Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 541 24 Θεσσαλονίκη"

Transcript

1 Οικολογία και διαχείριση των ψευδαλπικών λιβαδιών Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Περίληψη Τα ψευδαλπικά λιβάδια είναι τα γνησιότερα ποολίβαδα της χώρας μας. Απαντούν σε όλες σχεδόν τις κορυφές των υψηλών ορέων, σε υψόμετρο κυμαινόμενο από 1200 μέχρι 2500 μ. Αν και κυριαρχούνται από αγρωστώδη, εντούτοις διαθέτουν μεγάλη φυτοποικιλότητα με πολλά είδη που είναι είτε ενδημικά ή και σπάνια. Η αυξητική δραστηριότητα αρχίζει την άνοιξη, κορυφώνεται στις αρχές με μέσα του θέρους και ολοκληρώνεται το φθινόπωρο. Η λιβαδική παραγωγή κυμαίνεται, από λιγότερη των 100 μέχρι και μεγαλύτερη των 400 χλγ/στρέμμα. Τα ψευδαλπικά λιβάδια αποτελούν πολύτιμα θερινά λιβάδια με περίοδο βόσκησης 4 περίπου μηνών. Η βοσκήσιμη ύλη, την οποία προσφέρουν, είναι κατάλληλη για συντήρηση των ζώων, αλλά λιγότερο κατάλληλη για αναπαραγωγή και ακατάλληλη για γαλακτοπαραγωγή. Το μεγάλο πρόβλημα των ψευδαλπικών λιβαδιών είναι η αλόγιστη βόσκηση, η οποία εφαρμόζεται μετά την κατάρρευση των παραδοσιακών συστημάτων οργανωμένης βόσκησης (τσελιγκάτα). Η σταδιακή υποβάθμισή τους έχει οδηγήσει στην οικονομική και πολιτιστική συρρίκνωση των ορεινών περιοχών και συνακόλουθα στην καταστροφή του βουκολικού πολιτισμού των υψηλών ορέων. Λέξεις κλειδιά: Χλωρίδα, πανίδα, φαινολογία, παραγωγικότητα, βόσκηση, βελτίωση. Εισαγωγή Ψευδαλπικά ονομάζονται τα λιβάδια που απαντούν στην ψευδαλπική ζώνη. Ως ψευδαλπική ή υπαλπική χαρακτηρίζεται η ζώνη εκείνη των ορέων, η οποία εκτείνεται πάνω από τα όρια του δάσους. Η ονομασία της αυτή έγκειται στο γεγονός ότι δεν είναι πραγματική αλπική ζώνη, αλλά μια ζώνη που δημιουργήθηκε εξαιτίας ανθρωπογενών επιδράσεων (π.χ. λαθροϋλοτομίες, πυρκαγιές, υπερβόσκηση, κ.ο.κ.), οι οποίες συνέβαλαν στην αποδάσωση των κορυφών των υψηλών ορέων και κατά συνέπεια στην κάθοδο των δασοορίων. Οι Αθανασιάδης και συν. (2001), οι οποίοι ονομάζουν τη ζώνη αυτή ανωδασική, τοποθετούν τα δασοόρια στα ελληνικά βουνά στα μ. Σε πολλά όμως βουνά της χώρας μας, ιδιαίτερα της Βόρειας Ελλάδας, τα δασοόρια βρίσκονται σε πολύ μικρότερα υπερθαλάσσια ύψη. Ανεξάρτητα αν η κάθοδος αυτή προκλήθηκε από φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια, τα λιβάδια μέχρι του υπερθαλάσσιου ύψους των 1200 μ. σχετίζονται οικολογικά και διαχειριστικά με τη ψευδαλπική ζώνη και ως εκ τούτου θα πρέπει να υπαχθούν στα ψευδαλπικά λιβάδια. Η έκταση των ψευδαλπικών λιβαδιών δεν είναι ακριβώς γνωστή. Μια απογραφή που έγινε στη 10ετία του 1960 από το Υπουργείο Γεωργίας τα υπολόγισε σε στρέμματα (Παπαναστάσης και Πήττας 1984). Νεότερες απογραφές δεν έχουν γίνει. Ανεξάρτητα όμως της μικρής ή μεγάλης έκτασή τους, τα ψευδαλπικά λιβάδια αποτελούν πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα, τόσο από οικολογική και περιβαλλοντική σκοπιά όσο και από οικονομική πλευρά. Στην εργασία αυτή γίνεται προσπάθεια ανάλυσης της οικολογίας και διαχείρισης των ψευδαλπικών λιβαδιών για λιβαδοπονικούς σκοπούς με βάση τη μέχρι τώρα γνώση και εμπειρία, η οποία είναι διαθέσιμη στη χώρα μας. Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 437

2 Β. Π. Παπαναστάσης Οικολογία ψευδαλπικών λιβαδιών Κλιματεδαφικές συνθήκες Το κλίμα της ψευδαλπικής ζώνης είναι γενικά μεταβατικό μεταξύ μεσογειακού και ηπειρωτικού τύπου. Κατά μέσο όρο, η μέση θερμοκρασία αέρος είναι μικρότερη των 10 ο C, ενώ η μέση ελάχιστη του ψυχρότερου μήνα του έτους (Ιανουάριο) πέφτει αρκετά κάτω από το μηδέν, πράγμα που υποδηλώνει δριμείς χειμώνες (Παπαναστάσης 1982). Τα ετήσια κατακρημνίσματα συνήθως ξεπερνούν τα 800 χλσ. και στα ορεινά συγκροτήματα της Δυτικής Ελλάδας μπορεί να φθάσουν και τα 2000 χλσ. Ένα μεγάλο μέρος όμως αυτών των κατακρημνισμάτων πέφτει με τη μορφή χιονιού με αποτέλεσμα τα ψευδαλπικά λιβάδια να καλύπτονται από χιόνι για μια χρονική περίοδο 2-5 ετών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι εδαφικές συνθήκες των ψευδαλπικών λιβαδιών ποικίλουν. Στα περισσότερα ορεινά συγκροτήματα επικάθονται ασβεστόλιθοι, οπότε τα εδάφη τα οποία σχηματίζονται είναι σχετικά αβαθή, διαπερατά, ελαφρά όξινα και με ικανοποιητικές φυσικοχημικές ιδιότητες. Αντίθετα, στα ορεινά συγκροτήματα που επικρατούν πυριγενή, μεταμορφωμένα πετρώματα ή φλύσχης τα εδάφη που σχηματίζονται είναι πολύ βαθύτερα, μέτρια μέχρι πολύ όξινα, αδιαπέρατα και με λιγότερο ευνοϊκές φυσικοχημικές ιδιότητες για λιβαδική παραγωγή. Χλωρίδα και βλάστηση Τα ψευδαλπικά λιβάδια είναι πλούσια σε χλωρίδα, την οποία αποτελούν κατά κύριο λόγο πολυετή ποώδη φυτά (Παπαναστάσης 1982, Ιώβη 2001). Έτσι τα ψευδαλπικά λιβάδια είναι στην κυριολεξία ποολίβαδα. Εντούτοις όμως συχνή είναι και η παρουσία ξυλωδών ειδών, ιδιαίτερα ημίθαμνων, όπως είναι τα Juniperus communis ssp. nana, Vaccinium myrtillus, Daphne oleoides, Astragalus angustifolius και Rosa canina (Καραγιαννακίδου και Παπαδημητρίου 2001). Σε ορισμένα ψευδαλπικά λιβάδια, τα ξυλώδη φυτά είναι τόσο άφθονα που μπορούν να κυριαρχήσουν και να δημιουργήσουν θαμνολίβαδα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με την Juniperus communis ssp. nana στα Πιέρια (Ιώβη 2001) και στο Παγγαίο (Παπαδημητρίου και συν. 1997). Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι όλα τα είδη της ψευδαλπικής ζώνης ανήκουν στην κατηγορία των C 3 φυτών σε αντίθεση με τις χαμηλότερες ζώνες, όπου απαντούν επίσης και C 4 φυτά (Papanastasis 1981). Αν και οι πλατύφυλλες πόες υπερτερούν σε αριθμό, εντούτοις τα είδη τα οποία χαρακτηρίζουν τα ψευδαλπικά λιβάδια είναι τα πολυετή αγρωστώδη. Τα είδη αυτά είναι κατά κανόνα θυσανωτά και δημιουργούν συχνά πυκνούς και συμπαγείς ποοτάπητες. Τα είδη που απαντούν στη ψευδαλπική ζώνη μπορούν να βρεθούν σε ειδικές εργασίες (π.χ. Αθανασιάδης και συν. 2001, Karagiannakidou and Kokkini 1987, Ιώβη 2001, Papanastasis 1981, Παπαδημητρίου και συν. 1997, Καραγιαννακίδου και συν. 1987). Πανίδα Η πανίδα της ψευδαλπικής ζώνης δεν είναι ακριβώς γνωστή. Θα πρέπει όμως να μνημονευθεί ότι στη ζώνη αυτή απαντά η ορεινή πέρδικα, η οποία αποτελεί σημαντικότατο θηραματικό είδος της χώρας μας, καθώς και πολλά αρπακτικά πτηνά. Αυξητική δραστηριότητα Φαινολογία Εξαιτίας των πολύ δυσμενών κλιματικών συνθηκών κατά τη χειμερινή περίοδο, η αύξηση των φυτών αρχίζει αργά την άνοιξη και λήγει στο τέλος του θέρους με αρχές του φθινοπώρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ όλα τα είδη ξεκινούν σχεδόν συγχρόνως την 438 Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία

3 αυξητική τους δραστηριότητα την άνοιξη, μόλις οι συνθήκες καταστούν ευνοϊκές, η λήξη τους κλιμακώνεται σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του θέρους και του φθινοπώρου (Παπαναστάσης 1990). Σε ψευδαλπικά ποολίβαδα του Μενοίκιου όρους, όπου παρακολουθήθηκε η φαινολογία 14 αγρωστωδών και 20 πλατύφυλλων ποών για 3 έτη, βρέθηκε ότι η διάρκεια της αυξητικής περιόδου κυμάνθηκε από 94 έως 219 ημέρες για τα αγρωστώδη και από 138 έως 232 στις πλατύφυλλες πόες (Παπαναστάσης 1990). Επίσης, ενώ τα περισσότερα είδη κλείνουν τον αυξητικό τους κύκλο μέσα στο Νοέμβριο, υπάρχουν ορισμένα αγρωστώδη και πλατύφυλλα, τα οποία διατηρούν πράσινο το φύλλωμά τους και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, κάτω από το χιόνι, το οποίο λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα. Η πλήρης ανθοφορία των επιμέρους ειδών αρχίζει στο τέλος Μαΐου, κορυφώνεται τον Ιούνιο και Ιούλιο και ολοκληρώνεται στο τέλος Ιουλίου με αρχές Αυγούστου (Παπαναστάσης 1990). Παραγωγικότητα Η παραγωγή των ψευδαλπικών λιβαδιών κυμαίνεται μεταξύ ευρέων ορίων. Τα όρια αυτά επηρεάζονται βασικά από τη φύση του μητρικού πετρώματος και ιδιαίτερα από το βάθος του εδάφους και κατά δεύτερο λόγο από τις κλιματικές συνθήκες, ιδιαίτερα τη βροχόπτωση. Γενικά, η ετήσια λιβαδική παραγωγή σε πολύ παραγωγικά εδάφη (με βάθος μεγαλύτερο των 30 εκ.) μπορεί να ξεπεράσει τα 400 χλγ/στρέμμα, ενώ σε αβαθή εδάφη (<15 εκ.) μπορεί να κατέλθει πολύ κάτω των 100 χλγ/στρέμμα. Επίσης, η ετήσια παραγωγή μπορεί να μεταβάλλεται από έτος σε έτος, ανάλογα με το ύψος των κατακρημνισμάτων κατά την αυξητική περίοδο, και να φτάσει τη διπλάσια ποσότητα στα υγρά σε σχέση με τα ξηρά έτη (Παπαναστάσης 1982). Όπως σε όλα τα ποολίβαδα, έτσι και στα ψευδαλπικά, η ετήσια παραγωγή μεταβάλλεται εποχιακά με ελάχιστο κατά τη χειμερινή και μέγιστο κατά τη θερινή περίοδο. Το μέγιστο όμως δεν εκδηλώνεται την ίδια περίοδο σε όλα τα ψευδαλπικά λιβάδια, γιατί εξαρτάται από την κατανομή των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων. Για παράδειγμα, στα ψευδαλπικά λιβάδια της Βλάστης Κοζάνης, το μέγιστο της λιβαδικής παραγωγής πραγματοποιείται τον Ιούνιο (Πλατής και συν. 2000), ενώ στο Μενοίκιο όρος των Σερρών τον Αύγουστο (Παπαναστάσης 1982). Στα λιβάδια όμως που το μέγιστο πραγματοποιείται τον Ιούνιο είναι δυνατόν να προκύψει και ένα δεύτερο μέγιστο το Σεπτέμβριο, όταν μεσολαβήσουν σημαντικές βροχοπτώσεις κατά το θέρος (Πλατής και συν. 2000, Papanastasis et al. 2002). Σε σύγκριση με τα ποολίβαδα χαμηλότερων ζωνών, τα ψευδαλπικά φαίνεται ότι είναι παραγωγικότερα, κυρίως επειδή το ύψος των κατακρημνισμάτων κατά την αυξητική περίοδο είναι υψηλότερο. Για παράδειγμα, τα ποολίβαδα της ψευδαλπικής ζώνης του Μενοίκιου όρους βρέθηκαν να παράγουν υψηλότερη ζωντανή ύλη σε σχέση με τα ποολίβαδα της μεσαίας και της χαμηλής ζώνης στην Κεντρική Μακεδονία (Παπαναστάσης 1982). Επιδράσεις της βόσκησης Σχετικά περιορισμένες είναι οι πληροφορίες που υπάρχουν για τις επιδράσεις της βόσκησης των αγροτικών ζώων στα ψευδαλπικά λιβάδια. Από τις λίγες έρευνες που έγιναν στη χώρα μας διαπιστώθηκε, ότι το ποσοστό βόσκησης που εφαρμόζεται στα λιβάδια αυτά είναι πολύ υψηλό (70-80%). Το μεγάλο αυτό ποσοστό έχει ως συνέπεια τη μείωση της φυτοποικιλότητας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις πλατύφυλλες πόες και τα ψυχανθή, και την αύξηση του γυμνού εδάφους (Πλατής και συν. 2000, Papanastasis et al. 2002). Αποτέλεσμα αυτής της υπερβόσκησης είναι η ενίσχυση των ετήσιων αγρωστωδών και πολλών ανεπιθύμητων ειδών πλατύφυλλων ποών, όπως είναι τα διάφορα γαϊδουράγκαθα (π.χ. Circium spp., Carduus spp., κ.ο.κ.) και δηλητηριώδη φυτά (π.χ. Helleborus Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 439

4 Β. Π. Παπαναστάσης cyclophyllus, Veratrum album, κ.ο.κ.) ή ημίθαμνων όπως είναι τα Astragalus angustifolius, Vaccinium myrtillus, κ.ο.κ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα έχει και η υποβόσκηση, η οποία παρατηρείται σε αρκετά ψευδαλπικά λιβάδια τα τελευταία έτη λόγω μείωσης της νομαδικής κτηνοτροφίας. Οι επιπτώσεις αυτές όμως δεν έχουν πλήρως μελετηθεί. Διαχείριση Συνθήκες βόσκησης Τα ψευδαλπικά λιβάδια είναι γνωστά ως θερινά λιβάδια γιατί βόσκονται κατά τη θερινή περίοδο. Για το λόγο αυτό είναι κυρίως συνδεδεμένα με τη μετακινούμενη νομαδική κτηνοτροφία. Η συνηθισμένη πρακτική που εφαρμόζεται είναι η είσοδος των ζώων στα λιβάδια αυτά κατά το τέλος της άνοιξης (τέλος Μαΐου) και η έξοδός τους προς το τέλος της θερινής περιόδου (τέλος Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου). Γενικά, τα ψευδαλπικά λιβάδια εξασφαλίζουν μια περίοδο βόσκησης 4 μηνών περίπου μέσα στο έτος. Το σύστημα βόσκησης που εφαρμόζεται είναι, όπως σε όλα τα λιβάδια της χώρας, κοινόχρηστο. Ιδιοκτησιακά τα ψευδαλπικά λιβάδια ανήκουν στο κράτος, αλλά το δικαίωμα χρήσης ανήκει στους Δήμους ή στις Κοινότητες, οι οποίες τα διαχειρίζονται κοινόχρηστα. Αποτέλεσμα αυτού του συστήματος είναι η αλόγιστη χρήση και υποβάθμισή τους. Όταν οι Δήμοι ή οι Κοινότητες δεν έχουν αρκετά ζώα για να τα αξιοποιήσουν, τότε τα μισθώνουν σε ετεροδημότες. Οι ετεροδημότες αυτοί είναι νομάδες κτηνοτρόφοι, οι οποίοι επισκέπτονται τα λιβάδια κατά τη θερινή περίοδο, ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα μετακινούνται στη χαμηλή ζώνη, στα λεγόμενα "χειμαδιά". Αλλά και οι νομάδες εφαρμόζουν το κοινόχρηστο σύστημα βόσκησης. Στο παρελθόν, όταν η νομαδική κτηνοτροφία ήταν οργανωμένη σε οικογενειακά διαχειριστικά συστήματα, γνωστά ως "τσελιγκάτα", η βόσκηση στα ψευδαλπικά λιβάδια γινόταν περισσότερο οργανωμένα και ορθολογικά. Συγκεκριμένα τα λιβάδια ήταν χωρισμένα σε λιβαδικές μονάδες, οι οποίες ονομάζονταν μαντριά, στα οποία έβοσκαν ορισμένα κοπάδια ανάλογα με την ποσότητα και ιδιαίτερα την ποιότητα της βοσκήσιμης ύλης. Το γενικό πρόσταγμα κατανομής των κοπαδιών στα διάφορα μαντριά το είχε ο τσέλιγκας, το γηραιότερο άτομο της οικογένειας, του οποίου η γνώμη ήταν σεβαστή και στηριζόταν σε πολύ καλή γνώση της οικολογίας και των παραγωγικών δυνατοτήτων των επιμέρους μαντριών. Για παράδειγμα, ποτέ ένα κοπάδι δεν θα επιτρεπόταν να βοσκήσει σε ένα μαντρί, αν η λιβαδική βλάστηση δεν είχε ακόμα ετοιμαστεί, αν δηλ. δεν είχε πρασινίσει και αναπτυχθεί σε σημείο ώστε η βόσκηση να μην προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές. Δυστυχώς, τα οργανωμένα αυτά παραδοσιακά συστήματα έχουν σήμερα εκλείψει, γιατί χάθηκε η εμπειρία των παλιών νομάδων κτηνοτρόφων και ο σεβασμός που είχαν στη φύση και στο περιβάλλον γενικότερα των ψευδαλπικών λιβαδιών. Το παραδοσιακό σύστημα διαίρεσης των λιβαδιών σε λιβαδικές μονάδες θεωρείται αναγκαίο για τον εξορθολογισμό της βόσκησης και έχει εισαχθεί ως μέτρο - προϋπόθεση για την ορθολογική οργάνωση της διαχείρισης των ψευδαλπικών λιβαδιών σε ορεινές και προβληματικές περιοχές, όπως είναι τα Άγραφα της Ευρυτανίας (Παπαναστάσης και Γιαννακόπουλος 1989) και ο Γράμμος (βλ. εργασία Βραχνάκη και συν. σε αυτό τον τόμο). 440 Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία

5 Λιβαδική κατάσταση Έρευνες σχετικές με τη λιβαδική κατάσταση στα ψευδαλπικά λιβάδια δεν έχουν γίνει. Στο παρελθόν, έβοσκε σε αυτές τις εκτάσεις μια ποικιλία αγροτικών ζώων, η οποία περιλάμβανε όχι μόνο μικρά μηρυκαστικά ζώα (αιγοπρόβατα) αλλά και μεγάλα (βοοειδή) καθώς και μονογαστρικά, ιδιαίτερα ιπποειδή. Έτσι υπήρξε μια ισορροπία στη βοσκοφόρτωση, η οποία είχε άμεση επίπτωση και στην ισορροπία της λιβαδικής βλάστησης και του οικοσυστήματος γενικότερα. Σήμερα, τα μεγάλα ζώα και ιδιαίτερα τα ιπποειδή, τα οποία σε μεγάλο βαθμό καταναλώνουν τα σκληρά αγρωστώδη, έχουν περιοριστεί ή εκλείψει με αποτέλεσμα να έχει χειροτερεύσει η λιβαδική κατάσταση και κατ αυτό τον τρόπο να μειωθεί η βοσκοϊκανότητά τους. Η κυριαρχία σε πολλά ψευδαλπικά λιβάδια σκληρών αγρωστωδών, όπως είναι η Nardus stricta, η Festuca varia και η Sesleria coerulans, εμποδίζει την ανάπτυξη των μαλακότερων αγρωστωδών και άλλων πλατύφυλλων ποών, συμπεριλαμβανομένων και των ψυχανθών, τα οποία αποτελούν την πλέον κατάλληλη τροφή για τα μικρά μηρυκαστικά και ιδιαίτερα τα πρόβατα. Η χειροτέρευση αυτή έχει επηρεάσει και τα άγρια ζώα και ιδιαίτερα την ορεινή πέρδικα, η οποία τρέφεται με σπόρους πλατύφυλλων ποών, ιδιαίτερα ψυχανθών (Μάνιος 2002). Κρίσιμη περίοδος για την κατάσταση των ψευδαλπικών λιβαδιών αποτελεί η έναρξη της αυξητικής δραστηριότητας την άνοιξη. Εφαρμογή βόσκησης κατά την περίοδο αυτή που τα φυτά ακόμη βρίσκονται στο πρώιμο βλαστικό στάδιο και το έδαφος είναι υγρό μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στην παραγωγικότητα των λιβαδιών. Από έρευνα που έγινε στη ψευδαλπική ζώνη του Μενοίκιου όρους διαπιστώθηκε, ότι ο χρόνος της λιβαδικής ετοιμότητας πρέπει να τοποθετηθεί στο τέλος του μηνός Μαΐου, όταν βρίσκεται σε πλήρη ανθοφορία η πλατύφυλλη πόα Ranunculus elegantissimus (Παπαναστάσης 1990). Στα ίδια ποολίβαδα του Μενοίκιου όρους βρέθηκε ύστερα από 5ετή έρευνα ότι η βόσκηση κατά τη διάρκεια της αυξητικής περιόδου πρέπει να είναι τόση σε ένταση, ώστε στο τέλος της περιόδου βόσκησης το ύψος των φυτών από το έδαφος να μην είναι μικρότερο των 6 εκ. (Papanastasis 1985). Ποιότητα βοσκήσιμης ύλης Εργασίες σχετικές με την ποιότητα της βοσκήσιμης ύλης στα ψευδαλπικά λιβάδια είναι ελάχιστες. Ο Παπαναστάσης (1982) βρήκε ότι οι ολικές πρωτεΐνες της βλάστησης στα ψευδαλπικά λιβάδια του Μενοίκιου όρους είχαν τη μέγιστη τιμή το μήνα Μάιο, αλλά στη συνέχεια ελαττώθηκαν χωρίς όμως να κατέλθει η τιμή τους κάτω του ορίου εκείνου, το οποίο εξασφαλίζει τη συντήρηση των ζώων. Κατέληξε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι τα ψευδαλπικά λιβάδια μπορούν να εξασφαλίσουν την αναγκαία ποσότητα βοσκήσιμης ύλης με την ελάχιστη πεπτή πρωτεΐνη για εγκυμοσύνη μέχρι το τέλος Ιουλίου, ενώ για συντήρηση μπορούν να βοσκηθούν μέχρι και το τέλος της θερινής περιόδου. Αντίθετα, τα ποολίβαδα της μεσαίας και ιδιαίτερα της χαμηλής ζώνης δεν μπορούν να εξασφαλίσουν στα ζώα κατάλληλη τροφή ούτε για συντήρηση κατά τη θερινή περίοδο. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που καθιερώθηκε παραδοσιακά η μετακίνηση των ζώων στα ψευδαλπικά λιβάδια κατά τη θερινή περίοδο. Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρονται και από τους Πλατή και συν. (2000) στα ψευδαλπικά λιβάδια της Βλάστης, όπου βρέθηκαν υψηλά ποσοστά πρωτεΐνης κατά τους πρώτους μήνες της θερινής περιόδου για να μειωθούν στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου. Η μείωση αυτή έχει αρνητικές επιδράσεις στην αναπαραγωγή και τη γαλακτοπαραγωγή των ζώων. Για το λόγο αυτό, οι Karalazos et al. (1996) συνιστούν συμπληρωματική διατροφή των ζώων με συμπυκνωμένες ζωοτροφές προς το τέλος του καλοκαιριού προκειμένου να διατηρηθεί η Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 441

6 Β. Π. Παπαναστάσης αναπαραγωγική ικανότητα των ζώων και να βελτιωθεί η γαλακτοπαραγωγή στα ψευδαλπικά λιβάδια. Δυνατότητα βελτίωσης της βλάστησης Οι σχετικά περιορισμένες έρευνες που έγιναν για τις επιδράσεις της λίπανσης στα ψευδαλπικά λιβάδια έδειξαν, ότι η ετήσια παραγωγή μπορεί να αυξηθεί μέχρι και το 2πλάσιο, αν εφαρμοστεί η κατάλληλη ποσότητα και σύνθεση χημικών λιπασμάτων. Αμιγής αζωτούχος λίπανση έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των αγρωστωδών σε βάρος των πλατύφυλλων ποών και ιδιαίτερα των ψυχανθών, ενώ ο συνδυασμός αζωτούχου και φωσφορικής λίπανσης συμβάλλει στη διατήρηση καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των διαφόρων ομάδων φυτών. Επίσης, η αζωτούχος λίπανση πρωϊμίζει την παραγωγή και βελτιώνει την περιεκτικότητα της βοσκήσιμης ύλης σε πρωτεΐνη, ενώ η φωσφορική λίπανση ευνοεί τα ψυχανθή και βελτιώνει σημαντικά την ισορροπία του Ν στο σύστημα. Τέλος, πολλά λιβάδια αντιδρούν θετικά στην προσθήκη Κ καθώς και ιχνοστοιχείων (Λιάκος και συν. 1974, Papanastasis and Koukoulakis 1988) Στο παρελθόν, οι κτηνοτρόφοι συνήθιζαν να καίνε τα ψευδαλπικά λιβάδια το φθινόπωρο, αμέσως μετά την αναχώρησή τους για τα χειμαδιά. Σκοπός των πυρκαγιών αυτών ήταν να καταστραφούν τα σκληρά αγρωστώδη και τα ζιζάνια προκειμένου να παραχθεί νέα και τρυφερή βοσκήσιμη ύλη κατά την επόμενη αυξητική περίοδο, όταν και πάλι θα μετακόμιζαν με τα κοπάδια τους στη συγκεκριμένη περιοχή. Σχετική έρευνα που έγινε από τους Λιάκο και Νάστη (1982) στα ψευδαλπικά λιβάδια του Μενοίκιου όρους έδειξε, ότι πράγματι η ελεγχόμενη καύση βελτιώνει τη σύνθεση και τη γευστικότητα της βοσκήσιμης ύλης. Όμως η καύση την οποία εφάρμοζαν οι κτηνοτρόφοι ήταν μάλλον ανεξέλεγκτη, γιατί στην ουσία πυρπολούσαν τα λιβάδια και στη συνέχεια απομακρύνονταν με αποτέλεσμα οι φωτιές να μετατρέπονται σε πυρκαγιές και να προκαλούν ζημιά παρά όφελος. Άλλες έρευνες σχετικές με τη βελτίωση των ψευδαλπικών λιβαδιών, συμπεριλαμβανομένων της σποράς επιθυμητών και του ελέγχου ανεπιθύμητων ειδών καθώς και της κανονικής βόσκησης, δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Έργα υποδομής Έργα υποδομής, όπως δρόμοι προσπέλασης, δεξαμενές, ποτίστρες, στέγαστρα και οικήματα προσωπικού, έχουν γίνει πολλά στα ψευδαλπικά λιβάδια των περισσότερων ορεινών συγκροτημάτων της χώρας. Η πλειονότητα όμως των έργων αυτών έχει κατασκευαστεί χωρίς σωστό σχεδιασμό και χωροθέτηση, ενώ πολλά από αυτά υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου. Αν και είναι βέβαιο ότι τα έργα υποδομής έχουν συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση των συνθηκών προσπέλασης και διαβίωσης ζώων και κτηνοτρόφων στα δυσμενή αυτά περιβάλλοντα, δεν είναι γνωστό αν και κατά πόσο τα ίδια έργα βελτίωσαν την παραγωγικότητα των ψευδαλπικών λιβαδιών και αν είχαν ή έχουν θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πολιτιστική κληρονομιά Τα ψευδαλπικά λιβάδια συνδέονται με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και έχουν δικό τους πολιτισμό, γνωστό και ως "βουκολικό". Εντούτοις καμιά συστηματική καταγραφή των πολιτιστικών στοιχείων δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Η καθυστέρηση στην καταγραφή αυτή μπορεί να αποβεί μοιραία, γιατί όλο και λιγότεροι κτηνοτρόφοι αξιοποιούν τα ψευδαλπικά λιβάδια, ενώ παράλληλα χάνονται οι μνήμες καθώς οι ηλικιωμένοι αποχωρούν από τη ζωή. 442 Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία

7 Συμπεράσματα Προτάσεις Από τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: 1. Τα ψευδαλπικά λιβάδια αποτελούν πολύτιμα φυσικά οικοσυστήματα για την κτηνοτροφία, για το περιβάλλον και για την ανάπτυξη γενικά των ορεινών περιοχών της χώρας. 2. Οι γνώσεις που υπάρχουν σήμερα σχετικές με την οικολογία και διαχείρισή τους είναι πολύ περιορισμένες. 3. Απαιτείται ο εμπλουτισμός και η διεύρυνση των γνώσεων αυτών, ύστερα από διενέργεια σειράς ερευνητικών προγραμμάτων, τα οποία πρέπει να καλύψουν τα εξής θέματα: α. την απογραφή, ταξινόμηση και αξιολόγηση των ψευδαλπικών λιβαδιών, β. τη χλωρίδα και πανίδα, συμπεριλαμβανομένης και της θηραματικής, γ. τη σχέση μεταξύ βιοποικιλότητας και ποιότητας τόπου, δ. την παραγωγικότητα και τη σχέση της με τους κλιματεδαφικούς παράγοντες, ε. την ποιότητα και θρεπτική αξία της βοσκήσιμης ύλης, στ. τα παραδοσιακά συστήματα βόσκησης και τη σχέση τους με σύγχρονα σχεδιασμένα συστήματα, ζ. τις δυνατότητες βελτίωσης της παραγωγικότητας, η. την αξιολόγηση των επιπτώσεων των έργων υποδομής και θ. την πολιτιστική κληρονομιά. Βιβλιογραφία Αθανασιάδης, Ν., Ε. Ελευθεριάδου και Κ. Θεοδωρόπουλος Χλωρίδα και Βλάστηση της Ελλάδας. Θεσσαλονίκη, 76 σελ. Ιώβη, Α Συμβολή στη μελέτη της χλωρίδας και της ποικιλότητάς της στους λιβαδικούς οικοτύπους των Πιερίων ορέων. Μεταπτυχιακή διατριβή. Α.Π.Θ. 64 σελ. Karagiannakidou V. and S. Kokkini The flora of Mount Menikion in North East Greece, Phyton (Austria) Vol. 27, Fasc. 2. Καραγιαννακίδου, Β. και Μ. Παπαδημητρίου Βιοποικιλότητα θαμνωδών ειδών στα ανώτερα ορεινά και υπαλπικά λιβάδια της Β.Α. Ελλάδας, σελ Η Λιβαδοπονία στο κατώφλι του 21 ου αιώνα (Θ. Παπαχρήστου και Ο. Ντίνη Παπαναστάση, εκδότες). Πρακτικά 2 ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου. Ιωάννινα, 4-6 Οκτωβρίου Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία. Δημ. Νο. 9. Καραγιαννακίδου, Β., Ε. Δρόσος και Μ. Κωνσταντίνου Ανάλυση της οικογένειας Poaceae (Gramineae) στην υπαλπική χλωρίδα των λιβαδιών της ΒΑ Ελλάδας, σελ Αειφορική αξιοποίηση λιβαδιών και λειμώνων (Β. Παπαναστάσης, εκδότης). Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου. Δράμα, 6-8 Νοεμβρίου Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία. Δημ. Νο. 4. Karalazos, A., J. Hatziminaoglou and E. Sinapis An effort for the improvement of the traditional sheep production system in a mountainous region of Greece, p In: The optimal exploitation of marginal Mediterranean areas by extensive ruminant production systems. Proceedings an International symposium organized by HSAP and EAAP and sponsored by EU (DG-VI), FAO, CIHEAM. Thessaloniki, June EAAP Publication No. 83. Λιάκος, Λ. και Α. Νάστης Επίδραση προδιαγραμμένης καύσης και χημικής λίπανσης στη σύνθεση, την παραγωγή και την ποιότητα της βοσκήσιμης ύλης. Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Α.Π.Θ. Τόμος ΚΕ, 8: Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 443

8 Β. Π. Παπαναστάσης Λιάκος, Λ.Γ., Σ. Αλεξανδρής και Β. Παπαναστάσης Η λίπανσις εις τα υπαλπικά λιβάδια του Φαλακρού όρους Σερρών. Επιστ. Επετ. Γεωπ. Δασολ. Σχ., ΙΖ: Μάνιος, Ν Οικολογία της ορεινής πέρδικας (Alectoris greca greca) στην Ήπειρο και τη Φωκίδα. Διδ/κή διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παπαδημητρίου, Κ., Β. Καραγιαννακίδου και Β. Παπαναστάσης Βλάστηση και παραγωγή των υπαλπικών λιβαδιών του όρους Παγγαίου, σελ Αειφορική αξιοποίηση λιβαδιών και λειμώνων (Β. Παπαναστάσης, εκδότης). Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου. Δράμα, 6-8 Νοεμβρίου Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία. Δημ. Νο. 4. Papanastasis, V.P Species structure and productivity in grasslands of northern Greece, p In: Components of productivity of Mediterranean climate regions basic and applied (Margaris NS and HA Mooney, eds). Dr W. Junk Publishers. Παπαναστάσης, Β Παραγωγή των ποολίβαδων σε σχέση με τη θερμοκρασία αέρος και τη βροχή στη Βόρεια Ελλάδα. Διατριβή για υφηγεσία. σελ Papanastasis, V.P Stubble height, basal cover, and herbage production relationships in grasslands of northern Greece. Journal of Range Management, 38: Παπαναστάσης, Β Φαινολογία και λιβαδική ετοιμότητα αντιπροσωπευτικών ποολίβαδων της Μακεδονίας. Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Α.Π.Θ. Τόμος ΛΓ/1, αριθ. 6: Παπαναστάσης, Β.Π. και Α.Κ. Πήττας Λιβάδια και βοσκόμενα δάση. Πρόδρομος Ανακοίνωση ΜΣ Μελέτη Στρατηγικής για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Δασοπονίας και Ξυλοπονίας. Ι.Δ.Ε.Θ. Παπαναστάσης, Β.Π. και Α.Λ. Γιαννακόπουλος Μελέτη λιβαδοκτηνοτροφικής αναπτύξεως περιοχής Αγράφων Ευρυτανίας. Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος, Δ/νση Μελετών και Προγραμματισμού, Νο 4, Αθήνα. Papanastasis, V.P. και P. Koukoulakis Effects of fertilizer application to grasslands in Greece. Grass and Forage Science, 43: Papanastasis, V.P., M.S. Vrahnakis, K. Iovi, P. Platis, A. Karalazos and I. Hatziminaoglou Dynamics of herbage production in a grazed mountain grassland in Greece, Vol. 7, p Proceedings of the 19 th General Meeting of the European Grassland Federation. Multi-Function Grasslands: Quality Forages, Animal Products and Landscapes May, La Rochelle, France. Πλατής, Π., Β. Παπαναστάσης, Θ. Παπαχρήστου και Α. Τσιόντσης Επίδραση των εδαφοκλιματικών παραγόντων στη σύνθεση της βλάστησης και στην ποσοτική και ποιοτική παραγωγή των υπαλπικών ποολίβαδων του Ασκίου όρους, σελ Προστασία φυσικού περιβάλλοντος και αποκατάσταση διαταραγμένων περιοχών. Πρακτικά 9 ου Πανελλήνιου Δασολογικού Συνεδρίου Οκτωβρίου Ελληνική Δασολογική Εταιρεία. 444 Ελληνική Λιβαδοπονική Εταιρεία

9 Ecology and management of pseudoalpine rangelands V.P. Papanastasis Laboratory of Rangeland Ecology, Aristotle University, Thessaloniki, Greece Summary Pseudoalpine rangelands are the most typical grasslands of Greece. They are found above the timberline in the high mountains at an altitude ranging from 1200 to 2500 m. Although the dominant species are grasses, they do have a high plant diversity with several species being endemic or rare. The growing period starts in the spring, culminates at the beginning to the middle of summer and terminates during autumn. Forage production ranges between less than 1000 to more the 4000 kg/ha, and the growing period lasts for about 4 months during summer. The quality of forage is suitable for animal maintenance but less appropriate for reproduction and especially for milk production. The great problem of the pseudoalpine rangelands is their irrational grazing applied after the collapse of the traditional organized systems (tseligata). This problem has led to the gradual deterioration of their productivity coupled with cultural impoverishment resulting in the loss of the traditional pastoral civilization of high mountains. Key words: Flora, fauna, phenology, productivity, grazing, improvement. Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 445

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το κοινόχρηστο καθεστώς χρήσης των λιβαδιών αποτελούσε πρόβλημα για την ορθολογική αξιοποίηση τους και στο απώτερο παρελθόν. Ορισμένες κατηγορίες κτηνοτρόφων

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΡΟΦΗΣ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΡΟΦΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΠΗΓΩΝ ΤΡΟΦΗΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΝ Στη χώρα μας, οι κύριες χρήσεις γης είναι Λιβάδια Γεωργικές εκτάσεις Δάση Ιδιαίτερα στον ορεινό και

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο Καρπενήσι 4-6 Σεπτεµβρίου 2002 Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών

3 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο Καρπενήσι 4-6 Σεπτεµβρίου 2002 Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών 3 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο Καρπενήσι 4-6 Σεπτεµβρίου 2002 Λιβαδοπονία και ανάπτυξη ορεινών περιοχών Συµπεράσµατα Συµβολή των λιβαδιών στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών Τα λιβάδια της χώρας αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες περιοχές

Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες περιοχές ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΕΛΤΑ ΝΕΣΤΟΥ-ΒΙΣΤΩΝΙΔΑΣ-ΙΣΜΑΡΙΔΑΣ «Η κτηνοτροφία στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης» 20 Νοεμβρίου 2015, Κομοτηνή Διαχείριση της βόσκησης αγροτικών ζώων στις προστατευόμενες

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της νομαδικής κτηνοτροφίας στη δημιουργία των αλπικών και υπαλπικών σχηματισμών του Δικτύου «NATURA 2000»

Η συμβολή της νομαδικής κτηνοτροφίας στη δημιουργία των αλπικών και υπαλπικών σχηματισμών του Δικτύου «NATURA 2000» Η συμβολή της νομαδικής κτηνοτροφίας στη δημιουργία των αλπικών και υπαλπικών σχηματισμών του Δικτύου «NATURA 2000» Ε. Γκανάτσου, Δ. Ράπτη και Ι. Ισπικούδης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΛΙΒΑΔΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΩΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Ο αριθμός των βοοειδών και αιγοπροβάτων παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις μεταπολεμικά. Τα βοοειδή έπειτα από μια σημαντική πτώση κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΚΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ Δεν υπάρχουν Μόνιμες αλλαγές ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ Υπάρχουν Μόνιμες αλλαγές Διαδοχή Μετανάστευση ειδών Ιστορικές αλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στην ποικιλότητα των υπαλπικών λιβαδιών

Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στην ποικιλότητα των υπαλπικών λιβαδιών Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στην ποικιλότητα των υπαλπικών λιβαδιών Ι. Θεοδωρίδης και Ζ. Κούκουρα Εργαστήριο Δασικών Βοσκοτόπων (236), Τομέας Λιβαδοπονίας και Άγριας Πανίδας- Ιχθυοπονίας Γλυκέων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η σχέση μεταξύ βλάστησης και των παραγόντων του περιβάλλοντος, δηλαδή του κλίματος (cl), του μητρικού πετρώματος(p), του ανάγλυφου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΩΝ ΛΙΒΑΔΙΩΝ Tα λιβάδια είναι πολύπλοκα φυσικά οικοσυστήματα ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο καθώς, με το άφθονο οξυγόνο που παράγουν, τις πολύπλοκες αλυσίδες τροφών

Διαβάστε περισσότερα

Πανόραμα εργασιών στα πρακτικά των Πανελλήνιων Λιβαδοπονικών Συνεδρίων της Ελληνικής Λιβαδοπονικής Εταιρείας ( )

Πανόραμα εργασιών στα πρακτικά των Πανελλήνιων Λιβαδοπονικών Συνεδρίων της Ελληνικής Λιβαδοπονικής Εταιρείας ( ) Πανόραμα εργασιών στα πρακτικά των Πανελλήνιων Λιβαδοπονικών Συνεδρίων της Ελληνικής Λιβαδοπονικής Εταιρείας (1996 2006) Ε. Τσατσιάδης, Α. Άνιφτος και Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση των συστημάτων εκτροφής μικρών μηρυκαστικών στην Επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης

Διερεύνηση των συστημάτων εκτροφής μικρών μηρυκαστικών στην Επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Διερεύνηση των συστημάτων εκτροφής μικρών μηρυκαστικών στην Επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Διερεύνηση των συστημάτων εκτροφής μικρών μηρυκαστικών στην Επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Μ.Δ. Γιακουλάκη, Μ.Π. Ζαρόβαλη,

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τίτλος ΔΕ_2 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών)

Α. Τίτλος ΔΕ_2 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Α. Τίτλος ΔΕ_2 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Παραγωγή λιβαδιών Rangeland production Μιχαήλ Βραχνάκης Καρδίτσα, Μάιος2014 Β. Σκοπός ΔΕ Για την αειφορική αξιοποίηση των απογραφόμενων πόρων είναι απαραίτητο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΣΚΟΪΚΑΝΟΤΗΤΑ Πίνακας 1. Παραγωγή βοσκήσιμης ύλης των ποολιβαδίων μιας περιοχής

ΒΟΣΚΟΪΚΑΝΟΤΗΤΑ Πίνακας 1. Παραγωγή βοσκήσιμης ύλης των ποολιβαδίων μιας περιοχής ΒΟΣΚΟΪΚΑΝΟΤΗΤΑ Πίνακας 1. Παραγωγή βοσκήσιμης ύλης των ποολιβαδίων μιας περιοχής Υψομετρική ζώνη ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ Πεδινά- Ημιορεινά (500-1000μ) Ορεινά (100-1700μ)*

Διαβάστε περισσότερα

Προβλήματα από την άσκηση της λιβαδοπονίας στο χώρο της Μακεδονίας

Προβλήματα από την άσκηση της λιβαδοπονίας στο χώρο της Μακεδονίας Προβλήματα από την άσκηση της λιβαδοπονίας στο χώρο της Μακεδονίας Προβλήματα από την άσκηση της λιβαδοπονίας στο χώρο της Μακεδονίας Ι. Μακέδος Δ/νση Δασών, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Τ. Οικονομίδη

Διαβάστε περισσότερα

Λιβαδικά Οικοσυστήματα και Κλιματική Αλλαγή

Λιβαδικά Οικοσυστήματα και Κλιματική Αλλαγή Λιβαδικά Οικοσυστήματα και Κλιματική Αλλαγή Μιχάλης Βραχνάκης, Γεώργιος Ζαβάκος, Αχιλλέας Τσισρούκης, Περικλής Μπίρτσας, Δημήτριος Ζιάνης, Βασίλειος Αρέτος Τμήμα Δασοπονίας & ΔΦΠ (Καρδίτσα), ΤΕΙ Θεσσαλίας

Διαβάστε περισσότερα

Η λιβαδοπονία ως παράγοντας ανάπτυξης της

Η λιβαδοπονία ως παράγοντας ανάπτυξης της Η λιβαδοπονία ως παράγοντας ανάπτυξης της Θεσσαλικής υπαίθρου Η λιβαδοπονία ως παράγοντας ανάπτυξης της Θεσσαλικής υπαίθρου Ι.Β. Μανωλόπουλος Τμήμα Διοίκησης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων (Δ.Γ.Ε.), Τ.Ε.Ι.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Λιβάδια - Θαµνότοποι

Λιβάδια - Θαµνότοποι ΟΓ ΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Λιβάδια - Θαµνότοποι ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

Λιβαδοπονία στην Ήπειρο: Η παρούσα κατάσταση και

Λιβαδοπονία στην Ήπειρο: Η παρούσα κατάσταση και Λιβαδοπονία στην Ήπειρο: Η παρούσα κατάσταση και τα προβλήματά της Σ. Σ. Κανδρέλης Τμήμα Ζωικής Παραγωγής, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, 451 00 Άρτα Περίληψη Η ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου

Διαβάστε περισσότερα

Δασολιβαδικά Συστήματα. Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών

Δασολιβαδικά Συστήματα. Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Δασολιβαδικά Συστήματα Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Δασολιβαδικά Συστήματα συστήματα χρήσης γης Βοσκήσιμη ύλη Κτηνοτροφικά προϊόντα Δασικά προϊόντα Μακροπρόθεσμο κέρδος από δένδρα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΦΟΡΕΙΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΛΙΒΑΔΙΩΝ Σε όλες σχεδόν τις προηγμένες λιβαδοπονικά χώρες του κόσμου τα λιβάδια ανήκουν σε ιδιώτες, όπως και οι γεωργικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΤΑ ΔΑΣΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΒΟΣΚΗΣΙΜΗΣ ΥΛΗΣ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΤΑ ΔΑΣΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΒΟΣΚΗΣΙΜΗΣ ΥΛΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΤΑ ΔΑΣΗ ΩΣ ΠΗΓΗ ΒΟΣΚΗΣΙΜΗΣ ΥΛΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Σύμφωνα με την ισχύουσα δασική νομοθεσία, τα δημόσια και κοινοτικά δάση της χώρας βαρύνονται από τη λεγόμενη

Διαβάστε περισσότερα

Δυνατότητες αξιοποίησης του προγράμματος απογραφής βοσκοτόπων στη διαχείριση των λιβαδιών της

Δυνατότητες αξιοποίησης του προγράμματος απογραφής βοσκοτόπων στη διαχείριση των λιβαδιών της Δυνατότητες αξιοποίησης του προγράμματος απογραφής βοσκοτόπων στη διαχείριση των λιβαδιών της Π.Δ. Πλατής 1, Θ.Γ. Παπαχρήστου 1 και Β.Π. Παπαναστάσης 2 1. Εργαστήριο Λιβαδοπονίας, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών,

Διαβάστε περισσότερα

Η σπορά ποωδών φυτών ως μέτρο βελτίωσης της παραγωγικότητας των λιβαδιών και προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση διαταραγμένων επιφανειών

Η σπορά ποωδών φυτών ως μέτρο βελτίωσης της παραγωγικότητας των λιβαδιών και προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση διαταραγμένων επιφανειών Η σπορά ποωδών φυτών ως μέτρο βελτίωσης της παραγωγικότητας των λιβαδιών και προστασίας του εδάφους από τη διάβρωση διαταραγμένων επιφανειών Η σπορά ποωδών φυτών ως μέτρο βελτίωσης της παραγωγικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΙΒΑΔΙΩΝ II Καθορισμός των Προδιαγραφών και του Περιεχομένου των Προσωρινών Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 60 του Ν. 4264/2014 (ΦΕΚ 118Α ). Άρθρο

Διαβάστε περισσότερα

Η ποικιλότητα των τύπων οικοτόπων των ελληνικών

Η ποικιλότητα των τύπων οικοτόπων των ελληνικών Η ποικιλότητα των τύπων οικοτόπων των ελληνικών ποολίβαδων Η ποικιλότητα των τύπων οικοτόπων των ελληνικών ποολίβαδων Π. Κακούρος Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), (60394) 570 01 Θέρμη - Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Δασολόγος M.Sc. Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 6 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΛΙΒΑΔΟΠΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 6 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΛΙΒΑΔΟΠΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 6 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΛΙΒΑΔΟΠΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Ενότητα Α - Κτηνοτροφία και Προστατευόμενες Περιοχές Η κτηνοτροφία αποτελεί σημαντική δραστηριότητα στην Ανατολική Πελοπόννησο και ένα μεγάλο κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τίτλος ΔΕ_1 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών)

Α. Τίτλος ΔΕ_1 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Α. Τίτλος ΔΕ_1 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) 1. Απογραφή λιβαδιών Κανονική χρήση λιβαδιών Rangeland inventory Proper use of rangelands Μιχαήλ Βραχνάκης Καρδίτσα, Μάιος2014 Β. Σκοπός ΔΕ Η απογραφή των

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολή της παραγωγής ποωδών φυτών σε σχέση με τη θαμνοκάλυψη κατά το πρώιμο εαρινό στάδιο σε λιβάδια της Επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης

Μεταβολή της παραγωγής ποωδών φυτών σε σχέση με τη θαμνοκάλυψη κατά το πρώιμο εαρινό στάδιο σε λιβάδια της Επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Μεταβολή της παραγωγής ποωδών φυτών σε σχέση με τη θαμνοκάλυψη κατά το πρώιμο εαρινό στάδιο σε λιβάδια της Επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Μ.Π. Ζαρόβαλη, Χ.Χ. Καρακώστα και Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ ΛΙΒΑΔΙΚΑ ΦΥΤΑ Βόσκηση είναι η αποκοπή τμημάτων ή ολόκληρων φυτών από τα ζώα, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών τους σε τροφή. Με τον όρο ένταση νοείται ο βαθμός ή η ποσότητα της

Διαβάστε περισσότερα

Βοσκότοποι νομού Δράμας και προβλήματα διαχείρισής τους

Βοσκότοποι νομού Δράμας και προβλήματα διαχείρισής τους Βοσκότοποι νομού Δράμας και προβλήματα διαχείρισής τους Σ.Αθανασιάδης 1, Ν. Ζάζόπουλος 2 και Κ. Κονναρής3 1. Δασολόγος του Δασαρχείου Δράμας 2. Κτηνίατρος της Δ/νσης Κτηνιατρικής Δράμας 3. Γεωπόνος της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Επιδράσεις της βόσκησης στη βλάστηση Βόσκηση και σύνθεση φυτικών ειδών Ως κάλυψη της βλάστησης ή φυτοκάλυμμα ορίζεται η εδαφική επιφάνεια που καλύπτει η κατακόρυφη

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Μ.Σ. Βραχνάκης 1, Κ. Ιώβη 2 και Μ.Μ. Μπερδελή Θεσσαλονίκη

Εισαγωγή. Μ.Σ. Βραχνάκης 1, Κ. Ιώβη 2 και Μ.Μ. Μπερδελή Θεσσαλονίκη Διαχείριση ψευδαλπικών λιβαδιών Γράμμου Μ.Σ. Βραχνάκης 1, Κ. Ιώβη 2 και Μ.Μ. Μπερδελή 1 1 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 541 24 Θεσσαλονίκη 2 Διεύθυνση Δασών

Διαβάστε περισσότερα

Ποικιλότητα βλάστησης λιβαδικών οικοτόπων στα

Ποικιλότητα βλάστησης λιβαδικών οικοτόπων στα Ποικιλότητα βλάστησης λιβαδικών οικοτόπων στα Πιέρια όρη Ποικιλότητα βλάστησης λιβαδικών οικοτόπων στα Πιέρια όρη Α. Ιώβη και Β. Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Πολυλειτουργικότητα λιβαδιών και ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών

Πολυλειτουργικότητα λιβαδιών και ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Πολυλειτουργικότητα λιβαδιών και ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Θ. Γ. Παπαχρήστου 1 και Ι. Π. Ισπικούδης 2 1 Εργαστήριο Λιβαδοπονίας, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας,

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολή της φυτοποικιλότητας των ψευδαλπικών λιβαδιών του Τυμφρηστού κατά την υψομετρική διαβάθμιση

Μεταβολή της φυτοποικιλότητας των ψευδαλπικών λιβαδιών του Τυμφρηστού κατά την υψομετρική διαβάθμιση Μεταβολή της φυτοποικιλότητας των ψευδαλπικών λιβαδιών του Τυμφρηστού κατά την υψομετρική διαβάθμιση Μ.Σ. Βραχνάκης 1, Α. Παπαγεωργίου 2, Ε. Μίγδου 2, Κ. Ιώβη 3 και Μ.Μ. Μπερδελή 1 1 Εργαστήριο Λιβαδικής

Διαβάστε περισσότερα

Υποβάθμιση των λιβαδιών στην Ελλάδα: η περίπτωση της δυτικής Ηπείρου

Υποβάθμιση των λιβαδιών στην Ελλάδα: η περίπτωση της δυτικής Ηπείρου Υποβάθμιση των λιβαδιών στην Ελλάδα: η περίπτωση της δυτικής Ηπείρου Σ. Σ. Κανδρέλης 1 και Β. Π. Παπαναστάσης 2 1 Τμήμα Ζωικής Παραγωγής, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, 471 00 Άρτα 2 Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Διαχρονικό μοντέλο προσομοίωσης των σχέσεων βόσκησης και λιβαδικής παραγωγής στην επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης

Διαχρονικό μοντέλο προσομοίωσης των σχέσεων βόσκησης και λιβαδικής παραγωγής στην επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Διαχρονικό μοντέλο προσομοίωσης των σχέσεων βόσκησης και λιβαδικής παραγωγής στην επαρχία Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Δ. Χουβαρδάς 1, Χ. Ευαγγέλου 1, U. Helldén 2 και Β.Π. Παπαναστάσης 1 1 Εργαστήριο Λιβαδικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαχειριστικά σχέδια βόσκησης: Η συμπεριφορά βόσκησης αγροτικών ζώων αναπόσπαστο συστατικό τους

Διαχειριστικά σχέδια βόσκησης: Η συμπεριφορά βόσκησης αγροτικών ζώων αναπόσπαστο συστατικό τους Διαχειριστικά σχέδια βόσκησης: Η συμπεριφορά βόσκησης αγροτικών ζώων αναπόσπαστο συστατικό τους Δρ Θωμάς Γ. Παπαχρήστου, Διευθυντής Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Μετά την έκδοση του Κανονισμού 1307/2013

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 Κυριακή 18 Μαρτίου 2012, ώρα 11:00 ενδροφύτευση - Τριάδι Θέρµης ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012, ώρα 18:00 ΚΤΙΡΙΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ - Αίθουσα Τελετών Σχολή ασολογίας

Διαβάστε περισσότερα

«Η Επίδραση της Βόσκησης στη Βιοποικιλότητα του Ακάμα»

«Η Επίδραση της Βόσκησης στη Βιοποικιλότητα του Ακάμα» «Η Επίδραση της Βόσκησης στη Βιοποικιλότητα του Ακάμα» Αειφόρος Αγροτική Ανάπτυξη Ακάμα Περιφερειακό Συνέδριο ΕΕ-Κύπρος 24/01/2015 Μηνάς Παπαδόπουλος Τομέας Πάρκων και Περιβάλλοντος Τμήμα Δασών ΤΜΗΜΑ ΔΑΣΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράσεις της υπερβόσκησης και των πυρκαγιών στην παραγωγή των λιβαδιών του όρους Ψηλορείτη

Επιδράσεις της υπερβόσκησης και των πυρκαγιών στην παραγωγή των λιβαδιών του όρους Ψηλορείτη Επιδράσεις της υπερβόσκησης και των πυρκαγιών στην παραγωγή των λιβαδιών του όρους Ψηλορείτη Β.Π. Παπαναστάσης 1, Σ. Κυριακάκης 2, Γ. Καζάκης 3 και Μ.Abid 3 1 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Ποσοτική και ποιοτική μεταβολή της βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της χαμηλής οικολογικής ζώνης στην περιφέρεια Θεσσαλίας

Ποσοτική και ποιοτική μεταβολή της βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της χαμηλής οικολογικής ζώνης στην περιφέρεια Θεσσαλίας Ποσοτική και ποιοτική μεταβολή της βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της χαμηλής οικλογικής ζώνης στην περιφέρεια Θεσσαλίας Ποσοτική και ποιοτική μεταβολή της βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της χαμηλής οικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

Λιβαδοπονία και ανάπτυξη των ορεινών περιοχών της Δυτικής Θεσσαλίας

Λιβαδοπονία και ανάπτυξη των ορεινών περιοχών της Δυτικής Θεσσαλίας Λιβαδοπονία και ανάπτυξη των ορεινών περιοχών της Δυτικής Θεσσαλίας Λιβαδοπονία και ανάπτυξη των ορεινών περιοχών της Δυτικής Θεσσαλίας Ι. Β. Μανωλόπουλος Τμήμα Διοίκησης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων (Δ.Γ.Ε.),

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΙΒΑΔΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα λιβάδια είναι φυσικά οικοσυστήματα με πολλαπλούς σκοπούς ή χρήσεις Βοσκήσιμη Ύλη (Κύρια Χρήση) Κτηνοτροφικά ζώα, Άγρια πανίδα, Μέλισσες Βιοποικιλότητα, Αναψυχή Παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση του βαθμού αποκατάστασης της βλάστησης μετά από πυρκαγιά σε θαμνώνες αείφυλλων πλατύφυλλων σε σχέση με το στάδιο δευτερογενούς διαδοχής

Εκτίμηση του βαθμού αποκατάστασης της βλάστησης μετά από πυρκαγιά σε θαμνώνες αείφυλλων πλατύφυλλων σε σχέση με το στάδιο δευτερογενούς διαδοχής Εκτίμηση του βαθμού αποκατάστασης της βλάστησης μετά από πυρκαγιά σε θαμνώνες αείφυλλων πλατύφυλλων σε σχέση με το στάδιο δευτερογενούς διαδοχής Ζ. Κούκουρα, Κ. Κυρκόπουλος, Ι.Α. Παππάς και Στ. Πανέρης

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία της βοσκοφόρτωσης στη διαχείριση των βοσκοτόπων: Οδηγίες εφαρμογής

Η σημασία της βοσκοφόρτωσης στη διαχείριση των βοσκοτόπων: Οδηγίες εφαρμογής Η σημασία της βοσκοφόρτωσης στη διαχείριση των βοσκοτόπων: Οδηγίες εφαρμογής Δρ Θωμάς Γ. Παπαχρήστου, Τακτικός Ερευνητής Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Η ορθολογική διαχείριση των βοσκοτόπων επιτυγχάνεται

Διαβάστε περισσότερα

Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στη βιοποικιλότητα των λιβαδιών

Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στη βιοποικιλότητα των λιβαδιών Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στη βιοποικιλότητα των λιβαδιών Μακροχρόνιες επιδράσεις της βόσκησης στη βιοποικιλότητα των λιβαδιών Ζ. Κούκουρα και Μ. Καρατάσιου Τομέας Λιβαδοπονίας και Άγριας Πανίδας

Διαβάστε περισσότερα

Εποχιακή μεταβολή ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της

Εποχιακή μεταβολή ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της Εποχιακή μεταβολή ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών βοσκήσιμης ύλης ποολίβαδων της Π.Δ. Πλατής 1, Β.Π. Παπαναστάσης 2, Θ.Γ. Παπαχρήστου 1, Α.Γ. Τσιόντσης 3 και Σ.Σ. Κανδρέλης 4 1 Εργαστήριο Λιβαδοπονίας

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη ακαρεοπανίδας σε υπέργειο τμήμα και έδαφος φυσικού λειμώνα του Νομού Ιωαννίνων

Μελέτη ακαρεοπανίδας σε υπέργειο τμήμα και έδαφος φυσικού λειμώνα του Νομού Ιωαννίνων Μελέτη ακαρεοπανίδας σε υπέργειο τμήμα και έδαφος φυσικού λειμώνα του Νομού Ιωαννίνων E. Καπαξίδη 1, Χ. Τζιάλλα 2, Χ. Αυγουλάς 3 και Ν. Εμμανουήλ 1 1 Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας, Γεωπονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Χλωρίδα και Πανίδα ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χλωρίδα και Πανίδα ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΙ ΕΝΑΣ ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ ΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠ

ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΙ ΕΝΑΣ ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ ΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠ Είχαμε και παλιότερα αναφερθεί στους βοσκότοπους, τον ανεκτίμητο αυτό πόρο για την κτηνοτροφία μας, το ρόλο τους στη βιωσιμότητα της, με την καταλυτική συμβολή τους στη μείωση του κόστους παραγωγής. Είχαμε

Διαβάστε περισσότερα

Forage 4 Climate 4 ετών

Forage 4 Climate 4 ετών Forage 4 Climate Project διάρκειας 4 ετών (1.9.2016) με κύριο στόχο να δείξει με ποιους τρόπους τα παραγωγικά συστήματα παραγωγής γάλακτος (αγελάδες και αιγοπρόβατα) μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των

Διαβάστε περισσότερα

O ρόλος της μετακινούμενης κτηνοτροφίας στην εξέλιξη της βλάστησης και του τοπίου του όρους Βερμίου

O ρόλος της μετακινούμενης κτηνοτροφίας στην εξέλιξη της βλάστησης και του τοπίου του όρους Βερμίου O ρόλος της μετακινούμενης κτηνοτροφίας στην εξέλιξη της βλάστησης και του τοπίου του όρους Βερμίου Π. Σκλάβου 1, Μ. Καρατάσιου 2 και Α. Σιδηροπούλου 2 1 Α.Π.Θ., Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

8 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Προοπτικές εργασίας για νέους

8 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Προοπτικές εργασίας για νέους 8 ο Πανελλήνιο Λιβαδοπονικό Συνέδριο ΛΙΒΑΔΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ: ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Προοπτικές εργασίας για νέους ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Τα λιβάδια είναι οικοσυστήματα με πλούσια χλωριδική και πανιδική

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία και περιβαλλοντική υποβάθμιση στη Χάλκη

Κτηνοτροφία και περιβαλλοντική υποβάθμιση στη Χάλκη Κτηνοτροφία και περιβαλλοντική υποβάθμιση στη Χάλκη Α. Χριστοδούλου 1, Β. Π. Παπαναστάσης 2 και Ν. Στάμου 1 1 Εργαστήριο Δασικής Οικονομικής και 2 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Σχολή Δασολογίας και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΙΔΑΚΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΙΔΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΙΔΑΚΗΣ Ειδικό Τεχνικό Προσωπικό Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Ελλάδα Διεύθυνση 1ο χλμ. Δράμας -

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση κοπής και καύσης στη βλάστηση βοσκόμενων υγρολίβαδων στη λίμνη Άγρα

Επίδραση κοπής και καύσης στη βλάστηση βοσκόμενων υγρολίβαδων στη λίμνη Άγρα Επίδραση κοπής και καύσης στη βλάστηση βοσκόμενων υγρολίβαδων στη λίμνη Άγρα Δ. Ορφανίδου 1, Π.Δ. Πλατής 2, Β.Π. Παπαναστάσης 1 και Θ.Γ. Παπαχρήστου 2 1 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Σχολή Δασολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΝΗΣΗ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ Το κλίμα μιας γεωγραφικής περιοχής διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από τους 3 παρακάτω παράγοντες: 1)το γεωγραφικό πλάτος 2)την αναλογία ξηράς/θάλασσας 3)το

Διαβάστε περισσότερα

Συμβολή των ψευδαλπικών λιβαδιών των ορεινών συγκροτημάτων Βόρα, Πινόβου και Τζένας στη διατήρηση της άγριας πανίδας

Συμβολή των ψευδαλπικών λιβαδιών των ορεινών συγκροτημάτων Βόρα, Πινόβου και Τζένας στη διατήρηση της άγριας πανίδας Συμβολή των ψευδαλπικών λιβαδιών των ορεινών συγκροτημάτων Βόρα, Πινόβου και Τζένας στη διατήρηση της Π. Πλατής 1, Δ. Τρακόλης 2 και Ι. Μελιάδης 3 1 Εργαστήριο Λιβαδοπονίας, e-mail:pplatis@fri.gr, 2 Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Η οικονομική διάσταση της εκτατικοποίησης της κτηνοτροφίας στο νησί της Χάλκης

Η οικονομική διάσταση της εκτατικοποίησης της κτηνοτροφίας στο νησί της Χάλκης Η οικονομική διάσταση της εκτατικοποίησης της κτηνοτροφίας στο νησί της Χάλκης Α. Χριστοδούλου 1 και Β. Π. Παπαναστάσης 2 1 Εργαστήριο Δασικής Οικονομικής, Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Δρ Παναγιώτη Δ. ΠΛΑΤΗ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Δρ Παναγιώτη Δ. ΠΛΑΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Δρ Παναγιώτη Δ. ΠΛΑΤΗ Αναπληρωτή Ερευνητή Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) 570 06 Βασιλικά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 461 141-3 (220),

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός διαχείρισης άλλων δασικών πόρων

Σχεδιασμός διαχείρισης άλλων δασικών πόρων Σχεδιασμός διαχείρισης άλλων δασικών πόρων Δρ. Βασιλική Καζάνα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής Τηλ. & Φαξ: 25210

Διαβάστε περισσότερα

Ευρείες μονάδες βόσκησης (Ε.ΜΟ.Β.) στην Ελλάδα

Ευρείες μονάδες βόσκησης (Ε.ΜΟ.Β.) στην Ελλάδα Ευρείες μονάδες βόσκησης (Ε.ΜΟ.Β.) στην Ελλάδα Ά. Σιδηροπούλου 1, Γ. Φωτιάδης 2, Ι. Ισπικούδης 1 και Β. Π. Παπαναστάσης 1 1 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική μελέτη της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στα όρη Οίτη και Καλλίδρομο

Συγκριτική μελέτη της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στα όρη Οίτη και Καλλίδρομο Συγκριτική μελέτη της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στα όρη Οίτη και Καλλίδρομο Χ.Κ. Ευαγγέλου, Κ.Θ. Μαντζανάς και Β.Π. Παπαναστάσης Α.Π.Θ., Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Λιβαδικής

Διαβάστε περισσότερα

Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ)

Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ) Υψηλή Φυσική Αξία (ΥΦΑ) εμφανίζεται ως έννοια για πρώτη φορά το 1993 (Baldock et al., 1993). επιβεβαιώνει την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας μεταξύ ορισμένων τύπων γεωργικών δραστηριοτήτων και των "φυσικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΟ: ''Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα. απαιτούμενης στάθμης/παροχής υδάτινων σωμάτων''

ΕΡΓΟ: ''Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα. απαιτούμενης στάθμης/παροχής υδάτινων σωμάτων'' ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΟ: ''Βελτίωση της γνώσης σχετικά με τον καθορισμό της ελάχιστα απαιτούμενης στάθμης/παροχής υδάτινων σωμάτων'' Π3.1_Ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις των πυρκαγιών στην υπέργεια βιομάζα θαμνολίβαδων της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης

Επιπτώσεις των πυρκαγιών στην υπέργεια βιομάζα θαμνολίβαδων της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Επιπτώσεις των πυρκαγιών στην υπέργεια βιομάζα θαμνολίβαδων της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Ε. Αβραμίδου, Κ. Μαντζανάς, Ε. Τσατσιάδης και Β.Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286), Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Το δάσος είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστη μα η λειτουργία του οποίου επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του εδάφους, του νερού και του αέρα.

Το δάσος είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστη μα η λειτουργία του οποίου επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του εδάφους, του νερού και του αέρα. Δασική Διαχείριση Το δάσος είναι ένα πολύπλοκο οικοσύστη μα η λειτουργία του οποίου επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα του εδάφους, του νερού και του αέρα. Προσφέρει προϊόντα για οικονομική εκμετάλλευση,

Διαβάστε περισσότερα

Ορθολογικός σχεδιασμός της διάνοιξης λιβαδικών εκτάσεων

Ορθολογικός σχεδιασμός της διάνοιξης λιβαδικών εκτάσεων Ορθολογικός σχεδιασμός της διάνοιξης λιβαδικών εκτάσεων Ε.Α. Καραγιάννης και Κ.Ν. Καραγιάννης Εργαστήριο Μηχανικών Επιστημών και Τοπογραφίας, Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Λιβαδικών Φυτών για τη Παραγωγή Βιοενέργειας

Αξιολόγηση Λιβαδικών Φυτών για τη Παραγωγή Βιοενέργειας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΤΟΜΕΑΣ ΛΙΒΑΔΟΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ- ΙΧΘΥΟΠΟΝΙΑΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΑΣΙΚΩΝ ΒΟΣΚΟΤΟΠΩΝ Αξιολόγηση Λιβαδικών Φυτών

Διαβάστε περισσότερα

Προδιαγραφές Σύνταξης Οριστικών Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης

Προδιαγραφές Σύνταξης Οριστικών Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης Προδιαγραφές Σύνταξης Οριστικών Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης Πίνακας Περιεχομένων Σελίδα Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η 3 1. Καθορισμός περιοχής μελέτης 3 2. Σκοπός του οριστικού σχεδίου και ιστορία διαχείρισης 3

Διαβάστε περισσότερα

Αγρονομικά χαρακτηριστικά καλλιεργούμενων ποικιλιών λειμώνιων αγρωστωδών σε συνθήκες αγρού (χρόνος εγκατάστασης) και εργαστηρίου

Αγρονομικά χαρακτηριστικά καλλιεργούμενων ποικιλιών λειμώνιων αγρωστωδών σε συνθήκες αγρού (χρόνος εγκατάστασης) και εργαστηρίου Αγρονομικά χαρακτηριστικά καλλιεργούμενων ποικιλιών λειμώνιων αγρωστωδών σε συνθήκες αγρού (χρόνος εγκατάστασης) και εργαστηρίου Μ. Τόλη 1, Ν. Μπουγίδης 1, Α. Τσέκας 1, Ρ. Θανόπουλος 2, Ν. Σιδηράς 1 και

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή Μηρυκαστικών Ζώων

Διατροφή Μηρυκαστικών Ζώων Διατροφή Μηρυκαστικών Ζώων Θεματική ενότητα 5: Βιολογική Εκτροφή Μηρυκαστικών Ζώων 2/2 Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκοντες: Γεώργιος Ζέρβας, Ελένη Τσιπλάκου Εκπαιδευτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τίτλος ΔΕ_3 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών)

Α. Τίτλος ΔΕ_3 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Α. Τίτλος ΔΕ_3 (Εργαστήριο Διαχείρισης Λιβαδιών) Βοσκοϊκανότητα Grazing capacity Μιχαήλ Βραχνάκης Καρδίτσα, Μάιος2014 Β. Σκοπός ΔΕ Η παραγωγή της λιβαδικής βλάστησης (σύνδεση με την προηγούμενη ΔΕ) αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Ανθρωπογενείς επιδράσεις Κλιματική αλλαγή Μεταβολές πυρικών καθεστώτων Κώστας Δ. Καλαμποκίδης Καθηγητής Παν. Αιγαίου Περίγραμμα 1.0 Δασικά Οικοσυστήματα: επαναπροσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Παρούσα κατάσταση των λιβαδιών και δασών στην Αλβανία και προοπτικές ανάπτυξή τους

Παρούσα κατάσταση των λιβαδιών και δασών στην Αλβανία και προοπτικές ανάπτυξή τους Παρούσα κατάσταση των λιβαδιών και δασών στην Αλβανία και προοπτικές ανάπτυξή τους Παρούσα κατάσταση των λιβαδιών και δασών στην Αλβανία και προοπτικές ανάπτυξή τους V. Mine, T. Mako και R. Peka Γενική

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα.

Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Πρότυπα οικολογικής διαφοροποίησης των μυρμηγκιών (Υμενόπτερα: Formicidae) σε κερματισμένα ορεινά ενδιαιτήματα. Γεωργιάδης Χρήστος Λεγάκις Αναστάσιος Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή κατά λειτουργικούς τύπους φυτών σε σχέση με τις αλλαγές χρήσης γης σε μεσογειακά λιβάδια

Παραγωγή κατά λειτουργικούς τύπους φυτών σε σχέση με τις αλλαγές χρήσης γης σε μεσογειακά λιβάδια Παραγωγή κατά λειτουργικούς τύπους φυτών σε σχέση με τις αλλαγές χρήσης γης σε μεσογειακά λιβάδια Παραγωγή κατά λειτουργικούς τύπους φυτών σε σχέση με τις αλλαγές χρήσης γης σε μεσογειακά λιβάδια Μ.Π.

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφικά ξυλώδη φυτά: Ο ρόλος τους στα Μεσογειακά συστήματα παραγωγής

Κτηνοτροφικά ξυλώδη φυτά: Ο ρόλος τους στα Μεσογειακά συστήματα παραγωγής Κτηνοτροφικά ξυλώδη φυτά: Ο ρόλος τους στα Μεσογειακά συστήματα παραγωγής Κτηνοτροφικά ξυλώδη φυτά: Ο ρόλος τους στα Μεσογειακά συστήματα παραγωγής Θ. Γ. Παπαχρήστου Εργαστήριο Λιβαδοπονίας, Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή και θρεπτική αξία ξυλωδών φυτών σε λιβάδια της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης

Παραγωγή και θρεπτική αξία ξυλωδών φυτών σε λιβάδια της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Παραγωγή και θρεπτική αξία ξυλωδών φυτών σε λιβάδια της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης Χ. Καρακώστα, Μ. Δ. Γιακουλάκη και Β. Π. Παπαναστάσης Τομέας Λιβαδοπονίας και Άγριας Πανίδας-Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΤΡΟΠΙΚΑ ΔΑΣΗ Οι περιοχές των τροπικών δασών όπως βλέπεις και στον παραπάνω παγκόσμιο χάρτη, βρίσκονται στη Νότια Αμερική(γύρω από τον ισημερινό), στη Βόρεια Αμερική(ανάμεσα από τον Τροπικό του

Διαβάστε περισσότερα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΓΕΩΤΕΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΡΟΔΑΣΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Η Αγροδασοπονία στα Πλαίσια της Νέας ΚΑΠ 2014 2020 Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2014 Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Εμπειρικά μοντέλα εποχιακής πρόγνωσης δυναμικού παραγωγής κάλυψης υπέργειας βιομάζας σε σχέση με. κλιματικές παραμέτρους σε ψευδαλπικό ποολίβαδο του

Εμπειρικά μοντέλα εποχιακής πρόγνωσης δυναμικού παραγωγής κάλυψης υπέργειας βιομάζας σε σχέση με. κλιματικές παραμέτρους σε ψευδαλπικό ποολίβαδο του Εμπειρικά μοντέλα εποχιακής πρόγνωσης δυναμικού παραγωγής κάλυψης υπέργειας βιομάζας σε σχέση με κλιματικές παραμέτρους σε ψευδαλπικό ποολίβαδο του Τυμφρηστού Ν. Ευρυτανίας Εμπειρικά μοντέλα εποχιακής

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινόμηση των λιβαδιών Το βασικό κριτήριο ταξινόμησης είναι τα κυριαρχούντα είδη φυτών διότι: είναι σημαντικότερα από οικολογική και οικονομική

Ταξινόμηση των λιβαδιών Το βασικό κριτήριο ταξινόμησης είναι τα κυριαρχούντα είδη φυτών διότι: είναι σημαντικότερα από οικολογική και οικονομική ΤΥΠΟΙ ΛΙΒΑΔΙΩΝ Ταξινόμηση των λιβαδιών Το βασικό κριτήριο ταξινόμησης είναι τα κυριαρχούντα είδη φυτών διότι: είναι σημαντικότερα από οικολογική και οικονομική άποψη, παράγουν την περισσότερη βιομάζα έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Όλα τα έμβια όντα συνυπάρχουν με αβιοτικούς παράγοντες με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Υπάρχουν οργανισμοί: 1. Αυτότροφοι (Δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και μέσω της

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεση και δομή της βλάστησης μετά από διακοπή της βόσκησης σε ποολίβαδο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων

Σύνθεση και δομή της βλάστησης μετά από διακοπή της βόσκησης σε ποολίβαδο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων Σύνθεση και δομή της βλάστησης μετά από διακοπή της βόσκησης σε ποολίβαδο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων Σύνθεση και δομή της βλάστησης μετά από διακοπή της βόσκησης σε ποολίβαδο του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων

Διαβάστε περισσότερα

Εποχιακές μεταβολές των δραστηριοτήτων αιγών και προβάτων σε κοινόχρηστα λιβάδια της βόρειας Ελλάδας

Εποχιακές μεταβολές των δραστηριοτήτων αιγών και προβάτων σε κοινόχρηστα λιβάδια της βόρειας Ελλάδας Εποχιακές μεταβολές των δραστηριοτήτων αιγών και προβάτων σε κοινόχρηστα λιβάδια της βόρειας Ελλάδας Χ.Κ. Ευαγγέλου 1, Μ.Δ. Γιακουλάκη 2 και Β.Π. Παπαναστάσης 1 1 Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας (286),

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία στις ορεινές περιοχές: από τις ευρωπαϊκές οδηγίες στην τοπική πραγματικότητα

Κτηνοτροφία στις ορεινές περιοχές: από τις ευρωπαϊκές οδηγίες στην τοπική πραγματικότητα Κτηνοτροφία στις ορεινές περιοχές: από τις ευρωπαϊκές οδηγίες στην τοπική πραγματικότητα Κτηνοτροφία στις ορεινές περιοχές: από τις ευρωπαϊκές οδηγίες στην τοπική πραγματικότητα Μ. Σιόλιου - Καλουδοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα ύλη μέχρι

Διδακτέα ύλη μέχρι 7Ο ΓΕΛ Πειραιά Α Λυκείου Σχολικό έτος 2017-18 ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (μάθημα επιλογής) Διδακτέα ύλη μέχρι 18-12-2017 Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Η διδακτέα ύλη για το μάθημα επιλογής «ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αρνητικές Επιπτώσεις των Πυρκαγιών στο Αγροτικό Οικοσύστημα Εναλλακτικές Λύσεις. Σάββας Αργυράκης Πρόεδρος Αγροτικού Συλλόγου Δήμου Νέστου

Αρνητικές Επιπτώσεις των Πυρκαγιών στο Αγροτικό Οικοσύστημα Εναλλακτικές Λύσεις. Σάββας Αργυράκης Πρόεδρος Αγροτικού Συλλόγου Δήμου Νέστου Αρνητικές Επιπτώσεις των Πυρκαγιών στο Αγροτικό Οικοσύστημα Εναλλακτικές Λύσεις Σάββας Αργυράκης Πρόεδρος Αγροτικού Συλλόγου Δήμου Νέστου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η καύση των φυτικών υπολειμμάτων είναι μια παλιά συνήθεια

Διαβάστε περισσότερα

http://www.eu-water.eu

http://www.eu-water.eu 2ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Παρουσίαση της υδρογεωλογικής κατάστασης της λεκάνης Σαριγκιόλ και των

Διαβάστε περισσότερα

Λιβαδικές δασοτεχνικές εγκαταστάσεις και η συμβολή των λιβαδιών στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών

Λιβαδικές δασοτεχνικές εγκαταστάσεις και η συμβολή των λιβαδιών στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών Λιβαδικές δασοτεχνικές εγκαταστάσεις και η συμβολή των λιβαδιών στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών Λιβαδικές δασοτεχνικές εγκαταστάσεις και η συμβολή των λιβαδιών στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών Κ.

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη μοντέλου για την επίδραση της φωτιάς στους βοσκότοπους και την εμφάνιση τάσεων ερημοποίησης

Ανάπτυξη μοντέλου για την επίδραση της φωτιάς στους βοσκότοπους και την εμφάνιση τάσεων ερημοποίησης Ανάπτυξη μοντέλου για την επίδραση της φωτιάς στους βοσκότοπους και την εμφάνιση τάσεων ερημοποίησης Γ. Ξανθόπουλος και Μ. Ξανθάκης Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Νέες απόψεις για την εξέλιξη της βλάστησης και η εφαρμογή τους στα Ελληνικά λιβάδια

Νέες απόψεις για την εξέλιξη της βλάστησης και η εφαρμογή τους στα Ελληνικά λιβάδια Νέες απόψεις για την εξέλιξη της βλάστησης και η εφαρμογή τους στα Ελληνικά λιβάδια Β. Π. Παπαναστάσης Εργαστήριο Λιβαδικής Οικολογίας, Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι πριν λίγα χρόνια καλλιεργούνταν σε αρκετή έκταση βίκος για σποροπαραγωγή, που σήμερα όμως περιορίστηκε πάρα πολύ.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια καλλιεργούνταν σε αρκετή έκταση βίκος για σποροπαραγωγή, που σήμερα όμως περιορίστηκε πάρα πολύ. Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου Όπως είναι γνωστό στη ζώνη του σκληρού σταριού, στο Θεσσαλικό κάμπο και ειδικά όπου τα σιτηρά δεν εναλλάσσονται με ποτιστικές καλλιέργειες, είναι απαραίτητη η 4ετης τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

«Οι επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία της Ελλάδος»

«Οι επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία της Ελλάδος» «Οι επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία της Ελλάδος» Χρήστος Σ. Ζερεφός Ακαδημαïκός Ακαδημία Αθηνών 28 Νοεμβρίου 2017 Χωρίς την παρουσία των αερίων

Διαβάστε περισσότερα