ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η

Transcript

1

2 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η παρούσα εργασία ασχολείται με τις διαδικασίες που πραγματοποιούνται κατά την ανακύκλωση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων, με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος. Ο στόχος της είναι η κατανόηση από τον αναγνώστη της λειτουργίας του συστήματος των επιμέρους εργασιών που γίνονται για την επαναχρησιμοποίηση των ορυκτελαίων. Επιπλέον αποτέλεσμα των εργασιών αυτών είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Η εργασία περιλαμβάνει τρεις ενότητες: Στην πρώτη ενότητα γίνεται αναφορά στην σπουδαιότητα των λιπαντικών και στις προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται ώστε αυτά να παρέχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στους καταναλωτές. Η δεύτερη ενότητα ασχολείται με την χρησιμότητα των μεταχειρισμένων λιπαντικών καθώς και με την ανάπτυξη της διαδικασίας ανακύκλωσης στις χώρες του εξωτερικού. Στην Τρίτη ενότητα αναλύεται η παραγωγική διαδικασία ανακύκλωσης μεταχειρισμένων ορυκτελαίων στην Ελλάδα και συγκεκριμένα της εταιρίας Cyclon. Στο τέλος της εργασίας υπάρχει το προεδρικό διάταγμα, που ισχύει στην Ελλάδα για την αξιοποίηση των μεταχειρισμένων λιπαντικών ελαίων.

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός-Επιμέρους στόχοι ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...σελ 1 ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ-ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Η σπουδαιότητα των λιπαντικών...σελ 3 2. Απαιτήσεις λιπαντικών... σελ 5 3. Άλλες ιδιότητες των λιπαντικών... σελ 8 4. Πρόσθετα ορυκτελαίων... σελ Γράσσα... σελ 10 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ 1. Μεταχειρισμένα ορυκτέλαια... σελ Ανακύκλωση λιπαντικών... σελ Τεχνικές ανακύκλωσης... σελ Ανακύκλωση στις χώρες του εξωτερικού...σελ Νομοθετικό Ελληνικό και Κοινοτικό πλαίσιο για τα μεταχειρισμένα ορυκτέλαια...σελ 20 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ ΤΗΣ CYCLON 1. Γενικά Τεχνικά χαρακτηριστικά πρώτων υλών Συνοπτική περιγραφή ανακύκλωσης των ορυκτελαίων Μονάδα αφυδάτωσης 5. Μονάδα απόσταξης Μονάδα υδρογόνωσης Μονάδα διαθερμικού λαδιού Μονάδα εκχύλισης με προπάνιο Απόδοση Ποιότητα Συμπεράσματα... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.... σελ 29.. σελ 31.. σελ 32. σελ 36.. σελ 40. σελ 44. σελ 49.. σελ 51.. σελ 56.. σελ 56.. σελ 58.. σελ 59.. σελ 71

4 Είναι γνωστό ότι η ανακύκλωση πολλών προϊόντων έχει συμβάλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα λιπαντικά. Η ανακύκλωση των λιπαντικών είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει ποικίλους τύπους μεθόδων καθαρισμού του και αντικατάστασής του με χρήσιμα υλικά. Αξιοσημείωτο είναι ότι μόλις ένα λίτρο του χρησιμοποιημένου ορυκτέλαιου μολύνει μέχρι ένα εκατομμύριο λίτρα του πόσιμου νερού. Τα χρησιμοποιημένα λιπαντικά περιέχουν μικρές ποσότητες ουσιών που θα μπορούσαν να μολύνουν τον αέρα, το χώμα και τα υπόγεια νερά. Μπορούν να περιέχουν ίχνη μετάλλων, χλωριωμένους διαλύτες, βενζίνη και αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Οι ουσίες αυτές δεν είναι βιοδιασπάσιμες και λαμβάνουν πολύτιμο χώρο κατά την απόθεσή τους στο έδαφος. Για παράδειγμα, η απόθεση λαδιών που παραμένουν στην επκράνεια του νερού, μειώνουν το οξυγόνο που απαιτείται για την χλωρίδα και πανίδα του οικοσυστήματος. Σε αντίθετη περίτπωση, όπου δηλαδή συλλέγονται τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, τα φίλτρα και τα πλαστικά μπορούν να ανακυκλωθούν και να επεξεργαστούν ώστε να δημιουργηθούν χρήσιμα προϊόντα αντί να γίνουν μια περιβαλλοντική απειλή. Υπάρχει μια ισχυρή αγορά για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια. Τα ανακτημένα πλέον ορυκτέλαια αποκαθιστούν εντελώς τις αρχικές ιδιότητες του ορυκτελαίου και η ποιότητά τους δεν διαφέρει πολύ από τα μη χρησιμοποιημένα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως λιπαντικά, ως καθαρά καύσιμα και κάτω από κατάλληλη επεξεργασία είναι ικανά να δημιουργήσουν μια σειρά από βασικά προϊόντα πετρελαίου. Το ανακυκλωμένο ορυκτέλαιο χρησιμοποιείται επίσης εκτενώς στην παραγωγή της ασ(^λτου για τους δρόμους και της εθνικές οδούς.

5 L ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

6 Η σπουδαιότητα των λιπαντικών: ΓΕΝΙΚΑ Η τριβή που αναπτύσσεται μεταξύ δυο στερεών σωμάτων που βρίσκονται σε επαφή, είναι απαραίτητη στη καθημερινή μας κίνηση ή στην προσπάθεια να σταματήσουμε ένα κινούμενο σώμα (π.χ. τροχοπέδηση αυτοκινήτου), αλλά ανεπιθύμητη στις μηχανές, γιατί απορρο<^ σημαντικό μέρος της ενέργειας σε σχέση με το αποδιδόμενο έργο. Τεράστιες ποσότητες ενέργειας χάνονται κάθε χρόνο με την μορφή θερμότητας εξ αιτίας των τριβών. Πιο συγκεκριμένα, οι απώλειες φτάνουν περίπου το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας. Έτσι αν η τριβή είναι απαραίτητο στοιχείο της καθημερινής ζωής και της κίνησης, γίνεται σε πολλές περιτπώσεις ανεπιθύμητη, εττειδή εξαιτίας της ελαττώνεται και μάλιστα σε σημαντικό βαθμό το ωφέλιμο έργο. Για παράδειγμα σε μια βενζινομηχανή η ενέργεια που παράγεται από την καύση του καυσίμου, κατανέμεται κατά προσέγγιση ως εξής: > Ωφέλιμη ισχύς : 28% > Ακτινοβολία και ενέργεια, που χάνεται με τα καυσαέρια : 36% > Ενέργεια, που χάνεται κατά την ψύξη της μηχανής από το ψυγείο: 30% > Τριβή : 6% Αν και οι απώλειες, που οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στις τριβές, αποτελούν μόνο το 8% του συνόλου των απωλειών ( 72% της συνολικής ενέργειας του καυσίμου ), είναι φανερό ότι η χρήση ενός λιπαντικού με όσο το δυνατό μικρότερο συντελεστή τριβής (μ), έχει σαν αποτέλεσμα την έστω μικρή ποσοστιαία αύξηση της ωφέλιμης ισχύος, σε βάρος των απωλειών που αναφέρθηκαν. Η μείωση της ανεπιθύμητης τριβής επιτυγχάνεται με την λίπανση, δηλαδή με την παρεμβολή ενός λιπαντικού ανάμεσα στις τριβόμενες επιφάνειες. Έτσι εκτός από τη μείωση της τριβής ττεριορίζουμε τη <^ορά και εξασφαλίζουμε τη μέγιστη διάρκεια ζωής των επιφανειών αυτών. Είναι λοιπόν προφανής η μεγάλη σπουδαιότητα των λιπαντικών, των οποίων η κατανάλωση δεν ξεπερνά το 1% της αντίστοιχης όλων γενικά των καυσίμων. Μπορούμε μάλιστα να ισχυριστούμε ότι το λιπαντικό είναι ο καταλύτης των μηχανών! Γιατί όπως υπάρχουν χημικές αντιδράσεις που δεν γίνονται χωρίς καταλύτη, έτσι και οι μηχανές δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς λιπαντικό. Είναι ευνόητο ότι ένα λιπαντικό δεν είναι κατάλληλο για όλα τα είδη των μηχανών. Ο μηχανικός συντήρησης ενός εργοστασίου οφείλει να εξασφαλίσει την μέγιστη διαθεσιμότητα των μηχανών ελαχιστοποιώντας τις βλάβες τους. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να επιλέξει ένα ή περισσότερα λιπαντικό για κάθε μηχανή. Μια λανθασμένη όμως επιλογή οδηγεί σε βλάβες και επισκευές που αυξάνουν τα έξοδα συντήρησης. Το κατάλληλο λιπαντικό, στη κατάλληλη

7 θέση, στο κατάλληλο χρόνο και στη κατάλληλη ποσότητα, αποτελούν την πεμπτουσία της σωστής οργανωμένης λίπανσης. Χωρίς αυτήν ακόμα και το καλύτερο πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης θα αποτύχει! Τέλος, η σωστή επιλογή του λιπαντικού εξασφαλίζεται με την πιστή τήρηση των υποδείξεων του κατασκευαστή και με την ενημέρωση από τις εταιρίες λιπαντικών. Η λίπανση και μάλιστα η σωστή λίπανση αποσκοπεί στην μείωση του συντελεστή τριβής (μ) και στην ελάπωση της μεταλλικής φθοράς, που είναι αποτέλεσμα της τριβής των μεταλλικών μερών, τα οποία έρχονται σε επαφή. Στην περίπτωση που η λίπανση είναι ανεπαρκής ή γενικά κακή παρουσιάζονται: > Αυξημένη κατανάλωση του κινητήρα σε καύσιμα. > Αυξημένη φθορά των μερών του κινητήρα, τα οποία τρίβονται και που έχει σαν συνέπεια μια πρόωρη αντικατάσταση των εξαρτημάτων αυτών. Έτσι και σε συνάρτηση με το συνεχώς αυξανόμενο κόστος κατασκευής των κινητήρων και των τεχνικών εργασιών που απαιτούνται για την αντικατάστασή τους, η μείωση της φθοράς των κινητήρων στο ελάχιστο δυνατό είναι ο κυριότερος στόχος της λίπανσης. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι για τη λίπανση κάθε κινητήρα δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κάποιο τυχαίο λιπαντικό μέσο, αλλά ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κινητήρα το πλέον κατάλληλο. Έτσι επέρχεται βελτίωση της απόδοσης του κινητήρα, μείωση όσο είναι δυνατό των αναπόφευκτων τριβών και καλύτερη συντήρηση του κινητήρα. Εκτός από τα παραπάνω η σωστή λίπανση συντελεί επίσης : > Στην απομάκρυνση της αναπτυσσόμενης εξαιτίας της τριβής θερμότητας. > Στη στεγανοποίηση του θαλάμου καύσης από τον στροφαλοθάλαμο των μηχανών εσωτερικής καύσης. > Στην προστασία των λιπαινομένων μεταλλικών επκρανειών από την διάβρωση.

8 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ Οι ιδιότητες των ορυκτελαίων κρίνονται με διάφορες εργαστηριακές δοκιμές που αναφέρονται στις εκδόσεις της American Society for Testing and Materials (ASTM) και του Institute of Petroleum (IP). Είναι πρότυπες μέθοδοι ελέγχου των ορυκτελαίων, αποδεκτές διεθνώς και συχνά τροποποιούμενες. Ένα λιπαντικό είναι κατάλληλο για χρήση όταν πληρεί ορισμένες πρσδιαγραφές, από τις οποίες σπουδαιότερες είναι: Α. Η λιτταντική ικίΐνότητα: Είναι μια σύνθετη ιδιότητα που σχετίζεται με την ικανότητα του λιπαντικού να δημιουργεί και να διατηρεί μια συνεχή μεμβράνη λίπανσης, η οποία παρεμβάλλεται μεταξύ των τριβομένων επιφανειών. Η δημιουργία της λιπαντικής αυτής μεμβράνης έχει σαν αποτέλεσμα τη μετατροπή της ξηράς τριβής σε υγρή τριβή μεταξύ των στοιβάδων της μεμβράνης του λιπαντικού. Η ιδιότητα αυτή του λιπαντικού, είναι εκείνη η οποία προκαλεί μείωση της τριβής και κατά συνέπεια μείωση της φθοράς του κινητήρα. ϊ) Ιξώδες: Το ιξώδες είναι ένα φυσικό μέγεθος που χαρακτηρίζει την εσωτερική τριβή ενός ρευστού, μας δείχνει δηλαδή την αντίσταση που παρουσιάζει το ρευστό κατά την ροή του. Όσο μεγαλύτερο είναι το ιξώδες, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση του ρευστού (π.χ. ορυκτέλαιο), ενώ για μικρό ιξώδες έχουμε μικρή αντίσταση (π.χ. βενζίνη). Οι μονάδες μέτρησης του ιξώδους είναι: ΜΕΓΕΘΟΣ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ (SI) ΣΥΣΤΗΜΑ CGS Δυναμικό ιξώδες η N*s/m''=Pa*s gr*cm/s=p (poise) Κινηματικό ιξώδες ν m^/s cm''/s=st (stokes) Πυκνότητα ρ Kg/m'^=(Ns''/m)/m' =N*s '/m^ gr/cm ^ Μεταβολή του ιξώδους με τη θερμοκρασία: Το ιξώδες ενός λαδιού μεταβάλλεται με την θερμοκρασία του. Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για ιξώδες αν δεν αναφέρουμε τη θερμοκρασία προσδιορισμού του. Όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του λαδιού τόσο ελαπώνεται το ιξώδες του και το λάδι γίνεται λεπτόρρευστο. Αντίθετα με την μείωση της θερμοκρασίας του, έχουμε αύξηση του ιξώδους και το λάδι γίνεται παχύρρευστο. Μεταβολή του ιξώδους με την πίεση: Όταν η πίεση που εφαρμόζεται σε ένα λάδι αυξάνεται, τότε αυξάνεται και το ιξώδες του. Υπό την επίδραση πολύ μεγάλης πίεσης εττέρχεται στερεοποίηση του λαδιού.

9 ii) Δείκτης ιξώδους: Ο δείκτης ιξώδους VI ( Viscosity Index) ενός λαδιού είναι ένας αριθμός χωρίς μονάδες, ο οττοίος εκφράζει την αντίσταση του λαδιού στη μεταβολή του ιξώδους του όταν μεταβάλλεται η θερμοκρασία. Όσο πιο μικρός είναι αυτός ο αριθμός, τόσο πιο εύκολα μεταβάλλεται η ρευστότητα του λαδιού με την αλλαγή της θερμοκρασίας. Αντίθετα όσο πιο μεγάλο είναι, τόσο πιο σταθερή ρευστότητα έχει το λάδι στην αλλαγή της θερμοκρασίας. Δηλαδή στη περίτπωση αυτή το λάδι ανθίσταται στο να γίνει παχύρρευστο στις χαμηλές θερμοκρασίες και στο να γίνει λεπτόρρευστο στις υψηλές. Β. Η ψυκτική ικανότητα: Είναι η ιδιότητα του λιπαντικού να απομακρύνει τη θερμότητα από τα σημεία τριβής των μεταλλικών μερών και να δρα ανασταλτικά στην αύξηση της θερμοκρασίας. Η ψυκτική ικανότητα του λιπαντικού είναι συνάρτηση της ειδικής θερμότητας και της θερμικής αγωγιμότητάς του. Γ. Η χημική σταθερότητα: Είναι η ιδιότητα του λιπαντικού να αντιστέκεται στην αλλοίωση του από τον ατμοσφαιρικό αέρα, το νερό και τα μέταλλα με τα οποία έρχεται σε επαφή. Τυχούσα αλλοίωση του λιπαντικού συνεπάγεται την εμφάνιση λάσπης και πισσωδών συστατικών, ενώ εξαιτίας της οξείδωσης του αποκτάει αυτό διαβρωτικές ιδιότητες. ί) Αντοχή στην οξείδωση: Τα λάδια οξειδώνονται κατά την διάρκεια της λειτουργίας τους, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών και της παρουσίας του αέρα. Η οξείδωση επιτυγχάνεται στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται διατάξεις ψεκασμού για τη λίπανση ή όταν υττάρχουν μεταλλικά σωματίδια λόγω της (ρθοράς. Εύκολα λοιπόν μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η οξείδωση δεν είναι ίδια για όλα τα λάδια, αφού εξαρτάται από τις υπάρχουσες κάθε ς>ορά συνθήκες λειτουργίας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ύπαρξη πολλών μεθόδων μέτρησης της αντοχής στην οξείδωση, οι οποίες εξυπηρετούν έναν ειδικό τομέα εφαρμογής (ASTM D943/iP157 για λάδια ατμοστροβίλων με πρόσθετα, ίρ56 για λάδια μετασχηματιστών κ.λπ.). Η θερμοκρασία λειτουργίας των λαδιών πρέπει να είναι 50/60 C. Για κάθε 10 C πάνω από αυτό το όριο, η ταχύτητα οξείδωσης διπλασιάζεται και η διάρκεια ζωής του λαδιού υποδιπλασιάζεται. Τα συνθετικά λιπαντικά έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής εττειδή παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή στην οξείδωση. ίί) Αντιαφριστική ιδιότητα: Είναι η ιδιότητα που πρέπει να έχει το λάδι για να μην σχηματίζει αφρό, ο οποίος προκαλεί τα ακόλουθα δυσάρεστα φαινόμενα: > Επηρεάζει τη λειτουργία της αντλίας λαδιού (κίνδυνος σπηλαίωσης).

10 > Προκαλεί σς>άλμοτα στη μέτρηση της στάθμης του λαδιού στη δεξαμενή. > Η ττοσότητα λαδιού ττου φτάνει στα σημεία λίπανσης είναι μικρότερη από την απαιτούμενη. > Η λιπαντική μεμβράνη μεταξύ των τριβόμενων επιφανειών γίνεται συμπιεστή και καταστρέφεται, εττειδή ο αφρός περιέχει αέρα. > Η μέτρηση της αντιαφριστικής ιδιότητας γίνεται με την μέθοδο ASTM D892/IP146. in) Αντισκωριακή προστασία: Η σκωρίαση των σιδηρών επιφανειών είναι μία χημική αντίδραση, που αρχίζει με την έκθεση αυτών σε περιβάλλον αέρα ή υγρασίας. Τα λάδια πρέπει να έχουν πολύ καλή πρόσφυση επάνω στις επιφάνειες που πρέπει να προστατευτούν. Χρώμα: Με τον όρο χρώμα εννοούμε το χρώμα που βλέπουμε όταν τοποθετήσουμε ένα φιαλίδιο λαδιού στο διερχόμενο φως, μεταξύ της πηγής του φωτός και των ματιών μας. Το χρώμα διαφέρει ανάλογα με την προέλευση του ττετρελαίου, αλλά δεν επηρεάζει καθόλου τη ποιότητα ή τη συμπεριφορά του λαδιού. Έχει όμως κάποια επίδραση στους καταναλωτές, οι οποίοι προτιμούν συνήθως τα ανοιχτά χρώματα. Κατά τη λειτουργία το χρώμα του λαδιού σκουραίνει. Αυτό σημαίνει ότι το λάδι έχει οξειδωθεί, έχει μολυνθεί ή τέλος έχει αναμιχθεί με ένα άλλο λάδι πιο σκούρου χρώματος. Ο προσδιορισμός του χρώματος των λαδιών γίνεται με τη μέθοδο ASTM D1500. ίν) Η αντιδιαβρωτική συμπεριφορά: Με τον όρο αυτό εννοούμε την πλήρη έλλειψη ή την αποφυγή δημιουργίας διαβρωτικών ουσιών, που θα μπορούσαν να προσβάλουν τις μεταλλικές επιφάνειες, με τις οποίες το λιπαντικό έρχεται σε επαφή. Εξάλλου αποστολή του λιπαντικού είναι και η προστασία των λιπαινόμενων μεταλλικών επκρανειών από την διάβρωση. Δ. Θερμική σταθερότητα: Είναι η ιδιότητα που πρέττει να έχει το λάδι για να αντιστέκεται στην αποσύνθεσή του όταν εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες. Η δοκιμή της θερμικής σταθερότητας γίνεται με τη μέθοδο ASTM D

11 ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ: 1. Οξύτητα-Αλκαλικότητα: Η οξύτητα ΤΑΝ (Total Acid Number) είναι ο αριθμός των χιλιοστόγραμμων ΚΟΗ, τα οποία απαιτούνται για την εξουδετέρωση 1 gr όξινου λαδιού. Είναι δηλαδή ο αριθμός που μας δίνει μια ένδειξη για την κατάσταση του λαδιού σε σχέση με τα οξέα που περιέχονται σε αυτό. Τα οξέα δημιουργούνται από τα προϊόντα της καύσης των κινητήρων ή από την οξείδωση του λαδιού. Η αλκαλικότητα ΤΒΝ (Total Base Number) είναι ο αριθμός των χιλιοστόγραμμων ΚΟΗ, τα οποία απαιτούνται για την εξουδετέρωση 1 gr αλκαλικού λαδιού. Είναι δηλαδή ο αριθμός που μας δίνει ένα μέτρο της αποτελεσματικότητας των προσθέτων, τα οποία περιέχονται σε ένα λάδι. Όταν ο αριθμός ΤΒΝ είναι μικρότερος από τον κανονικό, σημαίνει ότι τα πρόσθετα έχουν καταναλωθεί για την αντιμετώπιση των προϊόντων οξείδωσης και έτσι το λάδι δεν προστατεύει σωστά τα μέταλλα της μηχανής. Είναι ευνόητο ότι ο αριθμός ΤΒΝ μειώνεται με την χρήση του λαδιού. Ο προσδιορισμός της οξύτητας και της αλκαλικότητας γίνεται με την μέθοδο ASTM D664/IP177. οι συνηθισμένες τιμές για αχρησιμοποίητα λάδια είναι: ΤΑΝ <0,05 mgr KOH/gr, ΤΒΝ=6/18 mgr KOH/gr για λάδια οχημάτων, ΤΒΝ=20/70 mgr KOH/gr για λάδια ναυτιλίας. 2. Αριθμός απογαλακτωματοποίησης: Η παρουσία του νερού στο λάδι δημιουργεί ένα γαλάκτωμα το οποίο διαβρώνει τις λιπαινόμενες επκράνειες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στη λίπανση των ατμό μηχανών, των ατμοστροβίλων, των εδράνων στα έλαστρα της χαλυβουργίας ή στις χαρτοποιητικές μηχανές και γενικά σε όποιες περιπτώσεις μπορεί το λάδι να έρθει σε επαφή με το νερό. Σε όλες λοιπόν αυτές τις εφαρμογές το λάδι πρέττει να έχει την ιδιότητα της απογαλακτωματοποίησης, δηλαδή να γίνεται εύκολα και γρήγορα ο διαχωρισμός του νερού από το λάδι στο κύκλωμα της λίπανσης. Ο προσδιορισμός του αριθμού απογαλακτωματοποίησης, δηλαδή η μέτρηση του χρόνου (σε πρώτα λεπτά της ώρας) που απαιτείται για το διαχωρισμό του νερού από το λάδι, γίνεται με τις μεθόδους ASTMD1401 ή ΙΡ Τέφρα: Η τέφρα δημιουργείται από τα μεταλλικά στοιχεία που υπάρχουν στα πρόσθετα και από τα κατάλοιπα (οξείδια, σκόνη, μεταλλικά τεμαχίδια) που δημιουργούνται από την χρήση των λαδιών. Ο προσδιορισμός της τέφρας γίνεται με την μέθοδο ASTM D482/IP4. 4. Ειδικό βάρος: Μια ποσότητα λαδιού μπορεί να μετρηθεί κατ' όγκο ή κατά βάρος, οπότε πρέπει να γνωρίσουμε τη πυκνότητα για τη μετατροπή από τη μία μονάδα στην άλλη. Συχνά όμως χρησιμοποιείται και το ειδικό βάρος (ΕΒ), που είναι η σχέση του βάρους δεδομένου όγκου λαδιού σε ορισμένη θερμοκρασία, προς

12 TO βάρος ίσου όγκου απεσταγμένου νερού σε ορισμένη θερμοκρασία. Το ειδικό βάρος των λαδιών προσδιορίζεται με τη μέθοδο ΙΡ160 και συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 0,84 kg/lt και 0,98 kg/lt. Επειδή το ειδικό βάρος μεταβάλλεται με τη θερμοκρασία, μεγάλη σημασία έχει η θερμοκρασία στην οποία μετράμε. 5. Σημείο ανάφλεξης-σημείο καύσης-σημείο αυτανάφλεξης: Το σημείο ανάφλεξης (ΣΑ) είναι η κατώτερη θερμοκρασία στην οποία ένα θερμαινόμενο λάδι με συγκεκριμένο ρυθμό θέρμανσης,παράγει ατμούς που μπορούν στιγμιαία να αναφλεγούν με την παρουσία φλόγας. Τα παραφινικά λάδια έχουν μεγαλύτερο σημείο ανάφλεξης.από τα ναφθενικά. Τα πτητικά συστατικά (π.χ. ίχνη βενζίνης) που περιέχονται σε ένα λάδι ελαπώνουν το σημείο ανάφλεξης, ακόμη και όταν βρίσκονται σε πολύ μικρή αναλογία. Τέλος το σημείο ανάφλεξης έχει πολύ μεγάλη σημασία, από άποψη ασφάλειας, για την μεταφορά και αποθήκευση των λαδιών, γιατί τα προϊόντα με χαμηλό σημείο ανάφλεξης είναι εύφλεκτα. Το σημείο καύσης (ΣΚ) είναι μια θερμοκρασία μεγαλύτερη από την προηγούμενη, στην οποία εκτός από την στιγμιαία ανάφλεξη των ατμών του λαδιού με την βοήθεια φλόγας, η καύση μπορεί να διατηρηθεί για πέντε τουλάχιστον δευτερόλεπτα. Το σημείο αυτανάφλεξης (SIT) είναι η κατώτερη θερμοκρασία στην οποία ένα λάδι αναφλέγεται, παρουσία αέρα ή οξυγόνου, αλλά χωρίς τηβοήθεια φλόγας. Το σημείο αυτανάφλεξης είναι πολύ μεγαλύτερο από το σημείο ανάφλεξης. Ο προσδιορισμός των σημείων ανάφλεξης και καύσης μπορεί να γίνει με τις συσκευές Pensky-Martens (ΚΣΑ: ASTM D93/IP34, ΑΣΑ, ΣΚ; ΙΡ35). 6. Σημείο Θόλωσης-Σημείο ροής: Το σημείο θόλωσης και το σημείο ροής είναι δυο εμπειρικές προδιαγραφές για την πρόβλεψη της περιοχής των θερμοκρασιών, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα ροής και προσδιορίζονται με τις πρότυπες μεθόδους δοκιμής ASTM D97, ASTM D2500 και DIN Σύμφωνα με τις μεθόδους αυτές μια ποσότητα λιπαντικού φέρεται σε ένα τυποποιημένο γυάλινο σωλήνα, ψύχεται με καθορισμένο ρυθμό και εξετάζεται ττεριοδικά. Στην αρχή προσδιορίζεται η θερμοκρασία εκείνη (σε C) στην οποία εμφανίζεται στο δείγμα το πρώτο θόλωμα, (νεφέλωμα) το οποίο οφείλεται στην ύπαρξη παραφινικών υδρογονανθράκων. Η θερμοκρασία στην οποία παρατηρείται το φαινόμενο αυτό λέγεται σημείο θόλακτης ή σημείο νέφωσης (cloud point). Στην συνέχεια με συνεχιζόμενη ψύξη προσδιορίζεται η χαμηλότερη θερμοκρασία (σε C) στην οποία το δείγμα εξακολουθεί να ρέει και αναφέρεται ως σημείο ροής. Εκτός από τις παραπάνω προδιαγραφές ένα λιπαντικό, ανάλογα με την χρήση για την οποία προορίζεται πρέπει να παρουσιάζει και άλλες ιδιότητες περισσότερο εξειδικευμένες. Έτσι σύμφωνα με τα παραπάνω κάθε ουσία, που πληροί τις παραπάνω βασικές προδιαγραφές, άλλες σε μεγαλύτερο και

13 άλλες σε μικρότερο βαθμό, μττορεί να χρησιμοποιηθεί κατά βάση σαν λιπαντικό μέσο. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ: Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι τεχνικές διύλισης για την παραγωγή λαδιών έφθασαν σε τέτοιο σημείο, ώστε δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια για λάδια καλύτερης ποιότητας από το διυλιστήριο. Παράλληλα, η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας (μεγάλα φορτία, υψηλές θερμοκρασίες και ταχύτητες) δημιούργησε αυξημένες απαιτήσεις για την ποιότητα των λαδιών. Αρχισε λοιπόν η χρήση διαφόρων χημικών ουσιών που ονομάζονται πρόσθετα ή βελτιωτικά, οι οποίες προσθέτουν στα βασικά λάδια με αντικειμενικό σκοπό τη βελτίωση των φυσικοχημικών ιδιοτήτων τους. Με τα πρόσθετα επιτυγχάνουμε καλύτερη προστασία της λιπαινόμενης επιφάνειας, βελτίωση της απόδοσης του λαδιού και τέλος προστασία του ίδιου του λαδιού. Για την κάλυψη των αναγκών σε κάθε περίτπωση λίπανσης χρησιμοποιούνται διάφορα είδη προσθέτων. ΓΡΑΣΣΑ: Τα λιπαντικά λίπη, κοινώς γράσσα, αποτελούν διασπορά στερεών και ημίρρευστων ζελατινοποιητικών ουσιών μέσα σε ένα υγρό λιπαντικό. Το υγρό λιπαντικό είναι συνήθως ορυκτέλαιο και σε αρκετές περιτπώσεις συνθετικά λιπαντικά. Για την ζελατινοποίηση χρησιμοποιούνται σάπωνες (ασβεστίου, νατρίου, αργιλίου κλπ) ή άλλες ουσίες (παχυντές). Τα λιπαντικά λίπη χρησιμοποιούνται όταν οι συνθήκες λίπανσης δεν επιτρέπουν λίπανση με υγρά λιπαντικά, όπως: > Σε χαμηλές ταχύτητες περιστροφής τριβέων. > Σε εξαιρετικά υψηλά φορτία τριβέων και μάλιστα όταν αναπτύσσονται κραδασμοί. > Όταν αντιμετωπίζονται ακραίες θερμοκρασίες. > Όταν απαιτείται ελάχιστη επίβλεψη. > Όταν απαιτείται στεγανότητα έναντι εξωτερικών πηγών ρύπανσης. > Όταν απαιτείται αποφυγή διαρροών. Μια από τις κυριότητες δοκιμές για τον έλεγχο των ιδιοτήτων των γρασσών, είναι η δοκιμή της συνεκτικότητας. Με τον όρο συνεκτικότητα ορίζεται η ικανότητα του γράσσου να αντιστέκεται στην εςκτρμογή μιας δύναμης, είναι δε ένα μέτρο της υφής τους ( μαλακό ή σκληρό). Η συνεκτικότητα είναι για τα γράσσα ότι τι ιξώδες για τα ορυκτέλαια. Ό προσδιορισμός της συνεκτικότητας γίνεται έμμεσα με την μέτρηση της διεισδυτικότητας του γράσσου, σύμφωνα με την μέθοδο ASTM D-217, μας δίνει το μέτρο αντίστασης του γράσσου στη ροή και δίνει την ευχέρεια στον καταναλωτή να επιλέξει το καλύτερο από άποψη συνεκτικότητας γράσσο.

14 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ

15 ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΑ Σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα του ομοσπονδιακό κανονισμού (CFR) στο μέρος 279 καθώς επίσης και με τα κριτήρια του οργανισμού προστασίας του περιβάλλοντος (ΕΡΑ), ως μεταχειρισμένα ορυκτέλαια ορίζονται; οποιαδήποτε ορυκτέλαια έχουν προέλθει από τη διύλιση του αργού πετρελαίου και έχουν χρησιμοποιηθεί με αποτέλεσμα να έχουν μολυνθεί από φυσικές ή χημικές ακαθαρσίες. Μεταχειρισμένα ορυκτέλαια θεωρούνται τα: > Χρησιμοποιημένα λιπαντικά > Ρευστά τροφοδότησης φρένων > Έλαια συμπιεστών > Υδραυλικά ρευστά > Ρευστά μεταφοράς θερμότητας. Τα μεταχειρισμένα ορυκτέλαια ττεριέχουν προϊόντα αποσύνθεσης και άλλα μη λιπαντικά συστατικά. Τα συστατικά αυτά είναι; > Νερό > Βενζίνη και diesel > Γλυκόλη και χλωριούχοι διαλύτες > Οξέα και εστέρες > Ασςκτλτένια > Μερικώς αποσυντεθειμένα πρόσθετα > Άνθρακα και μεταλλικά σωματίδια Το νερό η βενζίνη και το ντίζελ εισέρχονται στο μεταχειρισμένο ορυκτέλαιο από την κακή καύση στον κινητήρα και την συμπύκνωση κατά την λειτουργία του. Η γλυκόλη εισέρχεται από το κύκλωμα ψύξεως του κινητήρα, οι χλωριούχοι διαλύτες προέρχονται κυρίως από το γκαράζ. Τα οξέα, οι εστέρες, τα ασφαλτένια και ο άνθρακας είναι χαρακτηριστικά προϊόντα αποσυνθέσεως του ορυκτελαίου. Τα μερικώς αποσυντεθειμένα πρόσθετα προέρχονται από την υπερθέρμανση ή την κακή λειτουργία του κινητήρα. Τα μέταλλα προέρχονται από την φθορά και την διάβρωση του κινητήρα καθώς επίσης από τα πρόσθετα του ορυκτελαίου και της βενζίνης. Οι ποσότητες αυτών των συστατικών μεταβάλλονται. Χαρακτηριστικά η περιεκτικότητα του νερού μπορεί να μεταβληθεί από 2-10 % κ.β. Τα χρήσιμα λιπαντικά συστατικά μπορούν να φθάσουν μέχρι 85% του βάρους του μεταχειρισμένου ορυκτελαίου.

16 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ Ως αναγέννηση νοείται «κάθε διεργασία που επιτρέπει την παραγωγή βασικών ελαίων και συνεπάγεται ιδίως το διαχωρισμό των προσμίξεων, των προϊόντων οξείδωσης και των προσθέτων που περιέχουν αυτά τα λιπαντικά έλαια». Τα διαφορετικά κλάσματα των αναγεννημένων λιπαντικών μετά από μίξη (blending) μεταξύ τους και με κατάλληλα πακέτα προσθέτων, διατίθενται στην αγορά ως αναγεννημένα ορυκτέλαια (Α.Ο.) με τις ίδιες προδιαγραφές όπως και τα λεγόμενα «παρθένα» λιπαντικά. Στην χώρα μας εςκιρμόζονται διεργασίες αναγέννησης (υδρογόνωση, εκχύλιση με προπάνιο, χρήση θειικού οξέος και αποχρωστικών γαιών) οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας, την χρήση φυσικών πόρων και ενέργειας καθώς και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Εναλλακτικές λύσεις διάθεσης των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων είναι: η επανεισαγωγή στην τροφοδοσία διυλιστηρίων αργού πετρελαίου η χρήση ως καυσίμου, χωρίς ή μετά από προεπεξεργασία η διάθεση με αποθήκευση ή εναπόθεση στο έδαφος Η αναγέννηση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων αποτελεί περιβαλλοντικά την πλέον ενδεδειγμένη λύση εφόσον αποτελεί διαδικασία ανακύκλωσης και συμβάλλει θετικά στον κύκλο ζωής των λιπαντικών. Σύμφωνα με τον οργανισμό προστασίας του περιβάλλοντος (ΕΡΑ), μια από τις πιο δημοφιλείς μεθόδους ανακύκλωσης ορυκτελαίων, ειδικά για τα λιπαντικά μηχανών και συστημάτων ψύξεως είναι η αναγέννηση λιπαντικών επί τόπου. Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει την αφαίρεση των ακαθαρσιών από τα ορυκτέλαια χρησιμοποιώντας ένα σύστημα διήθησης. Μ αυτήν την μέθοδο

17 δεν αποκαθιστάται η αρχική κατάσταση του λιπαντικού απλά παρατείνεται ο χρόνος χρησιμοποίησης του. Μια πιο πολύπλοκη μέθοδος είναι η επαναδιύλιση των μεταχειρισμένων ορυκτελαίων, Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει την κατεργασία των μεταχειρισμένων λιπαντικών για να αφαιρεθούν οι ακαθαρσίες και να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποθέματα βάσεων για τα νέα λιπαντικά. Τεχνικές ανακύκλωσης: Η μέθοδος της καθίζησης είναι η απλούστερη μέθοδος. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιεί την βαρύτητα για να διαχωρίσει τα συστατικά σύμφωνα με την πυκνότητά τους. Σ' αυτήν την περίτποοση το ορυκτέλαιο τοποθετείται σε μία θερμαινόμενη δεξαμενή (για να επιταχυνθεί η διαδικασία) με ή χωρίς πρόσθετες ουσίες. Αυτό μπορεί να διαρκέσει μέχρι και μερικές μέρες για να διαχωριστεί ένα γαλάκτωμα ελαίου-ύδατος. Μια άλλη μέθοδος είναι αυτή της φυγοκέντρισης όπου διαχωρίζει τα υλικά με διαφορετικές πυκνότητες όπως το έλαιο, το νερό, και τα στερεά, μέσω της φυγοκεντρικής δύναμης, έχει την ίδια λειτουργία με την καθίζηση αλλά εκτελείται σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι αποδοτική μέθοδος για την αφαίρεση μεγάλων ποσών ύδατος. Η τεχνική περιορίζεται στην αφαίρεση μόνο του ελεύθερου νερού (κάτω από 150 ppm περίπου) και στον χειρισμό μιας μέγιστης περιεκτικότητας σε στερεά 0,5%. Δεν είναι κατάλληλη για των διαχωρισμό των υγρών με παρόμοιες πυκνότητες ούτε για την απομάκρυνση αερίων που τυχόν υπάρχουν. Η αφυδάτωση υττό κενό είναι ένας πολύ αποδοτικός τρόπος να αφαιρεθούν τα διαλυμένα αέρια και το διαλυμένο νερό. Η αφυδάτωση υπό κενό περιλαμβάνει την έκθεση του μίγματος ελαίου - ύδατος σε μια μεγάλη επιφάνεια κάτω από την επίδραση της θερμοκρασίας και υπό κενό. Έτσι το νερό και οι διαλύτες θα απομακρυνθούν από το ορυκτέλαιο. Η αφυδάτωση πραγματοποιείται υπό κενό, σε μια μέτρια θερμοκρασία (100 F -160 F), και χωρίς να επηρεάζεται η περαιτέρω οξείδωσή του και χωρίς την αφαίρεση των πρόσθετων ουσιών. Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται συχνά από κοινού με την διαδικασία του φιλτραρίσματος.

18 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ Μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες στο εξωτερικό που ασχολούνται μα την ανακύκλωση μεταχειρισμένων λιπαντικών είναι η Interline η οποία εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Η μεγαλύτερη πρόκληση της εταιρίας ήταν η απομάκρυνση των προσθέτων και των βλαβερών συστατικών από τα μεταχειρισμένα λιπαντικά. Υπάρχει μια σειρά ενεργειών για την απομάκρυνση των βλαβερών συστατικών αλλά αυτές οι μέθοδοι απαιτούν υψηλό αρχικό κόστος καθώς και λειτουργικό. Για αυτό τον λόγο η αναγέννηση των λιπαντικών δεν είναι ευρέως διαδεδομένη. Ωστόσο μετά από χρόνια έρευνας και ανάπτυξης η εταιρία interiine ολοκλήρωσε την τεχνολογία για την αναγέννηση των λιπαντικών κάτι που θεωρείται επανάσταση στο χώρο της βιομηχανίας. Η τεχνολογία της interiine σε σχέση με τους διαθέσιμους τρόπους ανακύκλωσης σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό θερμότητας και πίεσης για να απομακρύνει τα πρόσθετα των λιπαντικών. Το σύστημα του διαλυτικού μέσου λειτουργεί χωρίς εκτεταμένη πίεση και θερμοκρασία. Η interiine απαιτεί τουλάχιστον τόνους για να λειτουργήσει. Κατά την διαδικασία το νερό και τα διάφορα πρόσθετα αποβάλλονται στο περιβάλλον έτσι ώστε να επιτρέπουνε την σωστή διαχείριση των ορυκτελαίων με την μέθοδο της απόσταξης. Διαδικασία λειτουργίας: Αρχικά ποσότητα του χρησιμοποιημένου ορυκτελαίου αναμιγνύεται με το διαλυτικό μέσο, το οποίο έχει την δυνατότητα να δεσμεύει τους υδρογονάνθρακες και να απομακρύνει τα μέταλλα και τα άλλα πρόσθετα, τα οποία αποβάλλονται ως υπόλειμμα. Η διαδικασία αυτή γίνεται σε ιδανικές συνθήκες. Το μίγμα ορυκτελαίου-διαλυτικού μέσου αντλείται και οδηγείται στην μονάδα απογύμνωσης (stripper) όπου το διαλυτικό μέσο απομακρύνεται από το ορυκτέλαιο, συμπυκνώνεται και επαναχρησιμοποιείται. Κατόπιν το ορυκτέλαιο αναφλέγεται σε ατμοσφαιρική πίεση για να απομακρυνθούν οι ελαφρότεροι υδρογονάνθρακες. Το εναπομείναν ορυκτέλαιο αποστάζει σε πύργο υπό κενό με αποτέλεσμα υψηλής ποιότητας βασικά λάδια, αποθέματα λαδιού, diesei και προϊόντα πυθμένα. Το υπόλειμμα αναμεμειγμένο με το νερό και προσθέτοντας τα προϊόντα πυθμένα από τον υπό κενό πύργο, οδηγούνται σε ένα αναμικτήρα όπου κατόπιν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άσφαλτο στους δρόμους ή για την κατασκευή σκεπών. Παρακάτω τταρουσιάζονται τα στάδια επεξεργασίας:

19 Ποιότητα των προϊόντων: Διάφορες δοκιμές που έγιναν στο αναγεννημένο ορυκτέλαιο έδειξαν ότι η ποιότητά του ανταποκρίνεται στα standards των λαδιών που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία. Η κύρια διαφορά της εταιρίας interline είναι ότι ανακυκλώνει το χρησιμοποιημένο ορυκτέλαιο χωρίς να απαιτεί την ποιότητα του παρθένου ορυκτελαίου, απλά να μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και μετά να ανακυκλώνεται ξανά. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εταιρείες, που στόχος τους είναι η δημιουργία αναγεννημένου λιπαντικού με τις ίδιες προδιαγραφές όπως ένα μη χρησιμοποιημένο, στόχος της Interline είναι η παραγωγή ενός λιπαντικού με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθιέρωσαν ένα αποδοτικό σύστημα συλλογής ξεχωριστό για κάθε μία, μολονότι κάθε χώρα έχει την δική της ρύθμιση σύμφωνα με το οικονομικό της σύστημα. Στην Γαλλία 81% του δυναμικού της ανακτάται. Υπάρχουν 52 εταιρίες στην Γαλλία που έχουν την απαιτούμενη άδεια για την συλλογή των υπολειμμάτων ορυκτελαίων. Το 2002 αυτές οι εταιρίες δέχτηκαν αμοιβή για τον κάθε τόνο που συλλέγανε, επιδοτούμενο από το κράτος για την διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος.

20 Στην συνέχεια παραθέτεται ένα ραβδόγραμμα όπου φαίνεται η συμβολή μερικών Ευρωπαϊκών χωρών στην αναγέννηση λιπαντικών. ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΙΣΠΑΝΙΑ 86% 85% 81% 74% 47% Αναλογία επιλεγμένων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την συλλογή υπολειμμάτων ελαίου Επεξεργασία εντός Ελλάδος: Οι μονάδες που λειτουργούν αυτή την στιγμή στην Ελλάδα μπορούν να επεξεργαστούν όλες τι ποσότητες των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων που παράγονται στην χώρα μας χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές τεχνικές (φιλικές προς το περιβάλλον) που δεν υπάρχουν σε γειτονικές χώρες. Επιπλέον, βάσει την συνθήκη της Βασιλείας, η εξαγωγή και η διασυνοριακή μεταφορά ενός αποβλήτου επιτρέπεται μόνο όταν η επεξεργασία του συγκεκριμένου αποβλήτου δεν είναι δυνατή στην χώρα παραγωγής του. Επιπλέον στην Ελλάδα λειτουργεί μια από τις πιο σύγχρονες παγκοσμίως μονάδες αναγέννησης χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές τεχνικές (φιλικές προς το περι^λλον) με δυναμικότητα εττεξεργασίας άνω των μετρικών τόνων, ιδιοκτησίας της Cyclon ΕΛΛΑΣ Α.Ε. η οποία εγγυάται την πλήρη ε<ραρμογή του νόμου Ν2939/01 στην προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος από τα επικίνδυνα λιπαντέλαια.

21 Αξιοποίηση των αποβλήτων λιττανπκών ελαίων: Η αλυσίδα που ακολουθείται για την αξιοποίηση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων έχει τέσσερις κρίκους: > Επεξεργασία (αναγέννηση) > Blending > Συσκευασία > Διάθεση Η Ελληνική τεχνολογία περιβάλλοντος (ΕΛ.ΤΕ.ΠΕ. Α.Ε ) εγκρίθηκε από το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ905/17/6/2004) τον Ιούνιο του Σκοπός του συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων, είναι ο εθνικός σχεδιασμός και η άσκηση της πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων σε εθνικό επίπεδο. Με τον όρο εθνικό σχεδιασμό εννοούμε την οργάνωση και λειτουργία ενός πανελλήνιου δικτύου εναλλακτικής διαχείρισης. Η χρήση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων για παραγωγή λιπαντικών από αναγέννηση (σημειώνεται ότι με την σωστή διαδικασία αναγέννησης τα παραγόμενα βασικά λιπαντικά είναι ίδιας ποιότητας με τα πρωτογενή) αποτελεί ένα τρόπο εξοικονόμησης εγχώριων πρώτων υλών με τις σχετικές θετικές επιτπώσεις για την Ελληνική οικονομία, επισημαίνεται τέλος ότι άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν προχωρήσει πολύ στον τομέα της υποστήριξης της ορθολογικής διάθεσης των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων και της αναγέννησής τους κάτι που στην Ελλάδα θα επιτευχθεί με την εφαρμογή του σχετικού ΠΔ82(ΦΕΚ 64/^/2/3/2004) το οποίο είναι πρωτοποριακό τόσο από περιβαλλοντικήςτεχνολογικής όσο και από κοινωνικοπολιτικής άποψης. Η ανάπτυξη του συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης της Ελληνικής τεχνολογίας ττεριβάλλοντος διέττεται από τις εξής κυρίαρχες αρχές; > Προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος > Εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας > Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για το πρόβλημα που προκύτττει από την κακή διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων > Ενθάρρυνσης της υττεύθυνης διαχείρισης τους από τους καταναλωτές > Εμπεριστατωμένη ενημέρωση για τα οφέλη που προκύτπουν από την εφαρμογή του συστήματος > Παροχή επαρκών και αντιπροσωττευτικών στοιχείων αναφορικά με τις ποσότητες και την προέλευση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων τα οποία θα είναι άμεσα διαθέσιμα στους αρμόδιους φορείς > Αύξηση του ποσοστού αναγέννησης των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων. Με βάσει τα παραπάνω η ανάτπυξη-δράση του Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης της Ελληνικής τεχνολογίας περιβάλλοντος που πραγματοποιείται με γνώμονα την πιστή εφαρμογή του εθνικού και κοινοτικού δικαίου, θα επιτύχει για την Ελλάδα σημαντικότατη βελτίωση στον τομέα της συλλογής και

22 αξιοποίησης των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων έτσι ώστε η χώρα μας να αποτελέσει πρότυπο στον τομέα αυτό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ποσότητες των λιπαντικών που διακινούνται στην Ελλάδα ετησίως υπολογίζονται στους μετρικούς τόνους (ΜΤ) ενώ οι συλλέξιμες ποσότητες αποβλήτων λιπαντικών ελαίων υπολογίζονται στο 60% (85000ΜΤ) κατά μέσω όρο περίπου των ποσοτήτων των λιπαντικών που διακινούνται. Σύμφωνα με το Π.Δ. 82 (ΦΕΚ 64Α/ ), με θέμα: «Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων» και τους ποσοτικούς στόχους που θέτει στο άρθρο 9, μέχρι 31/12/2006 πρέπει να συλλέγονται μετρικοί τόνοι και εξ αυτών να αναγεννάται τουλάχιστον το 80% δηλαδή μετρικοί τόνοι. Από τις προαναφερθείσες υπό συλλογή ποσότητες, δυστυχώς σήμερα αναγεννώνται μόνο μετρικοί τόνοι, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες απλώς απορρίτπονται στο ττεριβάλλον ή καταναλώνονται παράνομα ως καύσιμο.

23 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΑ Σύμφωνα με τον πανελλήνιο δίκτυο οικολογικών οργανώσεων που έλαβε χώρα στην Τριχωνίδα 8-10 Οκτωβρίου 2004 ισχύουν τα παρακάτω; Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια (ΑΛΕ) περιλαμβάνουν, τα χρησιμοποιημένα λιπαντικά μηχανών και κιβωτίων ταχυτήτων, υδραυλικά λάδια κοπής, μονωτικά λάδια και τα μίγματα-γαλακτώματα αυτών με νερό ή άλλους οργανικούς διαλύτες. Η Ελληνική νομοθεσία (Υπουργική απόφαση 1939/1546, ΦΕΚ604/18 Ιουλίου 1997, «Μέτρα και όροι για την διαχείριση επικίνδυνων απόβλητων») χαρακτηρίζει τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων ως επικίνδυνα απόβλητα (Άρθρο 2 «ορισμοί» και παράρτημα 1 «κατάλογος επικίνδυνων αποβλήτων» ομάδα 13), σε εναρμόνιση με την αντίστοιχη κοινοτική οδηγία (91/689/ΕΚ). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, απαγορεύεται οποιαδήποτε απόρριψη ή εναπόθεση των υλικών αυτών στο περιβάλλον. Η νομοθεσία προβλέπει την ανάτπυξη ελεγχόμενου συστήματος συλλογής και δίνει προτεραιότητα στην αναγέννηση τους προς παραγωγή λιπαντικών εφάμιλλων των πρωτογενών (προεδρικό διάταγμα Υπ.Αρ. 82,ΦΕΚ 64/2 Μαρτίου 2004, Άρθρο 5, παράγραφος 2. Ια και 2.2δ). Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια θεωρούνται επικίνδυνα απόβλητα, γιατί περιέχουν χημικά στοιχεία όπως βαρέα μέταλλα, τα οποία βρέθηκαν μέσα στα απόβλητα των λιπαντικών είτε από τα πακέτα προσθέτων είτε λόγω της χρήσης και του τρόπου συλλογής τους. Η διαφυγή τέτοιων συστατικών στο περιβάλλον (ατμόσφαιρα, νερά κ.α.) δημιουργεί σημαντικότατα προβλήματα οικοτοξικότητας. Ίσως ακόμη να μην συνειδητοποιούμε πλήρως τα προβλήματα και τις συνέπειες που δημιουργούνται στο περιβάλλον και την δημόσια υγεία από την ανεξέλεγκτη διάθεση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων, καθώς οποιαδήποτε άλλη χρήση εκτός από την αναγέννηση τους «οδηγεί» τις επικίνδυνες και καρκινογόνες ουσίες που περιέχουν στην τροφική αλυσίδα. Παράλληλα όλο και ττερισσότερες επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν την αύξηση της περιεκτικότητας σε ταξικές ουσίες στα εδάφη και τα ύδατα της πατρίδας μας. Παρότι, τόσο η εθνική όσο και η κοινοτική νομοθεσία αναφέρουν ρητά ότι τα απόβλητα λιπαντικών πρέπει να αξιοποιούνται μέσω της διαδικασίας της αναγέννησης, αρκετά μεγάλες ποσότητες απορρίτπονται αλόγιστα στο περιβάλλον ή καταλήγουν στην παράνομη καύση σε καμίνια, θερμοκήπια, κ.α αντικαθιστώντας το μαζούτ ή το πετρέλαιο με αποτέλεσμα να σημειώνεται σημαντική βλάβη σο περιβάλλον. Τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων μπορούν και πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη σε μονάδες αναγέννησης ορυκτελαίων οι οποίες λειτουργούν

24 σύμφωνα με το σχέδιο περί βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών (best available techniques) για βιομηχανίες επεξεργασίας αποβλήτων το οποίο βασίζεται στην κοινοτική οδηγία 96/61/EC. Πρέττει να σημειω^ί ότι για την αναγέννηση των αποβλήτων λιπαντελαίων η βέλτιστη και πλέον τεχνολογικά σύγχρονη τεχνική, είναι η καταλυτική υδρογόνωση, με την οποία έχουμε αντίδραση με υδρογόνο παρουσία καταλύτη, συνήθως R ή Pd, όπου διασπάται ο διπλός δεσμός των υδρογονανθράκων με σκοπό την δημιουργία ενώσεων λιγότερο επιβλαβών για το περιβάλλον. Το 2001 θεσπίσθηκε ο νόμος 2939/01 που αποτελεί πια για την Ελλάδα το νομοθετικό πλαίσιο για τις διαδικασίες διαχείρισης των βιομηχανικών αποβλήτων και άλλων υλικών. Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο σε ότι αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων είναι η κοινοτική οδηγία 87/101/ΕΟΚ και η Κ.Υ.Α /2001/95 «καθορισμός μέτρων και όρων για την διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων». Στον νόμο 2939/2001 (ΦΕΚ 159Α), με θέμα «συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων-ίδρυση εθνικού οργανισμού εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις» και συγκεκριμένα στα άρθρα 15 εώς 18 του κεςκιλαίου Γ, γίνεται αναφορά στα «άλλα προϊόντα», μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα λιπαντικά έλαια. Το Μάρτιο του 2004 θεσπίστηκε Προεδρικό Διάταγμα, Π.Δ. 82 (ΦΕΚ 64Α/ ), με θέμα: «Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων» το οποίο καθορίζει την εςραρμογή του νόμου για τα απόβλητα λιπαντικά έλαια. Το Π.Δ. καθορίζει ως υπόχρεους: > Αυτούς οι οποίοι παράγουν λιπαντικά έλαια «Παραγωγοί». > Αυτούς οι οποίοι εισάγουν λιπαντικά έλαια «Εισαγωγείς». > Αυτούς οι οποίοι διαθέτουν στην αγορά λιπαντικά έλαια προκειμέ\όυ να χρησιμοποιηθούν από τον τελικό χρήστη ή καταναλωτή «Διακινητές». Οι διαχειριστές (παραγωγοί και εισαγωγείς) των λιπαντικών ελαίων, έχουν ευθύνη: > Να οργανώνουν ατομικά συστήματα ή να συμμετέχουν σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. > Να προβαίνουν σε συλλογή των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων και να μεριμνούν ώστε τα απόβλητα αυτά να οδηγούνται προς επεξεργασία σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις κατά περίτττωση. Οι διακινητές έχουν ευθύνη να μην διακινούν λιπαντικά έλαια τα οποία δεν είναι ενταγμένα σε σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, επιπλέον δε να συλλέγουν τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων και να τα παραδίδουν σε εγκαταστάσεις που λειτουργούν στο πλαίσιο συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης προς ττεραιτέρω διαχείριση.

25 Οι μεγάλοι καταναλωτές (βιομηχανίες, τεχνικές εταιρίες, δημόσιοι οργανισμοί) έχουν ευθύνη να χρησιμοποιούν λιπαντικά έλαια τα οποία είναι ενταγμένα σε σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, και επιπλέον υποχρεούνται να συλλέγουν τα απόβλητα λιπαντελαίων και να τα παραδίδουν σε εγκεκριμένους φορείς εναλλακτικής διαχείρισης προς περαιτέρω διαχείριση.

26 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ ΤΗΣ CYCLON

27 ΓΕΝΙΚΑ To διυλιστήριο της CYCLON, αποτελεί τη μεγαλύτερη Ελληνική επένδυση σε θέματα ττεριβάλλοντος ( ). Λειτουργεί από το 1982 στον Ασπρόπυργο Απικής, με σημερινή δυναμικότητα επεξεργασίας τόνων/έτος αποβλήτων λιπαντικών ελαίων.). Θυγατρική της εταιρίας Cyclon η εταιρία «ΕΛΤΕΠΕ Ελληνική Τεχνολογία Περιβάλλοντος Α.Ε.» έχει ως βασικό σκοπό την περισυλλογή χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων. Υπάρχουν κέντρα συλλογής σε διάφορα σημεία της Ελλάδος. Αυτά που λειτουργούν σήμερα είναι: > Κέντρο συλλογής στην Κοζάνη, το οποίο αποτελεί την υλοποίηση μιας επιτυχημένης συνεργασίας της ΔΙΑΛΥΜΑ ΑΕ (Διαδημοτική επιχείρηση διαχείρισης απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας) και της Ελληνικής Τεχνολογίας Περιβάλλοντος με στόχο την διαχείριση των απόβλητων λιπαντικών ελαίων και των συσκευασιών λιπαντικών στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας στην οποία υπάρχει έντονη βιομηχανική δραστηριότητα λόγω της ύπαρξης μεγάλων μονάδων της ΔΕΗ. > Κέντρο συλλογής Αχαΐας, το οποίο ξεκίνησε την λειτουργία του τον Απρίλιο του 2004 και ήδη οι ποσότητες απόβλητων λιπαντικών ελαίων που διαχειρίζεται πλησιάζουν τους στόχους που έχουν τεθεί. > Κέντρο συλλογής στην Θεσσαλονίκη, το οποίο καλύπτει της ανάγκες σε χώρους προσωρινής αποθήκευσης απόβλητων λιπαντικών ελαίων στην Βόρεια Ελλάδα, αλλά λόγω των αυξημένων απαιτήσεων ήδη δρομολογούνται και νέα κέντρα συλλογής στην ευρύτερη περιοχή. > Κέντρο συλλογής Αττικής, βρίσκεται στον Ασπρόπυργο και αποτελεί το μεγαλύτερο σε δυναμικότητα κέντρο συλλογής της ΕΛΤΕΠΕ Α.Ε. Στο μέλλον έχει προγραμματιστεί να λειτουργήσουν άλλα επτά (7) κέντρα συλλογής στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ειραρμόζεται συνοτπικά η παρακάτω παραγωγική διαδικασία: Ατμοσφαιρική απόσταξη για τον διαχωρισμό του νερού Απόσταξη υπό κενό για την ανάκτηση του περιεχόμενου ντίζελ Απόσταξη υπό υψηλό κενό για την ανάκτηση του λιπαντικού κλάσματος Εκλεκτική εκχύλιση με προπάνιο για την ανάκτηση του βαρέος λιπαντικού κλάσματος

28 Καταλυτική υδρογόνωση για την απομάκρυνση ετεροατόμων, βαρέων μετάλλων, ασταθών ενώσεων και καρκινογόνων-τοξικών ενώσεων Κλασματική απόσταξη του υδρογονωμένου προϊόντος για την παραγωγή 5 βασικών λιπαντικών GROUP I (με ιξώδες στους 100 C από 2 έως 32 cst). Υπάρχουν ακόμη: Βοηθητικές μονάδες παραγωγής υδρογόνου, ατμού, θερμότητας, πυρασφάλειας κλπ Μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων Βιομηχανικός αυτοματισμός (SCADA, DCS, Ethernet με οτττικές ίνες) για τον έλεγχο της παραγωγής. Πλήρως εξοπλισμένο χημείο για τον έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας, της πρώτης ύλης και των προϊόντων. Αξίζει να σημειωθούν τα παρακάτω; Η τεχνολογία που χρησιμοποιείται είναι η πλέον σύγχρονη και αποδοτική στον τομέα αναγέννησης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων. Μόλις το 2003, κατασκευάστηκε στην Ευρώπη δεύτερη μονάδα καταλυτικής υδρογόνωσης. Η απόδοση της αναγέννησης φτάνει το 73% σε βασικά λπταντικά, ενώ συνολικά η ανάκτηση χρήσιμων υλικών από τα χρησιμοποιημένα λιπαντικά αγγίζει το 94% Λόγω υδρογόνωσης, τα αναγεννημένα λιπαντικά που παράγονται είναι εςκίμιλλα (αν όχι καλύτερα) των πρωτογενών. Παράγονται τα μοναδικά στην Ελλάδα λπταντικά υψηλού ιξώδους (30 cst στους 100 C). Η συγκεκριμένη τεχνολογία έχει προταθεί ως Βέλτιστη Διαθέσιμη Τεχνική για την αναγέννηση αποβλήτων λιπαντικών ελαίων (IPPC, 96/61/EC). Τα στοιχεία που θα τταρατεθούν στην συνέχεια είναι τα πραγματικά στοιχεία με τα οποία λειτουργεί η μονάδα, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας της επα^ιδιύλισης.

29 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ Επειδή η ποιότητα των πρώτων υλών δεν είναι καθορισμένη, θεωρούνται ως αποδεκτά τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιημένων λαδιών τα οποία ισχύουν διεθνώς. % κ.β. > Βενζίνη ; τελικό σημείο βρασμού 177 C 1-6 > Πετρέλαιο : διάστημα βρασμού C > Λάδι: διάστημα βρασμού C > Υπόλειμμα : 0-10 > Νερό : 0-10 > Πρόσθετα: 7-15 Τα βασικά χαρακτηριστικά και η περιεκτικότητα (σε ppm ) των διαφόρων στοιχείων ( μέταλλα και μεταλλοειδή ) των χρησιμοποιημένων λαδιών είναι τα ακόλουθα: > Πυκνότητα d, gr/ml > Ιξώδες στους 98,9 C CST > Δείκτης ιξώδους > Σημείο ροής, C > Σημείο ανάφλεξης C > Α\^ρακούχο υπόλειμμα κατά Condrason % κ.β > Στάχτη % κ.β > Nt, ppm 5 > Β, ppm > Μη, ppm 1 8 > Fe, ppm > Cr, ppm 5-24 > Sn, ppm 0-14 > Cu, ppm 6-43 > Al, ppm 4-41 > Mg, ppm > Si, ppm 8-51 > Cl, ppm > Ca, ppm > Ba, ppm > Zn, ppm > Pd, ppm > P, ppm

30 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια (ΑΛΕΟ περιέχουν νερό (3-9%wt), ελαφρά κλάσματα πετρελαίου (fuel distillate) (9-12%wrt), λιπαντικό ορυκτέλαιο (67-73%), βαριά κλάσματα ή υπόλειμμα (8-10%). Σκοπός της παραγωγικής διαδικασίας είναι η ανάκτηση του λιπαντικού μέρους το οποίο εμπεριέχεται στην πρώτη ύλη. Στο πρώτο στάδιο (Μονάδα 100) απομακρύνεται με απόσταξη (ατμοσφαιρική και υπό κενό) το νερό και μέρος των ελαφρών συστατικών. Το λάδι προθερμαίνεται στους 200 C και εισέρχεται στη μονάδα. Το κενό στην κορυφή της στήλης είναι περίπου 10 mbar ενώ η θερμοκρασία πυθμένα 290 C. Στο δεύτερο στάδιο (Μονάδα 200) διαχωρίζεται με απόσταξη (με υψηλό κενό) το λιπαντικό κλάσμα. Από την κορυφή της αποστακτικής στήλης εξέρχεται το υπόλοιπο ελαφρύ κλάσμα, ενώ από τον πυθμένα εξέρχεται το βαρύ υπόλειμμα. Καρδιά της μονάδας είναι ο εξατμιστήρας λεπτής στοιβάδας. Το κενό στην κορυφή της στήλης είναι περίπου 1 mbar ενώ η θερμοκρασία πυθμένα 330 C. Στο υπόλειμμα της μονάδας 200 εμπεριέχεται και μέρος του λιπαντικού κλάσματος, το οποίο είναι πολύ βαρύ για να αποστάξει. Με εκχύλιση του υπολείμματος με προπάνιο (Μονάδα 700) ανακτάται το περιεχόμενο βαρύ λιπαντικό κλάσμα ενώ από τον ττυθμένα του εκχυλιστή εξέρχεται τα ασςκϊλτώδες υπόλειμμα. Η μονάδα λειτουργεί σε πίεση 40 barg. Ακολουθεί η καταλυτική υδρογόνωση του ορυκτελαίου που προκύπτει από τις μονάδες 200 και 700, ώστε να βελτιωθούν οι λιπαντικές του ιδιότητες (Μονάδα 300α). Η καταλυτική υδρογόνωση είναι η πλέον σύγχρονη μέθοδος επεξεργασίας λιπαντικών, με σημαντικά πλεονεκτήματα ως προς την ποιότητα του προϊόντος και την προστασία του ττεριβάλλοντος. Χρησιμοποιείται καταλύτης ΝίΜο/Αΐ2θ 3 και η υδρογόνωση λαμβάνει χώρα σε πιέσεις barg και θερμοκρασίες "C. Με την καταλυτική επεξεργασία επιτυγχάνονται τα εξής:

31 Απομάκρυνση των ετεροατόμων (S, Ν. CI, Ο κλπ) με αποτέλεσμα την θεαματική βελτίωση του χρώματος αλλά και την χημική σταθερότητα του προϊόντος (ττχ. σταθερότητα στην οξείδωση). Παρακράτηση όλων των μετάλλων (βαρέων και μη) στον καταλύτη (τα μέταλλα αποτελούν δηλητήρια για τον καταλύτη). Κορεσμό μεγάλου ποσοστού του ακόρεστου κλάσματος. Με τον κορεσμό των ολεφινών εξασφαλίζεται χημική σταθερότητα, ενώ με τον κορεσμό του αρωματικού δακτυλίου μειώνεται η συγκέντρωση των πολύ-αρωματικών συστατικών σε επίπεδα κάτω του 3% κ.β. Βελτίωση του δείκτη ιξώδους (συμπεριφορά του ιξώδους με την θερμοκρασία) με αποτέλεσμα την βελτίωση των λιπαντικών ιδιοτήτων των προϊόντων. Τα ορυκτέλαια μετά την υδρογόνωση κλασματώνονται και έτσι προκύπτουν προϊόντα διαφορετικών προδιαγραφών (Μονάδα 300β): Light Distillate (low viscosity) SN-150 (viscosity at 100 C: ~5 cst) SN-500 (viscosity at 100 C: ~10 cst) SN-2000 (in case DAO feeds unit 300, viscosity at 100 C: ~29 cst). Παράλληλα με τις παραπάνω μονάδες, λειτουργεί και μονάδα παραγωγής υδρογόνου (Μονάδα 500) που τροφοδοτεί τη μονάδα 300. Για τις ενεργειακές και άλλες ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας (σύστημα κενού) απαιτείται η χρήση ατμού καθώς και διαθερμικού λαδιού υψηλής θερμοκρασίας. Ο ατμός παράγεται σε δύο λέβητες, οι οποίοι χρησιμοποιούν ως καύσιμο diesel, που είναι παραπροϊόν των αποστάξεων ή ΦΑ (Μονάδα 500). Το διαθερμικό λάδι θερμαίνεται σε φούρνο με καύση diesel, όποος και οι λέβητες (Μονάδα 400). Τα αέρια καύσης του λέβητα και <ρούρνου καθώς και τα ασυμπύκνωτα αέρια των πύργων απόσταξης, οδηγούνται προς καύση στο φλέαρ. Γ ια τις ανάγκες ψύξης του εξοπλισμού λειτουργεί ψυκτικό κύκλωμα με πύργο ψύξης. Το απαιτούμενο νερό για ατμό και ψύξη υφίσταται επεξεργασία μέσα στο διυλιστήριο με αντίστροφη όσμακτη. Για την αντιδιαβρωτική προστασία του εξοπλισμού και την ορθή λειτουργία των μονάδων (όπως αυτή της αντίστροφης όσμωσης και της επεξεργασίας υγρών αποβλήτων), λειτουργεί μονάδα προσθήκης χημικών. Για τη λειτουργία των ττνευματικών κινητήρων των αυτόματων βανών παράγεται συμπιεσμένος αέρας. (Μονάδα 500)

32 Όλα τα υγρά απόβλητα οδηγούνται σε μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων (Μονάδα 800). Το λάδι που διαχωρίζεται στην μονάδα αυτή ανακυκλώνεται, ενώ το νερό στην έξοδο της μονάδας εν μέρει επαναχρησι μοποιείται. Με κατάλληλη ανάμιξη των διαφορετικών κλασμάτων βασικού λιπαντικού (από την μονάδα 300α) και την προσθήκη προσθέτων προκύπτει το τελικό προϊόν στο τμήμα ανάμιξης-συσκευασίας (Μονάδα 600). Στο τμήμα συσκευάζονται τα τελικά προϊόντα. Το σύστημα πυροπροστασίας (εξοπλισμός, δυναμικότητα πυρόσβεσης, αγήματα, ασκήσεις πυρασφαλείας κλπ.) εγγυάται την ασφάλεια εγκαταστάσεων και εργαζομένων. Όλη η παραγωγική διαδικασία και η απόδοση της ελέγχεται με σύγχρονα συστήματα αυτοματισμού (DCS, SCADA) και με προγραμματισμένη δειγματοληψία από το τμήμα του Χημείου της CYCLON. Η λειτουργία των μονάδων είναι σύμφωνη με τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρεία και το διυλιστήριο είναι πιστοποιημένα να λειτουργούν με βάση το σύστημα διασφάλισης ποιότητας ISO 9001:2000 ενώ σε ανάπτυξη βρίσκεται σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO Η προσπάθεια για την αριστοποίηση των διεργασιών, την αύξηση της παραγωγικότητας και την εξοικονόμηση ενέργειας είναι συνεχής.

33 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΉΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ CYCLON ΕΛΛΑΣ ΑΕ

34 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ Σ αυτή τη ζώνη το νερό και τα ελαφριά συστατικά ττου περιέχονται στην τροφοδοσία απομακρύνονται. Κατά την προθέρμανση του μεταχειρισμένου ορυκτελαίου υδρολύονται τα χλωριούχα συστατικά, με αποτέλεσμα την δημιουργία ισχυρά όξινου συμπυκνώματος από την κορυφή της στήλης αφυδάτωσης. Για να προστατευθεί το κύκλωμα προστίθεται στην τροφσδοσία του μεταχειρισμένου λαδιού και στην γραμμή κορυφής της στήλης αφυδατώσεως, ένα πρόσθετο εξουδετερώσεως και ένα πρόσθετο προστασίας από την διάβρωση. Επιπροσθέτως η χρήση νερού ψύξεως που κυκλοφορεί προστατεύει το κύκλωμα από τοπικό σχηματισμό υψηλά όξινων συμπυκνωμάτων. Η δράση των προσθέτων ελαττώνεται σημαντικά σε θερμοκρασίες πάνω από 150 C. Σαν αποτέλεσμα έχουμε τον διαχωρισμό του άνθρακα και των μεταλλικών σωματιδίων που κατακρατούνται από τα πρόσθετα σε μορφή λάσπης. Για να υπερνικηθούν προβλήματα αποθέσεως λάσπης καταφεύγουμε στις παρακάτω ενέργειες: > Αποφεύγουμε θερμοκρασίες προθέρμανσης της τροφοδοσίας πάνω από 150 C. > Ο πυθμένας της στήλης αφυδάτωσης με βεβιασμένη κυκλοφορία περνάει δια μέσου των αυλών του εναλλάκτη πυθμένα με μεγάλη ταχύτητα. > Χρησιμοποιούμε λάδι καθαρισμού για τα μηχανικά μέρη των αντλιών του πυθμένα της στήλης. Σε θερμοκρασίες περίπου 200 C ή υψηλότερες μερικά από τα πρόσθετα καταστρέφονται ή πολύ μερίζονται. Επιτρέποντας αυτές οι αντιδράσεις να προχωρήσουν, η πιθανότητα των ελαφριών προϊόντων καταστροφής των προσθέτων ή κα τα ίδια τα πρόσθετα να συμπαρασυρθούν με το απόσταγμα του λιπαντικού, ελαττώνεται. Για να επιτευχθεί αυτό ο χρόνος παραμονής του υγρού στο πυθμένα της στήλης αφυδάτωσης είναι 30 min. Αυτός ο χρόνος παραμονής μαζί με τον χρόνο που απαιτείται για την θέρμανση του πυθμένα, με υψηλή βεβιασμένη κυκλοφορία, επιτρέπει τα ελαφρότερα προϊόντα να φύγουν προς την κορυφή της στήλης, τα δε βαρύτερα προϊόντα πολυμερισμού, να περάσουν ευκολότερα στην έξοδο του πυθμένα. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΡΟΗΣ Η τροφοδοσία γίνεται από τις δεξαμενές ΤΚ-502 Α/Β, αντλείται με τις αντλίες Ρ-101 A/S, δια μέσου των φίλτρων τροφοδοσίας F-101 Α/Β, του εναλλάκτη προ-προθερμάνσεως Ε-101Α και του εναλλάκτη προθερμάνσεως Ε-101Β, καθώς και τους εναλλάκτες E-101C/D οδηγείται στον C-102 όπου διαχωρίζεται το εξατμισμένο νερό και από τον πυθμένα του εξέρχεται η