Σωτηρία Μπέλλου - Ένας µάγκας µε φουστάνια

Transcript

1 Σωτηρία Μπέλλου - Ένας µάγκας µε φουστάνια ηµοσιεύθηκε στις 21 Μαρτίου 2006 Πηγή: Η Σωτηρία Μπέλλου γεννήθηκε στα Χάλια στις 22 Αυγούστου Η Σωτηρία (µεγαλύτερη από το άλλα τέσσερα αδέλφια της) πήρε το όνοµα του αγαπηµένου της παππού, Σωτήρη Παπασωτηρίου, που ήταν παπάς στο Σχηµατάρι και της είχε πολύ µεγάλη αδυναµία... Από µικρό κοριτσάκι την έπαιρνε κοντά του στην εκκλησία. Εκείνη άρχισε να επηρεάζεται από τα τροπάρια και έψελνε µόλις «κατάλαβε» τον εαυτό της. Έτσι άρχισε να «ζυµώνεται» µε τους εκκλησιαστικούς ήχους και τη βυζαντινή µουσική... ΣΠΟΥ ΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ Με τα εκκλησιαστικά η µικρή Σωτηρία είχε αποκτήσει ένα µεγάλο πάθος πριν ακόµη τελειώσει το δηµοτικό σχολείο. Μπαινόβγαινε στο Ιερό, έψελνε στο αριστερό ψαλτήρι και χτυπούσε την καµπάνα για τον εσπερινό. Όταν έγινε δέκα χρόνων, έφυγε από τον παππού της και πήγε µέσα στη Χαλκίδα όπου έµεναν οι γονείς της και τα µικρότερα αδέλφια της. Ο πατέρας της ήταν από τους πλέον εύπορους κατοίκους της πόλης γιατί διατηρούσε το µεγαλύτερο και το καλύτερο κατάστηµα τροφίµων στην πολυσύχναστη οδό Αβάντων. Τις εφηµερίδες που έπαιρνε ο Κυριάκος Μπέλλος, η µικρή Σωτηρία της «ξεκοκάλιζε» µετά τα µαθήµατά της. Μια µέρα είπε στον πατέρα της: «Μπαµπά, θέλω να µε πας 1

2 στον κινηµατογράφο να δω την "Προσφυγοπούλα" γιατί πρωταγωνιστεί η Βέµπο που µου αρέσει πολύ». Έγινε το χατίρι της, είδε τη Βέµπο στο σινεµά και ύστερα άρχισε να τη µιµείται. Πήγαινε κάθε µέρα µπροστά στον καθρέφτη του σπιτιού της κι έκανε σκέρτσα και κινήσεις όπως η Βέµπο στην οθόνη. Παρά τις συστάσεις της µάνας της, η Σωτηρία συνέχιζε το βιολί της ώσπου έφαγε το ξύλο της χρονιάς της. Η Ελένη Μπέλλου, γνήσια Αρβανίτισσα, δεν ήθελε ποτέ να δει τη µεγαλοκόρη της τραγουδίστρια. Η Σωτηρία (αρβανίτικο κεφάλι κι αυτή) εγκατέλειψε το σπίτι της. Έφυγε από τη Χαλκίδα, για την Αθήνα, όπου αρχίζουν οι πρώτες µεγάλες δυσκολίες για ένα κορίτσι που ζει πλέον µόνο του στην πρωτεύουσα της χώρας. Ήταν αρχές της ναζιστικής κατοχής. Το αρβανίτικο πείσµα να εγκαταλείψει το σπίτι της, τους γονείς στη Χαλκίδα, την οδήγησε σε µεγάλες περιπέτειες. Η ΒΙΤΡΙΟΛΙΣΤΡΙΑ Στην απειρία της, γνωρίσθηκε στη Χαλκίδα, στα 17 της χρόνια, το 1938 µε έναν άνδρα που την κορτάριζε συνεχώς όταν την έβλεπε στο µαγαζί του πατέρα της. Το επάγγελµά του ήταν ελεγκτής στα λεωφορεία. Ο Βαγγέλης Τριµούρας (πέθανε πέρυσι 85 ετών στην Αθήνα κι άφησε έναν γιο από τη δεύτερη γυναίκα του). Οι γονείς της την είχαν προειδοποιήσει να προσέξει αυτή τη γνωριµία της. Εκείνη δεν τους άκουσε και παντρεύτηκε. Έζησε µαζί του έξι µήνες. Εκείνος, όµως, έκανε άστατη ζωή. Γύριζε µε άλλες κι όταν γυρνούσε σπίτι, την έδερνε. Άρχισαν οι καβγάδες. Η Σωτηρία δεν σήκωνε από τότε φοβέρες και ζοριλίκια. Κάποια στιγµή πάνω σ' έναν από τους πολλούς καβγάδες τού 'ριξε βιτριόλι στο πρόσωπο. Συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε φυλάκιση τριών χρόνων και έξι µηνών. Έµεινε υπόδικη 3 µήνες στη Χαλκίδα, ενώ ένα µήνα κάθισε στις φυλακές «Αβέρωφ» στην Αθήνα. Στο Εφετείο µειώθηκε η ποινή της στους έξι µήνες. Πλήρωσε και βγήκε από τη φυλακή. Ξαναγύρισε στη Χαλκίδα και µε το που έφτασε στο σπίτι της, άρχισε η γκρίνια και το ξύλο. Την έδερναν όλοι. Γονείς κι αδέρφια. Θεωρούσαν ότι τους ντρόπιασε όλους στην οικογένεια. Τη φώναζαν χωρισµένη, βιτριολίστρια, 2

3 φυλακισµένη. Η ζωή της πραγµατικό µαρτύριο. εν άντεχε άλλο. Ήταν πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940, όταν αποχαιρετούσε τη Χαλκίδα κι έµπαινε στην «πόστα», το τρένο που θα τη µετέφερε στην Αθήνα. Οι σειρήνες ηχούσαν. Ανατριχίλα, γενική αναστάτωση. Πόλεµος. Η Σωτηρία στα ίδια βαγόνια µε τους φαντάρους. Όταν κατέβηκε στο σταθµό Λαρίσης, κάποιος της έδωσε µια κουραµάνα. Νέος Γολγοθάς, στην Αθήνα, αρχίζει µες στου πολέµου τη φωτιά για το πλουσιοκόριτσο του Μπέλλου από τη Χαλκίδα. ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥ ΩΝΤΑΣ Η οικογένεια της Σωτηρίας χάνει τα ίχνη της. Κανείς δεν ήξερε για την τύχη της. Μετά επτά ολόκληρα χρόνια, την εντοπίζουν να τραγουδά πλάι στον Βασίλη Τσιτσάνη στο κέντρο «Τζίµης ο Χοντρός» στην Αχαρνών. Στην Κατοχή, όµως, η Μπέλλου δεν πάλεψε µονάχα για να ζήσει, να βρει το δρόµο της στην Αθήνα. Πάλεψε και κατά των Γερµανών κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους. Οργανώθηκε στις γραµµές του ΕΑΜ. Κινδύνευσε πολλές φορές. Οι Γερµανοί την έπιασαν, τη βασάνισαν, την έκλεισαν φυλακή. Στον εµφύλιο συνελήφθη και πάλι από τους «ισχυρούς» κρατούντες και ξανακλείσθηκε φυλακή. Κρατήθηκε µαζί µε άλλους οµοϊδεάτες της σε ένα υπόγειο καµπαρέ της οδού Βουκουρεστίου, το «Κιτ-Κατ». Όταν αφέθηκε ελεύθερη, πήγε κι έπιασε δουλειά στου «Τζίµη του Χοντρού» µε τον Τσιτσάνη. Είχε όµως µια άσχηµη περιπέτεια. Ένα βράδυ που τραγουδούσε, µπήκε στο µαγαζί µια παρέα από Χίτες. Της κρατούσαν γινάτι από τα εκεµβριανά το 1944, όπου η Μπέλλου είχε λάβει µέρος στις µάχες σαν αγωνίστρια του ΕΛΑΣ. Ένας από τους Χίτες ανέβηκε στο πάλκο και της ζήτησε να τραγουδήσει «Του αητού ο γιος». Εκείνη αρνήθηκε και τότε µαζεύτηκαν όλοι της παρέας και την τσάκισαν στο ξύλο. Κι όµως η Μπέλλου γι' αυτό το περιστατικό είχε ένα παράπονο, µια πικρία που ανέφερε σ' όλη της τη ζωή. εν περίµενε την ώρα που την χτυπούσαν έξι Χίτες µαζί να µη σηκωθούν από τις καρέκλες τους δύο άνδρες να αντισταθούν σ' αυτή την πρόκληση. Οι τροµοκράτες που έκαναν άνω κάτω το µαγαζί φώναζαν στην Σωτηρία: «Πες του αητού το γιο, γιατί θα σε καθαρίσω Βουλγάρα». 3

4 Ήταν εκέµβρης του Η τραγουδίστρια έφυγε από τον «Τζίµη τον Χοντρό» και πήγε σε ένα µαγαζί και εργάσθηκε µαζί µε τον Μάρκο Βαµβακάρη. Ήταν το κέντρο «Παναγάκη» στην οδό Παρασίου. Η ΚΑΤΑΞΙΩΣΗ Η ζωή της Μπέλλου από το 1940 έως το 1946, τότε δηλαδή που µπαίνει πλέον επίσηµα στον χώρο και τον κόσµο του ρεµπέτικου, είναι µια περιπέτεια, ένα θρίλερ. Οι δραµατικές στιγµές που πέρασε στην Αθήνα και έχει περιγράψει η ίδια, θυµίζουν κινηµατογραφική ταινία. Έκανε πολλές δουλειές για να επιβιώσει. ούλεψε σε εστιατόριο λαντζιέρα. Νύχτες ολόκληρες έπλενε πιάτα. Πουλούσε τσιγάρα µε τον ταβλά και παστέλια. Έκανε τον αχθοφόρο σε σταθµούς τρένων και λεωφορείων. Με ένα καρότσι έπαιρνε τα ταγάρια, τα καλάθια και τις βαλίτσες των επαρχιωτών και τα ξεφόρτωνε στην Οµόνοια. Τις νύχτες κοιµόταν µέσα στα βαγόνια. Με τα χαρτζιλίκια που µάζευε από όλες αυτές τις δουλειές, αγόρασε παπούτσια και κουβέρτες, νοίκιασε µια κάµαρα - σπίτι στο Περιστέρι, κι αγόρασε µια κιθάρα, που ήταν το µεγάλο της όνειρο. Στερήθηκε πολλά αγαθά τόσα χρόνια, αλλά µε το αρβανίτικο πείσµα που τη διέκρινε και τη σιδερένια θέληση που είχε πέτυχε τον στόχο της. Να γίνει τραγουδίστρια. Με τον Μιχάλη Γενίτσαρη το

5 Ένα βράδυ του Μάη του 1945 κατέβαινε την Ιπποκράτους. Είχε πάει να συναντήσει κάποιες κοπέλες, που ήταν συγγενείς της, στην οδό ιγενή Ακρίτα. Κοντά στην πλατεία Εξαρχείων, είδε µια ταβέρνα και µπήκε µέσα. Κάθισε σ' ένα τραπέζι στην αυλή και παρήγγειλε κάτι να φάει. Ο ιδιοκτήτης του µαγαζιού, Κρητικός την καταγωγή, και µερικοί θαµώνες κοίταζαν επίµονα τη Σωτηρία. Τόσο όµορφη κοπέλα, ίδια κούκλα, µόνη της τέτοια ώρα; Εκείνη απτόητη. Καθώς περίµενε την παραγγελία, το µάτι της έπεσε πάνω σε µια κιθάρα. Ρώτησε ευγενικά τον ταβερνιάρη αν µπορεί να παίξει, πήρε θετική απάντηση και άρχισε να παίζει και να τραγουδά ένα παλιό τραγούδι της Σοφίας Βέµπο «Τι έχεις κι όλο κλαις και δεν µου το λες». εν σταµάτησε όµως στο ένα τραγούδι. Είπε και δεύτερο: «Αντιλαλούνε οι φυλακές τ' Ανάπλι κι ο Γεντί Κουλές». Στην απέναντι γωνιά, άκουγε µε πολλή προσοχή την κοπέλα µε την κιθάρα, ένας 45άρης καλοντυµένος, µε ψαρά µαλλιά, χωρίς να πει κουβέντα. Το επόµενο βράδυ η Μπέλλου ξαναπήγε στο µαγαζί, έπαιξε και τραγούδησε. Στην ταβέρνα, παρ' ότι ήταν λαϊκή, πήγαιναν πολλοί κοσµικοί. Ανάµεσά τους και ο θεατρικός συγγραφέας Κίµων Καπετανάκης, ο οποίος δύο βράδια αργότερα, πήγε µε τον Βασίλη Τσισάνη εκεί. Στο φουλ της επιτυχίας του ο βάρδος του ρεµπέτικου, ο οποίος ενθουσιάστηκε από τη φωνή της Μπέλλου, αλλά και από τη δεξιοτεχνία της στην κιθάρα. Τα είπαν οι δυο τους και συµφώνησαν να µπουν στο στούντιο. Η Σωτηρία δεν µπορούσε να πιστέψει ότι της δινόταν µια τέτοια µεγάλη ευκαιρία. Η ευκαιρία της ζωής της που την οδήγησε στη µεγάλη λεωφόρο του ρεµπέτικου και στη συνέχειά του, που ήταν το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι µε κοινωνικό χαρακτήρα. 1959, µε τον Μάρκο Βαµβακάρη και τον Στράτο Παγιουµτζή 5

6 Στα χρόνια της πολυτάραχης ιστορίας στο ελληνικό τραγούδι, η Μπέλλου έκανε πολύ µεγάλες επιτυχίες σε τραγούδια των πιο γνωστών λαϊκών συνθετών: «Συνεφιασµένη Κυριακή», «Καβουράκια», «Όταν πίνεις στην ταβέρνα», «Κάνε λιγάκι υποµονή» του Τσιτσάνη, «Γύρνα στη ζωή την πρώτη» «Κάνε κουράγιο καρδιά µου» (Παπαϊωάννου), «Ο ναύτης» «Το σβηστό φανάρι» (Μητσάκη), «Είπα να σβήσω τα παλιά» (Καλδάρα), «ανοιξε, άνοιξε» (Παπαϊωάννου). Από το '41 ως το '76 τραγούδησε αδιάκοπα όλους σχεδόν τους λαϊκούς συνθέτες, ενώ από τότε µέχρι πριν από πέντε χρόνια τάραξε πάλι τα νερά, µε πρωτοποριακές συνεργασίας που έκανε µε έντεχνους και γενικά σύγχρονους συνθέτες: Μούτσης (Το φράγµα), Σαββόπουλος (Το βαρύ ζεϊµπέκικο), Ανδριόπουλος (Λαϊκά προάστια), Κουνάδης ( εν περισσεύει υποµονή), Ανδριόπουλος, Λάγιος (Λαός) κ.ά. Παράλληλα, προχώρησε και σε επανεκτελέσεις παλιών λαϊκών και ρεµπέτικων τραγουδιών, από τα οποία την αγάπησε η νέα γενιά και τη στήριξε στις αδιάκοπες εµφανίσεις της στα λαϊκά κέντρα, στις µπουάτ της Πλάκας καθώς και σε µεγάλες συναυλιακές και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Με το Βασίλη Τσιτσάνη στο "Χάραµα", το 1974 Στο λαϊκό πάλκο, σε όλη της την πορεία στο τραγούδι, είχε πολύ έντονη παρουσία στα πιο διάσηµα µαγαζιά της περιοχής Αθηνών: «Νήσος Ύδρα» του Αλάογλου στο Περιστέρι, «Ροσινιόλ» στα Σεπόλια, «Τζίµης ο Χοντρός» (Αχαρνών), «Τριάνα» και «Λουζιτάνια» (λεωφόρος Συγγρού), «Φαληρικόν» (Τζιτζιφιές), «Καλαµατιανός» (Τζιτζιφιές), «Μάριος» (Ίωνος). Ξεχωριστή ιστορία έγραψε µαζί µε Τσιτσάνη - Παπαϊωάννου, στην Καισαριανή, στο «Σκοπευτήριο» και στο «Χάραµα», για 10 χρόνια, ενώ µε τους δύο τελευταίους εµφανίστηκε για µεγάλα διαστήµατα στο 6

7 «Όνειρο» και στο «Πρόσωπο» της Εθνικής οδού. Σηµαντική παρουσία είχε στη δεκαετία του 1980, στον «ία» της πλατείας Αττικής. Έδωσε δεκάδες συναυλίες σε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η Μπέλλου υπήρξε ειλικρινής και γνήσια σαν καλλιτέχνις και σαν άνθρωπος. Βοήθησε όσο µπορούσε πολλούς νέους συναδέλφους της να σταθούν στο τραγούδι. Αγαπήθηκε από τον κόσµο του λαϊκού τραγουδιού και όχι µόνο. Προσωπικότητες του διεθνούς τζετ σετ, αλλά και Έλληνες πνευµατικοί άνθρωποι θαύµασαν, λάτρεψαν και αποθέωσαν την Μπέλλου στα λαϊκά κέντρα όπου εµφανίσθηκε τα τελευταία χρόνια κυρίως. Τα στοιχεία προέρχονται από την ειδική έκδοση του περιοδικού Echo & Artist για την Σωτηρία Μπέλου, καθώς και από την ιστοσελίδα rebetiko on-line. 7