ανα/ κυκλώνω/ ντας/ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: στο Ηράκλειο ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΗ ΣΩΣΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΝΕΤΕ ΣΩΣΤΑ ΓΙΝΕ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ!

Transcript

1 ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ TEI KΡΗΤΗΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ, ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΓΙΝΕ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ! ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ Τριμηνιαία Έκδοση Τεύχος 1 ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΟΜΩΣ ΕΓΙΝΕ! ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΗ ΣΩΣΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΝΕΤΕ ΣΩΣΤΑ

2 Έργο: Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) Ηρακλείου Κύριος του έργου: ΕΕΑΑ - Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Α.Ε. Ανάδοχος : Μεσόγειος Περιβαλλοντικές Υπηρεσίες Α.Ε. Δυναμικότητα: τόνοι/ετησίως Διάρκεια σύμβασης: 3 έτη Εξυπηρετούμενες περιοχές: Νομός Ηρακλείου, Δήμος Αγίου Νικολάου, Δήμος Νεάπολης, Δήμος Σητείας, Δήμος Ιεράπετρας Περιβαλλοντικές δράσεις Περιγραφή: Από την 1η Μαΐου 2010 η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΕ λειτουργεί το Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Ηρακλείου(ΚΔΑΥ) στα πλαίσια της σύμβασης που έχει υπογράψει με την Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΑΕ. Η εγκατάσταση έχει δυναμικότητα τόνους οικιακών απορριμμάτων ετησίως και λειτουργεί με τη μέθοδο της χειροδιαλογής. Στο ΚΔΑΥ Ηρακλείου με συνδυασμό μεθόδων μηχανικής - χειρωνακτικής διαλογής, διαχωρίζονται ανάμικτα μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα ή ομάδες υλικών, τα οποία προέρχονται από διαλογή στην πηγή και ακολούθως πραγματοποιείται αναβάθμιση και δεματοποίηση των διαχωρισθέντων υλικών. Τα δευτερογενή υλικά που εξάγονται από το ΚΔΑΥ είναι περισσότερο εμπορεύσιμα (καθαρά) απ ότι εάν τα υλικά αυτά προωθούνταν απ ευθείας στην αγορά, λόγω της πρόσθετης διαλογής συσκευασίας. Έτσι μπορούν να επιτευχθούν οι προδιαγραφές που θέτει η βιομηχανία για την ανακύκλωση των υλικών. Ο βασικός διαχωρισμός από τα ρεύματα των υλικών που προσκομίζονται στη μονάδα, γίνεται από τους εργαζόμενους στην υπερυψωμένη γραμμή χειροδιαλογής και τα υλικά τοποθετούνται σε κατάλληλα διαμερίσματα. Μία σειρά μεταφορικών συστημάτων χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των υλικών από το σημείο υποδοχής τους (εκφόρτωσης από τα οχήματα συλλογήςστη γραμμή επεξεργασίας που περιλαμβάνει προδιαχωρισμό, κοσκίνηση, διαχωρισμό των σιδηρούχων υλικών με ηλεκτρομαγνήτες, χειροδιαλογή. Τα δευτερογενή υλικά όταν πληρωθούν οι χώροι συγκέντρωσης τους, οδηγούνται στο συμπιεστή δεματοποιητή. Έτσι, η παραγωγική διαδικασία του ΚΔΑΥ Ηρακλείου περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: Υποδοχή υλικών, προδιαλογή ογκωδών (χειροδιαλογή), τύμπανο κοσκινίσματος όπου διαχωρίζονται ανακυκλώσιμες συσκευασίες μικρών και μεγάλων διατομών καθώς επίσης πολύ μικρών διατομών, οι οποίες οδηγούνται κατευθείαν στο υπόλειμμα, χειροδιαλογή σε δυο ταινίες, συσκευασιών μικρών και μεγάλων διατομών και απομάκρυνση μετάλλων με μαγνήτη, εξαγωγή ανακυκλώσιμων υλικών σε διαφορετικές κατηγορίες στο χώρο δεματοποίησης, δεματοποίηση των υλικών, προσωρινή αποθήκευση, φόρτωση των υλικών σε φορτηγά και απομάκρυνση από το ΚΔΑΥ. Κατά την παραγωγική διαδικασία, διαχωρίζονται τα παρακάτω δευτερογενή υλικά: Ανάμεικτο χαρτί Χαρτόνι PET Φίλμ PE Tetrapack PP-PS Σίδηρος HDPE Αλουμίνιο Γυαλί Ανάμεικτο πλαστικό Τα δευτερογενή υλικά χαρακτηρίζονται πλέον ως εμπορικό υλικό και πωλούνται σε εγχώριους και διεθνής εμπόρους και εν τέλει οδηγούνται σε εργοστάσια ανακύκλωσης για περαιτέρω επεξεργασία. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία και κατά συνέπεια μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον Όμιλό μας. Για το σκοπό αυτό, έχουμε σε εξέλιξη ενέργειες και δράσεις που βοηθούν στην προστασία του περιβάλλοντος και βοηθούν στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής: Υπολογίζουμε το ενεργειακό μας αποτύπωμα Πραγματοποιήσαμε σειρά ενημέρωσης και διαλόγων με όλο μας το προσωπικό και τα πληρώματα των πλοίων για να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Ανακυκλώνουμε τα μελάνια εκτυπωτών και τις μπαταρίες στα πλοία και τα γραφεία μας καθώς συσκευές, όπως ταμειακά συστήματα, ταμειακά συρτάρια, πληκτρολόγια, servers κλπ. Ανακυκλώνουμε τα χαρτιά στα γραφεία μας Εκτυπώνουμε σε ανακυκλωμένο χαρτί ειδικές ενημερωτικές κάρτες και έντυπα με χρήσιμες συμβουλές για την προστασία του περιβάλλοντος, τις οποίες διανέμουμε στους επιβάτες μας με την έκδοση των εισιτηρίων τους στα κεντρικά μας πρακτορεία και μέσα στα πλοία Συλλέγουμε τα χρησιμοποιημένα μαγειρικά έλαια από τα πλοία και τα προωθούμε σε φορέα ανακύκλωσης για την παραγωγή βιοκαυσίμου και βιολιπαντικών. Τυπώνουμε τασάκια ακτής, τα οποία διανέμονται δωρεάν από τα κεντρικά πρακτορεία της εταιρείας, από τα πλοία μας και μέσω γνωστού ταξιδιωτικού περιοδικού. Έχουμε σήμανση στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας αλλά και στα πλοία για τη σωστή και λογική κατανάλωση του ρεύματος και του νερού και κατά συνέπεια τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και της εξοικονόμησης υδάτινων πόρων. Χορηγούμε με όποιο τρόπο είναι δυνατό, πρωτοβουλίες που αφορούν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα αναφορικά με το περιβάλλον αλλά και την πραγματοποίηση οικολογικών δράσεων. Δημιουργούμε εταιρικά προγράμματα καθαρισμών ακτών με τη συμμετοχή παιδιών και νέων με σκοπό την ευαισθητοποίησή τους όσον αφορά στην ανάγκη προστασίας και διαφύλαξης των ακτών μας.

3 Περιεχόμενα 3 4 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 4 Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ 4 Η ΠΡΑΞΗ 5 Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 6 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 8 Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 9 ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 11 ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΟΜΩΣ ΕΓΙΝΕ! 13 Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ 16 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΗ ΣΩΣΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΝΕΤΕ ΣΩΣΤΑ 18 ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ «ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» 18 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ 20 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 21 ΤΟ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ Η 1Η ΠΟΛΥΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 22 ΝΕΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ 22 ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Tο περιοδικό κυκλοφορεί κάθε 3 μήνες και διανέμεται δωρεάν. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού. Δημιουργικό: MKS Διαφημιστική Μεταξαράκη, Μπιζανίου 10, Τ.Κ , Ηράκλειο, Τηλ.: , Fax: , mks-metax@her.forthnet.gr Eκτύπωση - Βιβλιοδεσία: ΤYΠΟΚΡΕΤΑ, Γ. Καζανάκης & Δ/χοι ΑΒΕ, Γραφικές Τέχνες, ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου, Τηλ.: , info@kazanakis.gr

4 4 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ Συνδημότισσες, συνδημότες, Με το Πρόγραμμα «Βελτιστοποίηση της Ανακύκλωσης και της Αποκομιδής των Απορριμμάτων» του Δήμου μας, γίνεται μια οργανωμένη προσπάθεια να μεγιστοποιήσουμε τα αποτελέσματα της Ανακύκλωσης και να καταστήσουμε την πόλη μας περισσότερο καθαρή, με την ελάττωση του όγκου των απορριμμάτων και τη βελτίωση της αποκομιδής τους. Είναι μια σημαντική πρωτοβουλία του Δήμου μας, που σχεδιάζεται και υλοποιείται σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης. Το αποτέλεσμα εξαρτάται κυρίως από τη συμμετοχή και συνδρομή σας και τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι απολύτως ικανοποιητικά. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε όσο γίνεται την προσπάθεια αυτή, καθιστώντας την Ανακύκλωση μέρος της καθημερινότητας μας. Γι αυτό υπάρχει η ξεκάθαρη πολιτική βούληση κι εκείνο που θέλουμε είναι η δική σας συμμετοχή για να φθάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, την επιτυχία. Μέσα από αυτό το Τριμηνιαίο Δελτίο, θα ενημερώνεστε τακτικά για τα αποτελέσματα των προσπαθειών, τόσο του Δήμου, όσο και των δικών σας, ώστε με την πάροδο του χρόνου να επιτύχουμε τη μέγιστη δυνατή απόδοση, την πρωτοπορία στην Ανακύκλωση. Όλοι μαζί λοιπόν στην προσπάθεια για περισσότερη ανακύκλωση, για ένα πιο καθαρό Ηράκλειο. Καλή Επιτυχία. Γιάννης Κουράκης Δήμαρχος Ηρακλείου Η ΠΡΑΞΗ Στους διαδρόμους της παγκοσμιοποίησης και της οικονομίας της αγοράς, με καύσιμο την τεχνολογία, εξελίχθηκαν ιλιγγιώδεις ταχύτητες υπερκαταναλωτικής τάσης, με εγκληματικά αποτελέσματα για το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Οι σημειούμενες και επερχόμενες κλιματικές αλλαγές, με τα διάφορα επακόλουθα του φαινομένου του θερμοκηπίου και της τρύπας του όζοντος, όπως η ερημοποίηση (και συνεπώς η ερήμωση), η καταστροφή της βιοποικιλότητας, οι πλημμύρες και οι καύσωνες και τόσα άλλα, παράλληλα, με την τρομακτική διαπίστωση ότι έχουμε ήδη - με το σημερινό περιβαλλοντικό αποτύπωμά μας - υπερβεί κατά 20% τον διαθέσιμο πλούτο της γης, μας οδηγούν μονοσήμαντα και επειγόντως στην ανάληψη πρωτοβουλιών, ώστε να μειωθούν δραστικά οι παράγοντες εκείνοι που είναι υπαίτιοι για την επερχόμενη καταστροφή που θα πλήξει κυρίως τις επόμενες γενιές. Κιότο και Κοπεγχάγη αποδεικνύουν ακόμα μια φορά ότι οι κατέχοντες την παγκόσμια οικονομία, αδυνατούν να αντιληφθούν και να διαφοροποιήσουν δραστικά, τον καταστροφικό τους ρόλο. Μέσα σε αυτή την τεχνητή και πολύπλοκη σύγχυση έρχεται η απλή διαπίστωση ότι οι λαοί έχουν και μπορούν να δώσουν σημαντικές λύσεις στην άρση του φρενήρη περιβαλλοντικού κατήφορου και με πρακτικές απλές και με αναβαθμιστικά αποτελέσματα. Η εναλλακτική - και σαφώς ορθολογική - διαχείριση ή όπως λέγεται διαλογή στη πηγή (ΔσΠ) των αστικών απορριμμάτων, είναι μια πρακτική με μέγιστα περιβαλλοντικά θετικά αποτελέσματα. Πρακτική που έπεται της περιβαλλοντικής παιδείας των λαών και σαφώς μέσα από ανάλογη οργανωτική δομή των φορέων του κοινωνικού συνόλου. Ήδη, εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με τεράστια επιτυχία. Ο Δήμος μας, για μια ακόμα φορά πρωτοπορεί πανελλαδικά, έστω και καθυστερημένα, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Αξιοποιώντας την ύπαρξη και διάθεση συνεργασίας με το επιστημονικό δυναμικό της πόλης (ΤΕΙ Κρήτης), προχωράμε σε μελέτη, που ανατρέπει το σημερινό αποτυχημένο πλέον σύστημα αποκομιδής (με τους δημόσιους κάδους, πράσινους και μπλε να έχουν πλήρως απαξιωθεί), επιλέγοντας το σύστημα διαλογή στη πηγή.

5 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 5 Ο κεντρικός στόχος της εναλλακτικής αυτής διαχείρισης - διαλογής στην πηγή - είναι η μείωση κατά 20-30% των αστικών απορριμμάτων που θα οδεύουν προς ΧΥΤΥ και όχι το 92% αυτών, που σήμερα οδηγείται στον ΧΥΤΑ (των Πέρα Γαλήνων) και θα βασίζεται σε δυο κεντρικούς άξονες: 1. τη διαμόρφωση ανάλογης παιδείας (και όχι μόνο ευκαιριακής πληροφόρησης) και 2. την κατάργηση των δημόσιων κάδων και την αντικατάστασή τους με προσωπικούς (ΔσΠ) και ανάλογη διαφοροποίηση της αποκομιδής τους. Αιχμή του δόρατος είναι το έμπρακτο της φιλοσοφίας της ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και επαναχρησιμοποίησης. Το έργο αυτό είναι πολύ δύσκολο, ζητά υπομονή και επιμονή, καθώς και βάθος χρόνου, με αυξημένο - αρχικά - οικονομικό κόστος. Η πιλοτική εφαρμογή έχει ήδη αρχίσει στα πιο δύσκολα σημεία της πόλης (Αγία Τριάδα και στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος του κέντρου) με αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα. Εκεί, η ανακύκλωση πλησιάζει το 30%(μετά από αποτελέσματα που πήραμε από ΚΔΑΥ Ανατολικής Κρήτης ) σε αυτά τα σημεία, ενώ μέχρι πρότινος δεν υπήρχε καν. Παράλληλα, προγραμματίζεται η πιλοτική εφαρμογή σε άλλα έξι (6) σημεία της πόλης (Ατσαλένιο, Μασταμπάς, Πόρος, κλπ), ώστε η τελική εφαρμογή να λάβει όλες τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Το συμμετοχικό ενδιαφέρον των δημοτών αυξάνεται σταθερά, διαπιστώνεται δε καθημερινά η διάθεση όλων μας για συμβολή στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην πόλη μας. Και έχουμε υποχρέωση όλοι να συνδράμουμε σε αυτό, πριν τα δεδομένα δεν θα είναι πλέον αναστρέψιμα. Στο κτίσιμο του 1ου κεντρικού άξονα (παιδεία) αυτής μας της προσπάθειας, έρχεται να συμβάλει η έκδοση του ενημερωτικού δελτίου περιοδικού μας και να αποτελέσει ένα μικρό λιθαράκι στην ανάπτυξη της σχέσης ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ και φυσικά, στο ειδικό και τόσο ευαίσθητο κομμάτι, αυτό της διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων Νώντας Σαρρής Αντιδήμαρχος Καθαριότητας Ηρακλείου Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Το Τ.Ε.Ι. Κρήτης από τον ιδρυτικό του Νόμο έχει ως καταστατικό στόχο του τη συμβολή στην ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, στην ευρύτερη περιοχή λειτουργίας του. Έχοντας ακόμη τη διαχείριση των αποβλήτων μέσα στα γνωστικά του αντικείμενα, εκπαίδευσης και έρευνας, δεν ήταν δυνατό να αρνηθεί σχετική πρόσκληση του Δήμου Ηρακλείου. Το επιστημονικό δυναμικό του Τ.Ε.Ι που ασχολείται με το αντικείμενο, με επικεφαλής τον Αναπληρωτή Καθηγητή Δρα. Θρασύβουλο Μανιό, καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τη μέγιστη δυνατή επιτυχία αυτού του εγχειρήματος. Σημαντική βοήθεια προσφέρει ακόμα, εθελοντικά, ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών μας, που ταυτόχρονα αποκτά αξιόλογη εμπειρία στα σύγχρονα συστήματα διαχείρισης των απορριμμάτων. Το ΤΕΙ, μέσα στα πλαίσια της αμφίδρομης σχέσης του με τους φορείς της ευρύτερης περιοχής, θα συνεχίσει να συμβάλλει, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του, στην επίτευξη κάθε σοβαρού στόχου. Δρ. Καπετανάκης Ευάγγελος Καθηγητής Πρόεδρος Τ.Ε.Ι. Κρήτης

6 6 Δρ. Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Αυτός είναι ο γενικός τίτλος του Έργου που το Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης και συγκεκριμένα το Εργαστήριο Διαχείρισης Στερεών Υπολειμμάτων και Υγρών Αποβλήτων της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας, ανέλαβε να υλοποιήσει σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος, Πρασίνου και Αισθητικής της Πόλης. Πίσω από αυτόν το εξαιρετικά γενικό και εξαιρετικά φιλόδοξο τίτλο, κρύβεται ένα από τα πλέον δύσκολα, πολύπλοκα και πολυπαραμετρικά προγράμματα που η ομάδα μας έχει ποτέ κληθεί να υλοποιήσει ή να συμμετάσχει. Και έχουμε συμμετάσχει και υλοποιήσει πολλά. Οι λόγοι που προσδίδουν σε αυτό το έργο αυτόν το «δύσκολο» χαρακτήρα είναι επίσης πολλοί, με κυριότερο την ανάγκη αλλαγής νοοτροπίας σε μια πληθώρα κοινωνικών ομάδων της πόλης του Ηρακλείου. Αλλαγή νοοτροπίας των κατοίκων (δημοτών ή μη, μόνιμων ή επισκεπτών), των επιχειρηματιών και των εργαζόμενων που απασχολούν (το 25% των αστικών στερεών αποβλήτων της πόλης παράγεται από επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερο από το 5% του πληθυσμού) αλλά και των εργαζόμενων (και των δομών που είχαν συνηθίσει) στη Διεύθυνση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος, Πρασίνου και Αισθητικής της Πόλης (αν όχι γενικά του Δήμου Ηρακλείου). Και όλα αυτά σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης και με ένα επικείμενο και άμεσα υλοποιήσιμο Καλλικράτη. Δεν ήταν λίγες οι φορές, στους τελευταίους σχεδόν εννέα μήνες, που η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει (Φωτογραφία 1, σχετική σύμβαση υπογράφηκε τέλος Μαρτίου 2010), που νιώσαμε εξαιρετικά πιεσμένοι (σχεδόν συνθλιμμένοι) από την πραγματικότητα που αντιμετωπίσαμε και τις δυσκολίες που ανέκυψαν. Όμως, από τη μια, η πιθανότητα να βοηθήσουμε στη επίτευξη ενός από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά στοιχήματα που έχει βάλει η κοινωνία μας (και στην προσπάθεια αυτή ηγείται ο Δήμος Ηρακλείου) και από την άλλη, η συνεχής ενθάρρυνση από αυτούς που πιστεύουν στην αναγκαιότητα να κερδηθεί αυτό το στοίχημα, μας κράτησαν όρθιους. Υπάρχει βέβαια και κάτι εντελώς ιδιοτελές πίσω από όλα αυτά, η μοναδική ευκαιρία απόκτησης βαθιάς επιστημονικής γνώσης, εμπειρίας και δεξιοτήτων σε ένα εξαιρετικής σημασίας αντικείμενο. Γιατί κανείς δε μπορεί να αναφέρει ότι σχετίζεται ή διαθέτει γνώσεις σε θέματα διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ), εάν δεν ζήσει και βιώσει την καθημερινότητα ενός συστήματος αποκομιδής. Η πρόκληση λοιπόν ήταν και παραμένει μεγάλη, όπως και η ευκαιρία. Το περιοδικό που κρατάτε αυτή τη στιγμή στα χέρια σας, αποτελεί μια προσπάθεια καταγραφής, με ένα τρόπο που μόνο τα γραπτά κείμενα μπορούν να επιτύχουν, της πορείας της προσπάθειας αυτής, που αποτελεί σε τελική ανάλυση μια προσπάθεια των κατοίκων της πόλης του Ηρακλείου. Φωτογραφία 1: Υπογραφή της Σύμβασης για το Πρόγραμμα της Ανακύκλωσης του Δήμου Ηρακλείου, από τον κ. Κουράκη Γιάννη, Δήμαρχο Ηρακλείου και τον κ. Καπετανάκη Ευάγγελο, Πρόεδρο του ΤΕΙ Κρήτης. Παρόντες, ο κ. Σαρρής Νώντας, Αντιδήμαρχος Καθαριότητας, ο κ. Μετοχιανάκης Αντώνης, Δ/ντης Καθαριότητας και ο Δρ. Θρ. Μανιός, Δ/ντης του Εργαστηρίου Διαχείρισης Στερεών Υπολειμμάτων και Υγρών Αποβλήτων του ΤΕΙ Κρήτης.

7 7 Φωτογραφία 2: Κάδοι για τη συλλογή ζυμώσιμων (πράσινος) και ανακυκλώσιμων (μπλε) υλικών που έχουν δοθεί σε κατοίκους της Αγίας Τριάδας Κάτι σαν ημερολόγιο δηλαδή. Επίσης, αποτελεί μια προσπάθεια να ενημερώσουμε τους ίδιους τους κατοίκους, ότι πέρα από τις όποιες δυσκολίες, υπάρχουν και θα υπάρξουν βελτιώσεις στο θέμα της διαχείρισης των ΑΣΑ. Βελτιώσεις που σιγά - σιγά θα περάσουν στην καθημερινότητά τους. Σε ότι αφορά το τεχνικό κομμάτι του έργου, αυτό διαθέτει τέσσερεις άξονες, με έντονα στοιχεία αλληλεπίδρασης: Άξονας 1.. Η ανάπτυξη εναλλακτικών συστημάτων αποκομιδής που θα στηρίζονται στην αμεσότερη συμμετοχή του πολίτη και στην σταδιακή κατάργηση του δημόσιας χρήσης κάδου. Άξονας 2.. Η ανάπτυξη ενός συστήματος ενημέρωσης και προώθησης της ιδέας της διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης που θα υποστηρίζει τα νέα εναλλακτικά συστήματα αποκομιδής. Άξονας 3. Η ανάπτυξη μιας αντικειμενικής μεθοδολογίας χωροθέτησης των υπαρχόντων δημόσιων κάδων, μέχρι την τελική κατάργηση τους. Άξονας 4. Η ανάπτυξη ενός επιστημονικά βασιζόμενου συστήματος χάραξης και επαναχάραξης των δρομολογίων των απορριμματοφόρων στην πόλη του Ηρακλείου χρησιμοποιώντας όλες τις σχετικές νέες τεχνολογίες (γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών). Ο κάθε Άξονας συντίθεται από διάφορες πολυπαραμετρικές και πολυ-επιστημονικές δράσεις με χαρακτηριστικά παραδείγματα την ανάπτυξη ερωτηματολογίων, την πραγματοποίηση καταγραφών στις διάφορες γειτονιές της πόλης, την ανάπτυξη μαθηματικών μοντέλων λήψης αποφάσεων, τη χαρτογράφηση με χρήση GPS, τις δράσεις ενημέρωσης (όπως το παρόν τριμηνιαίο περιοδικό), τις μελέτες για προμήθεια υλικών, το σχεδιασμό δράσεων αποκομιδής, την κοστολόγηση και αξιολόγηση κάθε αλλαγής κ.ο.κ. Στη συνέχεια του περιοδικού, θα βρείτε αποτελέσματα για κάποιες από τις δράσεις αυτές, ενώ σχετική επικαιροποίηση θα υπάρχει και στην ιστοσελίδα του έργου ( Σε επόμενα τεύχη θα υπάρξει αναλυτική καταγραφή της εξέλιξης των δράσεων καθενός από τους παραπάνω άξονες και τα παραδοτέα που θα προκύπτουν. Όμως, όλες αυτές οι δράσεις έχουν (ή υπηρετούν) ένα γενικότερο στόχο, τη μετάβαση της πόλης του Ηρακλείου, σταδιακά και μέσα από μια οργανωμένη διαδικασία, από τον δημόσιας πρόσβασης (και συχνά απαξιωμένο) μπλε και πράσινο κάδο στον ιδιωτικό / οικογενειακό / περιορισμένης πρόσβασης μπλε και πράσινο κάδο (Φωτογραφία 2, κάδοι που μοιράστηκαν στην πρώτη περιοχή εφαρμογής του προγράμματος της ανακύκλωσης, την Αγία Τριάδα). Για όσους από εσάς έχουν ζήσει στο εξωτερικό (και κυρίως σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, που συχνά χρησιμοποιούμε ως πρότυπο) γνωρίζουν ότι αυτό είναι ένα μοντέλο διαχείρισης που εφαρμόζεται σε αυτές, εδώ και δεκαετίες. Είναι ένα μοντέλο, που επιτρέπει τη βελτίωση των δράσεων διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης, την αισθητική βελτίωση των δρόμων, πλατειών και πάρκων (σημεία που τελικά καταλήγουν να συγκεντρώνονται οι δημόσιοι κάδοι), την επέκταση του χρόνου ζωής των κάδων, την αποτελεσματικότερη διαχείριση των ΑΣΑ και φυσικά την ανταποδοτική χρέωση της διαδικασίας αποκομιδής ως τμήμα της Ευρωπαϊκής (και όχι μόνο) φιλοσοφίας ο «ρυπαίνων πληρώνει». Εύχομαι λοιπόν εκ μέρους μια πολυπληθούς ομάδας από το Τ.Ε.Ι. Κρήτης, τη Διεύθυνση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος, Πρασίνου και Αισθητικής της Πόλης (που έχει πάντα τον τελικό λόγο σε ότι προτείνεται και την υποχρέωση, ευθύνη και επιβάρυνση να το υλοποιήσει) και το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου να σταθείτε αρωγοί στην προσπάθεια αυτή, που αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη, αλλά και στην προστασία του τοπικού και παγκόσμιου περιβάλλοντος.

8 8 Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ Στις 7 Νοεμβρίου του 2006 ξεκίνησε για πρώτη φορά η προσπάθεια της ανακύκλωσης στην πόλη του Ηρακλείου. Συγκεκριμένα, τοποθετήθηκαν, την ημέρα της έναρξης του προγράμματος της ανακύκλωσης, 85 ειδικοί κάδοι Ανακύκλωσης στον πρώτο (1ο) από τους δέκα (10) τομείς που είχε χωριστεί το Ηράκλειο και ο οποίος περικλείεται από τις οδούς ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ - ΘΕΡΙΣΣΟΥ - Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ - ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ - ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ και ΠΙΝΔΑΡΟΥ. Ωστόσο όμως, υπάρχουν πολλές γειτονιές, οι οποίες λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους δεν έχουν μέχρι σήμερα καλυφθεί με το σύστημα των μπλε κάδων. Κρίνοντας, λοιπόν, την πόλη του Ηρακλείου, ως προς τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητές που τη διακρίνουν, μπορούν να επισημανθούν, όσον αφορά τη συγκέντρωση και αποκομιδή των ΑΣΑ, τα ακόλουθα: Η πόλη του Ηρακλείου αποτελείται από δυο σαφώς διαχωριζόμενα και διαφορετικά μεταξύ τους τμήματα. Το ένα είναι το εντός των τειχών και το άλλο, το εκτός των τειχών. Η εντός των τειχών περιοχή πολεοδομήθηκε με το σχέδιο του 1936, όπου όμως μέχρι σήμερα σε μεγάλο τμήμα της δεν έχει υλοποιηθεί και τελεί υπό αναθεώρηση εδώ και 14 χρόνια (πάγωμα οικοδομικών δραστηριοτήτων). Στις περιοχές αυτές υπάρχουν συγκεντρωμένες όλες σχεδόν οι υπεραξίες της πόλης. Συγκεντρωμένες πολλές δραστηριότητες, υπηρεσίες, εμπόριο, γραφεία, αναψυχή και σαφώς χώροι κατοικίας, που όμως, σε μερικά σημεία (Αγία Τριάδα - Υγειονομικό), λόγω χαμηλών εισοδημάτων, ο πολεοδομικός ιστός έχει παραμείνει σχεδόν ο παλιός και με πολυπολιτισμικό πληθυσμό (αθίγγανοι και οικονομικοί μετανάστες). Όλα αυτά συνθέτουν μια δύσκολη και σύνθετη εικόνα, όσον αφορά στην παραγωγή και αποκομιδή των απορριμμάτων, καθώς και αναβάθμιση με σύγχρονους περιβαλλοντικά όρους. Η εκτός των τειχών περιοχή μπορεί να οριοθετηθεί σε δυο πολεοδομικές ζώνες χρονικές περιόδους. Η ζώνη των Καμινίων Δειλινών Θερίσσου Μασταμπά Ατσαλένιου Πατελών Πόρου Κατσαμπά κ.λ.π. πολεοδομήθηκε με το σχέδιο του Μετά το 1975 αρχίζει δειλά να δημιουργείται μια νέα ζώνη, με αυθαίρετες κατοικίες, όπου το 1983 με τον Ν (Νόμος Τρίτση) προσπαθεί επεκτάσεις νοτικά, ανατολικά και δυτικά, αλλά περισσότερο για να ενταχθούν, τα πλέον των αυθαίρετα σημερινά κτίσματα. Νέες περιοχές έχουν πλέον σχέδιο πόλης, όπως Αϊ-Γιάννης, Μεσαμπελιές, Κορώνη Μαγαρά, Φορτέτσα, νοτικό Ατσαλένιο, Αγία Αικατερίνη, Παγκρήτιο Στάδιο, Εσταυρωμένος κ.λπ. Όμως, νέες περιοχές, πυκνοδομημένες εξακολουθούν ακόμα να είναι εκτός σχεδίου, όπως Παπατίτου Μετόχι Τρεις Βαγιές Κορακοβούνι, ΤΕΙ και άλλες. Σε αυτές τις εκτός των τειχών περιοχές, υπάρχει ικανοποιητικότερη διαθεσιμότητα κοινόχρηστων χώρων (δρόμοι, Κ.Χ. κ.λπ.) εκτός ολίγων περιπτώσεων, όπου η πυκνή αυθαίρετη δόμηση έχει δημιουργήσει ακραίες υποβαθμισμένες συνθήκες. Στο κέντρο, του εντός των τειχών τμήματος, υπάρχουν οι διάφορες Υπηρεσίες και έχει αναπτυχθεί το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής δραστηριότητας της πόλης. Στην ίδια περιοχή και σε πολυώροφα κτίρια στεγάζονται διάφορα ιδιωτικά γραφεία. Περιφερειακά του εμπορικού και διοικητικού κέντρου και πάντα εντός των τειχών, έχουν διαμορφωθεί γειτονιές κατοικιών με κύριο χαρακτηριστικό παλιά κτίσματα, με μικρό αριθμό ορόφων, στενούς δρόμους και χωρίς ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους. Το εκτός των τειχών τμήμα της πόλης, που κατά το μεγαλύτερο μέρος του διαμορφώθηκε με αυθαίρετη δόμηση, παρουσιάζει μια ποικιλομορφία από πλευράς οικιστικής διαμόρφωσης. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν δρόμοι ικανοποιητικού πλάτους, όπως επίσης και αξιόλογοι ελεύθεροι χώροι (πλατείες), όπου και έχει αναπτυχθεί σημαντική εμπορική δραστηριότητα. Οι κεντρικοί αυτοί δρόμοι διαχωρίζουν τις επιμέρους περιοχές (γειτονιές) του εκτός των τειχών τμήματος, με πολύ σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, από πλευράς δρόμων, ελεύθερων χώρων και οικοδομών. Υπάρχουν γειτονιές με ικανοποιητικό ρυμοτομικό σχέδιο ανάπτυξης και γειτονιές με αυθαίρετη δόμηση, στενούς δρόμους και χωρίς ελεύθερους χώρους. Με βάση λοιπόν την παραπάνω σύντομη αναφορά, μπορεί να ειπωθεί ότι συνολικά, η πόλη του Ηρακλείου έχει μια σημαντική ανομοιομορφία από πλευράς οικιστικής διαμόρφωσης, με αποτέλεσμα να θεωρείται αδύνατη η εφαρμογή ενός και μόνο συστήματος συγκέντρωσης και αποκομιδής των ΑΣΑ. Λόγω των χαρακτηριστικών αυτών, περιοχές όπως η Αγία Τριάδα, το ιστορικό κέντρο, το Ατσαλένιο και άλλες, δεν εξυπηρετούνται μέχρι σήμερα με το σύστημα ανακύκλωσης των μπλε κάδων.

9 ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 άρχισε η αναζήτηση της λεγόμενης "μόνιμης λύσης" στη διάθεση των απορριμμάτων του Δήμου Ηρακλείου. Μέχρι τότε, αλλά και αρκετά χρόνια μετά, τα απορρίμματα μεταφέρονταν στη θέση Σκαφηδαρά (Λινοπεράματα) για μια απλή απόρριψη ή στην καλύτερη περίπτωση για μια απλή ταφή. Το μεγαλύτερο ορατό πρόβλημα αυτής της διάθεσης ήταν η συχνή ανάφλεξη των απορριμμάτων και η κάλυψη σημαντικού μέρους του δυτικού τομέα της πόλης από σύννεφο καπνού, ιδιαίτερα ενοχλητικού και επικίνδυνου. Την αντίστοιχη χρονική περίοδο, στον Ευρωπαϊκό χώρο άρχισε να επεκτείνεται η κομποστοποίηση, μετά από μηχανική διαλογή των γενικών απορριμμάτων (χωρίς διαλογή στην πηγή). Ακολουθώντας αυτήν την τάση, ο Δήμος Ηρακλείου με την 330/ Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αποφάσισε την κατασκευή μονάδας κομποστοποίησης και συγκρότησε επιτροπή για τις απαραίτητες ενέργειες υλοποίησης της απόφασης. Μεταξύ των άλλων ενεργειών στις οποίες προχώρησε, ήταν και η αγορά οικοπεδικής έκτασης στο Μέσα Καρτερό για την εγκατάσταση της μονάδας. Μετά τις αντιδράσεις όμως των ιδιοκτητών παρακείμενων εκτάσεων στην παραπάνω έκταση, ματαιώθηκε κάθε παραπέρα ενέργεια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η εφαρμογή της διαλογής στην πηγή και η κομποστοποίηση του διαχωριζόμενου οργανικού κλάσματος κατακτά ολοένα και περισσότερο έδαφος, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, δεδομένου ότι το παραγόμενο κόμποστ είναι υψηλής ποιότητας. Ο Δήμος Ηρακλείου, παρακινούμενος και από το επιστημονικό δυναμικό του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑΗ) και αργότερα του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Κρήτης (ΤΕΙ), προχωρεί στο σχεδιασμό μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης της διαχείρισης των απορριμμάτων που να δίδει απαντήσεις στα ερωτήματα: α) ποια είναι η σύνθεση των απορριμμάτων της πόλης του Ηρακλείου; β) σε ποιο βαθμό μπορούν να ανταποκριθούν οι δημότες του Ηρακλείου στη διαλογή στην πηγή; και γ) από ποια γειτονιά του Ηρακλείου μπορεί να ξεκινήσει η εφαρμογή της διαλογής στην πηγή; Για την απάντηση στο πρώτο ερώτημα, διαμορφώθηκε πρόγραμμα δειγματοληψιών απορριμμάτων από όλη την πόλη του Ηρακλείου για εννέα συνεχόμενους μήνες. Αναλύθηκαν με χειροδιαλογή περίπου 900m3 απορριμμάτων και τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν τις επόμενες δυο περίπου δεκαετίες, από όλους τους απασχολούμενους σε επίπεδο χώρας με τα απορρίμματα, ως προς τη σύνθεση των απορριμμάτων της και τη διαμόρφωση προτάσεων διαχείρισής τους. Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ποσότητες των διαχωρισθέντων υλικών ανά μήνα, που πραγματοποιήθηκε το Γράφημα 1: Ποσότητες των διαχωρισθέντων υλικών ανά μήνα, που πραγματοποιήθηκε το 1991 Όσον αφορά στο δεύτερο ερώτημα, διαμορφώθηκε πρόταση από το Δήμο και το ΤΕΙ προς τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΕΓΕΤ) για την πειραματική εφαρμογή της διαλογής στην πηγή στην πόλη του Ηρακλείου. Η πρόταση εγκρίθηκε και τέθηκε σε εφαρμογή από τις 11/4/1990 έως τις 11/6/1991. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ανταπόκριση των δημοτών του Ηρακλείου στη διαλογή ήταν ικανοποιητική και ανέδειξαν ως την καλύτερη γειτονιά την περιοχή που περικλείεται από τις οδούς: Ακαδημίας (Α. Παπανδρέου), Θερίσσου και Γεωργιάδου. Για την πιλοτική εφαρμογή της διαλογής στην πηγή επιλέχτηκε η παραπάνω περιοχή και ο Δήμος Ηρακλείου ανέθεσε τη σχετική μελέτη στο ΤΕΙ Κρήτης. Η αλλαγή όμως της πολιτικής ηγεσίας του Δήμου που ακολούθησε ακύρωσε αυτή την προσπάθεια.

10 Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΓΝΩΡΙΜΗ Μια σύντομη αναδρομή σε σχετικά δημοσιεύματα του τοπικού τύπου εκείνη την εποχή, δίδει σαφή εικόνα της προσπάθειας που ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια, αλλά το πλήρωμα του χρόνου τοποθετεί την υλοποίηση της στο σήμερα! Ψήφισμα που εγκρίθηκε ομόφωνα από τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής Καθαριότητας κάνει λόγο για τριβές που προέκυψαν και για την ανάγκη εντατικοποίησης των προσπαθειών τόσο του Δήμου, όσο και των δημοτών να εφαρμοστεί το πρόγραμμα ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ. «Ο Δήμος Ηρακλείου έθεσε υπό την αιγίδα του το πρόγραμμα ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ, που άρχισε πειραματικά. Το ενίσχυσε οικονομικά. έχουν προκύψει όμως τριβές». Έγινε τότε σαφής αναφορά στην έλλειψη μαζικότητας του προγράμματος: κάνουμε έκκληση στο Δ.Σ. να πρωτοστατήσει στην Διαλογή στην Πηγή, να επηρεαστούν οι γειτονιές από τους Δημοτικούς Συμβούλους, ώστε να αποκτήσει το πρόγραμμα μαζικότητα Παρά τα όποια προβλήματα παρουσιάστηκαν κατά την 8μηνη εφαρμογή του προγράμματος που αφορούσαν κυρίως λειτουργικά και οικονομικά θέματα, η ανταπόκριση των δημοτών ήταν αρκετά ικανοποιητική. Ακολουθεί πίνακας με τις περιοχές όπου είχαν τοποθετηθεί συγκροτήματα κάδων της ανακύκλωσης (Φωτογραφία 3) και το βαθμό ανταπόκρισης σε καθένα από αυτά από τους δημότες. Συμφωνήθηκε, από τα σημεία που δεν έχουν μεγάλο βαθμό ανταπόκρισης, να μετακινηθούν οι κάδοι και να τοποθετηθούν σε περιοχές που λειτουργούσαν καλύτερα. Το Ηράκλειο την περίοδο εκείνη στάθηκε πραγματικά πρωτοπόρο στην προσπάθεια διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα. Φωτογραφία 3: Συγκροτήματα μικρών και μεγάλων κάδων σε κάποιες από τις περιοχές εφαρμογής του προγράμματος 13 & Εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των δημοτών για το πρόγραμμα της διαλογής και ανακύκλωσης των απορριμμάτων του Ηρακλείου πραγματοποιήθηκε από τις Ελληνίδες Οδηγούς, Ηρακλείου και Χανίων, με διανομή έντυπου υλικού σε κεντρικά σημεία και σε συγκεκριμένες περιοχές του Ηρακλείου, όπως: Εργατικές κατοικίες, Δειλινά, Όαση, στο Στάδιο κα, χωρίς όμως την αναμενόμενη ανταπόκριση των δημοτών. Είναι η περίοδος όπου το Πειραματικό Πρόγραμμα Διαλογή Ανακύκλωση Απορριμμάτων του Δήμου Ηρακλείου φτάνει στο τέλος του, μετά από 14μηνη διάρκεια, λόγω οικονομικής δυσπραγίας. Λυπηρή η διαπίστωση ότι οι ειδικοί κάδοι της ανακύκλωσης αποσύρονται, με σκοπό να χρησιμοποιηθούν για κοινά απορρίμματα. Σύμφωνα με σχετικά δημοσιεύματα: «Η μόνη ελπίδα για την εφαρμογή ενός ανάλογου προγράμματος είναι η χρηματοδότηση μέσω Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων», συνεχίζοντας «οι δημότες ανταποκρίθηκαν στο πρόγραμμα, σε άλλες περιοχές λιγότερο και σε άλλες περιοχές περισσότερο». Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού είχε γίνει προσπάθεια ευαισθητοποίησης των μαθητών στα σχολεία, με τη συλλογή και ανακύκλωση μπαταριών, ενώ σε σουπερμάρκετ, στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο, καθώς και σε άλλες πηγές, πραγματοποιήθηκε ανακύκλωση χαρτιού. Πιο συγκεκριμένα, από αρκετά Δημοτικά Σχολεία και από σύνολο μαθητών, μέσα σε 57 ημέρες συγκεντρώθηκαν 1.056Kg μπαταρίας. Ποσοτικά δεδομένα συγκέντρωσης καθαρού χαρτιού από τα σουπερμάρκετ, το Βενιζέλειο Νοσοκομείο και από άλλες πηγές παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 1: Ποσότητες περισυλλεχθέντος χαρτιού από Σουπερμάρκετ, Βενιζέλειο Νοσοκομείο και άλλες πηγές Πηγή Σύνολο ημερών Ποσότητα (Kg) Σουπερμάρκετ Βενιζέλειο Νοσοκομείο ΟΤΕ Βιβλία Σχολείων Γενικό Σύνολο

11 Το 2007, αρχίζει η κομποστοποίηση των κλαδοκάθαρων από τα δέντρα της πόλης του Ηρακλείου, η οποία και ανατίθεται στο ΤΕΙ Κρήτης. Το 2009, ο δημόσιος κάδος καταντά κοινωνικό πρόβλημα. Διενέξεις των δημοτών μεταξύ τους, για τη θέση των κάδων και πολλά αλλά είναι ένα καθημερινό πρόβλημα. Το Μάιο επιχειρείται μια συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης, με αντικείμενο τη δημιουργία ενός πολυπαραμετρικού μοντέλου, για την ορθολογική πλέον επανατοποθέτηση όλων των κάδων (3.000 πράσινοι και 1600 μπλε) που υπάρχουν στην πόλη μας, καθώς και τον επαναπροσδιορισμό και τη βελτιστοποίηση των δρομολογίων αποκομιδής. Τον Ιούνιο έχει πλέον ωριμάσει η άποψη ότι με απαξιωμένους τους δημόσιους κάδους (καθημερινή παράνομη εναπόθεση ζωικών υπολειμμάτων, φαρμάκων, τοξικών αποβλήτων και πολλών άλλων παράνομων ενεργειών) πρέπει να προχωρήσουμε στην σταδιακή κατάργησή τους και στη υλοποίηση της σύγχρονης Πανευρωπαϊκά και όχι μόνο, διαδικασίας Διαχείρισης Αστικών Απορριμμάτων με τον τρόπο της διαλογής στην πηγή (απόδοση προσωπικού κάδου και πλαστικών σάκων για ανακυκλώσιμα υλικά και χαρτιά). Όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες λειτουργούν πλέον έτσι. Η ιδέα έρχεται να ωριμάσει μέσα από επίπονη και επίμονη προσπάθεια της Υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου Ηρακλείου και του ΤΕΙ Κρήτης, παρουσιάζεται στη Δημοτική Αρχή και στη συνέχεια σε όλες τις Δημοτικές Παρατάξεις. Τελικά, το Δεκέμβρη του 2009 το Δημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου αναθέτει την επιστημονική στήριξη του έργου στα ΤΕΙ Κρήτης και με μια μεταγενέστερη διορθωμένη, υπογράφεται τελικά η σύμβαση, τον Μάρτιο του Σήμερα, παράγονται στη πόλη μας περίπου τόνοι απορριμμάτων. Οι τόνοι οδεύουν στο ΚΔΑΥ προς ανακύκλωση, από τους οποίους όμως, μετά από ανάλυση καθαρότητας προκύπτει ότι περίπου το 25% της ποσότητας αυτής είναι μη ανακυκλώσιμο και επιστρέφει στον ΧΥΤΑ Πέρα Γαλήνων. Δηλαδή, περίπου το 10% του συνολικού όγκου των παραγόμενων αστικών αποβλήτων του Δήμου Ηρακλείου είναι ανακυκλώσιμο και το 90% οδεύει προ τον ΧΥΤΑ. ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΜΙΑ ΔΥΣΚΟΛΗ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΟΜΩΣ ΕΓΙΝΕ! Τον Μάρτιο του 2010, ο Δήμος Ηρακλείου προχώρησε στην έναρξη ενός Νέου Προγράμματος Αποκομιδής για τα Αστικά Στερεά Απόβλητα, προκειμένου να εφαρμοστεί η ανακύκλωση σε όλες τις περιοχές της πόλης. Η έναρξη αυτή σηματοδοτήθηκε με την υπογραφή σύμβασης συνεργασίας του Δήμου με το ΤΕΙ Κρήτης, ως επιστημονικό συνεργάτη στην υλοποίηση του έργου. Η ουσιαστική έναρξη του προγράμματος έγινε την 7η Απριλίου 2010, όπου πραγματοποιήθηκε λαϊκή συνέλευση για την ενημέρωση των κατοίκων τις περιοχής της Αγίας Τριάδας, σχετικά με το Νέο πρόγραμμα Διαλογής στην Πηγή, ανακύκλωσης και αποκομιδής των Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Η περιοχή της Αγίας Τριάδας ορίστηκε από τον Δήμαρχο κ. Κουράκη Γιάννη, ως η πρώτη περιοχή δράσης. Στη συνέλευση συμμετείχαν ο Αντιδήμαρχος Καθαριότητας κ. Νώντας Σαρρής, ο Προϊστάμενος της Καθαριότητας κ. Εμμανουήλ Μπελαντάκης, ο υπεύθυνος της Υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου Ηρακλείου, κ. Αντώνης Κοτσιφάκης, ο πρόεδρος του 3ου Δημοτικού Διαμερίσματος. Παρευρεθήκαν επίσης, οι Αντιδήμαρχοι Μ. Αλεξάκης και Κ. Βαρδαβάς, καθώς και αρκετοί Διαμερισματικοί Σύμβουλοι του 3ου Διαμερίσματος. Τέλος, παρόντα ήταν και μέλη του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Αγίας Τριάδας. Διαλογή στην Πηγή Η νέα πρόκληση 11 Ο Αντιδήμαρχος κ. Σαρρής ενημέρωσε για τη σπουδαιότητα της συνεργασίας των κατοίκων στην προσπάθεια αυτή, που είναι πλέον μονόδρομος, όχι μόνο για την περιοχή, αλλά για όλη την πόλη και σε όλη τη χώρα, δίνοντας έμφαση στους δυο βασικούς άξονες αυτής της ανατροπής, στην διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων που είναι 1) η δημιουργία γενικά και ειδικά περιβαλλοντικής παιδείας και 2) η εφαρμογή της ΔσΠ. Το Νέο Σύστημα Διαλογής στην Πηγή, Ανακύκλωσης και Αποκομιδής των Αστικών Στερεών Αποβλήτων παρουσίασε ο Δρ. Θρασύβουλος Μανιός, Αναπληρωτής Καθηγητής του ΤΕΙ Κρήτης. Η επιστημονική ομάδα του ΤΕΙ, που συντονίζει ο κ. Μανιός, λειτουργεί και ως Τεχνικός Σύμβουλος του Δήμου στα θέματα αυτά. Ο κ. Μανιός έδωσε μεγάλη έμφαση στην ενημέρωση και εκπαίδευση των κατοίκων της περιοχής, καθώς αυτοί καλούνται όχι να βελτιώσουν, αλλά να αλλάξουν τις όποιες συνήθειές τους, εφόσον μέχρι και σήμερα δεν εφαρμόζεται κανένα Σύστημα Ανακύκλωσης στην περιοχή. Σημείωσε επίσης ότι, κάθε νοικοκυριό αντιμετωπίζεται ως μονάδα, καθώς προωθείται το σύστημα διαλογής στην πηγή (σπίτι) και η συμμετοχή των κατοίκων είναι αυτή που θα κρίνει και την επιτυχία της όλης προσπάθειας. Η Αγία Τριάδα είναι μια ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη περιοχή, εντός των τειχών της πόλης του Ηρακλείου, η οποία χαρακτηρίζεται από ανύπαρκτο, σχεδόν, ρυμοτομικό σχεδιασμό, με πολύ στενούς δρόμους, στους οποίους δεν έχουν πρόσβαση αυτοκίνητα, συνεπώς και τα απορριμματοφόρα του Δήμου. Στην περιοχή κυριαρχούν κατοικίες, μεγάλης ηλικίας. Σημειώνεται ότι, στην Αγία Τριάδα είναι έντονα αισθητά τα προβλήματα που προκύπτουν από την απουσία κάδων απορριμμάτων, όπου σύμφωνα με το υπάρχον σύστημα, η αποκομιδή γίνεται πόρτα πόρτα, με τους υπαλλήλους της υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου να συλλέγουν σακούλες. Σημειώνεται επίσης ότι μέχρι και πριν από ένα μήνα δε γινόταν ανακύκλωση στην περιοχή. Προκειμένου λοιπόν να ξεκινήσει το Νέο Πρόγραμμα Αποκομιδής και Ανακύκλωσης στην περιοχή, πραγματοποιήθηκαν σειρά συναντήσεων μεταξύ φορέων, κυρίως στη Δ/νση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος και Αισθητικής της Πόλης, του Δήμου Ηρακλείου, για την τελική επιλογή του τρόπου που θα γίνεται η αποκομιδή και ανακύκλωση. Η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) ήταν η ομόφωνη επιλογή όλων των συμμετεχόντων για τον τρόπο που θα γίνεται η διαλογή και αποκομιδή στην περιοχή, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της. Για το πώς θα γίνεται η ΔσΠ από τους κατοίκους της περιοχής, μοιράστηκαν ενημερωτικά φυλλάδια, σχετικά με το πώς γίνεται η ανακύκλωση και ποια υλικά πάνε που, ενώ επίσης μοιράστηκε και φυλλάδιο με τις οδηγίες εφαρμογής του προγράμματος.

12 12 ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ (ΔσΠ) Για την εφαρμογή του Προγράμματος καταρτίστηκε και τέθηκε σε εφαρμογή το ακόλουθο σχέδιο: Για τα Ζυμώσιμα ή οργανικά (υπολείμματα τροφίμων κουζίνας): Τα υπολείμματα κουζίνας πρέπει να τοποθετούνται μέσα στις σακούλες που είναι τοποθετημένες μέσα στους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ ΚΑΔΟΥΣ τους οποίους έχει παραχωρήσει ο Δήμος Ηρακλείου. Τους πράσινους κάδους (μικρούς ή μεγάλους) καλούνται οι κάτοικοι να τους βγάζουν έξω ΜΟΝΟ ΔΕΥΤΕΡΑ, ΤΕΤΑΡΤΗ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΑΒΒΑΤΟ, όπου και γίνεται η αποκομιδή μόνο των οργανικών, και να τους τοποθετούν στο ειδικό σημείο που έχει καθοριστεί έξω από το σπίτι τους. Η αποκομιδή των ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ υπολειμμάτων από τους κάδους ξεκινά στις 07:30 το πρωί και ολοκληρώνεται περίπου στις 12:00. Τις ημέρες αυτές συλλέγονται ΜΟΝΟ τα υπολείμματα κουζίνας και ΜΟΝΟ αυτά που βρίσκονται μέσα στον πράσινο κάδο. Για τα Υλικά Συσκευασίας ή ανακυκλώσιμα: Τα ανακυκλώσιμα υλικά θα πρέπει να τοποθετούνται μέσα στις ΜΠΛΕ ΣΑΚΟΥΛΕΣ ή στους ΜΠΛΕ ΚΑΔΟΥΣ που έχει παραχωρήσει ο Δήμος Ηρακλείου. Οι κάτοικοι καλούνται να βγάζουν έξω τις μπλε σακούλες ή τους μπλε κάδους ΜΟΝΟ ΤΡΙΤΗ ΚΑΙ ΠΕΜΠΤΗ και να τους τοποθετούν στο ειδικό σημείο που έχει καθορίσει έξω από το σπίτι τους. Η αποκομιδή των ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ξεκινά στις 07:30 και ολοκληρώνεται περίπου στις 12:00. Τις ημέρες αυτές συλλέγονται ΜΟΝΟ τα ανακυκλώσιμα και ΜΟΝΟ αυτά που βρίσκονται μέσα στον μικρό μπλε κάδο ή μπλε σακούλα. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓ. ΤΡΙΑΔΑ, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι ζυγίσεις της Ανακύκλωσης της περιοχής, δεδομένα που έχει ο Δήμος Ηρακλείου και πιο συγκεκριμένα η Δ/νση Καθαριότητας, Περιβάλλοντος, Πρασίνου και Αισθητικής της πόλης. Η πρώτη ζύγιση πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 18 Μαΐου 2010, με 480 Kg ανακυκλώσιμα. Παρατηρείται ότι η ανακύκλωση στην περιοχή της Αγ. Τριάδας παρουσίασε αρκετές αυξομειώσεις, με σημαντική άνοδο να σημειώνεται τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου. Αν αναλογιστεί κανείς ότι ο συνολικός όγκος των απορριμμάτων της περιοχής είναι κατά μέσο όρο εβδομαδιαίως 4.000Kg, από τα οποία τα ανακυκλώσιμα υλικά έχουν υπολογιστεί στο 40% περίπου του συνολικού βάρους αυτών, τότε προκύπτει ότι, με το πρόγραμμα της ανακύκλωσης που εφαρμόστηκε, συγκεντρώνεται περίπου το 50% των ανακυκλώσιμων υλικών. Φαίνεται λοιπόν από τα παραπάνω ότι, πρόκειται για μια σημαντική προσπάθεια, η οποία αξίζει να υποστηριχθεί από όλους μας, προκειμένου να ξεπεράσουμε τα τυχών προβλήματα και τις όποιες δυσκολίες προέκυψαν και θα προκύψουν. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα για την πόλη του Ηρακλείου, το οποίο αξίζει όχι μόνο να υποστηριχθεί, αλλά και να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές του Ηρακλείου άμεσα, προκειμένου η πόλη μας να αναδειχθεί σε μια από τις πλέον περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένες πόλεις της Ελλάδας, ως προς τη διαχείριση των απορριμμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος. Διάγραμμα 1: Απεικόνιση της διακύμανσης της ανακύκλωσης στην Αγ. Τριάδα, μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2010

13 Ο ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΜΠΛΕ ΚΑΔΟ? 13 Μετά την διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση που κάνει ο καθένας μας ξεχωριστά, το περιεχόμενο των μπλε κάδων οδηγείται στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.) Ανατολικής Κρήτης. Πρόκειται για εγκαταστάσεις στις οποίες, με συνδυασμό μηχανικής και χειρονακτικής διαλογής, διαχωρίζονται ανάμικτα μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα ή ομάδες υλικών, που προέρχονται από τη διαλογή στην πηγή και ακολούθως, γίνεται αναβάθμιση και δεματοποίηση των υλικών που έχουν διαχωριστεί. Τα δευτερογενή υλικά που εξάγονται από ένα Κ.Δ.Α.Υ. είναι περισσότερο εμπορεύσιμα (καθαρά) από ότι εάν τα υλικά αυτά προωθούνταν απευθείας στην αγορά, λόγω της πρόσθετης διαλογής - συσκευασίας. Αυτή η παράμετρος αποτελεί και το μεγαλύτερο όφελος των Κ.Δ.Α.Υ. Στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις γίνονται αποδεκτά μόνον απορρίμματα μετά από διαλογή στην πηγή. Τα υλικά - στόχοι των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή, αφορούν το σύνολο των υλικών συσκευασίας. Η μορφή και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες τα προϊόντα ενός Κ.Δ.Α.Υ. διοχετεύονται προς ανακύκλωση, εξαρτώνται από τις απαιτήσεις της αγοράς και το κόστος των μεθόδων επεξεργασίας. Τα είδη των τελικών προϊόντων που προέρχονται π.χ. από το εισερχόμενο ρεύμα χαρτιού, μπορούν να περιλαμβάνουν εφημερίδες, ανάμικτο χαρτί, χαρτόνι, δεματοποιημένα ή όχι. Το γυαλί μπορεί να διαχωρίζεται ανά χρώμα, τα κουτιά αλουμινίου να παραδίδονται συμπιεσμένα (ή όχι) ή τεμαχισμένα, τα πλαστικά διαχωρισμένα ανά είδη ή ανάμικτα (π.χ. PP και PS μαζί) θρυμματοποιημένα ή κοκκοποιημένα, οι σιδηρούχοι περιέκτες συμπιεσμένοι (ή όχι), από ένα μέταλλο ή διμεταλλικοί. ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΣΤΑΔΙΑ Ο βασικός διαχωρισμός από τα ρεύματα των υλικών που προσκομίζονται στη μονάδα, γίνεται από τους εργαζόμενους διαλογείς σε υπερυψωμένες γραμμές χειροδιαλογής και τα υλικά τοποθετούνται σε κατάλληλα διαμερίσματα. Μία σειρά μεταφορικών συστημάτων χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των υλικών από το σημείο υποδοχής τους (εκφόρτωσης από τα οχήματα συλλογής) σε ποικίλες επεξεργασίες που μπορεί να περιλαμβάνουν προ-διαχωρισμό, κοσκίνιση, που γίνεται κυρίως για την απομάκρυνση των ξένων (άχρηστων) υλικών, διαχωρισμό των σιδηρούχων υλικών με ηλεκτρομαγνήτες, χειροδιαλογή. Τα υλικά στόχοι, όταν πληρωθούν οι χώροι συγκέντρωσής τους, οδηγούνται σε συμπιεστές δεματοποιητές ή θραυστήρες, κοκκοποιητές κ.λπ., ανάλογα με το είδος του υλικού και τις απαιτήσεις της βιομηχανίας. Η αναγκαιότητα να υπάρχει στάδιο προδιαλογής προκύπτει από το επίπεδο ρύπανσης του εισερχομένου ρεύματος απορριμμάτων, π.χ. για την απομάκρυνση μπαταριών, δοχείων χρωμάτων, πλαστικών φιλμ κ.λπ. Στο στάδιο όμως αυτό, μπορεί να γίνει και ο διαχωρισμός ογκωδών υλικών (π.χ. χαρτονιών) τα οποία εύκολα αποσπώνται από τα υπόλοιπα, ενώ παράλληλα περιορίζεται το πρόβλημα υπερφόρτωσης των γραμμών διαχωρισμού. Τα υλικά στόχοι, μετά το διαχωρισμό επεξεργασία ζυγίζονται, στη συνέχεια αποθηκεύονται και τέλος οδηγούνται στην αγορά. Τα υπόλοιπα υλικά, δηλαδή όσα έχουν εναπομείνει μετά τη διαδικασία διαχωρισμού, οδηγούνται για τελική διάθεση. Φωτογραφία 4: Διάγραμμα ροής ανακύκλωσης Για την Ανατολική Κρήτη, έχει σχεδιαστεί το ΚΔΑΥ Ηρακλείου, ο οποίος καλύπτει τις ανάγκες του έργου ανακύκλωσης των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου. Τα υλικά συλλέγονται από τα απορριμματοφόρα των Δήμων των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου και έρχονται στο ΚΔΑΥ Ηρακλείου, όπου γίνεται ο διαχωρισμός αποβλήτων συσκευασίας ανά κατηγόρια. Δεματοποιούνται (εκτός από το γυαλί, το σίδηρο και τα ογκώδη) και ακολούθως πάνε προς ανακύκλωση. Πιο συγκεκριμένα, η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης της Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), παρουσιάζει για τα έτη 2008 και 2009 για το ΚΔΑΥ Ηρακλείου τους ακόλουθους βασικούς δείκτες, όπως αυτοί παρουσιάζονται στους πίνακες 2 και 3.

14 14 Αποτελέσματα 2008 Πληθυσμός (31/12/08) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 18 Ισοδύναμη χωρητικότητα δικτύου (m3) (31/12/08) Πίνακας 2: Αποτελέσματα βασικών δεικτών του έργου του Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου, έτους 2008* Συλλογή - σύνολο έτους (τόνοι) Ανάκτηση - σύνολο έτους (τόνοι) Ανάκτηση συσκευασιών σύνολο έτους (τόνοι) Αποτελέσματα 2009 Πληθυσμός (31/12/09) Αριθμός Κάδων Αριθμός Οχημάτων 18 Ισοδύναμη χωρητικότητα δικτύου (m3) (31/12/09) Πίνακας 3: Αποτελέσματα βασικών δεικτών του έργου του Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου, έτους 2009* Συλλογή - σύνολο έτους (τόνοι) Ανάκτηση Αποβλήτων Συσκευασίας & χαρτιού εντύπων - σύνολο έτους (τόνοι)* Ανάκτηση συσκευασιών σύνολο έτους (τόνοι)* *1 Τα αποτελέσματα αφορούν στο σύνολο των Δήμων που εξυπηρετούνται από το συγκεκριμένο Κ.Δ.Α.Υ. *2 Η διαφορά μεταξύ των δύο μεγεθών, ανάκτηση και ανάκτηση συσκευασιών αποτελεί την ανάκτηση του έντυπου χαρτιού. Από τους δυο παραπάνω πίνακες προκύπτει ότι η συνολική ετήσια ποσότητα του ΚΔΑΥ Ανατολικής Κρήτης από την ανάκτηση συσκευασιών έχει αυξηθεί σημαντικά και πιο συγκεκριμένα, από τόνους σε τόνους. Στους Πίνακες 4 και 5, παρατίθενται οι ποσότητες των υλικών που ανακτήθηκαν τα έτη 2008 και 2009, ενώ στα γραφήματα 2 και 3 παρουσιάζεται η ποσοστιαία συμμετοχή τους στην συνολική ανάκτηση. Α/Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (τόνοι) 1 Χάρτινη Συσκευασία Χάρτινη Συσκευασία Υγρών 43 3 Φιάλες PΕΤ Aνάμικτες πλαστικές συσκ/σίες Φιλμ PΕ PE Κουτιά Αλουμινίου 45 8 Κουτιά σιδήρου Γυαλί 324 Σύνολο Αποβλήτων Συσκευασίας Χαρτί Εντύπων Λοιπά Υλικά, Μη Συσκευασίας 146 Σύνολο ανάκτησης Πίνακας 4: Ποσότητες που ανακτήθηκαν το έτος 2008 Α/Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ΠΟΣΟΤΗΤΑ (τόνοι) 1 Χάρτινη Συσκευασία Χάρτινη Συσκευασία Υγρών 63 3 Φιάλες PΕΤ Aνάμικτες πλαστικές συσκ/σίες Φιλμ PΕ PE Κουτιά Αλουμινίου 45 8 Κουτιά σιδήρου Γυαλί 377 Σύνολο Αποβλήτων Συσκευασίας Χαρτί Εντύπων Λοιπά Υλικά, Μη Συσκευασίας 187 Σύνολο ανάκτησης Πίνακας 5: Ποσότητες που ανακτήθηκαν το έτος 2009 Από τα δεδομένα των παραπάνω πινάκων διαπιστώνεται ότι οι ποσότητες όλων των ανακτημένων υλικών παρουσιάζουν μια σημαντική αύξηση και μάλιστα, το σύνολο της ανάκτησης από το 2008 έως το 2009 σημείωσε αύξηση περίπου της τάξης του 17%.

15 15 Γράφημα 2: Σύνθεση ανακτώμενων υλικών του Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου για το έτος Γράφημα 3: Σύνθεση ανακτώμενων υλικών του Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου για το έτος Η ροή της ανάκτησης για τα έτη 2008 και 2009 παρουσιάζεται στα παρακάτω διαγράμματα: Διάγραμμα 2: Μηνιαίες ποσότητες που ανακτήθηκαν το Διάγραμμα 3: Μηνιαίες ποσότητες που ανακτήθηκαν το Που πάνε τα υλικά μετά την ανακύκλωση? Όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά πωλούνται σε εξουσιοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η τιμή πώλησής τους εξαρτάται από το είδος και την καθαρότητα του ανακυκλώσιμου υλικού. Άλλα υλικά έχουν υψηλή τιμή πώλησης όπως π.χ. τα μέταλλα και άλλα χαμηλή όπως π.χ. το χαρτί και το γυαλί. Πως κυμαίνεται το ποσοστό της ανακύκλωσης την τελευταία 4ετία? Το ΚΔΑΥ Ηρακλείου ξεκίνησε να λειτουργεί ουσιαστικά το Από το 2007 μέχρι και τέλος Μαΐου 2010 το ποσοστό αύξησης των εισερχομένων ποσοτήτων ανέρχεται περίπου στο 18%. Οφέλη από την ανακύκλωση υλικών συσκευασίας? κιλά ανακυκλωμένου γυαλιού εξοικονομούν περίπου 12 κιλά πετρέλαιο κιλά κορμών δέντρων μας δίνουν 1000 κιλά χαρτιού κιλά ανακυκλωμένου χαρτιού εξοικονομούν κιλά πετρέλαιο Με την ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται για να γίνει 1 κουτί από αλουμίνιο, μπορείτε να έχετε αναμμένη μια λάμπα 60/Watt για 5 ώρες, ή να λειτουργεί ένα ψυγείο για 4 ώρες.

16 16 Ανακύκλωση είναι η διαδικασία μετατροπής των σκουπιδιών σε πηγές ενέργειας ή πρώτες ύλες με τη χρήση επιστημονικών μεθόδων και η επαναχρησιμοποίηση κατόπιν επεξεργασίας ορισμένων άχρηστων υλικών (κυρίως υλικών συσκευασίας). Τα απορρίμματα που μπορούν να ανακυκλωθούν στην πόλη μας μέχρι σήμερα είναι το χαρτί, το γυαλί, ορισμένα μέταλλα, τα πλαστικά, οι μπαταρίες, τα ορυκτέλαια τα ελαστικά αυτοκινήτων, τα μαγειρικά έλαια, τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, οι λαμπτήρες φθορισμού ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ: ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΗ ΣΩΣΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΝΕΤΕ ΣΩΣΤΑ Βασικοί στόχοι της ανακύκλωσης η επαναχρησιμοποίηση ορισμένων συσκευασιών (π.χ. γυάλινα ή πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης) από τις βιομηχανίες, αφού προηγηθούν οι διαδικασίες διαλογής και αποστείρωσής τους. η επεξεργασία ορισμένων υλικών και η αξιοποίησή τους ως πρώτες ύλες, για την παραγωγή ή κατασκευή νέων αγαθών, όπως π.χ. είναι το χαρτί και το χαρτόνι, τα πλαστικά κ.α. ο περιορισμός της παραγωγής των υλικών συσκευασίας από τις βιομηχανίες. ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ: ΈΡΓΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ ΜΟΝΟ!!! Τα Αστικά Στερεά Απόβλητα είναι ουσιαστικά συνδεδεμένα με την ύπαρξη του ανθρώπου. Αρχικά, αυτά αποτελούνταν μόνο από τα υπολείμματα των τροφών του. Με την πάροδο του χρόνου όμως, τη συγκρότηση των κοινωνιών και την οικονομική ανάπτυξη, η ποσότητα των παραγόμενων απορριμμάτων αυξήθηκε ραγδαία και η σύνθεσή τους διαφοροποιήθηκε. Οι περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες και λαοί παράγουν περισσότερα ΑΣΑ κατά άτομο και ημέρα από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και λαούς, ενώ ταυτόχρονα, διαφοροποιείται και η σύνθεσή τους. Η συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή ΑΣΑ έχει πολλές δυσάρεστες συνέπειες για το περιβάλλον, όπως είναι η υπερβολική και πολλές φορές άσκοπη εξάντληση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του πλανήτη και η ποικιλόμορφη υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τόσο από την επεξεργασία των υλικών των πλουτοπαραγωγικών πηγών, όσο και από τα τελικά στερεά κατάλοιπα τους. Αν όμως η ποσότητα των παραγόμενων ΑΣΑ και η σύνθεσή τους δίνει στοιχεία για το βιοτικό επίπεδο των λαών που τα παράγουν, η διαχείρισή τους προδίδει το πολιτιστικό τους επίπεδο. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΑ: ΔΗΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΕΣ Με τον όρο διαχείριση των ΑΣΑ, αποδίδεται το σύνολο των ενεργειών που θα πρέπει να κάνουν, τόσο οι ίδιοι οι δημότες που παράγουν τα ΑΣΑ, όσο και η υπεύθυνη διαχειριστική αρχή (Δήμος) για την επιτυχή και ολοκληρωμένη διαχείρισή τους, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα: τη μείωση της παραγωγής των ΑΣΑ, τη διαλογή τους στον τόπο παραγωγής τους (νοικοκυριό, κατάστημα, εργοστάσιο, κλπ), τη σωστή συγκέντρωσή τους, την προγραμματισμένη με ακρίβεια αποκομιδή τους την ανακύκλωση των ανακυκλούμενων υλικών, την επεξεργασία των επιμέρους κλασμάτων και τη διάθεση των υπολοίπων στο περιβάλλον με ασφάλεια ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΑ Η σωστή εφαρμογή όλων των παραπάνω οδηγεί: στην ελαχιστοποίηση των προβλημάτων στον τόπο παραγωγής των ΑΣΑ, στην ελαχιστοποίηση των προβλημάτων στον τόπο επεξεργασίας και διάθεσής τους, και στη μείωση της εξάντλησης των πλουτοπαραγωγικών πηγών Με το παρόν έργο λοιπόν, επιδιώκεται να επιτευχθούν, για τα ΑΣΑ της πόλης του Ηρακλείου, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τα ακόλουθα: - Η σωστή και αποτελεσματική διαλογή στην πηγή (νοικοκυριό, καταστήματα, κλπ). - Η σωστή συγκέντρωση των επιμέρους κλασμάτων, χωρίς προβλήματα στο σημείο συγκέντρωσής τους. - Η συστηματική, προγραμματισμένη και με ακρίβεια αποκομιδή τους. - Η προώθηση των επιμέρους κλασμάτων για ανακύκλωση ή επεξεργασία. Η υλοποίηση των παραπάνω θα έχει ως αποτέλεσμα τα ακόλουθα: - Η πόλη του Ηρακλείου να διατηρείται καθαρή. - Η ανακύκλωση των συσκευασιών να μεγιστοποιηθεί και συνεπώς, να μειωθεί αντίστοιχα ο όγκος των ΑΣΑ που οδηγούνται στη μονάδα επεξεργασίας και διάθεσης. - Η μέθοδος επεξεργασίας που θα επιλεγεί για την επεξεργασία των ΑΣΑ στην κεντρική μονάδα να δώσει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

17 Ένα σωρό από ουσιώδη ερωτήματα αναζητούν απάντηση σχετικά με την ανακύκλωση. Βρείτε τα στην παρακάτω ανάλυση και αξιοποιείστε τα σωστά 17 Γιατί πρέπει να ανακυκλώνουμε; - Για τη διατήρηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και για τις επερχόμενες γενιές. - Για τη διάσωση των δασών που σήμερα καταστρέφονται για την παραγωγή χαρτιού. - Για την προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση και μόλυνση που προκαλεί σε αυτό η ελεύθερη και ανεξέλεγκτη απόρριψη των απορριμμάτων. - Για τη μείωση της απαιτούμενης ενέργειας και για την παρασκευή ή παραγωγή διαφόρων αγαθών. Ο Πίνακας που ακολουθεί δείχνει τη μείωση της ρύπανσης του νερού και του αέρα που επιτυγχάνεται με την ανακύκλωση διαφόρων υλικών. Υλικό Μείωση ρύπανσης αέρα Μείωση ρύπανσης νερού Αλουμίνιο 95% 97% Χάλυβας 85% 76% Χαρτί 75% 35% Γυαλί 20% - Πίνακας 6: Περιβαλλοντικά Οφέλη από την Ανακύκλωση Στο παρόν τεύχος θα γίνει αναφορά μόνο για την ανακύκλωση του χαρτιού. Η ανακύκλωση των άλλων υλικών θα παρουσιαστεί σε επόμενα τεύχη. Υλικά τα οποία ανακυκλώνονται; - Χαρτί, πχ. εφημερίδες και περιοδικά - Χάρτινες συσκευασίες, πχ. χαρτόκουτα - Γυαλί, γυάλινες συσκευασίες, πχ. γυάλινες φιάλες - Μεταλλικοί περιέκτες, πχ. κονσέρβες, αλουμινένια κουτάκια - Όλα τα πλαστικά δοχεία και οι πλαστικές συσκευασίες, πχ. σακούλες - Ειδικά απορρίμματα όπως: μπαταρίες, οχήματα, ελαστικά οχημάτων, λιπαντικά έλαια, λαμπτήρες οικονομίας και φθορισμού. -Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ψυγεία, πλυντήρια, κλιματιστικά, οθόνες τηλεόρασης κ.α.) - Οργανικά υπολείμματα κόμποστ. Ποιο είναι το όφελος από την ανακύκλωση του χαρτιού; - Στη χώρα μας καταλήγουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια περίπου τόνοι χαρτιού, για την παραγωγή των οποίων χρειάστηκαν: 12 εκατομμύρια στρέμματα δάσους 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερό 1,5-2 δισεκατομμύρια κιλοβατώρες. - Με την πολτοποίηση παλιού χαρτιού και την αξιοποίησή του στην παραγωγή εξοικονομείται κατανάλωση νερού κατά 60%, κατανάλωση ενέργειας κατά 40%, ενώ η ρύπανση της ατμόσφαιρας περιορίζεται κατά 74% και η μόλυνση του νερού κατά 35%. - Το 1990 δαπανήθηκαν δολάρια για την εισαγωγή ειδών χαρτοποιίας. - Υπολογίζεται ότι για κάθε τόνους χαρτί που ανακυκλώνεται γίνεται εξοικονόμηση 50 εκατομ. δολαρίων. - Υπολογίζεται ότι ένας τόνος χαρτί που ανακυκλώνεται σώζει τη ζωή 17 δέντρων. Από όλα τα παραπάνω οικονομικά και στατιστικά στοιχεία φαίνεται ότι η ανακύκλωση χαρτιού εξυπηρετεί τόσο την εθνική μας οικονομία όσο και το περιβάλλον. Ποια είδη χαρτιού ανακυκλώνονται; Ποιοι περιορισμοί ισχύουν στη διαλογή του χαρτιού προς ανακύκλωση; Σχεδόν κάθε είδος χαρτιού ή χαρτονιού μπορεί να ανακυκλωθεί. Εξαιρούνται οι χάρτινες συσκευασίες που έχουν επίστρωση αλουμινίου ή είναι πλαστικοποιημένες (συσκευασίες χυμών, σάλτσας, γάλακτος κ.λπ.), τα λερωμένα χαρτιά, το καρμπόν, οι φωτογραφίες, τα ριζόχαρτα. Το καλύτερο χαρτί για ανακύκλωση προέρχεται από σχολικά βιβλία και τετράδια, από φωτοτυπίες, από χαρτί ηλεκτρονικού υπολογιστή και από καφέ χαρτοκιβώτια. Πρόσφατα, στο ανακυκλώσιμο χαρτί εντάχθηκαν και τα αποκόμματα διαφόρων τύπων χαρτιού (λευκά, ημίλευκα, αρχείου, δημοσιογραφικό, κραφτ) και οι μελανοταινίες (εκτυπωτών, ταμειακών μηχανών, γραφομηχανών). Το χαρτί μπορεί να ανακυκλώνεται συνεχώς. Το ανακυκλωμένο χαρτί είναι ασφαλές και απόλυτα καθαρό, γιατί δεν συλλέγεται από τα σκουπίδια. Επίσης, κατά τη μετατροπή του σε χαρτοπολτό, αναπτύσσεται θερμοκρασία150oc περίπου, κατά την οποία καταστρέφονται κάθε είδους παθογόνοι μικροοργανισμοί.

18 18 Πώς μπορούμε να οργανώσουμε σωστά τη συλλογή και διαλογή χαρτιού για ανακύκλωση; Στο γραφείο: Ο καθένας μπορεί να μαζεύει τα άχρηστα χαρτιά στο γραφείο του και να τα χωρίζει σε κατηγορίες (άσπρο, φωτοτυπικό, μελανοταινία, έγχρωμο κ.λπ.). Σε τακτά διαστήματα θα πρέπει να γίνεται συγκέντρωση του υλικού σε μεγάλα χαρτοκιβώτια κατά είδος και κατόπιν να ειδοποιείται ο αρμόδιος φορέας για να συλλέξει το χαρτί και να το μεταφέρει στους χώρους ανακύκλωσης. Στο σπίτι: Μπορούμε να μαζεύουμε χωριστά το χαρτί και, αν έχουμε χώρο, να το διαχωρίζουμε σε κατηγορίες (εφημερίδες, άσπρα χαρτιά, χαρτόνια κ.λπ.). θα πρέπει να φροντίζουμε να καθαρίζουμε όσο γίνεται το άχρηστο υλικό (π.χ. να βγάζουμε τα πλαστικοποιημένα εξώφυλλα, τις μεταλλικές καρφίτσες που συγκρατούν τις σελίδες των περιοδικών, να πετάμε τα λερωμένα χαρτιά κ.λπ.). Πως μπορούμε να μειώσουμε την ποσότητα του χαρτιού που καταναλώνουμε; Όταν βγάζουμε φωτοτυπίες, να χρησιμοποιούμε και τις δύο όψεις της σελίδας. Να μεταχειριζόμαστε τα άχρηστα χαρτιά μιας όψης (ψηφοδέλτια, λογαριασμοί, παλιές φωτοτυπίες, διαφημιστικά) για πρόχειρα, σημειώσεις, λογαριασμούς κ.λπ. Όταν γράφουμε, να μην ξοδεύουμε μία σελίδα χαρτιού για μια - δυο λέξεις, αλλά να φροντίζουμε να εκμεταλλευόμαστε ολόκληρη την επιφάνεια της σελίδας. Στην καθαριότητα του σπιτιού, να χρησιμοποιούμε καθαρά πανιά και όχι χαρτί κουζίνας. ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ «ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ». Ανταποδοτική ανακύκλωση είναι η συγκέντρωση πλαστικών μπουκαλιών, αλουμινένιων κουτιών και γυάλινων μπουκαλιών, στα οργανωμένα κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης, με ανταπόδοση κουπονιών αγοράς από συμβεβλημένα καταστήματα ή παραχώρηση της αξίας των κουπονιών σε οργανώσεις προστασίας περιβάλλοντος ή σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Η εφαρμογή του προγράμματος της ανταποδοτικής ανακύκλωσης πλαστικού, αλουμινίου και γυαλιού στο Δήμο μας ξεκίνησε στις Στην πόλη μας εχουν τοποθετηθεί δύο κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης, σε θέσεις κεντρικές και εύκολης προσέγγισης από τους δημότες. Το ένα βρίσκεται στη κεντρική πλατεία Ελευθερίας και το άλλο στην ανατολική πλευρά του πάρκου της Όασης. Η ανταπόκριση των δημοτών υπήρξε από την αρχή εντυπωσιακή, ιδίως αυτή των μαθητών των Δημοτικών σχολείων της πόλης. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε πανελλαδικό διαγωνισμό τον Ιούνιο, η πόλη μας απέσπασε το πρώτο βραβείο συμμετοχής στην ανταποδοτική ανακύκλωση. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Ηρακλείου στο κέντρο αναταποδοτικής ανακύκλωσης στη θέση ΟΑΣΗ, από τις έως τις , έχουν συγκεντρωθεί τεμάχια πλαστικού, τεμάχια αλουμινίου και τεμάχια γυαλιού. Στη θέση της πλατείας Ελευθερίας έχουν συγκεντρωθεί τεμάχια πλαστικού, τεμάχια αλουμινίου, τεμάχια γυαλιού. Όλες οι προαναφερόμενες ποσότητες, δείχνουν το αυξημένο ενδιαφέρον των δημοτών για την ανακύκλωση. Αξίζει ακόμα να τονιστεί ότι, ανάλογη ποσότητα ανακυκλώσιμων υλικών έχει συγκεντρωθεί σε σχολεία του Δήμου μας και σε αποθήκες, αναμένοντας τον νέο διαγωνισμό. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι να συμβάλει στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και στην προώθηση της ανακύκλωσης, ενημερώνοντας τους καταναλωτές, υποστηρίζοντας την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη νέων και φιλικότερων προς το περιβάλλον αγαθών και προωθώντας τρόπους παροχής προϊόντων και υπηρεσιών με χρήση λιγότερων πόρων. Ο δεσμός μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της ποσότητας αποβλήτων πρέπει να σπάσει. Το νέο Ευρωπαϊκό και Εθνικό θεσμικό πλαίσιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων θέτει διαρκώς αυστηρότερες προδιαγραφές και απαιτήσεις, οι οποίες αναμένεται να απαιτήσουν σημαντικές και δαπανηρές αλλαγές από τις τοπικές κοινωνίες, για τον τρόπο που διαχειρίζονται τα απόβλητά τους. Πιο συγκεκριμένα, η Η.Π /3508/2002, που ενσωματώνει στο Εθνικό Δίκαιο την Κοινοτική Οδηγία για την Υγειονομική Ταφή (1999/31/ΕΚ),

19 19 θέτει σταδιακά αυξανόμενους στόχους για την εκτροπή των Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) από την υγειονομική ταφή: έως τον Ιούλιο του 2010, 2013 και 2020 μόνο το 75, 50 και 35%, κατά βάρος, αντίστοιχα, των ΒΑΑ που παρήχθησαν το 1995, θα μπορούν να διατίθενται με τη μέθοδο της υγειονομικής ταφής. Η υπόλοιπη ποσότητα όση και αν είναι αυτή, με δεδομένη τη συνεχή αύξηση της παραγωγής των ΑΣΑ που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες θα πρέπει να τύχει κάποιας κατάλληλης επεξεργασίας, η οποία θα ελαττώσει σημαντικά και σύμφωνα με συγκεκριμένα ποσοτικά κριτήρια μέτρησης (που δεν έχουν προσδιοριστεί ακριβώς, ακόμα στην Ελλάδα) το βαθμό βιοαποδομησιμότητάς της. Η άλλη σημαντική πρόκληση προέρχεται από τη νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98/ΕΚ), η οποία ενισχύει τον οδηγητικό ρόλο της ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων, ζητά συγκεκριμένες στρατηγικές ελαχιστοποίησης των αποβλήτων από τα κράτη μέλη, καθώς και προγράμματα χωριστής συλλογής των ΒΑΑ, ενώ θέτει και απαιτητικούς ποσοτικούς στόχους για την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία απαιτεί έως το 2015 να γίνεται χωριστή συλλογή και να ανακυκλώνονται και/ή να επαναχρησιμοποιούνται το γυαλί, το χαρτί, τα μέταλλα και τα πλαστικά (τουλάχιστον) από τα οικιακά απόβλητα και τα προσομοιάζοντα προς αυτά, σε ποσοστό τουλάχιστον 50% κ.β. Για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας και τη μετάβαση σε μια Ευρωπαϊκή Κοινωνία Ανακύκλωσης, με υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε να εξασφαλιστεί η επίτευξη των ακόλουθων στόχων: Έως το 2020, η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης, στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ ελάχιστον στο 50%, ως προς το συνολικό τους βάρος. Έως το 2020, η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών υγειονομικής ταφής, όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, εξαιρουμένων των υλικών που απαντούν στη φύση, πρέπει να αυξηθεί κατά 70% τουλάχιστον ως προς το βάρος τους. Ταυτόχρονα, η Οδηγία θέτει σαφείς όρους για την ανάκτηση (η οποία είναι η προτιμητέα επιλογή, σύμφωνα με την ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων) και τη διάθεση (η οποία οφείλει να είναι η τελευταία επιλογή). Η ιεράρχηση των αποβλήτων στη νομοθεσία και την πολιτική για την πρόληψη και τη διαχείριση των αποβλήτων ισχύει ως τάξη προτεραιότητας και έχει ως εξής: 1. πρόληψη 2. προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση 3. ανακύκλωση 4. άλλου είδους ανάκτηση (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και 5. διάθεση Τα κράτη μέλη της Ε.Ε., που εφαρμόζουν την παραπάνω ιεράρχηση των αποβλήτων, λαμβάνουν μέτρα, ώστε να προωθούν τις εναλλακτικές δυνατότητες που παράγουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα από περιβαλλοντική άποψη. Αυτό όμως, ενδέχεται να απαιτεί την παρέκκλιση από την ιεράρχηση αυτή για ορισμένες ειδικές ροές αποβλήτων, εφόσον αυτό δικαιολογείται από τον κύκλο ζωής, λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές επιπτώσεις της παραγωγής και της διαχείρισης τέτοιων αποβλήτων. Χώρες της Ε.Ε., όπως η Δανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Φλαμανδική περιοχή του Βελγίου υπερκαλύπτουν ήδη τις απαιτήσεις εκτροπής για το 2016, αφού σήμερα, λιγότερο από 25% των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων (ΒΑΑ) διατίθενται σε ΧΥΤΑ. Από τις χώρες αυτές, άλλες χρησιμοποιούν την καύση για σημαντικό ποσοστό των αποβλήτων τους (Δανία και Ολλανδία), ενώ άλλες χρησιμοποιούν την κομποστοποίηση και ανακύκλωση (Αυστρία, Φλαμανδία). Σε όλες όμως τις περιπτώσεις, όσες χώρες υπερκαλύπτουν ή έστω πλησιάζουν τους στόχους εκτροπής, χρησιμοποιούν ένα μείγμα όλων των διαφορετικών επιλογών διαχείρισης. Αντίθετα, χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Μ. Βρετανία και η Ιταλία, εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο ποσοστό στην υγειονομική ταφή. Σημειώνεται επίσης ότι, πολλές χώρες, όπως η Αυστρία, η Δανία, η Φλαμανδία, η Ολλανδία και η Γερμανία, επιτυγχάνουν ένα σημαντικό ποσοστό εκτροπής με ΔσΠ των ΒΑΑ (38 69%). Το 2003 εκπονήθηκε ο Εθνικός Σχεδιασμός για τη διαχείριση του Βιοαποδομήσιμου Κλάσματος των ΒΑΑ, με στόχο α) την εκτίμηση των ποσοτήτων ΒΑΑ που θα πρέπει να εκτραπούν, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας, με βάση διαφορετικά σενάρια εξέλιξης της ποσότητας και της σύνθεσης των παραγόμενων ΑΣΑ, β) ο υπολογισμός της απαιτούμενης δυναμικότητας επεξεργασίας για την επίτευξη των στόχων εκτροπής, η διαμόρφωση κριτηρίων των διαφορετικών τεχνολογιών και συστημάτων επεξεργασίας των ΒΑΑ. Καθώς ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των ποσοτήτων των ΒΑΑ που επιτρέπεται να διατεθούν σε ΧΥΤΑ τίθεται το 1995, για το οποίο όμως δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, η ποσότητα των ΑΣΑ για το έτος αναφοράς υπολογίστηκε με γραμμική παλινδρόμηση (για ποσότητες από το 1990 έως το 2001) σε τόνους. Με βάση τη μέση επίσημη σύσταση των ΑΣΑ, η ποσότητα των ΒΑΑ (ζυμώσιμα και χαρτί) το 1995 ανήλθε σε τόνους. Συνεπώς για τη χώρα μας, τα έτη 2010, 2013 και 2020 επιτρέπεται να οδηγηθούν σε ταφή , και τόνοι ΒΑΑ αντίστοιχα. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι έχει εκπονηθεί ο Εθνικός Σχεδιασμός για τα ΒΑΑ, δε φαίνεται να έχουν προγραμματιστεί δράσεις και έργα που θα συμβάλλουν στην επίτευξη των υποχρεώσεών της χώρας για εκτροπή των ΒΑΑ από την εδαφική διάθεση. Θα ήταν λοιπόν πολύ σημαντικό να αναπτυχθούν πιλοτικά προγράμματα σε διάφορες περιοχές της χώρας και ιδιαίτερα στις περιαστικές και αγροτικές, που λόγω των οικιστικών χαρακτηριστικών τους προσφέρονται καλύτερα για την πρωτοβουλία αυτή.

20 20 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ο Δήμος Ηρακλείου και το ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ την τίμησαν με την 1η Πολύ-περιβαλλοντική Έκθεση Μία ιδιαίτερα σημαντική και πρωτοποριακή κίνηση του Δήμου Ηρακλείου και του ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ οδήγησε στην πραγματοποίηση της 1ης Πολύ-περιβαλλοντικής Έκθεσης για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος.Στην περιοχή του Καράβολα, στον χώρο που έχει αναπτυχθεί δίπλα στην παραλία, στις 5 Ιουνίου του 2010 άνοιξε τις πύλες της και πραγματικά δικαίωσε τους διοργανωτές, αλλά και τους επισκέπτες της, οι οποίοι ξεπέρασαν τις , η εκδήλωση για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος. Η υψηλή αυτή επισκεψιμότητα μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το περιβάλλον και η προστασία του είναι υπόθεση όλων μας, ανησυχία και επιδίωξη. Εκείνο που χρειάζεται είναι συσπείρωση και ορθή ενημέρωση, μέσα από σύγχρονες και ευέλικτες δράσεις, όπως αυτή η έκθεση. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα και ενεργή συμμετοχή του Δήμου Ηρακλείου, ενώ μεγάλο μέρος του συντονισμού, της οργάνωσης και της επιστημονικής υποστήριξης είχε αναλάβει το ΤΕΙ Κρήτης, με επικεφαλείς το προσωπικό του Εργαστηρίου Διαχείρισης Στερεών Υπολειμμάτων και Υγρών Αποβλήτων, της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας. Την ημέρα εκείνη στήθηκαν περισσότερα από 14 περίπτερα (Φωτογραφία 5) και συνεργάστηκαν περισσότεροι από 40 άνθρωποι από όλους τους διαφορετικούς φορείς, για να στεγάσουν τους παρακάτω συμμετέχοντες και τις δραστηριότητες τους: 1.. Δήμος Ηρακλείου, Δ/νση Καθαριότητας, Πρασίνου, Περιβάλλοντος & Αισθητικής της πόλης, η Δημοτική Επιτροπή Περιβάλλοντος και ο νεοσύστατος Σύλλογος Εθελοντών Περιβάλλοντος Ηρακλείου στεγάστηκαν σε δύο περίπτερα. Ο Δήμος Ηρακλείου μοίρασε ενημερωτικό υλικό για διαφορετικές δράσεις, μεταξύ των οποίων και το πράσινο της πόλης, κατέγραψε την άποψη των πολιτών σχετικά με τις δράσεις καθαριότητας, ενώ ο Σύλλογος Εθελοντών συνέλλεξε παλιά ρούχα προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. 2. Το ΤΕΙ Κρήτης, με το Εργαστήριο Μη Ιονιζουσών Ακτινοβολιών, το Εργαστήριο Ανθοκομίας, το Εργαστήριο Αιολικής Ενέργειας και το Γραφείο Διαμεσολάβησης, καθώς και το Εργαστήριο Διαχείρισης Στερεών Υπολειμμάτων & Υγρών Αποβλήτων. Επίσης, στο υπερ-περίπτερο που είχε το ΤΕΙ Κρήτης φιλοξενήθηκε και η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, μια ΜΚΟ με αποκλειστικά περιβαλλοντική δράση. 3. Ο Ενιαίος Σύνδεσμός Διαχείρισης Αποβλήτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ), παρουσίασε μακέτες των μεγάλων έργων που έχει επιβλέψει στην Κρήτη και μοίρασε περισσότερα από καπέλα και μπλουζάκια.. 4. Η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Ηρακλείου (ΔΕΥΑΗ) με μια σειρά από αφίσες, σχετικά με τα έργα που έχει υλοποιήσει, το νέο έργο για την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων στην περιοχή της Φοινικιάς και μια πληθώρα φυλλαδίων, με βασικό στόχο την εξοικονόμηση νερού. 5. Η CRETA ECO PHOENIX, εκπροσωπώντας τις δράσεις της Ανακύκλωσης Συσκευών του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού είχε μια εξαιρετικά δυναμική παρουσία, καθώς παραλάμβανε παλιές ηλεκτρικές συσκευές και λαμπτήρες οικονομίας/φθορισμού και ταυτόχρονα πραγματοποίησε κλήρωση για νέες συσκευές σε αυτούς που είχαν ανακυκλώσει τη δικιά τους. Επίσης, φιλοξένησε στο περίπτερο της και το σύστημα ΑΦΗΣ. Φωτογραφία 5: Περίπτερα στην περιοχή του Καράβολα 6 Τα γραφεία Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Ν. Ηρακλείου με μια πληθώρα έντυπου υλικού σε κάθε μορφή, από φυλλάδια μέχρι και βιβλία, ανέδειξαν τη σημασία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ως στοιχείο δημιουργίας ενός νέου πολίτη, στη συνείδηση του οποίου η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί βασική αρχή. 7. Το Ενεργειακό Κέντρο Περιφέρειας Κρήτης, με πληροφορίες γύρω από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πως αυτές μπορούν να εξαπλωθούν στην Κρήτη. 8. Ο Θαλασσόκοσμος, δηλαδή το Ενυδρείο Κρήτης και το ΕΛΚΕΘΕ, αποτέλεσαν στην κυριολεξία την πλέον «ζωντανή» παρέα, καθώς έφεραν μαζί τους και ζωντανά ψάρια και άλλους οργανισμούς της θάλασσας, εντυπωσιάζοντας κυρίως τους νεότερους επισκέπτες. Επίσης, έστησαν ένα τεράστιο «φιδάκι» (το γνωστό επιτραπέζιο παιχνίδι) πάνω στο πλακόστρωτο, προσκαλώντας δεκάδες μικρά παιδιά σε ένα ατελείωτο παιχνίδι. 9. Οικολογικές Οργανώσεις του Ηρακλείου που έδωσαν και αυτές ένα δυναμικό παρόν, μοιράζοντας ενημερωτικό υλικό και εγγράφοντας νέα μέλη.