Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Κήπε, κήπε είσαι δώ;» (Εθνικός Κήπος)

Transcript

1 Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Κήπε, κήπε είσαι δώ;» (Εθνικός Κήπος) Αγγελική Κουµνά 1, Μαρία Λένη 2, Μάνος Μικελάκης 3 1.Αρχαιολόγος Ιστορικός Τέχνης, ιεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνηµείων, Υπουργείο Πολιτισµού akoumna@yahoo.gr 2. Αρχαιολόγος, ιεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνηµείων, Υπουργείο Πολιτισµού marialeni01@yahoo.gr 3. Αρχαιολόγος Ιστορικός Τέχνης, ιεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνηµείων, Υπουργείο Πολιτισµού modermo@yahoo.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Κήπε, κήπε είσαι δώ;» σχεδιάστηκε ως ένας εκπαιδευτικός περίπατος µε συγκεκριµένες στάσεις, στις οποίες υλοποιήθηκαν εικαστικά εργαστήρια, κινητικά και θεατρικά παιχνίδια. Βασικός παιδαγωγικός στόχος ήταν η διαδικασία της µάθησης να βασίζεται στη βιωµατική εµπειρία και τη συλλογική δράση, ώστε οι µαθητές να µαθαίνουν µέσα από την αλληλεπίδραση µε τους συµµαθητές τους και την υιοθέτηση φανταστικών ρόλων και κοινωνικών συµπεριφορών. Τεχνικές και εργαλεία της δραµατικής τέχνης, όπως ο αυτοσχεδιασµός, η σωµατική έκφραση, η συµβολική αναπαράσταση και η παγωµένη εικόνα, αποσκοπούσαν στην ενεργοποίηση της φαντασίας, αλλά και της κρίσης τους. Οι µαθητές παρακολούθησαν την ιστορία των δέντρων του Κήπου και τους λόγους για τους οποίους επιλέγηκαν, συνδέοντας παράλληλα την αρχιτεκτονική τοπίου µε τα µνηµεία της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς. Κατέληξαν στην ανάγκη διαρκούς κοινής µέριµνας για τα µνηµεία του ανθρώπου και της φύσης, καθώς η προστασία των µνηµείων του πολιτισµού δεν σηµαίνει µόνο διατήρηση των αρχιτεκτονηµάτων αλλά και του φυσικού τοπίου που τα περιβάλλει. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ Αρχιτεκτονική τοπίου, Εθνικός Κήπος, εκπαιδευτικό πρόγραµµα, νεώτερα µνηµεία, περιβαλλοντική εκπαίδευση ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα σε χώρους πολιτισµού στοχεύουν στην ενηµέρωση του κοινού σχετικά µε τα µνηµεία και την ιστορία τους και συγχρόνως επιδιώκουν την ευαισθητοποίησή του σε θέµατα διατήρησης της πολιτιστικής κληρονοµιάς. Η διάσωση των µνηµείων του πολιτισµού δεν εξαρτάται µόνο από τα έργα συντήρησης και αποκατάστασης, αλλά και από την καλλιέργεια της αισθητικής παιδείας, από την αναγνώριση της ιστορικής τους αξίας και από την αντίληψη της ανάγκης διατήρησής τους. Θεωρώντας, εποµένως, ότι η διάδοση του µηνύµατος προστασίας των µνηµείων στο ευρύτερο κοινό είναι εξίσου σηµαντική µε τα ίδια τα αναστηλωτικά έργα, η ιεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνηµείων του Υπουργείου ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 267

2 Πολιτισµού οργανώνει εκθέσεις και σχεδιάζει εκπαιδευτικά προγράµµατα, προσκαλώντας το µαθητικό και το ενήλικο κοινό σε παιχνίδια γνωριµίας µε τα προστατευόµενα µνηµεία και την εποχή τους. Τα µνηµεία αποτελούν αναπόσπαστο µέρος του φυσικού χώρου που τα περιβάλλει, διαµορφώνονται σε σχέση µε αυτό και θα πρέπει να προστατεύονται µε κοινή δράση. Ανάγκη προστασίας έχουν οι χώροι βλάστησης, ιδιαίτερα εκείνοι που περιλαµβάνονται στο άστυ. Με στόχο να αφυπνίσει το κοινό προς αυτή την κατεύθυνση, η ιεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνηµείων επέλεξε να σχεδιάσει εκπαιδευτικό πρόγραµµα µε θέµα τον Εθνικό Κήπο της Αθήνας και τα µνηµεία που περιέχονται σε αυτόν. Ο Εθνικός Κήπος, το πρώτο και µεγαλύτερο αστικό πάρκο της νεότερης Ελλάδας, εξετάζεται ως µνηµείο φυσικής κληρονοµιάς και αρχιτεκτονικής τοπίου. Ενταγµένο στην δράση του Υπουργείου Πολιτισµού «Περιβάλλον και Πολιτισµός: Το δέντρο της ζωής σε τέσσερις εποχές» το Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Κήπε, κήπε είσαι δώ;» σχεδιάστηκε ως ένας εκπαιδευτικός περίπατος µε συγκεκριµένες στάσεις, στις οποίες υλοποιήθηκαν εικαστικά εργαστήρια, κινητικά και θεατρικά παιχνίδια. Βασικός παιδαγωγικός στόχος ήταν η διαδικασία της µάθησης να βασίζεται στη βιωµατική εµπειρία και τη συλλογική δράση, ώστε ο µαθητής να µαθαίνει µέσα από την αλληλεπίδραση και την υιοθέτηση φανταστικών ρόλων και κοινωνικών συµπεριφορών. Τεχνικές και εργαλεία της δραµατικής τέχνης, όπως ο αυτοσχεδιασµός, η σωµατική έκφραση, η συµβολική αναπαράσταση και η παγωµένη εικόνα, αποσκοπούσαν στην ενεργοποίηση της φαντασίας αλλά και της κρίσης των µαθητών. Η περιήγηση στον Εθνικό Κήπο χωρίστηκε σε διαφορετικές στάσεις σε σηµεία ιδιαίτερης σηµασίας, είτε λόγω της σπανιότητας των φυτών είτε λόγω των µνηµείων. Οι στάσεις αυτές αποτελούν σταθµούς στην ιστορία του φυσικού και του αρχιτεκτονικού τοπίου του Κήπου. Για το λόγο αυτό, ακολουθούµε την ίδια διαίρεση στην παρουσίαση του Εκπαιδευτικού Προγράµµατος, ώστε να εξετάσουµε τη χρήση διαφορετικών µορφών τέχνης ως εργαλείο εκπαίδευσης για το φυσικό περιβάλλον και τις παιδαγωγικές µεθόδους προσέγγισής του. ΣΤΑΣΗ Α : ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝΕΣ ΦΟΙΝΙΚΕΣ Ο πρώτος σταθµός στην ιστορία του Κήπου, που συναντά ο επισκέπτης από την είσοδο της Λεωφόρου Αµαλίας, είναι η συστάδα των φοινίκων ύψους. Οι συγκεκριµένοι φοίνικες εισήχθησαν από τις Η.Π.Α. κατ εντολήν της βασίλισσας Αµαλίας, η οποία τους αγαπούσε ιδιαίτερα. Φύτευσε φοίνικες τόσο στους κεντρικούς δρόµους της πόλης όσο και στον κήπο, οριοθετώντας σε αυτόν διαδροµές περιπάτου. Η Αµαλία είχε σπουδάσει κηποτεχνία και φυτολογία και επόπτευε η ίδια µε πολύ φροντίδα τις εργασίες στον κήπο. Στη θέση αυτή οι µαθητικές οµάδες και οι εµψυχωτές του Εκπαιδευτικού Προγράµµατος γνωρίζονται και ξεκινούν παιχνίδια όξυνσης της παρατηρητικότητας, ελεύθερης ανάπτυξης της φαντασίας και έκφρασης της θεατρικότητας. Καλούνται να «ζωντανέψουν» ζωγραφικούς πίνακες, να αναπαραστήσουν συµβολικά και να ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 268

3 παρουσιάσουν δύο παγωµένες εικόνες. Πρόκειται για τους πίνακες «Ελλάς Ευγνωµονούσα» του Θεόδωρου Βρυζάκη (1858) και «Υποδοχή του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας στην Αθήνα» του Peter von Hess (1839). Σχήµα 1: Ο πίνακας του Θ. Βρυζάκη «Ελλάς Ευγνωµονούσα» (1858). Σχήµα 2-3: Ο πίνακας ζωντανεύει από τους µαθητές στον Εθνικό Κήπο. Η αλληγορική παράσταση της δαφνοστεφανωµένης Ελλάδας του πίνακα «Ελλάς Ευγνωµονούσα», εµπνευσµένη από τον τύπο της Παναγίας του Ισχυρού Μανδύα, που υψώνει τα χέρια της πάνω από τα κεφάλια των ανδρών που διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να απελευθερώσουν την πατρίδα τους από τον τουρκικό ζυγό, επέτρεψε στα παιδιά να αναγνωρίσουν και να υποδυθούν σε παγωµένη εικόνα βασικούς ήρωες της επανάστασης (Μαντώ Μαυρογένους, Αδ. Κοραής, Γ. Καραϊσκάκης, Παπαφλέσσας, Αθ. ιάκος, Λ. Μπουµπουλίνα, Ι. Καποδίστριας, Ρ. Βελεστινλής, Αλ. Υψηλάντης. Λόρδος Βύρων). Μέσα από τη θεατρική αυτή σύµβαση έγινε µια συµβολική µετάβαση και ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 269

4 οικειοποίηση της ιστορίας, των προσώπων και των γεγονότων της Ελληνικής επανάστασης. Η συµβολική αναπαράσταση του ιστορικού συµβάντος του χαιρετισµού του νέου βασιλιά από τους Αθηναίους επισήµους, όπως ιστορείται στον πίνακα «Υποδοχή του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας στην Αθήνα» επέτρεψε, µέσα από την παρατήρηση και ένα παιχνίδι ερωταπαντήσεων, την αναγνώριση τριών βασικών τοπόσηµων της Αθήνας (:Θησείο, Ακρόπολη, Λόφος Λυκαβηττού) και την ταύτισή τους στο σηµερινό δοµηµένο περιβάλλον. Επιπλέον συνέβαλε στην ανάλυση και περιγραφή του συµβάντος µε έµφαση στα κεντρικά πρόσωπα, τον Όθωνα, τον πρίγκιπα Μαξιµιλιανό, τα µέλη της Αντιβασιλείας, τον Επίσκοπο Αθηνών, τους ήρωες της επανάστασης (Θ. Κολοκοτρώνης, Α. Μιαούλης, κ.ά.) και το λαό. Τέλος, πυροδότησε τη φαντασία για µια συµβολική µετάβαση στον ιστορικό χρόνο της εποχής της Αµαλίας, µέσα από την παρατήρηση του τοπίου και των ενδυµασιών των παραβρισκόµενων, καθώς και µε τη δραµατοποίηση της εικόνας. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 270

5 Σχήµα 4-7: Ο πίνακας του Peter von Hess «Υποδοχή του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας στην Αθήνα» (1839) αναπαριστάνεται από τις οµάδες µαθητών, που εντοπίζουν τα τοπόσηµα της Αθήνας και τις διαφορές στο φυσικό τοπίο. Στην ίδια στάση ζητήθηκε στα παιδιά µε κλειστά µάτια να φανταστούν την παριλίσσια περιοχή βάση περιγραφών από περιηγητές που τους διαβάζονταν, και µέσα από κιναισθητικές και φωνητικές ασκήσεις να ζωντανέψουν τον Ιλισσό ποταµό, τα λατοµεία της περιοχής και τα βοσκοτόπια στη θέση του κήπου. Με το παιχνίδι «σπόρο αεροπόρο» και τη φανταστική µεταφορά του σπόρου από τα έντοµα, η νικηφόρα οµάδα διάβαζε µια επιστολή της Αµαλίας προς τον «αγγελικό της πατέρα», σχετικά µε τους Ουσινγκτώνες φοίνικες και την επιθυµία της να της δώσει η ιστορία τον τίτλο της «βασίλισσας των Φοινίκων». Η βιωµατική αυτή χρήση ενός αρχειακού ιστορικού τεκµηρίου αποσκοπούσε στη δηµιουργία των προϋποθέσεων για την αποδοχή από τα παιδιά της σύµβασης του ιστορικού χρόνου, στον οποίο µετέβαιναν µέσα από την εναλλαγή ρόλων. Η επιστολή παράλληλα έδινε κατευθύνσεις να επιλέξουν, από όσα είχαν δει και ακούσει, τις σωστές λέξεις για να ολοκληρωθεί η επιστολή. Οι υποδηλούµενες ερωτήσεις -κλειδιά όπως «τι είδους δέντρα φύτευσε η Αµαλία;», «πού είχε θέα το παλάτι;», «πόσο ύψος είχαν οι φοίνικες;», «από πού ήρθαν οι µπανανιές;» δηµιουργούσαν την απαραίτητη δραµατική ένταση που καθυστερεί την περιπέτεια της γνώσης µε σκοπό τα παιδιά να αναλύσουν, να ερµηνεύσουν και να κατανοήσουν. Σχήµα 8-9: Οι µαθητές διδάσκονται το ταξίδι των σπόρων διασκεδάζοντας µε το παιχνίδι «ο σπόρος αεροπόρος» και συνθέτουν στη φαντασία τους το φυσικό τοπίο του 19 ου αιώνα διαβάζοντας τις επιστολές της Αµαλίας προς τον πατέρα της. ΣΤΑΣΗ Β : ΠΟΡΤΟΚΑΛΕΩΝΑΣ Η µεσηµβρινή ταράτσα της Αµαλίας ήταν η είσοδος του κήπου από το παλάτι. Η Αµαλία ήθελε το παλάτι της, όπως και το πατρικό της στη Γερµανία, να περιβάλλεται από ένα µεγάλο, καταπράσινο ροµαντικό κήπο µε κάθε λογής δένδρα και λουλούδια από ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 271

6 διάφορες χώρες του κόσµου. Επιθυµούσε ο κήπος να έχει πορτοκαλιές, πλατάνια, κυπαρίσσια και κάθε είδους λουλούδια. Οι µαθητές κατά οµάδες κρατώντας µια γκραβούρα εποχής («Το νότιο ταράτσωµα των βασιλικών ανακτόρων στην Αθήνα», Illustrated London News, 1860) αναγνώρισαν τις οµοιότητες και τις διαφορές του χθες και του σήµερα, τα λουλούδια και τα δέντρα της συγκεκριµένης θέσης, τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του κτηρίου των ανακτόρων, αναπτύσσοντας την παρατηρητικότητα και την κριτική τους σκέψη. Τα κινητικά παιχνίδια «σπόρος αεροπόρος» και «το δέντρο στις τέσσερις εποχές» ανέδειξαν την γονιµοποίηση των φυτών µε τη µεταφορά του σπόρου από τον αέρα και τον κύκλο της ζωής ενός δέντρου στις τέσσερις εποχές, προσφέροντας παράλληλα ένα ευχάριστο διάλειµµα στους συµµετέχοντες. Η νικήτρια οµάδα διάβασε επιστολή της Αµαλίας για τα άνδηρα του κήπου. Σχήµα 10-11: Η γκραβούρα των µέσων του 19 ου αιώνα εµπνέει τους µαθητές, οι οποίοι εντοπίζουν τις αλλαγές στο φυσικό και αστικό τοπίο σε σχέση µε τη σύγχρονη πραγµατικότητα. ΣΤΑΣΗ Γ : ΜΕΓΑΛΗ ΑΛΕΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ Ο διάδροµος και το πλάτωµα, σκεπαστοί µε αναρριχητικά φυτά, που οδηγούν στο τεχνητό σπήλαιο, από όπου ανάβρυζε πηγή, δίνουν την ευκαιρία να παρουσιαστούν τα βασικά στοιχεία αρχιτεκτονικής τοπίου που αναδεικνύουν το ροµαντικό χαρακτήρα του κήπου. Αυτά είναι η ανάδειξη των αρχαίων λειψάνων, η επινοητική χάραξη γραφικών δρόµων, η διαµόρφωση πλατειών µε ιδιαίτερες δεντροφυτεύσεις, κτίσµατα όπως το περίπτερο του Όθωνα, το θερµοκήπιο, και η κατοικία του κηπουρού, καθώς και η πολυµορφία έργων µικροαρχιτεκτονικής, όπως τα κιόσκια και τα αναβρυτήρια. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 272

7 Σχήµα 12-13: Τα τεχνητά µέσα προσδίδουν στον Εθνικό Κήπο την όψη των κεντροευρωπαϊκών του προτύπων. Το εικαστικό εργαστήρι που πραγµατοποιήθηκε στο χώρο προέτρεπε τα παιδιά να συνεχίσουν την ιστορία ζωγραφίζοντας πάνω σε µια φωτογραφία εποχής και σε ένα ζωγραφικό πίνακα, δίνοντας τους το έναυσµα να φανταστούν, να σχεδιάσουν και να δηµιουργήσουν το δικό τους εθνικό κήπο. Εναλλακτικά στη συγκεκριµένη στάση έγινε θεατρικό παιχνίδι αυτοσχεδιασµού, ζητώντας από τις οµάδες να ζωντανέψουν δύο φωτογραφίες που αφορούσαν την κοινωνική ζωή στον κήπο, όταν µετά το 1917, από ιδιωτικός βασιλικός κήπος έγινε εθνικός. Σχήµα 14-15: Συνεχίζοντας τη φωτογραφία ή τον πίνακα του 19 ου αιώνα που αναπαριστά τον ίδιο χώρο, οι µαθητές σχεδιάζουν το φυσικό τοπίο στο οποίο θα ήθελαν να ζουν. Σε συνεργασία µε τους εµψυχωτές τα παιδιά αναλύουν την εικόνα και διαµορφώνουν το δραµατικό πλαίσιο που καλούνται να αναβιώσουν. Ο συντονιστής διανέµει τους ρόλους και προτείνει δραστηριότητες γλωσσικές και κιναισθητικές, αλλά και τεχνικές ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 273

8 που µπορούν να χρησιµοποιηθούν, όπως είναι οι αυτοσχεδιασµοί ή η παντοµίµα. Η προσέγγιση της δράσης επιδιώκει να γνωρίσει στις µαθητικές οµάδες ορισµένες όψεις της καθηµερινής ζωής µιας άλλης εποχής, όπως τα παραδοσιακά παιχνίδια των παιδιών, τους περιπάτους των κυριών, καθώς και τις φιλολογικές συζητήσεις στο Ζάππειο και τον Εθνικό Κήπο. ΣΤΑΣΗ : ΨΗΦΙ ΩΤΟ ΑΠΕ Ο ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΕΠΑΥΛΗΣ Το µεγάλο ψηφιδωτό δάπεδο που ανήκε σε ρωµαϊκή έπαυλη, αποκαλύφτηκε κατά τις εργασίες του Κήπου. Πάνω σε αυτό η Αµαλία έφτιαξε ένα µεγάλο µεταλλικό περίπτερο - κιόσκι- για να φιλοξενεί τα καλοκαιρινά επίσηµα γεύµατά της. Για το λόγο αυτό ονοµάζονταν και «σαλόνι του κήπου». Οι µαθητές παρακολούθησαν µια σύντοµη παρουσίαση των εργασιών συντήρησης που πραγµατοποιούνταν κατά την περίοδο υλοποίησης του Προγράµµατος, καθώς και της ιστορίας της θέσης, την οποία η Αµαλία είχε διαµορφώσει σε υπαίθρια τραπεζαρία. Στη συνέχεια κατά οµάδες έφτιαξαν παζλ µε το ψηφιδωτό και η νικήτρια οµάδα διάβασε επιστολή της Αµαλίας για τα γεύµατα στον κήπο. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 274

9 Σχήµα 16-18: Οι µαθητές παρακολουθούν τις εργασίες συντήρησης του ψηφιδωτού δαπέδου και το ανασυνθέτουν σε παζλ. Ο περίπατος ολοκληρώθηκε στο Βοτανικό Μουσείο, το σπίτι του βασιλικού κηπουρού Φρίντιχ Σµιτ, όπου αργότερα στεγάστηκε το γραφείο του βασιλιά Γεωργίου Α'. ιανεµήθηκαν στους µαθητές το τετράδιο ασκήσεων µε παιχνίδια, σταυρόλεξα και άλλες δραστηριότητες και τους ζητήθηκε να παίξουν κατά οµάδες ένα παιχνίδι γνώσης και αναστοχασµού της επίσκεψης τους στον κήπο. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η διαµόρφωση του Εθνικού Κήπου ακολούθησε συγκεκριµένο προγραµµατισµό και ολοκληρώθηκε σε περίπου εικοσιπέντε χρόνια ( ). Η ίδρυσή του άλλαξε ριζικά το τοπίο της περιοχής, προβάλλοντας ένα πάρκο στο γυµνό τότε, αλλά πιεσµένο σήµερα, άστυ. Η προστασία των χώρων βλάστησης, ιδιαίτερα των ενταγµένων στον ιστό των πόλεων, θεωρείται απαραίτητη. Αποτελούν τόπους αναψυχής και ανάπαυλας, συµβάλλουν στη φυσική άνεση και την ψυχική ηρεµία, προσφέρουν την ευχαρίστηση της επαφής µε τη φύση. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 275

10 Σχήµα 19-20: Οι µαθητές συνδέουν τις διαφορετικές ποικιλίες δέντρων µε τους χώρους στους οποίους αυτές βρίσκονται και αποχωρούν µε εργασίες αναστοχασµού της περιήγησης και αναµνηστικά. Το Εκπαιδευτικό Πρόγραµµα «Κήπε, κήπε είσαι δώ;» καλεί τις µαθητικές οµάδες να ανακαλύψουν τον Εθνικό Κήπο, να διασκεδάσουν µαθαίνοντας για τις ποικιλίες των φυτών και να εντοπίσουν τα αρχιτεκτονήµατα και τη λειτουργία τους στο χώρο. Πρωτίστως, όµως, βοηθά τους µαθητές να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη διατήρησης της φύσης και της από κοινού προστασίας των µνηµείων του φυσικού αλλά και του αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος. Προετοιµάζει το µαθητικό κοινό για τις επόµενες επισκέψεις του στον Κήπο και προβάλλει την αισθητική του αξία στο κέντρο της σύγχρονης πόλης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Jordan, R. (1981). History of Architecture. Athens. Papageorgiou-Venetas, A. (1994). Athens, the Ancient Heritage and the Historic Cityscape in a Modern Metropolis. Athens. ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 276

11 Papageorgiou-Venetas, A. (2004). Amalie von Oldenburg ( ), Konigin von Griechenland und der konigliche Garder zu Athen, Amalie , Herzogin von Olderburg Konigin von Griechenland. Oldenburg: Isensee Verlag. Watking, D. & Mellinghoff, T. (1981). German Architecture and the Classical Ideal London. Αλιµπέρτη, Σ.(1896). Αµαλία Βασίλισσα της Ελλάδος. Αθήνα. Αµπού, Ε. Η Ελλάδα του Όθωνος η σύγχρονη Ελλάδα Αθήνα. Βασιλειάδου, Μ. (2005). Κύκλοι ανθρώπων και εποχών-χρονολόγιο, Εθνικός Κήπος. Επτά Ηµέρες, εφ. Καθηµερινή, Βρεττός, Μ. (1861). Αι νέαι Αθήναι, συλλογή εικονογραφιών των κυριοτέρων µνηµείων της πρωτεύουσας της Ελλάδος. Παρίσι. Γεωργόπουλος, Α. & Τσαλίκη, Ε. (1993). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg. εµενέγκη-βιριράκη, Α. Παλαιά Ανάκτορα Αθηνών Αθήνα: ΤΕΕ. Η Παιδική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Κήπου. Ενηµερωτικό Φυλλάδιο Καρδαµίτση-Αδάµη, Μ. (2005). Ο Κήπος και οι Αθηναίοι, Εθνικός Κήπος. Επτά Ηµέρες, εφ. Καθηµερινή, Kohn, S. (2007). Προϋποθέσεις και κίνητρα για τη διαµόρφωση του Κάπου της Αµαλίας στην Αθήνα», Η Βασιλίσσα Αµαλία ( ). Αθήνα: Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών (Ίδρυµα Βούρου-Ευταξία), Λαΐου, Γ.(1977). Ο Πύργος της Βασιλίσσης. Αθήνα. Μάναλης, Π., Μαργαρίτη, Σ., Σούρµπη Α., Πλατανιτσιώτη, Σ. & Μακρίδης, Γ. (2005). Ο παράγων χρόνος στα σχολικά προγράµµατα της Περιβαλλοντικής Εκαίδευσης. Πρακτικά 1ου Συνεδρίου Προγραµµάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Ισθµός Κορίνθου. Μπίρης, Κ. (1939). Φρειδερίκος Σµιθ. Αθηναϊκαί µελέται, τχ. Β. Μπίρης, Κ.(1966). Αι Αθήναι από του 19 ου εις τον 20 ο αιώνα. Αθήνα. Μπουσέ, Β. (2005). Από χθες φυτεύω φοίνικες, Εθνικός Κήπος. Επτά Ηµέρες, εφ. Καθηµερινή, Νοµικού, Χ. (2006). Επίδραση προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε πολυπολιτισµική τάξη, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεµάτων, 11, Παπαγεωργίου-Βενετάς, Α. (2001). Αθήνα, Ένα όραµα του κλασικισµού. Αθήνα.. Παπαγεωργίου-Βενετάς, Α. (2007). Η βασίλισσα της Ελλάδος Αµαλία, πριγκίπισσα του Ολδεµβούργου ( ) και ο Βασιλικός Κήπος της Αθήνας, Η Βασιλίσσα Αµαλία ( ), Αθήνα: Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών (Ίδρυµα Βούρου-Ευταξία), Παπαναούµ, Ζ. (1998). Περιβάλλον και εκπαίδευση από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών: µια εµπειρική διερεύνηση. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 28, Παπανικολάου Κρίστενσεν, Α. (1993). Χριστιανός Χάνσεν- Επιστολές και σχέδια στην Ελλάδα. Αθήνα. Παπανικολάου, Μ. (1998). Η Εικονογράφηση του Μεγάρου της Βουλής. Αθήνα: Βουλή των Ελλήνων. Pauly, M. (2007). Η βασίλισσα Αµαλία και ο κήπος της- Επιστολές προς τη Γερµανία, Η Βασιλίσσα Αµαλία ( Αθήνα: Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών (Ίδρυµα Βούρου- Ευταξία), Σάνγκλ, Σ. (2000). Τα φυτά, το νερό και τα δροµάκια είναι το βασίλειό µου - το παλατάκι Tour la Reine και το κτήµα Επτάλοφος της βασίλισσας Αµαλίας, στο Κασιµάτη, Μ.Ζ. (επιµ.) Αθήνα ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 277

12 Μόναχο- τέχνη και πολιτισµός στη νέα Ελλάδα. Αθήνα: Εθνική Πινακοθήκη, Μουσείο Αλ. Σούτσου, Ταµβάκης, Ν. (1981). Κατάλογος καλλωπιστικών φυτών Εθνικού Κήπου µε συνοπτική περιγραφή της εξέλιξης και της κηποτεχνικής µορφής του. Αθήνα. Τσοκόπουλος, Γ.Β. (1904). Η Βασίλισσα Αµαλία. Αθήνα. Τσούνης, Γ. (2005). Η δροσερή καρδιά της Αθήνας, Εθνικός Κήπος. Επτά Ηµέρες, εφ. Καθηµερινή, Φλογαΐτη, Ε. (1998). Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. Φλογαΐτη, Ε. (2006). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. Χρονόπουλος, Ι., Παπαγεωργίου Βενετάς, Α., Μποφίλας, Α. & Valentien, C. (1999). Το αγρόκτηµα Χασεκή και τα παλαιά κτίσµατα του στο χώρο του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αρχαιολογία, 69, ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ & Ι ΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙ ΟΥ 278