Ο πόλεμος των Υποβρυχίων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο πόλεμος των Υποβρυχίων"

Transcript

1 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ΤΕΥΧΟΣ 3 Ο πόλεμος των Υποβρυχίων σε Αιγαίο & Ανατολική Μεσόγειο! Ενδεχόμενη επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ, το διεθνές περιβάλλον και οι θέσεις της Ελλάδος Επισκόπηση των εξελίξεων στο Συριακό ζήτημα Συνδιασμένες Ναυτικές Επιχειρήσεις & Τακτικές Ο Στόλος απέναντι στην τουρκική απειλή! Δομή Δυνάμεων & Αναδιοργάνωση Ελληνικού Στρατού! Νυχτερινές Επιχειρήσεις & Ελληνικός Στρατός Στρατιωτικές Επιχειρήσεις Αστικού Εδάφους: Ο πόλεμος των αστικών κέντρων!

2 ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ ΣΕ ΑΙΓΑΙΟ & ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ! ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4 Ενώ το υποβρύχιο μπορεί να χαρακτηριστεί στρατηγικό όπλο, εντούτοις δεν εκλαμβάνεται ως τέτοιο, εκτός και εάν φέρει πυρηνικά όπλα. Η επιχειρησιακή αξία των υποβρυχίων είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη, γι αυτό και όλες οι ναυτικές δυνάμεις, μικρές ή μεγάλες, διατηρούν σε υπηρεσία υποβρύχια. ΣΥΝΔΙΑΣΜΕΝΕΣ ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ & ΤΑΚΤΙΚΕΣ: Ο ΣΤΟΛΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ! ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ: Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ! 54 Οι επιχειρήσεις σε αστικές περιοχές είναι διαφορετικές, σε σχέση με τις επιχειρήσεις σε ανοιχτό πεδίο, τόσο σε τακτικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο. Και μόνο το γεγονός ότι το αστικό περιβάλλον συμπεριλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό άμαχου πληθυσμού, προσδίδει στις επιχειρήσεις σε κατοικημένες περιοχές μια ιδιαίτερη βαρύτητα. ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥΡΚΙΑΣΙΣΡΑΗΛ, ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Τα σύγχρονα «ξύλινα τείχη» αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα διατήρησης Εθνικής κυριαρχίας. Ειδικά για μια χώρα με εκτεταμένα θαλάσσια σύνορα όπως η Ελλάδα, θα ήταν ΑΔΥΝΑΤΟΝ χωρίς ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, να αντιμετωπιστεί η διαρκής απειλή επέκτασης της Τουρκίας, η οποία έχει τη μόνιμη θεώρηση ότι το Αιγαίο θα πρέπει να γίνει μια «λίμνη ειρήνης» Έχουν πυκνώσει την τελευταία εβδομάδα τα δημοσιεύματα που αναφέρονται σε μια επικείμενη επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με το Ισραήλ. Ως αίτια της πιθανής εξομάλυνσης των σχέσεων αναφέρονται τα ενεργειακά ζητήματα και η ενεργός εμπλοκή της Ρωσίας στη Συρία, εξελίξεις που αμφότερες δημιουργούν νέα δεδομένα στις ισορροπίες της περιοχής. ΔΟΜΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ & ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ! 32 Εδώ και αρκετά χρόνια οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης προαναγγέλλουν ριζικές μεταβολές στην οργάνωση και δομή των Ενόπλων Δυνάμεων με απώτερο σκοπό πάντοτε τη δημιουργία ενός μικρότερου, οικονομικότερου, πλέον ευέλικτου αλλά και περισσότερο αξιόμαχου αποτρεπτικού αμυντικού μηχανισμού. ΝΥΧΤΕΡΙΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΟ ΣΥΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 70 Το πρώτο εξάμηνο του 2014 η έκρυθμη κατάσταση στην περιοχή της Ουκρανίας και οι συνέπειες της μεσουρανούσαν στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Η ουκρανική κρίση, η προσάρτηση της Κριμαίας και οι συγκρούσεις στις εξεγερμένες ουκρανικές ρωσόφωνες επαρχίες βύθισαν στο ναδίρ τις προβληματικές σχέσεις Δύσεως-Ρωσίας. 46 Εκ φύσεως το σκοτάδι είναι φίλος του στρατιώτη, αν και ο φόβος για το σκοτάδι είναι έμφυτος στον άνθρωπο. Μπορεί όμως να υπερνικηθεί με την εκπαίδευση και την εξάσκηση. Το περιοδικό «ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ» είναι ιδιοκτησία και συντάσσεται από την δημοσιογραφική ομάδα της ιστοσελίδας Διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ και δεν ΠΩΛΕΙΤΑΙ. Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν απαραίτητα τις θέσεις του περιοδικού. Φωτογραφία εξώφυλλου: Ηλίας Νταλούμης 2 3

3 ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ Υποβρυχιακός πόλεμος Το υποβρύχιο στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο Του Ευθυμίου Λάζου Ενώ το υποβρύχιο μπορεί να χαρακτηριστεί στρατηγικό όπλο, εντούτοις δεν εκλαμβάνεται ως τέτοιο, εκτός και εάν φέρει πυρηνικά όπλα. Σε κάθε περίπτωση, τα υποβρύχια είναι σημαντικά επιχειρησιακά μέσα, τα οποία μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα σε όλο το φάσμα των ναυτικών επιχειρήσεων: θαλάσσιος έλεγχος, άρνηση πρόσβασης στη θάλασσα και προβολή ναυτικής ισχύος. Η επιχειρησιακή αξία των υποβρυχίων είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη, γι αυτό και όλες οι ναυτικές δυνάμεις, μικρές ή μεγάλες, διατηρούν σε υπηρεσία υποβρύχια. 4 5

4 ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ Η «καρδιά» της μαχητικής ισχύος των υποβρυχίων είναι η τορπίλη, η οποία αποτελεί το πλέον αξιόπιστο και αποτελεσματικό όπλο πολλαπλού ρόλου του υποβρυχίου, δεδομένου ότι ενδείκνυται τόσο για τη χρήση κατά υποβρυχίων, όσο και για τη χρήση κατά πλοίων επιφανείας. Ο ρόλος των υποβρυχίων στον πόλεμο Το στρατηγικό επίπεδο του πολέμου αφορά στη διεξαγωγή του πολέμου, στα μέσα που διατίθενται και στο μέγεθος και την ένταση της πολεμικής προσπάθειας που θα καταβληθεί. Κάτω από το στρατηγικό, βρίσκεται το επιχειρησιακό επίπεδο, το οποίο αφορά και απαντά στο πώς θα επιτευχθεί ο αντικειμενικός σκοπός, πάντα σε σχέση με τα διαθέσιμα μέσα. Το επιχειρησιακό επίπεδο είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του στρατηγικού και του τακτικού επιπέδου, που είναι το βασικό επίπεδο πολέμου, εκεί δηλαδή που οι δύο αντίπαλες δυνάμεις συγκρούονται επί του πεδίου της μάχης, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην περίπτωση του εντοπισμού και της βύθισης ενός πλοίου. Σήμερα, στον τομέα της τεχνολογίας υποβρυχίων παρατηρείται μια τριπλή τάση: Ανάπτυξη νέων και τεχνολογικά προηγμένων υποβρυχίων, ανάπτυξη νέων, ποιο ικανών και αθόρυβων τορπιλών και ανάπτυξη μη επανδρωμένων υποβρύχιων συστημάτων (Unmanned Underwater Vehicle : UUV). Είναι γενικότερη η εκτίμηση ότι το μελλοντικό υποθαλάσσιο πεδίο μάχης θα χαρακτηρίζεται από την ευρεία χρήση UUV, κυρίως για δύο λόγους: μείωση των απωλειών σε ανθρώπινο δυναμικό και χαμηλότερα κόστη απόκτησης, συντήρησης και χρήσης των συστημάτων UUV. Βέβαια τα UUV δεν πρόκειται να υποκαταστήσουν τα επανδρωμένα υποβρύχια, τουλάχιστον όχι στο προσεχές μέλλον, αλλά αναμένεται να έχουν έναν αυξημένο συμπληρωματικό και επικουρικό ρόλο. Ομοίως, τα υποβρύχια δεν πρόκειται να αντικαθιστούν της μονάδες επιφανείας αλλά θα συνεχίζουν να τις συμπληρώνουν και τις υποστηρίζουν σε διάφορες αποστολές προσβολής, περιπολίας και επιτήρησης θαλάσσιων συνόρων, τόσο εν καιρώ ειρήνης, όσο και εν καιρό πολέμου. Σε επίπεδο συμβατικών υποβρυχίων, εκτός από την ανάπτυξη προηγμένων και ικανότερων ηλεκτρονικών συστημάτων και αισθητήρων, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην προσπάθεια διεύρυνσης του φακέλου εμπλοκής τους, δηλαδή στην αύξηση της ικανότητας μεταφοράς οπλισμού. Σήμερα τα περισσότερα συμβατικά υποβρύχια μεταφέρουν τορπίλες, βλήματα κατά πλοίων ή στόχων εδάφους και νάρκες. Στο μέλλον αναμένεται να εφοδιαστούν και με βλήματα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας. Ήδη η γερμανική εταιρία Diehl BGT Defence αναπτύσσει το σύστημα IDAS (Interactive Defence and Attack System for Submarines) για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων U-212 (το σύστημα IDAS βασίζεται στο βλήμα IRIS-T), ενώ και το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό σχεδιάζει ένα αντίστοιχο του IDAS σύστημα με βάση το βλήμα AIM-9X Sidewinder. Μια άλλη τεχνολογική και επιχειρησιακή καινοτομία αφορά στην ανάπτυξη συρόμενων ιστών με ενσωματωμένο πυροβόλο για την προσβολή στόχων επιφανείας ή στόχων στο έδαφος χωρίς το υποβρύχιο να είναι αναγκασμένο να επιχειρεί από την «αφιλόξενη» και επικίνδυνη επιφάνεια της θάλασσας, ιδιαίτερα της παράκτιας θάλασσας. Ομοίως, η νέα τάση στον τομέα του ναρκοπολέμου είναι οι «κινούμενες» νάρκες, δηλαδή νάρκες που θα εκτοξεύονται από το υποβρύχιο και θα κατευθύνονται αυτόνομα προς μια προεπιλεγμένη περιοχή. Εκεί, είτε θα «περιπολούν» και θα εκρήγνυνται σε προεπιλεγμένη χρονική στιγμή, είτε θα εκρήγνυνται άμεσα, είτε θα αυτό-αδρανοποιούνται. Σε κάθε περίπτωση, το υποβρύχιο δεν θα είναι αναγκασμένο να προσεγγίσει επικίνδυνες περιοχές, όπως είναι οι παράκτιες ή οι περιοχές με χαμηλό βάθος ή οι στενές θαλάσσιες διαβάσεις κ.ά. Όλες αυτά τα επιχειρησιακά «θέλω» αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής και τεχνολογικής μελέτης και έρευνας, τουλάχιστον για τα τελευταία δέκα χρόνια. Ωστόσο, η «καρδιά» της μαχητικής ισχύος του υποβρυχίου παραμένει η τορπίλη, η οποία αποτελεί το πλέον αξιόπιστο και αποτελεσματικό όπλο πολλαπλού ρόλου του υποβρυχίου, δεδομένου ότι ενδείκνυται τόσο για τη χρήση κατά υποβρυχίων, όσο και για τη χρήση κατά πλοίων επιφανείας (τορπίλες βαρέως τύπου). Από την άλλη, οι τορπίλες ελαφρού τύπου επιτρέπουν στα πλοία επιφανείας, στα αεροσκάφη και τα ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας να προσβάλουν τα υποβρύχια από απόσταση. Ως προς τις τορπίλες, ένας από τους κύριους στόχους της τεχνολογικής έρευνας και του επιχειρησιακού ενδιαφέροντος είναι η εξάλειψη του μειονεκτήματος που έχουν οι τορπίλες όταν επιχειρούν στα ρηχά νερά των παράκτιων περιοχών. Στις παράκτιες περιοχές επικρατούν έντονες συνθήκες ακουστικής αντήχησης, κακής μετάδοσης του ήχου, έντονης παρουσίας εμπορικών πλοίων και πολλαπλών ψευδών στόχων. Σ αυτό το θορυβώδες και ακουστικά «κορεσμένο» περιβάλλον η λειτουργία της τορπίλης επηρεάζεται αρνητικά. Άρα υπάρχει ανάγκη για ανάπτυξη πιο ικανών συστημάτων καθοδήγησης και ελέγχου, συστημάτων επεξεργασίας σημάτων και τακτικών δεδομένων και συστημάτων τα οποία βελτιώνουν τη διασύνδεση και την επικοινωνία του υποβρυχίου με την τορπίλη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της πλεύσης (για τη συγκεκριμένη εφαρμογή χρησιμοποιείται η τεχνολογία των οπτικών ινών). Ένα άλλο ζητούμενο είναι η ενσωμάτωση τεχνολογίας απόκρυψης (stealth) με στόχο την αδυναμία ή την καθυστέρηση εντοπισμού της επερχόμενης απειλής. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας απόκρυψης στις τορπίλες θα επιτρέψει στο υποβρύχιο, που θα επιφέρει το πρώτο πλήγμα, να κυριαρχήσει στο υποθαλάσσιο πεδίο μάχης αφού ο εχθρός δεν θα έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει την αντεπίθεση του. Η λύση στο πρόβλημα «θόρυβος» βρίσκεται στο τρίπτυχο: παθητική τεχνική καθοδήγησης, κεκαλυμμένες ενεργητικές μορφές κυμάτων με ενσωματωμένη ικανότητα χαμηλής πιθανότητας υποκλοπής (Low Probability of Intercept : LPI) και χαμηλής πιθανότητας αναγνώρισης (Low Probability of Recognition : LRP) και συστήματα ταχύτερης επεξεργασίας σημάτων. Η πλήρης αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών προϋποθέτει την υιοθέτηση νέων συστημάτων πρόωσης τορπιλών μειωμένου ή πολύ χαμηλού θορύβου (σε εξέλιξη βρίσκονται προγράμματα ανάπτυξης ηλεκτρικών ή υβριδικών συστημάτων πρόωσης με τη μορφή ενός ολοκληρωμένου κλειστού κυκλώματος, όπου η εφαρμογή τεχνικών απομόνωσης θορύβου είναι και εφικτή και αποτελεσματική). Η μεγαλύτερη ταχύτητα πλεύσης μιας τορπίλης είναι και αυτή αντικείμενο έρευνας, με στόχο τον πολλαπλασιασμό την μέγιστης ταχύτητας της τορπίλης από τα 50 χιλιόμετρα/ώρα περίπου που είναι σήμερα (μέση τιμή τορπιλών βαρέως τύπου) στα χιλιόμετρα/ώρα. Η τεχνική η οποία χρησιμοποιείται και δοκιμάζεται στα εργαστήρια στηρίζεται στη δημιουργία, μπροστά και πέριξ της τορπίλης, ενός κενού αέρος ή μιας «κοιλότητας» με τη μέθοδο της εξάτμισης του νερού. Η κίνηση μέσα σ αυ- 6 7

5 ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ Σε επίπεδο διάρκειας τα υποβρύχια μπορούν να παραμείνουν στη θάλασσα για αρκετές μέρες χωρίς την ανάγκη για ανεφοδιασμό. Για παράδειγμα τα υποβρύχια τύπου U-209/-214, το οποία εξοπλίζουν αποκλειστικά τους στόλους υποβρυχίων της Ελλάδας και της Τουρκίας, μπορούν να επιχειρούν για 50+ ημέρες, ενώ μια φρεγάτα έχει καύσιμα και εφόδια για ταξίδι 12 ημερών ή 30 ημερών εάν συνοδεύεται από πλοία υποστηρίξεως. Τα υποβρύχια διατηρούν σημαντικό πλεονέκτημα και στον τομέα της ελευθερία κινήσεων, αφού έχουν την ικανότητα να μετακινούνται από περιοχή σε περιοχή και από θέση ενέδρας σε θέση ενέδρας σχεδόν απαρατήρητα και χωρίς να επηρεάζονται από την κατάσταση της θάλασσας ή του καιρού, ανάλογα με την εξέλιξη της κρίσης ή των επιχειρήσεων σε τακτικό ή σε επιχειρησιακό επίπεδο. Η ενσωμάτωση προηγμένων αισθητήρων και οπλικών συστημάτων επιτρέπει στο υποβρύχιο να επιχειρεί ως σύστημα «πολλαπλών ρόλων» και να προσαρμόζει τη δράση του ανάλογα με το επίπεδο εμπλοκής (τακτικό, επιχειρησιακό ή στρατηγικό). Για παράδειγμα, ένα υποβρύχιο μπορεί να έχει ως αποστολή τη μεταφορά μιας δύναμης υποβρυχίων καταστροφών στην εχθρική ακτή. Με το πέρας της αποστολής αυτής, και όντας κοντά στην εχθρική ακτή, μπορεί να αναλάβει αποστολές συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης, αναγνώρισης και ναρκοθέτησης. Στη συνέχεια μπορεί να διαταχθεί να εντοπίσει και να προσβάλει εχθρικά υποβρύχια ή πλοία επιφανείας. Η ισχύς του υποβρυχίου (τορπίλες και βλήματα κατά πλοίων) επιτρέπουν τη συγκέντρωση πολύ μεγάλου όγκου πυρός σε μια συγκεκριμένη περιοχή, για την προσβολή μιας εχθρικής ναυτικής δύναμης. Οι τορπίλες βαρέως τύπου, οι οποίες φέρουν ισχυρή εκρηκτική πολεμική κεφαλή, είναι ιδανικές για χρήση κατά εχθρικών υποβρυχίων και μεγάλων πλοίων επιφανείας (επιπέδου φρεγάτας ή κορβέτας). Τα βλήματα κατά πλοίων προσδίδουν στα υποβρύχια τη δυνατότητα πλήγματος από απόσταση (Stand- Off), αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα, λόγω της διάθεσης πολλαπλών και προηγμένων συστημάτων αυτοπροστασίας και εγγύς προστασίας που διαθέτουν σήμερα τα μεγάλα πλοία επιφανείας (RAM, Phalanx κ.ά.). Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και τις δυνατό το κενό αέρος πρακτικά εκμηδενίζει την οπισθέλκουσα και αυξάνει δραματικά την μέγιστη ταχύτητα (επί της ουσίας η τορπίλη αποκτά τα χαρακτηριστικά ενός πυραύλου). Πρόκειται για μια φουτουριστική τεχνολογία με αμφίβολα αποτελέσματα, η οποία όμως αποκαλύπτει την γενική τάση που επικρατεί, δηλαδή την προσπάθεια για την σημαντική αύξηση την μέγιστης ταχύτητας πλεύσης της τορπίλης. Ανάλογες προσπάθειες καταβάλλονται και για την ανάπτυξη νέων και ισχυρότερων πολεμικών κεφαλών. Η προσπάθεια ανάπτυξης νέων, ισχυρότερων και ταχύτερων τορπιλών, εκ των πραγμάτων δημιουργεί την ανάγκη ανάπτυξης εξίσου ικανών και αποτελεσματικών συστημάτων αυτοπροστασίας υποβρυχίων. Μια νέα τάση αφορά στην εφαρμογή, στο υποθαλάσσιο πεδίο μάχης, της αρχής που διέπει τα συστήματα εγγύς προστασίας RAM (Rolling Airframe Missile), δηλαδή της αρχής «πύραυλος χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει πύραυλο». Η βασική σκέψη είναι να χρησιμοποιούνται τορπίλες με διάμετρο mm για να αντιμετωπίσουν τορπίλες διαμετρήματος 533mm (είναι το τυπικό διαμέτρημα για τις τορπίλες βαρέως τύπου), ως έσχατη γραμμή άμυνας, στην περίπτωση που τα συμβατικά συστήματα αυτοπροστασίας αποτύχουν στην αποστολή του. Τα συμβατικά υποβρύχια παραμένουν δημοφιλή μεταξύ ναυτικών δυνάμεων περιφερειακής ισχύος, όπως είναι η Ελλάδα και η Τουρκία, διότι τα συμβατικά υποβρύχια μπορούν να προσφέρουν σε μια χώρα «στρατηγικό βάρος» αφού έχουν την ικανότητα προσβολής πάσης φύσεων εμπορικών και πολεμικών πλοίων. Με άλλα λόγια, για ναυτικές δυνάμεις οι οποίες δεν μπορούν να ναυπηγήσουν πυρηνοκίνητα υποβρύχια, τα συμβατικά υποβρύχια είναι η κατάλληλη λύση, τόσο σε επίπεδο κόστους, όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής απόδοσης. Η επιχειρησιακή αξία των υποβρυχίων καθιστά μικρές ναυτικές δυνάμεις αξιόπιστες και αξιόμαχες, ιδιαίτερα σε παράκτιο περιβάλλον (όπως είναι το Αιγαίο) ή σε περιβάλλων κλειστών θαλασσών (όπως είναι η Ανατολική Μεσόγειος). Μολονότι από το 1991 και μετά (έτος διάλυσης της πρώην Σοβιετικής Ένωσης) ο συνολικός αριθμός των εν υπηρεσία υποβρυχίων, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει μειωθεί, εντούτοις η επι- Για τις ναυτικές δυνάμεις, οι οποίες δεν μπορούν να ναυπηγήσουν πυρηνοκίνητα υποβρύχια, τα συμβατικά πετρελαιοκίνητα υποβρύχια είναι η κατάλληλη λύση, τόσο σε επίπεδο κόστους, όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής απόδοσης. χειρησιακή αξία και η μαχητική ισχύς των υποβρυχίων έχει αυξηθεί σημαντικά (επιτυγχάνουν μεγαλύτερη εμβέλεια, είναι περισσότερο αθόρυβα, μεταφέρουν περισσότερα και φονικότερα όπλα κ.ά.). Σήμερα έχει υπολογιστεί ότι σε παγκόσμιο επίπεδο υπηρετούν περί τα 500 υποβρύχια (συμβατικά και πυρηνοκίνητα) σε περισσότερες από 40 χώρες. Η επιχειρησιακά αξία των υποβρυχίων δεν αφορά μόνο στα όπλα που διαθέτουν και μπορούν να εκτοξεύσουν. Στηρίζεται επίσης και στο γεγονός ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει αυξήσει σε σημαντικό βαθμό την μαχητική ικανότητα των σύγχρονων υποβρυχίων και τα έχει καταστήσει έναν πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμο αντίπαλο. Για παράδειγμα, η ανάπτυξη του συστήματος ΑΙΡ (Air Independent Propulsion) έφερε πραγματική επανάσταση στον τομέα του υποβρυχιακού πολέμου, διότι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 90 τα υποβρύχια έπρεπε να ανεβαίνουν συχνά σε περισκοπικό βάθος ώστε να «αναπνέουν». Με το σύστημα ΑΙΡ η ανάγκη αυτή εκμηδενίζεται, άρα το υποβρύχιο μπορεί να παραμείνει σε κατάδυση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνεπώς να παραμείνει «αόρατο» για τις εχθρικές δυνάμεις. Τα βασικά και κύρια επιχειρησιακά χαρακτηριστικά των υποβρυχίων είναι η απόκρυψη, η διάρκεια, η ελευθερία κίνησης, η ευελιξία και η φονικότητα τους. Η ιδιότητα της απόκρυψης αφορά στα υποβρύχια, στο μέτρο και στο βαθμό που αυτά επιχειρούν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η απόκρυψη επιτρέπει στα υποβρύχια να έχουν κάλυψη, να διατηρούν την πρωτοβουλία των κινήσεων και να επιβιώνουν σε ένα σύνθετο και απαιτητικό περιβάλλον μάχης. Η κάλυψη επιτρέπει στο υποβρύχιο να επιχειρεί από προωθημένες θέσεις ή πέριξ της περιοχή όπου εκτυλίσσετε μια κρίση ή μια ναυμαχία, χωρίς όμως ή φίλια πολιτική και στρατιωτική ηγεσία να «χρεώνεται» με την «κατηγορία» της κλιμάκωσης της έντασης. Ομοίως, η αποχώρηση ενός υποβρυχίου από την περιοχή που εκτυλίσσεται η κρίση ή η ναυμαχία, μπορεί να γίνει αθόρυβα, άρα χωρίς πολιτικό κόστος. Σε κάθε περίπτωση, το υποβρύχιο διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων, άρα διατηρεί το πλεονέκτημα του πρώτου πλήγματος και του αιφνιδιασμού. Το υποβρύχιο μπορεί να επιχειρεί σε εχθρικό περιβάλλον με μικρό ρίσκο, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι βρίσκεται σε κατάδυση και όχι στην επιφάνεια της θάλασσας. 8 9

6 ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ τότητες το υποβρύχιο μπορεί να αναλάβει να εκτελέσει τους επιχειρησιακούς ρόλους του θαλάσσιου ελέγχου, της άρνησης πρόσβασης στη θάλασσα και της προβολής ναυτικής ισχύος. Με τον όρο θαλάσσιος έλεγχος εννοείται εκείνη η συνθήκη κατά την οποία μια ναυτική δύναμη έχει την ελευθερία να δράσει σε μια συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή και, εφόσον αυτό απαιτηθεί, να αρνηθεί στις εχθρικές ναυτικές δυνάμεις την ίδια ελευθερία κινήσεων στη συγκεκριμένη περιοχή. Σ αυτό το πλαίσιο τα υποβρύχια συμμετέχουν με σειρά δράσεων και αποστολών όπως: παραμονή σε μια περιοχή για συλλογή πληροφοριών, επιτήρηση, αναγνώριση και προσβολή στόχων επιφανείας ή εδάφους. Η ικανότητα του υποβρυχίου να επιτίθεται σε τόπο και χρόνο της επιλογής του μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη παράμετρος του πολέμου, συν το γεγονός ότι η καταδίωξη ενός υποβρυχίου απαιτεί τη δέσμευση πολλών και διαφορετικών μέσων. Για παράδειγμα, το 2004 ένα παλαιό και θορυβώδες κινεζικό πυρηνοκίνητο υποβρύχιο κλάσης «Han» (Type-091) κινήθηκε για δύο ημέρες σε ιαπωνικά χωρικά ύδατα. Για τον εντοπισμό του κινητοποιήθηκαν περί των 20 αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας τύπου P-3 Orion (αμερικανικά και ιαπωνικά) και σημαντικός αριθμών αμερικανικών και ιαπωνικών υποβρυχίων, πλοίων επιφανείας και πλοίων επιτήρησης! Η άρνηση πρόσβαση στη θάλασσα αφορά σε κινήσεις των φίλιων δυνάμεων οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την αδυναμία των εχθρικών ναυτικών δυνάμεων να προσεγγίσουν μια θαλάσσια περιοχή. Για παράδειγμα, η παρουσία του αμερικανικού 6ου Στόλου στις παράκτιες θαλάσσιες περιοχές της Λιβύης, τον Απρίλιο του 1986, ανάγκασε το καθεστώς του Καντάφι να διατηρήσει τα έξι σοβιετικής προέλευσης υποβρύχια του ναυτικού της Λιβύης στις κρύπτες τους, για λόγους ασφαλείας. Εφόσον επιτευχθεί ο θαλάσσιος έλεγχος και η άρνηση πρόσβαση στη θάλασσα, τότε έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες για προβολή ναυτικής ισχύος επί της ξηράς, διότι οι ναυτικές δυνάμεις θα είναι σε θέση να επηρεάσουν και να ελέγξουν το θαλάσσιο περιβάλλον και να εξασφαλίσουν την ασφαλή απόβαση χερσαίων δυνάμεων στην εχθρική ακτή. Αυτή η δυνατότητα ονομάζεται προβολή ναυτικής ισχύος (ή προβολή ισχύος από τη θάλασσα) και μπορεί να σημαίνει την απόβαση αμφίβιων δυνάμεων ή την προσβολή χερσαίων στόχων. Σε τέτοιας μορφής επιχειρήσεων τα υποβρύχια μπορούν να συμμετάσχουν με τη μεταφορά και την αποβίβαση ειδικών δυνάμεων ή με την προσβολή χερσαίων στόχων, εάν βέβαια φέρουν βλήματα της αυτής ικανότητας. Εναλλακτικά μπορούν να συμμετάσχουν με έναν ποιο έμμεσο τρόπο, περιπολώντας και προστατεύοντας τις αποβατικές δυνάμεις ενώ αυτές είναι εν πλω προς την εχθρική ακτή. Έχοντας εξασφαλίσει θαλάσσιο έλεγχο και άρνηση πρόσβασης στη θάλασσα, τότε έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες για προβολή ναυτικής ισχύος επί της ξηράς, διότι οι ναυτικές δυνάμεις θα είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την ασφαλή απόβαση χερσαίων δυνάμεων στην εχθρική ακτή. ΠΝ vs. TDK Σε περίπτωση πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το Αιγαίο θα αποτελέσει πεδίο αεροναυτικής αντιπαράθεσης. Στην κλειστή θάλασσα του Αιγαίοι υποβρύχια, πλοία επιφανείας και αεροσκάφη θα εμπλακούν σε σειρά επιχειρήσεων όπως περιπολίες, ενέδρες, απαγόρευση πρόσβασης σε συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές, προσβολές εχθρικών μονάδων κ.ά. Η γεωγραφία του Αιγαίου καθιστά τα υποβρύχια και την ισχύ τους σημαντικό παράγοντα της αμυντικής ικανότητας, τόσο της Ελλάδας, όσο και της Τουρκίας. Η αξία τους αυξάνει ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι σε κλειστές θάλασσες τα μεγάλα πλοία επιφανείας είναι ευάλωτα σε επιθέσεις, ιδιαίτερα σε επιθέσεις κορεσμού, σε αντίθεση με το υποβρύχιο που είναι δυσκολότερος στόχος. Ο ελληνικός στόλος υποβρυχίων διαμορφώθηκε κατόπιν τριών διαδοχικών ναυπηγικών προγραμμάτων και δύο προγραμμάτων αναβάθμισης. Η σύμβαση για τη ναυπήγηση τεσσάρων υποβρυχίων τύπου U κλάσης «Γλαύκος», εκτοπίσματος τόνων, της γερμανικής HDW, υπογράφηκε το 1967 (τα U-209 είναι μια μεγεθυμένη έκδοση των U-205 και σχεδιάστηκαν για χρήση σε βαθύτερα νερά απ αυτά της Βαλτικής Θάλασσας). Όλα τα υποβρύχια κλάσης «Γλαύκος» ναυπηγήθηκαν στο Κίελο της Γερμανίας την περίοδο Τον Δεκέμβριο του 1988 αποφασίστηκε η εφαρμογή του προγράμματος εκσυγχρονισμού μέσης ζωής και γενικής επισκευής («Neptune I»), κόστους 69 δισεκατομμυρίων δραχμών (το σχετικό συμβόλαιο υπογράφηκε το Φεβρουάριο του 1989). Πρώτα αναβαθμίστηκε, στο Κίελο, το S-112 «Τρίτων» (Αύγουστος 1991-Αύγουστος 1993) και ακολούθησαν το S-113 «Πρωτεύς» (Ιανουάριος 1993-Μάρτιος 1996), το S-110 «Γλαύκος» (Μάρτιος 1996-Αύγουστος 1998) και το S-111 «Νηρεύς» (Φεβρουάριος 1998-Φεβρουάριος 2000), τα οποία εκσυγχρονίστηκαν στο Ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Σήμερα, σε υπηρεσία παραμένουν τρία υποβρύχια, μετά τον παροπλισμό του S-110 «Γλαύκος», τον Ιούνιο του Ακολούθησε η σύμβαση για τη ναυπήγηση τεσσάρων υποβρυχίων τύπου U κλάσης «Ποσειδών», εκτοπίσματος τόνων, η οποία υπογράφηκε το Και αυτά τα υποβρύχια ναυπηγήθηκαν στο Κίελο της Γερμανία την περίοδο Τον Μάιο του 2002 υπογράφηκε σύμβαση, ύψους , για τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής και γενικής επισκευής (πρόγραμμα «Neptune IΙ»). Οι εργασίες αναβάθμισης του S-118 «Ωκεανός» ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2004 και το αναβαθμισμένο υποβρύχιο καθελκύστηκε τον Φεβρουάριο του Με τη σύμβαση του Μαρτίου του 2010, το πρόγραμμα «Neptune II» ακυρώθηκε (αντί του εκσυγχρονισμού των υπολοίπων υποβρυχίων συμπεριλήφθητε προαίρεση για τη ναυπήγηση δύο επιπλέον υποβρυχίων τύπου U AIP, η ενεργοποίηση της οποίας δεν έχει πραγματοποιηθεί). Έτσι, στο πλαίσιο της υλοποίησης της σύμβαση του 2010 το S-118 «Ωκεανός» καθελκύστηκε, οριστικά αυτή τη φορά, τον Οκτώβριο του Τα τρία μη αναβαθμισμένα υποβρύχια της κλάσης «Ποσειδών» θα παραμείνουν σε υπηρεσία ως έχουν μέχρι να παροπλιστούν (ο παροπλισμός τους αναμένεται περί το έτος 2020). Τον Φεβρουάριο του 2000 υπογράφηκε η σύμβαση, ύψους 430 δισεκατομμυρίων δραχμών, για τη ναυπήγηση τριών υποβρυχίων τύπου U AIP, εκτοπίσματος τόνων, ενώ τον Μάρτιο του 2002 ασκήθηκε το δικαίωμα προαίρεσης για τη ναυπήγηση ενός ακόμα υποβρυχίου με κόστος 409 εκατομμύρια. Το πρώτο υποβρύχιο (S-120 «Παπανικολής») ναυπηγήθηκε στο Κίελο της Γερμανίας, ενώ τα S-121 «Πιπίνος», S-122 «Ματρώζος» και S-123 «Κατσώνης» ναυπηγήθηκαν στην Ελλάδα. Το S-120 «Παπανικολής» παραλήφθηκε τον Οκτώβριο του 2010, ενώ το S-121 «Πιπίνος» καθελκύστηκε τον Οκτώβριο του Τα S-122 «Ματρώζος» και S-123 «Κατσώνης» καθελκύστηκαν το 2015 και βρίσκονται σε διάφορες φάσεις εκτέλεσης δοκιμών. Οι εργασίες ναυπήγησης του S-120 «Πα

7 Από τα έξι υποβρύχια τύπου U κλάσης «Atilay», τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία τμηματικά (ανά δύο) την περίοδο , απομένουν πέντε, μετά τον παροπλισμό του S-348 «Saldiray» τον Νοέμβριο του πανικολής» ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του Το υποβρύχιο καθελκύστηκε τον Απρίλιο του 2004, ενώ, τον Οκτώβριο του 2002, ξεκίνησε η ναυπήγηση του S-121 «Πιπίνος», το οποίο καθελκύστηκε τον Απρίλιο του Η ναυπήγηση του S-122 «Ματρώζος» ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2003 και του S-123 «Κατσώνης» τον Απρίλιο του 2004 (τα δύο τελευταία υποβρύχια καθελκύστηκαν στις αρχές και τα τέλη του 2008 αντίστοιχα). Τον Φεβρουάριο του 2004 ξεκίνησαν, στο Κίελο, οι προβλεπόμενες δοκιμές αποδοχής εν όρμω του S-120 «Παπανικολής». Ακολούθησε, τον Ιανουάριο του 2005, η έναρξη των δοκιμών εν πλω και τον Μάρτιο του 2005, ξεκίνησαν οι δοκιμές βαθέων υδάτων. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών διαπιστώθηκαν σοβαρά τεχνικά προβλήματα όπως εισροή θαλασσινού νερού, αστάθεια του περισκοπίου, αυξημένος θόρυβος εκτός προδιαγραφών, μειωμένη απόδοση του συστήματος ΑΙΡ, προβλήματα στο σύστημα μάχης ISUS-90 και προβλήματα ευστάθειας του υποβρυχίου. Η ύπαρξη αυτών των προβλημάτων αποτέλεσε την αιτία της καθυστερημένης παραλαβής του S-120 «Παπανικολής», η οποία θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί τον Ιανουάριο του 2006 (η καθυστέρηση στην παραλαβή του πρώτου υποβρυχίου συμπαρέσυρε σε μεγάλη καθυστέρηση όλο το πρόγραμμα). Μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις επήλθε συμφωνία (την άνοιξη του 2008) και αποφασίστηκε να επαναληφθούν οι δοκιμές, κάτι που έγινε το δεύτερο μισό του Κατά τη διάρκεια των νέων δοκιμών διαπιστώθηκε ότι τα προβλήματα είχαν επιλυθεί, αλλά η ελληνική πλευρά αρνούνταν να παραλάβει τα υποβρύχια και να καταβάλει τις προβλεπόμενες πληρωμές, προβάλλοντας διάφορα επιχειρήματα, με αποτέλεσμα, τον Σεπτέμβριο του 2009, να επέλθει νέα ρήξη. Ακολούθησαν νέες διαπραγματεύσεις, οι οποίες ολοκληρώθηκαν με επιτυχία, τον Μάρτιο του 2010, οπότε και υπογράφηκε η δεύτερη σύμβαση, η οποία προέβλεπε την παραλαβή των τεσσάρων υποβρυχίων κλάσης «Παπανικολής» και του ενός αναβαθμισμένου υποβρυχίου S-118 «Ωκεανός» κλάσης «Ποσειδών». Από τουρκικής πλευράς, το 1972 η Άγκυρα προχώρησε στην παραγγελία δύο υποβρυχίων τύπου U (κλάση «Atilay») εκτοπίσματος τόνων, τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία τον Μάρτιο του 1976 (S-347 «Atilay») και τον Νοέμβριο του 1977 αντίστοιχα (S-348 «Saldiray», παροπλίστηκε τον Νοέμβριο του 2014). Ακολούθησε δεύτερη παραγγελία, το 1975, για δύο επιπλέον υποβρύχια της ίδιας κλάσης, τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία τον Νοέμβριο του 1978 (S-349 «Batiray») και τον Ιού- ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ νιο του 1981 (S-350 «Yildiray») αντίστοιχα. Στα μέσα της δεκαετίας του 80, πραγματοποιήθηκε και τρίτη παραγγελία για δύο επιπλέον υποβρύχια κλάσης «Atilay», τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία τον Νοέμβριο του 1984 (S-351 «Doganay») και τον Ιούλιο του 1989 (S-353 «Dolunay») αντίστοιχα. Τα δύο τελευταία υποβρύχια (S-351 «Doganay» και S-353 «Dolunay») έχουν υποβληθεί σε ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, το οποίο ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του Το πρόγραμμα αναβάθμισης αφορούσε στην αντικατάσταση όλων των περισκοπίων, του συστήματος ESM (Electronic Support Measures) και του συστήματος αδρανειακής πλοήγησης. Για λόγους κόστους τελικά δεν υιοθετήθηκε η πρόταση αντικατάστασης του συστήματος επικοινωνιών, του συστήματος ECM (Electronic Counter-Measures), του συστήματος μάχης και της τροποποίησης τεσσάρων από τους οκτώ τορπιλοσωλήνες των υποβρυχίων ώστε να μπορούν να βάλλουν τις τορπίλες βαρέως τύπου Mk.48 ADCAP Mod.6AT. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, το TDK προχώρησε στη ναυπήγηση τεσσάρων υποβρυχίων τύπου U (κλάση «Preveze») εκτοπίσματος τόνων. Τα υποβρύχια εντάχθηκαν σε υπηρεσία τον Ιούλιο του 1994 (S-353 «Preveze»), τον Σεπτέμβριο του 1995 (S-354 «Sakarya»), τον Ιούνιο του 1998 (S-355 «18 Mart») και τον Ιούλιο του 1999 (S-356 «Anafartalar») αντίστοιχα. Λίγο πριν την ολοκλήρωση του προγράμματος ναυπήγησης των υποβρυχίων κλάσης «Preveze», η Τουρκία προχώρησε στην παραγγελία τεσσάρων επιπλέον υποβρυχίων τύπου U Mod.0 (τον Ιούλιο του 1998, κλάση «Gur»), τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία τον Ιούλιο του 2003 (S-357 «Gur»), τον Ιούλιο του 2005 (S- 358 «Canakkale»), τον Φεβρουάριο του 2006 (S- 359 «Burakreis») και τον Ιούλιο του 2007 (S-360 «Birinci Inonu») αντίστοιχα. Το συμβόλαιο ύψους 2,2 δισεκατομμυρίων, για τη ναυπήγηση έξι υποβρυχίων τύπου U AIP υπογράφηκε τον Ιούλιο του Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προέβλεπε την εκκίνηση του προγράμματος το 2011, αλλά τελικά το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του Ομοίως, σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα το πρώτο υποβρύχιο θα έπρεπε να είχε παραδοθεί το 2015, αλλά σοβαρά τεχνικά προβλήματα, τα οποία οφείλονται στη δυσκολία ολοκλήρωσης των τουρκικής προέλευσης συστημάτων και αισθητήρων στα υποβρύχια, έχουν επιφέρει σημαντική χρονική καθυστέρηση και με- Το υποβρύχιο S-113 «Πρωτεύς», ένα από τα τέσσερα υποβρύχια τύπου U κλάσης «Γλαύκος» τα οποία ναυπηγήθηκαν την περίοδο Αναβαθμίστηκαν την περίοδο , ενώ σήμερα σε υπηρεσία παραμένουν τρία υποβρύχια, μετά τον παροπλισμό του S-110 «Γλαύκος», τον Ιούνιο του

8 γάλη υπέρβαση κόστους (είδη το συνολικό κόστος έχει φτάσει τα 2,8 δισεκατομμύρια). Έτσι το πρώτο υποβρύχιο αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2019 ή το 2020, ενώ το τελευταίο το 2024 ή το 2025 (με ρυθμό παράδοσης ένα υποβρύχιο ανά έτος. Επίλογος Σήμερα, το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) διατηρεί σε υπηρεσία 11 υποβρύχια, ενώ το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό (TDK) διατηρεί σε υπηρεσία 13 υποβρύχια, ενώ έξι υποβρύχια τελούν υπό ναυπήγηση και αναμένεται να αντικαταστήσουν τα πέντε υποβρύχια τύπου U κλάσης «Atilay». Από τα 11 υποβρύχια του ΠΝ, τα πέντε διαθέτουν σύστημα AIP, ενώ από τα 14 υποβρύχια του TDK σύστημα ΑΙΡ θα διαθέτουν έξι. Για το ΠΝ το ζητούμενο είναι η ολοκλήρωση του προγράμματος ναυπήγησης των υποβρυχίων κλάσης «Παπανικολής» και ο προγραμματισμός των μελλοντικών κινήσεων, πάντα στο πλαίσιο των δύσκολων οικονομικών συνθηκών. Το θετικό είναι ότι το ΠΝ έχει χρόνο μπροστά του, δεδομένου ότι το πρώτο τουρκικό U AIP αναμένεται να ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ενταχθεί σε υπηρεσία το Άρα μιλάμε για ένα «παράθυρο» χρόνου πενταετίας. Το αρνητικό για το ΠΝ είναι το γεγονός ότι από το 2020 και μετά θα πρέπει να αντικαταστήσει έξι υποβρύχια, δηλαδή τα τρία αναβαθμισμένα μεν, αλλά ηλικίας 50 ετών (το 2020), υποβρύχια κλάσης «Γλαύκος» και τα τρία μη αναβαθμισμένα, αλλά ηλικίας 45 ετών (το 2020), υποβρύχια κλάσης «Ποσειδών». Με δεδομένη την πρόθεση διατήρησης της οροφής των υποβρυχίων στα δέκα πλοία, το όποιο πρόγραμμα αναμένεται να αφορά σε πέντε υποβρύχια. Βέβαια, καλό θα ήταν πριν γίνει η οποιαδήποτε σκέψη για ναυπήγηση νέων υποβρυχίων να λυθεί επιτέλους το χρόνιο και μείζων πρόβλημα την προμήθεια σύγχρονων τορπιλών βαρέως τύπου. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα απολύτως απαραίτητο και εντός των οικονομικών δεδομένων της χώρας. Υπενθυμίζουμε ότι τον Μάρτιο του 2002 η τότε ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης επέλεξε τις ιταλικές τορπίλες τύπου IF/21 Black Shark για τον εξοπλισμό των U AIP (το πρόγραμμα αφορούσε σε 51 τορπίλες). Οι Γερμανοί ωστόσο ενημέρωσαν ότι για να ολοκληρώσουν τις τορπίλες στα υποβρύχια θα πρέπει η ελληνική πλευ- Ακόμα και εάν το πρόγραμμα ναυπήγησης των έξι U AIP ολοκληρωθεί κανονικά, το 2025 η Τουρκία θα πρέπει να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής και γενικής επισκευής για τα οκτώ υποβρύχια κλάσης «Preveze» και «Gur». ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ Μετά από πολυετή καθυστέρηση το S-120 «Παπανικολής», το πρώτο από τα τέσσερα υποβρύχια τύπου U AIP της ομώνυμης κλάσης, έχει ενταχθεί στο ΠΝ. Τα υπόλοιπα τρία υποβρύχια αναμένεται να ενταχθούν σε υπηρεσία εντός του 2016 ρά να καταβάλει το ποσό των 70 εκατομμυρίων. Έτσι οι IF/21 Black Shark θα κόστιζαν ακριβότερα στην Ελλάδα σε σχέση με τις DM-2A4 ( 130 εκατομμύρια έναντι 98 εκατομμυρίων). Στη συνέχεια η απόφαση ακυρώθηκε και έκτοτε το πρόγραμμα παραμένει σε εκκρεμότητα. Πάντως, με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα, και τις πιεστικές αμυντικές ανάγκες της χώρας, είναι πρακτικά αδύνατο να «τρέξει» ένα πρόγραμμα ναυπήγησης πέντε νέων υποβρυχίων, το οποίο μπορεί να κοστίσει περί τα 2 δισεκατομμύρια! Εναλλακτικά, μπορεί να επιλεγεί η λύση της άσκησης της προαίρεσης της συμφωνίας του 2010 για τη ναυπήγηση δύο επιπλέον υποβρυχίων τύπου U AIP και να αναζητηθούν μεταχειρισμένα υποβρύχια στη διεθνή αγορά (κάτι πολύ δύσκολο, διότι τα υποβρύχια που αποσύρονται είναι μεγάλης ηλικίας). Μια άλλη εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι η ναυπήγηση πέντε νέων υποβρυχίων (ή έξι εάν αποφασιστεί και η απόσυρση του αναβαθμισμένου S-118 «Ωκεανός»), σε βάθος δεκαετίας και με τη μέθοδο της χρηματοδότησης ώστε η δαπάνη να επιμεριστεί σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μια άλλη εναλλακτική λύση, αν και επιχειρησιακά προβληματική, είναι η μείωση της οροφής των υποβρυχίων στα οκτώ, αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν ολέθριο για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, δεδομένου ότι η Τουρκία έχει ανακοινώσει ότι θα συνεχίσει, τουλάχιστον για το προσεχές μέλλον να διατηρεί οροφή 14 υποβρυχίων. Σε κάθε περίπτωση η διατήρηση της οροφής των δέκα υποβρυχίων, με δεδομένη την παλαιότητα των έξι υποβρυχίων των κλάσεων «Γλαύκος» και «Ποσειδών», σημαίνει ναυπήγηση νέων υποβρυχίων! Από την άλλη και η Τουρκία έχει μπει σε ένα «σπιράλ» καθυστερήσεων, το οποίο της ανατρέπει τον προγραμματισμό. Ακόμα και εάν το πρόγραμμα ναυπήγησης των έξι U AIP δεν αντιμετωπίσει άλλες καθυστερήσεις και ολοκληρωθεί κανονικά, τότε το 2025 η Τουρκία θα διαθέτει 14 υποβρύχια, εκ των οποίων τα έξι θα είναι νέα, τέσσερα θα είναι ηλικίας ετών (κλάση «Gur») και τέσσερα θα είναι ηλικίας ετών (κλάση «Preveze»). Αυτό σημαίνει ότι το 2025 η Τουρκία θα πρέπει να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής και γενικής επισκευής για οκτώ συνολικά υποβρύχια, με κόστος το οποίο θα προσεγγίσει τα 2 δισεκατομμύρια

9 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Προάσπιση κυριαρχίας στο Αιγαίο απέναντι σε αυξανόμενες απειλές Του Απόλλωνα Γ. Λεονταρίτη Τα σύγχρονα «ξύλινα τείχη» αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα διατήρησης Εθνικής κυριαρχίας. Ειδικά για μια χώρα με εκτεταμέναα θαλάσσια σύνορα όπως η Ελλάδα, θα ήταν ΑΔΥ- ΝΑΤΟΝ χωρίς ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, να αντιμετωπιστεί η διαρκής απειλή επέκτασης της Τουρκίας, η οποία έχει τη μόνιμη θεώρηση ότι το Αιγαίο θα πρέπει να γίνει μια «λίμνη ειρήνης».το βάρος που σηκώνει αυτή τη στιγμή το ΠΝ είναι τεράστιο καθώς καλείται σε περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης να ανταποκριθεί στις κατευθύνσεις της πολιτικής Εθνικής Άμυνας, απέναντι σε μια διαρκώς διογκούμενη απειλή από άποψη μεγέθους και ποιότητας, αδυνατώντας να προχωρήσει ταυτόχρονα στις προμήθειες νέων μονάδων που απαιτούνται

10 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Με συνολικά 13 Φρεγάτες, 16 Πυραυλακάτους, 8 (+3 υπό παραλαβή) Υποβρύχια,5 Αρματαγωγά, 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς, 3 Πλοία Γενικής Υποστηρίξεως, 4 πετρελαιοφόρα, 6 Παράκτια Περιπολικά, 4 Ναρκοθηρευτικά, 19 ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα και πλήθος βοηθητικών πλοίων, το Πολεμικό Ναυτικό είναι αναμφισβήτητα μια ισχυρή δύναμη στη Ν.Α Μεσόγειο με πρωταρχικό καθήκον την προάσπιση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και την προστασία ελληνικών ναυτικών συμφερόντων σε οποιοδήποτε σημείο απαιτηθεί. Το ΠΝ διαθέτει σήμερα απολύτως αξιόμαχες μονάδες με σημαντικές ικανότητες και ικανά πληρώματα υψηλής επιχειρησιακής κατάρτισης με αποστολή την διεξαγωγή των αναγκαίων αεροναυτικών επιχειρήσεων και έργων στην ειρήνη και τον πόλεμο για την εξασφάλιση Εθνικών αντικειμενικών σκοπών της αρμοδιότητος του. Την αποστολή του την φέρνει σε πέρας σε συνεργασία με τους άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων με απώτερο στόχο την αποτροπή εχθρικής επιθέσεως, την διατήρηση της ακεραιότητας της χώρας, την προάσπιση των Εθνικών συμφερόντων και την επίτευξη των επιδιώξεων της εν ισχύει Πολιτικής Εθνικής Αμύνης γενικότερα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ΠΝ έχει καταφέρει ακόμη και στη δύσκολη περίοδο της κρίσης να διατηρεί με πολύ κόπο υψηλούς δείκτες διαθεσιμότητας, συνεχίζοντας να εκτελεί με προσήλωση την αποστολή του. Βρίσκεται όμως αντιμέτωπο με την διογκωμένη απειλή του Τουρκικού Ναυτικού όσο και την αυξανόμενη ηλικία των πλοίων που έχει σε υπηρεσία. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι το 2025 θα διαθέτει πλοία ηλικίας περίπου 40 ετών! Βεβαίως το όλο ζήτημα συνδέεται στενά με το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας που καθιστά απαγορευτικές τις προσπάθειες ανανέωσης του Στόλου, με φωτεινές εξαιρέσεις τη λύση στο χρόνιο πρόβλημα των υποβρυχίων (με σταδιακή ένταξη 3 κλάσης 214HN) και την απόκτηση των νέων ΤΠΚ κλάσης «ΡΟΥΣ- ΣΕΝ» που ενισχύουν καθοριστικά το ΠΝ σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές. Ο Στόλος απέναντι στην τουρκική απειλή Οι φρεγάτες τύπου Kortenaer (αναφέρονται και ως Οι 4 φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ 200HN είναι ουσιαστικά οι νεότερες φρεγάτες του Στόλου, διατηρώντας μεν αξιόλογες επιδόσεις, όμως βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού, απαιτείται η υλοποίηση προγράμματος ΕΜΖ. Standard ή τύπου S) αποτελούν την πολυπληθέστερη κλάση φρεγατών και ραχοκοκαλιά του Στόλου του ΠΝ. Κατασκευάστηκαν ως γενικής χρήσης φρεγάτες, ικανές για αντιαεροπορικό, ανθυποβρυχιακό πόλεμο και πόλεμο επιφανείας ενώ από ναυπηγικής πλευράς χαρακτηρίζονται από έμπειρα στελέχη του ΠΝ ως «εξαιρετικές» Από τις 10 φρεγάτες που απέκτησε συνολικά το ΠΝ, παραμένουν σε υπηρεσία οι 9 από τις οποίες τελικά εκσυγχρονίστηκαν οι 6, στο πλαίσιο προγράμματος ΕΜΖ που περιλάμβανε την εγκατάσταση Συστήματος Διαχείρισης Μάχης (CMS) τύπου TACTICOS. Το νέο CMS βελτίωσε κατακόρυφα τη μαχητική ισχύ των φρεγατών S με αυτοματοποιημένες λειτουργίες αξιολόγησης απειλών, ανάθεσης όπλων και κατανομής αισθητήρων. Μεταξύ άλλων το πρόγραμμα ΕΜΖ περιλάμβανε την εγκατάσταση και ολοκλήρωση τερματικού ζεύξης δεδομένων Link 11 τύπου MDM 2002 της Rockwell Collins. Δυστυχώς όμως διατηρήθηκαν αμετάβλητα τα οπλικά συστήματα των πλοίων γεγονός που περιόρισε την αξία του εκσυγχρονισμού και φυσικά τις επιχειρησιακές δυνατότητες που θα μπορούσαν να ενισχυθούν για αντιμετώπιση σεναρίων υψηλής απειλής. Οι 4 φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ 200HN είναι ουσιαστικά οι νεότερες φρεγάτες του Στόλου, διατηρώντας μεν αξιόλογες επιδόσεις, όμως βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού, απαιτείται η υλοποίηση προγράμματος ΕΜΖ, ώστε να επεκτείνουν το όριο επιχειρησιακής ζωής τους τουλάχιστον μέχρι το Πρόκειται για ένα από τα πλέον κρίσιμα προγράμματα του ΠΝ που δυστυχώς παρέμειναν σε εκκρεμότητα καθώς αλλεπάλληλες καθυστερήσεις (και τελικά η παρατεταμένη δημοσιονομική κρίση), δεν επέτρεψαν μέχρι σήμερα την υλοποίηση του. Ενδεικτικό της καθυστέρησης που έχει σημειωθεί είναι ότι με βάση τον αρχικό σχεδιασμό η διάρκειά του ΕΜΖ, είχε εκτιμηθεί αρχικά ότι θα καλύψει τα έτη ! Αποτελεί δυστυχώς τραγική διαπίστωση ότι εν έτη 2016, το ΠΝ δεν έχει καν σχέδιο για ένα νέο ναυπηγικό πρόγραμμα φρεγατών σε βάθος 10ετιας προκειμένου να αντικαταστήσει μονάδες επιφανείας που μοιραία απαξιώνονται λόγω ηλικίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ναυπήγηση νέων μονάδων απαιτεί σημαντικό χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, είναι αναπόφευκτή η πλήρης αδυναμία προγραμματισμού και αντικατάστασης των παλαιότερων πλοίων σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. Η κατάσταση επιδεινώνεται δυστυχώς από την αναπόφευκτη εμπλοκή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας που αποδεδειγμένα αδυνατεί να κατανοήσει πόσο μάλλον να επιλύσει το όλο ζήτημα. Αντιθέτως στην απέναντι όχθη του Αιγαίου, η τουρκική ηγεσία επενδύει βάσει μακρόπνοου σχεδίου στις ναυτικές δυνάμεις προκειμένου να εξυπηρετήσει στρατηγικές επιδιώξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α Μεσογείου. Ως αποτέλεσμα το 40% του αμυντικού προϋπολογισμού της Άγκυρας, διοχετεύεται στο Τουρκικό Ναυτικό με έμφαση στη ναυπήγηση νέων μονάδων που περιλαμβάνει πρόγραμμα Νέων Φρεγατών, Κορβετών, Αποβατικών Πλοίων, πετρελαιοφόρων με απώτερο στόχο την καθέλκυση ακόμη και ενός Πλοίου Αμφίβιων Επιχειρήσεων που θα αναβαθμίσει καθοριστικά την ικανότητα προβολής ισχύος. Σε πλήρη αντιδιαστολή με το ελληνικό τοπίο μαρασμού της ναυπηγοεπισκευαστικής ικανότητας, ο κύριος παράγοντας που καθορίζει τις εξελίξεις στη γείτονα χώρα είναι εν μέρει η ανεπτυγμένη βιομηχανική υποδομή, η οποία με δεδομένη την στρατηγική απόφαση για πλήρη αυτονομία στην εγχώρια παραγωγή, πρέπει να συντηρεί ναυτικά προγράμματα, καλύπτοντας πρωτίστως τις απαιτήσεις του Τουρκικού Ναυτικού. Η πολιτική αυτή η οποία αποτελεί προϊόν συστηματικής προσπάθειας βάθους 15ετίας, έχει συνεισφέρει καθοριστικά στο ΑΕΠ της χώρας και χαρακτηρίζεται από μακρόπνοο σχεδιασμό ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων που εναλλάσσονται στην εξουσία. Κατά συνέπεια μέχρι το 2025 υπάρχει ο αναπόφευκτος κίνδυνος ποιοτικής και αριθμητικής υπεροχής έναντι του ΠΝ. Τα νούμερα άλλωστε είναι αμείλικτα. Τα ποσοτικά μεγέθη της Τουρκίας είναι πολύ μεγαλύτερα, με ασύγκριτα μεγαλύτερη δυναμική με αποτέλεσμα η πρόκληση αποτροπής για την Ελλάδα να γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι τα Εθνικά Κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας να περιορίζονται εκ των πραγμάτων από το μέγεθος της δυνητικής απειλής. Ενδεικτική είναι η ανάλυση των επιχειρησιακών απαιτήσεων σε μέσα που απαιτούνται προκειμένου το ΠΝ να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην προάσπιση του Δόγματος Ενιαίου Αμυντικού χώρου

11 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Με δεδομένη την ενίσχυση των δυνατοτήτων των τουρκικών ΕΔ σε μέσα και δυνατότητες, απαιτούνται αντίστοιχες επενδύσεις από την πλευρά της Ελλάδας σε νέα υποβρύχια, μονάδες επιφανείας, πλοία εφοδιασμού της τάξεως των 5-10 δις. που φυσικά είναι αδύνατον να δρομολογηθούν υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες. Συνεπώς με δεδομένη την γενικότερη «ύπνωση» της κοινωνίας και την ευθυνόφοβη στάση της πολιτικής ηγεσίας σε ότι αφορά Εθνικά Θέματα και την προάσπιση γεωστρατηγικών συμφερόντων, σε συνδυασμό με τις δραστικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες (τόσο σε ανελαστικά λειτουργικά έξοδα όσο και νέα εξοπλιστικά που πρακτικά είναι σχεδόν ανύπαρκτα για παραπάνω από 10 χρόνια), οι Ε.Δ δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη! Η «γεωμετρία» της εμπλοκής ναυτικών μονάδων Το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση πεδίου δράσεως ναυτικών δυνάμεων καθώς χαρακτηρίζεται από μια γεωγραφική περιοχή με στοιχεία κλειστής θάλασσας με πλήθος μεγάλων και μικρότερων νήσων καθώς και βραχονησίδων που συνθέτουν μια τεράστια πρόκληση για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων. Το Πολεμικό Ναυτικό είναι πλήρως εξοικειωμένο με τις απαιτήσεις αυτού του πεδίου διεξαγωγής ναυτικών επιχειρήσεων, έχοντας αφομοιώσει στο «DNA» του όλα τα δεδομένα που επηρεάζουν τη δράση πολεμικών μονάδων σε όλα πλάτη και τα μήκη του Αιγαίου. Η αναμφισβήτητη υπεροχή που προσδίδει η γεωγραφία του αρχιπελάγους στο ΠΝ, βοηθάει στο σχεδιασμό επιχειρήσεων με δεδομένα εμπλοκής σε μέσες-μεγάλες αποστάσεις όσο και σε εμπλοκές σε μικρές αποστάσεις από θέσεις απόκρυψης. Η ιδιαιτερότητα αυτή προκύπτει από την άμεση γειτνίαση πολλών ελληνικών νήσων με τα μικρασιατικά παράλια, γεγονός που προσφέρει συνθήκες άμεσου ελέγχου κινήσεων ναυτικών μονάδων του Τουρκικού Ναυτικού όταν επιχειρούν έξοδο στο Αιγαίο, όσο και δυνατότητες αιφνιδιαστικών πληγμάτων. Πρακτικά το Τουρκικό Ναυτικό έχει να αντιμετωπίσει με το «καλημέρα» σε περίπτωση πολεμικής ανάπτυξης στο Αιγαίο, ένα εξαιρετικά εχθρικό και «αβέβαιο» περιβάλλον που αναμένεται ότι θα κρύβει Τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδείξει στη πράξη ότι είναι σε θέση να επιφέρουν το μέγιστο αποτέλεσμα σε όλα τα είδη των αποστολών. πλήθος απροσδιόριστων απειλών από την επιφάνεια και το βυθό που είναι πάρα πολύ δύσκολο να επισημανθούν εγκαίρως. Επιπλέον δεν υπάρχει ο κατάλληλος χώρος και οι αποστάσεις για λήψη αμυντικών μέτρων με αποτέλεσμα οποιαδήποτε ανάπτυξη να εμπεριέχει εξ αρχής υψηλό ρίσκο. Θεωρείται φυσικά επίσης βέβαιο ότι για τους παραπάνω λόγους το Τουρκικό Ναυτικό θα έχει πλήρη κάλυψη της Τουρκικής Αεροπορίας, προκειμένου να έχει αυξημένες πιθανότητες τοπικής αεροπορικής υπεροχής με δυνατότητα επιθετικών ενεργειών απέναντι σε εχθρικές μονάδες (του ΠΝ). Αντίθετα η γεωγραφία του Αν. Αιγαίου συνιστά ένα τακτικό πλεονέκτημα για την Τουρκία από πλευράς αποστάσεων των κύριων ελληνικών νήσων και βραχονησίδων από τα μικρασιατικά παράλια σε ενδεχόμενες αποβατικές και αεραποβατικές ενέργειες, διευκολύνοντας σημαντικά την κατάληψη τους. Αυτό είναι και το κύριο αμυντικό πρόβλημα των Ε.Δ που έχουν προσανατολιστεί στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων με κατάλληλο δόγμα και τακτικές. Η ενεργός αποτροπή που εξασφαλίζει το ΠΝ Το ΠΝ είναι σε θέση ανά πάσα στιγμή διασπείρει δυνάμεις σε καίριες θέσεις εξασφαλίζοντας την απαραίτητη τακτική εικόνα. Στόχος είναι να εντοπιστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα οι εχθρικές μονάδες επιφανείας και να γίνει η σύνθεση της εικόνας τακτικής κατάστασης επιφανείας (SURPIC) ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα της θέσης και του μεγέθους του αντιπάλου. Το ίδιο αναμένεται να επιδιώξει και το Τουρκικό Ναυτικό καθώς η παραπάνω διαδικασία είναι αυτονόητη σε επιχειρήσεις επιφανείας και αποτελεί διαχρονικό αξίωμα που ισχύει φυσικά μέχρι τις μέρες μας. Ο σχεδιασμός του ΠΝ περιλαμβάνει κατάλληλα μέτρα ώστε ο αντίπαλος να βρεθεί άμεσα στοχοποιημένος και κατά συνέπεια άμεσα ευάλωτος σε πυρά, εξασφαλίζοντας καίριο τακτικό πλεονέκτημα σε περίοδο κρίσης ή πολεμικής αναμέτρησης. Με δεδομένο το ιστορικό προηγούμενο της κρίσης των Ιμίων το 1996 (όπου ο τουρκικός στόλος είχε εγκλωβιστεί στους ναυστάθμους του ενώ το ΠΝ βρισκόταν σε καίριες θέσεις μάχης), είναι σαφές ότι και σε ενδεχόμενη μελλοντική σύρραξη το Τουρκικό Ναυτικό θα πρέπει να «πολεμήσει» για να βγει στο Αιγαίο. Ο σχεδιασμός του ΠΝ περιλαμβάνει κατάλληλα μέτρα ώστε ο αντίπαλος να βρεθεί άμεσα στοχοποιημένος και κατά συνέπεια άμεσα ευάλωτος σε πυρά, εξασφαλίζοντας καίριο τακτικό πλεονέκτημα Αυτή η διαδικασία είναι δεδομένο ότι θα εμπεριέχει οδυνηρές απώλειες για τον επιτιθέμενο που ενδεχομένως θα είναι δυσβάσταχτες και καθοριστικές από ψυχολογικής πλευράς για την συνέχιση των επιχειρήσεων. Αποτελεί δε ιστορικό παράδοξο ότι ενώ το ΠΝ είχε αναμφισβήτητο τακτικό πλεονέκτημα στην κρίση των Ιμίων, εντούτοις δεν έγινε δυνατό το στοιχείο αυτό να καταστεί εκμεταλλεύσιμο από πλευράς πολικής ηγεσίας. Η επικέντρωση των γεγονότων σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και η χρήση δυνάμεων Ανορθόδοξου Πολέμου ορμώμενων από τουρκική φρεγάτα για κατάληψη εθνικού εδάφους, οδήγησε στην δημιουργία τετελεσμένων που λειτούργησαν εις βάρος της ελληνικής πλευράς, η οποία διοικούμενη από άβουλή και διστακτική ηγεσία, υπέπεσε θύμα του εκβιασμού της Άγκυρας που πέτυχε τελικά εικονική «νίκη» καθαρά σε ψυχολογικό επίπεδο

12 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από εκείνη την περίοδο, αυτό είναι ότι ακόμα και αν παρασχεθούν οι καλύτερες συνθήκες για νίκη, το πρόβλημα έγκειται στην αποφασιστικότητα της ηγεσίας (στρατιωτικής και πολιτικής) να το αξιοποιήσει σε δεδομένο χρόνο και χώρο. Όπως και σε πραγματικές συνθήκες, έτσι και στις ADEX εφαρμόζονται όλες οι διαδικασίες εμπλοκής (πλην πυρών φυσικά), όπως οι απαιτούμενες πορείες ταχύτητες, θέση πυροβόλων σε σχέση με την κατεύθυνση απειλής. Δυναμικές επιχειρήσεις Η ανάπτυξη ναυτικών μονάδων είναι μια δυναμική διαδικασία περισσότερο ίσως απ ότι φαντάζονται οι περισσότεροι. Ο Ναυτικός Πόλεμος είναι από τη φύση του δυναμικός και προϋποθέτει ευελιξία στο σχεδιασμό και εκτέλεση επιχειρήσεων. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη ανώτατου στελέχους του ΠΝ που παρομοιάζει τις ναυτικές επιχειρήσεις με το σκεπτικό των πιλότων αναχαίτισης της ΠΑ που εκ των προτέρων δε γνωρίζουν πως θα εξελιχθούν οι παράμετροι κατά τη διάρκεια μιας αποστολής αναχαίτισης αεροπορικής υπεροχής, σε αντίθεση με τους χειριστές μαχητικών κρούσης που επικεντρώνονται εναντίον συγκεκριμένου στόχου. Ο Στόλος αναπτύσσεται σε ομάδες μάχης επιφανείας με τους αντίστοιχους τακτικούς Διοικητές (πρακτικά τον Διοικητή της Διοίκησης Φρεγατών και τους Διοικητές των Μοιρών Φρεγατών, με την ευθύνη συντονισμού των πολεμικών πλοίων στα οποία περιλαμβάνονται φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πετρελαιοφόρα καθώς και αποβατικά πλοία. Το ΠΝ διαθέτει τεράστια εμπειρία σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων επιφανείας καθώς κάθε χρόνο φέρνει εις πέρας μεγάλο αριθμό προγραμματισμένων ασκήσεων που συμβάλλουν τα μέγιστα στην επίτευξη ομαλής συνεργασίας μεταξύ των πληρωμάτων ναυτικών μονάδων διαφορετικών κατηγοριών τα οποία «μιλάνε» μια κοινή γλώσσα και να είναι σε θέση να επιχειρούν αποτελεσματικά οπουδήποτε διαταχθούν - είτε εντός του Αιγαίου αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη θαλάσσια περιοχή κληθούν να μεταβούν στο πλαίσιο Εθνικών ή Νατοϊκών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα όσον αφορά το ΠΝ έχει γίνει αντιληπτό ότι βρίσκεται σε μια από τις κορυφαίες θέσεις όσον αφορά τη μαχητική ικανότητα, καθώς το γενικότερο επίπεδο τόσο του προσωπικού αλλά και της σημερινής διάρθρωσης του ελληνικού στόλου δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις. Απεναντίας μάλιστα τα ελληνικά πολεμικά πλοία είναι επανδρωμένα από ικανά και έμπειρα στελέχη τα οποία έχουν πλήρη συνείδηση του έργου που επιτελούν τις περισσότερες φορές υπό αντίξοες συνθήκες λόγω της επιχειρησιακής δράσης μακριά από τη βάση τους σε ασκήσεις και περιπολίες. Αναμφισβήτητα τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδείξει στη πράξη ότι είναι σε θέση να επιφέρουν το μέγιστο αποτέλεσμα σε όλα τα είδη των αποστολών. Ειδικότερα τα πλοία του ΠΝ υλοποιούν στο πλαίσιο ασκήσεων ΑΣΤΡΑΠΗ, ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ, ΑΙΓΙΑΛΟΣ κ.α ρεαλιστικά σενάρια με τεχνικά αντικείμενα σε συνθήκες παρόμοιες αυτών που συναντάμε και σε πραγματικές επιχειρήσεις. Διευκρινίζεται ότι με τον όρο «τεχνικά αντικείμενα» νοούνται στο ΠΝ όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να αντιμετωπίσει μια ομάδα πλοίων εν πλω ( ξεχωριστά ή ταυτόχρονα) σε συνδυασμό με πολλαπλές απειλές εν καιρό πολέμου. Ο καιρός αποτελεί πάντοτε υπολογίσιμο παράγοντα στις ναυτικές επιχειρήσεις -ιδίως κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών οπότε πληρώματα και πλοία δοκιμάζονται σε δύσκολες συνθήκες θάλασσας. Δεν αποτελεί πλεονασμό να αναφέρουμε ότι τα στελέχη του ΠΝ έχουν αποδεδειγμένα μεγάλη προσαρμοστικότητα και έχουν επιδείξει ότι μπορούν να εκτελέσουν το έργο τους όποτε τους έχει ζητηθεί ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες. Αυτή είναι και μια από τις ιδιαιτερότητες του Ναυτικού επαγγέλματος που δύναται να γίνει αντιληπτό μόνο από όσους έχουν υπηρετήσει σε μονάδες επιφανείας ιδιαίτερα σε πλοία της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών που δοκιμάζονται περισσότερο σε τέτοιες συνθήκες λόγω του μικρότερου μεγέθους τους σε σχέση με τα μεγαλύτερα πλοία. Επιχειρήσεις Αεράμυνας Γνωστές και ως ADEX από τα αρχικά Air Defense Exercises, τα γυμνάσια αεράμυνας αποσκοπούν στην εξάσκηση των πληρωμάτων για την αντιμετώπιση αεροπορικών προσβολών από εχθρικά βλήματα, αεροσκάφη και ελικόπτερα που θα επιχειρήσουν να βάλλουν εναντίον τους από διαφορετικές συνήθως κατευθύνσεις. Τα συστήματα Phalanx των 20mm με βεληνεκές 1.5 km και την εντυπωσιακή ταχυβολία 3,000 rds/min. σχηματίζουν την τελευταία γραμμή άμυνας εναντίον βλημάτων επιφάνειας - επιφάνειας SSM. Όπως και σε πραγματικές συνθήκες, έτσι και στις ADEX εφαρμόζονται όλες οι διαδικασίες εμπλοκής (πλην πυρών φυσικά), όπως οι απαιτούμενες πορείες ταχύτητες, θέση πυροβόλων σε σχέση με την κατεύθυνση απειλής, καθώς επίσης και η ενεργοποίηση των συστημάτων εγκλωβισμού εναέριων στόχων και αυτοπροστασίας. Στην περίπτωση της Φ/Γ «ΣΠΕΤΣΑΙ» όλα αυτά μεταφράζονται σε ετοιμότητα των 16 (!) βλημάτων ESSM Evolved Sea Sparrow που εκτοξεύονται από τον κατακόρυφο εκτοξευτή Mk 48 Mod 2 με βεληνεκές 14.6 km (8 νμ), ταχύτητα 2.5 Mach και συνθέτουν τον εξωτερικό «δακτύλιο» άμυνας. Ακολουθεί το πυροβόλο Mk 45 Mod 2A των 5in (127mm) με βεληνεκές 14 km (7,7 νμ) εναντίον στόχων αέρος και ταχυβολία 20 βλ. ανά λεπτό, σε συνδυασμό με τα δύο αντιπυραυλικά συστήματα Phalanx των 20mm με βεληνεκές 1.5 km και την εντυπωσιακή ταχυβολία 3,000 rds/min. Τα Phalanx σχηματίζουν άλλωστε και την τελευταία γραμμή άμυνας εναντίον βλημάτων επιφάνειας - επιφάνειας SSM. Σημειωτέον ότι το βλήμα ESSM που διαθέτουν οι 22 23

13 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ φρεγάτες ΜΕΚΟ παρέχει πλήρεις αντιβληματικές αντιαεροπορικές ικανότητες όπως επίσης και το Sea Sparrow στις S. Στο ESSM τα κινηματικά στοιχεία είναι πολύ βελτιωμένα σε σχέση με το Sea Sparrow με ιδιαίτερα υψηλές επιταχύνσεις και αριθμό G που εξασφαλίζουν αξιόπιστη ασπίδα προστασίας για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε εναέριας απειλής Ο βέλτιστος σχηματισμός πλεύσης για την αντιμετώπιση αεροπορικών απειλών είναι η τοποθέτηση στο μέσον του πιο ευάλωτου (ή του πλέον σημαντικού πλοίου αντίστοιχα) και η τοποθέτηση των υπολοίπων περιφερειακά, ώστε να καλύπτουν εύρος τομέα 360 μοιρών. Σε ότι αφορά τις ικανότητες Αεράμυνας Περιοχής, αποτελούν ένα ζήτημα που είχε απασχολήσει και στο παρελθόν το ΠΝ. Με δεδομένη την αύξηση της εναέριας απειλής που έχει να αντιμετωπίσει σε μια πιθανή σύρραξη το ΠΝ, το ζήτημα βρίσκεται υπό εξέταση στο πλαίσιο μελλοντικών αναβαθμίσεων ή στο πλαίσιο απόκτησης νέων ή μεταχειρισμένων σκαφών με ανάλογες δυνατότητες. Το S-70B-6 μπορεί να αναμεταδώσει την εικόνα τακτικής κατάστασης στο μητρικό πλοίο μέσω ασφαλούς ζεύξης δεδομένων, ώστε να γίνει έμμεση προσβολή στόχων με βλήματα RGM-84 Harpoon. Οι ασκήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου (Α/Υ), αλλιώς γνωστές και ως CASEX, περιλαμβάνουν ομάδες επιφανείας αποτελούμενες από φρεγάτες και πλοία ανεφοδιασμού που θα πρέπει να προστατευτούν από «εχθρικές» Πυραυλακάτους και υποβρύχια. Η δράση των υποβρυχίων Αντίθετα τα υποβρύχια του Στόλου λειτουργούν σε ανεξάρτητο πλαίσιο, αναλαμβάνοντας τομείς επιθετικής περιπολίας επιτήρησης με στόχο το ναυτικό αποκλεισμό στρατηγικών περιοχών, καθιστώντας απαγορευτική τη πρόσβαση σε εχθρικά πλοία. Η παρουσία τους είναι εντελώς άγνωστη στον αντίπαλο που πρακτικά εικάζει σε ποια σημεία μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με τα υποβρύχια του ΠΝ. Ενδεχομένως σε περίοδο επιχειρήσεων η γνώση της παρουσίας τους γίνεται γνωστή μόνο εφόσον έχει προηγηθεί επίθεση από αυτά, συνήθως με καταστρεπτικά αποτελέσματα για τα πλοία που θα έχουν την ατυχία να στοχοποιηθούν από τα υποβρύχια κλάσης 209 και 214 του ΠΝ. Ειδικά όσον αφορά τα υποβρύχια κλάσης 214HN είναι σήμερα χωρίς αμφιβολία τα κορυφαία συμβατικά Υ/Β λόγω της υπεροχής τους στους δύο σημαντικότερους τομείς για την επιβίωση ενός σύγχρονου Υ/Β που είναι: α) αύξηση εμβέλειας και διάρκειας αποστολής σε κατάδυση και β) αύξηση του επιχειρησιακού βάθους που δυσχεραίνει τον εντοπισμό και καταστροφή του Υ/Β αλλά επιτρέπει και στον κυβερνήτη του να έχει μεγαλύτερα περιθώρια εκτέλεσης ελιγμών. Τα 4 υποβρύχια κλάσης 214HN διαθέτουν οκτώ τορπιλοσωλήνες των 533mm με συνολικό απόθεμα 16 τορπιλών. Οι τέσσερις τορπιλοσωλήνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βλήματα UGM-84D Block 1C με εμβέλεια που υπερβαίνει τα 120 χλμ. Η χρήση του UGM-84 παρέχει σημαντικές δυνατότητες επίτευξης πλήγματος εναντίον σκαφών επιφανείας σε αποστάσεις που δεν είναι δυνατό με την χρήση τορπιλών. Η «καρδιά» του υποβρυχίου κλάσης 214HN είναι το ολοκληρωμένο σύστημα ISUS που ολοκληρώνει το σύνολο των αισθητήρων (σόναρ, περισκόπια), το σύστημα ESM/ELINT, την ζεύξη δεδομένων, τα ραντάρ και το σύστημα πλοήγησης. Στις λειτουργίες του περιλαμβάνεται η διαχείριση ιχνών, η ανάλυση των απειλών και «συγχώνευση» της εικόνας των αισθητήρων (multi-sensor fusion) Στο σύγχρονο επιχειρησιακό περιβάλλον πέραν των τυπικών επιχειρήσεων των Υ/Β εναντίον υποβρυχίων και σκαφών επιφανείας δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο τρίπτυχο ISR (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Για την κάλυψη των ανωτέρω απαιτήσεων τα υποβρύχια κλάσης 214HN εφοδιάστηκαν με ένα σύγχρονο σύστημα ESM/ELINT Εκτός των διαδικασιών συλλογής πληροφοριών (ELINT)καθοριστικής σημασίας είναι η δυνατότητα των 214ΗΝ να παρέχουν δεδομένα στόχου (target data relay) σε άλλη μονάδα επιφανείας ή Υ/Β ή εναέριο μέσο όπως τα ελικόπτερα S-70B6. Ανθυποβρυχιακός πόλεμος Οι ασκήσεις ανθυποβρυχιακού πολέμου (Α/Υ), αλλιώς γνωστές και ως CASEX, περιλαμβάνει ομάδες επιφανείας (φίλια κυανή δύναμη) αποτελούμενες από φρεγάτες και πλοία ανεφοδιασμού που θα πρέπει να προστατευτούν κατά μήκος μιας διαδρομής στην οποία βρίσκονται ανεπτυγμένες εχθρικές πυραυλάκατοι και υποβρύχια (ερυθρά δύναμη). Απώτερος στόχος της κυανής δύναμης είναι η ασφαλής διέλευση της δύναμης από την επικίνδυνη θαλάσσια περιοχή. Παράγοντας που εξασφαλίζει το ρεαλισμό είναι ότι η θέση της ερυθράς δύναμης δεν 24 25

14 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ είναι γνωστή στην ομάδα πλοίων της κυανής δύναμης και το αντίστροφο. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σε πραγματικές συνθήκες. Τα πλοία μετά την έκδοση εκτελεστικού αναλαμβάνουν ετοιμότητα και παίρνουν θέσεις σε σχηματισμό κατάλληλο για την αντιμετώπιση της απειλής. Προκειμένου να τηρήσει όσο το δυνατόν πιο διακριτική τη παρουσία της, η δύναμη των πλοίων της κυανής δύναμης εκτελεί έλεγχο Η/Μ εκπομπών ενώ οι συσκευές sonar όλων των πλοίων σαρώνουν το βυθό για την αποκάλυψη του εχθρικού υποβρυχίου. Την αποστολή της κυανής δύναμης υποστηρίζουν εφόσον είναι διαθέσιμα και ΑΦΝΣ που εκτελούν περιπολία στην περιοχή διέλευσης του φίλιου σχηματισμού προς ανέυρεσιν των εχθρικών ΤΠΚ και υποβρυχίων. Ανάλογο ρόλο έχουν τα οργανικά ελικόπτερα τύπου S-70B6 Aegean Hawk και AB-212 ASW της Διοίκησης Ελικοπτέρων Ναυτικού, τα οποία ορμώμενα από τα καταστρώματα των φρεγατών καλύπτουν τα πλοία της φίλιας δύναμης μέσω Α/Υ έρευνας με το ποντισόμενο σόναρ που διαθέτουν. Εφόσον πετύχουν Στις αποστολές των εκσυγχρονισμένων P-3B Orion που θα παραλάβει το ΠΝ την περίοδο , περιλαμβάνεται επίσης η προστασία πλοίων σε περίοδο επιχειρήσεων αλλά και η υποστήριξη έρευνας-διάσωσης με τα αεροσκάφη να είναι σε θέση να περιπολούν συνεχώς κατά μήκος θαλάσσιων οδών σε Ιόνιο Αδριατική και Αιγαίο. επαφή με τον αντίπαλο, εκτελούν τη διαδικασία προσβολής του με τορπίλες Mk 46 Mod 5. Το S-70B-6 μπορεί να αναμεταδώσει την εικόνα τακτικής κατάστασης με τις ακριβείς θέσεις των εχθρικών πλοίων στο μητρικό πλοίο μέσω ασφαλούς ζεύξης δεδομένων, ώστε να γίνει έμμεση προσβολή με βλήματα RGM-84 Harpoon. Όμως και το ίδιο το ελικόπτερο έχει τη δυνατότητα προσβολής υποβρυχίων και στόχων επιφανείας με τορπίλες και βλήματα ASM τύπου Penguin αντίστοιχα. Στη δεύτερη περίπτωση η προσβολή μπορεί να διεξαχθεί αυτόνομα ή και συντονισμένα με τα βλήματα του πλοίου φορέα για την επίτευξη επιθέσεων κορεσμού. Η συνδυασμένη άφιξη δύο και παραπάνω βλημάτων στο στόχο αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς πλήγματος και μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντιπυραυλικών συστημάτων. Σε κάθε περίπτωση το υποβρύχιο αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για οποιοδήποτε ναυτικό σχηματισμό μονάδων επιφανείας καθώς είναι το πλέον δύσκολο να εντοπιστεί. Επιπλέον εφόσον βρεθεί σε παραμέτρους βολής μπορεί να χτυπήσει απροειδοποίητα το στόχο του με τορπίλες. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων που πετυχαίνουν όλα τα πλοία του ΠΝ κατά τη διάρκεια γίνεται στην Σχολή Εξάσκησης Ναυτικής Τακτικής. Το σύστημα αξιολόγησης αποτελεσμάτων βασίζεται σε χρόνους και πορείες που καταγράφονται από το πλήρωμα κάθε ναυτικής μονάδας που συμμετέχει σε μια άσκηση (συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των χρόνων που επετεύχθησαν οι πρώτες επαφές με τα αντίπαλα πλοία ή υποβρύχια). Συνεπώς μετά την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώνεται με σαφήνεια ποιός ήταν αυτός που κατάφερε πρώτος να βρεθεί σε παραμέτρους βολής και να αξιολογηθούν τα ποσοστά επιτυχίας. Ταχέα Σκάφη Η αντιμετώπιση του συνδυασμού ΤΠΚ και υποβρυχίων αποτελεί από τους δυσκολότερους στις ναυτικές επιχειρήσεις καθώς πρόκειται για μονάδες που διακρίνονται για την χαμηλή παρατηρησιμότητας σε συνδυασμό με δυνατότητα εκδήλωσης αιφνιδιαστικής επίθεσης από μη αναμενόμενη κατεύθυνση με τορπίλες η βλήματα επιφάνειας - επιφάνειας (SSM). Ειδικότερα όσον αφορά τις ΤΠΚ (όπως και τα υποβρύχια) ο τρόπος δράσης τους βασίζεται στον αιφνιδιασμό τον οποίο επιτυγχάνουν με αποτελεσματική απόκρυψη προτού εκδηλώσουν την επίθεση εναντίον ενός κύριου στόχου των αντίπαλων ναυτικών μονάδων. Ο συγκεκριμένος τρόπος δράσης καθίσταται ιδιαίτερα αποτελεσματικός από τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμα πλήθος από νησιά και βραχονησίδες με κολπίσκους και όρμους τους οποίους τα πληρώματα της Διοίκησης Ταχέων Σκαφών γνωρίζουν άριστα, προκειμένου να τα εκμεταλλεύονται αναλόγως της τακτικής κατάστασης. Από την άλλη πλευρά οι ΤΠΚ είναι μονάδες μικρού εκτοπίσματος και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν την αυτονομία και τις ενδιαιτήσεις των μεγαλύτερων κλάσεων, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν επί μακρόν αναπτύξεις σε περιοχές ενδιαφέροντος. Παρ όλα αυτά είναι σε θέση να επιφέρουν ισχυρότατα πλήγματα στον αντίπαλο με πυραυλικές επιθέσεις κορεσμού βλημάτων SSM τύπου ΜΜ-38 Exocet, Penguin Μκ2 και RGM-84 Harpoon Block 1C αλλά και με πυρά πυροβόλων τα οποία είναι κατάλληλα για προσβολή στόχων επιφανείας και αέρος. Δραματική αναβάθμιση αποτέλεσε η ένταξη στον Στόλο των 5 νέων ΤΠΚ κλάσης «Ρουσσέν», τα οποία ενσωματώνουν δυνατότητες που πλησιάζουν σε πολλά σημεία αυτές των φρεγατών, με υπερσύγχρονο ΚΠΜ, 4 εκτοξευτές MM.40 Block 2, Exocet, 1 Α/Α και αντιπυραυλικό σύστημα RAM με 21 βλήματα, 1 πυροβόλο ΟΤΟ Breda Super Rapido, 2 πυροβόλα ΟΤΟ Breda. Οι επιχειρησιακέ δυνατότητες τους αναβάθμισαν τη διατιθέμενη ισχύ πυρός της Διοίκησης Ταχέων σκαφών πλαισιώνοντας τις φρεγάτες στο πλαίσιο επιχειρήσεων σε μικτούς σχηματισμούς ομάδων επιφανείας. Αποβατικές επιχειρήσεις Η διεξαγωγή μιας αμφίβιας επιχείρησης είναι κατά γενική ομολογία ένα από τα δυσκολότερα στρατιωτικά εγχειρήματα, καθώς προϋποθέτει τον αποτελεσματικό συντονισμό ενός μεγάλου αριθμού πλοίων, αεροσκαφών σε συνδυασμό με ένα άρτιο δίκτυο τηλεπικοινωνιών και πληροφόρησης για τον αποτελεσματικό συντονισμό μιας αποβατικής δύναμης. Τα πλοία της Διοίκησης Αμφίβιων Δυνάμεων (ΔΑΔ) λόγω της ιδιομορφίας της αποστολής τους τίθενται υπό της διαταγές του Διοικητή Αποβατικών Δυνάμεων, ο οποίος διοικεί τον αποβατικό στόλο με τις μεταφερόμενες δυνάμεις Πεζοναυτών καθώς και όποια άλλα μέσα υποστήριξης μιας αποβατικής επιχείρησης (στο πλαίσιο ενίσχυσης νήσου) όπως πλοία συνοδείας και εναέρια μέσα (μαχητικά αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα) διατεθούν από την ΠΑ και το ΠΝ. Βεβαίως για την εκτέλεση των παραπάνω προβλέπεται αεροπορική κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο σε συνδυασμό με την επίτευξη ναυτικού αποκλεισμού. Μόνο υπό αυτές τις προϋποθέσεις είναι εφικτή η πραγματοποίηση μιας κύριας αποβατικής ενέργειας καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι πιθανότητες επιβίωσης των αμφίβιων δυνάμεων μειώνονται δραματικά. Για το λόγο αυτό είναι άρρηκτη η συνεργασία της ΠΑ τόσο με τη ΔΑΔ του ΠΝ όσο και με την 32η ΤΑΞΠΝ σε επιτελικό και σε τακτικό επίπεδο. Στην πράξη θα πρέπει να λειτουργήσει ένα κεντρικό σύστημα ελέγχου με επικεφαλής τον διοικητή των αποβατικών δυνάμεων στη δικαιοδοσία του οποίου θα υπάγονται όλα τα μέσα υποστηρίξεως από όποιο κλάδο και αν προέρχονται. Μόνο έτσι εξασφαλίζεται η αποτελεσματική εκ

15 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Για την εκτέλεση αποβατικής επιχείρησης προβλέπεται μεταξύ άλλων αεροπορική κυριαρχία από την ΠΑ σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο σε συνδυασμό με την επίτευξη ναυτικού αποκλεισμού. αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η τυχόν αιφνιδιαστική ανάπτυξη του εχθρικού στόλου σε θέσεις μάχης. Ο τακτικός διοικητής έχει σε κάθε περίπτωση στοιχεία από την εικόνα τακτικής κατάστασης από τον καιρό της ειρήνης τα οποία επικαιροποιεί στην περίοδο κρίσης συνδυαστικά από τα πλοία του στόλου και τις προωθημένες δυνάμεις που προαναφέραμε. Στο σημείο αυτό είναι που γίνεται άμεσα αντιληπτή η κρισιμότητα ύπαρξης Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) τα οποία προσφέρουν ικανότητα αποτελεσματικής επιτήρησης μεγάλων θαλάσσιων περιοχών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Δεδομένου ότι πρωταρχική επιδίωξη για το σχεδιασμό οποιασδήποτε ναυτικής επιχείρησης είναι η σύνθεση εικόνας τακτικής κατάστασης στην περιοχή επιχειρήσεων, η έλλειψη αεροσκαφών αυτής της κατηγορίας περιορίζει σημαντικά την επιχειρησιακή ικανότητα του ΠΝ. Η διαδικασία αυτή γίνεται σήμερα με χρήση κυρίως των αισθητήρων που διαθέτουν οι μονάδες επιφάνειας (φρεγάτες, πυραυλάκατοι, πλοία υποστηρίξεως) και ελικόπτερα. Τα παραπάνω μέσα όμως διαθέτουν συγκεκριμένες επιδόσεις σε τομέα κάλυψης στην περιοχή που επιχειρούν ενώ προϋποθέτουν υψηλό κόστος χρήσης και επαρκή διαθέσιμο χρόνο μέχρι να αναπτυχτούν στην επιθυμητή θέση. Αντιθέτως ένα ΑΦΝΣ μπορεί να «σηκωθεί» από τη βάση του και να καλύψει ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ. Μεσογείου πετώντας επί 6 ώρες τουλάχιστον - συλλέγοντας πλήρως την εικόνα τακτικής κατάστασης επιφανείας, την οποία και αποστέλλει ΆΜΕΣΑ τόσο σε καράβια όσο και σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Στις αποστολές των εκσυγχρονισμένων P-3B Orion που θα παραλάβει το ΠΝ την περίοδο , περιλαμβάνεται επίσης η προστασία πλοίων σε περίοδο επιχειρήσεων αλλά και η υποστήριξη έρευνας-διάσωσης με τα αεροσκάφη να είναι σε θέση να περιπολούν συνεχώς κατά μήκος θαλάσσιων οδών σε Ιόνιο Αδριατική και Αιγαίο. Σε κάθε περίπτωση οι απαιτήσεις αφορούν ένα αεροσκάφος μακράς εμβέλειας με «δυνατότητα επιχειρήσεων πάνω από ανοικτή θάλασσα και στεριά με αισθητήρες μεγάλης ακρίβειας και διακριτικότητας που θα είναι διασυνδεμένοι όπως SAR Radar, μετάλλευση των αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων που θα κλιθούν να συνδράμουν με πυρά υποστηρίξεως, καθώς ο διοικητής αποβατικών δυνάμεων είναι εκ των πραγμάτων πιο κοντά στην εξέλιξη των επιχειρήσεων και γνωρίζει άμεσα τη διάταξη μάχης των φίλιων και εχθρικών μονάδων. Σήμερα οι δυνατότητες του ΠΝ βασίζονται στα 5 αρματαγωγά κλάσης «ΣΑΜΟΣ» και τα 3 Πλοία Ταχείας Μεταφοράς ZUBR. Τα παραπάνω σκάφη είναι τα μοναδικά που θεωρούνται αξιόμαχα και χάρις αυτά κατέστη εφικτός ο παροπλισμός πεπαλαιωμένων κλάσεων στα τέλη της δεκαετίας του 90. Για τα μεν αρματαγωγά επιβάλλεται η τοποθέτηση ενός αντιπυραυλικού συστήματος (Phalanx, SEA RAM) και συστημάτων παραπλάνησης. Τα συστήματα αυτά με δεδομένη την ανυπαρξία πλοίων αεράμυνας περιοχής στο ΠΝ και με μικρό συγκριτικά κόστος θα εξασφαλίσουν υψηλά επίπεδα επιβιωσημότητας για τα αρματαγωγά. Άλλωστε λόγω του μικρού αριθμού τους και του μεγέθους των δυνάμεων που μεταφέρουν κρίνονται αναντικατάστατα ενώ το ενδεχόμενο κόστος (επιχειρησιακό-ψυχολογικό) από την απώλεια τους θα είναι δυσβάσταχτο. Απαραίτητη σε αυτές τις επιχειρήσεις είναι η ικανότητα διέλευσης μέσα από ναρκοθετημένη θαλάσσια περιοχή. Την δύσκολη αυτή ικανότητα εξασφαλίζουν τα Ναρκαλιευτικά που εισέρχονται ως επικεφαλής των σχηματισμών, ώστε να οδηγήσουν με ασφάλεια τα φίλια πλοία έξω από την ναρκοθετημένη περιοχή, εκτελώντας το λεγόμενο κατά την ναυτική ορολογία «Lead Through». Στις περιπτώσεις αυτές ένα ναρκαλιευτικό προπορεύεται πάντοτε μιας νηοπομπής ώστε να εξουδετερώσει τις νάρκες που υπάρχουν στην πορεία του δημιουργώντας έναν εκκαθαρισμένο δίαυλο πλάτους 600μ από τον οποίο διέρχονται όλα τα πλοία με ασφάλεια Προωθημένες δυνάμεις και Ο κρίσιμος ρόλος των ΑΦΝΣ Οι κανονιοφόροι αποτελούν τις πλέον προωθημένες δυνάμεις του ΠΝ που θα δώσουν εικόνα από το Ανατολικό Αιγαίο. Στο έργο τους συνδράμουν και τα ναυτικά παρατηρητήρια που έχουν καίριο ρόλο στην έγκαιρη προειδοποίηση του ΓΕΕΘΑ σε περίοδο κρίσης έχοντας υπό την εποπτεία τους κρίσιμα σημεία με Η παρουσία των υποβρυχίων κλάσης 209 και 214 του ΠΝ, θα γίνει γνωστή μόνο εφόσον έχει προηγηθεί επίθεση (συνήθως με καταστρεπτικά αποτελέσματα) στα πλοία που θα έχουν την ατυχία να στοχοποιηθούν

16 ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ EO/IR, ESM, EW/ELINT, ASW/ACINT, MAD, AIS, INS, GPS, Ζεύξεις Δεδομένων (Link 11, Link 16). Σε ότι αφορά τα εχθρικά υποβρύχια, αυτά αποτελούν πάντα την μεγαλύτερη απειλή για το Πολεμικό Ναυτικό καθώς δρουν αθέατα, είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Για το λόγο αυτό είναι σε θέση να επιφέρουν καίριο πλήγμα σε μια ή περισσότερες μονάδες επιφανείας με ολέθρια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα είναι γνωστό ότι ένα υποβρύχιο εντοπίζεται ακουστικά πολύ δύσκολα καθώς η διάδοση του ήχου (ειδικά τους θερινούς μήνες) προσφέρει σημαντικές δυνατότητες απόκρυψης. Αυτό ισχύει τόσο για τα σόναρ των πλοίων όσο και για τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα που έχουν δύσκολο έργο στον έγκαιρο εντοπισμό της υποβρύχιας απειλής. Ένα ΑΦΝΣ μπορεί να προηγηθεί μιας φίλιας Ομάδας Μάχης πλοίων, ελέγχοντας τη διαδρομή με άφεση ηχοσημαντήρων (Sonobuoys) σε πιθανές θέσεις καθώς αναμεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο, ακουστικά σήματα. Συνεπώς για να εξασφαλιστεί πλήρως η ασφάλεια των πολύτιμων μονάδων επιφανείας (φρεγατών, αρματαγωγών, Πλοίων Υποστηρίξεως) κρίσης ή πολέμου απαιτείται η δημιουργία πολλαπλών επιπέδων ανθυποβρυχιακής άμυνας, με τα ΑΦΝΣ να έχουν τον εξωτερικό με χρήση Sonobuoys. Με τον τρόπο αυτό η διεξαγωγή έρευνας που γίνεται αντιληπτή και από μεγάλη απόσταση από το υποβρύχιο, ασκεί ψυχολογική πίεση και μόλις ένα ΑΦΝΣ βρεθεί από πάνω του, ξεκινάει άμεσα αμυντικές τακτικές. Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι πρωταρχικός σκοπός δεν είναι απαραίτητα η καταστροφή του υποβρυχίου. Οι μονάδες επιφανείας θα έχουν πετύχει την αποστολή τους, αν καταφέρουν τελικά να περάσουν αλώβητες με τα πλοία που συνοδεύουν από μια διαδρομή, μέχρι τον τελικό προορισμό τους. Διαπιστώσεις που φυσικά είναι γνωστές και δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από το δόγμα ανθυποβρυχιακού πολέμου που συναντάμε στις περισσότερες ανεπτυγμένες ναυτικές δυνάμεις ανά την υφήλιο. Επίλογος Αν θα θέλαμε να εκλογικέψουμε τις αιτίες σε ότι αφορά την συστηματική αποδυνάμωση των ΕΔ την ώρα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει συνεχή και υπαρκτή απειλή που διογκώνεται, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οφείλεται -κατ αρχήν- στην αδυναμία κοινωνίας (και κατ επέκταση πολιτικής ηγεσίας) να κατανοήσει τους κινδύνους και να βρει τα απαραίτητα σημεία ισορροπίας ως προς το τι ζητάει από τον ίδιο της τον εαυτό. Το ΠΝ έχει καταφέρει ακόμη και στη δύσκολη περίοδο της κρίσης να διατηρεί με πολύ κόπο υψηλούς δείκτες διαθεσιμότητας, συνεχίζοντας να εκτελεί με προσήλωση την αποστολή του. Βρίσκεται όμως αντιμέτωπο με την διογκωμένη απειλή του Τουρκικού Ναυτικού όσο και την αυξανόμενη ηλικία των πλοίων που έχει σε υπηρεσία. Οι ΤΠΚ του ΠΝ είναι σε θέση να επιφέρουν ισχυρότατα πλήγματα στον αντίπαλο με πυραυλικές επιθέσεις κορεσμού βλημάτων SSM τύπου ΜΜ-38 Exocet, Penguin Μκ2 και RGM-84 Harpoon Block 1C. Η πρόκληση εύρεσης σημείου ισορροπίας για την χώρα μας σε όλα τα επίπεδα είναι χαρακτηριστική (οικονομία, κοινωνία, μόρφωση) ενώ σε ότι αφορά την αμυντική προσπάθεια, την κατάσταση επιβαρύνει επιπλέον η παθογένεια της διαστρεβλωμένης αντίληψης που έχει αποκτήσει η κοινωνία, σε ότι αφορά τις εξοπλιστικές δαπάνες. Δυστυχώς ούτε λίγο ούτε πολύ η πλειοψηφία των πολιτών αυτής της χώρας, θεωρεί ότι τα εξοπλιστικά υφίστανται αποκλειστικά για να εξυπηρετούν συμφέροντα μεσαζόντων. Άποψη που είναι αποτέλεσμα της αντίληψης που έχουν καλλιεργήσει οι εκάστοτε πολιτικοί ταγοί, στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν καταστάσεις για να αποπροσανατολίσουν τη κοινή γνώμη και να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα που συντελέστηκαν με ευθύνη των προκατόχων τους. Είναι προφανές ότι η συνολική θεώρηση του όλου ζητήματος από την κοινωνία και την πολιτική ηγεσία είναι εντελώς λανθασμένη καθώς οι αμυντικές δαπάνες ενός κράτους, υφίστανται προκειμένου ένα Έθνος να είναι σε θέση να προασπίσει την νόμιμη κυριαρχία του. Τόσο στα υφιστάμενα Εθνικά σύνορα όσο και σε περιοχές ζωτικών συμφερόντων έναντι απειλών από τρίτες χώρες που επιβουλεύονται τα νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα. Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία διδάσκει ότι το δίκαιο εφαρμόζεται κατά την άποψη του ισχυρότερου, κάτι που ισχύει και στις απαράδεκτες διεκδικήσεις της Άγκυρας σε Αιγαίο και Ν.Α Μεσόγειο από τις οποίες φυσικά δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο να παραιτηθεί, χάριν μιας αόριστης - έννοιας δικαίου που επικαλούνται διαχρονικά οι εκάστοτε ευθυνόφοβες Ελληνικές κυβερνήσεις.. Η δρομολόγηση λοιπόν εκείνων των εξελίξεων που θα έχουν στόχο την ανάκτηση ισχύος της χώρας μέσω ανόρθωσης της οικονομίας και της ενίσχυσης των ΕΔ συνολικά, είναι το μεγάλο στοίχημα που αναζητά ικανούς ηγέτες προκειμένου να το φέρουν εις πέρας

17 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ Αναδιοργάνωση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη Υποστράτηγος (εα) Εδώ και αρκετά χρόνια οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης προαναγγέλλουν ριζικές μεταβολές στην οργάνωση και δομή των Ενόπλων Δυνάμεων με απώτερο σκοπό πάντοτε τη δημιουργία ενός μικρότερου, οικονομικότερου, πλέον ευέλικτου αλλά και περισσότερο αξιόμαχου αποτρεπτικού αμυντικού μηχανισμού

18 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ Απαιτείται μια πλήρης και σε βάθος αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων που θα αντιμετωπίζει συγκεντρωτικά σημαντικά ζητήματα όπως: θέματα προσωπικού (εισαγωγή, εκπαίδευση, σταδιοδρομία στελεχών, αξιοκρατία, θητεία κληρωτών), οργάνωση και συγκρότηση (αριθμός, επάνδρωση και λειτουργία μονάδων), δομή διοικήσεως, διακλαδικότητα και κυρίως δυνατότητες οικονομικής υποστήριξης του προτεινομένου σχήματος. Οι παραπάνω καλοδεχούμενες εξαγγελίες συνοδεύονται και συνήθως περιστρέφονται γύρω από τις συνήθεις λαϊκίστικες αναφορές για άμεση μείωση του πραγματικά εξωπραγματικού για τα ελληνικά δεδομένα αριθμού των ανωτάτων αξιωματικών και το κλείσιμο μονάδων και στρατοπέδων. Αμφότερα τα μέτρα κινούνται επί της αρχής στη σωστή κατεύθυνση. Δυστυχώς όμως, οι εξαγγελίες περί εξορθολογισμού του αριθμού των στρατηγών και αναδιάρθρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων που θα οδηγήσουν σε ένα ολιγάριθμο, ευέλικτο και περισσότερο αποτελεσματικό στράτευμα έχουν αρχίσουν να θυμίζουν τις αντίστοιχες διακηρύξεις περί καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Στο χορό αυτών των εξαγγελιών και των σπασμωδικών κινήσεων αναδιαρθρώσεων συμμετέχουν όμως, με περισσότερο ή λιγότερο ενθουσιασμό και οι στρατιωτικές ηγεσίες. Όλες αυτές οι ασυντόνιστες, πρόχειρες, βιαστικές, άνωθεν επιβαλλόμενες και συνήθως υποκινούμενες από προσωπικές φιλοδοξίες προσπάθειες και οι οποίες εν συνεχεία προσκρούουν σε δεκάδες εμπόδια κάθε είδους, είναι καταδικασμένες να αποτύχουν καθόσον στερούνται εξ αρχής των εχεγγύων επιτυχίας. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε την επαναλαμβανόμενη πρόθεση μείωσης του αριθμού των ανωτάτων στελεχών η οποία αφενός μεν δεν αποτελεί πανάκεια και αφετέρου αδυνατεί να παρέξει αποτελέσματα καθόσον οι εξωθεσμικές επιστροφές και παρεμβάσεις τείνουν να διατηρήσουν αμετάβλητο τον αριθμό. Να τονίσουμε όμως ότι η διατήρηση των ήδη αναχρονιστικών δομών και γραφειοκρατικών διαδικασιών με απλή «υποβίβαση» των υπηρετούντων στελεχών κατά ένα ή και δύο βαθμούς στην κλίμακα της ιεραρχίας δεν αποτελεί λύση του προβλήματος αλλά μάλλον πολιτική επικοινωνιακή προπαγάνδα. Απαιτείται μια πλήρης και σε βάθος αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων που θα αντιμετωπίζει συγκεντρωτικά σημαντικά ζητήματα όπως: θέματα προσωπικού (εισαγωγή, εκπαίδευση, σταδιοδρομία στελεχών, αξιοκρατία, θητεία κληρωτών), οργάνωση και συγκρότηση (αριθμός, επάνδρωση και λειτουργία μονάδων), δομή διοικήσεως, διακλαδικότητα και κυρίως δυνατότητες οικονομικής υποστήριξης του προτεινομένου σχήματος. Για να προχωρήσει όμως μια παρόμοια αναδιοργάνωση η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να έχει καταλήξει σε ορισμένες κρίσιμες αποφάσεις για την εθνική στρατηγική, τις απειλές, τους στόχους, τα διαθέσιμα κονδύλια και τα θέματα θητείας. Εξυπακούεται δε ότι πρέπει να έχει επιτευχθεί ένας ελάχιστος βαθμός πολιτικής συναίνεσης ώστε να αποφευχθεί η σύνηθης ανατροπή του σχεδιασμού της αναδιοργάνωσης ένεκα αλλαγής του κυβερνώντος κόμματος ή του Υπουργού Εθνικής Αμύνης ή ακόμη και της στρατιωτικής ηγεσίας. Επανειλημμένες καλοπροαίρετες και κοπιαστικές προσπάθειες αναδιάρθρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια αλλά έχουν εκφυλιστεί μέσω πολιτικών, κομματικών, θρησκευτικών, τοπικών παρεμβάσεων, προσωπικών φιλοδοξιών και συντεχνιακής νοοτροπίας και των συνεπακόλουθων αλλαγών πλεύσεως. Κύριο χαρακτηριστικό των προσπαθειών αποτελεί η ασυνέχεια, η προχειρότητα και η νοοτροπία επιβολής της προσωπικής σφραγίδας της εκάστοτε πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας που διεκδικούν το «αλάθητο» και «σωτήριο» των επιλογών τους. Η αναδιάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να αποτελέσει μια συντονισμένη και μεθοδική προσπάθεια απαλλαγμένη από όλες τις παθογένειες του παρελθόντος και βασισμένη σε στέρεες προϋποθέσεις. Η προσπάθεια αυτή φυσικά δεν θα προέλθει από «παρθενογένεση» αλλά θα πρέπει να βασιστεί στις υπάρχουσες μελέτες, εμπειρίες και να αποτελέσει το επιστέγασμα ανάλογων προσπαθειών. Ο σχολιασμός των προτάσεων, η εμπλοκή και η μεταφορά της εμπειρίας απελθόντων Αρχηγών του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης (ΓΕΕΘΑ) και των Γενικών Επιτελείων (ΓΕ) της τελευταίας πενταετίας κρίνεται σκόπιμος καθόσον οι άνθρωποι αυτοί, κατά κανόνα, απαλλαγμένοι πιέσεων και φιλοδοξιών εξέλιξης δύναται να συνεισφέρουν εποικοδομητικά και χωρίς υστεροβουλίες. Εξυπακούεται ότι πολιτικές, κομματικές, θρησκευτικές, τοπικές, συντεχνιακές παρεμβάσεις και σκοπιμότητες πρέπει να εξοβελιστούν με αμφίπλευρη και αποφασιστική δέσμευση πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Συγχρόνως κάθε αναδιοργάνωση πρέπει να προβλέπει θεσμοθετημένες διαδικασίες περιοδικού ελέγχου της εφαρμογής, αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και τρόπο λήψεως των διορθωτικών ενεργειών. Επιπρόσθετα, η αναδιοργάνωση πρέπει να αναζητήσει και καταγράψει τις ιδέες και προτάσεις όλων των στελεχών και ιδίως των μεσαίων βαθμίδων, τα οποία συνήθως απαλλαγμένα σκοπιμοτήτων, μακρύτερα συντεχνιακών αγκυλώσεων, βιώνοντας την καθημερινή πραγματικότητα και κυρίως με την ευρύτητα του νεανικού πνεύματος θα τολμήσουν να αρθρώσουν τις πραγματικά ρηξικέλευθες προτάσεις που επιβάλουν οι σημερινές και μελλοντικές ανάγκες. Η συνεξέταση της δομής και οργάνωσης των ενόπλων δυνάμεων άλλων χωρών, με παραπλήσια μεγέθη και ανησυχίες, σίγουρα θα απέδιδε χρήσιμα συμπεράσματα. Έχοντας εξετάσει την αναγκαιότητα αλλά και το περιβάλλον εντός του οποίου καλούμαστε να προχωρήσουμε σε μια ριζική αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας θα προσπαθήσω εν συνεχεία να περιγράψω ορισμένες προς εξέταση βασικές κατευθύνσεις για αυτήν την προσπάθεια. Επιδιωκόμενος στόχος των ριζικών αλλαγών είναι η συγκρότηση ενός αμυντικού μηχανισμού που εκμεταλλευόμενος το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και τους υπάρχοντες οικονομικούς πόρους θα εξασφαλίζει αποτελεσματικά την εθνική εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της χώρας και του πληθυσμού. Εξυπακούεται ότι οι δραστηριότητες του αμυντικού μηχανισμού λαμβάνουν χώρα στο ασταθές διεθνές περιβάλλον όπου οι συμμαχίες, τα συμφέροντα και λοιποί παράγοντες επηρεάζουν τις ισορροπίες ισχύος άρα και την αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία των ενόπλων δυνάμεων. Αναφέρομαι γενικότερα σε αμυντικό μηχανισμό υπονοώντας ένα ευρύτερο σύνολο που περιλαμβάνει πλέον των ενεργών ενόπλων δυνάμεων και των δυνάμεων εθνοφυλακής όλους τους θεσμούς και όργανα χάραξης και εφαρμογής της αμυντικής πολιτικής (συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής της διάστασης) αλλά και τις αμυντικές βιομηχανίες της χώρας. Διακρίνουμε δηλαδή την ανάγκη παρεμβάσεων σε επίπεδο αξιοποιήσεως προσωπικού, οργάνωσης των μονάδων των ενόπλων δυνάμεων και δομής διοικήσεων, προμήθειας και υποστήριξης των διαθέσιμων μέσων και λειτουργίας των θεσμικών οργάνων και διαδικασιών του ευρύτερου αμυντικού χώρου. Θεμέλιος λίθος της αναδιάρθρωσης του χώρου της αμύνης είναι η κατάρτιση ενός πολιτικού κειμένου (συνήθως επικαλείται «Λευκή Βίβλος») όπου θα περι

19 Επανειλημμένες καλοπροαίρετες και κοπιαστικές προσπάθειες αναδιάρθρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια αλλά έχουν εκφυλιστεί μέσω πολιτικών, κομματικών, θρησκευτικών, τοπικών παρεμβάσεων, προσωπικών φιλοδοξιών και συντεχνιακής νοοτροπίας και των συνεπακόλουθων αλλαγών πλεύσεως. γράφεται σε αδρές γραμμές η αμυντική πολιτική σε βάθος ικανού χρόνου και θα συγκεντρώνει μια ευρύτερη κομματική αποδοχή (ευκταίο). Το κείμενο αυτό θα είναι σε συνάφεια με την εξωτερική πολιτική και δεσμεύσεις της χώρας, τις υπάρχουσες απειλές, τους δημογραφικούς παράγοντες και τις οικονομικές δυνατότητες χωρίς να αγνοεί και τις κοινωνικές ισορροπίες. Στο κείμενο αυτό αναφέρονται και αξιολογούνται οι υπάρχουσες κατά της χώρας απειλές και περιγράφονται οι στόχοι της πολιτικής της εθνικής άμυνας ενώ ζωγραφίζονται και οι τρόποι αντιδράσεως των ενόπλων δυνάμεων σε αχνές γραμμές. Πιθανόν επίσης να περιγραφούν και ενέργειες οι οποίες αυτόματα θα προκαλέσουν τη δική μας αντίδραση (επικαλούμενες «κόκκινες γραμμές»). Επιπλέον θα αναλύονται συνοπτικά οι επιμέρους πολιτικές στο θέματα της εθνικής αμυντικής πολιτικής. Μείζον θέμα αποτελεί το είδος και η διάρκεια της στρατιωτικής θητείας με τη στράτευση των γυναικών να αποτελεί ένα «ταμπού» που θα πρέπει επιτέλους να ξεπεραστεί ώστε αφενός να ενισχυθεί η επάνδρωση των μονάδων και αφετέρου αποκατασταθεί και η έννοια της ισότητας των δύο φύλλων. Πιθανόν να επιλεγεί θητεία «διαφορετικών ταχυτήτων» ως συνάρτηση του βαθμού δυσκολίας αλλά και των πραγματικών κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Επιβάλλεται να επαναπροσδιοριστεί η αναλογία επαγγελματιών και κληρωτών στο σύνολο του στρατεύματος αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της γήρανσης (μη αντικατάστασης στην ουσία) των πρώτων. Αναμφισβήτητα η θητεία πρέπει να επανασχεδιαστεί ώστε αφενός να επιτρέπει την πλήρη (ή τουλάχιστον την επιχειρησιακά αποδεκτή) επάνδρωση του απαιτουμένου αριθμού των Μονάδων και αφετέρου να προάγει σε όσο βαθμό είναι αυτό δυνατόν- την προσωπικότητα, γνώσεις και δεξιότητες των στρατευσίμων. Πρόνοια θα εξακολουθήσει να λαμβάνεται για τους αντιρρησίες συνειδήσεως σε συνδυασμό με τις διεθνείς υποχρεώσεις αλλά και τις επιταγές ισότητος του Συντάγματος μας. Η σημερινή πραγματικότητα μάλλον μας οδηγεί στην ανάγκη αύξησης της διάρκειας της θητείας. Δυστυχώς και παρά τις κατά επανάληψη εξαγγελίες περί «παλλαϊκής άμυνας» ουδέποτε επιτεύχθηκε η ουσιαστική αξιοποίηση του θεσμού της εφεδρείας. Ο θεσμός της εφεδρείας με την κατάλληλη ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ οργάνωση εμπεριέχει πολλαπλές δυνατότητες ενίσχυσης της ισχύος και ετοιμότητος των ενόπλων δυνάμεων αλλά και προσφοράς σε περίπτωση φυσικών καταστροφών και ασύμμετρων απειλών. Ευνομούμενα κράτη της Ευρώπης με παραπλήσιου μεγέθους πληθυσμό έχουν υποδειγματική οργάνωση των εφέδρων με εμπλοκή τους μέχρι και σε υψηλού κινδύνου πολεμικές αποστολές στο εξωτερικό (σκανδιναβικά κράτη, Ελβετία, Ισραήλ). Σε επίπεδο θεσμικών λειτουργιών συχνά προβάλλεται η ανάγκη ύπαρξης ενός μονίμου και υψηλού επιπέδου και επαγγελματικής αναγνώρισης συμβουλευτικού οργάνου για θέματα αμύνης και εξωτερικής πολιτικής (όπως τα Συμβούλια Εθνικής Ασφαλείας άλλων χωρών). Ομολογουμένως το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) στερείται παραπλήσιου συμβουλευτικού οργάνου και καταφεύγει κατά περίπτωση σε μεμονωμένες κυβερνητικές υπηρεσίες πλημμελώς συνεργαζόμενες και περιορισμένης στόχευσης. Το έργο αυτό δεν δύναται να καλυφθεί από τις χαλαρά λειτουργούσες ομάδες κοινοβουλευτικού ελέγχου των τομέων Εξωτερικής και Άμυνας ή του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Αυτό έχει ως συνέπεια την αδυναμία ουσιαστικής κατάρτισης προτάσεων ολοκληρωμένης και μακροχρόνιας πολιτικής και συνεχούς υποστήριξης της. Απαιτείται λοιπόν η αναγκαία θεσμική ρύθμιση για την απόκτηση αυτής της δυνατότητος από ένα αναβαθμισμένο υπάρχον σήμερα όργανο ή δημιουργία ενός νέου. Σε κάθε περίπτωση η ξεκάθαρη περιγραφή των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων είναι αυτή που θα ενισχύσει το ρόλο και την ουσιαστική προσφορά αυτού του οργάνου. Παράλληλα θα πρέπει να αναθεωρηθούν όλα τα θεσμικά κείμενα των εμπλεκομένων φορέων (συναρμόδιων Υπουργείων, Γενικών Επιτελείων, Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και λοιπόν κρατικών φορέων). Σκοπός της αναθεώρησης είναι η επικαιροποίηση, η απλοποίηση των διαδικασιών, η μείωση της πολυνομοθεσίας και αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων και καθηκόντων, η διαφάνεια, η αξιοκρατία, η μείωση της γραφειοκρατίας, η ελαχιστο- Επιδιωκόμενος στόχος των ριζικών αλλαγών είναι η συγκρότηση ενός αμυντικού μηχανισμού που εκμεταλλευόμενος το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και τους υπάρχοντες οικονομικούς πόρους θα εξασφαλίζει αποτελεσματικά την εθνική εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια της χώρας

20 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ποίηση του χρόνου αντίδρασης, η ενίσχυση της πρωτοβουλίας, η οικονομία κλίμακος, ο περιορισμός των λειτουργικών δαπανών και η καταπολέμηση της ανευθυνότητος, της κακώς εννοούμενης «δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας» και της ανύπαρκτης και ουδέποτε καταλογιζόμενης «συλλογικής συστημικής ευθύνης». Η πρόβλεψη εξέτασης και έγκρισης από τη Βουλή (εμπλοκή της αρμόδιας επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας) διαφόρων σημαντικών θεμάτων εξασφαλίζει τη διαφάνεια και δύναται να επεκταθεί και σε άλλες περιπτώσεις (πχ επιλογή Αρχηγών Γενικών Επιτελείων). Αντίθετα όμως πρέπει να υπάρχουν και οι ασφαλιστικές δικλείδες για επείγουσες περιπτώσεις καθώς και περιπτώσεων εξαιρετικής σημασίας αλλά και να διασφαλίζεται η αποφυγή του ολέθριου άκρατου κομματικού ανταγωνισμού. Θετική κρίνεται και η εξέταση όλων των διαδικασιών προμηθειών αλλά και της γενικότερης εκτέλεσης του αμυντικού προϋπολογισμού από τα αρμόδια και τα θεσμικά καθορισμένα όργανα με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και με αυστηρά προκαθορισμένες διαδικασίες. Ερχόμαστε τώρα στον πυρήνα της αναδιάρθρωσης των ενόπλων δυνάμεων. Ο ρεαλιστικός προσδιορισμός της οροφής των ενόπλων δυνάμεων (βάση απειλών, εθνικών συμφερόντων, έμψυχων κα άψυχων πόρων αλλά και δυνατοτήτων υποστήριξης) σε προσωπικό και μέσα αποτελεί βασικότατο στοιχείο της αναδιάρθρωσης. Οι αριθμοί που θα προκύψουν σε συνδυασμό και με τις επιχειρησιακές και τακτικές ανάγκες και πάντα σε συναρτήσει με τις απειλές, θα οδηγήσουν στην αντίστοιχη διαμόρφωση και ανασυγκρότηση των μονάδων και τμημάτων όλων των κλάδων και στον επανακαθορισμό των δομών διοικήσεων. Η ορθή δομή διοικήσεως αποτελεί πολλαπλασιαστή ισχύος και εξασφαλίζει την άμεση, ανάλογη και αποτελεσματική αντίδραση σε κάθε είδους απειλή. Η απλοποιημένη και κάθετη διοίκηση εκτιμάται ως η πλέον κατάλληλη για τις αμυντικές μας ανάγκες με προσπάθεια μείωσης των ενδιάμεσων επιπέδων. Άρα επιβάλλεται να διατηρηθεί και ενισχυθεί η δομή της πλήρους και κάθετης επιχειρησιακής διοικήσεως. Για μία αποτελεσματική δομή διοικήσεως απαιτείται Θεμέλιος λίθος της αναδιάρθρωσης του χώρου της αμύνης είναι η κατάρτιση ενός πολιτικού κειμένου (συνήθως επικαλείται «Λευκή Βίβλος») όπου θα περιγράφεται σε αδρές γραμμές η αμυντική πολιτική σε βάθος ικανού χρόνου και θα συγκεντρώνει μια ευρύτερη κομματική αποδοχή (ευκταίο). τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν 3883/2010 και εν συνεχεία και του Διακλαδικού Δόγματος, κατά τρόπο ο οποίος να παρέχει στον Α/ΓΕΕΘΑ την Πλήρη Διοίκηση του συνόλου των Ενόπλων Δυνάμεων εκχωρώντας από τον καιρό της ειρήνης στους Αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων των Κλάδων την Διοικητική Διοίκηση των Κλάδου τους, καθώς και τον Επιχειρησιακή Έλεγχο των σχηματισμών υποστήριξης Διοικητικής Μερίμνης. Στο επίπεδο του ΓΕΕΘΑ επιβάλλεται να εξεταστεί ο διαχωρισμός των στρατηγικών και επιχειρησιακών καθηκόντων με τη θεσμοθέτηση ενός διακλαδικού επιχειρησιακού επιτελείου ως μοναδικού υπεύθυνου για την εκτέλεση των επιχειρήσεων στο ευρύτερο θέατρο επιχειρήσεων. O Α/ΓΕΕΘΑ, υποβοηθούμενος από το κατάλληλα αναδιοργανωμένο επιτελείο του και άμεσους συμβούλους τους Αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων (μέσω του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων-ΣΑΓΕ), να εστιασθεί στα σημαντικά στρατηγικά του καθήκοντα. Το Διακλαδικό Επιτελείο του Α/ΓΕΕΘΑ, χωρισμένο σε 6 κλάδους (Επιχειρήσεων, Προσωπικού, Υποστήριξης, Οργάνωσης και Αμυντικής Πολιτικής, Στρατηγικών Πληροφοριών και Μετεξέλιξης) θα παράγει στρατιωτική στρατηγική σχεδίαση, σκέψη, κατευθύνσεις, συντονισμό και έλεγχο στους προαναφερθέντες τομείς εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία των κλάδων. Το διακλαδικό επιχειρησιακό στρατηγείο, υπαγόμενο απ ευθείας στον Α/ΓΕΕΘΑ, θα σχεδιάζει και θα διεξάγει επιχειρήσεις σε ολόκληρο το ενιαίο θέατρο επιχειρήσεων σε καιρό ειρήνης, κρίσεως και πολέμου. Επιπλέον θα είναι υπεύθυνο και για την παρακολούθηση των εκτός Ελλάδος και σε διεθνείς αποστολές αναπτυγμένων δυνάμεων. Στο Διοικητή του διακλαδικού επιχειρησιακού στρατηγείου, ο Α/ΓΕΕ- ΘΑ θα εκχωρήσει την Επιχειρησιακή Διοίκηση των Μειζόνων Διοικήσεων (Δ Σώμα Στρατού, Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Επικρατείας Νήσων, Αρχηγείο Στόλου, Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας, Διοίκηση Εσωτερικού, Διοίκηση Στρατηγικών Εφεδρειών). Η στελέχωση του εν λόγω στρατηγείου, αποτελούμενου από 2 κλάδους (Επιχειρήσεων Πληροφοριών και Προσωπικού-Υποστήριξης), θα προέλθει από το προσωπικό που θα αποδεσμευθεί (μετά από κατάλληλη αναπροσαρμογή σύμφωνα με τα νέα καθήκοντα), από τα τρέχοντα επιτελεία ΓΕΕΘΑ, ΓΕΣ, ΓΕΝ, ΓΕΑ. Θα απαιτηθεί συγχρόνως να επανακαθοριστεί ο ρόλος των Αρχηγών των Γενικών Επιτελείων ως απλών «παρόχων δυνάμεων» (force providers) και εκτός της επιχειρησιακής αλυσίδας διοικήσεως αλλά με τη σημαντικότατη αποστολή της κατάλληλης προς πόλεμο προετοιμασίας (σε κάθε επίπεδο και τομέα) των δυνάμεων τους. Μετά τον αποκλειστικό προσανατολισμό του επιτελείου του Α/ΓΕΕΘΑ σε στρατηγικό επίπεδο, το επιτελείο του ΥΕΘΑ δυνατόν να περιορισθεί ή και τμήμα του να συγχωνευθεί με το επιτελείο ΓΕΕΘΑ, προς αποφυγή πολλαπλασιασμού της προσπάθειας, πιθανών συγχύσεων και εξοικονομήσεως πόρων και προσωπικού. Το επιτελείο του ΥΕΘΑ δυνατόν να αποτελείται από κατάλληλο προσωπικό συμβούλων επί θεμάτων κυρίως υψηλής στρατηγικής. Παράλληλο ανάλογο συμβουλευτικό ρόλο προς τον ΥΕΘΑ δυνατόν να παρέχουν οι γραμματείες του Συμβουλίου Αμύνης (ΣΑΜ) και ΚΥΣΕΑ. Παράλληλα θα πρέπει να διασφαλιστεί και η ορθολογιστική συγκρότηση και ο ορθός καταμερισμός των αποστολών μεταξύ των Μειζόνων Διοικήσεων (Σώματα Στρατού και ισοδύναμα σε ΠΝ και ΠΑ) ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση και η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένες ιδέες προς εξέταση χωρίς να διαφεύγει της προσοχής μας ότι τη σημερινή περίοδο ακόμη και το κόστος μεταστάθμευσης πιθανόν να είναι δυσβάστακτο. Η Ι Στρατιά ίσως πρέπει να μετασχηματιστεί σε μια Διοίκηση επιπέδου Σώματος Στρατού και να αναλάβει την ασφάλεια του εσωτερικού χερσαίου χώρου με εξαίρεση την περιοχή ευθύνης του Δ Σώματος Στρατού. Παράλληλα το Γ Σώμα Στρατού θα πρέπει να αφοσιωθεί σε διεθνή καθήκοντα και αποστολές (ΝΑΤΟ-ΕΕ) απαλλασσόμενο από εθνικά σχέδια και υποχρεώσεις. Η συγκεντρωτική διοίκηση των στρατηγικών εφεδρειών είναι απαραίτητη όπως και ο προσανατολισμός τους στα θέατρα επιχειρήσεων που κατά προτεραιότητα θα δράσουν και εγγύς των μέσων-δρομολογίων μεταφοράς τους. Η εγγύτητα μιας τουλάχιστον Μονάδος Πεζοναυτών με τα πλοία αμφιβίων επιχειρήσεων του ΠΝ είναι απαραίτητη όπως και μιας αερομεταφερόμενης Μονάδος με τα (περισσότερο ευέλικτα είναι η αλήθεια) ελικόπτερα. Στο χώρο του στόλου πρέπει να προχωρήσει η από του καιρού της ειρήνης επιχειρησιακή αναβάθμιση του ναυστάθμου Κρήτης με το 38 39

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΦΟΙΝΙΚΑΣ Αποστολή 7

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΦΟΙΝΙΚΑΣ Αποστολή 7 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΦΟΙΝΙΚΑΣ Αποστολή 7 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Με την πρώτη ημέρα από την άναδρη επίθεση της Τουρκίας να έχει περάσει, οι δυο χώρες έχουν εμπλακέι τόσο στην στεριά, όσο στην θάλασσα και στον αέρα. Στην

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας

Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας 1 Του Χρήστου Μηνάγια Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας 04 Απριλίου 2012 www.geostrategy.gr Στο άρθρο του συντάκτη του παρόντος, µε τίτλο «Εκβιασµοί, απειλές και αυθαιρεσίες από την Άγκυρα στην Ανατολική

Διαβάστε περισσότερα

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Μαρτίου 4, 2015 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Στην Ουάσιγκτον, έκανε την εμφάνιση της μια απόρρητη έκθεση, που μιλά για το «κινεζικό όνειρο το διάστημα». Συγκεκριμένα η έκθεση αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Σημείωμα. Αεροναυτικές επιχειρήσεις και Ένοπλες Δυνάμεις. Οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις για τις Ελληνικές επιχειρησιακές δυνατότητες.

Σημείωμα. Αεροναυτικές επιχειρήσεις και Ένοπλες Δυνάμεις. Οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις για τις Ελληνικές επιχειρησιακές δυνατότητες. Σημείωμα Αεροναυτικές επιχειρήσεις και Ένοπλες Δυνάμεις. Οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις για τις Ελληνικές επιχειρησιακές δυνατότητες. Constantinos_kyprios@hotmail.com Η ιστορία της πολεμικής τέχνης, όπως

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 02 ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 02 ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 02 ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ Άρθρο 0201: Ορισµός του Πολεµικού Ναυτικού 1. Ο όρος "Πολεµικό Ναυτικό", όπως χρησιµοποιείται στο κείµενο των ιατάξεων, δηλώνει το σύνολο των Ναυτικών και Αεροναυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17 Κυρίες & Κύριοι, Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 5.12.2018 A8-0375/16 16 Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas Παράγραφος 7 7. τονίζει ότι συνεχίζεται η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας, ότι οι συμφωνίες του Μινσκ - χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει

Διαβάστε περισσότερα

για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο

για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο 1 6 Μαΐου 2011 www.geostrategy.gr Οι Τούρκοι αµφισβητούν τα δικαιώµατά µας για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο Του Χρήστου Μηνάγια Από 3 έως 5 Μαΐου 2011 οι τουρκικές ένοπλες δυνάµεις πραγµατοποίησαν τη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2170(INI) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων 08.11.2013 2013/2170(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την ανάπτυξη αντιπυραυλικής ασπίδας για την Ευρώπη και τις πολιτικές και στρατηγικές της

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 5 (σελ. 90 93) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί, όπως ο

Διαβάστε περισσότερα

Τουρκικό αεροπλανοφόρο: µύθος ή πραγµατικότητα;

Τουρκικό αεροπλανοφόρο: µύθος ή πραγµατικότητα; 1 13 Μαρτίου 2012 www.geostrategy.gr Τουρκικό αεροπλανοφόρο: µύθος ή πραγµατικότητα; Του Χρήστου Μηνάγια Στις 12-3-2012 τα τουρκικά ΜΜΕ προέβαλαν την είδηση ότι, σε συνέντευξη του στο περιοδικό PROCEEDINGS

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισµός ΥΦΕΘΑ, κ. Β. Ι. Μιχαλολιάκου, στην Ηµερίδα για τη Ναυπηγική Βιοµηχανία Κυρίες και Κύριοι,

Χαιρετισµός ΥΦΕΘΑ, κ. Β. Ι. Μιχαλολιάκου, στην Ηµερίδα για τη Ναυπηγική Βιοµηχανία Κυρίες και Κύριοι, Χαιρετισµός ΥΦΕΘΑ, κ. Β. Ι. Μιχαλολιάκου, στην Ηµερίδα για τη Ναυπηγική Βιοµηχανία 30-5-05 Κυρίες και Κύριοι, Με µεγάλη µου χαρά βρίσκοµαι σήµερα εδώ µαζί σας για στην έναρξη των εργασιών της τόσο σηµαντικής

Διαβάστε περισσότερα

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, -1- Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, Η παρουσία σας στην τελετή αποφοίτησης των Σπουδαστών της 71 ης Εκπαιδευτικής Σειράς Κανονικής Φοίτησης, αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την Σχολή Εθνικής Άμυνας

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/1. Τροπολογία. Bodil Valero εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/1. Τροπολογία. Bodil Valero εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE 5.12.2018 A8-0375/1 1 Αιτιολογική σκέψη A Α. λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση των κρατών μελών να διαμορφώσουν σταδιακά μια κοινή αμυντική πολιτική που ενδέχεται να οδηγήσει σε μια κοινή άμυνα σύμφωνα με

Διαβάστε περισσότερα

Elimination Units for Marine Oil Pollution (EU-MOP): Αυτόνοµα Μικρά Σκάφη για την Αντιµετώπιση Πετρελαιοκηλίδων 1

Elimination Units for Marine Oil Pollution (EU-MOP): Αυτόνοµα Μικρά Σκάφη για την Αντιµετώπιση Πετρελαιοκηλίδων 1 Elimination Units for Marine Oil Pollution (EU-MOP): Αυτόνοµα Μικρά Σκάφη για την Αντιµετώπιση Πετρελαιοκηλίδων 1 Νικόλαος Π. Βεντίκος 2 και Χαρίλαος Ν. Ψαραύτης 3 Η δυνατότητα χρήσης ροµποτικών (µη επανδρωµένων)

Διαβάστε περισσότερα

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL 5.12.2018 A8-0375/22 22 Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina Αιτιολογική αναφορά 10 έχοντας υπόψη το έγγραφο προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτριος Σ. Λόγος Ειδικός Σύμβουλος Έργων Ασφάλειας. 01 Μαρτίου 2019 SECURITY PROJECT

Δημήτριος Σ. Λόγος Ειδικός Σύμβουλος Έργων Ασφάλειας. 01 Μαρτίου 2019 SECURITY PROJECT Δημήτριος Σ. Λόγος Ειδικός Σύμβουλος Έργων Ασφάλειας 01 Μαρτίου 2019 SECURITY PROJECT Δημήτρης Λόγος αύξηση του αριθμού των απασχολούμενων στην ιδιωτική ασφάλεια κατά 126% σε όλη τη χώρα δραστηριοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις και στοχεύσεις της Άγκυρας

Επιδιώξεις και στοχεύσεις της Άγκυρας 1 27 Μαρτίου 2011 www.geostrategy.gr Επιδιώξεις και στοχεύσεις της Άγκυρας Η Τουρκία του Ερντογάν δεν διαφέρει από την Τουρκία των στρατηγών Του Χρήστου Μηνάγια Στις 15-3-2011 ο Τούρκος δηµοσιογράφος Ali

Διαβάστε περισσότερα

Χαιρετισμός του Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας Καθ. Β. Ασημακόπουλου. στο HP day

Χαιρετισμός του Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας Καθ. Β. Ασημακόπουλου. στο HP day Χαιρετισμός του Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας Καθ. Β. Ασημακόπουλου στο HP day 31.03.2005 Θέμα: Ο δημόσιος τομέας ως adaptive enterprise Αγαπητοί σύνεδροι, φίλοι και φίλες Επιθυμώ

Διαβάστε περισσότερα

Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense»

Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense» Παρέμβαση Α/ΓΕΕΘΑ στο Συμπόσιο «Energy Security and Defense» ΘΕΜΑ: Η Θέση των Ενόπλων Δυνάμεων στο Νέο Περιβάλλον Ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου Προκλήσεις και Απαντήσεις Κύριε Υπουργέ, κύριε πρόεδρε,

Διαβάστε περισσότερα

Τουρκικά σχέδια καταστροφής ελληνικών αεροπορικών βάσεων

Τουρκικά σχέδια καταστροφής ελληνικών αεροπορικών βάσεων 1 17 Απριλίου 2012 www.geostrategy.gr Τουρκικά σχέδια καταστροφής ελληνικών αεροπορικών βάσεων Του Χρήστου Μηνάγια Στις 13 Απριλίου 2012, η ιοίκηση των Εικονικών Τουρκικών Αεροπορικών υνάµεων [Türk Sanal

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις

Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1. Εισαγωγές Παρατηρήσεις Ομάδα Εργασίας ΣΤ 1 Ανάλυση και Επίδραση του υπό διαμόρφωση Νέου Θεσμικού Πλαισίου στη Δικτυακή Οικονομία και στη διάθεση & προσφορά Νέων Υπηρεσιών- Εφαρμογών Εισαγωγές Παρατηρήσεις - Γενικές παρατηρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση διοργανώνουμε τη σημερινή εκδήλωση, για να τιμήσουμε τα 100 χρόνια ζωής της Αεροπορίας Στρατού.

Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση διοργανώνουμε τη σημερινή εκδήλωση, για να τιμήσουμε τα 100 χρόνια ζωής της Αεροπορίας Στρατού. Κυρίες και Κύριοι, Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση διοργανώνουμε τη σημερινή εκδήλωση, για να τιμήσουμε τα 100 χρόνια ζωής της Αεροπορίας Στρατού. Όταν το 1912 δειλά συγκροτείτο ο πρώτος αεροπορικός στόλος

Διαβάστε περισσότερα

Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO

Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO The economist-21 st roundtable with the government of Greece June 29 2017 Lights on: Power energy in Europe What changes have been made in the regulatory framework? New Memorandum provisions and Greece

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από την ένταξη της επιστημονικής γνώσης στη διαδικασία ανάπτυξης προϊόντων. Η έρευνα ενσωματώνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. Ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της Ασφάλειας και της Ανάπτυξης

ΚΟΙΝΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. Ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της Ασφάλειας και της Ανάπτυξης ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Στρασβούργο, 5.7.2016 SWD(2016) 225 final ΚΟΙΝΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 18 Φεβρουαρίου 2013 Εισήγηση του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιάννη ΜΑΧΑΙΡΙ Η Θέμα: Ενεργειακή Πολιτική Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Η ενέργεια μοχλός Ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωποι και μηχανές «Πώς οι μηχανές συμβάλλουν στον πόλεμο»

Άνθρωποι και μηχανές «Πώς οι μηχανές συμβάλλουν στον πόλεμο» 9 Ο Γενικό Λύκειο Πατρών Τμήμα ΕΕ1 Άνθρωποι και μηχανές «Πώς οι μηχανές συμβάλλουν στον πόλεμο» Από την ομάδα:fantastic 4 Αναστασόπουλος Παναγιώτης Γραμματίκας Θανάσης Θεοτοκάτος Στέλιος Παπαγιάννης Γιάννης

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών 2018-2028 Αρμόδια υπηρεσία Απόσπασμα Όρων Εντολής Η Αναθέτουσα Αρχή, είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ. Ροζ δορυφόροι

ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ. Ροζ δορυφόροι ΤΕΧΝΗΤΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ Ροζ δορυφόροι Ερωτήσεις 1) Ειρηνικές χρήσεις δορυφόρων 2)Στρατιωτικές χρήσεις δορυφόρων; 3)Πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα 4)Πως θα είναι στο μέλλον; Ειρηνικές χρήσεις δορυφόρων Έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Περίληψη. της εκτίμησης των επιπτώσεων που συνοδεύει. την πρόταση

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Περίληψη. της εκτίμησης των επιπτώσεων που συνοδεύει. την πρόταση EL EL EL ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Περίληψη της εκτίμησης των επιπτώσεων που συνοδεύει την πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0350/1. Τροπολογία. Tamás Meszerics εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0350/1. Τροπολογία. Tamás Meszerics εξ ονόματος της Ομάδας Verts/ALE 6.12.2017 A8-0350/1 1 Ετήσια σχετικά με την εφαρμογή της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Παράγραφος 42 42. θεωρεί ότι η ανάπτυξη μιας ισχυρής αμυντικής βιομηχανίας ενισχύει την τεχνολογική ανεξαρτησία

Διαβάστε περισσότερα

Διακήρυξη της Μάλτας, από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τις εξωτερικές πτυχές της μετανάστευσης: το ζήτημα της διαδρομής της κεντρικής

Διακήρυξη της Μάλτας, από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τις εξωτερικές πτυχές της μετανάστευσης: το ζήτημα της διαδρομής της κεντρικής Βαλέτα, 3 Φεβρουαρίου 2017 (OR. en) Διακήρυξη της Μάλτας, από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, για τις εξωτερικές πτυχές της μετανάστευσης: το ζήτημα της διαδρομής της κεντρικής Μεσογείου 1. Χαιρετίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία

Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία Η ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία είναι εκείνο το εργαλείο της πολιτικής σε θέματα συνοχής που αποσκοπεί στην επίλυση διασυνοριακών προβλημάτων και στην από κοινού ανάπτυξη των

Διαβάστε περισσότερα

Προς μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση

Προς μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση #EURoad2Sibiu Προς μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση Μάιος 2019 ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΠΙΟ ΕΝΩΜΕΝΗ, ΠΙΟ ΙΣΧΥΡΗ ΚΑΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ «Όσον αφορά την άμυνα, το ζητούμενο δεν είναι να καθιερωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ως αντίβαρο

Διαβάστε περισσότερα

Τάσος Ροζολής. Πρόεδρος του ΔΣ Σύνδεσμος Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ)

Τάσος Ροζολής. Πρόεδρος του ΔΣ Σύνδεσμος Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ) Τάσος Ροζολής Πρόεδρος του ΔΣ Σύνδεσμος Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού (ΣΕΚΠΥ) ΣΕΚΠΥ - Σύνδεσμος Ελλήνων Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού - SEKPY 2 Εισαγωγή Κυρίες και Κύριοι καλημέρα σας. Θα ήθελα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Alpha, Alfa) www.redstar.gr

Alpha, Alfa) www.redstar.gr Πύραυλος εναντίον πλοίων 3M-51 (Alpha( Alpha, Alfa) 3Μ-51 (3Μ54) 3Μ-51 (3Μ54) Πύραυλος εναντίον πλοίων 3M-51 (Alpha, Alfa) 1 Χώρα: Ρωσία Αριθµός αντικειµένου: 3Μ-51 (3Μ54) Ονοµασία: Alfa Κατασκευαστής:

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού. προς την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας

Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού. προς την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού 2011/0300(COD) 5.3.2012 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού προς την Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως;

1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως; 1. Τι γνωρίζετε για το θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας; Τι γνωρίζετε παγκοσμίως; Η ιδιωτική ασφάλιση βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα, διεκδικώντας ισχυρότερη θέση στο χρηματοπιστωτικό

Διαβάστε περισσότερα

fox2 magazine εκατομμύρια δολάρια από το 2003 για αεροσκάφη που δεν έχουμε ή που δεν πετ

fox2 magazine εκατομμύρια δολάρια από το 2003 για αεροσκάφη που δεν έχουμε ή που δεν πετ fox2 magazine - 273 εκατομμύρια δολάρια από το 2003 για αεροσκάφη που δεν έχουμε ή που δεν πετ Το υπουργείο Άμυνας σε απάντησή του σε ερώτηση Βουλευτών στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, για το

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΙΑΤΑΓΗ ΠΑΡΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Στρατεύσιμο και Πολιτικό Προσωπικό της Τακτικής Αεροπορίας, Σε εκτέλεση σχετικής απόφασης του ΚΥΣΕΑ αναλαμβάνω σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

`` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``.

`` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``. ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΑΝΟΙΧΤΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Ηράκλειο 29/02/2016 `` Θέσεις για το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου ``. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων. προς την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων

Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων. προς την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων 19.9.2012 2012/2223(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων προς την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων σχετικά με τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΕΝΑ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ «Το ευρωπαϊκό big-bang, η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση έργων. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση

Διαχείριση έργων. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση Διαχείριση έργων Στόχοι Ερμηνεία των κύριων εργασιών ενός διευθυντή έργου λογισμικού Παρουσίαση της διαχείρισης έργων λογισμικού και περιγραφή των χαρακτηριστικών που τη διακρίνουν Εξέταση του σχεδιασμού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 Οι νέοι κανόνες και η νομοθεσία που διέπουν τον επόμενο γύρο επένδυσης από την πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκμετάλλευση του τεχνικού δυναμικού. Δύο παραδείγματα από την ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού

Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκμετάλλευση του τεχνικού δυναμικού. Δύο παραδείγματα από την ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκμετάλλευση του τεχνικού δυναμικού Δύο παραδείγματα από την ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού Η ψυχική δύναμη του ανθρώπου, αποτυπωμένη στον τρόπο που χειρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας»

Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Ν. Χατζηαργυρίου: «O ΔΕΔΔΗΕ καθοδηγεί τη μετάβαση σε μια έξυπνη αγορά ενέργειας» Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Ευχαριστώ θερμά το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο για την πρόσκληση και την ευκαιρία

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον»

ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον» ΤΕΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ «Προοπτικές ηλεκτροπαραγωγής μέσα στο νέο ενεργειακό περιβάλλον» Ι. Κοπανάκης Γενικός Διευθυντής Παραγωγής ΔΕΗ Α.Ε. Η πρόκληση Το μέλλον της ηλεκτροπαραγωγής, σε παγκόσμιο

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,

Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι, Ομιλία της Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Τίνας Μπιρμπίλη, στο 14 ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης Την Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2009 Κυρίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Ως κλάδος τηλεπικοινωνιών ορίζεται η παραγωγή τηλεπικοινωνιακού υλικού και η χρήση των παραγόμενων τηλεπικοινωνιακών προϊόντων και

Διαβάστε περισσότερα

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 10607/1/98 REV1 LIMITE ENFOCUSTOM43 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της : Προεδρίας. προς : τηνομάδα"τελωνειακήσυνεργασία" 10607/98ENFOCUSTOM43

PUBLIC ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ 10607/1/98 REV1 LIMITE ENFOCUSTOM43 ΣΗΜΕΙΩΜΑ. της : Προεδρίας. προς : τηνομάδατελωνειακήσυνεργασία 10607/98ENFOCUSTOM43 ConseilUE EΥΡΩΠΑÏΚΗΕΝΩΣΗ ΤΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Βρυξέλλες,28Σεπτεμβρίου1998(29.9) (OR.D) 10607/1/98 REV1 PUBLIC LIMITE ENFOCUSTOM43 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Προεδρίας προς : τηνομάδα"τελωνειακήσυνεργασία" αριθ.προηγ.εγγρ.:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΔ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΔ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΔ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 Ένας στρατηγός είναι τόσο καλός ή τόσο κακός όσο τον κάνουν τα στρατιωτικά

Διαβάστε περισσότερα

Κύρια χαρακτηριστικά του μοντέλου σχεδιασμού της άμυνας της μεταπολίτευσης

Κύρια χαρακτηριστικά του μοντέλου σχεδιασμού της άμυνας της μεταπολίτευσης Κύρια χαρακτηριστικά του μοντέλου σχεδιασμού της άμυνας της μεταπολίτευσης Κυριάρχησε η αντίληψη για τον ανταγωνισμό των εξοπλισμών και η αδιέξοδη λογική της αντιπαράθεσης των αριθμών Αποσπασματικός χαρακτήρας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας διαμορφώνουν νέα δεδομένα σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΓΙΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Β ΠΠ. Κατασκευαστική ατέλεια που προκάλεσε την απώλεια του Γερμανικού Υποβρυχίου U-1206!...

ΤΡΑΓΙΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Β ΠΠ. Κατασκευαστική ατέλεια που προκάλεσε την απώλεια του Γερμανικού Υποβρυχίου U-1206!... ΤΡΑΓΙΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Β ΠΠ Κατασκευαστική ατέλεια που προκάλεσε την απώλεια του Γερμανικού Υποβρυχίου U-1206!... [ Ελεύθερη μετάφραση Υποναυάρχου Μ. Μάστρακα ΠΝ (εα) άρθρου εκ του διαδικτύου (Neatorama)

Διαβάστε περισσότερα

Ποδόσφαιρο, τι είναι?

Ποδόσφαιρο, τι είναι? ΟΜΑΔΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ Ποδόσφαιρο, τι είναι? επίθεση Κύκλος τεσσάρων φάσεων σκοράρισμα εναλλαγή + - παρεμπόδιση ανάπτυξης άμυνα ανάπτυξη + - εναλλαγή αποσόβηση σκοραρίσματος Στόχος του παιχνιδιού: Νίκη Ομαδικές

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ. Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ. ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα,

ΟΜΙΛΙΑ. Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ. ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα, ΟΜΙΛΙΑ Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας Αντιστράτηγου κ. Φώτιου ΝΑΣΙΑΚΟΥ ΘΕΜΑ:«Παρουσίαση Στρατηγικής Ολυμπιακής Ασφάλειας» Αθήνα, 16-10-2003 Αναλαμβάνοντας ως Χώρα τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Αναδημοσίευση από τις παρουσιάσεις Α) Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΘΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ T SWOT ANALYSIS - Μάθημα: Πολεοδομική και Οικιστική Ανάπτυξη και Πολιτική Β) Βαγής Σαμαθρακής

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ανθρωπισμού

Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ανθρωπισμού Ευρωπαϊκή Μεταναστευτική Πολιτική: Η προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ανθρωπισμού Δημήτριος Β. Σκιαδάς, LLB, MJur, PhD Αναπληρωτής Καθηγητής Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης Τμήμα Διεθνών

Διαβάστε περισσότερα

OMIΛΙΑ. Υπουργού Δημόσιας Τάξης κ. Γεώργιου Φλωρίδη

OMIΛΙΑ. Υπουργού Δημόσιας Τάξης κ. Γεώργιου Φλωρίδη OMIΛΙΑ Υπουργού Δημόσιας Τάξης κ. Γεώργιου Φλωρίδη Αθήνα, 16-10-2003 Κυρίες και Κύριοι, Με την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία από τις σημαντικότερες

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Παπασταματίου

Παναγιώτης Παπασταματίου Παναγιώτης Παπασταματίου To 2018 ήταν έτος σταθμός. Ήταν η χρονιά που έγιναν οι πρώτοι διαγωνισμοί και ξεκίνησαν να λειτουργούν τα πρώτα έργα χωρίς το καθεστώς Feed in Tariff. Κλείνει ο κύκλος που ξεκινήσαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΕΙ ΚΑΙ H ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ. Δήμητρα Λυμπεροπούλου Γεωπόνος ΤΕ MSc Στέλεχος ΜΟΔΙΠ ΑΤΕΙ Καλαμάτας

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΕΙ ΚΑΙ H ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ. Δήμητρα Λυμπεροπούλου Γεωπόνος ΤΕ MSc Στέλεχος ΜΟΔΙΠ ΑΤΕΙ Καλαμάτας ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΕΙ ΚΑΙ H ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Γεωπόνος ΤΕ MSc Στέλεχος ΜΟΔΙΠ ΑΤΕΙ Καλαμάτας Οι διαστάσεις του προβλήματος. 1.Τι είναι τελικά η παγκοσμιοποίηση; 2.Ποια η υφιστάμενη κατάσταση των Ελληνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ

ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΤΟ ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2018 ΤΑΞΗ : Α ΤΜΗΜΑ : 2 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΝΑΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ Η Αθήνα, στην αρχαιότητα, εκτός από μεγάλη πολιτική δύναμη ήταν και μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

«Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ

«Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ «Στρατηγική Ανάπτυξης Δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού των Επιχειρήσεων» Χρήστος Α. Ιωάννου, Διευθυντής Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ Γιατί χρειαζόμαστε μία στρατηγική ανάπτυξης δεξιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας

Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας Το τίμημα της αθηναϊκής αλαζονείας ΟΜΑΔΑ Β :ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΑΚΟΥΡΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΑΝΤΡΕΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΕΡΡΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 3 ο ΓΕΛ ΠΑΤΡΩΝ ΤΑΞΗ : Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ : 2013-2014

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ - Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΑΒ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ - Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΑΒ 4 th Athens Flying Week Conference 2015 AFW s Aviation Development Conference #4 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ - Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΑΒ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΒ

Διαβάστε περισσότερα

Η νέα «Κόκκινη Βίβλος» και η αναβάθµιση της τουρκικής στρατιωτικής απειλής

Η νέα «Κόκκινη Βίβλος» και η αναβάθµιση της τουρκικής στρατιωτικής απειλής 1 28 Οκτωβρίου 2010 www.geostrategy.gr Του Χρήστου Μηνάγια Η νέα «Κόκκινη Βίβλος» και η αναβάθµιση της τουρκικής στρατιωτικής απειλής Οι Τούρκοι στρατηγοί ζητούν από τον Ερντογάν αύξηση της δύναµης των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η στην έκθεσή της με θέμα περιγράφει πώς με την πρόοδο της ανάπτυξης, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για: Κοινωνικο κεντρικούς λόγους (ικανοποίηση ανθρώπινων προσδοκιών και φιλοδοξιών).

Διαβάστε περισσότερα

Περιήγηση στους χώρους της αεροπορικής έκθεσης της Μόσχας

Περιήγηση στους χώρους της αεροπορικής έκθεσης της Μόσχας Περιήγηση στους χώρους της αεροπορικής έκθεσης της Μόσχας Χωρίς να περιλαµβάνει σηµαντικά καινούρια εκθέµατα, η εφετινή αεροπορική έκθεση της Μόσχας που πραγµατοποιήθηκε µεταξύ 21 και 26 Αυγούστου διατήρησε

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακό Πρότυπο Κατευθύνσεων Α/ΓΕΕΘΑ

Επιχειρησιακό Πρότυπο Κατευθύνσεων Α/ΓΕΕΘΑ Επιχειρησιακό Πρότυπο Κατευθύνσεων Α/ΓΕΕΘΑ Τελική Επιθυμητή Κατάσταση Κυριαρχία της Διακλαδικής Δύναμης στο Σύγχρονο Επιχειρησιακό Περιβάλλον μέσω της Αποφασιστικής Υπεροχής Έναντι κάθε Ενδεχόμενης Απειλής.

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Διοίκηση Επιχειρήσεων Έννοια του Μάνατζμεντ Ικανότητες των Μάνατζερ Στόχοι του Μάνατζμεντ Βασικές Λειτουργίες του Μάνατζμεντ Σχεδιασμός Οργάνωση Διεύθυνση Έλεγχος Εφαρμογή του Μάνατζμεντ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση Οι χώρες εμφανίζουν μεγέθυνση με πολύ

Διαβάστε περισσότερα

February 2013. RETS ENERGY S.A. Tsigarides Panagiotis Greek PV Solar Portfolio

February 2013. RETS ENERGY S.A. Tsigarides Panagiotis Greek PV Solar Portfolio February 2013 RETS ENERGY S.A. Tsigarides Panagiotis Greek PV Solar Portfolio Σύντομη εταιρική παρουσίαση Η επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρίας «Rets Energy S.A.» ξεκίνησε το 2012 μέσω του προέδρου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΚΕΝΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΦΕΔΡΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΚΕΝΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΦΕΔΡΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΚΕΝΗΣ ΘΕΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΦΕΔΡΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ Τίτλος θέσης Ειδικευμένος υπάλληλος ψηφιακού μετασχηματισμού (ΑΝΔΡΑΣ/ΓΥΝΑΙΚΑ) Ομάδα καθηκόντων/βαθμός AD 8 Τύπος σύμβασης Κωδικός Προθεσμία υποβολής

Διαβάστε περισσότερα

12797/14 ΑΙ/μκρ/ΑΗΡ 1 DG G 3 C

12797/14 ΑΙ/μκρ/ΑΗΡ 1 DG G 3 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 5 Σεπτεμβρίου 2014 (OR. en) 12797/14 IND 228 MI 616 COMPET 491 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Στρατηγική

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ

ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΚΙΑ Η ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ Του Χρήστου Μηνάγια minagias@gmail.com, τηλ. 6948260485 Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΚΑ ΜΟΣ (τηλ. 2310252320, Ερµού 48 Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 54623)

Διαβάστε περισσότερα

Δημοκρατική Συμπαράταξη ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Δημοκρατική Συμπαράταξη ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Αθήνα 19/2/2016 Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε 1. Το "μεταναστευτικό-προσφυγικό" είναι ένα μείζον και κρίσιμο Ευρωπαϊκό και Διεθνές πρόβλημα γιατί γεννήθηκε, κλιμακώνεται και κορυφώνεται σε συνδυασμό με γεωπολιτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION) ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ (SMART SPECIALIZATION) Κοκκινοπλίτης Κωνσταντίνος Kokkinoplitis Konstantinos is Expert to DG Regio, European Commission in Innovation

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκµετάλλευση του τεχνικού δυναµικού. Δύο παραδείγµατα από την ιστορία του Πολεµικού Ναυτικού

Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκµετάλλευση του τεχνικού δυναµικού. Δύο παραδείγµατα από την ιστορία του Πολεµικού Ναυτικού Η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στην εκµετάλλευση του τεχνικού δυναµικού Δύο παραδείγµατα από την ιστορία του Πολεµικού Ναυτικού Η ψυχική δύναµη του ανθρώπου, αποτυπωµένη στον τρόπο που χειρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ

Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ Κώστας Σημίτης Ομιλία στην εκδήλωση για την αίτηση ένταξης της Ελλάδας στο Ευρώ Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα, 9 Μαρτίου 2000 Σήμερα είναι μια ιστορική στιγμή για την χώρα. Η αίτηση ένταξης στην ΟΝΕ σηματοδοτεί

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε Πρόεδρε της Οργανωτικής Επιτροπής του Athens Flying Week,

Κύριε Πρόεδρε της Οργανωτικής Επιτροπής του Athens Flying Week, 1 Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ Athens Flying Week, 12 Σεπ 17 «Η Αεροπορική Ισχύς ως Πυλώνας της Αμυντικής Στρατηγικής. Ο ρόλος της σε διακλαδικό πλαίσιο στη στήριξη του αμυντικού δόγματος της Ελλάδας υπό το φως των

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΣ των Νικόλα Αναγνωστάκη, Κωνσταντίνου Γιακουμάκη, Δημήτρη Γναρδέλλη, Σταύρου Πάυλοβιτς, Χρήστου Παππά και Γεώργιου Ρομποτή

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΣ των Νικόλα Αναγνωστάκη, Κωνσταντίνου Γιακουμάκη, Δημήτρη Γναρδέλλη, Σταύρου Πάυλοβιτς, Χρήστου Παππά και Γεώργιου Ρομποτή ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΣ των Νικόλα Αναγνωστάκη, Κωνσταντίνου Γιακουμάκη, Δημήτρη Γναρδέλλη, Σταύρου Πάυλοβιτς, Χρήστου Παππά και Γεώργιου Ρομποτή ΧΡΗΣΕΙΣ ΡΟΜΠOΤ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ Αφοπλισμός εκρηκτικών μηχανισμών

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν μεσαίες, μικρές ή και πολύ μικρές δυνάμεις. Παρόλο που η

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ 1. Διαχείριση έργων Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική αξιοποίηση της διαχείρισης έργων σαν ένα εργαλείο με το οποίο οι διάφορες επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

Η έλλειψη κεντρικού ελέγχου της αλυσίδας διακίνησης φαρμάκων και υγειονομικών υλικών, έχει σαν αποτέλεσμα μια σειρά επιβλαβών επιπτώσεων

Η έλλειψη κεντρικού ελέγχου της αλυσίδας διακίνησης φαρμάκων και υγειονομικών υλικών, έχει σαν αποτέλεσμα μια σειρά επιβλαβών επιπτώσεων Σύστημα παρακολούθησης της διακίνησης φαρμάκων και υγειονομικών υλικών, με στόχο τον εξορθολογισμό των δημόσιων δαπανών, την αναβάθμιση της δυνατότητας διοικητικής παρέμβασης και εν τέλει, μέσα από την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 17.12.2012 COM(2012) 765 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Επανεξέταση της οδηγίας 2009/125/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ PLAY4GUIDANCE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX) Συγγραφέας: Jan M. Pawlowski, Hochschule Ruhr West (HRW) Page 1 of 7 Κατηγορία Ικανότητας Περιγραφή Ικανότητας Περιγραφή του επιπέδου επάρκειας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0411(COD) της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/0411(COD) της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας 30.3.2012 2011/0411(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας προς την Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας 7 Δεκεμβρίου 2009

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας 7 Δεκεμβρίου 2009 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας 7 Δεκεμβρίου 2009 ΓΝΩΜΗ ΑΡΙΘ. 03/2009 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ της 7 ης Δεκεμβρίου 2009 για κανονισμό της Επιτροπής για την τροποποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Η Στελέχωση 1

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Η Στελέχωση 1 Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού Η Στελέχωση 1 Με τον όρο στελέχωση εννοούνται εκείνες οι λειτουργίες που διασφαλίζουν ότι η οργάνωση έχει στο παρόν, και θα έχει στο κοντινό μέλλον,

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0258/36. Τροπολογία. Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0258/36. Τροπολογία. Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE 8.9.2017 A8-0258/36 36 Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ): συνέχιση των ισχυόντων περιορισμών του πεδίου εφαρμογής για τις αεροπορικές δραστηριότητες και την Άρθρο 1 παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΧΗΜΙΚΟΥ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟΥ ΣΥΡΙΑΣ: Όχι άλλα τοξικά στη Μεσόγειο Θάλασσα!

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΧΗΜΙΚΟΥ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟΥ ΣΥΡΙΑΣ: Όχι άλλα τοξικά στη Μεσόγειο Θάλασσα! ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικινδύνων Αποβλήτων Δ/ντής: Ευάγγελος Γιδαράκος, Καθηγητής 73100-ΧΑΝΙΑ, Τηλ: 28210-37789, Fax: 28210-37850 email: gidarako@mred.tuc.gr

Διαβάστε περισσότερα

The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO

The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO The energy market in Europe-«The role of the Greek DSO- HEDNO» Nikolaos Chatziargyriou, President and CEO of HEDNO 19thRoundtable with the Government of Greece-The Economist Kυρίες και Κύριοι Πριν ξεκινήσω

Διαβάστε περισσότερα