Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Transcript

1 Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

2 Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών στην πρώτη σχολική ηλικία και γιατί;

3 συχνή άσκηση στην αντιγραφή μικρών λέξεων, επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες συλλαβισμού, συχνή άσκηση στην αναγνώριση και τη γραφή γραμμάτων του αλφαβήτου, να εντοπίζουν μέσα σε κείμενα λέξεις που να αρχίζουν από ή να περιέχουν συγκεκριμένα γράμματα, συχνή ανάγνωση παραμυθιών ή άλλων ιστοριών, συζήτηση γύρω από διαφορετικούς τύπους κειμένων, παραγωγή διαφορετικών ειδών κειμένων από τα παιδιά για πραγματικές καταστάσεις επικοινωνίας, αναζητήσεις σε βιβλία ή/και στο διαδίκτυο από την εκπαιδευτικό -παρουσία των παιδιών- για θέματα που επεξεργάζονται στην τάξη, αξιοποίηση της γραφής στο παιχνίδι

4 Aς σχολιάσουμε τα ακόλουθα παραδείγματα. Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν οι γραπτές παραγωγές των παιδιών;

5

6

7

8

9

10

11 Γραμματισμός Σημαίνει το επίπεδο πρόσβασης στη γραπτή πληροφορία που απαιτείται προκειμένου να μπορεί κάποιος να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του και να ασκήσει τα δικαιώματά του ως πολίτης μέσα στην όποια κοινωνία γραπτής επικοινωνίας ζει.

12 Δηλαδή Η έννοια του γραμματισμού είναι συνδεδεμένη με τη συμμετοχή σε εγγράμματες πρακτικές, αλλά και με την έννοια του δικαιώματος. Κι ακόμη, Το να είναι κανείς εγγράμματος σημαίνει να είναι ενεργός, να αισθάνεται άνετα και να έχει αυτοπεποίθηση μέσα στις εγγράμματες πρακτικές στις οποίες συμμετέχει (Barton, 2009).

13 Κατά συνέπεια Η προώθηση του γραμματισμού στις μικρές ηλικίες συνδέεται με «μύηση» των μικρών παιδιών στις εγγράμματες πρακτικές της κοινωνίας, στην οποία ζουν.

14 Συνδέεται επίσης με ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας και ενίσχυση της αυτονομίας στο πλαίσιο των εγγράμματων πρακτικών.

15 Σε τι συνίστανται οι εγγράμματες πρακτικές; Τι επιδιώκουμε; Να μάθουν να μιλούν; Να μάθουν να γράφουν;

16 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά; Ενεργητικά. Συνεργαζόμενα και αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους. Εμπλεκόμενα ενεργά σε δραστηριότητες που έχουν νόημα για τα ίδια. Σε περιβάλλοντα μάθησης που προωθούν την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας και της αυτονομίας τους και διαδικασίες επίλυσης προβλήματος.

17 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά γραφή και ανάγνωση

18 Παραδοσιακές αντιλήψεις για τη μάθηση της ανάγνωσης και της γραφής Τα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά (από το απλούστερο στο συνθετότερο) με τρόπο διαδοχικό και συσωρευτικό: γράμμα, συλλαβή, λέξη.. Όταν πρωτοέρχονται στο σχολείο δεν ξέρουν τίποτα και πρέπει να διδαχτούν τα πάντα από την αρχή και με τη σωστή σειρά.

19 Πρώτα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα γράμματα και ύστερα να γράφουν. Δεν μπορούν να γράψουν αν δεν γνωρίζουν τον κώδικα γραφής, αν δεν έχουν μάθει τα γράμματα. Όταν πρωτοαρχίσουν να γράφουν πρέπει να επιμείνουμε στη φορά της γραφής για να το μάθουν σωστά.

20 Για να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν πρέπει να έχουν αναγνωστική ετοιμότητα, να έχουν δηλαδή τον απαιτούμενο βαθμό ωριμότητας (οπτικο-κινητικό συντονισμό, οπτική και ακουστική αντίληψη, αναγνώριση σχημάτων και γραμμάτων, γνώση φωνημάτων )

21 Η παραδοσιακή τυπική μάθηση για τις μικρές ηλικίες εστιάζεται σε: Αντιγραφή από τον πίνακα Αλφάβητο Περιγράμματα μέσα στα οποία τα παιδιά χρωματίζουν Αναπαραγωγικές διαδικασίες με γνώμονα την αποφυγή του λάθους και την επιδίωξη του ίδιου για όλους αποτελέσματος

22 Ρόλος του εκπαιδευτικού Να μεταδώσει γνώσεις στους μαθητές

23 Η αντίληψη που επικρατεί σήμερα συνδέεται με: την έννοια του γραμματισμού, των διαδικασιών γραμματισμού, του αναδυόμενου γραμματισμού.

24 Σήμερα θεωρείται ότι Η ανάπτυξη της σχέσης των παιδιών με την ανάγνωση και τη γραφή ξεκινά ταυτόχρονα με τη ζωή τους (επομένως κάθε παιδί έρχεται στο σχολείο με τις δικές του γνώσεις όχι όλα με τις ίδιες που ο,η εκπαιδευτικός, προκειμένου να το υποστηρίξει, θα πρέπει να το παρατηρήσει και να τις διερευνήσει).

25 Τι γνωρίζουν τα παιδιά για το γραπτό λόγο όταν έρχονται στο νηπιαγωγείο;

26 Πώς μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή;

27 Εξελικτικά

28 Αλληλεπιδρώντας με το γραπτό λόγο που τα περιβάλλει και με τους άλλους (στο σπίτι και στο πλαίσιο της κοινότητας στην οποία μεγαλώνουν και αργότερα στο σχολείο) τα μικρά παιδιά πειραματίζονται με τις μορφές, τις λειτουργίες, τις συμβάσεις και τις αξίες της ανάγνωσης και της γραφής και αναπτύσσουν ικανότητες που συνδέονται με την ανάπτυξη του γραμματισμού.

29 Σύμφωνα με την οπτική του αναδυόμενου γραμματισμού τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως ευρισκόμενα σε μία διαρκή εξελικτική διαδικασία γραμματισμού. Η οπτική αυτή έρχεται σε αντίθεση με την αντίληψη που μιλάει για αναγνωστική ετοιμότητα σε μία δεδομένη χρονική στιγμή.

30 Επίσης, σύμφωνα με την οπτική του αναδυόμενου γραμματισμού τα παιδιά δεν μαθαίνουν πρώτα να διαβάζουν και μετά να γράφουν, αλλά αναγνωρίζεται ότι πρόκειται για ικανότητες που αναπτύσσονται ταυτόχρονα και παράλληλα.

31 Στη βάση ποιας αντίληψης για τη μάθηση; Η κατάκτηση της γνώσης είναι μία ενεργητική διαδικασία το παιδί την οικοδομεί σταδιακά μέσα από τη δική του δραστηριότητα. Η μάθηση θεωρείται κοινωνική δραστηριότητα, είναι δηλαδή μία διαδικασία που το άτομο την αναπτύσσει κατά τη συναναστροφή του με άλλους και σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του.

32 Ρόλος του εκπαιδευτικού Δημιουργεί κίνητρα, δίνει ευκαιρίες, διαμορφώνει καταστάσεις για ενεργό εμπλοκή των μαθητών στην επίλυση προβλημάτων, εκχωρεί μέρος της μάθησης στους ίδιους τους μαθητές Για να τα κάνει όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει τα παιδιά με τα οποία δουλεύει, άρα να τα παρατηρεί και να καταγράφει αυτά που λένε και αυτά που κάνουν.

33 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά; από εμπειρίες, στο σπίτι και στο σχολείο, στο πλαίσιο των οποίων αισθάνονται άνετα και ασφαλή, με ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τα ίδια και γι αυτά που κάνουν και που γνωρίζουν τη μαθησιακή δυναμική των περιστάσεων, αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους, με τους ενηλίκους, με τα υλικά και με το χώρο, μιλώντας και σκεπτόμενα σχετικά με τις εμπειρίες τους.

34 Η πεποίθηση είναι ότι όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν. Παρατηρώντας αυτά που μπορούν να κάνουν διαμορφώνουμε καταστάσεις που επιτρέπουν να βιώνουν εμπειρίες που μπορούν να ενεργοποιήσουν το ενδιαφέρον τους για μάθηση.

35 Βασική επιδίωξη η διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού μαθησιακού περιβάλλοντος που ενθαρρύνει τα παιδιά: να διατυπώνουν ερωτήματα και να προσπαθούν να βρούν απαντήσεις, να κάνουν λάθη και να επιχειρούν να τα διορθώσουν, να αλληλεπιδρούν με τους συνομηλίκους και με τους ενηλίκους και να μοιράζονται σκέψεις, ιδέες και συναισθήματα, να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και να επιλύουν προβλήματα, να διερευνούν, να υποθέτουν, να αιτιολογούν, να επιχειρηματολογούν.

36 Ευκαιρίες Να μπορούν να αξιοποιήσουν προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες. Να εντοπίζουν, να συζητούν και να επιλύουν προβλήματα. Να αναζητούν και να οργανώνουν πληροφορίες που συνδέονται με τις εμπειρίες τους, ώστε να μπορούν να τις αξιοποιήσουν στην επίλυση νέων προβλημάτων. Να μοιράζονται ιδέες, να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους να συμμετέχουν ενεργά Να δημιουργούν, να παράγουν, όχι μόνο να

37 Σχολιάστε αν τα επόμενα παραδείγματα εντάσσονται στο πλαίσιο των σύγχρονων αντιλήψεων για την προσέγγιση του γραπτού λόγου

38 Τι επιδιώκει ως προς το γραπτό λόγο το νηπιαγωγείο; Βασική επιδίωξη στις μικρές τάξεις, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο, είναι να δοθούν σε όλα τα παιδιά ευκαιρίες για να αντιληφθούν ότι η γραφή είναι κατ εξοχήν κοινωνική δραστηριότητα και ότι γράφουμε και διαβάζουμε για:

39 Να ενημερωθούμε και να ενημερώσουμε Να θυμηθούμε και να υπενθυμίσουμε Να διαμαρτυρηθούμε Να παραπονεθούμε Να ζητήσουμε Να επιχειρηματολογήσουμε και να τεκμηριώσουμε Να ευχαριστηθούμε και να ευχαριστήσουμε

40 Βιβλιογραφία Barton, D. (2009). Εγγραμματισμός: Εισαγωγή στην οικολογία της γραπτής γλώσσας. Αθήνα: Παπαζήσης Baynham, M. (2000). Πρακτικές γραμματισμού. Αθήνα: Μεταίχμιο. Ferreiro, E. (1998). Διαδικασίες νοηματοποίησης της γραπτής γλώσσας. Παραδείγματα από παιδιά σε διαφορετικές χώρες. Στο Το παιδί και η γραφή - Μία σχέση κλειδί για τη δια βίου μάθηση, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Κέντρο Καινοτομικών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, ΟΕΔΒ (πρακτικά σεμιναρίου).