Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Πέµπτη 27 εκεµβρίου Ελληνική Οικονοµία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Transcript

1 Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Πέµπτη 27 εκεµβρίου 2012 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονοµία Στο τέλος του 2012 ενισχύονται οι ενδείξεις ότι έχει αρχίσει δυναµικά η διαδικασία της αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονοµίας υπέρ των κλάδων που παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά-εµπορεύσιµα προϊόντα, µε ταυτόχρονη ταχεία υποχώρηση των κλάδων που παράγουν προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) που δεν είναι εµπορεύσιµα διεθνώς. Είναι πολύ σηµαντικό το ότι τα στοιχεία του Ισοζυγίου Πληρωµών το 2012 δείχνουν ότι ήδη ότι βρισκόµαστε αναµφισβήτητα στη σωστή πορεία. Είναι γεγονός, ότι αυτή η πορεία αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονοµίας υπέρ της ανάπτυξης µε στήριγµα στα ανταγωνιστικά µας πλεονεκτήµατα, λαµβάνει έως σήµερα χώρα σε ένα εξαιρετικά δυσµενές οικονοµικό περιβάλλον αδικαιολόγητα µειωµένων προσδοκιών για την έγκαιρη έξοδο από την κρίση και την ανάπτυξη στο µέλλον. Αυτό το περιβάλλον µας οδήγησε στην υπέρµετρα µεγάλη πτώση των εγχώριων δαπανών για επενδύσεις και κατανάλωση (όπως αναλύεται στη συνέχεια) και σε άσκηση ασφυκτικής πίεσης στις επιχειρήσεις για µείωση της παραγωγής τους και του εργατικού τους δυναµικού και, σε πολλές περιπτώσεις, για έξοδό τους από την αγορά. Έτσι, το κόστος της αναδιάρθρωσης της οικονοµίας και της αναγκαίας δηµοσιονοµικής προσαρµογής, το οποίο εµφανίζεται µε µεγάλη αύξηση της ανεργίας και υπέρµετρη, πολλές φορές, µείωση των εγχώριων εισοδηµάτων, έχει ήδη λάβει πολύ µεγάλες διαστάσεις. Ωστόσο, σε αυτή την πραγµατικότητα, η δυνατότητα εξόδου από την κρίση έχει ήδη ενισχυθεί από τις εξελίξεις στο ισοζύγιο πληρωµών και στη δηµοσιονοµική προσαρµογή, καθώς και στην ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας, όπως επίσης αναλύεται στη συνέχεια. Έχουµε τώρα τη δυνατότητα να εκµεταλλευτούµε µε πιο αποφασιστικό και αποτελεσµατικό τρόπο τα σηµαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα της χώρας µας τα οποία ελάχιστα έχουµε εκµεταλλευτεί έως σήµερα. Μπορούµε να το κάνουµε αυτό µε στήριγµα την ανακτηθείσα διεθνή ανταγωνιστικότητα των ξεχωριστών και υψηλής ποιότητας εγχωρίως παραγοµένων προϊόντων µας. Γενικά, η δυνατότητα παραγωγής υψηλής ποιότητας και σηµαντικά βελτιωµένης ανταγωνιστικότητας προϊόντων (αγαθών και υπηρεσιών) στην εγχώρια οικονοµία αναµένεται να αναδειχθεί στα επόµενα έτη. Αυτό θα γίνει, αφενός µε την πιο αποτελεσµατική από εδώ και πέρα δραστηριοποίηση της επίσης αναµφισβήτητα ικανής ελληνικής επιχειρηµατικότητας και αφετέρου µε την προσέλκυση Ξένων Άµεσων Επενδύσεων σε όλες τις περιοχές και τους παραγωγικούς κλάδους της χώρας. Η ήδη επιταχυνόµενη προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και της αξιοποίησης της δηµόσιας (και της εκκλησιαστικής) περιουσίας, αποτελεί ασφαλώς ουσιαστικό βήµα προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι βασικές εξελίξεις που ενισχύουν τις ανωτέρω προοπτικές έγκαιρης ανάκαµψης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας είναι οι ακόλουθες: Πρώτον, η εντυπωσιακή πορεία βελτίωσης του εξωτερικού Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) της χώρας συνεχίστηκε και τον Οκτώβριο 2012, όπου σηµειώθηκε πτώση του ελλείµµατος αυτού κατά -53,3% σε ετήσια βάση, συµβάλλοντας στην περαιτέρω µείωση του ελλείµµατος στο 10µηνο12 στα 2,57 δισ., από έλλειµµα ύψους 15,06 δις στο αντίστοιχο 10µηνο. 11, σηµειώνοντας πτώση κατά -82,94% σε ετήσια βάση, µετά την πτώση του, κατά -14,08% σε ετήσια βάση και στο 10µηνο. 11. Ήδη το έλλειµµα του ΙΤΣ µειώθηκε στο πολύ χαµηλό -1,31% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 12, έναντι -7,22% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 11 και -7,89% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 10. Μετά από αυτή την εξέλιξη το έλλειµµα του ΙΤΣ αναµένεται να διαµορφωθεί στο -2,5% του ΑΕΠ το 2012 και στο +0,5% του ΑΕΠ το 2013, από -8,8% του ΑΕΠ το 2011, -9,4% το 2010 και -10,3% του ΑΕΠ το Το ΙΤΣ της Ελλάδος µε τις κεφαλαιακές µεταβιβάσεις µπορεί να είναι πλεονασµατικό από το 2013 (πολύ νωρίτερα από όταν αναµενόταν), µετά από πολλές 10ετίες αυξανόµενων ελλειµµάτων. Στην εξέλιξη αυτή στο εξωτερικό ΙΤΣ, συµβάλλουν καθοριστικά οι ακόλουθες εξελίξεις: α) Η δραστική µείωση του πρωτογενούς ελλείµµατος στο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) στο 0,0% του ΑΕΠ το 2012 (σύµφωνα µε τα στοιχεία εκτέλεσης του Π2012 στο 11µηνο. 2012), από έλλειµµα -10,4% του ΑΕΠ το Επιπλέον, εκτιµάται τώρα ότι είναι εφικτή η επίτευξη µεγαλύτερου πρωτογενούς πλεονάσµατος στη ΓΚ ύψους 2,0% του ΑΕΠ το 2013, µε την εφαρµογή και των νέων µέτρων µείωσης των δαπανών και αύξησης των εσόδων της ΓΚ ύψους 9,6 δις το Επίσης, το έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης θα είναι σηµαντικά µειωµένο τόσο το 2012 (κάτω από το -6,0% του ΑΕΠ), όσο και το 2013 (κάτω από το -3,5% του ΑΕΠ) λόγω της µεγάλης εκτιµώµενης µεγάλης µείωσης των πληρωµών τόκων όπως αναλύεται στη συνέχεια. β) Η µεγάλη µείωση κατά 4,9 δις των πληρωµών τόκων, µερισµάτων και κερδών σε επενδυτές του εξωτερικού που είχαν επενδύσει σε κρατικά οµόλογα και µετοχές στην Ελλάδα. Ένας µεγάλος όγκος από τα στοιχεία αυτά έχουν ήδη ρευστοποιηθεί και τα κεφάλαια έχουν µεταφερθεί στο εξωτερικό µέσω της δραστικής µείωσης του πλεονάσµατος του Λογαριασµού Κεφαλαίων του ελληνικού ισοζυγίου πληρωµών. Το πιο σηµαντικό, βέβαια, από αυτά τα στοιχεία ήταν οι δαπάνες για πληρωµές τόκων για την εξυπηρέτηση του δηµοσίου χρέους σε χρηµατοοικονοµικά ιδρύµατα και επίσηµους δανειστές της χώρας στο εξωτερικό. ραστική µείωση αυτών των δαπανών τόκων σηµειώθηκε µε την εφαρµογή του PSI Plus (όπου η ονοµαστική αξία του δηµοσίου χρέους που ήταν στην κατοχή

2 τραπεζών και θεσµικών και ιδιωτών επενδυτών µειώθηκε κατά 53,5% µε ανταλλαγή των παλαιών µε νέα µακροπρόθεσµα οµόλογα χαµηλού επιτοκίου). Ωστόσο, επιπλέον µείωση των πληρωµών τόκων από την Ελλάδα σηµειώθηκε µε τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής του EUROGRUP την 20ή Φεβρουαρίου 2012 για σηµαντική µείωση των επιτοκίων που επιβάλλονται στην Ελλάδα όσον αφορά τον χρέος του ελληνικού δηµοσίου έναντι του ΝΤ και των χωρών και κεντρικών τραπεζών της Ζώνης του Ευρώ. Μάλιστα, η δραστική αυτή µείωση των δαπανών της χώρας για πληρωµή τόκων στο εξωτερικό, θα λάβει ακόµη µεγαλύτερες διαστάσεις το 2013, σύµφωνα µε τις αποφάσεις του EUROGRUP της 26ής Νοεµβρίου 2012 µε τις οποίες µειώνεται ακόµη περισσότερο το επιτόκιο εξυπηρέτησης του ελληνικού δηµοσίου χρέους στις χώρες µέλη της ΖτΕ και αναβάλλονται για µετά το 2022 οι πληρωµές τόκων στο EFSF. Εποµένως, η µείωση των δαπανών για τόκους θα είναι πολύ µεγαλύτερη το 2013 συµβάλλοντας στο µηδενισµό του ελλείµµατος του ΙΤΣ και πιθανότατα στη δηµιουργία πλεονάσµατος σε αυτό το ισοζύγιο, όπως προαναφέρθηκε. Επιπλέον, η µεγάλη µείωση των δαπανών της χώρας για τόκους εξυπηρέτησης του δηµοσίου χρέους, αποτελεί ήδη ουσιαστικό παράγοντα σταθεροποίησης και µείωσης του δηµοσίου χρέους και συµβάλλει αποφασιστικά στην προσπάθεια ανάκαµψης της ελληνικής οικονοµίας. γ) Η µεγάλη πτώση της εγχώριας ιδιωτικής κατανάλωσης στα 119,0 δις το 2012 (σε πραγµατικές τιµές 2005), από 151,8 δις το 2008, µε ταυτόχρονη πτώση και των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στα 23,5 δις το 2012, από 56,5 δις το Ως αποτέλεσµα, η συνολική εγχώρια δαπάνη σε τρέχουσες τιµές µειώθηκε στα 204,7 δις το 2012, από 266,98 δις το Με αυτές τις εξελίξεις το έλλειµµα του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών (όπως µετράται στους εθνικούς λογαριασµούς) µειώθηκε στο 2,9% του ΑΕΠ το 2012, από 14,1% του ΑΕΠ το Η ανωτέρω δραστική µείωση της εγχώριας συνολικής δαπάνης στην ελληνική οικονοµία είναι κατά ένα σηµαντικό µέρος αποτέλεσµα της κατακόρυφης αναγκαστικής πτώσης του πλεονάσµατος του ΛΚ του εξωτερικού ισοζυγίου πληρωµών της χώρας, που διαµορφώθηκε στα 3,46 δις στο 10µηνο. 12, έναντι 15,93 δις στο 10µηνο. 11, 18,4 δις στο 10µηνο. 10, 24,5 δις το 2009 και 24,2 δις το 2007 ως σύνολο. Ωστόσο, όπως προκύπτει από αυτά τα στοιχεία, η µείωση της εγχώριας συνολικής δαπάνης στην οικονοµία ανέρχεται στα 62,3 δις το 2012 έναντι του 2008, ενώ η µείωση του πλεονάσµατος του λογαριασµού κεφαλαίων (και του ελλείµµατος του ΙΤΣ) στην ίδια περίοδο δεν υπερβαίνει τα 20 δις, όση περίπου είναι και η µείωση των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων της χώρας. Κατά το υπόλοιπο µέρος της η πτώση της εγχώριας δαπάνης στην οικονοµία, και κατά συνέπεια η υπέρµετρη πτώση του ΑΕΠ της χώρας, ήταν αποτέλεσµα της ανεπίτρεπτης διαδικασίας διάβρωσης του οικονοµικού κλίµατος στη χώρα, που µπήκε σε κίνηση από τις αρχές του 2010, µε τη συµβολή πολλών παραγόντων όπως έχει αναλυθεί εκτενώς σε προηγούµενα τεύχη του παρόντος ελτίου. Βέβαια, το ύψος της µείωσης της καταγεγραµµένης εγχώριας συνολικής δαπάνης στην οικονοµία είναι τόσο µεγάλο που θα είχε συµβάλλει σε ακόµη µεγαλύτερη µείωση του ελλείµµατος του ΙΤΣ της χώρας, αν, βέβαια, δεν υπήρχε και η µη καταγεγραµµένη συνολική δαπάνη στην οικονοµία (αυτή που γίνεται χωρίς αποδείξεις και παραστατικά), η οποία έλαβε µεγάλες διαστάσεις τα τελευταία δύο έτη. Αυτή η διογκούµενη µη καταγεγραµµένη δαπάνη που πραγµατοποιείται στην παράλληλη οικονοµία, συµβάλλει µεν στη µεγάλη µείωση του καταγεγραµµένου ΑΕΠ στην περίοδο , αλλά εξακολουθεί να διατηρεί τις εισαγωγές της χώρας (που ελάχιστα µπορούν να ξεφύγουν της καταγραφής) σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Έτσι, οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που αποτελούσαν το 23,5% της συνολικής εγχώριας δαπάνης το 2009, έφτασαν να αποτελούν το 26,6% αυτής της δαπάνης το 2012 και αναµένεται να αποτελούν το 26,8% της εγχώριας δαπάνης το ,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 Διάγραμμα 1. Εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας κόστους της ελληνικής οικονομίας σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ζώνης του Ευρώ (Στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Γερμανία Ισπανία Ιταλία Ελλάδα Ιρλανδία Πορτογαλία 2000 Απρ-01 Οκτ-01 Απρ-02 Οκτ-02 Απρ-03 Οκτ-03 Απρ-04 Οκτ-04 Απρ-05 Οκτ-05 Απρ-06 Οκτ-06 Απρ-07 Οκτ-07 Απρ-08 Οκτ-08 Απρ-09 Οκτ-09 Απρ-10 Οκτ-10 Απρ-11 Οκτ-11 Απρ-12 Οκτ-12 Απρ-13 Οκτ-13 Πίνακας 1. Εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας κόστους της Ελλάδος και άλλων χωρών της Ζώνης του Ευρώ με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Unit Labour Cost based REER appreciation against 35 competitive countries) Germany Greece Spain Ireland Italy Portugal Q4 2009/2000-0,7% 23,7% 22,1% 38,7% 26,3% 13,7% Q4 2011/Q ,4% -9,8% -8,0% -15,3% -3,6% -5,0% Q4 2012/Q ,8% -22,7% -11,2% -19,4% -5,6% -7,5% Q4 2013/Q ,3% -27,5% -16,7% -21,7% -5,8% -13,1% Q4 2011/2000-5,1% 11,7% 12,4% 17,5% 21,7% 8,0% Q4 2012/2000-7,6% -4,3% 3,3% 11,3% 19,9% -0,7% Q4 2013/2000-7,0% -10,3% 1,7% 8,6% 19,0% -1,2% Source: a) European Commission (Price & Cost Competitiveness and European Economic Forecast, Autumn 2012). εύτερον, τα στοιχεία του Ισοζυγίου Πληρωµών δείχνουν επίσης ότι έχει αρχίσει δυναµικά η διαδικασία της αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονοµίας υπέρ των κλάδων που παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά-εµπορεύσιµα προϊόντα, µε ταυτόχρονη ταχεία υποχώρηση των κλάδων που παράγουν προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) που δεν είναι εµπορεύσιµα διεθνώς. Τα τελευταία στηρίζονταν έως τώρα στη συνεχή αύξηση της εγχώριας ζήτησης µε την εκµετάλλευση κάθε δυνατότητας αύξησης των εγχώριων εισοδηµάτων που προέκυπτε από τον υπέρµετρα µεγάλο, και αυξανόµενο έως το 2008, δανεισµό της χώρας από το εξωτερικό. Η µεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης για τους λόγους που προαναφέρθηκαν οδηγεί σε ταχεία συρρίκνωση των 2

3 κλάδων που δεν έχουν τη δυνατότητα να εκµεταλλευτούν την παγκόσµια ζήτηση για τα προϊόντα τους. Σηµειώνεται ότι η εγχώρια ζήτηση στην Ελλάδα θα αρχίσει και πάλι να αυξάνεται µόνο µε την ανταγωνιστική αύξηση του ΑΕΠ της χώρας και µε την αύξηση των εξαγωγών και την σταδιακή υποκατάσταση εισαγωγών µε εγχώρια παραγωγή. Η αναδιάρθρωση της οικονοµίας αντανακλάται στη σηµαντική µείωση του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίµων και πλοίων στα 7,26 δις στο 10µηνο. 2012, από 13,67 δις στο 10µηνο και, σε µικρότερο βαθµό, στην αύξηση του πλεονάσµατος του ισοζυγίου των υπηρεσιών στα 13,67 δις στο 10µηνο. 2012, από 12,27 δις στο 10µηνο Σε αυτό το αποτέλεσµα συµβάλλει και η συνεχιζόµενη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας, όπως προκύπτει και από την υποτίµηση της πραγµατικής σταθµισµένης συναλλαγµατικής ισοτιµίας του Ευρώ για την Ελλάδα, µε βάση το σχετικό κόστος εργασίας, που έφτασε στο 4 ο 3µηνο. 12 το -22,7% έναντι του 4 ου 3µήνου του 2009 και στο -4,3% έναντι του έτους 2000 (βλέπε τον Πίνακα 1 και το ιάγραµµα 1). Έτσι, η συµβολή των συνολικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στη χρηµατοδότηση των συνολικών πληρωµών για εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και για πληρωµές εισοδηµάτων στο εξωτερικό αυξήθηκε εντυπωσιακά από 55,5% το 2008 στο 78,7% το 2012 και αναµένεται να ανέλθει στο 86,9% το Ένα πρόσθετο ποσοστό χρηµατοδότησης, της τάξης του 10%-11,0% καλύπτεται ήδη από τις εισπράξεις εισοδηµάτων από το εξωτερικό, οι οποίες µπορεί να αυξηθούν στα επόµενα έτη µε την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στην ελληνική οικονοµία και από το πλεόνασµα του ισοζυγίου τρεχουσών και κεφαλαιακών µεταβιβάσεων. Παγκόσµια Οικονοµία Παρά τη δέσµευση του προέδρου των ΗΠΑ ότι θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξευρεθεί έγκαιρα λύση στο θέµα της φορολογίας και των δηµοσίων δαπανών προκειµένου να αποφευχθεί από τις αρχές του 2013 ο αποκαλούµενος δηµοσιονοµικός γκρεµός (fiscal cliff), το αδιέξοδο διατηρείται ενώ στενεύουν τα χρονικά περιθώρια. Ωστόσο, έκπληξη και ανησυχία προκάλεσε στις αγορές η απόφαση του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής οµάδας των Ρεπουµπλικάνων, στη Βουλή των Αντιπροσώπων, να ακυρώσει την ψηφοφορία στη Βουλή σχετικά µε την πρόταση των Ρεπουµπλικάνων, γνωστή ως Plan B, το οποίο προβλέπει αύξηση της φορολογίας για εισοδήµατα µεγαλύτερα του $ 1 εκατ.. Αιτία ήταν η µη ικανοποιητική στήριξή της από αρκετά µέλη του κόµµατος. Στις επόµενες ηµέρες αναµένεται ότι θα υπάρξουν συνεχείς επαφές µεταξύ των µελών του ρεπουµπλικανικού κόµµατος για την επίτευξη του αναγκαίου πολιτικού συµβιβασµού µε τους δηµοκρατικούς µε στόχο να αποτραπεί ο δηµοσιονοµικός γκρεµός ο οποίος θα θέσει σε κίνδυνο ακόµη και την πιστοληπτική διαβάθµιση των ΗΠΑ. Υπενθυµίζεται ότι σύµφωνα µε τον ΟΟΣΑ, σε περίπτωση που δεν αποφευχθεί ο δηµοσιονοµικός γκρεµός, θα τεθούν σε ισχύ µέτρα δηµοσιονοµικής προσαρµογής ύψους $ 600 δισ. που αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε ύφεση τόσο την οικονοµία των ΗΠΑ όσο και την παγκόσµια οικονοµία. Ως αποτέλεσµα της αποτυχίας και στην προηγούµενη εβδοµάδα στην προσπάθεια επίτευξης συµφωνίας για την αποτροπή του fiscal cliff τα χρηµατιστήρια των ΗΠΑ σηµείωσαν µικρή σχετικά πτώση, κλείνοντας στο σχετικά υψηλό επίπεδο των ,08 µον. (-0,39%) ο Dow Jones, στις 3.012,6 µον. (-0,29%) ο NASDAQ και στις 1426,6 µον. ο S&P s 500. Επίσης, η απόδοση των 10ετών οµολόγων των ΗΠΑ ανήλθε στο 1,77% την , από το χαµηλό του 1,38% που είχε σηµειώσει τον Ιούλιο του Το spread από τα αντίστοιχα Γερµανικά οµόλογα ανήλθε στα 41 bps. Όλα αυτά συµβαίνουν καθώς το Γιέν διαµορφώνεται σε χαµηλά επίπεδα, στα 85 JPY/USD, καθώς ο νέος Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Shinzo Abe αναλαµβάνει την πρωθυπουργία µε πολιτική να ασκήσει επιρροή στην ΤτΙαπωνίας για µια νέα ποσοτική ενίσχυση της ρευστότητας στην οικονοµία µε αύξηση του στόχου για τον πληθωρισµό στο 2,0%. Στην Ευρώπη παρακολουθούν µε ενδιαφέρον την προσπάθεια των ΗΠΑ για αποτροπή του fiscal cliff και στα πλαίσια αυτά οριακή άνοδο σηµείωσαν σε εβδοµαδιαία βάση οι καταθέσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών στην ΕΚΤ. Αναλυτικότερα, οι Ο/Ν καταθέσεις διαµορφώθηκαν την στα 229,4 δισ. από 229,0 δισ. την (ιστορικά υψηλό 823,3 δισ ). Όσον αφορά τις εξελίξεις στην πραγµατική οικονοµία, σηµειώνονται τα ακόλουθα: Στις ΗΠΑ, η αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3µηνο. 12 ήταν τελικά στο 3,1% σε ετησιοποιηµένη βάση, από 1,3% στο 2 ο 3µηνο 12 και 2,0% στο 1 ο 3µηνο 12. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε κατά 1,6% στο 3 ο 3µηνο 12, από 1,5% στο 2 ο 3µηνο 12 και 2,4% στο 1 ο 3µηνο 12. Αισθητή ήταν η αύξηση της κατανάλωσης διαρκών καταναλωτικών αγαθών, κατά 8,9% στο 3 ο 3µηνο. 12, από -0,2% το 2 ο 3µηνο 12 και 11,5% στο 1 ο 3µηνο 12. Παρά το κλίµα της δηµοσιονοµικής προσαρµογής που επικαλούνται αρκετοί αξιωµατούχοι στις ΗΠΑ οι οµοσπονδιακές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 9,5% σε ετησιοποιηµένη βάση το 3 ο 3µηνο. 12, έναντι µείωσής τους κατά -0,2% το 2 ο 3µηνο 12 και -4,2% το 1 ο 3µηνο 12. απάνες οι οποίες εάν δεν είχαν πραγµατοποιηθεί η αύξηση του ΑΕΠ θα ήταν µικρότερη στο 3 ο 3µηνο 12 κατά +0,71 ποσοστιαίες µονάδες. Θετική επίπτωση κατά +0,38 ποσοστιαίες µονάδες στην αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3µηνο 12 είχαν οι καθαρές εξαγωγές. Όσον αφορά τις επενδύσεις, οι µεν επιχειρηµατικές σηµείωσαν πτώση κατά -1,8%, µετά από άνοδο +3,6% το 2 ο 3µηνο 12 ενώ οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν κατά +13,5% από +8,5% το 2 ο 3µηνο 12. 3

4 Στην αγορά ακινήτων, παρά τις αυξοµειώσεις που καταγράφονται σε µηνιαία βάση, µπορούµε να συνάγουµε το συµπέρασµα ότι µια µικρή ανάκαµψη έχει αρχίσει να πραγµατοποιείται αλλά µε πολύ αργούς ρυθµούς. Ειδικότερα, αύξηση κατέγραψαν, οι πωλήσεις υφιστάµενων κατοικιών κατά 5,9% σε µηνιαία βάση το Νοέµ. 12 από 1,5% τον Οκτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση η άνοδος ήταν της τάξης του 14,5%. Ο αριθµός των οικοδοµικών αδειών αυξήθηκε κατά 3,6% σε µηνιαία βάση το Νοέµ. 12 µετά από µείωση κατά -2,5% τον Οκτ. 12 και αύξηση κατά 11,1% το Σεπτ. 12. Ο δείκτης τιµών κατοικιών FHFA αυξήθηκε κατά 0,5% σε µηνιαία βάση τον Οκτ. 12 έναντι µηδενικής µεταβολής το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση ενισχύθηκε κατά 5,6%. Επίσης, ο δείκτης τιµών S&P s/case Shiller σηµείωσε άνοδο τον Οκτ. 12 κατά 0,7% σε µηνιαία βάση και κατά 4,3% σε ετήσια βάση. Πτώση κατά -3,0% σε µηνιαία βάση σηµείωσαν τον Νοέµ. 12 οι ενάρξεις νέων κατοικιών, έναντι, ωστόσο, της µεγάλης αύξησής τους κατά 5,3% τον Οκτ. 12 και κατά 12,4% το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση ήταν αυξηµένες κατά 21,6%. Ο δείκτης βιοµηχανικής δραστηριότητας Philly/Fed σηµείωσε εντυπωσιακή άνοδο στο 8,1 τον εκ. 12, µετά τη σηµαντική υποχώρησή του στο -10,7 το Νοέµ. 12, από 5,7 τον Οκτ. 12 και -1,9 το Σεπτ. 12. Η βελτίωση τον εκ. 12 ήταν πολύ µεγαλύτερη από ότι ανέµεναν οι αγορές, αλλά οι διακυµάνσεις του δείκτη δείχνουν ότι αβεβαιότητες στον τοµέα συνεχίζονται. Τέλος, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταµεία ανεργίας σηµείωσαν αύξηση κατά 17 χιλ. την εβδοµάδα έως και διαµορφώθηκαν σε 361 χιλ. µε αποτέλεσµα ο µέσος όρος 4 εβδοµάδων να διαµορφωθεί στις 367,8 χιλ., που είναι συµβατός µε µια ήπια ανάπτυξη της οικονοµίας γύρω στο 2,0%. Στην Ιαπωνία, το εµπορικό ισοζύγιο εµφανίζεται ελλειµµατικό για 5 ο συνεχές 3µηνο λόγω της µεγάλης µείωσης των εξαγωγών για 6 ο συνεχή µήνα. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει την άποψη ότι η επιβράδυνση της παγκόσµιας οικονοµίας και κυρίως η ύφεση στη ΖτΕ είχε αρνητικό αντίκτυπο στο εξαγωγικό προφίλ της Ιαπωνίας. Οι εξαγωγές προς της ΕΕ µειώθηκαν κατά -19,9% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα, που αποτελεί τον µεγαλύτερο εµπορικό εταίρο της Ιαπωνίας για εξαγωγές πλοίων, µειώθηκαν επίσης σηµαντικά κατά -14,5% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12. Σε σωρευτική βάση, το 11µηνο Ιαν.- Νοέµ. 12, το εµπορικό ισοζύγιο ήταν ελλειµµατικό στα $ 29,6 δις, λόγω της πτώσης των εξαγωγών κατά -2,5% σε ετήσια βάση. Οι εξελίξεις αυτές αυξάνουν την προοπτική η ΤτΙαπωνίας να προχωρήσει σε νέα πολιτική ενίσχυσης της ρευστότητας στην οικονοµία, ενώ και η κυβέρνηση αναµένεται να προβεί σε νέο πρόγραµµα τόνωσης της εγχώριας ζήτησης και διατήρησης του Γιεν σε υποτιµηµένα επίπεδα (113,75 JPY/EUR την ), όπως προαναφέρθηκε. Στη ΖτΕ, ενθαρρυντικό στοιχείο αποτελεί η αύξηση του δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών (IFO) στη Γερµανία στο 102,4 τον εκ. 12 από 101,4 τον Νοέµ. 12, καθώς οι επιχειρηµατίες και οι αναλυτές εκτιµούν ότι στο τέλος του έτους η οικονοµία της Γερµανίας θα ανακάµψει από την κρίση. Στη Γαλλία, ο δείκτης επιχειρηµατικού κλίµατος σηµείωσε επίσης άνοδο στο 89,0 τον εκ. 12 από 88 τον Νοέµ. 12, παρά τις εκκρεµότητες που υπάρχουν στα εργασιακά ζητήµατα και τα οποία θα πρέπει να διευθετηθούν εντός του 2013 προκειµένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας. Αντίθετα, οι καταναλωτές στη Γερµανία εµφανίζονται πολύ απαισιόδοξοι, µε το δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης Gfk να σηµειώνει πτώση για 4 ο συνεχή µήνα, στο 5,6 τον Ιαν. 13 από 5,8 τον εκ. 12. Ο δείκτης δείχνει ότι οι καταναλωτές δεν εµφανίζονται διατεθειµένοι να προβούν σε αγορές, αλλά ταυτόχρονα εµφανίζονται και απαισιόδοξοι για τις µελλοντικές οικονοµικές συνθήκες. Τέλος, στην αγορά συναλλάγµατος, το ευρώ εµφανίζει τάσεις σταθεροποίησης στην περιοχή των 1,3200 USD/EUR ( ), καθώς κινούµαστε σε εορταστικό περιβάλλον και ο όγκος των συναλλαγών διατηρείται σε σχετικά χαµηλά επίπεδα. Η βραχυχρόνια πορεία του ευρώ θα καθορισθεί από τις εξελίξεις στις ΗΠΑ για την αποφυγή του αποκαλούµενου δηµοσιονοµικού γκρεµού (Fiscal Cliff). Μια ξεκάθαρη και καθοριστική συµφωνία για περιορισµό του χρέους σε βάθος χρόνου αναµένεται να λειτουργήσει θετικά για το αµερικανικό νόµισµα. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονοµία Ισοζύγιο Πληρωµών: To έλλειµµα του ΙΤΣ µε τις κεφαλαιακές µεταβιβάσεις µειώθηκε στο 2,57 δισ. στο 10µηνο Ιαν.-Οκτ. 12, σηµειώνοντας µείωση κατά 12,94 δισ. ή κατά -82,94% έναντι του αντίστοιχου 10µήνου 2011, µετά την µικρότερη πτώση του, κατά -14,08% σε ετήσια βάση, και στο 10µηνο. 11 έναντι του 10µήνου του Ήδη το έλλειµµα του ΙΤΣ µειώθηκε στο πολύ χαµηλό -1,31% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 12, έναντι -7,22% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 11 και -7,89% του ΑΕΠ στο 10µηνο. 10. Μετά από αυτή την εξέλιξη το έλλειµµα του ΙΤΣ αναµένεται στο -2,5% του ΑΕΠ το 2012 και στο +0,4% του ΑΕΠ το 2013, από -8,8% του ΑΕΠ το 2011, -9,4% το 2010 και -10,3% του ΑΕΠ το Το ΙΤΣ της Ελλάδος µε τις κεφαλαιακές µεταβιβάσεις µπορεί να είναι πλεονασµατικό από το 2013 (πολύ νωρίτερα από όταν αναµενόταν), µετά από 50 έτη αυξανόµενων ελλειµµάτων. Ιδιαίτερα σηµαντική ήταν η µείωση του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου εκτός καυσίµων και πλοίων στα 7,26 δισ. ή κατά -32,09% σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, µετά τη µείωσή του κατά -21,78% στο 10µηνο. 11. Η µείωση αυτή του ελλείµµατος οφείλεται στη µείωση των εισαγωγών αγαθών εκτός καυσίµων και πλοίων κατά -14,45% σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, έναντι -4,68% το 10µηνο 11 και στην αύξηση των εξαγωγών αγαθών εκτός καυσίµων και πλοίων κατά 2,67%, µετά την αύξησή τους κατά 20,99% στο 10µηνο 11. Σηµειώνεται ότι οι εξαγωγές 4

5 αγαθών συνεχίζουν να αυξάνουν παρά τη µεγάλη πτώση των εισαγωγών. Αυτό σηµαίνει ότι η εγχώρια προστιθέµενη αξία των εξαγωγών αυξάνει τα δύο τελευταία χρόνια. Όσον αφορά το Ισοζύγιο των Καυσίµων, είναι αξιοσηµείωτο ότι οι πληρωµές για εισαγωγές καυσίµων ήταν και πάλι αυξηµένες κατά 3,92% σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, µετά τη µεγάλη αύξησή τους κατά 25,12% στο 10µηνο 11. Από την άλλη πλευρά, οι εισπράξεις από εξαγωγές καυσίµων αυξήθηκαν κατά 17,21% στο 10µηνο. 12, έπειτα από την αύξησή τους κατά 36,43% στο 10µηνο 11. Συνολικά, στο 10µηνο. 12 σηµειώνεται µια µικρή µείωση στο έλλειµµα του ισοζυγίου των καυσίµων στα 9,03 δισ. έναντι 9,35 δισ. στο 10µηνο. 11, λόγω της µεγαλύτερης αύξησης των εξαγωγών διυλισµένων καυσίµων. Ωστόσο, το έλλειµµα αυτό εξακολουθεί να είναι σηµαντικά υψηλότερο από το έλλειµµα ύψους 7,82 δισ. στο 10µηνο του Η αύξηση των συνολικών εξαγωγών αγαθών (µε καύσιµα και πλοία) διαµορφώθηκε στο 6,98% στο 10µηνο 12, έναντι 22,94% στο 10µηνο 11 και αποτελεί ουσιαστικό στήριγµα για την οικονοµία της χώρας στην τρέχουσα περίοδο της ύφεσης. Οι εξαγωγές αγαθών ανήλθαν στα 18,02 δισ. στο 10µηνο 12, έναντι 16,84 δισ. το αντίστοιχο διάστηµα 2011 και αναµένεται να υπερβούν τα 21.5 δις (10,9% του ΑΕΠ) το 2012, έναντι 20,23 δις (9,7% του ΑΕΠ) το 2011 και 17,08 δις (7,7% του ΑΕΠ) το Σχετικά µε τα ανωτέρω σηµειώνεται η σηµαντική αύξηση των παραγγελιών της βιοµηχανίας από τις αγορές του εξωτερικού κατά 21,6% τον Οκτώβριο του 2012, ενώ ο κύκλος εργασιών της ελληνικής βιοµηχανίας στις αγορές του εξωτερικού αυξήθηκε κατά 38,2% τον Οκτ. 12, µετά την αύξησή του κατά 26,2% τον Σεπτ. 12 και κατά 3,6% τον Οκτ. 11. Ισοζύγιο Υπηρεσιών: Αυξηµένο κατά 2,57% σε ετήσια βάση ήταν το πλεόνασµα του ισοζυγίου στο 10µηνο 12, µετά την αύξησή του κατά 9,15% στο 10µηνο. 11. Η αύξηση του πλεονάσµατος αυτού οφείλεται κυρίως στην πτώση των πληρωµών για εισαγωγές υπηρεσιών από το εξωτερικό στα 10,34 δισ. στο 10µηνο. 12 από 11,74 δισ. στο 10µηνο. 11. Οι εισπράξεις από τις εξαγωγές υπηρεσιών διαµορφώθηκαν στα 24,08 δισ. το 10µηνο 12 από 25,14 δισ. στο 10µηνο 11. Ειδικότερα, σηµειώνονται: Α. Η µείωση των εσόδων από τον εξωτερικό τουρισµό κατά 405,5 εκατ. (-3,98%) σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, έναντι αύξησής τους κατά 6,20% σε ετήσια βάση στο 10µηνο του Από την άλλη πλευρά, οι πληρωµές εγχώριων κατοίκων για τουρισµό στο εξωτερικό µειώθηκαν κατά -18,88% στο 10µηνο 12, έναντι της αύξησής τους κατά 6,20% στο 10µηνο. 11. Συνεπώς, το πλεόνασµα του τουριστικού ισοζυγίου της χώρας διαµορφώθηκε στα 8,19 δισ. και ήταν ελαφρά µειωµένο κατά -0,46% σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, µετά την αύξησή του κατά 11,05% στο 10µηνο. 11. Β. Οι εισπράξεις από την ελληνική ναυτιλία κατέγραψαν µείωση κατά -3,80% σε ετήσια βάση στο 10µηνο 12, µετά τη µείωσή τους κατά -10,06% στο 10µηνο 11. Από την άλλη πλευρά, οι πληρωµές για δαπάνες των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ή για µεταφορές στο εξωτερικό µειώθηκαν κατά -13,04% στο 10µηνο 12, µε αποτέλεσµα τη σηµαντική αύξηση του πλεονάσµατος του ισοζυγίου των µεταφορών (κυρίως της ναυτιλίας) κατά 6,18%. Γ. Υποχώρηση των εισπράξεων από τις εξαγωγές λοιπών υπηρεσιών κατά -6,51% σηµειώθηκε στο 10µηνο 12, µετά τη µεγάλη αύξησή τους κατά 18,17% στο 10µηνο 11. Επίσης, οι πληρωµές για εισαγωγές λοιπών υπηρεσιών ήταν µειωµένες στο 10µηνο 12 κατά -6,61% από -9,12% στο 10µηνο 11, µε αποτέλεσµα τη µείωση του ελλείµµατος του ισοζυγίου αυτών των υπηρεσιών κατά -7,31%. Ισοζύγιο Εισοδηµάτων: Σηµειώθηκε µείωση του ελλείµµατος κατά -69,56% στο 10µηνο 12, έναντι αύξησής του κατά 10,30% στο 10µηνο 11. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη µεγάλη µείωση των πληρωµών τόκων, µερισµάτων και κερδών σε επενδυτές του εξωτερικού κατά -52,46% σε ετήσια βάση (έπειτα από την πτώση τους κατά -0,74% το 10µηνο 11). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη σηµαντική µείωση των πληρωµών τόκων για την εξυπηρέτηση του ελληνικού δηµοσίου χρέους µετά τη σηµαντική µείωση της αξίας των ελληνικών κρατικών οµολόγων που ήταν στην κατοχή τραπεζών και θεσµικών επενδυτών στο εξωτερικό (µε το PSI Plus), καθώς και της µείωσης των επιτοκίων στο ελληνικό δηµόσιο χρέος που είναι στην κατοχή του επίσηµου τοµέα, δηλαδή των χωρών και των κεντρικών τραπεζών της ΖτΕ, του EFSF και του ΝΤ. Σηµειώνεται ότι η πτώση των πληρωµών αυτών θα είναι ακόµη µεγαλύτερη το 2013 και στα επόµενα έτη, µετά τις αποφάσεις του Eurogroup για περαιτέρω µείωση των τόκων που πληρώνει το ελληνικό δηµόσιο στις χώρες της ΖτΕ και στο EFSF. Μικρή αύξηση κατά -1,25% σε ετήσια βάση σηµείωσαν οι εισπράξεις τόκων, µερισµάτων και κερδών εγχώριων κατοίκων από το εξωτερικό, έπειτα από την πτώση τους κατά -19,78% στο 10µηνο 11. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών - Οκτώβριος σε εκατ Απόλυτη ιαφορά Έλλειµµα Ισοζυγίου Καυσίµων , ,3-320,1 Έλλειµµα Ισοζυγίου Πλοίων -959, , ,3 Έλλ. Εµπορικού Ισοζ. εκτός Καυσ. & Πλοίων , , ,7 Έλλειµµα Εµπορικού Ισοζυγίου , , ,1 Έλλειµµα Ισοζυγίου Εισοδηµάτων , , ,3 Πλεόνασµα Ισοζυγίου Υπηρεσιών , ,8-343,6 Πλεόνασµα Ισοζυγίου Μεταβιβάσεων 3.074, , ,9 Ελλειµµα Ισοζ. Τρεχουσών Συναλλαγών , , ,9 Πλεόνασµα Λογαριασµού Κεφαλαίων 3.458, , ,0 Άµεσες Επενδύσεις 2.067, , ,6 Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου , , ,6 Λοιπές Επενδύσεις , , ,0 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Στο ισοζύγιο τρεχουσών µεταβιβάσεων οι εισπράξεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκαν κατά 29,21% σε ετήσια βάση στα 3,74 δισ. στο 10µηνο. 12, ενώ τα µεταναστευτικά εµβάσµατα σηµείωσαν νέα πτώση κατά -8,18% στο 10µηνο, µετά την πτώση τους κατά -20,54% στο 10µηνο 11. 5

6 Επίσης, σηµαντικά µειωµένες κατά -27,23% είναι και οι πληρωµές (µεταφορές) µεταναστευτικών εµβασµάτων στο εξωτερικό, στα 888,5 εκατ. στο 10µηνο 12 από 1,22 δισ. στο 10µηνο 11. Στο ισοζύγιο κεφαλαιακών µεταβιβάσεων οι εισπράξεις από διαρθρωτικά ταµεία της ΕΕ-27 διαµορφώθηκαν στα 1,70 δισ. στο 10µηνο 12, έναντι 1,24 δισ. στο 10µηνο. 11. Παρά την αύξησή τους, οι εισπράξεις αυτές εξακολουθούν να διαµορφώνονται σε χαµηλά επίπεδα, ενώ για το 2012 ως σύνολο αναµένεται να είναι σηµαντικά αυξηµένες, έναντι του 2011 και του Στον Λογαριασµό Κεφαλαίων (ΛΚ), το πλεόνασµα µειώθηκε σηµαντικά και διαµορφώθηκε στα 3,46 δισ. στο 10µηνο 12, έναντι 15,93 δισ. στο 10µηνο 11, δείχνοντας τη µεγάλη στενότητα κεφαλαίων υπό την οποία λειτούργησε η ελληνική οικονοµία το 2012 συµβάλλοντας στην πτώση του ΑΕΠ κατά -6,0%. Οι εξελίξεις στις επιµέρους κατηγορίες εισροής και εκροής κεφαλαίων στην και από την Ελλάδα είχαν ως ακολούθως: (α) Στον τοµέα των Ξένων Άµεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), σηµειώθηκε καθαρή εισροή ύψους 2,07 δισ. στο 10µηνο 12, έναντι καθαρής εκροής 2,14 δισ. στο 10µηνο 11. Ειδικότερα, σηµειώθηκε καθαρή εισροή κεφαλαίων από ξένες εταιρίες που λειτουργούν στην Ελλάδα ύψους 1,80 δισ. έναντι καθαρής εκροής 884,1 εκατ. στο 10µηνο 11. Επίσης, σηµειώθηκε εισροή κεφαλαίων από εγχώριους κατοίκους λόγω ρευστοποίησης ΞΑΕ στο εξωτερικό ύψους 264,0 εκατ. έναντι εκροής 1,26 δισ. στο 10µηνο 11. (β) Στον τοµέα των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, στο 10µηνο 12 σηµειώθηκε καθαρή εκροή κεφαλαίων ύψους 77,57 δις, έναντι καθαρής εκροής ύψους 18,15 δισ. στο 10µηνο 11. Αναλυτικότερα, καταγράφηκε εκροή κεφαλαίων αφενός λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε οµόλογα και έντοκα γραµµάτια έκδοσης µη κατοίκων (περιλαµβανοµένων οµολόγων του EFSF) κατά 40,1 δισ. και αφετέρου λόγω της µείωσης των τοποθετήσεων µη κατοίκων σε οµόλογα και έντοκα γραµµάτια που έχουν εκδοθεί από κατοίκους Ελλάδος κατά 36,5 δισ. Επιπλέον, εκροή κεφαλαίων καταγράφηκε και λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε χρηµατοοικονοµικά παράγωγα του εξωτερικού κατά 738 εκατ. και σε µετοχές εξωτερικού κατά 128 εκατ. Τέλος, εκροή καταγράφηκε λόγω της µείωσης των τοποθετήσεων µη κατοίκων σε µετοχές εσωτερικού κατά 137 εκατ. Στην κατηγορία των "λοιπών'' επενδύσεων (γ) Στον τοµέα των «λοιπών επενδύσεων» η καθαρή εισροή ύψους 79,0 δισ. (έναντι καθαρής εισροής 36,2 δισ. το αντίστοιχο δεκάµηνο του 2011) οφείλεται κυρίως στην αύξηση των καθαρών δανειακών υποχρεώσεων του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα προς µη κατοίκους κατά 75,9 δισ. (εισροή) και στη µείωση κατά 15,4 δισ. των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυµάτων και θεσµικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό (εισροή). Ειδικότερα, ο καθαρός δανεισµός του τοµέα της γενικής κυβέρνησης ανήλθε σε 75,1 δισ. και αντανακλά τον ακαθάριστο δανεισµό του δηµόσιου τοµέα από το EFSF και το ΝΤ συνολικού ύψους 75,6 δισ. Οι εξελίξεις αυτές αντισταθµίστηκαν εν µέρει από τη µείωση των τοποθετήσεων µη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα κατά 10,9 δισ. (εκροή). Τέλος, στο ισοζύγιο του 10µήνου του 2012, καταγράφηκαν αρνητικά τακτοποιητέα στοιχεία ύψους 862,9 εκατ. έναντι αρνητικών στοιχείων ύψους 842,8 εκατ. στο 10µηνο 11. είκτες Νέων Παραγγελιών ( ΝΠ) και Κύκλου Εργασιών ( ΚΕ) στη Βιοµηχανία: Ο δείκτης των νέων παραγγελιών παρακολουθεί σε µηνιαία βάση την εξέλιξη της ζήτησης για βιοµηχανικά προϊόντα σε ορισµένους από τους κλάδους της ελληνικής µεταποιητικής βιοµηχανίας και αποτελεί ένδειξη της εξέλιξης της παραγωγής σε αυτούς τους κλάδους στους επόµενους µήνες. εν αντικατοπτρίζει το σύνολο της βιοµηχανικής παραγωγής. Επιπλέον, η ανάλυση του δείκτη νέων παραγγελιών κατά αγορά προέλευσης των παραγγελιών δίνει τη δυνατότητα γεωγραφικού εντοπισµού της παρουσίας ζήτησης και συνεπώς συµβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την παραγωγή στο αµέσως επόµενο διάστηµα. Ο δείκτης εκτιµάται κατ αξία και οι µεταβολές του µπορεί να οφείλονται σε µεταβολές στις τιµές των προϊόντων. Ο ΝΠ αυξήθηκε κατά +11,9% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12 (Σεπτ. 12: -11,4%), έναντι της µεγάλης µείωσής του κατά -16,2% τον Οκτ. 11. Εξάλλου, στο 10µηνο 12 ο ΝΠ µειώθηκε κατά -7,6% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησής του κατά +3,2% στο 10µηνο 11. Η µείωση του ΝΠ στο 10µηνο 12 προήλθε από τη νέα µεγάλη µείωση των παραγγελιών της εγχώριας αγοράς, κατά -13,6%, µετά την πτώση τους κατά -21,7% στο 10µηνο 11. Ωστόσο, µείωση κατά -3,1% σηµείωσαν στο 10µηνο. 12 και οι εξαγωγικές παραγγελίες, µετά την µεγάλη αύξησή τους κατά 23,6% στο 10µηνο. 11. Αισθητή ήταν η πτώση της ζήτησης από τις χώρες της Ζώνης του Ευρώ κατά -11,6%, ενώ αυξήθηκε από τις τρίτες χώρες (+5,3%). Αξιοσηµείωτη είναι η µεγάλη αύξηση των βιοµηχανικών παραγγελιών για εξαγωγές κατά 21,6% τον Οκτ. 12 και ιδιαίτερα η αύξηση των παραγγελιών στα ακόλουθα προϊόντα: (1) Κατασκευή µεταλλικών προϊόντων (Οκτ. 12: +321,8%, Οκτ. 11: 10,2%), (2), φαρµακευτικά προϊόντα και σκευάσµατα (Οκτ. 12: +49,3%, Οκτ. 11: -6,3% τον Οκτ. 11), (3) µηχανήµατα και είδη εξοπλισµού (Οκτ. 12: +37,2%, Οκτ. 11: -3,3% τον Οκτ. 11), (4) χηµικά προϊόντα (Οκτ. 12: +7,7%, Οκτ. 11: -3,2% τον Οκτ. 11), µηχανοκίνητα οχήµατα, ρυµουλκούµενα, ηµι-ρυµουλκούµενα (Οκτ. 12: +5,8%, Οκτ. 11: +2,3%), χαρτί και προϊόντα από χαρτί (Οκτ. 12: +2,8%, Οκτ. 11: +7,5%). Επίσης, ελαχιστοποιήθηκε η πτώση των παραγγελιών στην εγχώρια αγορά στο -4,1% τον 6

7 Οκτ. 12, από -16,1% τον Σεπτ. 12 και -29,6% τον Οκτ. 11. Ωστόσο, η πτώση των βιοµηχανικών παραγγελιών από την εγχώρια αγορά εξακολουθεί να είναι µεγάλη και οφείλεται κυρίως: α) στην πτώση της οικοδοµικής δραστηριότητας που επιδρά στην πτώση των εγχώριων παραγγελιών, κυρίως, στις βιοµηχανίες βασικών µετάλλων και κατασκευής προϊόντων από µέταλλο και β) στην σηµαντική µείωση των κρατικών παραγγελιών προς στις βιοµηχανίες όπως, τα ναυπηγεία, οι αµυντικές βιοµηχανίες και άλλες βιοµηχανίες που τους έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές λόγω καταδίκης τους από το ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για παράνοµη χρήση κρατικών επιχορηγήσεων. Συγκεκριµένα, ο δείκτης εξαγωγικών παραγγελιών στον κλάδο του λοιπού εξοπλισµού µεταφορών έχει µειωθεί στο 55,1 τον Οκτ. 12, από 100 το Αρνητικά επιδρά στις παραγγελίες της µεταποίησης η κλωστοϋφαντουργία και τα είδη ένδυσης, καθώς αντιµετωπίζουν αρνητικές συνθήκες ζήτησης στην εγχώρια αγορά και, επιπλέον, εκτοπίζονται από την εγχώρια και τις ξένες αγορές εξαιτίας του έντονου ανταγωνισµού από τις χώρες χαµηλού κόστους. Ο σχετικός δείκτης εξαγωγικών παραγγελιών στην κλωστοϋφαντουργία έχει µειωθεί στο 42,7 τον Οκτ. 12, ενώ ο δείκτης στα έτοιµα ενδύµατα έχει επίσης µειωθεί στο 50,8. Ο ΚΕ στη Βιοµηχανία στο σύνολο της αγοράς αυξήθηκε κατά +17,3% σε ετήσια βάση τον Οκτ. 12, έναντι µείωσής του κατά -8,2% τον Οκτ. 11. Στο 10µηνο 12 ο ΚΕ αυξήθηκε κατά +3,5% σε ετήσια βάση, µετά την αύξησή του κατά +8,4% στο 10µηνο 11. Σηµειώνεται ότι στο ΚΕ συµπεριλαµβάνονται όλοι οι κλάδοι της βιοµηχανίας, ακόµη και τα τρόφιµα και άλλοι κλάδοι που δεν συµπεριλαµβάνεται στο ΝΠ. Η αύξηση του ΚΕ τον Οκτ. 12 προέκυψε ως αποτέλεσµα της αύξησης του ΚΕ στην εγχώρια αγορά κατά 5,1% (Οκτ. 2011: -16,2%) και της πολύ µεγάλης αύξησης του ΚΕ στις αγορές του εξωτερικού κατά 38,2% (Οκτ ,6). Όσον αφορά το 11µηνο. 12, η αύξηση του ΚΕ στη βιοµηχανία κατά 3,5% οφείλεται στη σχετικά περιορισµένη πτώση του κατά -2,7% στην εγχώρια αγορά (11µηνο. 11: -3,0%) και στη σηµαντική αύξηση του ΚΕ εξαγωγών κατά +14,6% που αντιστοιχεί σε πτώση κατά -2,3% στη ΖτΕ (10µηνο. 2011: 23,5%) και σε αύξησή του κατά +22,9% στις χώρες εκτός της Ζώνης του Ευρώ (11µηνο. 2011: 30,3%). Συνεπώς, τον Οκτ. 12 είχαµε αύξηση και στην βιοµηχανική παραγωγή και στον κύκλο εργασιών της βιοµηχανίας µε κινητήριο µοχλό κυρίως τις παραγγελίες από το εξωτερικό και ιδιαίτερα από χώρες εκτός της ΖτΕ. Αξιοσηµείωτη είναι η αύξηση του ΚΕ τον Οκτ. 12 στους κλάδους µεταποιητικής βιοµηχανίας κατά 18,1% (Οκτ. 11: -8,1%) και ειδικότερα των τροφίµων κατά +3,1% (Οκτ. 11: πτώση κατά -10,8%), των βασικών µετάλλων κατά +2,3% (Οκτ. 11: -19,2%), των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (+38,1%, µε συντελεστή στάθµισης στον γενικό δείκτη 27,04%). Επίσης, στα ποτά η αύξηση του ΚΕ ήταν στο +11,2%, έναντι της πτώσης του κατά -28,9% τον Οκτ. 11. Στον ηλεκτρολογικό εξοπλισµό, η αύξηση του ΚΕ ήταν +8,8% τον Οκτ. 12, µετά τη µείωσή του κατά -27,4% τον Οκτ. 11. Στα βασικά φαρµακευτικά προϊόντα και σκευάσµατα η αύξηση διαµορφώθηκε υψηλά, στο 23,4% τον Οκτ. 12, έναντι -19,7% τον Οκτ. 11. Στα µηχανήµατα και είδη εξοπλισµού η αύξηση ήταν +22,1% τον Οκτ. 12 από µείωση κατά -11,7% τον Οκτ. 11. Υλικό κόστος κατασκευής και τιµές κατοικιών: Ο γενικός δείκτης του υλικού κόστους κατασκευής των νέων κατοικιών (ΕΛΣΤΑΤ) αυξήθηκε µόλις κατά στο +0,4% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12 (Οκτ. 12: +0,5%), έναντι ανόδου του κατά +1,2% τον Νοέµ. 11. Παράλληλα, στο 11µηνο 12 το υλικό κόστος κατασκευής των νέων κατοικιών αυξήθηκε κατά +0,6% σε ετήσια βάση, έναντι ανόδου κατά +2,6%% στο 11µηνο 11 και +3,0% στο 11µηνο 10. Εκτός του υλικού κόστους, ανεπαίσθητη άνοδο κατά +0,1% σε ετήσια βάση παρουσίασε στο 9µηνο. 12 και το συνολικό κόστος κατασκευής των νέων κατοικιών, έναντι ανόδου του κατά +1,1% συνολικά το Ειδικότερα, το εργατικό κόστος µειώθηκε κατά -2,2% στο 9µηνο 12, έναντι της µείωσής του κατά -1,1% συνολικά το Η στασιµότητα του δείκτη κόστους κατασκευής και κυρίως των υλικών κατασκευής διευκολύνουν την πτώση των τιµών των κατοικιών που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάκαµψη της υπέρµετρα µειωµένης ζήτησης στην αγοράς κατοικιών. Γενικά, η ελληνική αγορά οικιστικών ακινήτων βρίσκεται σε ταχεία πτωτική πορεία επί επτά κατά σειρά έτη και σήµερα χαρακτηρίζεται από ελάχιστη δραστηριότητα, σε σχέση µε το πραγµατικό της µέγεθος. Η µεγάλη ύφεση στην οικονοµία έχει µειώσει δραστικά τη ζήτηση για οικιστικά ακίνητα, ενώ η πτώση της ζήτησης έχει επίσης ελαχιστοποιήσει την κατασκευή νέων οικιστικών ακινήτων, µε εξαιρετικά µεγάλη αρνητική επίπτωση στον κλάδο των κατασκευών, αλλά και σε πολλούς κλάδους της βιοµηχανίας (µη µεταλλικά ορυκτά, έπιπλα, κατασκευή µεταλλικών προϊόντων, ηλεκτρολογικός εξοπλισµός, κ.ά.). Η βαθειά ύφεση στην οικονοµία και οι αυξηµένες φορολογικές επιβαρύνσεις στα οικιστικά ακίνητα αυξάνουν την προσφορά προς πώληση τέτοιων ακινήτων χωρίς ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης, µε αποτέλεσµα να επιταχύνεται η πτώση των τιµών των ακινήτων. Εκτιµάται, επίσης, ότι αυξάνει το απόθεµα των διαθέσιµων προς πώληση - αλλά αδιάθετων, σχετικά παλαιών, κατοικιών. Σηµειώνεται ότι δεν κατασκευάζονται πια νέες κατοικίες, παρά µόνο κατά παραγγελία. Η ανάκαµψη της ζήτησης στην αγορά ακινήτων προϋποθέτει κατά κύριο λόγο: α) την ουσιαστική βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος και ενίσχυση των προσδοκιών για έγκαιρη ανάκαµψη της οικονοµίας, και β) την σταδιακή επανεκκίνηση της τραπεζικής 7

8 χρηµατοδότησης η οποία µπορεί να επιτευχθεί µετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και την ενίσχυση της τάσης επιστροφής των καταθέσεων. Αυτοί είναι οι κύριοι παράγοντες που θα προσδιορίσουν την πορεία της αγοράς ακινήτων. Όταν αυτό συµβεί η ζήτηση για ακίνητα στην Ελλάδα θα αυξηθεί σηµαντικά δεδοµένου ότι οι τιµές των ακινήτων διαµορφώνονται ήδη σε λογικά επίπεδα, ιδιαίτερα σε σχέση µε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες (βλέπε τον σχετικό Πίνακα του ΟΟΣΑ). Άλλωστε ποτέ δεν υπήρξε υπέρµετρη αύξηση των τιµών των ακινήτων στην Ελλάδα, όπως συνέβη σε πολλές άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, όπως προκύπτει από αυτό τον Πίνακα. Συµπληρωµατικά στην προσπάθεια ανάκαµψης της αγοράς ακινήτων µπορεί να συµβάλλει και µια σειρά παρεµβάσεων για απλοποίηση των πράξεων αγοραπωλησιών ακινήτων που σήµερα εµποδίζεται και από τον µεγάλο αριθµό διαδικασιών και επιβαρύνσεων. Ειδικότερα, θα µπορούσαν να εκλογικευτούν οι νοµοθετηµένες απαιτήσεις σχετικά µε την παράσταση δικηγόρων, τις αµοιβές των συµβολαιογράφων, τα πιστοποιητικό µηχανικού κ.ά., σε συνδυασµό µε την άρση της ασάφειας σχετικά µε τις παραβάσεις των πολεοδοµικών κανονισµών και την έλλειψη σαφούς χωροταξικού σχεδιασµού (διαθέσιµα σωρευτικά στοιχεία) Τελευταίο διαθέσιµο τρίµηνο Επίπεδα ως προς τον µακροχρόνιο µέσο (1980- τελευταίο διαθέσιµο τρίµηνο = 100) Λόγος τιµών κατοικιών/ενοίκια Λόγος τιµών κατοικιών/εισόδηµα τελευταίο διαθέσιµο τρίµηνο ΗΠΑ -6,6 0,4 1, Q Ιαπωνία -2,1-1,6-2, Q Γερµανία 3,3 8,0 8, Q Γαλλία 3,8-1,4-2, Q Ιταλία -4,6-4,0-6, Q Ην. Βασίλειο -5,4-1,2-1, Q Καναδάς 2,8 3,3 2, Q Αυστραλία -5,0-2,6-1, Q Βέλγιο 0,0-0,1 0, Q ανία -5,1-5,6-7, Q Φινλανδία -0,6-1,4-1, Q Ελλάδα -8,6-9,4-12, Q Ιρλανδία -14,4-14,2-13, Q Κορέα 1,3 1,0 0, Q Ολλανδία -4,5-7,0-10, Q Νορβηγία 6,7 4,9 6, Q Νέα Ζηλανδία -2,2 1,7 2, Q Ισπανία -8,8-9,5-11, Q Σουηδία -0,5-3,4-2, Q Ελβετία 4,0 3,5 3, Q Επιλεγµένες χώρες της ΖτΕυρώ -1,1-1,0-2, Q Όλες οι παραπάνω χώρες -3,4-0,3-0, Πηγή: ΟΟΣΑ, Νοέµβριος 2012 Πίνακας: Εξελίξεις στην αγορά κατοικίας % ετήσιες µεταβολές Τέλος, θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι η επιβολή φόρου 20% στην υπεραξία στις πωλήσεις ακινήτων, στην τρέχουσα περίοδο της βαθειάς κρίσης στην οικονοµία και στην αγορά ακινήτων, αποτελεί νέο σοβαρό αντικίνητρο και πιθανό σηµαντικό εµπόδιο στην ανάκαµψη αυτής της σηµαντικής. Ο φόρος στην υπεραξία είναι αναγκαίος και δίκαιος φόρος, αλλά θα πρέπει να εφαρµοστεί µετά την εξασφάλιση της εισόδου της οικονοµίας σε πορεία υγιούς ανάπτυξης. Στην τρέχουσα περίοδο εκτιµάται ότι από το σύνολο των οικιστικών ακινήτων της χώρας το 2011, τα διατίθενται άµεσα προς πώληση. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να παρατηρείται κάθετη πτώση του αριθµού των αγοραπωλησιών διαµερισµάτων (9µηνο 12: -48,7%, µετά την πτώση τους κατά -38,8% στο 9µηνο 11), πτώση που είναι πολύ µεγαλύτερη της µείωσης του αριθµού των αδειών της ιδιωτικής οικοδοµικής δραστηριότητας κατά -27,6% στο 10µηνο 12, µετά την πτώση της κατά -30,5% και στο 10µηνο 11. Αριθµός Οικιστικών Ακινήτων Ελλάδος Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Τράπεζα Ελλάδος Ο αυξανόµενος αριθµός κατοικιών προς πώληση και η πτώση της ζήτησης σε πολύ χαµηλά επίπεδα έχουν επιφέρει σηµαντική πτώση των τιµών των κατοικιών. Συγκεκριµένα, σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΤτΕλλάδος, οι τιµές των διαµερισµάτων (παλαιά και νέα) µειώθηκαν κατά -10,4% στο 9µηνο 12 στο σύνολο της χώρας, έναντι -5,1% στο 9µηνο 11. Μεγαλύτερη ήταν η πτώση των τιµών των διαµερισµάτων που παρατηρήθηκε στη Θεσσαλονίκη (9µηνο 12:-11,4%, 9µηνο 11:-6,0%) και ακολούθησε η Αθήνα (9µηνο 12:-11,1%, 9µηνο 11:-5,9%) και έπειτα οι εξοχικές περιοχές (9µηνο 12:-9,6%, 9µηνο 11:-4,3%) και οι άλλες µεγάλες πόλεις (9µηνο 12:-9,3%, 9µηνο 11:-3,8%). Η αποκλιµάκωση των τιµών στα οικιστικά ακίνητα δηµιουργεί πιο ευνοϊκές συνθήκες για την ανάκαµψη της ζήτησης και στην αγορά αυτή, αφού ο δυνητικός αγοραστής µπορεί να διακρίνει τις επενδυτικές ευκαιρίες και να τις αξιοποιήσει αγοράζοντας φθηνά, όταν η αγορά κατοικιών υποχωρεί και πουλώντας ακριβότερα στην ανάκαµψη της αγοράς είκτες Αγοράς Κατοικιών (2007=100) Ετήσιες Μεταβολές Τιµών ιαµερισµάτων (αριστερός άξονας) Λόγος Τιµών ιαµερισµάτων/ενοίκια (δεξιός άξονας) I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II III Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, στοιχεία που συλλέγονται απο τα πιστωτικά ιδρύµατα Από µια άλλη πλευρά, η ελληνική αγορά κατοικιών αρχίζει να εµφανίζει χαρακτηριστικά λογικής σχέσης τιµής/απόδοσης µε προοπτική την σταδιακή εµφάνιση ευκαιριών αγοράς, αφού η απόδοση της σχετικής επένδυσης αυξάνεται. Συγκεκριµένα, ο λόγος του δείκτη τιµών των διαµερισµάτων προς τον δείκτη των ενοικίων έχει υποχωρήσει σηµαντικά τα τελευταία πέντε έτη (βλ. το ιάγραµµα). Από το διάγραµµα προκύπτει ότι ο λόγος αυτός υποχώρησε στις 71,4 µονάδες στο 3 ο 3µηνο 12 από 100,0 το Ο δείκτης αυτός αξιολογείται προκειµένου να διερευνηθεί η υπερτίµηση της αγοράς κατοικιών

9 Συγκριτικά στοιχεία για την εξέλιξη των τιµών των οικιστικών ακινήτων στις χώρες της Ζώνης του Ευρώ παρουσιάζονται στον ανωτέρω Πίνακα του ΟΟΣΑ. Ειδικότερα, ο γενικός δείκτης τιµών των οικιστικών ακινήτων (διαµερίσµατα και οικείες) στη ΖτΕ µειώθηκε κατά -1,5% σε ετήσια βάση στο 2 ο 3µηνο 12 (1 ο 3µηνο 12: -0,8%, 4 ο 3µηνο 11: -0,3%), έναντι αύξησης κατά +1,3% στο 2 ο 3µηνο 11. Συµπερασµατικά, η ελληνική αγορά ακινήτων επιβαρύνεται δυσανάλογα από τον Σεπτέµβριο του 2011 από την µεγάλη έλλειψη ρευστότητας στην οικονοµία και από την δραµατική κατολίσθηση των προσδοκιών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για την πορεία της οικονοµίας και την εξέλιξη των οικονοµικών του κάθε νοικοκυριού και της κάθε επιχείρησης χωριστά. Η καταβολή των δόσεων της χρηµατοδοτικής βοήθειας από τη ΖτΕ και το ΝΤ, ύψους 52,5 δις έως το τέλος του 1 ου 3µήνου. 13 και η προωθούµενη ήδη ανα-κεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήµατος αναµένεται να συµβάλουν στην έναρξη µιας διαδικασίας οµαλοποίησης της λειτουργίας της ελληνικής οικονοµίας και ισχυροποίησης της προοπτικής εξόδου της από την ύφεση. Επίσης, η ύπαρξη σήµερα σαφών ενδείξεων αποτελεσµατικής αντιµετώπισης των δηµοσιονοµικών και διαρθρωτικών προβληµάτων της χώρας στο πλαίσιο του Προγράµµατος Προσαρµογής, αυξάνει την προοπτική βελτίωσης του οικονοµικού κλίµατος της χώρας, γεγονότα που εφόσον συνεχισθούν, θα συµβάλουν στη σταδιακή αναθέρµανση και της αγοράς κατοικίας από το χαµηλό επίπεδο δραστηριότητας που βρίσκεται. Παγκόσµια Οικονοµία ΗΠΑ: Η αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3µηνο. 12 (τελική εκτίµηση) διαµορφώθηκε στο 3,1% σε ετησιοποιηµένη βάση από 1,3% στο 2 ο 3µηνο 12, 2,0% στο 1 ο 3µηνο 12, 3,0% στο 4 ο 3µηνο 11 και 1,8% το Η κάµψη των επιχειρηµατικών επενδύσεων και του εξαγωγικού τοµέα µπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη στα επόµενα 3µηνα. Σηµειώνεται, η µικρή ενίσχυση του ρυθµού αύξησης της καταναλωτικής δαπάνης και η µεγάλη αύξηση των κρατικών δαπανών στο 3 ο 3µηνο. 12 συγκριτικά µε το 2 ο 3µηνο 12. Συγκεκριµένα, η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης διαµορφώθηκε στο 1,6% σε ετησιοποιηµένη βάση στο 3 ο 3µηνο 12 από 1,5% στο 2 ο 3µηνο 12, 2,4% στο 1 ο 3µηνο 12, 2,1% στο 4 ο 3µηνο 11 και 2,5% το Επίσης, η κατανάλωση διαρκών καταναλωτικών αγαθών αυξήθηκε αισθητά κατά 8,9%, από -0,2% το 2 ο 3µηνο 12, 11,5% στο 1 ο 3µηνο 12, 16,1% στο 4 ο 3µηνο 11 και 7,2% το Η κυβερνητική δαπάνη (για κατανάλωση και επενδύσεις) αυξήθηκε κατά 3,9% στο 3 ο 3µηνο 12, έναντι -0,7% στο 2 ο 3µηνο 12, -3,0% στο 1 ο 3µηνο 12, -4,2% στο 4 ο 3µηνο 11 και -3,1% το Πιο συγκεκριµένα, οι οµοσπονδιακές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 9,5% σε ετησιοποιηµένη βάση το 3 ο 3µηνο. 12, έναντι -0,2% το 2 ο 3µηνο 12, -4,2% το 1 ο 3µηνο 12 και -2,8% το Έτσι, οι οµοσπονδιακές δαπάνες είχαν θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ το 3 ο 3µηνο 12 κατά +0,71 ποσοστιαίες µονάδες. Από το νέο έτος πιθανότατα να µειωθούν και πάλι οι δαπάνες αυτές από τη νέα Κυβέρνηση στα πλαίσια της δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Θετική επίπτωση κατά +0,38 ποσοστιαίες µονάδες στην αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3µηνο 12 είχαν οι καθαρές εξαγωγές, µε αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 1,9% και µείωση των εισαγωγών κατά -0,6%. Οι επιχειρηµατικές επενδύσεις υποχώρησαν και πάλι κατά -1,8% (2 ο 3µηνο 12: 3,6%), ενώ οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν αισθητά κατά 13,5%, (2 ο 3µηνο 12: 8,5%). Η αύξηση των επενδύσεων αναµένεται να επιβραδυνθεί περαιτέρω στα επόµενα 3µηνα αν εφαρµοσθούν νέα µέτρα δηµοσιονοµικής προσαρµογής τα οποία ενδεχοµένως να επιδράσουν περιοριστικά στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης και εάν η αυξητική πορεία των εξαγωγών των ΗΠΑ δεν αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτική. ΗΠΑ - ΑΕΠ % µεταβολή σε ετησιοποιηµένη βάση 3ο 3µηνο'12 2ο 3µηνο'12 1ο 3µηνο' ΑΕΠ 3,1 1,3 2,0 1,8 Κατ. απάνη 1,6 1,5 2,4 2,5 ιαρκή Αγαθά 8,9-0,2 11,5 7,2 Επιχ. Επενδύσεις -1,8 3,6 7,5 8,6 Επενδ. σε κατοικίες 13,5 8,5 20,5-1,4 Εξαγωγές 1,9 5,3 4,4 6,7 Εισαγωγές -0,6 2,8 3,1 4,8 Πηγή: Bureau of Economic Analysis Στην αγορά ακινήτων, οι πωλήσεις υφιστάµενων κατοικιών σηµείωσαν σηµαντική βελτίωση και αυξήθηκαν κατά 5,9% σε µηνιαία βάση το Νοέµ. 12 από 1,5% τον Οκτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις ήταν αυξηµένες κατά 14,5%. Αντίθετα, οι ενάρξεις νέων κατοικιών µειώθηκαν κατά -3,0% σε µηνιαία βάση το Νοέµ. 12 έναντι αύξησης κατά 5,3% τον Οκτ. 12 και 12,4% το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση οι ενάρξεις αυξήθηκαν το Νοέµ. 12 κατά 21,6%. Ωστόσο, αριθµός των οικοδοµικών αδειών αυξήθηκε κατά 3,6% σε µηνιαία βάση το Νοέµ. 12 έναντι µείωσής τους κατά -2,5% τον Οκτ. 12 και αύξησής τους κατά 11,1% το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση ήταν 26,8%. Ο δείκτης τιµών κατοικιών FHFA αυξήθηκε κατά 0,5% σε µηνιαία βάση τον Οκτ. 12, έναντι µηδενικής µεταβολής το Σεπτ. 12, ενώ σε ετήσια βάση ενισχύθηκε κατά 5,6%. ΖτΕ: Ενθαρρυντική ήταν η αύξηση του δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών (IFO) στη Γερµανία στο 102,4 τον εκ. 12 (από 102,0 που προβλεπόταν), από 101,4 τον Νοέµ. 12 και 107,3 τον εκ. 11, αντικατοπτρίζοντας την αισιοδοξία των επενδυτών στο τέλος του έτους, ότι η οικονοµία της Γερµανίας θα ανακάµψει άµεσα από την κρίση, κάτι που ενισχύεται από την από την παρεµβατική νοµισµατική πολιτική που ακολουθεί η ΕΚΤ και την πρόοδο που σηµειώνεται στην επίλυση της κρίσης χρέους στην ΖτΕ. Ωστόσο, σύµφωνα και µε τον ΟΟΣΑ, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου στη Γερµανία θα είναι µειωµένες κατά -1,3% το 2012 και θα αυξηθούν ελάχιστα, κατά 0,9%, το 2013, ενώ το 9

10 4 ο 3µηνο. 12 οι επενδύσεις θα µειωθούν κατά -3,1% σε ετήσια βάση. Στη Γαλλία, ο δείκτης επιχειρηµατικού κλίµατος επίσης αυξήθηκε στο 89,0 τον εκ. 12, από 88 τον Νοέµ. 12 και 90 τον Σεπ. 12, παρόλο που οι συζητήσεις για την µεταρρύθµιση στα εργασιακά, προκειµένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και να ενισχυθεί η ανάπτυξη, φαίνεται ότι θα παραταθεί για το νέο έτος. Αντίθετα, οι καταναλωτές στη Γερµανία εµφανίζονται πολύ απαισιόδοξοι, µε το δείκτη καταναλωτικής εµπιστοσύνης Gfk να µειώνεται για 4 ο συνεχή µήνα, στο χαµηλότερο επίπεδο του έτους, στο 5,6 τον Ιαν. 13, από 5,8 τον εκ. 12. Από την ανάλυση δε, του δείκτη προκύπτει ότι η επιθυµία των καταναλωτών για αγορές µειώθηκε στο χαµηλότερο επίπεδο από τον Μάιο 2010, ενώ και οι προσδοκίες για τις µελλοντικές οικονοµικές συνθήκες εµφανίζονται µειωµένες. Η Bundesbank προβλέπει στασιµότητα ή µικρή πτώση του ΑΕΠ στο τελευταίο τρίµηνο του έτους, ενώ ο ΟΟΣΑ προβλέπει πολύ περιορισµένη αύξηση του ΑΕΠ το 2012 κατά 0,9%, αλλά και το 2013 κατά 0,6%, προτού η οικονοµία ανακάµψει και αυξηθεί κατά 1,9% το Ιαπωνία: Το εµπορικό ισοζύγιο της Ιαπωνίας είναι και πάλι ελλειµµατικό για 5 ο συνεχές τρίµηνο, και διευρύνθηκε στα 953,4 δις ($ 11,56 δις), λόγω της µεγάλης µείωσης των εξαγωγών για 6 ο συνεχή µήνα κατά -4,1% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12, εξέλιξη που δείχνει ότι η επιβράδυνση της παγκόσµιας οικονοµίας και κυρίως η ύφεση στη ΖτΕ επηρέασε αρνητικά τις εξαγωγές της Ιαπωνίας. Οι εξαγωγές προς της ΕΕ µειώθηκαν κατά -19,9% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα, που αποτελεί τον µεγαλύτερο εµπορικό εταίρο της Ιαπωνίας στον τοµέα των εξαγωγών πλοίων, µειώθηκαν κατά -14,5% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12. Αντίθετα, οι εισαγωγές της Ιαπωνίας αυξήθηκαν κατά 4,2% σε µηνιαία βάση και κατά 0,8% σε ετήσια βάση τον Νοέµ. 12. Το 11µηνο Ιαν.-Νοέµ. 12, το εµπορικό ισοζύγιο ήταν ελλειµµατικό στα $ 29,6 δις, λόγω της πτώσης των εξαγωγών κατά -2,5% στο διάστηµα αυτό έναντι του αντιστοίχου διαστήµατος το 2011, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 4,0%. Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, ο εξωτερικός τοµέας θα συµβάλει αρνητικά στην αύξηση του ΑΕΠ της Ιαπωνίας κατά -0,8 π.µ. το 2012 και κατά -0,1 π.µ. το 2013, ενώ µικρή βελτίωση αναµένεται από το 2014 (όταν θα υπάρχει θετική συµβολή κατά 0,2 π.µ.). Η εξέλιξη αυτή οδηγεί και σε επιβράδυνση του ΑΕΠ, µε τον ΟΟΣΑ να προβλέπει πολύ περιορισµένη αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7% το 2013 και κατά 0,8% το 2014, από 1,6% το Οι αναλυτές εκτιµούν ότι η ΤτΙαπωνίας θα προχωρήσει σε νέα παρεµβατική νοµισµατική πολιτική, ενώ η κυβέρνηση θα εγκρίνει νέο πρόγραµµα τόνωσης της εγχώριας ζήτησης. ΝΑ Ευρώπη Κύπρος: Στην υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου κατά 2 βαθµίδες σε CCC+, από B προέβη ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P για 3η φορά από τον Αύγ. 12. Η απόφαση της S&P αποδίδεται στην επιδείνωση της οικονοµικής κατάστασης µετά την τελευταία υποβάθµιση τον Οκτ. 12, την αυξανόµενη ένταση στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα αλλά και στη συνεχιζόµενη αβεβαιότητα η οποία παραµένει σχετικά µε τους όρους του πακέτου βοήθειας και εν αναµονή των προεδρικών εκλογών που θα διεξαχθούν το Φεβ. 13. Σύµφωνα µε τον επικεφαλής του Eurogroup, δεν υπάρχει σκέψη για µείωση της αξίας του δηµοσίου χρέους της Κύπρου στα µέτρα που θα αποφασιστούν για την Κύπρο, καθώς κάτι τέτοιο θα δηµιουργούσε θέµα αξιοπιστίας για την ίδια την Ευρωζώνη. Ωστόσο, υπήρξαν δηµοσιεύµατα στον τύπο που ανέφεραν ότι το ΝΤ έχει θέσει ως προϋπόθεση για τη συµµετοχή του σε πρόγραµµα διάσωσης, την συµφωνία για κάποιου είδους µείωσης της αξίας του κυπριακού δηµοσίου χρέους. 10

11 Εβδοµαδιαίο ελτίο Οικονοµικών Εξελίξεων ιεύθυνση Οικονοµικών Μελετών Πέµπτη 27 εκεµβρίου 2012 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες µεταβολές) Ετήσια στοιχεία Ε ΑΕΠ (σε σταθερές τιµές αγοράς) 5,5 3,0-0,2-3,2-3,5-6,9-6,0 Ιδιωτική Κατανάλωση 4,3 3,7 4,0-1,3-3,6-7,1-7,9 ηµόσια Κατανάλωση 2,3 7,6-2,1 4,8-7,2-9,1-5,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις 20,4 5,4-6,7-15,2-15,0-20,7-17,7 - Κατοικίες 31,4-9,0-28,2-23,5-18,0-23,6-22,5 - Εξοπλισµός 15,6 37,0 1,3-24,0-20,0-22,1-18,0 Μεταποίηση 2,0 2,2-4,7-11,2-5,1-9,5-3,5 Ανεργία (%) 8,9 8,3 7,6 9,5 12,5 17,7 23,6 Συνολική Απασχόληση 1,9 1,2 1,1-1,0-2,8-6,6-7,9 είκτης Τιµών Καταναλωτή (µέσα επίπεδα) 3,2 3,0 4,2 1,3 4,7 3,3 1,5 Κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος (1995=100) 2,2 5,0 8,7 6,6-1,7-3,0-8,1 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τοµέα) 21,1 21,5 15,9 4,1 0,0-3,1-3,0 Έλλειµµα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,7-6,5-9,8-15,6-10,7-9,4-6,5 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών µε κεφαλαιακές µεταβιβάσεις (% ΑΕΠ) -9,6-12,4-13,3-10,3-9,2-8,8-3,5 Πηγή: ΟΜ Alpha Bank, ΕΛΣΤΑΤ, European Comission, Spring 2012 είκτες Οικονοµικής Συγκυρίας έτος I II III IV έτος διαθέσιµη περίοδος Οικονοµική ραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίµων) -6,9-14,0-11,7-8,7-8,7-8,7-11,2 (9µην) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων -37,2-55,9-42,2-34,4-29,8-29,8-40,7 (11µην) Οικοδοµική ραστηριότητα -23,7-54,2-44,6-35,5-36,0-37,7-26,3 (9µην) Μεταποίηση -5,1-7,1-9,6-8,0-9,5-9,5-5,3 (10µην) είκτης Υπευθύνων Προµηθειών ΡΜΙ στη µεταποίηση 43,8 43,7 45,6 43,9 41,1 43,6 41,8 (Νοέµ) είκτης Οικονοµικού Κλίµατος 79,3 82,2 77,5 76,5 74,2 77,6 76,1 (11µην) είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 75,8 79,2 77,6 78,3 72,5 76,9 76,6 (11µην) είκτης Εµπιστοσύνης Καταναλωτών ,0 (11µην) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τοµέας 0,0-0,4-1,2-2,2-3,1-3,1-4,8 (Οκτ) Επιχειρήσεις 1,1 1,1 0,2-0,9-2,0-2,0-5,6 (Οκτ) - Βιοµηχανία -2,0-1,2-2,2 0,5 0,1 0,1-4,3 (Οκτ) - Κατασκευές 1,9-0,4-0,3-2,1-7,4-7,4-5,5 (Οκτ) - Τουρισµός 2,9 0,2 0,5-0,8-2,3-2,3-0,8 (Οκτ) Νοικοκυριά -1,2-1,9-2,5-3,1-3,9-3,9-4,1 (Οκτ) - Καταναλωτική Πίστη -4,2-4,6-5,8-6,5-6,4-6,4-5,2 (Οκτ) - Στεγαστικά άνεια -0,3-1,3-1,7-2,1-2,9-2,9-3,7 (Οκτ) Τιµές είκτης Τιµών Καταναλωτή 4,7 4,7 3,5 2,4 2,8 3,3 1,0 (Νοεµ) οµικός Πληθωρισµός 3,0 2,5 1,7 0,7 1,3 1,5-0,5 (Νοεµ) είκτης Τιµών ιαµερισµάτων -4,7-5,4-4,9-4,3-5,9-5,1-11,7 (3o 3µην) Επιτόκια Ταµιευτηρίου 0,38 0,39 0,40 0,40 0,41 0,40 0,42 (Οκτ) άνεια προς επιχειρήσεις 6,14 6,88 7,35 7,73 7,88 7,46 7,45 (Οκτ) Καταναλωτικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 11,64 12,25 12,51 12,68 12,04 12,37 10,64 (Οκτ) Στεγαστικών ανείων (σύνολο µε επιβαρύνσεις) 3,84 4,48 4,77 4,94 4,66 4,71 3,11 (Οκτ) Απόδοση 10-ετούς Οµολόγου 8,95 11,92 14,76 18,23 28,95 18,69 26,01 (Οκτ) ΑΕΠ σε σταθερές τιµές -3,5-8,0-7,3-5,0-7,5-6,9-6,7 (3ο 3µην) Κατανάλωση Νοικοκυριών -3,9-8,6-7,4-5,2-7,0-7,1-8,0 (2ο 3µην) Επενδύσεις -18,0-24,2-19,6-16,4-22,2-20,7-19,4 (2ο 3µην) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,8-2,4 0,8 4,5-6,1-0,3-4,1 (2ο 3µην) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -4,8-9,8-4,5-3,8-14,2-8,1-12,3 (2ο 3µην) Ισοζύγιο Πληρωµών σε δις Εξαγωγές Αγαθών 17,1 4,3 9,5 15,1 20,2 20,2 18,0 (10µην) Εισαγωγές Αγαθών 45,4 11,9 23,7 36,0 47,5 47,5 35,3 (10µην) Εµπορικό Ισοζύγιο -28,3-7,6-14,2-21,0-27,2-27,2-17,3 (10µην) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 6,3 0,6 1,2 7,1 8,8 8,8 14,7 (10µην) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εµπορικό Έλλειµµα 22,3 7,5 8,6 34,0 32,4 32,4 85,1 (10µην) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. µεταβιβ.) -22,0-7,0-13,0-13,9-18,4-18,4-2,6 (10µην) Άµεσες Επενδύσεις (καθ. µεταβολή ροής) 0,7-0,3-0,7-1,6 0,03 0,03 2,1 (10µην) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. µεταβολή ροής) -20,9-6,1-9,7-14,6-17,3-17,3-77,6 (10µην) Χρηµατιστήριο Γενικός είκτης Τιµών ΧΑ 1.413, , ,1 798,4 680,4 680,4 809,14 (Νοέµ) (% µεταβολή Γ ) -35,6-25,8-10,8-45,7-51,9-51,9 18,6 Χρηµατιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 23,3 25,7 21,4 13,8 11,8 11,8 15,6 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ.