων μετάλλων, εφαρμογές μικροοργανισμών (βιοαποσύνθεση, βιοορυκτολογία, βιοαισθητήρες, βιοκαύσιμα, βιοδιασπώμενα πλαστικά, διαχείριση αποβλήτων-υδάτινων πόρων, βιοέλεγχος). BIO 311 Εισαγωγή στις Νευροεπιστήμες (6 ECTS) Σειρά μαθημάτων η οποία καλύπτει τη βιολογία των νευρικών κυττάρων, ηλεκτρική και βιοχημική σηματοδότηση, τον κινητικό έλεγχο, αίσθηση και αντίληψη, μάθηση και μνήμη, καθώς και την ανατομία του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Επιπρόσθετα θέματα: ασθένειες του νευρικού συστήματος. BIO 331 Αρχές και Μέθοδοι Βιοπληροφορικής I (7 ECTS) Σειρά διαλέξεων και πρακτικών εργαστηριακών ασκήσεων με στόχο την εισαγωγή στο πολυεπιστημονικό πεδίο της Βιοπληροφορικής και την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο έχει διαφοροποιήσει τη διεξαγωγή της σύγχρονης έρευνας στις Βιολογικές Επιστήμες. Οι διαλέξεις περιλαμβάνουν: επισκόπηση του πεδίου, διαδικτυακές βάσεις δεδομένων μοριακής βιολογίας, ανάλυση αλληλουχιών βιολογικών μακρομορίων, ανάλυση αλληλουχιών γονιδιωμάτων, εισαγωγή στη μοριακή εξέλιξη, ανάλυση/πρόγνωση δομών πρωτεϊνών, αρχές συγκριτικής γονιδιωματικής. Οι πρακτικές ασκήσεις περιλαμβάνουν παραδείγματα χρήσης αποτελεσματικών μεθόδων/εργαλείων, σχετιζομένων με τα αντικείμενα που καλύπτονται στις διαλέξεις, καθώς και η εισαγωγή στον προγραμματισμό Η/Υ για βιολόγους με τη γλώσσα προγραμματισμού Perl σε περιβάλλον LINUX. BIO 351 Γενετική (6 ECTS) Ανάλυση γονιδίων και γονιδιωμάτων με έμφαση στη λειτουργία, οριζόντια μεταφορά γονιδίων, μετάλλαξη και εξέλιξη, παραδείγματα από ζώα, φυτά, βακτήρια και μύκητες. Μελέτη κλασικών και σύγχρονων μεθόδων ανάλυσης γονιδίων και γονιδιωμάτων, περιλαμβανομένων γενετικών, μοριακών, ποσοτικών και βιοπληροφορικών προσεγγίσεων. Σημείωση: Διαλέξεις και εβδομαδιαία τμήματα εργαστηρίων/μελέτης. Περιεκτική επισκόπηση γενετικών μηχανισμών και μεθοδολογίας: κλασική γενετική, ανάλυση ανασυνδυασμού σε βακτήρια, μύκητες και ανώτερους ευκαρυωτικούς οργανισμούς. Μοριακή, πληθυσμιακή και ποσοτική γενετική. BIO 361 Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Βιολογία (7 ECTS) Μορφολογική, φυσιολογική και μοριακή άποψη της κυτταρικής και εμβρυϊκής ανάπτυξης ζώων και φυτών. Εισαγωγή στην ανάπτυξη σπονδυλόζωων: κυτταρική, μοριακή και εμβρυολογική προσέγγιση. Το πρώτο μέρος θα περιλαμβάνει θέματα στην πρώιμη εμβρυογένεση των σπονδυλόζωων (βλαστιδίωση, γαστριδίωση και νευριδίωση), με έμφαση σε πρότυπους οργανισμούς, όπως ψάρια, βατράχια, πτηνά και ποντίκια και τη συνάφειά τους με τον άνθρωπο. Στο δεύτερο μέρος περιλαμβάνεται μια εισαγωγή σε πειραματικές εμβρυολογικές μεθοδολογίες για τη διαλεύκανση των μηχανισμών ανάπτυξης. Το τελευταίο μέρος θα πραγματευτεί επιλεγμένα αντικείμενα οργανογένεσης σε θηλαστικά (ποντίκια και ανθρώπους). BIO 371 Βιολογία Μικροοργανισμών (6 ECTS) Σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές έννοιες και αρχές της Μικροβιολογίας, ώστε να γίνει κατανοητός ο ρόλος των μικροοργανισμών στην υγεία, στη βιομηχανία φαρμάκων, στη βιομηχανία τροφίμων, στη γεωργία και, γενικά, στη ζωή μας. Παρουσιάζονται βασικές έννοιες και αρχές της Βιολογίας των μικροοργανισμών (δομή, λειτουργία, μεταβολισμός, γενετική). Αναλύονται ο ρόλος και ο χειρισμός των μικροοργανισμών στη Μοριακή Βιολογία, οι σχέσεις μικροοργανισμών και μολυσματικών ασθενειών και η Βιοτεχνολογία. Εισαγωγή στην ποικιλομορφία του τρόπου ζωής των βακτηρίων, ιών, μυκήτων και πρωτοζωικών παρασίτων, η σημασία τους στη βιόσφαιρα και οι ρόλοι τους σε ασθένειες του ανθρώπου και των ζώων. BIO 381 Φυσιολογία Φυτών και Ζώων (6 ECTS) Το μάθημα αυτό εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο: λειτουργούν οργανισμοί στο σύνολό τους, αλληλεπιδρούν τα διάφορα συστήματα στο σώμα σπονδυλόζωων και επιτυγχάνεται συντονισμός τους, σχετίζεται η φυσιολογία φυτών-ζώων με το περιβάλλον. Περιλαμβάνει θέματα, όπως: τρόποι αντιμετώπισης ακραίων θερμοκρασιών - έλλειψης οξυγόνου, σχηματισμός γαμετών, γονιμοποίηση, κυοφορία, γέννηση, φυσιολογική βάση της αύξησης, σωματικό μεγέθος και φυσιολογικές διαδικασίεςλειτουργία των ζώων, δομή -λειτουργία μυών, οστών, αρθρώσεων και τενόντων, ο ρόλος τους στην κίνηση των ζώων σε ξηρά-νερό-αέρα, φυσιολογική βάση των δομικών προσαρμογών των φυτών στο περιβάλλον, μηχανισμοί αναπτυξιακής και φυσιολογικής ολοκλήρωση στο επίπεδο του πλήρους φυτού. Εργαστηριακές ασκήσεις: βασικές τεχνικές μέτρησης στη φυσιολογία φυτών. BIO 441 Πρακτική Άσκηση (12 ECTS) Η πρακτική άσκηση θα γίνεται σε αντικατάσταση δυο μαθημάτων επιλογής. Οι φοιτητές που επιλέγουν την πρακτική άσκηση θα πρέπει να εξασφαλίσουν θέση είτε σε εργαστήριο του Τμήματος είτε σε άλλο εργαστήριο, και η προτεινόμενη εργασία θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εγκριθεί από τον

4 99 ακαδημαϊκό σύμβουλο κάθε φοιτητή. Φοιτητές που δεν θα εξασφαλίσουν θέση σε εργαστήριο υποχρεούνται να παρακολουθήσουν δυο επιπρόσθετα μαθήματα επιλογής. BIO Διπλωματική Εργασία I-II (12-14 ECTS) Η διπλωματική εργασία μπορεί να είναι εργαστηριακή ή βιβλιογραφική. Οι φοιτητές που επιλέγουν να εκπονήσουν εργαστηριακή διατριβή υποχρεούνται να εξασφαλίσουν θέση σε ερευνητικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου ή σε εργαστήριο άλλου φορέα μετά από έγκριση του ακαδημαϊκού τους συμβούλου. Οι βιβλιογραφικές διπλωματικές θα εκπονούνται μετά από καθορισμό θέματος μεταξύ του ακαδημαϊκού συμβούλου και του κάθε φοιτητή. ª ı Ì Ù appleèïôá BIO 401 Εξελικτική Βιολογία: Μορφή, Λειτουργία και Εξέλιξη (6 ECTS) Αυτό το μάθημα καλύπτει βασικά θέματα μακρο- και μικροεξελικτικής ανάλυσης, με έμφαση στην προσέγγιση και τη μελέτη από μια πληθυσμιακή σκοπιά. Καλύπτονται θέματα, όπως: φυλογενετική και βιογεωγραφία, φυσική επιλογή και επιλογή σχετιζόμενη με το φύλο, ειδογένεση, συνεξέλιξη, ιστορία της εξέλιξης της ζωής, και αρχές συστημάτων ταξινόμησης. BIO 402 Οικολογία: Πληθυσμοί, Κοινωνίες και Οικοσυστήματα (6 ECTS) Σχέσεις των οργανισμών με το περιβάλλον τους σε επίπεδο ατόμου, πληθυσμού και κοινωνίας. Καλύπτονται θέματα εφαρμοσμένης οικολογίας, όπως: προσαρμογή στο φυσικό περιβάλλον, ανταγωνισμός, η έννοια του οικολογικού θώκου (niche), δυναμική πληθυσμών, αλληλεπιδράσεις θηρευτήθηράματος, επίδραση φυτοφάγων ζώων, οικολογία κοινωνιών, δομή, σταθερότητα και λειτουργία οικοσυστημάτων και διαχείριση φυσικών πόρων. BIO 403 Θαλάσσια Βιολογία (6 ECTS) Εισαγωγή στις φυσικές, χημικές και γεωλογικές διεργασίες, που επηρεάζουν τα κύρια χαρακτηριστικά των ωκεανών: τεκτονική των λιθοσφαιρικών πλακών, θαλάσσια ρεύματα, παλιρροιακοί κύκλοι και διεργασίες ακτογραμμών. Κατανόηση της βιολογίας των θαλάσσιων οργανισμών: μελέτη της προσαρμογής ζώων και φυτών στη θαλάσσια διαβίωση, τα διαφορετικά είδη θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος, ποικιλομορφία, αφθονία και κατανομή των οργανισμών που σχετίζονται με αυτά. Επιλεγμένα παραδείγματα οικολογίας πληθυσμών και κοινωνιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της παραγωγικότητάς τους. Επιπρόσθετα, θα ληφθούν υπόψη διάφορες απόψεις της εφαρμοσμένης οικολογίας, όπως εμπορική αλιεία, υδατοκαλλιέργειες και μόλυνση των θαλασσών. BIO 404 Περιβαλλοντική Ρύπανση (6 ECTS) Το μάθημα αυτό εστιάζεται τόσο στα αίτια της περιβαλλοντικής ρύπανσης όσο και στους τρόπους ελέγχου της. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως: αποτίμηση και ανάλυση της ρύπανσης, περιβαλλοντικός έλεγχος, χημικές διεργασίες στην ατμόσφαιρα, στο νερό και στο έδαφος, ανάλυση περιβαλλοντικών δεδομένων και επίλυση προβλημάτων, καρκινογόνες ουσίες στο περιβάλλον. BIO 411 Νευροεπιστήμη Συμπεριφοράς (6 ECTS) Το μάθημα αυτό καλύπτει σε μεγαλύτερο βάθος αντικείμενα αντίστοιχα με το μάθημα ΒΙΟ 311, και επικεντρώνεται κυρίως σε θέματα σχετικά με τη συμπεριφορά. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως η οργάνωση και λειτουργία του νευρικού συστήματος και ο ρόλος του στη συμπεριφορά. η κυτταρική βιολογία των νευρώνων, ηλεκτρική και βιοχημική σηματοδότηση από τους νευρώνες, μηχανισμοί αίσθησης και αντίληψης, έλεγχος κίνησης, μάθηση και μνήμη, γλώσσα, ερεθίσματα και δημιουργία κινήτρων, συναισθήματα. BIO 412 Συμπεριφορά Ζώων (6 ECTS) Επισκόπηση της συμπεριφοράς των ζώων σε φυσιολογικές συνθήκες, με έμφαση τόσο σε μηχανιστικές όσο και σε εξελικτικές προσεγγίσεις. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως: κλασική ηθολογία, ενδοκρινολογία συμπεριφοράς, γενετική συμπεριφοράς, μάθηση και μνήμη, επικοινωνία, προσανατολισμός, μετανάστευση και βιολογικοί ρυθμοί, βελτιστοποίηση και εξελικτικά ευσταθείς στρατηγικές, επιλογή με βάση το φύλο, γονική επένδυση και συστήματα ζευγαρώματος, εγωισμός, αλτρουισμός και αμοιβαιότητα, κοινωνικότητα στα σπονδυλόζωα και στα ασπόνδυλα. BIO 421 Φαρμακευτική Χημεία (6 ECTS) Το μάθημα αυτό στοχεύει στην παρουσίαση της σύγχρονης μεθοδολογίας για την εφεύρεση, σχεδιασμό, ανακάλυψη και παρασκευή βιολογικά ενεργών ουσιών και τη μελέτη του μεταβολισμού τους. Επιπλέον, ασχολείται με τη διερμήνευση του τρόπου λειτουργίας τους σε μοριακό επίπεδο και τη συσχέτιση δομής-λειτουργίας. Εισαγωγή στο σχεδιασμό φαρμάκων. Μοριακή Φαρμακολογία. BIO 422 Διατροφή Ανθρώπου (6 ECTS) Επιστημονικές αρχές της διατροφής του ανθρώπου. Έμφαση στις θρεπτικές ουσίες, στο μεταβολισμό και στους παράγοντες που επηρεάζουν τη χρησιμοποίησή τους από το ανθρώπινο σώμα σε κάθε στάδιο της ζωής. Επίδραση της επιλογής τροφής στην ανθρώπινη υγεία και αποτίμηση διαιτών. Οι φυσιολογικές ανάγκες και ο ρόλος των πρωτεϊνών, της ενέργειας και των σημαντικών βιταμινών και ιχνοστοιχείων, που έχουν ρόλο στην κατάσταση της υγείας ενός ατόμου. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως: είδη διατροφής, ποσοστά κατανάλωσης, βιολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά, υπολογισμός της θρεπτικής κατάστασης σε άτομα-πληθυσμούς, ο ρόλος της διατροφής στην υγείαανάπτυξη οργανισμών, δημιουργία οδηγών διατροφής, διατροφή και ανάπτυξη ασθενειών.

5 100 Ì Ì µèôïôáèîòó appleèûùëìòó BIO 423 Αυξητικός Έλεγχος και Καρκίνος (6 ECTS) Καλύπτει τους θεμελιώδεις κανόνες της συμπεριφοράς των κυττάρων σε πολυκύτταρους οργανισμούς. Εξετάζονται κυτταρικοί και μοριακοί μηχανισμοί, που διέπουν την κυτταρική αύξηση, διαφοροποίηση και επιβίωση σε φυσιολογικά κύτταρα και ο τρόπος με τον οποίο αυτή η ρύθμιση διαταράσσεται στον καρκίνο. BIO 431 Αρχές και Μέθοδοι Βιοπληροφορικής II (6 ECTS) Σειρά διαλέξεων και πρακτικών εργαστηριακών ασκήσεων με στόχο την εισαγωγή στο πολυεπιστημονικό πεδίο της Δομικής Βιοπληροφορικής με έμφαση στη Δομική Βιοπληροφορική Πρωτεϊνών. Οι διαλέξεις χωρίζονται σε τρεις κύριες ενότητες: (α) Εισαγωγή - αρχές που διέπουν την τρισδιάστατη πρωτεϊνική δομή και βασικές έννοιες της δομής DNA και RNA, (β) Ανάλυση τρισδιάστατων πρωτεϊνικών δομών, (γ) Ανάλυση ακολουθίαςδομής. Οι πρακτικές ασκήσεις περιλαμβάνουν παραδείγματα χρήσης αποτελεσματικών μεθόδων/εργαλείων, σχετιζομένων με τα αντικείμενα που καλύπτονται στις διαλέξεις, καθώς και προχωρημένο προγραμματισμό Η/Υ για βιολόγους με τη γλώσσα προγραμματισμού Perl σε περιβάλλον LINUX. BIO 451 Επιγενετική (6 ECTS) Τα χαρακτηριστικά ενός κυττάρου ή οργανισμού, πέρα από την αλληλουχία των βάσεων του DNA, εξαρτώνται και από τη δομή τής χρωματίνης. Η απόδειξη αυτού του γεγονότος εισάγει την επιγενετική, ένα φαινόμενο θεμελιώδες για τη διαφοροποίηση των κυττάρων σε πολύπλοκους πολυκύτταρους οργανισμούς και εξηγεί ορισμένα κληρονομήσιμα χαρακτηριστικά, τα οποία είναι ανεξάρτητα της αλληλουχίας τού DNA. BIO 461 Πειραματική Εμβρυολογία (6 ECTS) Εισαγωγή σε βασικά προβλήματα αναπτυξιακής βιολογίας μέσα από την εκτέλεση πειραμάτων. Εκτέλεση τόσο κλασικών όσο και σύγχρονων επεμβάσεων σε αναπτυσσόμενα έμβρυα για τη μελέτη της κυτταρικής εξειδίκευσης, διαφοροποίησης, του σχηματισμού οργάνων και της εμβρυϊκής επαγωγής. Μελετάται η μορφογένεση μέσα από διαφορετικές οπτικές, συμπεριλαμβανομένων της δημιουργίας πολικότητας και σωματικών αξόνων με τη χρήση βατράχων, ποντικών και ψαριών. BIO 462 Μοριακή Εμβρυολογία (6 ECTS) Η σειρά μαθημάτων Μοριακής Εμβρυολογίας σπονδυλόζωων αποτελεί μελέτη της εμβρυολογίας, με έμφαση στις θεμελιώδεις εκείνες αναπτυξιακές διεργασίες, οι οποίες είναι κοινές στα έμβρυα των σπονδυλωτών. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως: γαμετογένεση, γονιμοποίηση και ανάπτυξη του εμβρύου από το ζυγωτό μέσω της διαφοροποίησης του νευρικού σωλήνα. Το δεύτερο μέρος του μαθήματος είναι αφιερωμένο στη μελέτη της ανάπτυξης επιλεγμένων συστημάτων ανθρώπινων οργάνων, όπως το νευρικό σύστημα, αισθητήρια όργανα και το καρδιαγγειακό, πεπτικό, αναπνευστικό και ουρογενετικό σύστημα. BIO 463 Εμβρυϊκή Μορφογένεση (6 ECTS) Κατά τη γαστριδίωση, μαζικές μετακινήσεις κυττάρων και ιστών επιτρέπουν τη δημιουργία πολύπλοκων σχηματισμών, οι οποίοι συνολικά αποτελούν το σώμα του σπονδυλωτού. Οι μηχανισμοί με τους οποίους επιτυγχάνεται η δημιουργία της περίπλοκης αρχιτεκτονικής μορφής των σπονδυλωτών από μια απλή αρχική μορφή είναι σημαντικοί, λόγω του γεγονότος ότι γενετικές μεταλλάξεις, όπως και περιβαλλοντικοί παράγοντες, που επηρεάζουν αυτήν τη λεπτή διαδικασία, οδηγούν συχνά σε αναπτυξιακές ανωμαλίες και σωματικές παραμορφώσεις. Το μάθημα περιλαμβάνει εις βάθος εξέταση των μηχανισμών της εμβρυϊκής μορφογένεσης, με έμφαση στη χρήση πρότυπων συστημάτων αμφιβίων. Οι φοιτητές θα μελετήσουν σχολαστικά αριθμό σημαντικών πρωτότυπων δημοσιεύσεων, τις οποίες και θα παρουσιάσουν σε ανοικτά διδακτικά σεμινάρια. BIO 471 Ανοσολογία (6 ECTS) Περιεκτική επισκόπηση μοριακών, γενετικών και κυτταρικών θεμάτων σχετικών με την προσαρμοστική ανοσοαπόκριση. Αναπτύσσονται αντικείμενα, όπως: κύτταρα και όργανα του ανοσοποιητικού συστήματος, αντιδράσεις αντιγόνωναντισωμάτων, δομή της ανοσοσφαιρίνης, κατηγορίες ανοσοσφαιρινών, οργάνωση και αναδιάταξη των γονιδίων ανοσοσφαιρινών, μείζον σύμπλοκο ιστοσυμβατότητας (MHC), γονίδια που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες του MHC, ειδικοί υποδοχείς αντιγόνων των Τ-λεμφοκυττάρων, ανάπτυξη και λειτουργία των Β- και Τ-λεμφοκυττάρων, συμπλήρωμα, ανοσία σε λοιμώδεις ασθένειες και όγκους, υπερευαισθησία, ανοσοανεπάρκειες, μεταμοσχεύσεις, αυτοάνοσα νοσήματα και εξέλιξη της ανοσοαπόκρισης. BIO 472 Ιολογία (6 ECTS) Το μάθημα καλύπτει το πεδίο της μοριακής ταξινόμησης ιών και ασθενειών που προκαλούνται από αυτούς, και μεθόδους διάγνωσης-ποσοτικής εκτίμησης ιικών λοιμώξεων. Παρουσιάζονται οι τελευταίες εξελίξεις στους τρόπους ανακάλυψης ιών και τον τρόπο με τον οποίο αντικρούουν παραδοσιακές αντιλήψεις σχετικά με την απόδειξη αιτιολόγησης ασθενειών. Οι διαλέξεις πραγματεύονται τους μηχανισμούς με τους οποίους: (α) συγκεκριμένοι ιοί προκαλούν καρκίνο και (β) οι ρετροϊοί (ιδιαίτερα ο HIV) προκαλούν ασθένειες. Αναλύονται οι τρόποι εκείνοι με τους οποίους οι ιοί έχουν στρατολογηθεί στη μοριακή ιατρική ως φορείς γονιδιακής θεραπείας, καθώς και πώς οι νέες τεχνικές λειτουργικής γονιδιωματικής προσφέρουν στη σε βάθος γνώση της βιολογίας ξενιστή-παθογόνου. BIO 481 Ζωολογία (6 ECTS) Εξετάζεται η συγκριτική, ανατομική και φυσιολογική μελέτη αντιπροσώπων από ποικίλα ζωικά φύλα, με έμφαση στους τρόπους με τους οποίους λύνονται απλά προβλήματα επιβίωσης (κίνηση, πέψη, κυκλοφορία αίματος, αναπνοή,

6 101 ρύθμιση σωματικών υγρών, συντονισμός λειτουργίας, αναπαραγωγή). BIO 482 Βοτανική (6 ECTS) Γενική επισκόπηση του φυτικού βασιλείου, λαμβάνοντας υπόψη θεμελιώδη βιολογικά δεδομένα, νόμους και αρχές, όπως αυτά εφαρμόζονται στα φυτά. Εξετάζεται η δομήλειτουργία των οργάνων αντιπροσωπευτικών φυτών. H γνώση των φυσιολογικών λειτουργιών των φυτών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αύξηση της παραγωγικότητας, π.χ. βιομηχανικά προϊόντα (βιομηχανικές ίνες, ξυλεία, αιθέρια έλαια, φάρμακα) και προϊόντα ευρείας κατανάλωσης (δημητριακά, οπωροκηπευτικά, ανθοκομικά). Στο μάθημα δίνονται οι θεμελιώδεις έννοιες της φυσιολογίας των φυτικών οργανισμών, βασισμένες στις πιο πρόσφατες έρευνες. Αναπτύσσονται: Bασικές έννοιες της δομής του φυτικού κυττάρου, ορμόνες, μεταφορά σε μεγάλες αποστάσεις, θρεπτικές ουσίες, φωτοσύνθεση, άζωτο και θείο, μεταβολισμός υδατανθράκων, αναπνοή και φωτοαναπνοή, εξωτερικά ερεθίσματα και μηνύματα. ª ª π ª ª Τα μαθήματα αυτά προσφέρονται για φοιτητές άλλων τμημάτων. Το περιεχόμενο τέτοιων μαθημάτων διαμορφώνεται κατάλληλα, με στόχο την αντίληψη, από φοιτητές άλλων επιστημών, της σημασίας των Βιολογικών Επιστημών, της σχέσης των Βιολογικών Επιστημών με τις άλλες επιστήμες και των δυνατοτήτων που προσφέρουν. Καθένα από τα μαθήματα Βιολογικών Επιστημών για άλλα τμήματα φέρει 5 ή 6 ECTS. ΒΙΟ 001 Εισαγωγή στις Σύγχρονες Βιολογικές Επιστήμες Με αυξανόμενο ρυθμό, ζητήματα σχετικά με τις βιολογικές επιστήμες απασχολούν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Απαιτείται στοιχειώδης γνώση των σύγχρονων βιολογικών τάσεων, ώστε να είναι κανείς σε θέση να λάβει αποφάσεις. Στόχος του μαθήματος είναι να παρέχει στους φοιτητές, ανεξαρτήτως επιστημονικού πεδίου, τα βασικά διανοητικά εργαλεία, που χρειάζονται για να προσεγγίσουν τα ζητήματα αυτά. Τα επιμέρους θέματα που παρουσιάζονται στο μάθημα εξάγονται από το γνωστικό αντικείμενο της σύγχρονης μοριακής βιολογίας, γενετικής και ιολογίας. Δευτερεύων στόχος του μαθήματος αυτού είναι η παρουσίαση του υλικού με έμφαση στην ιστορική αλληλουχία και τις πνευματικές διαδικασίες, που οδήγησαν στην ανάπτυξη και κατανόηση των βιολογικών εννοιών. BIO 002 Ενοποιητική Βιολογία Οργανισμών Ενοποιητική και λειτουργική προσέγγιση στη Βιολογία Φυτών και Ζώων, μέσα σε ένα εξελικτικό πλαίσιο, τονίζοντας κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ολόκληρων οργανισμών, καθώς και τις λύσεις σε προβλήματα, τα οποία επιβλήθηκαν από το φυσικό περιβάλλον. Καλύπτονται αντικείμενα, όπως: αναπτυξιακός σχεδιασμός του σώματος, ανταλλαγή αερίων, μεταφορά και απέκκριση, επεξεργασία πληροφοριών, στήριξη και κίνηση, καθώς και η απόκτηση ενεργειακών πόρων. BIO 003 Εισαγωγή στη Βιοπληροφορική Κύριος στόχος του μαθήματος είναι η κατάδειξη, μέσω διαλέξεων και απλών πρακτικών εργαστηριακών ασκήσεων, του τρόπου με τον οποίο το πολυεπιστημονικό πεδίο της Βιοπληροφορικής έχει διαφοροποιήσει τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η σύγχρονη έρευνα στις Βιολογικές Επιστήμες. Θεματικές ενότητες που καλύπτονται: Βιολογικές βάσεις δεδομένων, ανάλυση νουκλεοτιδικών αλληλουχιών, ανάλυση αμινοξικών αλληλουχιών και δομών, σύγκριση αλληλουχιών βιολογικών μακρομορίων και εφαρμογές. Οι πρακτικές ασκήσεις περιλαμβάνουν: εξοικείωση με τις κυριότερες διαδικτυακές βάσεις δεδομένων μοριακής βιολογίας, παραδείγματα χρήσης αποτελεσματικών μεθόδων/εργαλείων σχετιζόμενων με τα αντικείμενα που καλύπτονται στις διαλέξεις. ΒΙΟ 004 Η Ζωή πριν από τη Γέννηση Μία εισαγωγή στους ακόμη γεμάτους μυστήρια μηχανισμούς μέσω των οποίων γονίδια και κύτταρα επιφέρουν την αξιοθαύμαστη μεταμόρφωση του πρωτόπλαστου κυττάρου (γονιμοποιημένο ωάριο) σε άνθρωπο. Βασικές έννοιες της γενετικής και κυτταρικής υπόστασης της Μοντέρνας Αναπτυξιακής Βιολογίας, με έμφαση στα ανθρώπινα έμβρυα και στη χρησιμότητα των εμβρύων πειραματόζωων για την κατανόηση της ανθρώπινης εμβρυογένεσης. ΒΙΟ 100 Εισαγωγή στην Ανθρώπινη Γενετική Οι γάμοι μεταξύ συγγενών ευνοούν γεννήσεις παιδιών με κληρονομικές ασθένειες; Είναι ο καρκίνος κληρονομικός; Η κλωνοποίηση φέρνει πίσω το χαμένο αγαπημένο μας πρόσωπο; Ποιές οι ιδιαιτερότητες της Κύπρου αναφορικά με τις κληρονομικές ασθένειες; Πώς επέδρασαν οι ξένοι κατακτητές στην Κυπριακή γονιδιακή δεξαμενή; Γιατί οι άνθρωποι κληρονομούν χαρακτηριστικά όχι από 7 γενιές αλλά από ; Τέτοια ερωτήματα θα απαντηθούν με την παρουσίαση της σύγχρονης μοριακής διαγνωστικής γενετικών νόσων και συζήτηση των ηθικών διλημμάτων που εγείρονται. Αντικείμενα που αναπτύσσονται: Μοριακή βάση της κληρονομικότητας, Γενετικός Κώδικας, ροή γενετικών πληροφοριών, ανατομία του ανθρώπινου γονιδιώματος, τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA, Μεντελική κληρονομικότητα, ασθένειες με αυτοσωματική (επικρατούσαυπολειπόμενη) και φυλοσύνδετη κληρονόμηση.

7 102 Ì Ì µèôïôáèîòó appleèûùëìòó À π ƒ ƒ ªª À ø ECTS 1Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 111 Εισαγωγή στη Μοριακή Βιολογία 6 ΦΥΣ 131 Γενική Φυσική I 6 ΧΗΜ 021 Εισαγωγή στη Χημεία 6 MAΣ 001 Μαθηματικά I 6 ΓΛΩ 100 Αγγλικά Γενικής Μορφής 5 ΣΥΝΟΛΟ 29 2Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 102 Ενοποιητική Βιολογία Οργανισμών 7 ΦΥΣ 132 Γενική Φυσική II 6 ΧΗΜ 031 Οργανική Χημεία για Βιολόγους 6 MAΣ 002 Μαθηματικά II 6 ΕΠΛ 032 Προγραμματισμός Μεθόδων Επίλυσης Προβλημάτων 6 ΣΥΝΟΛΟ 31 3Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 371 Βιολογία Μικροοργανισμών 6 BIO 221 Βιοχημεία I 6 BIO 241 Εργαστηριακές Μέθοδοι και Τεχνικές I 7 ΓΛΩ 103 Αγγλικά για Βιολόγους 5 ΧΗΜ 030 Εργαστήριο Οργανικής Χημείας για Βιολόγους 6 4Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 212 Μοριακή Βιολογία 6 BIO 222 Βιοχημεία II 6 BIO 242 Εργαστηριακές Μέθοδοι και Τεχνικές II 7 ΜΑΣ 066 Βιοστατιστική 6 Μάθημα Ελεύθερης Επιλογής* 5 Σημείωση: * Τουλάχιστον τρία μαθήματα ελεύθερης επιλογής πρέπει να επιλεγούν από δύο τουλάχιστον σχολές του Πανεπιστημίου, μετά από συνεννόηση με τον ακαδημαϊκό υπεύθυνο. Κατά τη διάρκεια του τέταρτου έτους, οι φοιτητές υποχρεούνται να επιλέξουν δύο από τα μαθήματα επιλογής, που προσφέρει το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών (κωδικοί 4ΧΧ) και δύο μαθήματα ελεύθερης επιλογής. ** Φοιτητές που δεν θα επιλέξουν την Πρακτική Άσκηση υποχρεούνται να επιλέξουν δύο επιπλέον μαθήματα επιλογής, που προσφέρει το Τμήμα. ECTS 5Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 351 Γενετική 6 BIO 211 Βιολογία Κυττάρου 6 BIO 331 Αρχές και Μέθοδοι Βιοπληροφορικής Ι 7 BIO 301 Περιβαλλοντική Βιολογία 5 Μάθημα Τμηματικής Επιλογής 6 6Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 361 Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Βιολογία 7 BIO 381 Φυσιολογία Φυτών και Ζώων 6 BIO 311 Εισαγωγή στις Νευροεπιστήμες 6 Μάθημα Τμηματικής Επιλογής 6 Μάθημα Ελεύθερης Επιλογής 5 7Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 441 Πρακτική Άσκηση** 12 BIO 491 Διπλωματική Εργασία Ι 12 Μάθημα Τμηματικής Επιλογής 6 8Ô ÂÍ ÌËÓÔ BIO 492 Διπλωματική Εργασία ΙΙ 14 Μάθημα Τμηματικής Επιλογής 6 Μάθημα Ελεύθερης Επιλογής 5 Μάθημα Ελεύθερης Επιλογής 5 Οι κωδικοί των μαθημάτων που προσφέρει το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών προκύπτουν από το παρακάτω σχήμα: 1ο ψηφίο: Υποδεικνύει το έτος του προγράμματος σπουδών (εκτός από την περίπτωση των μαθημάτων επιλογής, όπου ο κωδικός 4xx υποδεικνύει ειδικά αντικείμενα). 2ο ψηφίο: Υποδεικνύει το γενικό γνωστικό αντικείμενο του μαθήματος ή ομαδοποιεί σχετιζόμενα αντικείμενα. 3ο ψηφίο: Διαφοροποιεί τα μαθήματα εντός ενός γενικού γνωστικού αντικειμένου.

8 103 K ª À º ƒ À ƒ π (ECTS) ΣΥΝΟΛΟ ECTS ΑΠΟ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΤΜΗΜΑΤΑ 1ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ο εξάμηνο ΣΥΝΟΛΟ